De Wilde Ganzen vliegen de komende weken voor:
Oprecht
Betrouwbaar
Uitdagend
Verdiepend
Oeganda Sierra Leone Nigeria India Sri Lanka Tanzania Curacao Oeganda Burkina Faso Zambia Kenia Zuid-Afrika Zuid-Afrika
4 april 11 april 18 april 25 april 2 mei 9 mei 16 mei 23 mei 30 mei 6 juni 13 juni 20 juni 27 juni
Koken op zonne-energie (zie pagina 5!) Kippenhouderij Renovatie middelbare scholen Opknapbeurt ziekenhuis Bouw kleuterscholen Beroepsopleiding in Moshi Nog niet bekend Bouw voedselopslagplaats Putten met touwpompen Bouw school i.s.m. World Servants Huizen voor docenten Nog niet bekend Nog niet bekend
[ Giften zijn van harte welkom op rekeningnr. 40.000 t.n.v. Wilde Ganzen, Hilversum. Kijk voor meer informatie op www.wildeganzen.nl]
PROGRAMMA-OVERZICHT
TELEVISIE en
DONDERDAG 1 APRIL
24.00 uur: SON OF MAN (hh) ZATE R DAG 3 A P R I L
11.55 uur: Het Vermoeden: Lenette van Dongen (hh) ZONDAG 4 APRIL (Eerste Paasdag)
09.15 uur: LUX (hh) 09.45 uur: Het Vermoeden: Michael Bakker MAANDAG 5 APRIL
22.10 uur: IKON Documentaire: Liefde voor de Heer Een portret van Klaas Vos ZATE R DAG 1 0 A P R I L
11.55 uur: Het Vermoeden: Michael Bakker (hh) ZATE R DAG 1 7 A P R I L
11.55 uur: Het Vermoeden: Ernst Daniël Smid (hh) ZONDAG 18 APRIL
20.15 uur: Paul Rosenmöller en het hart van Afrika (1) DONDERDAG 22 APRIL
22.50 uur: HOLLAND DOC: Van later zorg ZATE R DAG 2 4 A P R I L
11.55 uur: Het Vermoeden: Sylvain De Bleeckere (hh) ZONDAG 25 APRIL
11.00 uur: 11.30 uur: 20.15 uur:
Het Vermoeden: Mohammed Benzakour Songs of Praise: Manchester 2 Paul Rosenmöller en het hart van Afrika (2)
ZATE R DAG 1 M E I
11.55 uur: Het Vermoeden: Mohammed Benzakour (hh) ZONDAG 2 MEI
11.00 uur: 11.30 uur: 20.15 uur:
Het Vermoeden: Piet Hein Donner Songs of Praise: River Journey Paul Rosenmöller en het hart van Afrika (3)
ZATE R DAG 8 M E I
11.55 uur: Het Vermoeden: Piet Hein Donner (hh) ZONDAG 9 MEI
11.00 uur: 11.30 uur: 20.15 uur: 23.15 uur:
Het Vermoeden: Ivo Opstelten Songs of Praise Paul Rosenmöller en het hart van Afrika (4) LUX
ZATE R DAG 1 5 M E I
11.55 uur: Het Vermoeden: Ivo Opstelten (hh) ZONDAG 16 MEI
11.00 uur: 11.30 uur: 20.15 uur: 23.15 uur:
Het Vermoeden Songs of Praise Paul Rosenmöller en het hart van Afrika (5) LUX
DINSDAG 18 MEI
20.25 uur: TELEDOC: Dichter bij Tanja DONDERDAG 20 MEI
11.10 uur: 22.52 uur:
Paul Rosenmöller en het hart van Afrika (1) hh HOLLAND DOC: Leaving Mandela Park
ZATE R DAG 2 2 M E I
11.55 uur: Het Vermoeden (hh)
op
de
radio
ZONDAG 23 MEI
20.15 uur: Paul Rosenmöller en het hart van Afrika (6) 23.15 uur: LUX 26, 27, 28, 31 MEI, 1, 2, 3, 4 J U N I:
19.00 uur: Paul Rosenmöller en de lijsttrekkers DONDERDAG 27 MEI
11.10 uur: 22.52 uur:
Paul Rosenmöller en het hart van Afrika (2) hh HOLLAND DOC: De strijd om Johannesburg
ZATE R DAG 2 9 M E I
11.55 uur: Het Vermoeden (hh) ZONDAG 30 MEI
11.00 uur: Het Vermoeden 11.30 uur: LUX hh 23.15 uur: LUX (1) WOENSDAG 2 JUNI
22.45 uur: IKON DOC : Vastberaden Strijders DONDERDAG 3 JUNI
11.10 uur: Paul Rosenmöller en het hart van Afrika (3) hh 23.20 uur: HOLLAND DOC: Arme Blanken
ZONDAG, RADIO 1
07.05 uur: De Andere Wereld Eén uur verontrustende journalistiek. In het eerste half uur de lange reportage en verder interviews en achtergronden bij het nieuws. Iedere week om vijf voor acht: Aan de grond, de column van chroniquer André Manuel. ZONDAG, RADIO 5:
10.02 uur: RUIS Wekelijkse radiocolumn van IKON-pastor Bram Grandia over een actueel thema op de grens van kerk en samenleving. ZONDAG, RADIO 5
10.10 uur en 17.02 uur: Kerkdienst IKON-radio zendt iedere zondag één of soms twee kerkdiensten uit vanuit een van de gemeenten van de acht kerkgenootschappen die samen de IKON vormen. Vaak zijn ze als serie geprogrammeerd. Verder zijn er themadiensten in samenwerking met het oecumenisch maandblad ‘Open Deur’. Aansluitend op alle kerkdiensten vliegen de Wilde Ganzen voor een diaconaal doel. De kerkdiensten zijn op elk gewenst moment te beluisteren in real audio op www.ikon.nl/kerkdiensten. Ook alle preekteksten zijn op deze site te vinden.
ZATE R DAG 5 J U N I
18.02 uur: MUSICA RELIGIOSA Programma over opmerkelijke religieuze muziek.
