4x inspiratie. zonder vlees. met. Ellen Hoog. Neem mee! herfst op je bord. Is biologisch. telen beter? 31 recepten

herfst 2015

Magazine voor een biologische leefstijl

Ellen Hoog

‘Balans is het recept voor een gezond en gelukkig leven’

met

31 recept

en

Neem mee!

Is biologisch telen beter?

4x inspiratie zonder vlees

herfst op je bord



herfst

1

uit de winkel Liesbeth Lerch (37) werkt bij de nieuwe Ekoplaza in Hoorn

“Ik ben zo’n beetje opgegroeid met het bedrijf Ekoplaza.” “Sinds mijn 19e werk ik al in de natuurvoeding. Mijn toenmalige collega Lia Does leerde mij zo’n beetje alles over biologische voeding, maar ook wat  betreft klantvriendelijkheid en klantgerichtheid. Ekoplaza is mede ontstaan uit de familie Does en binnen die familie ben ik zo’n beetje opgegroeid: van 10 filialen tot 72 Ekoplaza-vestigingen en alle veranderingen daartussenin heb ik meegemaakt. De organisatie groeit en verandert nog steeds in hoog tempo. Daarom is het goed dat we via de Ekoplaza Academie mee kunnen

Ekoplaza maakt zich druk om onze wereld: neem de plastic soep. Veel van onze klanten zijn zich daar ook van bewust en daar spelen wij een belangrijke rol in. Groente en fruit is bij ons onverpakt verkrijgbaar. Klanten leveren bij ons gebruikte plastic zakken in, zodat klanten die niets bij zich hebben, hun boodschappen hierin mee kunnen nemen. Met onze winkel in Hoorn staan we voor een grote vernieuwing: we trekken in bij het huidige Care Center om onze krachten te bundelen. Er komt dus

“Ekoplaza maakt zich druk om de wereld, zoals met de plastic soep. Veel van onze klanten zijn zich daar ook van bewust en daar spelen wij een belangrijke rol in.” groeien. Zelf heb ik het afgelopen jaar de opleiding tot verkoopspecialist biologische voeding via de Ekoplaza Academie afgerond; geen gemakkelijke klus naast een fulltime baan en het drukke gezinsleven, maar wel een geweldige kans om persoonlijke groei en ontwikkeling door te maken.”

een nieuwe Ekoplazawinkel en in het oude ‘Care’ deel kunnen klanten de basisproducten kopen die ze gewend waren te kopen. Zo kunnen we de klant nóg beter voorzien van biologische voeding, natuurlijke drogisterijartikelen en natuurlijk persoonlijke aandacht en kundig advies op het gebied van gezondheid en leefstijl.”

Liesbeth Lerch, gastvrouw bij Ekoplaza in Hoorn

Ekoplazaloop + Plastic Soup Foundation = het verschil Ekoplaza wil het verschil maken door een duurzame visie en daarom denken wij serieus na over hoe wij als organisatie kunnen bijdragen aan het oplossen of te­ rugbrengen van de plastic soep. Ook tijdens de jaarlijkse Ekoplazaloop, die zondag 20 september in Uden plaatsvindt. Tijdens deze mix van sport en fun voor jong en oud brengt Ekoplaza de Plastic Soup Foundation uitgebreid onder de aandacht van de deelnemers. We doen ons best het gebruik van plastic te minimaliseren en waar wel plastic nodig is, denken we na over recycling, zoals het biologisch afbreekbaar afzetlint wat we allemaal netjes opruimen. Er zijn diverse afstanden, een esta­ fettebusinessrun en een halve marathon te lopen of je kunt wandelend meedoen. Na afloop is er een heerlijke biologische pastaparty met plastic proof bordjes. Zo wordt een gezonde leefstijl steeds duurzamer en leuker! www.ekoplazaloop.nl



herfst

3

3 6 14 23 33





inhoud Uit de winkel Liesbeth Lerch van Ekoplaza Hoorn ondergaat persoonlijke groei en ontwikkeling via de Ekoplaza Academie

Aan Tafel Tips en weetjes voor en door klanten Herfst op je bord 5X lekkere recepten met rode biet, peer, maïs, prei en pompoen (op 4 manieren)

Cijfers Feiten over het belang van een gezonde bodem

Mijn Wereld De wereld van ex-schaatser Jochem Uytdehaage Special 4x vleesvervangers

Pompoenteler Rick Overesch is de zesde generatie van Overesch Ecologische Landbouw

WOW Marjon de Hond over haar nieuwe roeping in de orthomoleculaire geneeskunde

Mijn Mening Bavo van den Idsert over de Bio1000

Lekker Snel Recepten met kant-en-klaar producten van Ekoplaza

44 51 69 76 85

En verder:

Noten, Wegwezen, Wijn&Spijs, Sport&Voeding, ambassadeur Ellen Hoog over haar nieuwe boek, Waarachtigheidsjournaal: boter, Goed Begin, Healthy Planet

Tarwe & glutenvrij

Melk & lactosevrij

Pinda’s & notenvrij

Eivrij

Sojavrij

Op mijn biologische eten zal ik nooit bezuinigen, want mijn lichaam heeft er baat bij.

Recepten Glutenvrije courgettepizza 7 Chocolade-notenballetjes 13 Pizza met geroosterde bietjes en feta 20 Perentaart met walnoten en rozemarijn 20 Maïskoekjes met mangochutney 21 In wijn gestoofde prei met spekjes 21 Maïsbrood met speltmeel 21 Pompoengnocchi met kaneel en sinaasappel 26 Snelle pompoensoep met mosterd 26 Thaise pompoencurry 27 Ovengeroosterde pompoen 27 Koekje bij de thee 41 Romige linzencurry met kip en spinazie 49 Panbrood met havergrutten, olijven en rozemarijn 53 Krokante cashewnotencruesli 53 Havergrutje met framboos en verse cranberry’s 53

4

herfst

Alle recepten zijn voor 2 of 4 personen, let op het icoontje. Couscous met harissa, geroosterde pompoen en lente-ui Samosa’s met Indiase spinazie Salade met warme geitenkaas en honingdressing Appelcrispcake Oosterse risotto met gemarineerde tofu en paddenstoelen Vegaballetjes met pittige tomatensaus Venkelstoofpotje met seitangehakt Caribische tofu-salade Broodje visburger Kikkererwtenkoekjes Fudge met pecannoten Glutenvrije speculaasmuffins Gebakken groenten met noodles en sesam Noodlesoep met shiitakes Stir-fry van kip, cashewnoten en wortel-noodles



54 57 60 62 70 71 72 73 78 79 80 81 85 86 87

herfst

5

aan tafel

Limonade met alleen agave- vruchtensap Limonade, een heerlijke zoete verleiding, hoeft niet uit geraffineerde suikers en kunstmatige voedingsstoffen te bestaan. Dat bewijzen de vruchtensiropen van Your Organic Nature: hiermee maak je limonade die zonder deze stoffen alsnog zoet en bovendien lekker fris smaakt. Terwijl alleen agavediksap wordt gebruikt voor de zoete smaak en vruchtensap voor een smakelijk en fris karakter. Sap van agavenectar heeft een hoger fructosegehalte dan suiker, dus stijgt de bloedsuikerspiegel minder snel. Vanwege de sterke zoetkracht is 1 kneep siroop al voldoende voor limonade. Zo kun je uit 1 klein knijpflesje zo’n 35 glazen limonade halen. Verkrijgbaar in de smaken Agave Cranberry, Agave Framboos, Agave Limoen en Agave Zwarte Bes (cassis).

Tip: ook lekker als zoete smaakmaker in een smoothie, yoghurt, dressings of

Vraag van een klant

“Wat is gerstemoutextract precies en waarom wordt dit bijvoorbeeld aan brood toegevoegd?” “Gemoute gerst ontstaat als dit graan begint te ontkiemen. Hiervoor wordt gerst in water gelegd en vervolgens gedroogd. Net zoals je thuis thee zet, wordt van de droge ontkiemde gerst vervolgens met water een extract gemaakt. Dit extract wordt wederom ingedroogd, waardoor er een poeder ontstaat. Dit kan aan het broodbeslag worden toegevoegd om bijvoorbeeld het brood een mooie, donkere kleur te geven. Het heeft dus niets met gist­extract of E-621te maken. Gerstemoutextract bestaat voornamelijk uit koolhydraten, terwijl gistextracten glutamaten zijn, behorende tot de eiwitten.” Maarten Molenaar is kwaliteitsmanager bij DO-IT, een handelsorganisatie die zich volledig richt op biologische grondstoffen. Zij leveren gerstemout­ extract als grondstof naar veel bakkerijen.

op een pannenkoek.

aan tafel Rectificatie zeewier zomernummer Abusievelijk is bij het artikel Zeewier (zomer 2015) vermeld dat zeewier rijk is aan vitamine B12. Wij baseerden dit op analysegegevens in de gebruikte artikelen. Het gaat hier echter niet over de vitamine B12-vorm die wij als mensen nodig hebben en dus geschikt is voor bijvoorbeeld veganisten. Deze werkzame vitamine B12 zit alleen in dierlijke producten zoals melk, melkproducten, vlees, vleeswaren, vis en eieren. Algen en zeewieren bevatten een op vitamine B12 lijkende stof, maar deze stof

Kies jij voor ❑ Gangbaar fruit, dat het vaakst en de meeste residuen van pesticiden bevatten en concentraties cadmium?

heeft geen vitaminewerking (Bron: Nederlands Voedingscentrum). Mensen die geen dierlijke producten eten, hebben geen plantaardig alternatief en krijgen daarom vitamine B12-medicatie. Onze excuses voor deze fout. Dr. Ir. Lucy van de Vijver Senior Onderzoeker Voeding en Gezondheid Louis Bolk Instituut

6

herfst

❑ Biologisch fruit dat op natuurlijke wijze mag groeien, zonder pesticiden?

Glutenvrije courgettepizza Voor 2 pizza’s Voor de pizzabodems: 2 courgettes, fijngeraspt • 6 eetl geraspte Parmezaanse kaas • 1 bolletje mozzarella, geraspt • 100 g amandelmeel • 1 theel oregano • snufje cayennepeper • snufje zout • snufje knoflookpoeder • 1 ei Voor de tomatensaus: 1 eetl kokosolie • 1 teentje knoflook, fijngesneden • 1 blik (400 g) tomatenblokjes, uitgelekt • 2 blaadjes verse basilicum, grof gescheurd • zout en peper Voor de topping: 1 bolletje mozzarella, in plakken • 1 rode ui, in halve ringen • handvol rucola, grof gesneden 1. Zet een pan op het vuur met een bodempje water, breng aan de kook en laat de geraspte courgette hierin 3 minuten pruttelen. 2. Leg een schone theedoek in een zeef en schep de courgette erin. Laat uitlekken en knijp er daarna zoveel mogelijk vocht uit. Laat afkoelen. 3. Verhit voor de tomatensaus de kokosolie in een steelpan en fruit hierin de knoflook. Roer er de tomatenblokjes door en bak een paar minuten mee. Doe de basilicum erbij en breng op smaak met zout en peper. Haal van het vuur en zet opzij. 4. Verwarm de oven voor op 200ºC. 5. Kneed de rest van de pizzabodemingrediënten door de courgettepulp zodat je een mooi ‘deeg’ krijgt. Verdeel in twee stukken. 6. Vorm twee pizzabodems van het deeg op een met bakpapier beklede bakplaat. Bak in 10 minuten goudbruin in de oven. 7. Verdeel de tomatensaus over de pizzabodems. Beleg met mozzarella en rode ui en bak nog ca. 5 minuten in de oven tot de mozzarella is gesmolten. Garneer met rucola.

EEN GEZOND EN LEKKER LEVEN VOLGENS... Professor Dr. P.J.J. Sauer “Om oogsten te optimaliseren, gebruiken landbouwers gewasbeschermingsmiddelen die hun oogsten moeten beschermen tegen organismen door deze te doden. Aangezien de mens erg lijkt op deze organismen, zijn ze niet zonder risico voor ons. Ongeboren en jonge kinderen lopen het meeste risico op schade, omdat zij een zeer snelle ontwikkeling van organen doormaken, waaronder de hersenen. Eventuele schade is niet meer te herstellen. Het is dus van groot belang dat zij zo weinig mogelijk aan deze middelen worden blootgesteld. Andere gevolgen zijn meer vatbaar voor infecties en verminderde vruchtbaarheid in de adolescentie. Bestrijdingsmiddelen krijgen we vooral binnen via voeding. Gezien het wereldwijde voedseltekort is verbieden van deze middelen niet haalbaar. In Nederland worden in de landbouw de middelen spaarzaam gebruikt, maar dat is niet in alle landen zo. Een wereldwijde reductie is in mijn ogen dringend nodig. Ik raad aan om jonge kinderen gevarieerd te laten eten, met producten die zo weinig mogelijk bestrijdingsmiddelen bevatten. Dagelijks gebruik van gangbare groenten en fruit afkomstig uit verre landen zou ik niet aanbevelen.” Prof. Dr. P.J.J. Sauer is hoogleraar algemene kindergeneeskunde aan de Rijksuniversiteit Groningen en Hoofd Kindergeneeskunde in het Academisch Ziekenhuis Groningen. Hij maakt zich zorgen over mogelijke blootstelling aan milieuvervuilende stoffen, omdat we van veel stoffen te weinig weten. Bij een nieuwe stof die op de markt komt, voert de industrie heel beperkte testen uit en wordt niet gekeken naar de gevolgen op lange termijn. Als kinderarts weet hij dat ongeboren of pasgeboren kinderen het kwetsbaarst zijn voor blootstelling aan deze stoffen.



herfst

7

aan tafel

“Als je met de natuur leeft, met haar meegaat, je naar haar voegt, ontstaat er harmonie in en om je heen. Wanneer je kiest om tegen de natuur in te gaan ontstaat disharmonie die tot destructie kan leiden. In jezelf en om je heen.”Prinses Irene in De Nachtgast Radio 5

Doe jij mee? In oktober staat er een grote VeggieChallenge op het programma. Logisch, want 1 oktober is Wereld Vegetarisme Dag en 4 oktober is Werelddierendag. En veganisten (vegans) eten vlees noch vis, maar ook geen zuivelproducten, eieren, honing en andere producten van dierlijke oorsprong of met dierlijke ingrediënten. Ga jij ook de uitdaging aan om 1 maand lang plantaardig te eten? Met de dagelijks toegestuurde recepten en tips én alle plantaardige producten die je bij Ekoplaza vindt, kom je de maand smakelijk door. Bijvoorbeeld met deze herfstsalade, waarvan je het recept op veganchallenge.nl vindt.

Helft van ons voedsel bevat pesticiden – EFSA 2015 Veel voedsel op de Europese markt bevat nog steeds pesticiden. Dat meldt de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid. In bijna de helft van de onderzochte voedselmonsters bevonden zich meetbare hoeveelheden bestrijdingsmiddelen. Bijna 81.000 monsters uit 29 Europese landen werden getest op 685 pesticiden.

Bij 2,6% was er zelfs sprake van een overschrijding van de Europese normen. In meer dan een kwart van het onderzochte voedsel zaten ook sporen van meerdere pesticiden. Ook kruiden zijn bekeken: zo’n 15% van het basilicum en de peterselie in Europa overschrijdt de toegestane pesticidenwaarden.

Biologische land bouw bij de buren Is in Nederland nog geen 3% biologische landbouw, in Duitsland is dat al 10%. Ook zijn daar 5x zoveel consumenten die biologisch eten. Op vrijwel ieder treinstation vind je een biosupermarkt en in de restaurants staan vaak biologische producten op het menu. Onze oosterburen hebben ook de milieuregels goed op orde: het land staat vol windmolens, boeren gebruiken zonnepanelen en dieselolie is vrijwel altijd biodiesel.

8

herfst

Strijd jij mee om Roundup te verbieden? Vanaf 2016 mag er door particulieren geen chemische bestrijdingsmiddelen meer gebruikt worden om tegelpaden of terrassen onkruidvrij te houden. Een goede ontwikkeling. Onderzoekers van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) kwamen namelijk tot de schokkende conclusie dat het chemisch onkruidbestrijdingsmiddel glyfosaat, bekend als Roundup, waarschijnlijk kankerverwekkend is. Het zou giftig zijn voor mens en milieu en is zelfs in moedermelk terug te vinden! Glyfosaat komt in grond- en oppervlakte water terecht en vormt zo een bedreiging voor onze drinkwaterbronnen. De Vereniging van Rivierwaterbedrijven zegt dat er jaarlijks overschrijdingen zijn. Helaas geldt dit verbod niet voor de landbouw omdat de overheid denkt dat het voor telers lastig is onkruid te bestrijden zonder Roundup. De biologische sector vindt het onbegrijpelijk dat dit mag. Roundup maakt al het leven dood in de bodem, terwijl een levende bodem voor de biologische landbouw juist zo belangrijk is. Eind dit jaar brengt de EFSA haar advies uit over de hernieuwde toelating van het onkruidbestrijdingsmiddel glyfosaat. Wil jij deze nieuwe toelating van glysofaat stoppen? Doe dan mee met de e-mailactie van Foodwatch en roep de EFSA op om glyfosaat in de EU niet opnieuw toe te laten totdat duidelijk is aangetoond dat het ongevaarlijk is. www.foodwatch.org/nl

Pure verzorging voor tere babybilletjes

Pure babybilletjes vragen om Nature Babycare ecodoekjes. Deze bestaan uit 100% natuurlijke materialen. Uiteraard zijn ze hypoallergeen, bevatten ze geen weekmakers (ftalaten) en parabenen (bewaarstoffen) en zijn ze chloor- en alcoholvrij. De dikke, zachte composteerbare doekjes bestaan uit viscose, zijn dermatologisch getest en verminderen luieruitslag. Verkrijgbaar ongeparfumeerd of verrijkt met aloë vera. Per verpakking 56 doekjes.



herfst

9

De wetenschap

Verrassend gevarieerd, Noten als vleesvervanger

In noten zit veel vet, vooral onverzadigd vet. Hoeveel verzadigd vet ze leveren verschilt per soort (zie schema). Onverzadigd vet lijkt een gunstiger effect te hebben op het cholesterolgehalte in je bloed en daarmee neemt ook het risico op hart- en vaatziekten af. Het is wel heel belangrijk te weten wat de verhouding van de verschillende onverzadigde vetten is in je totale voedingspatroon.

Oervoeding en Mediterraan dieet

Ralph Moorman: “Ongebrande noten zijn een supergezonde en lekkere toevoeging aan je voedingspatroon, als je tenminste niet allergisch reageert op het eten van noten. Let wel op de calorieën. Eet je ongebrande noten (zonder rozijnen eraan toegevoegd!) dan heb je minder last van de ‘dooreetfactor’. In noten zit ook fytinezuur, waar sommige mensen gevoelig voor zijn en dat de vertering kan bemoeilijken.”

Noten passen goed binnen oervoeding, gebaseerd op het voedingspatroon van jagers en verzamelaars. De genen voor onze stofwisseling zijn hier nog steeds op ingesteld. Uit onderzoek blijkt dat oervoeding (dieet zonder zuivel of granen) gunstige effecten geeft op de bloeddruk, cholesterol en triglyceriden (soort van vet in je bloedbaan). Ook zijn er aanwijzingen dat oervoeding de insulinegevoeligheid gunstig beïnvloedt. Daarnaast passen noten binnen het gezonde Mediterrane dieet, waar diverse gezondheidsvoordelen aan toegeschreven worden.

Conclusies: Er • • • • •

zijn aanwijzingen dat een voedingspatroon met noten als (belangrijk) onderdeel ervoor kan zorgen dat: risicofactoren voor hart- en vaatziekten afnemen; de bloeddruk daalt; de glucosestofwisseling en vaatwandfunctie verbeteren; er minder ontsteking ontstaat (basis voor chronische ziekten); er minder cognitieve achteruitgang is (geheugen, concentratie).

Het consumeren van noten wordt ook geassocieerd met het minder voorkomen van chronische ziekten als diabetes en past daarom goed binnen een voedingspatroon om chronische ziekten te voorkomen.

Noten als vleesvervanger

Noten leveren ook ijzer, vitamine E en Bvitamines (behalve B12) en zijn daarmee vleesvervangers en niet zozeer eiwitvervangers. Want de meeste noten bevatten veel eiwit, maar in verhouding nog meer vet. Deze over het algemeen gunstige vetten hebben een hoge voedingswaarde (vitaminen, mineralen), maar leveren ook veel calorieën. Doordat noten eiwit- en vezelrijk zijn, zorgen ze snel voor een verzadigd gevoel. Het meer eten van noten lijkt uit onderzoek juist geassocieerd te worden met een lager lichaamsgewicht! Natuurlijk moet je daarbij wel naar je totale leefstijl kijken, dus ook hoeveel je beweegt. Reken voor een volwassene ongeveer 40 gram. Pinda’s zijn eigenlijk geen noten, maar peulvruchten. Ze bevatten ook iets minder ijzer dan noten.

