Aan de leden van Provinciale Staten
Nr.: 2003-20.133/47/A.20, EZ Behandeld door Telefoonnummer Antwoord op Bijlage Onderwerp
Groningen, 20 november 2003
: Schouwstra, P. : (050) 3164080 : : : digitale ontsluiting onrendabele gebieden
Geachte dames en heren, Op 8 oktober heeft de Bestuurscommissie Economische Zaken van het
Samenwerkingsverband Noord Nederland (SNN), besloten een voorstudie op te starten naar een mogelijke versnelde ontsluiting van de onrendabele gebieden in de drie noordelijke provincies op breedbandinternet. De bestuurscommissie vindt het beschikbaar stellen van breedbandinternet van algemeen belang. Het SNN wil allereerst onderzoeken wat de juridische kaders zijn op het punt van staatssteun. Tevens wordt onderzocht wat de (on)mogelijkheden van subsidies zijn en daarmee wat het financiële draagvlak voor dit project is. Deze voorstudie moet leiden tot een go / no go beslissing van de bestuurscommissie. In het geval van een ‘go’ zal er een Europese aanbesteding plaatsvinden voor aanleg van breedbandinternet in de onrendabele gebieden. Gelet op de snelheid waarmee een aantal zaken verloopt, achten wij het thans een geschikt moment om u nader te informeren over het verloop van dit traject. Daarnaast willen wij u informeren over het projectvoorstel “versnelde uitrol (A)DSL in Noord-Nederland” van de NOM. Alvorens op deze zaken in te gaan, volgt hieronder een korte schets van de huidige status van de ontwikkeling van breedbandinternet in de drie noordelijke provincies. 1. Huidige status breedbandinternet Om de snelheid en de bandbreedte van een internetverbinding aan te geven hanteren we drie begrippen; smalband, middenband en breedband. -
Smalband is het ‘ouderwets’ internetten met een modem, geschikt voor E-mail en tekst georiënteerde websites. Hoe langer de verbinding open staat hoe hoger de telefoonrekening.
-
Middenband is internet via de kabel, ADSL of Wireless. Groot voordeel van middenband is 24 uur per dag internetten voor een vast bedrag per maand. Het gaat dan om een vast maandbedrag vanaf ongeveer € 18,-- per maand tot en met € 50,-- per maand. De maandbedragen bepalen weer de snelheid van de verbinding. De goedkoopste verbinding is ongeveer 2 keer de snelheid van een gewone modem, de duurste is tientallen keren zo snel. Doelgroep is burger en MKB. Met breedbandinternet (bijv. in reclamespotjes van Essent en KPN) wordt bijna altijd middenband bedoeld.
-
Breedband is een internetverbinding via de glasvezel. Deze verbinding is voornamelijk bedoeld voor de bedrijven en instellingen die maandelijks meer dan € 500,-- besteden aan datacommunicatie. Deze grootverbruikers gebruiken verbindingen in hun bedrijfsproces. Zo maakt een glasvezelverbinding het gezamenlijke gebruik van rekencentra mogelijk. Een breedbandige verbinding is een steeds belangrijker wordende vestigingsfactor. Dit niet alleen voor de zakelijke dienstverlening maar ook voor de industrie (scheepsbouw, metaal).
Op dit moment zijn niet alle inwoners en bedrijven van de drie noordelijke provincies aangesloten op middenband. De ontwikkelingen op dit gebied gaan snel en de omvang van het gebied dat daarvoor ontsloten wordt, neemt nog steeds toe. Zo beschikt eind dit jaar bijna 85% van alle inwoners in Groningen over middenband (landelijke gemiddelde gaat naar de 90%). Middenband in het Noorden wordt in de regel aangeboden via het telefoonnetwerk van KPN (ADSL) en via het coax netwerk (kabelinternet) van Essent, UPC, Kabel Noord en sporadisch via Wireless. Eind van dit jaar zullen in de provincie Groningen ongeveer 120.000 huishoudens beschikken over kabelinternet van Essent en ongeveer 196.000 huishoudens over ADSL van KPN. Feit blijft echter dat vele inwoners en bedrijven in de drie noordelijke provincies binnen nu en twee jaar niet zullen worden aangesloten op middenband. Deze inwoners en bedrijven bevinden zich in de zogenaamde onrendabele gebieden. Dit zijn gebieden waar de huidige aanbieders van middenband geen businesscase zien om middenband aan te bieden. 2. Vervolgtraject van het SNN Algemeen Als eerste wordt het vooronderzoek opgestart. Het vooronderzoek moet resulteren in een uitgewerkt plan van aanpak, dat dient aan te geven op welke wijze breedband in die gebieden die nog niet ontsloten zijn, en de komende twee jaar ook niet ontsloten gaan worden, moet worden gerealiseerd.