ZONDAG 6 JUNI
MAANDAG TOT EN MET VRIJDAG, RADIO 5
11.51 uur: Het Vermoeden (hh) 11.00 uur: Het Vermoeden 11.30 uur: LUX hh 23.15 uur: LUX (2) DONDERDAG 10 JUNI
11.10 uur: Paul Rosenmöller en het hart van Afrika (4) hh ZATE R DAG 1 2 J U N I
11.51 uur: Het Vermoeden (hh) ZONDAG 13 JUNI
11.00 uur: Het Vermoeden 11.30 uur: LUX hh 23.15 uur: LUX (3)
19.02 uur: OBA LIVE Dagelijks praatprogramma over cultuur, politiek en moraal verzorgd door IKON, Human, Llink, NIO en NMO. Rechtstreeks vanuit de Openbare Bibliotheek (vierde verdieping) in Amsterdam is de presentatie iedere donderdag in handen van IKON-presentator Jurgen Maas. Publiek is welkom en de toegang is gratis aan de Oosterdokskade 143. Kijk voor de actuele inhoud van radioprogramma’s op de dag van uitzending op Teletekstpagina 250 of op www.ikon.nl
DONDERDAG 17 JUNI
11.10 uur: Paul Rosenmöller en het hart van Afrika (5) hh ZATE R DAG 1 9 J U N I
11.51 uur: Het Vermoeden (hh)
Orgelliefhebbers opgelet!
ZONDAG 20 JUNI
23.15 uur: LUX (4)
DONDERDAG 24 JUNI
11.10 uur: Paul Rosenmöller en het hart van Afrika (6) hh ZATE R DAG 2 6 J U N I
11.51 uur: Het Vermoeden (hh)
Nieuw!
Meer informatie op www.ikon.nl Alle programma’s worden uitgezonden via Nederland 2, tenzij anders aangegeven. De vlucht van de Wilde Ganzen is op zondagmorgen te zien na de uitzendingen van IKON, (11.29 uur) of ZvK (11.59 uur), en na de herhaling van Het Vermoeden op zaterdag (rond 11.55 uur) en na de IKON-documentaires (rond 23.00 uur), op Nederland 2.
Musica Religiosa Orgelradio • Nonstop orgelmuziek via de computer • Uitvoeringen van internationale en Nederlandse toporganisten • Tracks van internationale en nationale top-cd’s • Geen gepraat tussendoor • Achtergrond- en verkoopinformatie cd’s op de site
www.musicareligiosa.nl
Krant
Met in dit nummer: Levenseinde
Hoe staat het anno 2010 met de
dilemma´s rond het levenseinde?
Daarover een nieuwe reeks van de tvserie LUX met de titel ´Op sterven na dood´.
> Zie pagina 3
Waar is Tanja?
Filmmaker Leo de Boer gaat in zijn documentaire ‘Dichter bij Tanja’ samen met
Farc-kenner Liduine Zumpolle op zoek
naar Tanja Nijmeijer, die zich jaren geleden heeft aangesloten bij de geweld-
dadige Colombiaanse guerillabeweging Farc.
28 J a a r g a n g
> Zie pagina 6
Grandia versus Hendrikse
Op Paasochtend een radiodebat tussen twee zoekende dominees: IKON-pastor Bram Grandia en de ‘atheïstische’ dominee Klaas Hendrikse.
> Zie pagina 7
April-mei-juni 2010
Verkiezingen in zicht!
Paul Rosenmöller
en de
lijsttrekkers Stevig en fair. Dat zal de inhoud zijn van een serie interviews van Paul
Rosenmöller met acht lijsttrekkers voor de komende Tweede Kamerverkiezingen. De interviews vormen een van de speerpunten van de
Publieke Omroep in de programmering rond de verkiezingen van 9
juni. Het gaat om gesprekken van een half uur over mensbeeld, idealen en actuele politiek. Voor de interviews zijn benaderd: Job Cohen
(PvdA), Jan Peter Balkenende (CDA), Mark Rutte (VVD), Geert Wilders
(PVV), Alexander Pechtold (D66), Emile Roemer (SP), Femke Halsema
(GroenLinks) en André Rouvoet (ChristenUnie). De interviews van een half uur worden live uitgezonden in de serie ‘Paul Rosenmöller en de lijsttrekkers’, van woensdag 26 mei tot en met vrijdag 28 mei en van maandag 31 mei tot en met vrijdag 4 juni, dagelijks om 19.00 uur bij de IKON op Nederland 2.
De Kerk van... Meer dan 25 jaar geleden ontvluchtte Klaas Vos de Protestante Gemeente in Vreeland; de getrouwde Vos ontdekte dat hij homoseksueel was en dat viel niet goed bij de leden van de kerk. In de documentaire ‘Liefde voor de Heer’ portretteert Raymond Bouwman de flamboyante en eigenzinnige dominee die - na veel omzwervingen - terugkeert naar de kansel waar hij ooit zo veelbelovend begonnen was.
Klaas Vos (1949) was onderwijzer,
bij wieler- en voetbalwedstrijden
De hervormde gemeente In Os-
Vos’ herintrede als dominee bracht
Regisseur
kant, tot hij ruim 25 jaar geleden in
van de perskamer naar uiteindelijk
predikant zat, trok de stoute schoe-
een idee: zou het niet leuk zijn om
tisch portret van Klaas Vos en zijn
studeerde theologie en werd predi-
een geloofscrisis raakte: van een getrouwd man veranderde hij in een puberende homoseksueel die uitbundig vierde dat hij uit de kast was gekomen. Na zijn coming out verliet
Vos kerk, geloof en God: hij werd
reisleider bij OAD en later radioprogrammamaker bij de VPRO. Hij viel
op door zijn creatieve en eigenzin-
nige reportages. Als verslaggever en liefhebber was hij heel regelmatig
aanwezig. Bij Ajax schoof hij door
de ledenraad. Hij leek zich te heb-
ben verzoend met het wereldlijke bestaan, maar naarmate de jaren verstreken, werd zijn hang naar
het geloof bijna ongemerkt groter. Toen de VPRO tot een reorganisatie
besloot, verliet Vos de omroep. Hij merkte dat hij heel graag opnieuw dominee zou worden. Een interview
sendrecht, die al twee jaar zonder
nen aan en nam contact met hem
op. Het klikte zo onverwacht goed, dat Vos er vorig jaar op 1 maart
2009 werd geïnstalleerd als predi-
kant. Vol overgave stortte hij zich op
zijn nieuwe oude beroep in Brabant, terwijl hij ook de band met Ajax probeerde te onderhouden.
de gemeenteleden van Vreeland op
dominee Vos als gastpredikant te inviteren in de gemeente die hij ooit
ontvluchtte? En daar staat hij weer, op diezelfde prachtige kansel: grij-
zer, kaler, dikker, maar met dezelfde bevlogenheid als dertig jaar geleden…
in Trouw was niets minder dan een
Raymond
Bouwman
schetst een liefdevol en humoris-
terugkeer naar de kansel. Een documentaire waarin oude en nieuwe waarden elkaar ontmoeten.