10

herfst

Juiste verhouding omega-3 en -6

Noten bevatten omega-3 en -6; meervoudig onverzadigde vetten die essentieel zijn voor een goede gezondheid. Omega-3 en omega-6 dragen bij aan een behoud van goed cholesterollevel en een normale werking van het hart. Daarbij is bewezen dat de stof DHA (bij dagelijkse inname van 200 mg) tijdens zwangerschap helpt bij de ontwikkeling van het brein en de ogen van de baby. Dit geldt ook tijdens de periode van borstvoeding. Belangrijk is om de verhouding tussen omega-3 en -6 vetzuren in balans te houden. De ideale omega 3-/-6 ratio is 1:2. Nootsoort (100 g)

vet (g)

verz/onverz (g)

Macadamia:

76

12 / 64

Hazelnoten:

69

Walnoten:

68

Paranoten: Amandelen:

omega-3 / -6 (g) eiwit (g)

koolhydraten (g)

-/1,4

8

13

5 / 64

0,1/7

14

6

6 / 62

8/37

6

5

67

5 / 62

-/25

15

5

56

4 / 52

0,1/14

22

14

Cashewnoten:

49

9 / 40

- /8

21

21

Pistachenoten:

48

6 / 42

0,2/13

24

11

De wetenschappelijke feiten zijn geïnventariseerd door het Louis Bolk Instituut. Kijk voor meer onderzoeksresultaten op www.louisbolk.nl/publicaties

herfst

11

Chocolade-notenballetjes Voor ca. 18 stuks: 75 g cashewnoten (ongebrand en ongezouten) • 25 g dadels, zonder pit • 30 g cacao nibs (of stukjes pure chocolade) • 2 eetl pindakaas • 1 eetl honing

Biologische zuivel, vers van de boerderij

1. Meng alle ingrediënten goed door elkaar in de blender/keukenmachine. De noten en dadels mogen vrij grof blijven. 2. Kneed het ‘deeg’ door en rol er balletjes van. 3. Laat opstijven in de koelkast. .

re

ke lek

! g n i d e oervo



herfst

13

herfst op je bord

Pure Rosé Bij dit gerecht past een wijn met voldoende frisheid en dat heeft deze rosé uit de regio Languedoc. De wijn bevat veel fruit, is licht kruidig en heeft voldoende body.

herfst op je bord

rode biet, peer, prei, maïs en pompoen 14

herfst

Pizza met geroosterde bietjes en feta

herfst

15

herfst op je bord

Domaine Bassac Muscat Petit Grain Deze fles heeft een inhoud van 375 ml en dat is uit zelfbescherming! Deze dessertwijn is licht zoet, heeft verfrissende zuren en combineert uitstekend met peer.

Perentaart met walnoten en rozemarijn 16

herfst

Lekker als lunch of uit school, geen suiker en toch zoet!

Maïskoekjes met zelfgemaakte mangochutney

herfst

17

herfst op je bord

Knapperige korrels met lichtgr oene bladeren Elemental Sauvignon Blanc Hierbij drinken we een frisse stuivende sauvignon blanc die ons doet terugdenken aan het begin van de zomer. Groene appels in de neus, frisse tonen van onder meer citrusgras. Het zijn juist die frisse tonen die verrassend goed passen bij dit gerecht.

In wijn gestoofde prei met spekjes 18

herfst

Maïs is een graan en behoort tot de grassenfamilie. Het is in Midden-Amerika ontstaan, waar wilde granen werden gekruist om grotere zaden (korrels) te vormen. Daar is het nog steeds basisvoedsel. Ze koken de maïs en roosteren die vervolgens op een vuurtje om het lekker knapperig te krijgen. Van de maïs die wij eten wordt slechts een klein gedeelte van de suikers omgezet in zetmeel. Dat merk je aan de sappige korrels. Maïs die meer suiker omzet, is geschikt voor diervoeding. Koop maïs met de sappige, lichtgroene bladeren er nog omheen. Dan weet je zeker dat je lekkere sappige korrels hebt.

maisbrood met speltmeel

herfst

19

herfst op je bord

Rode biet levensbelangrijk Rode bietensap bevat veel verschillende vitaminen en mineralen waaronder magnesium dat betrokken is bij zo’n 300 belangrijke processen in je lichaam! Zo zou magnesium – na zuurstof, water en eten – een van de belangrijkste elementen zijn om in leven te blijven. De overige mineralen in bieten, waaronder ijzer, zijn erg belangrijk bij de aanmaak van rode bloedcellen en bij de productie van nieuwe lichaamscellen. Tel daarbij op dat het nitraat in bieten voor een verbetering van de zuurstofopname door je lichaamscellen zorgt en je snapt direct waarom sporters graag bietensap drinken. Gebruik ook de jonge bladeren van de biet: als spinazie of fijngesneden door de salade.

20

herfst

Pizza met geroosterde bietjes en feta

Perentaart met walnoten en rozemarijn

Maïskoekjes met mango­chutney

In wijn gestoofde prei met spekjes

maisbrood met speltmeel

Voor 2 kleine pizza’s: 1/2 eetl bruine suiker of kokosbloesemsuiker • 2 eetl balsamicoazijn • 2 eetl olijfolie • 4 verse rode bietjes, gewassen en eventueel loof verwijderd • 2 kant-en-klare kleine pizzabodems (La Bio Idea of Lieke is vrij) • 4 eetl kruidenroomkaas • 100 g feta of geitenkaas, verkruimeld • handje verse kruiden (zoals basilicum en/of peterselie), grofgesneden • handje geroosterde pijnboompitten • versgemalen peper en zout

Voor de bodem: 225 g tarwebloem • 75 g walnoten, fijngemalen • 25 g kokosbloesemsuiker • 1 ei • 50 g boter • springvorm van 24 cm Ø, ingevet • blindvulling (bijv. gedroogde peulvruchten) Voor de vulling: 3 peren • 500 ml witte wijn • 250 ml water • takjes rozemarijn • rasp van 1 citroen + 100 ml citroensap • ± 3 eetl honing • 3 eieren

Voor ± 12 maïskoekjes: 100 g tarwebloem • 1 ei • 200 ml melk • 1 potje maïs (340 g), uitgelekt • 1 eetl boter/olijfolie/kokosolie, om in te bakken • peper en zout Voor de mangochutney: 1 stevige mango, geschild en in kleine blokjes • 1 rode chilipeper, zaadjes eruit en fijngesneden • 1 cm verse gember, geraspt • 1 theel zout • 1 eetl verse munt, in fijne reepjes

1 eetl plantaardige olie • 1 sjalotje, fijngesnipperd • 150 g spekreepjes • 1 takje verse rozemarijn, naaldjes fijngehakt (of 2 eetl gedroogde rozemarijn) • 4 preien, gewassen en in de lengte gehalveerd, in stukken • 200 ml witte wijn • peper en zout

250 g speltbloem + extra voor bestuiven • 30 g speltmeel volkoren • 60 g maïsmeel • 2 theel zout • 18 g gedroogde gist (2 zakjes) • 70 g maïskorrels, drooggedept • 1 eetl honing • 150 ml lauwwarm water • 1 ei, losgeklopt

1. Verwarm de oven voor op 180°C. 2. Roer de suiker, balsamicoazijn en olijfolie door elkaar en meng dit door de bietjes. Leg de bietjes in een ovenschaal, bestrooi met peper en zout en rooster ze in ± 4060 minuten gaar (gaartijd hangt af van de grootte). 3. Laat de bietjes uitlekken in een zeef en afkoelen. Verwijder de schil en snijd het vruchtvlees in kleine stukjes. 4. Zet de oven op de juiste temperatuur voor de pizzabodems (check de verpakking). 5. Bestrijk de bodems met de kruidenkaas, verdeel er de bietjes en de helft van de feta/geitenkaas over en bak af in de oven. 6. Bestrooi met de rest van de feta, de kruiden en pijnboompitjes en serveer meteen.

1. Kneed een soepel deeg van de bloem, gemalen walnoten, suiker, ei en boter. Maak er een bal van, verpak in plasticfolie en laat een half uur in de koeling opstijven. 2. Schil intussen voor de vulling de peren, halveer ze maar laat het steeltje eraan zitten. Verwijder het klokhuis. Meng in een pannetje de wijn met het water en voeg de rozemarijn, citroensap- en rasp en de honing toe. Leg de peren erin en zet op het vuur. Breng langzaam aan de kook en laat ca. 25 minuten sudderen. 3. Verwarm de oven voor op 200°C. 4. Rol het deeg uit en druk het in de ingevette springvorm. Bedek met bakpapier en een blindvulling en bak 20 minuten in de oven. Haal uit de oven en verwijder de blindvulling. 5. Haal de peren uit de pan en laat afkoelen. Kook het vocht in tot 150 ml. Zeef het vocht, en laat afkoelen. 6. Snijd de peren in tot het steeltje en leg ze voorzichtig op de taartbodem, steeltjes in het midden. Druk de peren zachtjes uiteen zodat ze uitwaaieren. 7. Klop de eieren witschuimig, meng er het ingekookte sap door en giet over de peren. Bak de taart nog circa 20 minuten tot het eimengsel gestold is. Laat afkoelen.

1. Verhit de olie in een koekenpan en fruit hierin het sjalotje. Voeg de spekjes toe en bak uit. 2. Meng de rozemarijn door de spekjes en leg de stukken prei in de pan. Bak op laag vuur mee tot ze warm zijn en giet dan de wijn erbij. Laat 10 minuten stoven. 3. Breng op smaak met zout en peper.

ker

lek 1. Meng alle ingrediënten voor de mangochutney in een kom. Laat minimaal 30 minuten staan zodat de smaken goed op elkaar kunnen inwerken. 2. Zeef ondertussen de bloem in een kom en roer het ei erdoor. Voeg al roerend, scheutje voor scheutje, de melk toe. Breng het beslag op smaak met peper en zout en roer er de maïskorrels door. Laat 30 minuten rusten. 3. Verhit een beetje bakvet in een pan met antiaanbaklaag. Schep met behulp van twee lepels kleine hoopjes maïsbeslag in de pan en bak hiervan goudbruine koekjes (circa 3 minuten per kant). Serveer de maïskoekjes met de mangochutney.

met jo lselder i

kn puree

500 ml melk • 1 kleine knolselderij, goed geschild, vruchtvlees in blokjes

1. Giet de melk in een pan en schep de blokjes knolselderij erin. Breng aan de kook en laat op laag vuur zachtjes garen in ± 1520 minuten. 2. Laat de knolselderij uitlekken in een vergiet en maak er met een staafmixer een zachte puree van.

1. Meng beide speltmelen, het maïsmeel, zout en gist door elkaar in een kom en voeg de maïskorrels toe. 2. Los de honing op in 150 ml lauwwarm water. 3. Maak een kuiltje in het bloemmengsel en giet het honingwater erin. Voeg het losgeklopte ei toe en kneed circa 10 minuten tot een stevig, elastisch deeg. 4. Maak een bal van het deeg in de kom, dek af met plasticfolie en laat minimaal 2 uur rijzen op een warme plaats vrij van tocht. 5. Bestrooi het deeg met wat bloem en vorm er een vierkante lap van. Leg de lap in een ingevet bakblik en dek af met plasticfolie. Laat minimaal 1 uur rijzen. 6. Verwarm tegen het einde van rijstijd de oven voor op 200°C. 7. Bak het brood in circa 30 minuten goudbruin en gaar. Het is gaar als het hol klinkt als je er op klopt.

herfst

21

WELK BIOLOGISCH PRODUCT ONTDEK JIJ VANDAAG? Biologisch brood

Pompoen op 4 manieren

Biologische ham Biologische kaas Biologische tomaat Biologische krulsla Biologische ui

Biologische mayonaise

Biologische ketchup

Biologische producten herken je aan het Europees biologisch keurmerk. Dat staat voor: onafhankelijk, beschermd en gecontroleerd. Bij bio kun je er vanuit gaan dat het goed zit. Het woord ‘biologisch’ is namelijk wettelijk beschermd. Biologische boeren telen zonder chemische middelen of kunstmest. Ook bij de verwerking worden geen onnatuurlijke stoffen toegevoegd. Bovendien hebben de dieren lekker veel buitenruimte.

Pompoen bereiden Halveer de pompoen en verwijder pitten en draden. Snijd de helften in parten en schil deze met een scherp mes. De meeste pompoensoorten kun je overigens ook prima met schil eten.

Kijk op OntdekBio.nl

22

herfst

Campagne gefinancierd met steun van de Europese Unie



herfst

23

telers

‘Ouderwets’ schoffelen

voor onbespoten pompoenen van Hollandse bodem De familie Overesch boert al eeuwen op de huidige stek in het Sallandse Land bij Raalte. Intussen is Rick de zesde generatie die op Overesch Ecologische Landbouw aan het werk is: “Al 200 jaar is dit een gemengd bedrijf met koeien en land. Mijn ouders begonnen met het houden van varkens en het telen van een aantal akkerbouwgewassen. In 1994 schakelden zij het land om naar de biologische teelt, onder meer omdat het gebruik van kunstmest ze steeds meer begon tegen te staan. Ze wilden zich niet overleveren aan de ontwikkeling van chemische bestrijdingsmiddelen en genetische manipulatie. Bovendien wilden ze hun kinderen in een gezonde wereld achterlaten.”

‘We moeten zuinig zijn op de bodem van onze aarde. Biologisch en biodynamisch telen bieden daarvoor goede mogelijkheden. Dat moeten wij blijven communiceren met de consument, want die heeft in mijn ogen de sleutel van onze toekomst in de hand.’ 24

herfst

Gesloten kringloop “Langzamerhand gingen ze steeds meer gewassen en granen telen en kwam er een koppel brandrode runderen bij die hier op natuurpercelen grazen. Wij werken deels met gesloten kringloop: een deel van het graan voeren we aan de varkens en de mest van de dieren gebruiken we op de akkers, waar onder meer onze pompoenen groeien. Daar staan oranje, groene en de Butternut pompoenen die wij op biodynamische wijze telen.”

Vaste mest “Hiervoor bemesten we in het voorjaar de akker met vaste mest, wat iets anders is dan de gangbare drijfmest. Dit ontstaat door het stro dat van onze akkers komt in de potstal van de dieren te gebruiken. Samen met de mest vormt dit stalmest dat wij composteren tot vaste mest. Dit maakt de akkers vruchtbaar. Als biodynamisch teler gebruik ik minder mest. Dat komt de smaak van de groente ten goede.”

Volle grond “Begin mei zaaien we de eerste pompoenen met de hand in potjes en kweken deze plantjes dan zelf op. Zijn ze groot genoeg, dan planten we ze op het land. De rest van de pompoenen zaaien we eind mei direct in de volle grond. Dan is de bodem voldoende opgewarmd voor een goede kieming van de zaden. Wanneer de planten boven de grond staan beginnen we met de onkruidbestrijding: gewoon met de schoffelmachine en wanneer nodig met de handschoffel om een mooi resultaat te krijgen.”

Afstervende bladeren “De pompoen houdt van mooi, warm weer. Is het te koud, dan groeit de plant erg moeizaam. Is het té mooi, dan groeien ze weer te snel en kun je het bijna niet bijhouden met de schoffel. In september, zo vlak voor de oogst, is het altijd een mooi gezicht op

het land: de bladeren beginnen af te sterven en er komen allemaal pompoenen tevoorschijn. Eerst snijden we de steeltjes door, zodat deze kunnen opdrogen en de

je roosteren. Koop je pompoen, dan moet deze keihard aanvoelen en hol klinken als je er op klopt. Een bewaarpompoen kan tot in het voorjaar goed blijven. Rick: “Ik maak

‘Onze onkruidbestrijding bestaat uit de schoffel­ machine en de handschoffel voor een mooi resultaat.’ pompoenen beter te bewaren zijn. Daarna rapen we de pompoenen op en leggen ze in grote kisten. In de koeling kunnen we ze vervolgens drogen en op een constante temperatuur bewaren. Erg belangrijk voor pompoenen! Pas als ze worden afgeleverd maken we ze schoon.”

See it yourself Om de biodynamische manier van boeren te promoten, nodigt de familie Overesch jou van harte uit om op het bedrijf te komen kijken of rondom het bedrijf te wandelen of fietsen. Op overesch.nl vind je hierover allerlei informatie.

het liefst soep van de pompoenen, maar uit de oven vind ik ze ook erg lekker!”

In biodynamisch ligt de toekomst “Het mooie van biodynamisch boeren vind ik dat je lekker buiten in de natuur werkt én met dieren. Ik ben door de gesloten kringloop ook minder afhankelijk van anderen. In de toekomst zou ik daarom nog meer eigen veevoer willen verbouwen. In biodynamisch telen ligt de toekomst. Alles begint met een gezonde bodem: die zorgt voor gezonde groenten, dieren én mensen. Steeds meer mensen beseffen dat de aarde door overbemesting en chemicaliën vergiftigd en vernield wordt. Willen we blijven eten van onze geteelde producten, dan moeten we zuinig zijn op ons land. Wij maken daarom zoveel mogelijk gebruik van natuurlijke levensprocessen en streven naar diversiteit met zo min mogelijk kunstgrepen. Biologisch en biodynamisch bieden goede mogelijkheden voor onze aarde, maar daarbij heeft in mijn ogen de consument de sleutel in de hand. We zullen dit dus wel moeten blijven communiceren met hen.”

Pompoen bewaren Net als bij courgettes, is ook de bloem van pompoen eetbaar. De pompoenpitten kun

Zo werkt de natuur:

Bloeiende pompoenen geven een zoete geur af. Dit trekt heel veel bijen, insecten en zweefvliegen aan, wat belangrijk is voor de bevruchting.

herfst

25

4x pompoen

Santa Tresa Grillo Viognier: Hierbij drinken we een wijn uit Sicilië gemaakt van Grillo en Viognier. De Grillo geeft de wijn frisheid, de Viognier maakt de wijn ronder en voller. Doordat de Viognier enkele maanden op houten vaten heeft gerijpt heeft het voldoende body bij dit gerecht.

Elemental Viognier: Deze Viognier heeft rijp tropisch fruit met behoud van een frisse ondertoon en daardoor geschikt om bij dit recept te drinken. De geur is uitdagend, floraal en perzik, de smaak is een explosie van fruittonen met een zachte volle finale.

Gustavshof Grauburgunder: De ideale wijn voor deze curry is een Grauburgunder van het biodynamische werkende Gustavshof. Een rijke, volle wijn met een mooie balans tussen zoet en zuur die uitstekend matcht met de curry.

Elemental Chardonnay: Hierbij drinken we gewoon een goed gemaakt glas Chardonnay met lekker veel tropisch fruit en een hele lichte houttoets. De wijn heeft opvallende frisheid en balans waardoor deze ook na het gerecht nog lekker doorgedronken kan worden.

Pompoengnocchi met kaneel en sinaasappel

Snelle pompoensoep met mosterd

Thaise pompoencurry

Ovengeroosterde pompoen

500 g (schoongemaakt gewicht) pompoen, in blokjes • 100 g geschilde aardappels, in blokjes • 2 eidooiers • 220 g tarwebloem + extra voor bestuiven • 1 theel kaneel • rasp van ½ sinaasappel • 1 eetl olijfolie • zout en peper uit de molen • optioneel: fijngehakte verse kruiden, voor erover (bijv. rozemarijn)

1 pompoen van ca. 1 kg, schoongemaakt en vruchtvlees in blokjes • 2 sjalotjes, fijngesnipperd • 750 ml groentebouillon • 1 eetl mosterd • 250 ml room • klein handje peterselie, kleingesneden • optioneel: versgemalen peper en/of nootmuskaat

1 pompoen van ca. 1 kg, schoongemaakt en vruchtvlees in halve maantjes • scheutje olijfolie • takje verse rozemarijn (of tijm), naaldjes gehakt • optioneel: versgeraspte nootmuskaat • zeezout en zwarte peper

1. Kook de pompoen en aardappel samen gaar in kokend water (± 1520 minuten, test met een vork). Giet af en stamp, of knijp met de pureeknijper, tot een gladde puree. Voeg de eidooiers, bloem, kaneel en sinaasappelrasp toe en roer tot een samenhangend deeg (eventueel wat extra bloem toevoegen). Breng op smaak met zout en peper. 2. Schep het gnocchideeg in een spuitzak met een grote tuit en spuit er een lange, dunne rol van op een met bloem bestoven werkblad. 3. Wentel de deegrol door de bloem en snijd in gelijke stukjes van ± 3 cm. Druk met een vork op de gnocchi om een mooi ribbeleffect te krijgen. Kook de gnocchi circa 2 minuten in een grote pan kokend water. Haal met een schuimspaan uit de pan en laat uitlekken. 4. Verwarm de olijfolie in een koekenpan en bak de gnocchi aan weerszijden goudbruin. Schep in ondiepe schaaltjes, bestrooi eventueel met verse kruiden en serveer meteen.