2
Tevens moet het plan van aanpak inzicht geven in de financiële haalbaarheid van het realiseren van middenband in de onrendabele gebieden. Aan de markt wordt gevraagd met voorstellen te komen om het haalbaarheidsonderzoek uit te voeren. Het haalbaarheidsonderzoek moet o.a.: - Uitgaan van een dekkingsgraad van 100 %. - Inzichtelijk maken welke gebieden nog niet met breedband ontsloten zijn en waar aanbieders de komende twee jaar op eigen kosten geen breedband zullen leveren. - Uitgaan van een open netwerk, met concurrentie op diensten. - Een schatting geven van de aanlegkosten. - Uitgaan van realisatie van aanleg binnen 1 jaar. - Inzicht geven in de financiële haalbaarheid van het project. - Uitgaan van een Europese aanbesteding. Europese aanbesteding
De bestuurscommissie heeft besloten de ontsluiting van de onrendabele gebieden Europees aan te besteden. De volgende overwegingen liggen ten grondslag aan dit besluit: - Een transparant opgezette openbare aanbesteding die is afgestemd met alle stakeholders, leidt tot een breed gedragen oplossing waar de markt datgene levert wat burgers en bedrijfsleven vragen; - In nieuwe richtlijnen heeft de Europese Commissie vastgelegd dat onder bepaalde voorwaarden structuurfondsen mogen worden aangewend voor ontsluiting van onrendabele gebieden. Uitgangspunt hierbij is dat de aanleg van infrastructuur moet worden onderbouwd met het ontwikkelen van diensten en stimuleren van gebruik. Voorwaarde hiervoor is een Europese aanbesteding. Daarnaast heeft de bestuurscommissie besloten alleen die gebieden te ontsluiten waar breedband door geen enkele partij op eigen kosten geleverd zal worden, de onrendabele gebieden. Dit omdat de aanbesteding anders een risico loopt te worden aangemerkt als concurrentievervalsend. Voortgang Op korte termijn zal een adviesbureau ingehuurd worden voor de uitvoering van de voorstudie. De nadrukkelijke wens is deze voorstudie dit jaar af te ronden. In het geval van een “go” zal begin volgend jaar de Europese aanbesteding plaatsvinden. Inmiddels is er een projectgroep ingesteld om het proces aan te sturen. In deze projectgroep zijn de ICT-beleidsmedewerkers van de drie provincies en het SNN vertegenwoordigd. De projectgroep laat zich adviseren door een groep van deskundigen op het gebied van breedbandinternet, staatssteun en aanbesteding. Gedurende het hele traject zal nadrukkelijk aandacht worden besteed aan timing van de communicatie met de betrokken partijen, zoals gemeenten, bewoners van de provincie, netwerkleveranciers enz. Op het moment van de go/no go beslissing wordt in ieder geval in de publiciteit getreden.
3
3. Projectvoorstel NOM “ versnelde uitrol (A)DSL in Noord-Nederland” Algemeen De bestuurscommissie heeft besloten niet verder in te gaan op het projectvoorstel “versnelde uitrol (A)DSL in Noord-Nederland” van de NOM. Dit besluit is gebaseerd op het advies van het Directoraat Generaal Telecommunicatie en Post (DGTP) van het Ministerie van Economische Zaken aan het SNN. Op 28 augustus heeft het SNN aan DGTP gevraagd het bovengenoemde voorstel aan het SNN en de drie noordelijke provincies te beoordelen. Het verzoek betrof specifiek een toets op juridische aspecten rondom staatssteun en de procedures die gevolgd zijn bij de aanbesteding. Aanbesteding In haar antwoord van 25 september op het verzoek van SNN schrijft DGTP over aanbesteding dat: Bij een uitvraag de volgende regels minimaal in acht genomen dienen te worden: 1. Er moet sprake zijn van een duidelijke opdrachtgever. 2. De criteria waarop beoordeeld wordt dienen van tevoren transparant en nondiscriminatoir te worden opgesteld. 3. Hetgeen wordt aanbesteed dient scherp gedefinieerd te zijn. Op basis van de beschikbare informatie zijn door DGTP de volgende constateringen gedaan: 1. Er is geen sprake van een duidelijke opdrachtgever. 2. De criteria die in de uitvraag genoemd staan zijn mager en niet geheel technologie neutraal. Hoewel later de term ADSL is geschrapt. 3. Hetgeen wordt aanbesteed is nauwelijks gedefinieerd. Staatssteun DGTP geeft aan dat staatssteun uiteindelijk een bevoegdheid is van de Europese Commissie en dat het oordeel van DGTP ook van beperkte waarde is. De Europese Commissie kan in bepaalde gevallen staatssteun goedkeuren. Het gaat dan om diensten van algemeen belang. In het voorstel van de NOM wordt een nadeelcompensatie gevraagd voor het geschikt maken van de KPN nummercentrales voor ADSL. DGTP stelt dat het zeer sterk de vraag is of dit valt te kwalificeren als een algemeen belang. Verder stelt DGTP dat alleen die gebieden aangewezen kunnen worden waar breedband door geen enkele partij op eigen kosten geleverd zal worden en de afweging niet beperkt dient te worden tot één technologie. Advies DGTP DGTP adviseert het SNN een stap terug te zetten in het proces. Dit betekent dat er een degelijker uitvraag aan partijen gedaan wordt onder de vlag van het SNN. Geconcludeerd wordt dat het proces geen schoonheidsprijs verdient, hetgeen een verhoogd risico op klachten en procedures met zich mee neemt
4
De NOM heeft via de provincie Drenthe een KOMPAS-aanvraag ingediend. Voorzover wij vanuit de provincie Drenthe hebben begrepen is de NOM bereid dit verzoek in het licht van genoemde ontwikkelingen in te trekken Wij gaan ervan uit u met bovenstaande voor dit moment voldoende te hebben geïnformeerd. Hoogachtend, Gedeputeerde Staten der provincie Groningen:
, voorzitter.
, secretaris.
5