[IKON Documentaire: Liefde voor de Heer, maandag 5 april, 22.10 uur op Nederland 2. Gemist? Ga naar www.ikon.nl of www.uitzendinggemist.nl]
open sollicitatie.
n i e u w e
u i t g a v e n
LUX: Grote denkers over de toekomst Hoe denken filosofen en schrijvers van wereldformaat over onze toekomst in een snel
veranderende wereld? Het IKON tv-magazine LUX gaat langs bij filosofe Susan Neiman, publicist Ian Buruma, politicoloog Dominique Moïsi, dichteres Antjie Krog, oprichtster
van het American Islamic Congress Zainab Al-Suwaij, filosoof Charles Taylor, koranwetenschapper Nasr Abu Zayd en opperrabbijn en filosoof Jonathan Sacks. Word wereldburger in vier afleveringen. Met bonustrack.
[Bestelwijze: maak 15,- over op rek.nr. 606.000 t.n.v. IKON, Hilversum o.v.v. LUX en uw complete adres.]
Hom o Zo e k t Ke rk In de internetserie ‘Homo Zoekt Kerk’ (www.ikon.nl/homozoektkerk) gaat Jim van den Bos, een jonge homo die in Utrecht journalistiek studeert, op zoek naar een kerkelijke gemeenschap waarin hij
zich thuis voelt. De maker van de site, Robertjan Zwart, volgt hem met de camera. Jim gaat achter-
eenvolgens langs bij de Evangelische Roze Vieringen, de Remonstranten en de Oud-Katholieken. Daarnaast bevat de site diverse andere video-interviews en een gesprek met hoogleraar praktische
theologie aan de VU Ruard Ganzevoort. Speciaal voor gebruik in gesprekgroepen, catechese en onderwijs is de serie op dvd gezet.
[Bestelwijze: maak 12,50 over op rek.nr. 606.000 t.n.v. IKON, Hilversum o.v.v. ´Homo zoekt kerk´ en uw complete adres.]
Jaarverslag 2009 Het Jaarverslag 2009 van de IKON komt dit jaar niet in papieren vorm uit, maar alleen nog digitaal.
Het is vanaf half april te vinden op www.ikon.nl/jaarverslag
Kerknieuws.nl gaat mobiel Mensen die via hun mobiele telefoon internetten, kunnen sinds kort
de mobiele site van Kerknieuws.
nl bezoeken. Op deze aangepaste
site is het laatste nieuws te lezen. Mobiele internetters kunnen via kerknieuws.nl/mobiel de mobiele
versie van de site bezoeken. Vanwege het kleine beeldscherm op telefoons is de mobiele site ver-
eenvoudigd. Standaard laat de mobiele site de laatste tien nieuwsberichten zien. Het is mogelijk om
door te klikken naar ouder nieuws. Wekelijks maken 1,3 miljoen Ne-
derlanders gebruik van mobiel internet.
gastcolumn
LUX over dilemma´s rond het levenseinde
Op sterven na dood Lastige vragen
Dood op verzoek revisited
In Nederland komt de discussie
over euthanasie pas laat op gang,
In 1994 is de IKON-documentaire Dood op verzoek baanbrekend. Euthanasie wordt daarin voor het eerst in beeld gebracht. In 2001 komt uiteindelijk de euthanasiewetgeving tot stand. Maar het denken erover gaat door en naast euthanasie komt steeds meer de palliatieve zorg in beeld. Hoe staat het anno 2010 met de dilemma’s op het gebied van de levensbeëindiging? Wat betekenen begrippen als autonomie, zelfbeschikking, waardigheid, ondraaglijk lijden en voltooid leven en hoe bepalen ze de discussie over leven en dood in onze samenleving? Daarover een nieuwe reeks van LUX, te zien vanaf 30 mei.
maar binnen de kortste keren zijn
U bent er vast al mee dood gegooid om maar meteen met de deur
in huis te vallen. De zelfgekozen zachte dood is hot en de kroon op de emancipatie van de zelfbeschikkende mens. Niet in het minst omdat een nieuw initiatief het licht aanschouwde getiteld: Uit
vrije wil. Een groep BN-ers op leeftijd, onder wie oud-politici Hedy d’Ancona, Frits Bolkestein en Jan Terlouw, pleit voor een wetsvoorstel dat het mensen boven de zeventig mogelijk maakt waardig uit het leven te kunnen stappen. De pil van Drion revisited. Wel dient
er goed overleg plaats te vinden met nog op te leiden ‘klaar-met-le-
ven’ consulenten, zodat de ultieme beslissing getoetst kan worden. Nederlandse regeldrift ten top. Maar ja, voor theologen een nieuw werkterrein. De één zijn dood is de ander zijn brood, toch?