1. Kook de pompoen en de sjalotjes gaar in de bouillon (± 15 minuten, proef of test met een vork). 2. Pureer met de staafmixer of in de blender tot een gladde soep. 3. Roer de mosterd en de room erdoor en verdeel over kommetjes. Bestrooi met peterselie en maal er naar smaak peper of nootmuskaat over.

2 eetl plantaardige olie • 1 rode ui, kleingesneden • 2 teentjes knoflook, geperst • 1 theel geraspte gember • 3 eetl Thaise rode-currypasta • ca. 800 g (schoongemaakt gewicht) pompoen, in blokjes • 400 ml kokosmelk • 150 ml groentebouillon (van tablet) • 1 eetl kokosbloesemsuiker • handje basilicum of koriander, grofgesneden • peper en zout 1. Verhit de olie in een pan en bak hierin de ui, knoflook en gember even aan. Roer de currypasta en pompoen erdoor en roerbak 3-4 minuten. 2. Voeg de kokosmelk, bouillon en suiker toe. Breng aan de kook en laat op laag vuur 20-25 minuten sudderen tot de pompoen zacht is. Roer af en toe. 3. Bestrooi met basilicum of koriander en serveer met zilvervliesrijst.

1. Verwarm de oven voor op 200ºC. 2. Leg de pompoenplakjes op een met bakpapier beklede bakplaat en besprenkel met olijfolie. Bestrooi met zeezout en peper en verdeel de rozemarijn erover en ertussen. Rooster in circa 40 minuten goudbruin en gaar. 3. Serveer in een mooie schaal en giet het bakvocht erover. Bestrooi naar smaak met nootmuskaat.

26

herfst



herfst

27

waar voor je geld Leer groenten fermenteren met 10% korting bij de Groene Kookacademie

Oktober is hét fermentatieseizoen. Fermenteren is veel meer dan conserveren: je ontwikkelt smaak, het stimuleert je gezondheid en je bent bezig met wonderlijke transformaties. Dankzij een eenvoudig en volstrekt natuurlijk proces zetten bacteriën koolhydraten om in melkzuur. Op deze manier toveren zij verse kool om in zuurkool - zonder gebruik te maken van koelkast, stroom & stekkers! Tijdens de workshop Groentenfermentatie leer je je eigen levende en vitale groentengerechten te maken. Thuis kun je met de uitgebreide hand-out met informatie en recepten doorgaan met de opgedane kennis. Met je Ekoplaza-klantenkaart krijg je 10% korting op een workshop. Mail hiervoor jouw klantkaartnummer naar [email protected]: De workshopdata zijn: vrijdag 9, zaterdag 10, woensdag 21, zaterdag 24 en vrijdag 30 oktober van 10.00 – 16.00 uur, incl. lunch. Kookstudio Picander in Amersfoort, www.groenekookacademie.nl.

EXTRA VOORDEEL MET JE KAART

Smaakmakers bepalen nieuwe glutenvrije cereal van Lieke is vrij

WIN! 2 passe-partouts voor de Strawberry Earth Fair: Hét duurzame walhalla op 9 en 10 oktober In ‘Amsterdam Roest’ aan de Jacob Bontiusplaats vind je een verrassende mix van start-ups, ontwerpers en merken die laten zien dat duurzaam leven samengaat met esthetiek en genieten. Koop mooie duurzame producten, volg workshops in het ‘Makers­Lab’, geniet van lekker eten en dans er op los. Uiteindelijk is alles wat je hier ziet geïnspireerd op de beste ontwerper ooit: de natuur. Het programma en informatie over de kaartverkoop vind je op www.strawberryearth.com/fair

Ook als je coeliakie hebt, wil je lekker kunnen genieten. Omdat de makers van Lieke is vrij de mening van hun gebruikers het allerbelangrijkste vinden, betrokken ze hen via de Smaakmakers-campagne bij de ontwikkeling van een nieuwe biologische en glutenvrije cerealvariant. De ‘Smaakmakers’ konden hun favoriete cereal­ samenstelling insturen. Via liekeisvrij.nl stroomden in drie weken tijd zo’n 1000 samenstellingen binnen, ook van bloggers als Missglutenrvij.nl en De Groene Meisjes. Op de drie samenstellingen die hiervan genomineerd zijn kon nog een week worden gestemd.

Check snel hieronder en haal de passe-partouts op bij jouw eigen Ekoplaza: • 260025067508 • 2600250765452 • 260025076797 • 2600250178931 • 2600250128196

Ook lactosevrij

Vers nieuws

Iedere week de laatste ‘verse’ Ekoplaza aanbiedingen in je mailbox? Schrijf je via www.Ekoplaza.nl in voor onze nieuwsbrief.

Alkmaar • Almere • Amersfoort • Amstelveen • Amsterdam (11) • Apeldoorn • Arnhem (2) • Assen • Bergen op Zoom • Bilthoven • Breda • Bussum • Capelle aan den IJssel • De Bilt • Delft • Den Bosch • Den Haag (4) • Deventer • Eindhoven (2) • Enschede • Groningen (2) • Haarlem • Harderwijk • Haren • Heerenveen • Heiloo • Helmond • Hengelo • Hoofddorp • Hoorn • Leeuwarden • Leiden • Leidschendam • Meppel • Nieuwegein • Nijkerk • Nijmegen (2) • Oss • Roermond • Rijswijk • Rotterdam • Schoorl • Soest • Texel • Tilburg • Uden • Utrecht (2) • Veenendaal • Veldhoven • Wassenaar • Winschoten • Winterswijk • Zaandam • Zwolle

Het laatste nieuws en de exacte adressen zijn te vinden op www.ekoplaza.nl

Ekoplaza kiest voor:

Inmiddels is de nieuwe Lieke is vrij cereal gemaakt. Met ruim 42% van de stemmen is de Crunchy havermuesli (met recht) de meest populaire samenstelling geworden! Daarin zitten behalve crunchy havervlokken ook kokoschips, frambozen en lactosevrije chocoladestukjes. Benieuwd? De Crunchy havermuesli ligt vanaf oktober bij ons in de winkel!

Gratis ontbijt

De winnende Smaakmaker is Geanne Ruitenburg geworden. Zij ontbijt een jaar lang gratis glutenvrij. Uiteraard heeft zij de nieuwe Crunchy havermuesli al mogen proeven. Ze vond ‘m heerlijk en haar kamergenoot, die geen coeliakie heeft, ook. Geanne: “Eindelijk een glutenvrij ontbijtgraan dat niet zo snel papperig wordt!”. BIOLOGISCH BEREIKBAAR VOOR IEDEREEN

Betaalbaar biologisch

1 Jouw wereld is groener

28

herfst

Lekker eten

Persoonlijk en dichtbij

2 Jouw eten is lekkerder en biologisch

3 Jouw leven is leuker

Gemakkelijk winkelen!

De Ekoplaza webshop biedt het grootste biologische assortiment van Nederland. Snel en gemakkelijk thuis bestellen, ook via mobiel en tablet. Kijk snel op www.ekoplaza.nl



herfst

29

WAARACHTIGHEIDSJOURNAAL:

Boter als écht natuurproduct Wat is Demeter boter?

En hoe zit het met het cholesterolverhaal?

Deze is op traditionele wijze bereid, zoals boter van oudsher wordt geproduceerd: gekarnd van aangezuurde biodynamische room. In de zomerperiode is deze boter iets beter smeerbaar omdat melk in de winterperiode een wat andere vetsamenstelling heeft. Van nature bevat biodynamische melk meer onverzadigde vetzuren.

Cholesterol is een bouwsteen en zoals gezegd bij de verzadigde vetten heeft die veel taken die met je gezondheid samenhangen. Zo’n 40 tot 60% van je hersenen bestaat uit cholesterol, waar het voor een optimale overdracht van signalen zorgt. Bovendien blijkt uit onderzoeken dat je cholesterol nodig hebt: • voor de aanmaak van veel hormonen, zoals oestrogeen, progesteron en testosteron. • om vitamine D en gal te maken (zonder gal geen vetvertering). • voor reparatie van beschadigde celwanden. • om je cellen te voorzien van vet als lange termijn brandstof. • voor een goede ontwikkeling van het embryo tijdens de zwangerschap. • als bescherming tegen ontstekingen.

Bevat roomboter niet te veel verzadigde vetten?

Wanneer spreek je van boter? In Nederland mag een product niet zomaar ‘boter’ heten. Deze term is beschermd door de Nederlandse wet. Bestaat het product minimaal uit 80% melkvet, dan mag er boter op de verpakking staan. Zoals bij de biologische boter van Zuiver Zuivel.

Waarom smaakt biologische boter beter? Dit puur natuur product is gemaakt van de melk van biologisch gehouden koeien die het grootste deel van het jaar vers gras eten in de wei. Dat geeft een betere smaak en hogere kwaliteit dan roomboter van de melk van koeien die zich de hele dag staan te vervelen op stal. Eigenlijk logisch: hoe gezonder de koe, hoe beter de boter.

Wat is grasboter? Boter die gegarandeerd bereid is van room uit de weideperiode, dus van koeien die vers gras hebben gegraasd. Deze is daardoor beter smeerbaar, geler van kleur en heeft meer smaak. Tijdens de zomermaanden wordt er genoeg boter gemaakt voor het hele jaar. Deze wordt deels ingevroren en wanneer het nodig is ontdooid en verpakt.

Wat is het verschil met roomboter? Ook al is het biologisch, roomboter gemaakt van biologische room van koeien die hooi of kuilgras hebben gegeten, is niet te vergelijken met grasboter. Deze boter is veel witter, harder en minder vol van smaak dan grasboter.

30

herfst

Biologische grasboter en roomboter bevatten meer onverzadigde vetten en omega-3 vetzuren, dan gangbare boter. Maar roomboter heeft ook verzadigde vetten. In tegenstelling tot wat vaak wordt beweerd heb je verzadigde vetten nodig. Omdat verzadigd vet cholesterolverhogend werkt en cholesterol de oorzaak kan zijn van harten vaatziektes, werd aangegeven dat verzadigd vet de oorzaak is van hart- en vaatziektes. Latere studies geven aan dat het toch wat gecompliceerder ligt. Zo worden koolhydraten en transvetten veel vaker in verband gebracht met het verhogen van het LDL-cholesterol dan verzadigde vetten. Er zijn ook verschillende studies die aangeven dat verzadigde vetten: • zich gedragen als transportmiddel voor de aanwezige vetoplosbare vitamines: vitamines A, D, E en K2. • nodig zijn voor de omzetting van caroteen in vitamine A (infectieremmende werking), de absorptie van mineralen en de ondersteuning van andere stofwisselingsprocessen. • zorgen voor een vertraagde vertering waardoor je langer een verzadigd gevoel houdt

Tip: altijd r oomboter in huis Ben je gevallen en krijg je een enorme buil?

Smeer de buil gelijk in met roomboter en de zwelling vermindert direct!

Roomboter

• Bestaat voor ongeveer 82% uit afgeroomd melkvet (room). • Is gemaakt van koemelk, dat zo’n 4% vet bevat. Voor elke kilo boter is dus ruim 20

Staat er geen boter op de verpakking? Dan heb je te maken met een kunstboter of margarine!

liter melk nodig. • In gras zitten specifieke voedingsstoffen die niet in gewoon veevoer voorkomen. Daarom is alleen grasboter rijk aan vitamine K2 en bevat het CLA, oftewel geconjugeerd linolzuur. • Roomboter bevat butyraten, die ook bekend zijn als ester afkomstig van bo-

Is roomboter goed voor je botten?

terzuur. Japans onderzoek heeft bewijs

Roomboter en met name grasboter is een goede bron van vitamine K2: een transportmiddel voor calcium. Het zorgt ervoor dat calcium in je botten en tanden terecht komt en niet in je bloedvaten blijft hangen om zo bijvoorbeeld aderverkalking te ontwikkelen.

gevonden dat butyraathet immuunsys-

Bevat roomboter niet veel transvetten?

butyraat-producerende darmbacteriën in

Roomboter bevat ongeveer 2 tot 3% dierlijke transvetzuren. Dit CLA transvet heeft een andere structuur dan de ongezonde transvetten die je in veel bewerkte producten terugvindt. Onderzoek wijst uit dat juist deze vorm bescherming kan bieden tegen onder meer obesitas en hart- en vaatziekten.

teem stimuleert. Daarin is ook aangetoond dat mensen die lijden aan chronische darmontstekingen een tekort hebben aan hun darmflora. Om deze reden kan er een link gelegd worden tussen het regelmatig eten van roomboter en de extra bescherming voor de darmen. • Bij Ekoplaza vind je grasboter, roomboter en Demeter boter van Zuiver Zuivel.



herfst

31

GLUTEN 0%

ORAC 19 152

UITHOUDING +ENERGIE

Gula Java Cacao voor uithouding, energie en veel antioxidanten

Amanprana kokosvezels voor de slanke lijn. Ze bevattten weinig calorieën. Ideaal voor een platte buik en een vlotte transit

De eerste gezonde chocoladedrank Gula Java Cacao is de eerste gezonde chocomelk. Voor jong en 100-jarige. Boordevol gezonde energie. Als goede start bij het ontbijt, als energierijk tussendoortje, bij recreatie, sport, spelen, studeren, uitgaan en andere ogenblikken waarop je lichamelijk en geestelijk moet presteren. Bij burnout of winterblues. Gula Java prestatiedranken laden je batterijen gezond op en laten je puur genieten. Zonder geraffineerde suikers/kunstmatige zoetstoffen Amanprana gebruikt Gula Java, kokosbloesem nectar, waardoor deze prestatiedrank boordevol gezonde energie zit. Geen geraffineerde suikers en geen kunstmatige zoetstoffen. Pure en gezonde energie uit de natuur met veel anti-oxidanten (hoge ORAC-waarde!) en lage glycemische index. Deze energiedrank geeft zijn energie traag en over langere periode af. Gula Java Cacao is hiermee de enige prestatie-, sport- of energiedrank (heerlijke chocolademelk) ter wereld die tijdens of na inspanningen zorgen voor een betere weerstand en bescherming tegen aanvallen van buitenaf. De kokosbloesemenergie is Fair World en helpt 850 Javaanse gezinnen aan een extra inkomen.

SUPER VOEDING www.noble-house.tk

FAIR TRADE www.noble-house.tk

hou van Amanprana kokosmeel. Ik gebruik het in mijn ““Ik smoothies als vezel-booster. Mijn dochter is er bijzonder blij mee omdat kokosmeel hypoallergeen is. Het bevat geen lactose, geen gluten en geen bekende allergenen.” Evelyne, Ballainvilliers, Frankrijk Fairtrade kokosmeel van Amanprana ✔ Extra vezelrijk 50% ✔ Fair trade ✔ Glutenvrij meel ✔ Vlotte transit / platte buik ✔ Hypoallergeen

RAW FOOD

100% VEGAN

De Europese afdeling van de biologische wereldfederatie heeft op haar congres in Riga de visie voor 2030 aangenomen dat biologische landbouw groeit naar een robuust aandeel van 50%. Dat is zeer ambitieus, maar zonder ambities geen verandering. Een verandering die van onderaf moet komen, niet van bovenaf.

Doe mee!

Gebruik Cocos voor veel vezels of als glutenvrij meel Gebruik kokosvezels 3x daags bij elke maaltijd: • als vezeldrank: roer 1 tot 2 eetlepels in 25cl water, sap, shake, smoothie, chocomelk thee of koffie. • als vezelstrooisel: strooi 1 tot 2 eetlepels in saus, yoghurt, muesli, havermout, dessert of over je maaltijd. • Als glutenvrij bakmeel voor brood, gebak, koekjes, snacks, etc. Vervang 10 à 15% van het gewone meel door kokosmeel (vezels) en voeg evenveel water bij.

AMAN PRANA

Verandering van onderaf

Linksaf is de route van eindeloze industrialisering van ons landbouw- en voedingssysteem. Bezaaid met varkensflats, groentekelders en fastfood. Winstmaximalisatie en kortetermijndenken staan voorop en ziektes en overgewicht als gevolg van overconsumptie zijn resultaten die alleen maar nieuwe ‘business opportunity’s’ genereren voor de aanpalende medische sector.

Mijn mening over…

Tom Steels, sportdirecteur en trainer van het team directeur Omega PharmaQuick Step vertelt in zijn interview dat zijn wielrenners hun energie halen uit Gula Java kokosbloesemsuiker en niet uit geraffineerde suikers. Gula Java van Amanprana geeft natuurlijke energie aan jong en oud, aan kind en topsporter. Gula Java Cacao als ideale start van elke dag.

▲ RECEPT smoothie van ananas en Kotobuki Matcha: voor 4 glazen doe je volgende ingrediënten in de blender: 4 eetlepels Amanprana kokosvezels, het sap van 5 sinaasappels en 2 roze grapefruits, 2 ananassen in blokjes gesneden, 2 ontpitte dadels, 4g Kotobuki Matcha. Mixen tot een vezelrijk drankje.

Ga je links…

Op weg naar biologisch in 2030

“

▲ Overheerlijke chocolademelk: 1 eetlepel Gula Java Cacao in warme of koude melk, water, graandrank of fruitsap. In een glas, een gezellige mok of in je drinkfles. ✔ Heerlijke chocoladedrank ✔ Ondersteunt langdurige prestaties ✔ Fair trade + fair world ✔ De nieuwste generatie sportdrank voor uithouding en energie.

Op 10 oktober, de Dag van de Duurzaamheid, organiseert de biologische sector een dialoog met 1000 mensen over de toekomst van biologisch: de Bio1000. Noem het een referendum over de ontwikkelrichting van onze voeding en landbouwcultuur. Want we staan op een kruising van wegen.

0% JUNK

…of rechtsaf? Rechtsaf is de weg van de natuurlijk duurzame landbouw en voeding. Die werkt in samenhang met de natuur en draagt zorg voor goede voeding die de kwaliteit van leven versterkt. De trein van de voedingsindustrie dendert verder, maar de vraag naar natuurlijke voeding uit de eigen omgeving neemt sterk toe. Iedereen weet dat we een draai moeten maken om weer evenwicht te creëren. Belangrijke parameters als de afname van biodiversiteit, stijgende CO2-uitstoot, klimaatverandering en de steeds stijgende ziektekostenbudgetten zijn indicatoren dat het echt anders moet.

Daarom brengt Bionext met een groot aantal andere initiatiefnemers, waaronder Natuurmonumenten, Youth Food Movement, Triodos Bank, WUR en diverse biologische bedrijven, waaronder Ekoplaza, 1000 mensen bij elkaar om te praten over de toekomst van jouw en mijn voedsel. Jij kan daarbij zijn. Met elkaar stellen we een gezamenlijke toekomstagenda op om de biologische landbouw en voedselketen verder te verbeteren en ontwikkelen. Bouw jij mee aan de toekomst van onze voedsel en landbouwcultuuur? Meld je dan aan voor de Bio1000 op de website www.bio1000.nl. Gewoon doen!

‘Neem jij de route van eindeloze industrialisering van ons voedingssysteem, of neem je de weg naar de natuurlijk duurzame landbouw die de kwaliteit van leven versterkt?’

Bavo van den Idsert Directeur van Bionext, de ketenorganisatie voor duurzame, biologische landbouw en voeding, www.bionext.nl

SERENE LEVENSKRACHT

zomer herfst

33

Kies jij bewust voor biologisch, dan wil je vast dat jouw voedingssupplementen dat ook zijn. Want alleen dan ben je er 100% zeker van dat deze vrij zijn van bestrijdingsmiddelen en genetisch gemodificeerde organismen. Bij Ekoplaza vind je Vitals supplementen die een mooie aanvulling op jouw gezonde, biologische voeding kunnen zijn. Zeker met de herfst in aantocht!

Help je weerstand een handje Met biologische vitaminesupplementen van Vitals

Want met de ‘r’ in de maand kan jouw lichaam wel iets extra’s gebruiken. Een goede gezondheid gaat namelijk samen met een goede weerstand. Daarbij spelen factoren als voeding, beweging en zonlicht een rol. En dat laatste kun je nu eenmaal niet beïnvloeden.

biologisch supplement van Vitals, met wel 250 mg vitamine C per capsule. De natuurlijke vitamine C is afkomstig uit het fruit van de amla boom (Indiase kruisbes). Deze vruchten staan erom bekend dat ze van nature een zeer hoog gehalte aan vitamine C en bioflavonoïden bevatten.