Wie weet, misschien zou ik als theologe dan - mocht de IKON on-
verhoeds aan zijn einde komen - een zij-instromer ‘klaar- met- le-
we andere landen ver vooruit. In
ven’ kunnen worden. De beroepsperspectieven zijn uitstekend: een
de vijftiger en zestiger jaren spre-
aanhoudende vergrijzingsgolf. Ik kan er beslist mijn pensioen mee
ken artsen nauwelijks met hun
halen! Bovendien ken je dan die wereld van binnenuit en weet ik na
patiënten over het naderende
mijn zeventigste meteen hoe ik een zachte dood kan sterven.
levenseinde, maar ze verrichten wel degelijk handelingen om de
Terug naar het initiatief. Onder het motto: Ik ben autonoom en
nasiebeweging komt op gang
tieme beslissing genomen. En wat is er eigenlijk op tegen? Oud en
dood te bespoedigen. De eutha-
daarom bepaal ik zelf wanneer mijn leven voltooid is, wordt de ul-
in de jaren zeventig. In de jaren
der dagen zat, het is van alle tijden en plaatsen. Soms is het genoeg
daarna komt de nadruk steeds
geweest. Waarom onnodig lijden? Ik geef toe, ook ik beslis graag
meer te liggen op zelfbeschikking,
zelf over mijn eigen leven en waarom dan ook niet over mijn le-
waarbij de patiënt centraal staat
en niet de arts. In 1994 zendt de IKON de film Dood op verzoek uit
die in binnen- en buitenland veel
venseinde? Het klinkt plausibel. En toch. Diep van binnen houd ik een ongemakkelijk gevoel.
Dood op verzoek
Wat is een voltooid leven? Wat is een waardig levenseinde? En als ik
los maakt. Toch zal het nog tot 2001
Empathie tot het einde
den. Maar veel tachtigers en negen-
is. LUX blikt terug en vooruit met
hoofd van een palliatieve afdeling
voltooid. De burgerinitiatiefgroep
duren voordat de euthanasiewet er betrokkenen, onder wie de huisarts
uit Dood op verzoek, Wilfred van
Oijen en Anne-Mei Thé, schrijver
van het boek Verlossers naast God, over de geschiedenis van de euthanasiewetgeving. (30 mei)
Zijn woorden drogen op
Hoe gaan we om met het levenseinde van demente mensen? Euthana-
sie krijg je in Nederland alleen als je nog volledig wilsbekwaam bent. In
deze aflevering volgen we Niels. Hij
is 43 jaar oud en vroeg dement. Zijn woorden drogen op en hij is te laat
voor euthanasie. Hoe gaat zijn familie om met zijn wilsonbekwaam-
heid en verlies van waardigheid? Kon hij niet beter dood zijn? Is zijn
lijden ondragelijk? En voor wie? We
volgen Niels, zijn naasten en zijn
De Belgische arts Marc Desmet is en is naast arts ook Jezuïet. Een belangrijke vraag voor hem is of er
in ons begrip van menswaardig-
heid nog plaats is voor het lijden. Het hoort tot de waardigheid van de mens om het lijden te bestrijden, maar wat we ook doen, het
zal blijven bestaan. Intensieve zorg
zou zich volgens Desmet veel meer moeten richten op het familieleven
van de patiënt tijdens het sterven. Kan in een samenleving die indi-
vidualisme en autonomie hoog in
het vaandel draagt, een palliatieve afdeling een oase zijn waar wordt
herontdekt wat gemeenschap is? Desmet pleit voor ‘autonomie in re-
latie’ en stelt de prangende vraag of
we elkaar nog tot last kunnen zijn.
(13 juni)
verzorgers in hun gevecht om de
Op is mijn leven…
dereen nog zo waardevol mogelijk
zullen we het massaal bijna een
laatste jaren van zijn leven voor iete maken. (6 juni)
P agina
2
|
3
Voor het eerst in de geschiedenis eeuw met onszelf moeten uithou-
tigers beschouwen hun leven als
Uit vrije wil zet dit concept ‘voltooid leven’ succesvol in de markt. Maar
dan toch dood wil, waarom moet iemand anders mij dan helpen?
Hoe autonoom ben ik dan eigenlijk? Verdraag ik afhankelijkheid als
het lichaam in verval is en de geest haar esprit verliest? Overgave
is nu al niet mijn sterkste kant, dus dat belooft een moeizame leerschool te worden. Dus, toch maar die pil?
wat is een voltooid leven, wie be-
Ik weet het niet. Twijfels blijven door mijn hoofd spoken en de ant-
aan bijvoorbeeld vitaliteit, sociale
geloof in de ‘maakbaarheid van de eigen dood’ geeft onherroepelijk
paalt dat en in hoeverre zijn gebrek contacten, en geestelijk en lichame-
lijk vermogen bepalende factoren? Moeten we daar als samenleving
niet iets tegenover zetten, en zo
ja wat? In LUX een aanzet tot een
zinnige invulling van deze voor de
mensheid totaal nieuwe levensfase. Met o.a. oud-politicus en schrijver
woorden op lastige vragen dienen zich niet gemakkelijk aan. Het
vrijheid, maar duidt het tegelijkertijd ook niet op een existentiële
angst? We zijn bang voor alles wat we niet zelf in de hand hebben, al was het maar omdat we steeds ouder worden en nog maar nauwelijks weten wat zinvol leven betekent als de laatste levensfase is aangebroken. Misschien moeten we als samenleving eens beter nadenken over hoe we omgaan met ouderdom en dat als graadmeter voor onze beschaving zien.
Jan Terlouw, die zich aan het bur-
Het oude spreekwoord: Een mens lijdt het meest onder het lijden
dochter Ashley, hoogleraar rechtsfi-
bepaald door de angst voor het lijden dan door het lijden zelf. We
gerinitiatief heeft verbonden, zijn losofie, en ethicus Frits de Lange, die
het boek schreef getiteld: De mythe van het voltooide leven. (20 juni)
[LUX: Op sterven na dood, vanaf zondag 30 mei, 23.15 uur, Nederland 2 en daarna nog te zien op www.luxmagazine.nl ]
dat hij vreest, biedt enig soelaas. Daaruit blijkt dat we meer worden
zijn banger voor het sterven dan voor de dood. Maar zoals altijd is angst een slechte raadgever. Vergillius laat Dido, die sterft uit liefdesverdriet, zeggen: ‘Op is mijn leven, voltooid is de weg door het lot
mij gewezen’. Kunnen we nog leven met ons lot en de tragiek van het bestaan moedig onder ogen zien? Dat blijft de grote vraag. Ida Overdijk
[Ida Overdijk is eindredacteur levensbeschouwelijke tvprogramma´s, waaronder Het Vermoeden en LUX]
Op Nederland 2 zijn onder de noemer ‘All out of Afrika’ in de weken voorafgaand aan het WK Voetbal tal van programma’s te zien over Afrika en Zuid-Afrika. De complete programmering is vanaf half april te vinden op www.nederland2.nl. Op deze twee pagina’s in vogelvlucht de programma’s die de IKON uitzendt met de achterliggende gedachte: Afrika is meer dan voetbal.