Volledig natuurlijk en plantaardig

Blijf bewegen!

Vanaf nu neemt het aantal zonuren af, terwijl zonlicht juist één van de belangrijkste bronnen van vitamine D is. Een vitamine die je immuunsysteem ondersteunt. Bovendien is deze vitamine goed voor je spieren en ze speelt een rol bij botaanmaak. Via je voeding kun je vitamine D uit vette vis, eieren, vlees en melk halen. Maar ook uit champignons die onder UV-licht worden gekweekt. Wil je er zeker van zijn dat je voldoende vitamine D binnenkrijgt, kun je ook kiezen voor biologische vitamine D van Vitals. Omdat zij de vitamine D uit paddenstoelen halen, is deze volledig natuurlijk en plantaardig.

Hoge dosis per capsule

Om je weerstand op peil te houden kun je het beste extra vitamine C nemen. Misschien denk jij dan direct aan citrusvruchten, maar ook appels en bramen zitten vol vitamine C. Ook hier heb je keuze uit een

34

herfst

Bij het kouder wordende weer en kortere dagen zit je misschien zonder dat je het merkt vaker binnen en beweeg je minder. We eten vaak wat zwaarder en meer, wat invloed kan hebben op je gewicht én je cholesterolgehalte. Let er dus op dat je voldoende blijft bewegen. Dagelijks een half

uur intensief bewegen is een goede gewoonte. Daarbij tellen klusjes als de herfstbladeren uit de tuin harken ook mee! Wil je toch iets extra’s, dan heeft Vitals biologische Rode Gist Rijst in het assortiment. Hiermee behoud je een normale cholesterolspiegel. De gebruikte rijst is biologisch geteeld en gegarandeerd vrij van pesticiden, andere verontreinigingen en gentechniek.

Bij Ekoplaza vind je nog meer gecertificeerd biologische voedingssupplementen van Vitals om je gezondheid breed te ondersteunen de komende maanden:

Vitamine B Complex, Groene Thee Extract, True Superfood, MI-7 paddenstoelencomplex, Cordyceps, Teunisbloemolie en Borageolie.

Wil je meer informatie over de biologische voedingssupplementen? Vraag onze medewerkers om advies.

herfst

35

Wat jij op je huid smeert,

kun je dat eten? tiprgende én

verzo n e e r o o V eng je r b w o l g subtiele d aan op je Foo wat Skin en. lipp

Kies jij voor je voeding pure en gezonde ingrediënten? Dan zou je dat ook voor je huid moeten doen. Een crème dringt namelijk diep door in je huid om daar zijn werk te doen. Binnen enkele minuten komen de ingrediënten in je bloedbaan terecht. Wel zo fijn als jouw crème dan geen synthetische geur- en conserveringsstoffen bevat of minerale oliën.

Natuurlijke alles-in-één-crème

Skin Food van Weleda is een 100% natuurlijke alles-in-één crème en bestaat al sinds 1926. Deze ‘voeding voor je huid’-crème is inmiddels favoriet bij vele celebs, waaronder Adele, Rihanna, Demi Moore en Victoria Beckham. Het voedt namelijk alle plekjes op je gezicht en lichaam die ruw en droog zijn, of je huid nu jong is of wat ouder. Van droge knieën en ellenbogen, gesprongen llippen en schrale handen tot ruwe voeten. De rijke crème dringt diep in je huid door en herstelt deze. Ideaal om altijd bij je te hebben, zeker met de herfstmaanden voor de boeg.

Plantenextracten en etherische oliën

De compositie van plantenextracten in Skin Food bevorderen het zelfherstellend vermogen van je huid en brengen haar weer in balans. Zo ben je verzekerd van een goed verzorgde en natuurlijk gevoede huid. • Biologische kamille en Calendula herstellen en verzorgen. • Driekleurig viooltje brengt de (droge/geïrriteerde) huid tot rust. • Zonnebloemolie (rijk aan vitamine E en essentiële vetzuren) voedt intensief. • Zoete amandelolie, bijenwas en wolwas maken je huid zacht en soepel. • Zuivere, etherische oliën van onder andere sinaasappel en lavendel geven een frisse geur.

Geef je make-up een natuurlijke glans

Talloze (internationale) visagisten gebruiken de crème graag bij shows en fotoshoots: om de huid te beschermen, wenkbrauwen in model te brengen en om te mengen met foundation voor een mooie basis. Wil je een beetje glamour? Skin Food gemengd met oogschaduw of lippenstift geeft een subtiele glans.

Beleef Lan dleven is een uniek evenemen t voor iedere en die van het buiten leven houd t.

Kijk uw ogen uit

Kom proeven

bij de imker, de workshop schilderen en het Nederlands Kampioenschap zeisen.

van de heerlijke gerechten van onze culinair redacteur of de bijzondere gerechten uit de weckpot.

Voor kinderen

is er genoeg te doen! Kom smeden met een echte smid of bijvoorbeeld boomklimmen.

Bestel uw kaarten met korting op www.beleeflandleven.nl/ekoplaza Ga voor meer informatie over het evenement naar www.beleeflandleven.nl Organisatie:

Partners:

www.weleda.nl. 36

herfst



herfst

37

Zeg het met thee Eindelijk een slanke lijn met de koolhydraatarme en eiwitrijke authentieke seitan van Bertyn De slanke lijn houdt van eiwitten en haat koolhydraten Met een dieet op basis van veel proteïne en weinig geraffineerde koolhydraten kan je makkelijker gewicht verliezen ook heerlijk of je slanke lijn behouden omdat je minder snakt naar op de voeding. Verminder snelle koolhydraten en suikers (zoals wit brood, geraffineerde suikers, pasta en witte rijst). Verhoog eiwitten en essentiële vetzuren. Je wint aan vitaliteit en je verliest gewicht. Gaat dit samen met krachttraining en eiwitrijke en koolhydraatarme seitan van Bertyn, dan worden je spiermassa en beenderen sterker en daalt het aandeel lichaamsvet.

BBQ

Seitan van Bertyn: de koolhydraatarme vis-/vleesvervanger Lekker seitan bereiden is heel eenvoudig. 5 minuten koken in zijn verpakking of 5 minuten bakken in de pan langs

118 kcal /100g

134 kcal /100g

beide zijden. Authentieke seitan van Bertyn wordt op traditionele wijze vervaardigd. 100% plantaardig eiwitten afkomstig van Oberkulmer Rotkorn oerspelt of van Manitoba oertarwe.

Is er een moment dat aandacht verdient, dan kun je natuurlijk gewoon zeg-

“

gen wat je bedoelt. Leuker is het om dit met een cadeau te doen. Wat je dan

“Ook onze kinderen eten met plezier deze heerlijke seitan. Bedankt Bertyn.” Bénédicte, Aix-en-Provence

Vergelijk het aandeel kcal uit eiwitten en vetten kcal/100g

eiwitten

vetten

118 120 88 272 86 141

83 % 43 % 71 % 30 % 81 % 57 %

1,5 % 48 % 29 % 66 % 12 % 43 %

Seitan Tofu Kippenwit Hamburger Scampi Zalm

voor hartverwarmende, onverwachte of feestelijke momenten

cholesterol /100 kcal 0 mg 0 mg 31 mg 22 mg 224 mg 27 mg

moet geven? Met de Natural Temptation biologische theeserie hoef je daar niet meer over na te denken!

Schenk een moment In de Natural Temptation theeserie heb je maar liefst keuze uit 12 momenten. Elke thee is afgestemd op de sfeer en het gevoel van het moment dat gevierd mag worden. Maakt iemand jouw wereld een stuk mooier? Lots of love-thee zorgt voor een hartverwarmend geschenk én moment met een kruidenthee van lavendel en rozenblaadjes. Is er iemand jarig? ‘Schenk’ de feestelijke Happy birthday van vlierbloesem en vanille voor een vrolijke noot.

De Natural Temptation serie bestaat uit: Charge you up, Congratulations, Dreams come true, Happy birthday, Home sweet home, Lots of love, Pretty and pure, Rise and shine, Thanks a lot, Welcome little baby, Wish you luck en You are sweet.

u Bekijk het filmpje “Wat is seitan?” op www.watisseitan.nl

SUPER VOEDING www.bertyn.be

100% VEGAN

0% JUNK

AUTHENTIEKE SEITAN

• Zeg niet zomaar seitan tegen de authentieke seitan van Bertyn • www.bertyn.be •

herfst

39

aam

rz duu

&

t i e t i l a kw

koekje bij de thee Thee en koekjes passen natuurlijk perfect bij elkaar. Als je ze zelf maakt, kun je ze helemaal goed op elkaar af laten stemmen. Deze combinatie van Lots of

Ruim 35 jaar kennis

Natural Temptation is een creatie van Organic Flavour Company, makers van onder meer Piramide thee. Zij hebben al ruim 35 jaar ervaring met biologische thee, kruiden en specerijen. Hun experts weten precies waar de beste biologische thee, kruiden en specerijen groeien. Zo komen veel kruiden van hun handelspartner Sekem in Egypte die veel aandacht heeft voor de biologisch-dynamische landbouwmethode en educatie biedt aan haar werknemers. Er werken veelal vrouwen bij Sekem, die anders weinig kans op werk hebben in Egypte. Kijk voor meer informatie op www.sekem.com.

love-thee met de bloemige smaak van lavendel en rozenblaadjes past perfect Inclusief persoonlijke boodschap

bij zelfgemaakte kokosbollen. Uiteraard zonder suiker. Extra leuk om je thee-

De Natural Temptation thee is weer eens iets anders dan een standaard bosje bloemen of fles wijn. Bovendien investeer je in kwaliteit en duurzaamheid, want met de kleurrijke theeverpakking is cadeaupapier niet eens nodig. Sterker nog: op het speciaal afgebeelde kaartje kun je jouw boodschap, bijvoorbeeld aan de jarige, kwijt. Dit maakt het cadeau nog persoonlijker. Elke keer als de jarige een kopje thee zet, komt jouw boodschap weer voorbij!

cadeau aan te vullen met deze zelfgemaakte lekkernijen.

Geen beter cadeau dan thee Je kunt de thee op ieder moment cadeau doen. Stel je krijgt een ongelukje en kan daardoor bijvoorbeeld moeilijk boodschappen doen. En de buurvrouw haalt zonder problemen jouw spullen in huis. Dan is een Thanks a lot-thee wel op z’n plaats. Of een vriendin komt terug van een lange reis en ziet thuis een doosje Home sweet home-thee op tafel, met jouw persoonlijke boodschap daarop. Met zo’n klein gebaar maak je de wereld een stukje mooier!

Voor 8 tot 10 stuks 2 eiwitten • 150 g geraspte kokos • 2 eetl honing • 1 theel Piramide vanillepoeder • rasp en sap van een halve limoen • 1 eetl kokosolie, gesmolten • snufje zout

1. 2. 3. 4. 5.

Verwarm de oven voor op 175°C. Klop de eiwitten in een schone kom totdat ze wit en glimmend zijn. Voeg de overige ingrediënten toe en meng alles goed door elkaar. Schep met een ijslepel bollen van het kokosmengsel en leg ze op de bakplaat. Bak de kokosbollen in de oven in circa 15 minuten lichtbruin.

Tip: Voeg ook eens st ukjes pure choc olade toe. O f ga voor een spicy twist met wat fijngehakte rode peper en st ukjes gember.

Meer informatie vind je op facebook.com/naturaltemptation en www.naturaltemptation.eu 40

herfst



herfst

41

Biodynamisch en biologisch

dé oplossing!

Biologisch inzetten bij

ondervoeding

Er blijft veel discussie bestaan of biologisch geteelde gewassen beter zouden zijn voor je gezondheid en het milieu dan de gangbare varianten. Gaat het je om het niet binnenkrijgen van chemisch-synthetische bestrijdingsmiddelen, dan is biologisch zonder meer beter. Daarbij worden die middelen namelijk niet gebruikt. Maar er zijn meer onderzoeksresultaten bekend.

Bodemvruchtbaarheid Zo blijkt biologische teelt niet altijd voor mindere opbrengst te zorgen. Sterker nog, onder stressomstandigheden zoals droogte brengt het vaak juist meer op. Volgens onderzoek is dat te danken aan de bodemvruchtbaarheid bij biologische telers. Aandacht voor de bodem is voor hen heel belangrijk: ze werken vaak met gesloten kringlopen, gebruiken veel minder en organische meststoffen (minder stikstof), gewasbeschermingsmiddelen en energie. En dat is veel beter voor het milieu. Er blijven ‘probleem-’gewassen bestaan. Zo is de opbrengst van de biologische aardappels fors lager dan de gangbare aardappels vanwege de Phytophthoraaantastingen, waar de biologische teler niet tegen kan spuiten. Gelukkig zijn er inmiddels al zes biologische aardappelrassen ontwikkeld die resistent zijn tegen deze aardappelziekte. Bij Ekoplaza vind je bijvoorbeeld de Carolus.

Andre Leu, President IFOAM: “We have to change the way we look at economics or short time proFIts. We have to look at human rights, for our future generations.”

Maria Helena Semedo, Deputy Director General FAO: “The soil is our future. To forget the soil, is to forget yourself.”

FAO is de Food and Agricultural Organisation van de Verenigde Naties: www.fao.org

Verlaging CO2

isch

m yna d o i B

oof h gisc

biol

Gezonde bodems vormen de belangrijkste opslagplaats voor CO2. De capaciteit die de bodem heeft om CO2 op te slaan is ongeveer 8 ton per hectare en dan zijn de gewassen die zelf CO2 opslaan nog niet meegeteld. Met meer gezonde bodems bestrijd je dus klimaatverandering. Daarnaast is het filterende vermogen van de bodem een belangrijke ecosysteemdienst, waarmee grondwater en oppervlaktewater worden beschermd. Bovendien houden gezonde bodems zoet water vast en beschermen ze ons beter tegen erosie, overstromingen en droogte. Gelukkig maken spirituele leiders, NGO-kopstukken, hoge functionarissen van de FAO en IFOAM en activisten - zoals de Groenlandse sjamaan Angaangaq Angakkorsuaq en Vandana Shiva - zich sterk voor een gezonde bodem.

Klimaatdoelen en voedselzekerheid Klimaatdoelen en voedselzekerheid zijn volstrekt onhaalbaar zonder vruchtbare bodems. Als je weet dat we met een snelheid van 24 miljard ton per jaar vruchtbare bodems verliezen, is het duidelijk dat er een ommekeer moet komen. Dat kan door biologisch en biodynamisch te gaan werken. En jij kunt meehelpen door in de winkel voor deze producten te kiezen.

ch

ogis

biol

Chief Arvol Looking Horse, Faith keeper of the Sacred White Buffalo Calf Pipe, USA: “Mother earth is a source of life, not a resource. We don’t own the land. The land owns us.”

iet breinndgterno p

m

IFOAM is de Internationale Federatie van Organic Agricultural Movements: www.ifoam.org

Volgens de Gezondheidsraad was in 2011 20% van de ouderen in verzorgingshuizen ondervoed. Onderzoek in een Arnhems verzorgingshuis naar het risico op ondervoeding gaf mooie resultaten voor biologisch. Van de 105 bewoners met een gemiddelde leeftijd van 85,6 jaar, was 13% van de mannen ondervoed en 43,5% had risico op ondervoeding. Bij de vrouwen was dat respectievelijk 6,1% en 43,9%. Tijdens het onderzoek, waarbij biologische en streekproducten op het menu stonden, nam het percentage bewoners dat ondervoed was af, ook bij de groep waar een risico op ondervoeding was. Bovendien daalde de verstrekking van energieverrijkte diëten en dieetproducten aanzienlijk en werden er minder lichamelijke klachten gerapporteerd direct na de maaltijd. De bewoners gaven aan dat hun maaltijdbeleving, smaak en tevredenheid verbeterden en dat dit nieuwe voedingsconcept hun gezondheid ondersteunde.

Het voedingsonderzoek onder Arnhemse bejaarden is uitgevoerd door het Louis Bolk Instituut.

42

herfst



herfst

43

cijfers Het gaat niet goed met de bodem. En dat is een groot probleem! Met een gezonde bodem, geven wij onze aarde op een verantwoorde manier door, zodat toekomstige generaties ook nog hun voedsel in de grond kunnen verbouwen.

Wist je dat 1/4 van de bodems op aarde verarmd is? En dat heeft wereldwijd gevolgen.

Voel je in tien dagen

fit en energiek met een detoxkuur Zonder dat je er erg in hebt, ben je omgeven door toxines: stoffen die overal in onze leefomgeving aanwezig zijn. Op sommige heb je

Volgens gegevens van de VN en de FAO verliezen we 30 voetbalvelden aan vruchtbare landbouwgrond per minuut als gevolg van intensieve landbouw. Dat is 24 miljard ton per jaar verlies aan vruchtbare bodems. Het is dus wel duidelijk dat er een ommekeer moet komen. Zeker als je weet dat de capaciteit die de bodem heeft om CO2 op te slaan zo’n 8 ton per hectare is, exclusief de gewassen die zelf ook CO2 opslaan.

Maar liefst 99,7% van als ons voedsel wordt op het land (de bodem) geproduceerd. Bijna 10%% van het totale biologische areaal in Nederland wordt bewerkt door bedrijven met een Demeter keurmerk. Zij zijn koploper wat betreft bodemvruchtbaarheid, vandaar ook hun slogan ‘Leven begint bij Demeter’.

In 2013 waren er wereldwijd 4800 biodynamische bedrijven in 48 landen met een totaal areaal van 153.246 hectare. Hiervan ligt 45% in Duitsland. Nederland staat op de 7e plek. 44

herfst

geen invloed, zoals roetdeeltjes, uitlaatgassen, CO2 of zware metalen. Maar er zijn ook stoffen waar je wel iets aan kunt doen, zoals sigarettenrook of stoffen in ons voedingspatroon, zoals kleurstoffen, conserveermiddelen en pesticiden. Wat doen die toxines eigenlijk in je lichaam?

Vicieuze cirkel Bij een teveel aan toxines is je lichaam steeds slechter in staat om deze afvalstoffen uit je lichaam te verwijderen. Je lever, gal en nieren raken overbelast, je darmflora ontregeld, je spijsvertering werkt minder efficiënt en je neemt voedingsstoffen minder goed op. Vaak is dit het begin van een vicieuze cirkel. Want hierdoor ontstaan allerlei ongemakken, zoals een lusteloos gevoel, verminderde weerstand, ongemakken rondom de menstruatie, stijve spieren en/ of haperende gewrichten. Het is dus belangrijk om opgehoopte afvalstoffen regelmatig uit je lichaam te verwijderen.

Eerst water, de rest komt later Met een detoxkuur kun je heel goed afvalstoffen uit je lichaam kwijtraken. Water is daarbij een transportmiddel: het is van essentieel belang om minstens 2 tot 3 liter water per dag drinken. Het water is nodig om de toxines uit je lichaam te krijgen, via zweet, ontlasting en/of urine. Drink je onvoldoende, dan mist een detoxkuur zijn doel omdat de losgekomen afvalstoffen het lichaam niet kunnen verlaten.

sche, onbespoten producten kiezen. Leg de nadruk op veel verse groenten en fruit, volkoren producten en matig met dierlijke eiwitten.

Beweeg! Toxines worden opgeslagen in vetweefsel. Het is dus goed om via beweging de vetverbranding te stimuleren, zodat ze makkelijk vrijkomen. Is de detoxkuur aangeslagen, dan merk je dat vanzelf: je zult veel beter in je vel zitten en voelt je energieker en fitter, zowel lichamelijk als geestelijk.

DETOX-drinkampullen bevatten de volgende biologische planten:

groene thee, linde, berkenblad, paardenbloem, moerasspirea, grote klis, driekleurig viooltje, kersensteel, artisjokblad, wortelsap en pruimensap.

Handige tiendaagse kuur Het najaar is de ideale tijd om je lichaam eens grondig te ontgiften. Wil je extra gemak, dan zijn DETOX-drinkampullen van Arkopharma ideaal. Deze bevatten een combinatie van elf biologische planten (en zijn dus veganistisch en vegetarisch) die je lichaam grondig reinigen en op natuurlijke wijze toxinen elimineren. De ampullenkuur duurt tien dagen. Dan zijn de afvalstoffen opgeruimd en zal je energiepeil merkbaar omhoog gaan. Doe je dit in het voorjaar nog eens, dan krijgt je lichaam geen kans om veel toxines op te slaan.