Reis door het hart van Afrika Nieuwe serie met Paul Rosenmöller
Bij de Bedoïenen
Tanzania
Van 11 juni tot 11 juli zijn miljoenen ogen gericht op Zuid-Afrika, als daar het WK Voetval wordt gespeeld. Met voetbal wil Afrika zich op een positieve manier op de kaart zetten. We zien jonge, succesvolle Afrikanen aan de bal die zich kunnen meten met de rest van de wereld. Maar hoe zit het met hun generatiegenoten elders op het continent? In een serie van zes afleveringen reist Paul Rosenmöller door het hart van Afrika. Een reis van Noord naar Zuid, van Egypte naar Zuid-Afrika, van Cairo naar Kaapstad. Hoe ziet de jonge generatie Afrikanen de toekomst? Welke kwesties spelen er, maar vooral ook: welke kansen liggen er?
Tanzania
Rwanda
Kameroen - Egypte
aantal vluchtelingen koos toch de weg
in Kameroen, omdat dat land op 24
daar? Hoe bouw je je leven weer op, na
We starten de serie met een proloog
naar huis. Maar hoe vergaat het hen
lands elftal speelt. Hoe belangrijk is
Tanzania
voetbal voor de Afrikaanse samenleving en wat betekent het om op het
Het dak van Afrika, de Kilimanjaro is
genstander mee te doen? (18 april)
ring. De ijskap wordt steeds kleiner,
een symbool voor de klimaatverande-
wereldpodium als gelijkwaardige te-
Egypte - Soedan
koffieboeren op de flanken van de berg
hebben last van toenemende droogte
Egypte bevindt zich in een lastige positie als Arabisch land
en zoeken en vinden inventieve methoden om er mee om te
ten. Zo worden de tunnels tussen Egypte en de Gazastrook
heeft invloed op de verdroging. Op dit moment vindt op grote
dat goede relaties wil onderhouden met Israël en het Wesofficieel bestreden, maar oogluikend toegestaan. Welke rol spelen de Bedoeïenen in de Sinaï? Een groeiend probleem is
het moslimfundamentalisme dat steeds meer vat krijgt op
kansarme jongeren. In deze aflevering reizen we van Rafah, via de Sinai, langs de Nijl naar Khartoum in Soedan. In Soedan is natiewijd sinds 1983 de Sharia ingevoerd. Er wordt in prak-
tijk gebracht waar het Westen, maar ook Egypte, bang voor is. Maar hoe ziet de werkelijkheid eruit? (25 april)
Soedan, Kenia, Oeganda
Soedan werd jarenlang verscheurd door burgeroorlog. Nu heerst er een situatie van gewapende vrede. Zuid-Soedan
gaan. Er is de afgelopen jaren te veel hout gekapt en ook dat
het de laatste jaren extreem droog. De rondtrekkende Masai
kunnen steeds moeilijker water vinden voor hun vee. Ze trek-
ken de wildparken in, waar ze worden weggejaagd. Van de
pen van slachtoffers. We gaan op zoek naar kinderen die 15
Het ecologische drama van de Nijlbaars lijkt daar onder con-
enigd en ontmoeten een jonge goed opgeleide Rwandese
Kilimanjaro trekken we naar het westen, naar Lake Victoria. trole. De diversiteit in de visstand is toegenomen en de visse-
rij bloeit. Maar dat trekt vele duizenden mensen aan. Bossen worden gekapt voor brandhout, het meer vervuilt, rondtrek-
en er is zelfs een dependance van de universiteit. Een groot
Zuid-Afrika
Tanzania - Rwanda
En welke rol speelt het WK Voetbal voor de bevolking?
Paul Kagame bestuurt het land alsof het een onderneming
Afrikaanse republiek. Er zijn stadswijken, restaurants, scholen
zakenvrouw in Kigali. (16 mei)
De reis eindigt in Zuid-Afrika. Hoe heeft dit land zich ontwik-
maar uitlopen op een nieuwe strijd. Het vluchtelingenkamp vluchtelingen uit Somalië, Oeganda, Soedan en de Centraal-
jaar geleden door het Rode Kruis met hun ouders zijn her-
kende vissers verspreiden op grote schaal AIDS. (9 mei)
We reizen vanaf het Victoriameer in Tanzania naar Rwanda.
Kakuma in Kenia is uitgegroeid tot een complete stad, met
Voetballertje in Kameroen
schaal herbebossing plaats. Ten zuiden van de Kilimanjaro is
beslist binnenkort over zelfstandigheid, maar het ontbreekt
het land nog aan alles. Een ruzie om gestolen koeien kan zo-
De whichdoctor
een jeugd vol trauma’s? (2 mei)
juni in Kaapstad tegen het Neder-
In economische zin gaat het goed met Rwanda. President
is. Hij wil van Rwanda dé kenniseconomie van Afrika maken. Maar wie profiteert daarvan? En hoe is de genocide van 15
jaar geleden verwerkt? We reizen door het land en bezoeken zowel een strafkamp van genocide-plegers als vrouwengroe-
keld sinds de Apartheid is afgeschaft. Wie is solidair met wie?
(23 mei)
[Paul Rosenmöller en het hart van Afrika, vanaf zondag 18 april, 20.15 uur op Nederland 2. Herhaling vanaf donderdag 20 mei op dag-tv, wekelijks om 11.10 uur. Kijk voor meer informatie, links, filmpjes en artikelen op www.ikon.nl]
Koken op zonne-energie Op de website van de Afrikaserie staan per aflevering verwijzingen naar projecten van de Wilde ganzen die bij de thematiek aansluiten. Een voorbeeld daarvan is het project ‘Koken op zonne-energie’. In Oeganda koken vrouwen op hout, wat ontbossing tot gevolg heeft. Om het woud en de savannes in Oeganda te beschermen propageert Wilde Ganzen de solar cooker voor het koken op zonne-energie. Voor de vrouwen is het een hele verbetering, maar ook een omslag. Het koken duurt veel langer, het is een vorm van slow-cooking, dus dat is wennen. Tachtig instructrices zijn al opgeleid om de vrouwen kookles te geven. Kijk voor meer informatie op www.ikon.nl en op www.wildeganzen.nl.