Biologische ondersteuning Bij een detoxkuur wil je juist toxines kwijtraken. Je kunt dus het beste voor biologi-



herfst

45

VOOR deel Alle mensen willen wij het voordeel bieden van boodschappen doen zonder zorgen. Gezond. Duurzaam. en Eerlijk. Gewoon voor een bereikbare prijs. Daarom zijn we een volledig biologische supermarkt. Dat heeft voordeel niet alleen voor jou… maar ook voor je kinderen en daar weer de kinderen van. Voor de bodem waar we van eten, de dieren die daar wonen en de mensen die er op werken. Voor het water dat we drinken en de lucht die we ademen. Voordeel voor alles wat leeft.

sport en voeding Ekoplaza-ambassadeur en tophockeyster Ellen Hoog (29) speelt al sinds 2004 in het Nederlands elftal en sinds 2007 bij hockeyclub Amsterdam. Met oranje is ze inmiddels verzekerd van een Olympisch ticket in Rio 2016. Ellen wordt geroemd om haar flitsende acties, verwoestende backhand en vele doelpunten. Om optimaal te kunnen presteren, eet Ellen gezond en het liefst biologisch: “In mijn boek deel ik mijn beste sportoefeningen voor een perfecte conditie en mijn favoriete gezonde recepten.”

Ellen Hoog: ‘Balans is het recept voor een gezond en gelukkig leven: gezond eten én af en toe zondigen, optimaal trainen én be­ wust ontspannen, trainingsoutfit én trendy modeshoots.’

Jeugd

Romige linzencurry met kip en spinazie 3 eetl arachideolie • ½ aubergine, in blokjes • 1 stengel citroengras, in de lengte tot halverwege doorgesneden • 1 blik linzen (350 g), uitgelekt • 200 ml kokosmelk • 1 rode ui, in partjes • 175 g kippendij, in reepjes • 1-2 eetl groene currypasta • 150 g spinazie • 2 eetl grofgehakte koriander

1. Bak op hoog vuur in 2 eetlepels olie de aubergineblokjes in 8 minuten goudbruin en gaar. Schep ze uit de koekenpan en zet ze weg tot gebruik. 2. Plet de citroenstengel met de achterkant van een groot mes. Doe deze samen met de linzen in een kookpan en voeg de kokosmelk toe. Breng aan de kook en laat op laag vuur 8 minuten koken. 3. Verhit 1 eetlepel olie in de koekenpan en fruit de ui en currypasta 3 minuten tot de ui zacht is. Voeg de reepjes kip toe en bak ze in 6 minuten gaar. Schuif naar de zijkant van de pan en laat in het lege gedeelte de spinazie al omscheppend slinken. 4. Voeg alles bij de linzen en verwijder het citroengras. Meng alles goed door elkaar. Bestrooi met koriander en serveer met zilvervliesrijst.

SPORTTIPS Deze gevulde curry is ideaal na een zware trainingsdag. De combinatie peulvruchten

met granen maakt peulvruchten tot een eiwitbron in plaats van een bron van koolhydraten.

“Voeding heeft mij altijd geïnteresseerd. Als kind was ik niet de beste eter, maar gelukkig was mijn moeder een slimme koker en voegde stiekem gezonde producten toe. Haar doorsnee recepten bleken ongemerkt lang niet zo doorsnee als mijn vader en mijn twee broers dachten. Inmiddels duik ik zelf met bijzonder veel plezier de keuken in en pas deze truc dankbaar toe bij mijn vriend.”

Blessure

“Sinds ik als 17-jarige in het Nederlands elftal kwam, is voeding steeds belangrijker geworden. Ik train negen keer per week en speel daarnaast veel wedstrijden. Dat vraagt enorm veel van mijn lichaam. Door een raadselachtige blessure waar ik maar niet van herstelde, ging ik mij nog meer verdiepen in de heilzame kracht van voeding. Voor mij is het een sport geworden om gezond, gevarieerd én lekker te koken. En terwijl ik met mijn 29 jaar toch de ‘oma’ van het team ben, ben ik fitter dan ooit en klaar voor de Olympische Spelen in Rio volgend jaar.”

Perfecte conditie

“Naast gezonde voeding speelt mijn programma met kracht- en conditieoefeningen een belangrijke rol. Ik heb hierin een ritme en balans gevonden waar ik mij prettig bij voel. Zowel gezond eten als bewust sporten wilde ik graag delen, vandaar dat ik hier een boek over heb geschreven. Het één is namelijk onlosmakelijk verbonden met het ander. Ik hoop dat mijn boek voor anderen een stimulans is om gezonde voeding bewust te combineren met sport, om zo ‘in perfecte conditie’ te komen. Want dat voelt gewoon heel fijn!”

48

herfst

Curryrecept

“Deze overheerlijke curry is een recept van mijn voormalig teamgenoot Kim Lammers. Kim was altijd al een van mijn favoriete teamgenootjes en zeker op het gebied van voeding hebben wij een speciale band. Sinds de keer dat Kim deze curry klaarmaakte, mag ze niks anders meer maken als ik langskom.”.

herfst

49

mijn wereld

De kracht en vitaliteit

van een jonge noot in jouw glas In Sri Lanka en op de Filipijnen groeien op speciaal geselecteerde plantages biologische kokosnoten waarvan je het sap bij Ekoplaza kunt kopen. Deze landenkeuze heeft een reden: dit sap smaakt namelijk lekker fris en veel minder zoet dan bijvoorbeeld het sap van kokosnoten uit Thailand. Dit 100% pure sap kun je zo drinken of als basis gebruiken voor een smoothie of shake.

De wereld van... Jochem Uytdehaage Ex-schaatser en wereldkampioen Jochem Uytdehaage won twee gouden medailles en één zilveren bij de Olympische Spelen in Salt Lake City (2002). Zijn opgedane kennis en ervaring binnen het schaatsen deelt hij nu als spreker en trainer via ‘de weg naar Optimaal Presteren!’ Dat doet hij ook met zijn stichting Sporttop die jonge sporttalenten begeleidt op de weg naar hun top.

Rijker leven: “Vandaag de dag gaan we maar door en door. We houden onvoldoende rekening met onze eigen energiebehoefte. Wil je optimaal presteren en genieten van

Traditionele drank In zijn geboorteland Brazilië kreeg Dr. Antonio Martins vroeger traditiegetrouw het sap van de opengemaakte kokosnoot voorgezet: als dorstlesser, maar ook als huismiddel tegen kwaaltjes. Later kwam hij allerlei positieve wetenschappelijke onderzoeken tegen over dit sap. Als eerste wist hij via een uniek door hemzelf ontwikkeld productieproces met koudfiltering, het 100% pure sap van een biologische jonge kokosnoot naar Europa te krijgen, mét behoud van smaak en samenstelling. In 2004 lanceerde hij het merk Dr. Antonio Martins. Nog steeds is hij werkzaam in de raad van bestuur en staat het bedrijf met raad en daad terzijde.

Lekker: dorstlessende, frisse smoothie voor na het sporten. Blend 1 gekookte rode biet, 4 eetl granaatappelpitjes, het sap van 1 sinaasappel en 100 ml kokoswater tot een smoothie. Rode biet reinigt, granaatappel bevat veel antioxidanten en de hele smoothie is een flinke portie vitamine C. Handig nu de ‘r’ weer in de maand is!

het leven, ‘rijker’ leven, dan heb je balans nodig. Ik had dat aan het einde van mijn schaatscarrière niet, dat inzicht kreeg ik toen het te laat was.”

Energie: “Ik stopte omdat ik het schaatsen an sich niet meer zo leuk vond. Fysiek had ik nog genoeg energie, maar energie heeft ook te maken met je geest. Ik was alleen maar bezig met mijn rol van topschaatser en had geen energie meer voor mijn privéleven. Ik miste daardoor zo ontzettend veel dingen, dat ik mijn ‘normale’ leven niet meer leuk vond. Het schaatsen ging ook nog eens niet zo lekker, dus liet ik nog meer privédingen schieten. Maar mijn gegeven energie zag ik niet terug in mijn schaatsen.”

Aandacht: “Had ik de balans eerder gevonden, was ik zeker nog niet met schaatsen gestopt. De fouten die ik zelf heb gemaakt, gebruik ik nu tijdens trainingen: gun jezelf aandacht voor dingen waar je blij van wordt. Want je kunt je plantjes nog zo goed mooi houden; als je vergeet dat de bomen eromheen ook aandacht nodig hebben, dan verpieteren de plantjes alsnog door de schaduw van de overwoekerende bomen.”

Balans: “Als ik voldoende uren slaap, voel ik mij zoveel beter. Ik hou bijvoorbeeld nog steeds enorm van sporten, ga graag ’s zondags fietsen in de ochtend. Voor mij is dat balanceren: slaap ik te weinig, dan fiets ik niet. Ik vraag mijzelf daarom continu af: word ik hier blij van? Als dat zo is, zoals bij het fietsen, ga ik makkelijker eerder van een feest naar huis om te gaan slapen. Zo krijg ik balans in mijn leven.”

Zoals de natuur het bedoeld heeft

De evolutie heeft de kokosnoot een speciale eigenschap meegegeven: de jonge kokosnoot is zo ontwikkeld dat ze zelf haar water met talloze vitale stoffen, zoals vitamines, koolhydraten en mineralen transporteert. Met dit sap groeit de kiem van de kokosnoot, zonder dat hij op een regenperiode hoeft te wachten. Zo blijft de kokosnoot wel een jaar kiemkrachtig, vers en vitaal. Heerlijk toch, dat jij nu ook van deze goede eigenschappen kunt profiteren!

50

herfst

Kokoswater • bevat in tegenstelling tot kokosmelk, super weinig calorieën (19 kcal /100 ml); • wordt sneller opgenomen in je lichaam dan water; • bevat meer kalium dan een banaan; • is van nature isotoon (zelfde pH-waarde als je lichaam) en wordt steeds vaker gezien als de ultieme natuurlijke sportdrank; • kun je in flesjes van 330 ml bij Ekoplaza kopen. Hierin zit het sap van één kokosnoot.

Voedselketen: “Die balans zie ik ook terug in voeding. De bodem is letterlijk en figuurlijk de basis waar we met z’n allen op staan. Ook onze voedselketen is ervan afhankelijk. Maar we hebben de balans eruit gehaald. Om zoveel mogelijk uit de grond te halen is er

ang credit: Leo Vogelenz

Belangrijke voorwaarde is dat het sap van jonge kokosnoten komt. Sap van kokosnoten boven de zes maanden oud bevat namelijk minder mineralen en suikers, is vetter en de pH-waarde daalt. Kokoswater van Dr. Antonio Martins heeft een mineraalgehalte dat overeenkomt met dat van je lichaam. Dit sap is nooit van concentraat, maar 100% puur.

veel te veel kunstmatige troep ingestopt. Dat heeft veel kapot gemaakt. We moeten op de een of andere manier dingen terugdraaien, kijken naar de lange termijn en nu met minder genoegen nemen.”

LEVENSMOTTO: “Doe datgene waarvan jij denkt dat je het moet doen. Daar zit de basis in. Ga je hierover nadenken, dan zul je inzien dat het belang in de toekomst ligt.”



herfst

51

Superfoods van Hollandse bodem: havergrutten

Al eens gehoord van havergrutten? Nee? Dan gaat daar wat ons betreft verandering in komen. Want de makers van het boek Havermoutje en Graanpletterij De Halm zijn een bijzondere samenwerking aangegaan, waardoor je zowel de gezonde grutten als de zemelen van haver in lekkere recepten kunt verwerken. Dat is genieten van een gezonde, Nederlandse maaltijd!

Graanpletterij De Halm werd in 1977 opgericht met als doel biologische granen van hoofdzakelijk

Nederlandse

bodem

te verwerken. Zij is daarmee ook één van de grondleggers voor de productie van biologische graanvlokken en muesli‘s. www.dehalm.nl In

hun

boek

Havermoutje

(te koop bij Ekoplaza) laten

Havergrutten, ook wel steel cut oats genoemd, zijn gesneden haverkorrels die kort zijn geroosterd. Hierdoor krijgen ze een volle smaak. Omdat havergrutten niet zoals havermout geplet zijn, hebben ze bovendien een bijzondere bite. Havergrutten behoren tot de volkoren producten, wat betekent dat alle gezonde ingrediënten in het eindproduct aanwezig zijn gebleven. Haver staat bekend om zijn hoogwaardige eiwitten, langzaam verterend zetmeel, veel onverzadigde vetzuren, voedingsvezels en antioxidanten. Havergrutten van De Halm horen daarom bij de superfoods, maar dan wel van Hollandse bodem!

Zemels van haver Met zemelen wordt het buitenste laagje van graankorrels bedoeld. Havervezels bevatten daarvan de grootste hoeveelheid voedingsvezels (bèta-glucanen). Deze dragen bij aan een gezond eetpatroon: ze hebben een gunstig effect op hart en bloedvaten, bij diabetes en tijdens je spijsvertering. Bovendien helpen ze bij jouw streven naar een gezond gewicht.

mogelijkheden voor het kokkerellen met haver zien: van brood tot burger en van pasta tot pannenkoek. Voor elk moment op de dag hebben zij een havermoutje. Met de komst van de havergrutten en –zemelen zijn er nu nog meer variaties mogelijk. www.havermoutje.nl

52

herfst

Dit Mediterrane olijfbroodje met zongedroogde tomaatjes en rozemarijn smaakt altijd naar meer! 300 g speltbloem • 145 g boekweitmeel • 50 g havergrutten • 1 theel zout • 7 g gist • 2 eetl olijfolie • 400 ml water • 70 g olijven • 30 g zongedroogde tomaten, in kleine stukjes • extra olie om in te vetten

T IP Een frissere variant? Vervang de zongedroogde tomaatjes door kappertjes!

Mathijs Kok en Pascalle Bonnier in 70 recepten de talrijke

Panbrood met havergrutten, olijven en rozemarijn

1 + 1 = profiteren! Aangezien De Halm alle machinerieën in huis heeft om deze producten te maken en Pascalle en Mathijs genieën zijn in het bedenken van allerlei ideeën en recepten, is de samenwerking logisch. En dat is mooi voor jou, want via hun Instagram-account inspireren ze jou om direct aan de slag te gaan met de havergrutten en -zemelen. Hierbij alvast een voorproefje!

1. Doe de speltbloem, boekweitmeel, havergrutten, zout, gist, olijfolie en het water in een kom en roer met een houten lepel alles goed door elkaar (het deeg moet licht plakkerig aanvoelen). 2. Voeg nu de olijven en zongedroogde tomaten toe en bedek de kom met plasticfolie of een vochtige theedoek. Laat minimaal 6 uur tot maximaal 15 uur staan. 3. Maak met bebloemde handen een bal van het deeg en leg deze in een met olie ingevette braadpan. Doe de deksel erop en laat het nog 30 minuten rusten op een warme plek. 4. Zet de pan daarna in een voorverwarmde oven en bak het circa 40 minuten op 200°C met de deksel op de pan.

Krokante cashewnotencruesli Verplicht om in huis te hebben, deze cruesli. Lekker in de yoghurt en handig in noodgevallen als je geen tijd hebt om havermout te koken. 50 g havergrutten (steel cut oats) • 50 g havervlokken • 150 g cashew­ noten • 100 g amandelen • 50 g kokos­ poeder • 100 ml walnootolie • 1 theel kaneel • 1 theel gemberpoeder • 1 theel zout • 2 eetl (bloemen)honing • 150 g grote blauwe rozijnen • extra olie om in te vetten

1. Verwarm de oven voor op 150°C. Bekleed de bakplaat met bakpapier en vet deze in met olie. 2. Meng alle ingrediënten, behalve de rozijnen, en roer alles goed om zodat de ingrediënten goed met elkaar gemengd zijn. 3. Spreid het mengsel over de bakplaat uit en bak het 20-30 minuten in de oven. Schep af en toe om zodat het aan alle kanten mooi bruin wordt. 4. Laat de muesli afkoelen zodat deze krokant wordt en roer de rozijnen erdoorheen.

Havergrutje met framboos en verse cranberry’s Ideaal om mee te nemen als je geen tijd hebt om te ontbijten! 50 g gewelde havergrutten of 80 ml water en 40 g havergrutten • 30 g verse cranberry’s • 100 ml amandelmelk • 1 eetl kokospoeder • 30 g verse frambozen

Zo wel je de havergrutten: Kook de havergrutten 2 minuten in een pan met water. Doe het vuur uit, doe een deksel op de pan en laat het minimaal 6 uur of een nachtje wellen: 1 deel havergrutten wel je op 2 delen water. 1. Leg de cranberry’s in een potje of blikje, voeg daar de gewelde havergrutten aan toe en daarna de amandelmelk. 2. Sprenkel de kokospoeder eroverheen en leg de verse frambozen bovenop.



herfst

53

wijn en spijs

Gustavshof Blanc de Noir

Harissa komt van oorsprong uit Tunesie en maakt je gerecht lekker pittig.

Een witte wijn gemaakt van blauwe druiven zoals je dit in de Champagne ook ziet alleen dan zonder de belletjes. Deze witte wijn heeft tonen van rood fruit in de neus en in de verte wat tannine in de smaak (een must try dus). Je kunt de wijn drinken als aperitief of in combinatie met het gerecht met couscous en pompoen. Dan kan de wijn laten zien/proeven wat hij allemaal te bieden heeft!

fair for life maakt ècht verschil! In de kerstspecial van Lekker Weten schreven we al eerder over de ZuidAfrikaanse Stellar Multi Estate wijnen en het fairtrade project hierachter. Van elke verkochte Fair for life fles wijn gaat 12 cent direct naar de Stellar Foundation. Hiermee worden projecten gerealiseerd die bijdragen aan de ontwikkeling van het land, de arbeiders en de gemeenschap rondom de Stellar wijndomeinen. Zo werkt medisch verzorgster Kim Roux hard om de ruim 300 arbeiders en hun families van goede medische zorg te voorzien. Dit deed ze voorheen gewoon met haar eigen kleine autootje. De Stellar Foundation heeft bijgedragen aan een mobiele kliniek, zodat ze haar werk nu beter en verantwoorder kan uitoefenen. Deze is uitgerust met alle benodigde apparatuur en materialen die nodig zijn om ambulante zorg te kunnen verlenen. De voordelen zijn niet alleen voor haarzelf, maar ook voor de mensen enorm groot:

• Beter transport van medicijnen en apparatuur; • Privacy voor de patiënt, die nu niet meer buiten op het veld wordt behandeld; • Ook bij slecht weer kan medische zorg worden verleend. Dit project laat zien, dat jij met jouw aankoop van een Fair for life Stellar wijn wel degelijk het verschil kunt maken!

Couscous met harissa, geroosterde pompoen en lente-ui Voor 4 personen: 800 g (schoongemaakt gewicht) pompoen, in blokjes • 8 lente-uitjes, alleen het witte gedeelte, in de lengte gehalveerd • 180 g couscous • 1 eetl boter • handje jonge spinazieblaadjes, gewassen en gedroogd • zout en versgemalen peper Voor de harissa: 3 rode pepers, zaadlijst verwijderd, fijngesneden • 3 teentjes knoflook • 2 handjes koriander • 1 eetl gemalen komijnzaad • 1 eetl tomatenketchup • 4 eetl olijfolie 54

herfst

1. Verwarm de oven voor op 200ºC. 2. Leg de pompoenblokjes en de lente-uitjes op een met bakpapier beklede bakplaat. Bestrooi met wat zout en peper en besprenkel met 2 eetlepels van de olijfolie. Rooster 10 minuten in de oven en keer dan de pompoen en uitjes om. Rooster nog eens 10 minuten. 3. Meng intussen de harissa met 2 eetlepels olijfolie en 1 eetlepel ketchup tot een smeuïge pasta. 4. Giet 350 ml kokend water over de couscous (of volg de aanwijzingen op de verpakking) en meng de boter erdoor. Dek af met folie en laat 5 minuten staan. 5. Roer de couscous luchtig los met een vork en verdeel over 4 diepe borden. Beleg met de pompoen en de uitjes, garneer met wat spinazieblaadjes en lepel de harissapasta erover.



herfst

55

Lekker veganistisch of

vegetarisch snacken met wereldgerechten Onder het merk Soto vind je diverse veganistische en vegetarische wereldspecialiteiten in het koelvak. De producten hebben recepten uit elke hoek van de wereld. Er zijn Thaise en Chinese lenterollen, Oosterse falafel, Mexicaanse empanadas, Indiase samosa’s, Griekse spinazierolletjes en Italiaanse Toscane-sticks. De Soto-specialiteiten zelf komen uit het Beierse Bad Endorf aan de Chiemsee. Het daar gevestigde ambachtelijk werkende bedrijf behoort tot de eerste generatie bio-fabrikanten.

Vers gemaakt Bij de meeste Soto-producten staat het knapperige deeg – een geheim recept – centraal. Dit wordt dagelijks vers gemaakt om de ingrediënten mee in te wikkelen. De rolletjes worden zorgvuldig met de hand gerold. De falafel is er in diverse smaken en figuren. Deze zijn over het algemeen gemaakt van diverse groenten, volkorenrijst, sojabonen, speltbloem en boekweitmeel. Elk land heeft zijn eigen kruiden en voor elk product is dus een speciale kruidencombinatie gemaakt. Uiteraard zijn alle grondstoffen voor 100% van biologische oorsprong. Je kunt de wereldgerechten lekker als snack of bij de maaltijd gebruiken.

‘Ingewikkeld’ Loempia komt van Lun Pia, dat iets als ‘zachte pannenkoek’ betekent. Empanada komt van het Spaanse werkwoord empanar, dat inpakken of inwikkelen betekent.

Veganistisch • Mini loempia’s China • Mini loempia’s Thai • Oosterse rol China • Mexicaanse rol • Balletjes Provençaals • Empanadas Tex-Mex

56

herfst

Wereldse smaken:

samosa’s met Indiase spinazie 2 sjalotjes • 30 g boter • 1 kleine knoflookteen, geperst • 1 eetl kerriepoeder • 1theel kurkuma • mespuntje chilipoeder • 1 eetl bloem • 2-3 eetl witte wijn of groentebouillon • kokosmelk • 400 g spinazie, gehakt • 2 verpakkingen Soto samosa’s • optioneel: citroen- of limoensap • zout en peper

1. Pel en hak de sjalotjes en bak ze glazig in de boter. 2. Voeg de geperste knoflook toe en kruid met kerriepoeder, kurkuma en chilipoeder. 3. Strooi de bloem erover en blus af met de witte wijn of de groentebouillon. 4. Voeg een beetje kokosmelk toe en laat circa 5 minuten pruttelen zonder deksel. 5. Voeg de spinazie toe en laat nogmaals koken. 6. Voeg naar smaak citroen- of limoensap en zout en peper toe. 7. Verhit de samosas in een pan of in de oven en serveer ze met de spinazie.



herfst

57

De biodynamische wereld van

Elemental-wijnen uit Chili Bij het drinken van een goed glas wijn, denk je misschien niet aan het verhaal van de wijnboer. Maar voordat jij van de wijn kunt genieten, is er heel veel gebeurd. Neem de wijnen van Elemental. Het is bijna een must dat je weet welk prachtig verhaal hier achter zit.

De wijnen van Elemental komen uit Chili: een land dat gezegend is door de natuur. Dit smalle land grenst in het noorden aan de Atacamawoestijn, het Andesgebergte in het oosten, de Patagonische ijsvlakte in het zuiden en de oceaan in het westen. Dit maakt het tot een soort van vruchtbaar eiland met minimale invloeden van buitenaf en gezonde condities die beschermen tegen ziektes in de wijngaarden. In combinatie met de grond geeft het Chili unieke wijnbouwcondities, die uitermate geschikt zijn voor biologische wijnbouw.

In de wijngaarden In de wijngaarden van Elemental gelden twee basisregels: de ontwikkeling van biodiversiteit en het ontbreken van chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest. Het uiteindelijke doel hiervan is gezondere producten te krijgen en het voorkomen van vervuiling, ziektes en uitputting van de bodem. In de wijngaarden is het belangrijk dat er: • natuurlijke mest gebruikt wordt; • insecten aangetrokken worden die belangrijk zijn voor het gezond houden van de wijnstok; • natuurlijke snelwegen worden aangelegd voor deze insecten tussen de wijngaarden; • ruimte is voor originele begroeiing (voor

58

herfst

• • •

•

elke hectare wijnstokken staat één hectare onbebouwde grond); tussen de wijngaarden diverse planten en bloemen staan; lama’s, schapen en kippen in de wijngaarden rondlopen; zuinig wordt omgegaan met energie door gebruik van biodiesel en het gebruik van windenergie en zonnecollectoren; wordt gewerkt volgens de biodynamische kalender.

In de wijngaarden zijn er opleidingsfaciliteiten voor het personeel en hun kinderen. Zij hebben de ruimte om een eigen biodynamisch tuintje voor gezonde voeding te onderhouden en er zijn speciale commerciële programma’s waar het personeel hun eigen wol, honing en olijven kunnen verwerken en verkopen.

In the winery Nadat de druiven in het veld met de hand zijn geplukt, gaan ze naar de winery. Deze is geheel gemaakt van natuurlijk producten, zoals klei en hout. Nu duurt het nog zo’n acht tot negen maanden voordat de eerste wijnen de kelders verlaten. In de winery worden de druiven door de vrouwen gecontroleerd, zodat alleen de beste druiven in de wijn komen. De druiven worden ontsteeld

en vervolgens snel gekoeld om zo de natuurlijk aanwezige aroma’s te bewaren. Bij het persen worden voor witte wijn de schillen en pitjes gescheiden van de most (geperste druiven). Voor rode wijn blijven deze bij de most in de tank.

Fermentatie zorgt voor transformatie In de tank vindt de fermentatie plaats. Eenvoudig gezegd is dit de werking van de gistcellen die zorgen voor omzetting van de most in wijn. De suikers in de most worden omgezet in alcohol en koolzuurgas. Dit koolzuur werkt zich als een kleine gasbel naar het oppervlak. Nadat (bijna) alle suikers zijn omgezet, wordt de vloeistof helder en is er een wonder geschied: de zoete most is getransformeerd in een droge wijn. Bij de most voor de rode wijn worden aan het einde van de fermentatie de schillen en pitten verwijderd. Zo’n 30% van de rode Elemental-wijnen (afhankelijk van het druivenras) wordt gelagerd op houten vaten. Van de Chardonnay en de Viognier is dit slechts een klein percentage. Na enkele maanden op houten vaten of stalen tanks te hebben gerijpt, worden de wijnen gebotteld en zijn de eerste wijnen klaar voor de verkoop om uiteindelijk bij jou op tafel te belanden.

Elemental gebruikt uitsluitend natuurlijk gisten om zo de wijn nog meer het karakter van de wijngaard mee te geven. Deze vergisting duurt daardoor wel zo’n tien dagen langer. Voor de rode wijnen betekent dit dat de wijn meer kleur en tannine heeft.

Elemental en de vier elementen van de natuur Wind

Water

Aarde

Vuur

In de wijngaarden is wind erg belangrijk. Het reguleert de temperatuur: wind zorgt dat het niet te heet wordt en dat de druiven rond oogsttijd - de meest kwetsbare tijd voor ziektes - niet vochtig blijven. In Chili is deze wind bijna altijd aanwezig, ofwel vanuit de Andes of vanaf de oceaan. Dit zorgt ervoor dat de druiven in gezonde conditie op het juiste moment geplukt kunnen worden.

De aanwezigheid van water is essentieel voor het overleven van de druivenstok. Ook werkt het als oplosmiddel voor voedingsstoffen en mineralen die de wijnstok nodig heeft voor zijn ontwikkeling. Ondanks het droge klimaat in Chili is er onder meer door het smeltwater van de toppen van de Andes voldoende water aanwezig. Dit water wordt opgevangen en middels irrigatie aan de druivenstokken toegediend als dat nodig is.

De samenstelling van de grond is een belangrijke factor in het succes van de uiteindelijke wijn. Verschillende druivenrassen hebben baat bij verschillende bodemsoorten. In Chili zijn veel verschillende bodemsoorten, zoals klei, zand, leem en slib.

Chili heeft een Mediterraan klimaat: warme droge zomers en koele natte winters. ideaal voor de wijnstokken! De invloed van de oceaan en de Andes zorgt ervoor dat de nachten in de zomer koel zijn. Hierdoor koelen de druiven af en behouden de witte druiven hun natuurlijke zuren en ontwikkelen de rode druiven rijpe tannines en hoge levels van antioxidanten.



herfst

59

24h/ap7 pen

boodschappen doen

Elemental Sauvignon Blanc Bij geitenkaas drinken we traditioneel Sauvignon Blanc uit de Loire aangezien de frisse zuren in de kaas het beste combineren met de frisse stijl van dit druivenras. Dit geldt ook voor de Sauvignon Blanc van Elemental uit het wat koelere Casablanca Valley die daardoor fris en stuivend is en met deze eigenschappen prima combineert met de geitenkaas in deze salade.

boodsc

op de bank

doen

Geen tijd om tijdens openingstijden boodschappen te doen? Via ekoplaza.nl shop je al je boodschappen op een tijd dat het jou uitkomt. Het enige dat je dus nog hoeft te doen is langs de winkel te rijden. Heb je de bestelling voor 13.00 uur gedaan, dan zet Ekoplaza ze de volgende dag gratis voor jou klaar! Liever aan huis bezorgd? In verschillende gemeenten bezorgt Ekoplaza ze tegen een kleine vergoeding.

Boodschappen doen via de computer is makkelijk en voordelig. Eet je vegetarisch of veganistisch? Vink dat aan en het programma toont alleen de producten die jij kunt eten. Ook bij een allergie kun je aanvinken dat je alleen die producten ziet die jij mag hebben. Sowieso staan bij alle producten de ingrediënten en voedingswaarden duidelijk beschreven. En houd jij bijvoorbeeld erg van haverdrank? Bij een hele doos krijg je direct 10% korting. Dat geldt trouwens bij nog heel veel andere producten.

Salade met warme geitenkaas en honingdressing ca. 250 g geitenkaas (rol met zachte, eetbare korst), in de koeling laten tot gebruik • 100 g gemengde sla • 1 rode ui, in halve ringen • 1 avocado, in reepjes • 250 g cherrytomaatjes, gehalveerd • 2 eetl pijnboompitten, geroosterd in een droge koekenpan • Voor de honingdressing: 1 theel witte wijnazijn • 1 theel mosterd • 1 eetl groentebouillon • 1 eetl honing • 200 ml zonnebloemolie • zout

60

herfst

1. Verwarm de grill voor op de hoogste stand. 2. Meng met de staafmixer alle ingrediënten voor de dressing, behalve de olie en het zout, door elkaar. Giet langzaam de olie erbij tot de dressing gaat binden. Breng op smaak met zout. 3. Snijd de kaas in plakken. Leg ze onder de grill en grill ze ca. 30 seconden per kant. 4. Verdeel de sla over 4 borden. Garneer met de rode ui, avocado, tomaatjes en de pijnboompitten. Leg de geitenkaas erop en besprenkel met de dressing.

Je vindt niet alleen onze producten online, ook een aantal verhalen achter de producten staan op de site. En weet je niet wat te koken? Kies uit één van de vele recepten en zet met één muisklik alle ingrediënten in je boodschappenlijst. Voordeelkaarthouders tikken hun klantnummer in en de korting wordt automatisch verrekend op de bestelling. Je kunt zelfs van tevoren via iDeal betalen, zodat je alleen nog maar de boodschappen hoeft op te halen.

Kijk voor meer informatie op ekoplaza.nl.



herfst

61

wegwezen

credit: Sofia Mourato

th c na rs e d n vli

n

ke k o l

Maak zelf je biologische baby- of peuterhapje

Foodwalks: wandelen en (wild)plukken

Een kijkje in de keuken van toen, nu én morgen

Zoals het vroeger ging

Zelf je baby- of peuterhapje klaarmaken is leuk, makkelijk én voedzaam! Daarom organiseert Ekoplaza samen met Babycooking.nl op 13 september en 11 oktober een mini-workshop waar je eerlijke en volledige informatie over biologisch en lekker eten voor jezelf en je baby/peuter ontvangt. Je gaat koken, proeven, tussendoor genieten van een uitgebreide lunch en met voldoende informatie, recepten en een Ekoplaza-klantenkaart t.w.v. € 10,- weer naar huis. Liever een uitgebreide workshop? Kijk op babycooking.nl voor data en prijzen.

Op 11 september is het Nationale NachtvlinderNacht. Op veel plekken kun je nachtvlinders bekijken onder begeleiding van experts. Normaal gesproken zie je de vlinders niet zo gemakkelijk, dus lok je ze met speciale lampen en met zoete middelen, zoals stroop. Dan wordt opeens zichtbaar hoeveel verschillende soorten er voorkomen: alleen in Nederland al ruim 800! Weten welke nachtvlinders je kunt verwachten? Gebruik dan de nachtvlinderverwachting op vlindernet.n l dan zie je hun foto verschijnen. Op nachtvlindernacht.n l staat waar je terecht kunt.

Appelcrispcake Voor de cake: 150 g speltbloem • 1 theel baksoda • 150 g boter, op kamertemperatuur (+ extra om in te vetten) • 150 g rietsuiker • 3 eieren Voor de appelvulling: 1 eetl rietsuiker • 1 eetl kaneel • 3 grote appels, geschild en in stukken Voor de crispy crumble: 60 g boter • 60 g speltbloem • 125 g kokosbloesemsuiker • 40 g grove havervlokken • snufje zout 1. Verwarm de oven voor op 180°C. 2. Zeef voor de cake bloem en baksoda. 3. Klop de boter tot lichtgekleurd. Voeg de suiker toe en klop tot een romige massa. Voeg vervolgens één voor één de eieren toe. 4. Spatel het bloemmengsel beetje bij beetje door het botermengsel en verdeel het cakebeslag over een ingevette bakvorm. 5. Meng voor de appelvulling suiker en kaneel. Strooi de helft van dit mengsel over de cakebodem. Verdeel de stukjes appel erover en bestrooi met de rest van het kaneelmengsel. 6. Meng voor de crumble de boter, bloem, suiker, havermout en zout tot een kruimelig deeg. Verdeel over de appelvulling en druk goed aan. 7. Bak de appelcake in ca. 45 minuten goudbruin in de oven. 62

herfst

Waarom eten we in de winter stamppot? Wat zouden we doen als er geen koelkast en supermarkt bestond en wat is het verband tussen ijs en parfum? Tot eind dit jaar neemt de tentoonstelling Proef in het Museum van de Vrouw in Echt (L) je mee in de wereld van voedsel. Leer hoe de seizoenen, voedsel, cultuur, religies en tradities elkaar beïnvloeden. Bewaren, bereiding, snoepen en tafelmanieren staan op het menu, maar ook huidige trends en vernieuwingen horen bij de ingrediënten. www.museumvandevrouw.nl

Dat is nog eens leuk: je maakt een mooie wandeling en plukt allerlei lekkers dat je in de natuur tegenkomt om er daarna een maaltijd van te maken. Deze Foodwalks vind je door het hele land. Op foodwalks.nl staan recepten, routebeschrijvingen en pluklocaties. Wat dacht je van een kastanjesoep, eikeltjeskoffie of een Betuwse appelcompote met gekaramelliseerde walnoten? Heerlijke herfstgerechten waarvan je de ingrediënten al lopend in de natuur vindt! www.foodwalks.nl

In het Oude Ambachten & Speelgoedmuseum in Terschuur (Gld) ga je terug in de tijd. Maar liefst 160 ambachten zijn er te zien, winkeltjes van vroeger en compleet ingerichte ambachtelijke werkplaatsen, zoals de kaasmaker, de slager en vele andere ‘oude’ beroepen. Kinderen kunnen meedoen aan een gratis speurtocht door het verleden en alles leren over hoe het vroeger allemaal ging. Dit jaar bestaat het museum twintig jaar. Als cadeautje mag jij op jouw verjaardag gratis naar binnen! www.ambachtenmuseum.nl

De wereld van chocolade in Amsterdam

Wist je dat Amsterdam de grootste cacao-haven ter wereld heeft? Logisch dus dat je hier zo vlak voor de feestdagen in het Tropenmuseum vele soorten chocolade kunt proeven en ontdekken. Tijdens het Origin Chocolate Event ervaar je dat er achter chocolade een hele wereld schuil gaat. Maar liefst 25 bekroonde patissiers, chocolatiers en deskundigen – goeroes in de chocoladewereld – delen hun passie en laten je graag de herkomst van hun chocolade proeven via gastronomische hoogstandjes. Op vrijdag 23 september is er een chocolade diner en het event zelf is de dag erna van 10 tot 18.00 uur. Voor 1 oktober koop je jouw kaarten met korting via www.originchocolate.eu

Leuke agendatip voor de winter? Laat het ons weten via [email protected]

herfst

63

Bij Ekoplaza vind je onder het merk Dichtse bij de Natuur het oergraan emmer. Nog nooit van gehoord? Deze zeer oude graansoort is nauw verwant aan harde (durum) tarwe en spelt. In het Oosten was het zo’n 10.000 jaar geleden samen met gerst het belangrijkste graan. Het werd vooral gebruikt om er brood en pap van te maken.

Oergraan emmer zit vol levenskracht Natuurlijke resistentie Emmer

• Heeft een zeer hoog mineraal- en ijzergehalte. Vooral magnesium en zink zijn in ruime hoeveelheid aanwezig. • Bevat caroteen. Caroteen is belangrijk voor je gezichtsvermogen volgens het Vitamineinformatiebureau. • Behoeft weinig bewerking tijdens de groei, waardoor het door mensen met een tarwe-intolerantie goed verdragen wordt. • Bevat gluten, dus coeliakiepatiënten kunnen het niet gebruiken. • Is in Duitsland populair geworden nadat een biologische brouwerij er bier van heeft gemaakt.

64

herfst

Emmer wordt ook wel tweekoren genoemd, omdat aan de aar van emmer aan iedere uitloper twee granen groeien. Het heeft weinig voedingsstoffen nodig en kan goed groeien op droge, arme grond. Het is nauwelijks vatbaar voor ziekten en heeft ook een natuurlijke resistentie tegen bepaalde ziekten. In vergelijking met tarwe is de opbrengst echter veel kleiner. Emmer van Het dichtste bij de natuur komt uit Oostenrijk en Duitsland.

Veredeling versus oergraan

Graan is een eeuwenoude basis van onze voeding. Door de industrialisatie is ons graan veredeld, waarbij inkomsten het belangrijkste doel was. Het graan is bijvoorbeeld beter bestand tegen ziekten en plagen gemaakt, of er zijn rassen ontwikkeld die sneller groeien en dus een hogere opbrengst geven. Of er is gezocht naar een soort dat niet zo hoog wordt en een extra stevige stengel heeft, zodat de plant niet snel gaat liggen bij zware regenval of storm. Het gevolg is een sterk van chemische meststoffen en pesticiden afhankelijk graan, waar bovendien de aminozuren en caroteen uit verdwenen zijn en waarin de gluten zijn toegenomen. De Zuid-Duitse Demeter-boeren die al jaren hun graan aan de Spielbergermolen leveren, gebruiken dit graan niet. Voor hen is graan, zoals emmer, heel belangrijk voor de vruchtbaarheid,

structuur en rust van hun bodem. Na de oogst ploegt de boer de graanstoppels onder om humus en luchtigheid in de grond te krijgen. Behalve dat dit resulteert in de hoogste kwaliteit emmer, zorgt het ook voor behoud en biodiversiteit van het prachtige Zuid-Duitse landschap.

Fingerspitzengefühl

Biodynamisch werkende boeren gebruiken enkel organische meststoffen en kruidenpreparaten. Deze voeden de bodem en bevorderen de vruchtbaarheid van de aarde. Onder natuurlijke omstandigheden nemen de wortels van de plant water en voedingsstoffen uit de bodem op om vervolgens levenskrachtige graankorrels te krijgen. Omdat de halmen van emmer heel lang zijn - en dus onstabiel - is de opbrengst in vergelijking met tarwe veel kleiner. Voor het bepalen van de beste oogsttijd is ‘fingerspitzengefühl’ noodzakelijk, want granen moeten optimaal gedorst kunnen worden, voordat ze van late regen en wind te lijden krijgen.



herfst

65

healthy planet

Nicolien voor eerlijk goud Emmer op het menu

Omdat emmer nauw verwant is aan harde tarwe, heeft het ook een harde glazige korrel. Bij het malen wordt die ‘griesachtig’ en daarom leent het zich uitstekend voor het maken van deegwaren. In Italië kent men emmer ook als een soort polenta, die met verse kaas en kruiden gegeten wordt. Je kunt ook brood bakken met emmer. Dit krijgt dan een bijzonder kruidig aroma en een mooie bruine kleur. Het bakken vereist wel een beetje vaardigheid. Vanwege het lage glutengehalte kun je het beste zuurdesem gebruiken. Hoe rustiger je deeg rijst, hoe meer smaak er ontstaat. Ook koek of gebak kun je met emmer maken. Ekoplaza heeft emmermeel en emmervlokken in het assortiment. E, D. Menzler landbau.de, ©BL

Beeld: www.oeko

Weetje

Graan behoort tot de plantenfamilie van de grassen. Er zijn zo’n 12.000 soorten, waaronder dus emmer. Je herkent ze aan hun manier van bloeien: een lange stengel met een pluim of aar er bovenop en met lange, smalle bladeren. In de aar groeien de korrels of zaden. Behoud van kwaliteit en biodiversiteit = levenskrachtige voeding De Spielberger Mühle in Zuid-Duitsland wordt inmiddels door de derde generatie gerund. Hier

De goudsector is één van de meest risicovolle sectoren voor gedwongen arbeid, onveilige mijnschachten met giftige stoffen en geen bescherming. Olympisch goudwinnares Nicolien Sauerbreij en nog een aantal topsporters zeggen daarom ‘NEE’ tegen fout goud. Nicolien: “Er zitten maar een paar druppels goud in een Olympische medaille, maar elke gram uit een nietgecertificeerde mijn is er één te veel. Ons doel is eerlijke gouden medailles op de Olympische spelen in Rio de Janeiro in 2016.” Steun jij deze actie en wil je dit duidelijk maken aan het Olympisch comité? Teken dan de petitie op www.solidaridad.nl/nicoliensauerbreij

Zij zorgen straks voor jouw voedsel!