Vastberaden strijders Het WK Voetbal is voor de Zuid-Afrikanen een internationale erkenning voor het feit dat er geen apartheid meer heerst. Dat de apartheid is afgeschaft, is mede te danken aan de internationale solidariteit met de apartheidsstrijd in het verleden. In de jaren zeventig en tachtig waren er in Nederland honderden groepen actief in de strijd tegen apartheid. Deze documentaire volgt een aantal activisten van toen, onder
wie Cor Groenendijk van de kerkelijke werkgroep Kairos, Sietse Bosgra van het Komitee Zuidelijk Afrika, zijn vrouw Trineke
Weijdema en Conny Braam van de Anti Apartheidsbeweging Nederland. Hoe heeft het actievoeren hun leven beïnvloed of
De strijd om Johannesburg
zelfs bepaald? En hoe zijn ze verder gegaan? Hoe ervaren ze de
huidige tijdgeest ? Is er ruimte voor nieuwe linkse bewegingen? Zijn hun eigen kinderen even idealistisch en zetten zij zich op
Met het WK Voetbal in het vooruitzicht begint het stadsbestuur van Johannesburg in 2006 een grote opknapbeurt van de verpauperde buurten in het centrum. Filmmaker Rehad Desai volgt deze grootstedelijke make-over vanaf het begin.
hun beurt in voor een andere, meer rechtvaardige wereld? Zijn
er lessen te leren voor de internationale omgang met het Israëlisch-Palestijns conflict, waar met name Sietse Bosgra en Cor
Groenendijk, beiden dik in de zeventig, zich onvermoeibaar voor inzetten?
Conny Braam (l.) in actie
De film besteedt ook aandacht aan de tegenstanders van toen.
Eerst is Desai net zo enthousiast als het stadsbestuur en de jonge
schappelijke verantwoordelijkheid? Sinds de acties tegen de
hij steeds meer vraagtekens bij de intenties van de betrokkenen en
vastgoed- ondernemers, maar naarmate het proces vordert, plaatst
Hoe hanteert een groot bedrijf als Shell anno 2010 zijn maat-
het uiteindelijke resultaat.
apartheid heeft Shell een uitgebreide ethische code. En bij het
Dankzij of ondanks het werk van goedbedoelende bestuurders en
internationale bedrijfsleven groeit het besef dat het zijn invloed
ondernemers, ziet de georganiseerde misdaad z’n kans schoon om
kan aanwenden in de handel met onethische regimes. Een do-
onder het mom van steun aan de allerarmsten vooral de eigen zak-
cumentaire over de lessen van activisme, maar ook over hoop
ken te vullen. Nu het project zijn voltooiing nadert, maakt Desai de
voor de toekomst in een snel veranderend tijdsgewricht.
[IKON Documentaire: Vastberaden strijders, woensdag 2 juni, 22.45 uur, Nederland 2. Regie: Marijke Vreeburg; research: Els van Driel. Kijk voor meer informatie op www.ikon.nl]
balans op: wie zijn hier nu de winnaars en wie de verliezers?
[Holland Doc: De strijd om Johannesburg, donderdag 27 mei, 22.50 uur, Nederland 2. Regie: Rehad Desai; productie: Uhuru Productions (SA). Kijk voor meer informatie op www.hollanddoc.nl]
Jonathan Sacks Mandela in Amsterdam
Arme blanken Na de afschaffing van de
Leaving Mandela Park
leving. Maar niet ieder-
Filmmaakster Saskia Vredeveld volgt kinderen in de townships van Kaapstad die een bijzondere drive hebben om te ontsnappen uit hun grauwe werkelijkheid.
situatie
geprofiteerd.
Guava is acht als hij zijn ouderlijk huis verlaat omdat
Blanken, de nieuwe on-
zijn zangtalent. Nu treedt hij op en verkoopt hij zijn
apartheid is er in Zuid-
Afrika veel ten goede veranderd. De zwarte bevolking heeft meer
rechten en meer kansen gekregen in een nieuwe democratische
samen-
een heeft van de nieuwe
De documentaire ‘Arme
derklasse van Zuid-Afrika’ richt zich op een aantal blanke gezinnen die, veelal als gevolg
van de voorkeursbehandeling van zwarten, hun baan zijn kwijtgeraakt en in armoede
zijn vervallen. Het is een groep waarover nauwelijks gesproken wordt, maar die snel in omvang toeneemt.
[Holland Doc: Arme blanken, de nieuwe onderklasse van Zuid-Afrika’, donderdag 3 juni, 22.50 uur, Nederland 2. Regie: Saskia Vredeveld; productie: Zeppers Film & TV. Kijk voor meer informatie op www.hollanddoc.nl]
P agina
4
|
5
hij in zijn dorp geen toekomst ziet. Iemand ontdekt
cd’s op straat aan het publiek. Cynthia woont in een buurt waar gangs elkaar beschieten. Zij speelt saxo-
foon en probeert zich zo af te sluiten voor de verleidingen van de straat.
Pinky studeert hard om haar droom - een huis van
steen - te verwezenlijken. Zij danst klassiek ballet om
het leven lichter te maken. Muziek en dans blijken voor deze kinderen het middel om te overleven.