De Wereldtentoonstelling in Milaan staat in het teken van ‘Feeding the Planet, Energy for Life’. Maar hoe zinloos is praten over de toekomst van ons voedsel, zonder de stem van jonge voedselproducenten? Het Slow Food Youth Network zorgt dat zij begin oktober hun visie kunnen geven op dit wereldtoneel. Voor 2000 boeren, vissers en voedselproducenten uit lage en middeninkomenslanden is het niet mogelijk om reiskosten te betalen. Daarom is een crowdfunding opgezet. Zij zorgen straks voor jouw voedsel, help jij hen naar Milaan? Kijk op www.wefeedtheplanet.com

Huis en tuin klimaatbestendig

Het klimaat verandert. Zo steeg in Nederland de gemiddelde temperatuur de afgelopen eeuw met 1.7°C. Dat lijkt niet veel, maar in steden kan dit op zomerse dagen vanwege de bebouwing tot wel 10°C extra oplopen. De neerslag steeg met maar liefst 20% en valt steeds vaker in pieken. Door de toenemende verstedelijking kan dit water steeds moeilijker worden afgevoerd. Overheden erkennen dit als nationaal probleem. Met de gratis app Huisje Boompje Beter help je om jouw huis en tuin klimaatbestendig te maken. Zo kun je stoeptegels ver­ vangen door groen waardoor je wateroverlast voorkomt. www.huisjeboompjebeter.nl

Windboom voor groene energie

Vind jij windmolens een vorm van horizonvervuiling! Met deze oplossing van de Franse ondernemer Jérôme Michaud-Larivière misschien niet meer? Dit creatief ontwerp kreeg de naam de windboom. De boom levert al energie bij zeer weinig wind. Het vermogen is niet groot, maar je hebt wel gelijk een kunstwerk in je tuin die ’s winters ook nog eens groen blijft. De windboom is fluisterstil: het geluid komt overeen met het ritselen van blaadjes van een échte boom. www.duurzaamthuis.nl

staat men voor kwaliteit: van de teelt van het graan tot aan het eindproduct. In de jaren ’60 was vader Hans Spielberger betrokken bij de opzet van enkele Demeter teeltprojecten en in 1997 mede-oprichter van Demeter International. Zijn redenatie: “Omdat eten onze directe verbinding met de natuur is, willen wij biodynamisch en eerlijk voedsel leveren, dat bijdraagt aan een gezond dieet.”

66

herfst

Bijzonder museumbezoek

Stichting Museum Voor 1 Dag brengt kunst en cultureel erfgoed uit musea naar de meest kwetsbare groepen in de samenleving. Zo kunnen ouderen in hun eigen verpleeg- of verzorgingshuis de weg: verhalen en objecten, geselecteerd voor deze doelgroep, toch bewonderen. Dit roept herinneringen op aan een tijd waarin ze midden in de maatschappij stonden, wat het zelfvertrouwen vergroot en een positief effect op het zelfbeeld heeft. www.mv1d.nl



herfst

67

lekker lezen Powerfoodmatch tussen Friesland en New York

In Powerfood - Van Friesland naar New York slaat Rens een brug tussen het Friesland waar ze opgroeide, en New York waar ze ‘gevormd’ is. Twee tegenpolen zou je denken? Voor Rens zijn het twee kanten van eenzelfde medaille. Kennismaken met powerfood deed ze van jongs af aan in Friesland, meer diepgang en inspiratie op eetgebied vond ze in New York. De beste recepten uit beide werelden heeft ze gebundeld in haar nieuwe boek.

Let’s go green

Susan Gerritsen-Overakker heeft als bijnaam Sustainable Susan gekregen. En niet voor niets: dankzij haar ervaring als jurist, beleidsadviseur en ecoblogger weet ze waar ze het over heeft. De manier waarop we momenteel omgaan met onze planeet is niet vol te houden. Alles wat we nu ondernemen, doen, eten en kopen heeft invloed op onze planeet. Verander de wereld, begin bij jezelf. Maar waar te beginnen? Met de tips van Sustainable Susan maak je jouw eerste stappen naar een groenere wereld heel snel!

Samen genieten, ook als je niet alles mag eten

Kook je graag, maar sta je liefst niet al te lang in de keuken en is één van je gezinsleden allergisch voor een x-aantal ingrediënten? Of krijg je eters waarvan je weet dat ten minste één van hen niet alles mag eten? Dan is het kookboek Sterren van de Hemel ideaal. Alle recepten zijn vrij van de meest voorkomende allergenen. Zo kan iedereen genieten van eten zonder iets te missen. De grootste inspiratie voor schrijfster Larisse van der Haar was haar zoontje Daan.

4x inspiratie

zonder vlees Ralph Moorman over vleesvervangers: “In gerechten waar je geen vlees of andere producten van dierlijke oorsprong gebruikt, zitten alleen plantaardige eiwitten. En die zijn net even anders dan dierlijke. De biologische waarde is een stuk lager, wat wil zeggen dat het eiwit minder efficiënt gebruikt kan worden in je lichaam.

Gezond Aan Tafel - koken, eten en leven met de seizoenen Nanneke Schreurs is orthomoleculair therapeut met een hekel aan het woord ‘gezond’.

Want wat is gezond? Voor haar is dat zo puur en onbewerkt mogelijk voedsel, voedsel dat zorgt voor energie en ‘lekker in je vel’ zitten. Voeding die zowel bouwstof als brandstof is. In dit boek vind je natuurvoedingsrecepten van het seizoen met daarbij vermeld of het vegetarisch, lactosevrij, glutenvrij, raw of zonder suiker is. Nanneke stond ook als spreker op het afgelopen On Tour bij de Boer-evenement van Ekoplaza.

Er bestaat gelukkig een truc om de biologische waarde van plantaardige eiwitten te verhogen, namelijk door ze te combineren met granen en peulvruchten. Dit levert eiwit met een beduidend hogere biologische waarde op. Een eiwitbron die plantaardig is maar toch een hoge biologische waarde heeft, is soja. Veel vleesvervangers zijn dan ook op basis van soja gemaakt, zoals tofu. Soja kent echter ook nadelen. Zo kun je allergisch zijn voor soja en bovendien remmen stoffen in soja de opname van jodium in de schildklier, wat problemen kan geven als je een trage schildklier hebt. Ook bevat soja stoffen die op het vrouwelijke hormoon oestrogeen lijken. Het vervrouwelijkende effect treedt echter pas significant op bij

“Wat moet ik nu gaan eten?”

Ineke Haisma

Gezond ontbijten

Gezond Ontbijt

“Ik mis recepten in je boek!”

Gezond ontbijten

“Waarom schrijf je geen kookboek?” boek Met aanleiding van haar Ineke Haisma naar was Deze reacties kreeg gezondheidsboekjes idee voor een reeks en daarmee misschien Verstand Gezond. Het is de eerste uit deze reeks, basis voor de hele dag. geboren. Gezond Ontbijten Want het ontbijt legt de hele dag wel meteen de belangrijkste. ontbijt, heb je daar de start met een gezond ook gewoon lekker zijn. Wanneer je de dag goed Maar ontbijten moet natuurlijk kan gaan, dat bewijst dit profijt en plezier van. ontbijten heel goed samen En dat gezond en lekker ontbijtrecepten.  boek met meer dan 50 dat 70% van de gezondheidsVeel mensen weten niet - simpelaan verkeerde voeding klachten gerelateerd is ir theis verteld. Orthomolecula weg omdat het ze nooit in brengen. wil daar verandering rapeut Ineke Haisma een boek Met Verstand Gezond, Ze schreef daarom het voeding. voor alles over gezonde compleet naslagwerk in het lien verkeerde voeding Ze leert je wat goede kunt zodat je bewuste keuzes chaam kan veroorzaken, en geeft ze een eigen praktijk maken. Daarnaast heeft ze cursussen en lezingen.

Caplan

and d

Het gezegde ‘ontbijt als een keizer, lunch als een koning, dineer als een bedelaar’ is er niet voor niets: ontbijten is volgens experts niet alleen de eerste, maar ook de belangrijkste maaltijd op een dag. Met een goed ontbijt valt zoveel winst te behalen. En dat dat niet veel extra tijd hoeft te kosten en ook nog heel lekker kan zijn, bewijst orthomoleculair therapeut Ineke Haisma met haar boek Gezond Ontbijten. Of je nu van pap houdt, liever een pannenkoek bakt of een eitje tikt, met meer dan 50 ontbijtrecepten zijn de mogelijkheden eindeloos.

gezond

ontbijten

Lekker en energiek. Met meer dan 50 recepten!

Ineke Haisma

zeer hoge doseringen. Naast eiwit levert vlees ook ijzer en en vitamine B12. Het ijzer uit planten is ook iets minder goed opneembaar dan uit dierlijke bronnen. Door vitamine C toe te voegen ((o.a. in citrusfruit)) verbeter je de opneembaarheid. Ben je veganist, dan moet je vitamine B12 via supplementen innemen, omdat je deze onvoldoende uit plantaardige bronnen kun halen.”

21-07-15 09:09

68

herfst

Alle boeken zijn verkrijgbaar bij Ekoplaza.

herfst

69

Oosterse risotto met gemarineerde tofu en paddenstoelen

vegaballetjes met pittige tomatensaus

Voor de gemarineerde tofu: 250 g Tofu Naturel, in kleine blokjes (ProLaTerre) • 3 eetl sojasaus • 2 eetl olijfolie • 1 teentje knoflook, kleingesneden Voor de risotto: 1 eetl olijfolie + extra • 1 eetl boter • 1 ui, gesnipperd • 400 g risottorijst • 100 ml droge witte wijn • ca. 800 ml groentebouillon • 200 g gemengde paddenstoelen, in kleine stukjes • 1 teentje knoflook, kleingesneden • 1 bosui, in ringetjes • 2 cm verse gember, geraspt • 1 eetl sojasaus • 200 ml RijstKokosnoot-Ananas Drink (Provamel) • 1 rode chilipeper, zaadjes eruit en in dunne ringen

Voor de vegaballetjes: 500 g Prolaterre rul gehakt, ontdooid • 1 ei, losgeklopt • 125 g broodkruim • 3 eetl peterselie, fijngehakt • 1 grote teen knoflook, geperst • zout naar smaak • ca. 2 eetl (spelt)bloem • olijfolie om in te bakken Voor de pittige tomatensaus: olijfolie om in te bakken • 1 ui, gesnipperd • 1 wortel, in kleine blokjes • 1 stengel bleekselderij, fijngehakt • 2 teentjes knoflook, geperst • 1 rode chilipeper, zaadjes eruit en kleingesneden • 1 blik tomatenblokjes (400 g) • handje verse tuinkruiden (zoals basilicum, peterselie, oregano of tijm), fijngehakt (+ extra voor garnering) • zout en peper

1. Marineer de blokjes tofu een half uur in een mengsel van sojasaus, olijfolie en knoflook. Lek daarna uit in een vergiet. 2. Verhit ondertussen voor de risotto de olijfolie met ½ eetlepel boter in een pan met dikke bodem en fruit hierin de ui. Voeg de rijst toe en blijf roeren totdat de rijst zeer heet is en de korrels glanzen. Giet de wijn erbij en roer voortdurend tot vrijwel alle wijn geabsorbeerd is. Voeg dan een scheut bouillon toe en blijf roeren terwijl het vocht wordt opgenomen door de rijst. Voeg steeds de volgende scheut bouillon toe als de vorige helemaal is opgenomen, net zolang tot de rijst gaar is, maar nog net een beetje bite in de kern heeft. Voeg na ca. 15 minuten de rijst-ananas-kokos-drink toe. 3. Bak intussen in een koekenpan de paddenstoelen met de knoflook in een beetje olie of boter bruin. Haal uit de pan en laat uitlekken op keukenpapier. 4. Roer de bosui, paddenstoelen, gember, sojasaus en de chilipeper door de rijst. 5. Bak de tofu knapperig in de koekenpan van de paddenstoelen. Gebruik eventueel nog beetje olie. 6. Roer de rest van de boter en de tofu door de risotto en serveer meteen.

1. Meng het vegetarische gehakt met het ei, broodkruim, peterselie, knoflook en een beetje zout. Vorm er balletjes van en wentel ze door de bloem. 2. Verhit een scheutje olijfolie in een pan en bak de balletjes rondom bruin. Haal ze uit de pan. 3. Verhit voor de saus een scheutje olijfolie in dezelfde pan en fruit hierin de ui met de wortel en bleekselderij tot de ui glazig is. Voeg de knoflook en chilipeper toe en bak 1 minuut mee. 4. Roer de tomaten en de tuinkruiden door het groentemengsel en breng op smaak met zout en peper. Laat alles onder af en toe roeren ca. 10 minuten op laag vuur sudderen. 5. Schep de gehaktballetjes voorzichtig door de saus en sudder nog eens 10 minuten. 6. Bestrooi voor het serveren met verse kruiden.

Elemental Carmenère met

rijst-

k n i r d s o k ko

70

herfst

Sasso Alto Barbera Denk je aan paddenstoelen, dan denk je aan een combinatie met Barbera. Een wijn die altijd in de schaduw staat van zijn grote broer Barolo. De wijn staat bol van het fruit en heeft daarnaast wat tonen van leer. De frisse zuren in de wijn zorgen ervoor dat het geheel uitstekend combineert.

Tip: Weinig tijd? Gebruik dan Prolaterre harissa balletjes of Florentin falafelballetjes

Carmenère is van oorsprong een druivenras dat stond aangeplant in de Bordeaux en in Chili bij toeval tussen de Merlotstokken is ontdekt. Intussen is Carmenère het gezicht geworden van Chili. Deze Elemental is daar een uitstekend voorbeeld van. Krachtige rode wijn, licht kruidig, veel gestoofd rood fruit dat zich makkelijk laat combineren met de pittige vegaballen.



herfst

71

Venkelstoofpotje met seitangehakt olijfolie of kokosolie, om in te bakken • 3 teentjes knoflook, fijngehakt • 1 ui, fijngesnipperd • 1 grote venkelknol, wortelaanzet en stengels verwijderd, rest in stukjes • 400 g verse Seitan Gehakt (De Hobbit) • 1 blik tomatenblokjes (400 g) • 3 tomaten, in stukken • paar takjes verse rozemarijn, naaldjes fijngehakt (+ extra takje voor garnering) • zout en peper

1. Verhit een beetje olie in een pan en fruit hierin de knoflook, ui en venkel ca. 10 minuten. 2. Voeg het seitangehakt toe en bak het rul. 3. Schep de tomatenblokjes en de verse tomaten erdoor en breng op smaak met rozemarijn en zout en peper. Laat ca. 15 minuten onder af en toe roeren sudderen. 4. Serveer met een takje verse rozemarijn als garnering.

Tip: serveer met maisbrood van p.21 voor een heerlijke maaltijd.

Elemental Chardonnay Een feestje op je bord vraagt om een feestelijke wijn. Deze Chardonnay uit Chili zorgt voor de perfecte combinatie. Met zijn tropische tonen van ananas en perzik in combinatie met een verfrissend zuurtje dat goed combineert met de limoen.

met

quinoa

kr lek

Gustavshof Grauburgunder De venkel is vrij dominant in dit gerecht, maar deze Grauburgunder laat zich hier makkelijk mee combineren. De wijn is wat voller en ronder en heeft een vrij complexe smaak met een opvallend mooie balans.

72

herfst

Caribische tofu-salade olijfolie om in te bakken • 250 g Tofu Tomaat-Basilicum (ProLaTerre) • 200 g jonge spinazie, gewassen en gedroogd • 2 mango’s, in kleine blokjes • 1 rode paprika, in kleine blokjes • 1 rode ui, in dunne ringen • handje pinda’s of andere noten, fijngehakt Voor de dressing: 1 cm gember, geraspt • ½ of 1 rode chilipeper, zaadjes eruit en kleingesneden • 3 eetl olijfolie • 1½ eetl honing • sap en rasp van 1 limoen

1. Verhit een scheutje olijfolie in een koekenpan en bak hierin de tofublokjes goudbruin en knapperig. Laat uitlekken op keukenpapier. 2. Klop alle dressing-ingrediënten door elkaar. 3. Hussel voor de salade de spinazie, mango, paprika, ui en tofu door elkaar. Giet de dressing erover en meng er voorzichtig door. Bestrooi met fijngehakte pinda’s.



herfst

73

Lactose-intolerantie of coeliakie?

Bij ons kun je gewoon genieten van chocoladeijs! In de top 5 van guilty pleasures vind je ze vaak terug: chocolade en roomijs. Maar wat nou als je een lactose-intolerantie of coeliakie hebt? Gelukkig vind je bij Ekoplaza roomijs met chocolade van Bonvita. Daarmee geniet je in één keer van twee heerlijkheden. Melkchocolade bevat vaak melkpoeder waar veel geconcentreerde lactose in voorkomt. En ook in ijs zit gewoonlijk veel lactose. Het biologische roomijs en de gebruikte chocolade van Bonvita zijn lactose- en glutenvrij. Het romige 100% plantaardige, dus veganfriendly roomijs van Bonvita bevat chocolade waarin de koemelk vervangen is door rijstmelk.

Fairtrade op een stokje Bij de handijsjes is bij de pure chocoladevariant gebruik gemaakt van fairtrade chocolade, rietsuiker en Bourbon vanille. De Dark Chocolate Dip bevat tenminste 71% cacaobestanddelen en de Rice Milk Chocolate Dip 48%.

500 ml bekers Het 100% plantaardige roomijs is verkrijgbaar in Chocolate Rice Ice Cream en Vanille Rice Ice Cream zonder chocolade. Het rijstijs bevat biologische ingrediënten, zoals kokosvet en echte Bourbon vanille.

74

herfst

Lactose-intolerantie

Baby’s hebben in principe voldoende van het enzym lactase om lactose in de moedermelk of voeding goed te verteren. Maar de productie van dit enzym neemt in de loop der jaren geleidelijk af en dan kunnen klachten ontstaan. Zo blijkt dat: • 9% van de leeftijdsgroep van 18 tot 30 jaar en 15% van de leeftijdsgroep boven de 40 jaar lactose niet of niet volledig kan verteren. • Bij volwassen inwoners van Mediterrane afkomst ligt dit percentage op 70% en bij Chinezen is ca. 90% van de bevolking lactose-intolerant. De ingrediënten in het ijs zijn van plantaardige afkomst, zoals rijststroop, rijstpoeder en kokosvet. Deze gaan in een grote ketel om er een lekker romige substantie van te maken. Rietsuiker en vanille zorgen hierbij voor de smaak en een beetje johannesbroodpitmeel, guargom en lecithine voor de binding en emulgering. Het ijsmengsel rijpt vervolgens minstens één dag na om de smaken goed in te laten trekken. Uiteindelijk wordt het mengsel met een beetje lucht door een ijskoude buis gepompt waar het als een soort softijs uitkomt. Het handijs krijgt een beukenhouten stokje. Door het snel afkoelen in een vriestunnel behoudt het rijstmelkijs z’n fijne kristalstructuur. Het handijs krijgt nog een badje van rijstmelkchocolade en zo ontstaat een mooi krokant laagje.