[Holland Doc: Leaving Mandela Park, donderdag 20 mei, 22.50 uur, Nederland 2. Regie: Saskia Vredeveld; productie: Zeppers Film & TV. Kijk voor meer informatie op www.hollanddoc.nl]
Dichter bij
Tanja In september 2007 ontmoet filmmaker Leo de Boer ‘Farc-kenner’ Liduine Zumpolle. Er is een video opgedoken van een jonge Nederlandse vrouw die zich heeft aangesloten bij de Colombiaanse guerrillabeweging Farc. Vanuit de jungle, gekleed in een camouflageuniform, richt de 25 jarige Tanja zich in de videoboodschap tot haar familie. ‘Ik mis jullie erg. Maar ik heb besloten dat ik hier moet zijn. Ik ben ervan overtuigd dat we hier voor goede zaak vechten en dat ik hier ook blijf’. Leo de Boer besluit op Liduine’s uitnodiging in te gaan
Voor Tanja’s leven wordt inmiddels gevreesd. Maar er
te begrijpen. Wat bezielt een Overijssels meisje om alle
Ondanks haar harde kritiek op Tanja, is Liduine bereid
om met haar naar Colombia te gaan om Tanja’s keuze schepen achter zich te verbranden en zich bij een van
de meest gewelddadige guerrillabewegingen ter we-
reld aan te sluiten? De Boer reist een jaar lang heen en weer tussen Colombia, Zweden en Nederland om het spoor terug te volgen naar Tanja. Via Liduine komt
hij in contact met ex-guerrilleros die haar uit de Farc kennen. Hij vliegt mee met militaire patrouilles die per helikopter jacht op haar maken en hoort hoe ze zich
destijds als studente door de guerrilla liet inpalmen.
Tanja Nijmeijer
komen ook berichten dat ze nog in leven is.
haar de helpende hand te reiken. Maar wil Tanja die aannemen? Kan ze die nog aannemen? Dichter bij
Tanja gaat over de zoektocht van Leo de Boer en Liduine Zumpolle naar Tanja Nijmeijer.
[Teledoc: Dichter bij Tanja, dinsdag 18 mei, 20.30 uur, Nederland 2. Regie: Leo de Boer, productie: Pieter van Huystee Film. Meer informatie op www.ikon.nl]
Liduine Zumpolle bij een schietoefening
Er zijn altijd anderen Kom naar de Ontmoetingsdag van het IKON Pastoraat zaterdag 17 april
Op zaterdag 17 april organiseert het IKON
peut Else-Marie van den Eerenbeemt.
ma: ‘Er zijn altijd anderen’. Hoe ga je om met
Tijd: 10.00 tot 16.30 uur. Kosten: e10,- incl.
Pastoraat een Ontmoetingsdag met als thede ander, de vreemdeling in jezelf, de ander in je relatie(s), de ander in wijk en buurt, met
een andere kleur en een andere godsdienst?
Naast diverse workshops zijn er lezingen van onder anderen pastor en therapeut
Jean-Jacques Suurmond en familiethera-
Locatie: Regenboogkerk, Hilversum. koffie/thee en lunch.
[Opgave bij het IKON Pastoraat, mail
[email protected], tel. (035) 621 5555]
Mantelzorg en dochterliefde Na de dood van haar man verhuist de bejaarde moeder van filmmaker Claire Pijman naar Amsterdam, dichtbij haar dochters en kleinkinderen. Aanvankelijk woont ze bij Claire in huis, maar als er een benedenwoning in de straat vrijkomt, verhuist ze daar heen. Claire en haar zus proberen de zorg voor hun dementerende moeder te combineren met hun werk en gezin. Zo hoort het ook, is Claire’s stellige overtuiging. Maar naarmate de toestand van haar moeder verslechtert, wordt het steeds zwaarder. Claire en haar zus moeten met lede ogen aanzien hoe
filmmaker toewerpt als een hulpverlener haar vraagt
hoe zij, ondanks hun toewijding, langzaam vereen-
onmacht, het verdriet en het schuldgevoel dat ge-
de wereld van hun moeder steeds kleiner wordt en zaamt. Uiteindelijk lijkt opname in een verpleeghuis onontkoombaar. Pijman documenteert het dagelijks leven rondom haar moeder tijdens haar laatste
levensjaren. In intieme observaties en openhartige gesprekken worden de persoonlijke dilemma’s aanClaire en haar moeder
grijpend neergezet. Divers momenten in de docu-
mentaire, zoals de hulpeloze blik die de moeder de
hoeveel kinderen ze heeft, spreken boekdelen over de paard gaat met het onvermijdelijke afscheid.
[Holland Doc: Van later zorg, donderdag 22 april, 22.50 uur, Nederland 2. Regie: Claire Pijman, productie: Stichting Docu Shot. Meer informatie en terugkijken op www.ikon.nl]
Grandia versus Hendrikse
gastcolumn
Mmmmm kussenvechten! maken voor de twee nieuwe omroepen PowNed en WNL. Nageslacht van
Er is al ontzettend veel met en over de ‘atheïstische’ dominee Klaas Hendrikse gediscussieerd. Daarbij ging het, met name de laatste tijd, meestal over de kwestie, of Hendrikse met zijn beeld van ‘een God die niet bestaat’ zijn beroep als predikant nog wel kan uitoefenen en vooral of hij dat mag van zijn werkgever, de Protestantse Kerk.
De collega die naast me werkt, maakt zich er reuze druk om. Verplatting
In het IKON-radioprogramma De Andere Wereld gaat
loopt ze al zo lang mee, dat ze al mijn tvjeugdheldseries blijkt te hebben
Hendrikse in debat over de inhoudelijke kant van
Dit jaar mogen we wederom de Gooise matras opschudden. Om plaats te Geen Stijl en Wakker Nederland.
is er al op alle zenders, vindt ze. Zij is een beeld van een vrouw. Bovendien gemaakt. Ze is nog van De Zomer van ‘45 en van Swiebertje enzo. Ach ja, de Gooise matras.
Zelf heb ik mijn matras wel heel erg opgeschud. Ik heb mijzelf namelijk een vide laten aanmeten. Ik woon in een heel hoog maar klein winkeltje
IKON-pastor en theoloog Bram Grandia met Klaas diens denkbeelden en de consequenties ervan. In het
tweegesprek van een uur komen diverse kwesties aan
[Het gesprek is te beluisteren op Paasochtend, zondag 4 april, van 7.00 tot 8.00 uur op Radio 1. Uitzending gemist? Het is terug te luisteren op www.deanderewereld.nl.]
de orde die tot nu toe onbesproken zijn gebleven.
en zo’n getimmerde hoogslaper geeft ruimte. Ik noem het m’n hooizolder, zo fanatiek fan ben ik nog van antieke televisie in de vorm van mijn nooit geevenaarde held Swiebertje.
Als piepklein meisje heb ik dit onderzeese geboorteland leren kennen door de ogen van mijn kinderheld. Een oerhollands kleintje is tenslotte ook een nieuwkomer dat gegidst moet worden. En wat was ik een bofkontje met
mijn natte haartjes en bakje chips op de bank!. Het Grote Gidsen kan weer
beginnen!, dacht ik iedere zaterdagavond door het dolle heen, als een van
mijn broers de televisie aanzette.
Saar had groot gelijk met haar giecheli-
ge opwinding. We hadden hier te maken met een man om van te houden.
Het Vermoeden met Piet Hein Donner
ken voerde met z’n sfeervolle vriend Malle Pietje. Swieb was geen zwer-
Op 2 mei is demissionair minister van Sociale zaken en Werkgelegenheid Piet Hein Donner te gast in Het Vermoeden. Jurist en politicus Donner komt uit een gereformeerd nest, is nog steeds een trouw kerkganger en gaat af en toe voor in kerkdiensten.
culturen, sferen en klassen. Dat was zijn dagelijkse bezigheid en ’s avonds
Over geloof en politiek zegt hij: ‘Geloof en politiek ver-
burgemeester en de barones, dat waren de inboorlingen. Een kind ziet dat
een eigen beeld van mens en maatschappij hun maat-
Een mens die zich iedere ochtend uit z’n hooiberg hees en z’n lekke plu
uitklapte om opgewekt de regen te begroeten. Die dagelijks vol mededo-
gen de in regels verstrikte juut Bromsnor moest gaan pesten. En met de alles op orde wensende burgervader wilde keten. Die liefdevolle gesprek-
ver, maar een migrant. Niet naar andere landen, maar naar verschillende
maakte hij zich weer vrij. Swieb was de man van de wereld. Bromsnor, de blijkbaar en laat de migrant binnen. En wou later nooit inboorling worden. En later is nu. Vanavond graag nog een keertje uitburgeringscursus, Swieb. Ff ont-inboorlingen. Haal ik chips en een dvd. Doe jij je plu.
Met andere woorden, ik heb het zo druk met televisie van weleer, dat ik
helemaal geen tijd heb voor de nieuwste ontwikkelingen. Hoewel een matras opschudden voor nieuwkomers, zelfs als het een Gooise is, me best
gezellig lijkt. Iemand moet het doen nietwaar? Maar wie komen er eigenlijk naast ons liggen dit jaar? Persoonlijk heb ik de naam Gooi- en Vechtstreek altijd al een tikje agressief gevonden, maar ook leuk keterig. Dus
mengen is meer dan ooit nodig; gelovigen die vanuit
schappelijke verantwoordelijkheid waar maken. Ook als
Als deze aflevering van Het Vermoeden wordt uitgezon-
secularisering lijkt te winnen, is het taak om met inzet
zijn: Michael Bakker (4 april), Mohammed Benzakour (25
een christelijke samenleving op zijn retour lijkt en de
van alle krachten waarheid en gerechtigheid te vestigen
en het licht te laten schijnen. Het is beter één kaars op te steken, dan over het duister te blijven klagen.’ De grote
vraag is of Piet Hein Donner zich weer op de kandidatenlijst van het CDA laat zetten.
den weten we het zeker! Andere gasten in deze periode april) en Ivo Opstelten (9 mei).
[Het Vermoeden, zondag 11.00 uur, Nederland 2. Op zoek naar een oude aflevering? Kijk in het uitgebreide archief op www.hetvermoeden.tv]
nog meer populistische clubjes dan die van de commerciele op de mat lijkt
me heerlijk voor kussengevechten. Serieus, ik heb wel zin in die Matras. De rebel Swieb heeft van mij een oppassend presentatettetje van notabene
Studioviering Anne Frank en Etty Hillesum
de Ikon weten te maken. Dus wat kan de jeugdige kijkers van PowNed en
Midden in een maatschappij die hen uitsluit en ver-
der Grenzen, Radio Bloemendaal) gaat in gesprek met
Gooise vechtmatras, hooizolder? Hopelijk wordt het hier een bezig boorei-
hun teksten spreekt een diepe wens naar het leven.
Anne Frank en Etty Hillesum en die een boek schreef
WNL dan helemaal overkomen?
land….Mmmm. Laat de nieuwkomertjes maar tot ons komen en verhinder ze niet.
[Annemiek Schrijver presenteert o.a. Het Vermoeden en de Nachtzoen (www.nachtzoen.tv). Ook trekt ze het land in met ‘Het Vermoeden op locatie’. Interesse? Neem contact op met IKON Communicatie, tel. (035) 6727101 of mail naar
[email protected]]
Colofon
De IKON-krant is een gratis uitgave die in zijn geheel wordt bekostigd uit vrijwillige bijdragen van IKON-krant lezers.
volgt, schrijven twee jonge vrouwen een dagboek. Uit
Meer nog dan de jodenvervolging zijn het de Psalmen die hen aan hun joodse traditie herinneren, en die bo-
vendien erkenning, troost en uitzicht bieden. De dagboekteksten van Anne Frank en Etty Hillesum, beide omgekomen in een concentratiekamp, vormen het
middelpunt van deze studioviering op zondag 25 april, 10.07 uur op Radio 5. Voorganger ds. Aart Mak (Kerk zon-
Redactie-adres: IKON Communicatie Postbus 10009 1201 DA Hilversum tel. (035) 6727103
[email protected] / www.ikon.nl
dr. Denise de Costa die vertrouwd is met de teksten van over hun godsbeeld. In de studioviering van zondag 4
juli (10.07 uur, Radio 5) staan de Herrnhutters en hun
oprichter, Nikolaus von Zinzendorf centraal. Voorganger in deze dienst is IKON-pastor Bram Grandia.
[Kijk voor meer informatie en terugluisteren op www.ikon.nl/kerkdiensten]
Redactie: Mirjam Nieboer Abonnementenadministratie: Ilona Lagcher Foto’s en illustraties van o.a.: Marcel Hemelrijk (p. 7), Hollandse Hoogte, iStockphoto, Friso Keuris (p. 2), Kippa, Marja Sonneveld (p. 5), Geert Poelgeest (p. 4), Bettina Traas (p. 3) Basisontwerp en opmaak: Creatie op de Mac, Hilversum Druk: Drukkerij Van der Weij, Hilversum Overname van artikelen wordt op prijs gesteld, mits met bronvermelding