“Eet geen chiazaden

totdat je mijn tip hebt toegepast!” Jesse van der Velde staat bekend als superfoodspecialist. Als geen ander is hij op de hoogte van alle onderzoeken die naar superfood zijn gedaan. Want dat superfoods razend populair zijn, is natuurlijk niet zonder reden: je kunt er allerlei lekkers mee maken en ze barsten ook nog eens van de goede voedingsstoffen. In dit artikel vertelt Jesse over de nieuwste ontwikkelingen rondom chiazaden. Wil je de voedingswaarde hiervan nóg verder verhogen? Lees dan snel zijn tip! Omega 3-bommetjes “Chiazaden zijn kleine zwarte zaadjes die aan de chiaplant groeien, een gewas dat vooral in Mexico en Guatemala voorkomt. De zaden bevatten talloze voedingsstoffen, waaronder 23% eiwitten, alle essentiële aminozuren en diverse vitamines en mineralen, waaronder vitamine B1 en B3, calcium, ijzer, magnesium, mangaan, fosfor en zink. Maar wat chiazaden écht bijzonder maakt is dat ze voor maar liefst 64% uit alfalinoleenzuur (ALA) bestaan, een omega-3 vetzuur dat in vrijwel geen enkele plantaardige voedingsbron in zulke hoge concentraties te vinden is (ter vergelijking: lijnzaad bevat ‘slechts’ 55%).”

Vermalen chiazaden “Om deze omega-3 vetzuren goed op kunnen nemen, moet je de chiazaden wel eerst te vermalen. Bijvoorbeeld met een eenvoudige elektrische koffiemolen. Aan de hand van een wetenschappelijke studie (Nieman et al., 2012) is namelijk vastgesteld bij proefpersonen die tien weken lang gemalen chiazaden aten, het ALA-gehalte in het bloed steeg met 58%, terwijl bij proefpersonen die ongemalen chiazaden of een placebo aten nauwelijks verschillen te meten waren.”

Super ontbijt “Wil je ’s ochtends een energierijk ontbijt, maar heb je geen zin of tijd om uitgebreid in de keuken te gaan staan? Met de kant en klare Superfoodies Chia Ontbijtmix, die je bij Ekoplaza in het schap vindt, maak je in no time een superlekker chiazadenontbijt klaar. Je hoeft alleen maar water toe te voegen en het is klaar om te eten. Voor een optimale opname van voedingsstoffen adviseer ik je de hele mix eerst te malen, vervolgens te weken in water en daarna direct te consumeren of in de koelkast te bewaren (om oxidatie te voorkomen). Er zijn drie smaken Superfoodies Chia Ontbijtmix: • Goji & Incabessen • Cacao & Vanille • Ananas & Amandel

Chiazaden in je voeding Chiazaden kun je gebruiken als basis voor een glutenvrije ontbijtpap of toevoegen aan een smoothie, shake, salade, superfoodontbijt, notenspread, toetje of superfoodsnack. Nieman, D.C. et al. (2012) Chia seed supplementation and disease risk factors in overweight women: a metabolomics investigation. The Journal of Alternative and Complementary Medicine, 18 (7): 700-708.

Eén zak Superfoodies Chia Ontbijtmix bevat 6 tot 8 porties, daarmee heb je dus elke ochtend een volwaardig superfoodontbijt voor slechts € 0,62.”



herfst

75

wow...

gecertificeerd biologische Amla

Puur en onbewerkt

gecerti

Zodra ik wakker word, luister ik naar mijn eigen lichaam. Heb ik honger? Dan ontbijt ik. Maar het komt ook voor dat ik eerst mijn dochter Roos naar school breng en dan sport. Ik varieer graag: de ene keer eet ik havermout, de andere keer yoghurt met zaden en fruit. Soms een speltbroodje of een eitje. Als het maar zoveel mogelijk puur en onbewerkt is; eten zoals de natuur het bedoeld heeft. Op mijn biologische eten zal ik ook nooit bezuinigen, want mijn lichaam heeft er baat bij.

fi

cee r

d biologische guave

Humeur-effect

Mooi zijn zit vooral in jezelf: als ik me goed voel, straal ik dat ook uit en dan ben ik vanzelf mooi. Daarom is beweging voor mij heel belangrijk. Ik heb dat écht nodig. Beweeg ik niet, dan heeft dat effect op mijn humeur. Met nog een kleintje thuis is sporten niet altijd mogelijk, maar stilzitten doe ik nooit. Dan ga ik tuinieren of loop wat vaker van de trap af. Daarvan heb ik er genoeg in huis!

Vitaminen en mineralen zijn vaak synthetisch. Een aantal voorbeelden zijn: ascorbinezuur (synthetische vitamine C), calcium ascorbaat (ester-C), calcium carbonaat (krijt & gesteente) en zo kunnen we wel doorgaan. Laat u niet misleiden en controleer altijd of het ingredient wel echt natuurlijk is. Royal Green introduceert met trots gecertificeerd biologische vitaminen en mineralen welke daadwerkelijk afkomstig zijn uit planten. Het onafhankelijk biologische label op onze producten bewijst het. Vrij van bestrijdingsmiddelen en 100% puur natuur!

Stress

Ik vind het heel belangrijk om stress te vermijden. De hele maatschappij gaat hier naar mijn idee onder gebukt. De druk wordt alsmaar opgevoerd en er komen steeds meer regels en dingen bij die we moeten. Mensen kunnen het niet meer bijhouden. Ik focus op dingen die er echt toe doen. Dat heb ik inmiddels geleerd. Ik doe al tien jaar aan yoga. Dan ben ik echt even ‘weg’.

NL-BIO-01 Non-EU Agric

ulture

Skal 0250

99

Onze aarde Beeld: Mona Alikhah van Monavid photography

Ik kan er behoorlijk triest van worden als ik zie hoe we nu met de aarde omgaan. We kappen de longen van onze aarde: het regenwoud. De oceaan verandert in een plastic soep, de bodem raakt uitgeput door de intensieve landbouw, koeien worden letterlijk uitgemolken en er komen patenten op groenten. Zolang alles om geld en macht draait verandert er niks of nauwelijks iets. Leer weer kijken naar de natuur in al zijn pracht en kom tot rust. Want de natuur heeft ons niet nodig, maar wij de natuur wel.

Levensmotto

‘Geen haast’. Tegenwoordig gaat alles maar snel, sneller, snelst. Zelfs ik kan dat niet bijhouden. Ook onze kinderen moeten al zoveel. Dat zou naar mijn idee wel een tandje minder kunnen.

Marjon de Hond Ineens was weervrouw Marjon de Hond (43 jaar.) van de buis verdwenen. De dagelijkse deadlines, de komst van een baby en persoonlijk verlies speelde daarbij een rol. Na een enorm moeilijke periode is ze weer opgekrabbeld. “Door mijn voeding aan te passen verbeterde de hormonale disbalans waarin mijn lichaam verkeerde. Mijn nieuwe roeping: orthomoleculaire geneeskunde.”

Vitamine B complex

Royal Green levert 100% gecertificeerd biologische B vitaminen samen met een krachtige combinatie van silicium, lavendel, rhodiola, cordyceps, maitake, reishi, geelwortel, gember & zwarte peper. Foliumzuur en rhodiola dragen bij aan de weerstand tegen tijdelijke stress. Vitaminen B2, B5 en foliumzuur dragen bij tot de vermindering van vermoeidheid. Vitamine B6, geelwortel en gember ondersteunen ons immuunsysteem. Vitaminen B1, B3, B6 en foliumzuur ondersteunen het geheugen, concentratievermogen en onze gemoedstoestand. Verkrijgbaar in: 60 vegicaps

Vitamine C complex

Royal Green Vitamine C complex levert 100% gecertificeerd biologische vitamine C samen met een krachtige combinatie van Shiitake, Cordyceps, Maitake & Reishi. Reishi draagt samen met vitamine C bij tot de normale werking van het immuunsysteem. Verkrijgbaar in: 60 vegicaps

Iron complex

Royal Green levert 100% gecertificeerd biologische ijzer samen met een krachtige combinatie van amla (vitamine C), grote brandnetel, echte aloë, geelwortel, gember en zwarte peper. Onze gecertificeerd biologische Vitamine C en superfoods bevorderen de opname van ijzer. Zo kunnen we een optimale werking garanderen. IJzer draagt bij tot de normale vorming van rode bloedcellen en hemoglobine. IJzer draagt hierdoor o.a. bij tot de vermindering van vermoeidheid. Verkrijgbaar in: 60 vegicaps

lente herfst

Royal Green levert gecertificeerd biologische Selenium samen met een krachtige combinatie van Gember, Geelwortel, Rozemarijn & Kaneel. De speciaal toegevoegde kruiden (Geelwortel en Rozemarijn) dragen samen met Selenium bij tot het normaal functioneren van het immuunsysteem en de bescherming van cellen tegen oxidatieve stress. Verkrijgbaar in: 60 vegicaps

Naturals Meer informatie: Frenchtop Natural Care Products BV. • Tel: 0226-364400 • www.royal-green.eu

76

Selenium complex

een goed begin

Lunchtip

Broodje visburger 450 g witvis (zoals kabeljauw), in stukken • 1 schaaltje verse peterselie (15 g) • flinke handvol bieslook, fijngehakt • 1 ei  • 1 à 2 eetl paneermeel + extra om in te wentelen • 1 teentje knoflook, geperst • zout en peper • 75 g wortel, in stukjes (voor de babymaaltijd) • kokosolie of olijfolie, om in te bakken • 8 bruine boterhammen of 4 broodjes • 4 eetl mayonaise • Maal in de keukenmachine 400 gram van de vis met de peterselie (1 lepel achterhouden voor de babymaaltijd), de bieslook, het ei, paneermeel, knoflook en zout en peper tot een stevige massa. Maak er 4 burgers van en wentel door het paneermeel. Kook voor de baby vanaf zes maanden in een kleine pan de wortelstukjes gaar. Bak in een andere pan de achtergehouden vis in ca. 5 minuten gaar. Verhit een scheutje olie in een pan en bak hierin de visburgers rondom goudbruin en gaar (ca. 5 minuten). Laat uitlekken op keukenpapier. • Pureer intussen voor de baby de gekookte wortel met de vis en de achtergehouden peterselie. Serveer met reepjes brood. • Serveer de visburgers op met mayonaise besmeerd brood en beleg met rauwkost naar keuze.

Tip: Met een spiegeltje wordt een boswandeling nóg interessanter: dan zie je dingen die je normaal gesproken niet ziet. Kijk bijvoorbeeld eens onder de paddenstoel en zie alle sporen die daar zitten. Of kijk in holletjes van bomen of in de grond. Wie of wat verstopt zich daar allemaal?

Een goed begin voor een duurzaam leven Leesboeken in zand

Herfsttijd = notentijd

Is het geen strandweer meer? In Garderen op ‘t Veluws Zandsculpturenfestijn nog wel! Hier staan kunstwerken uit zand van de beste zandkunstenaars. Ze maakten zelfs figuren uit kinderleesboeken: Olivier B. Bommel, Swiebertje en Pinkeltje zijn bijvoorbeeld uitgebeeld in het zand. Er is een puzzelspeurtocht en natuurlijk mag je zelf ook een kunstwerk proberen te maken met zand. Tot eind oktober kun je terecht, behalve op zondagen. www.zandsculpurenfestijn.nl.

Zoek in de herfst eens naar notenbomen. Dan kun je jouw eigen notenpasta maken! Daarvoor maal je bijvoorbeeld hazel- en walnoten in een keukenmachine fijn. Eerst wordt het notenmeel - ook lekker om mee te bakken! - maar als je doormaalt krijg je pasta. Wil je ‘m iets smeuïger, voeg dan zodra er een olieachtige substantie ontstaat wat notenolie toe.

78

herfst

Lekker en gezond snoepen na school Samen koken is lekker en gezellig

Kikkererwtenkoekjes kokosolie, om in te bakken • 1 ui, kleingesneden • 1 teentje knoflook, kleingesneden • optioneel: 1 theel gemalen komijn • 120 g kikkererwtenmeel • 250 ml groentebouillon, afgekoeld • klein handje peterselie, fijngehakt • snufje zout • optioneel: zure room + bieslook

am

dza e o v

hapje

1. Verwarm een beetje kokosolie in een pan en fruit hierin de ui en knoflook zacht. Voeg de komijn toe en bak kort mee. 2. Zet een (steel)pan op het vuur en doe het kikkererwtenmeel erin. Giet er langzaam de koude bouillon bij en verwarm. Roer goed door en zet het vuur wat lager. Blijf goed roeren en voeg het uimengsel en de peterselie toe. Haal de pan van het vuur als het gaat binden. Breng eventueel verder op smaak met zout. 3. Bak kleine, goudbruine koekjes van het kleverige beslag in een beetje kokosolie in een pan met antiaanbaklaag. Druk ze halverwege het bakken plat. 4. Serveer naar wens met een dipsaus van zure room met gehakte bieslook.

Tip:

lekker met wat kaneel of cacao er doorheen. Ook leuk om met een zelfgemaakt etiket cadeau te geven! Geen zin om thuis aan de slag te gaan? Bij Ekoplaza kun je ook je eigen notenpasta maken.

herfst

79

een goed begin

Fudge met pecannoten

Glutenvrije speculaasmuffins

Voor 12-16 stukjes 50 g kokosolie, gesmolten • 30 g cacaopoeder • 75 g pure chocolade, in kleine stukjes • 100 ml honing • 2 eetl pindakaas • 2 eetl notenpasta • 45 g pecannoten, grof gehakt

Voor 6 muffins: 200 g amandelmeel • 1 theel baksoda • 1 theel glutenvrije bakpoeder • 60 g kokosbloesemsuiker • 3 theel speculaaskruiden • snuf zout • 18 druppels SteviJa Vloeibaar Naturel (zoetstof stevia) • 75 g kokosolie, gesmolten • 1 vanillestokje, ingesneden en merg uitgeschraapt • 2 eieren, opgeklopt

1. Smelt de chocolade au bain-marie* en

1. Verwarm de oven voor op 150ºC.

voeg daarna de rest van de ingrediënten,

2. Zeef in een kom het amandelmeel, baksoda en bakpoeder en

behalve de pecannoten, toe. Roer alles

meng de kokosbloesemsuiker, speculaaskruiden en een snuf

goed door elkaar tot je een mooi, egaal

zout erdoor.

mengsel hebt. 2. Voeg de pecannoten toe en roer nogmaals goed door. Giet het mengsel in een met bakpapier beklede en ingevet bakblik en laat ca. 2 uur in de koelkast

ke u e l ol o h sc

rt aktat ie

3. Voeg de SteviJa, de gesmolten kokosolie en het vanillemerg toe en roer goed door. Meng de opgeklopte eieren voorzichtig door het beslag en mix alles goed door elkaar. 4. Schep het mengsel in papieren muffinvormpjes in een bakblik. Bak in ca. 18-20 minuten goudbruin en gaar. Laat afkoelen.

opstijven (of 20 minuten in de diepvries). 3. Snijd de fudge met een heet mes in stukjes.

TIP: Verdubbel de hoeveelheden als je een bakblik voor 12 muffins hebt.

* In een kom hangend op een pan met daarin een laagje kokend water. Het kokende water mag de onderkant van de kom niet raken.

80

herfst



herfst

81

‘Om de hoek’ zaad telen

Nieuw!

voor Hollandse bio mosterd Het gele mosterdzaad Sinapis Alba is van oorsprong Europees en werd ook veel in Nederland geteeld. Door de hoge grondprijzen en de grotere oppervlakten, wordt echter steeds meer gekozen om het in Canada te telen. Ton, van TonS Mosterd uit Zierikzee doet daar niet aan mee: “Ik laat al biodynamisch mosterdzaad op Texel en biologisch zaad in Groningen telen, maar dit voorjaar is daar een biologische boer om de hoek bij gekomen. Door in Zeeland mosterzaad te telen, ben ik weer wat beter op weg naar minder transportkilometers in het voortraject van mosterd.” “Voor mijn mosterd teel ik de eenvoudige gele Sinapis Alba, omdat die het hier beter doet dan de donkere Brassica Nigra, die veel in Italië, India en Ethiopië wordt verbouwd. Half juli staan de velden vol gele bloemen, ongeacht welke kleur het mosterdzaad heeft. De peulen zijn begin augustus klaar om te worden geoogst. Een maaidorsmachine maait de plant en scheidt de zaden van de rest.”

Biologisch

Het geheim van Ton “Bij mosterd is het belangrijkste ingrediënt het mosterdzaad. En natuurlijk speciale kruiden, maar dat is mijn geheim. Samen met azijn maak ik hiervan een melange die ik plet. In biologische azijn trekt deze mosterdmassa zo’n 24 uur in en dan maal ik het tussen echte molenstenen fijn. Na een dag of vijf is er een tweede maling en dan is de mosterd klaar.

Daarom zeg je deze spreekwoorden:

• Molenstenen hebben ribbels, ook wel billen genoemd. Om de stenen schoon te maken, worden ze open gelegd; ‘met de billen bloot’. • Vroeger at men veel en vet. Mosterd bij de maaltijd zorgde ervoor dat deze lichter verteerbaar was. De mosterd werd gewoon thuis gemaakt, met een vijzel. Soms was de mosterd nog niet klaar en dan kreeg je ‘mosterd na de maaltijd’.

Hier haalt Abraham de mosterd vandaan Mosterd komt van de mosterdplant, waar mosterdzaadjes aangroeien. De plant zelf kan wel 1 tot 1,5 meter hoog worden. De bloemetjes groeien uit tot een soort peultjes waar de zaadjes in zitten, soms wel 13 zaadjes per peultje. Gelukkig maar, want voor 1 kilo mosterd heb je zo’n 100.000 zaadjes nodig!

82

herfst

Weetjes

• Mosterd blijft weliswaar jaren goed, maar de mosterdolie (van nature in de zaden) kan langzaam vervliegen en iets oxideren, waardoor de smaak kan veranderen. • Het Latijnse woord voor mosterd betekent ‘brandend sap’. • Mosterd wordt al zo’n 8.000 jaar jaar gegeten. De wiskundige Pythagoras beweerde dat mosterd je geheugen vergroot.



herfst

83

lekker snel

NIEUW:

Biologische Fairtrade bloemenhoning Deze heerlijke bloemenhoning is niet alleen biologisch, maar ook nog eens Fairtrade gecertificeerd. De honing voldoet dus aan de strenge eisen van het biologische EKO keurmerk en is gebaseerd op de principes van eerlijke handel (Max Havelaar). Zo willen wij een positieve bijdrage leveren aan het milieu en de bestrijding van armoede. Deze honing uit Nicaragua is zacht, mild van smaak en heerlijk in een sladressing, in gebak of op een pannenkoek!

www.detraay.com

Gebakken groenten met noodles en sesam 1 ui, fijngehakt • 1 teentje knoflook, geperst • scheutje pinda-of zonnebloemolie, om in te bakken • 400 g Oosterse roerbakgroenten, bite-sized gesneden (zoals maïs, wortel, paksoi, bonen, oesterzwammen, radijs) • gemalen geelwortel (kurkuma), naar smaak • 1 cm gember, geraspt • scheutje tamari • chilipoeder (cayenne) of gemalen koriander, naar smaak • 1 pak noodles (250 g) • 200 ml oat cuisine (haverroom) of havermelk • optioneel: boekweitmeel om mee te binden • 3-4 eetl sesamzaad, geroosterd in een droge koekenpan 1. 2. 3. 4.

Fruit de ui en knoflook in een koekenpan in een scheutje olie. Voeg de groenten toe, bak mee en breng op smaak met kurkuma, gember, tamari en chilipoeder. Kook intussen de noodles volgens de aanwijzingen op de verpakking. Giet af. Giet de haverroom-of melk bij de groenten en bind het eventueel met een klein beetje boekweitmeel. Voeg de afgegoten noodles toe en hussel alles goed door elkaar. 5. Bestrooi met sesamzaad en serveer direct.



herfst lente

85

lekker snel

Stir-fry van kip, cashewnoten en wortel-noodles Noodlesoep met shiitakes

86

pinda-of zonnebloemolie, om in te bakken • 200 g shiitakes, in stukjes • 1 l groentebouillon • 3 eetl sojasaus • 250 g noodles naar keuze • 2 bosuitjes, in ringetjes

400 g kipfilet, in kleine stukjes • flinke scheut sojasaus • 1 rode chilipeper, zaadjes eruit en fijngesnipperd • 200 g groene bonen naar keuze (vers of diepvries), beetgaar gekookt en schuin gehalveerd • 150 g wortel, in dunne slierten gesneden (bijv. met spiraalsnijder) • scheutje pinda-of zonnebloemolie • 100 g cashewnoten, geroosterd in een droge koekenpan • handje koriander, grof gehakt • optioneel: 1 bosuitje, in stukjes

1. 2. 3. 4.

1. Marineer de kipfilet in een mengsel van sojasaus en chilipeper (minimaal 20 minuten). 2. Verhit een scheutje olie in een wok. Roerbak hierin de kipfilet met de marinade ca. 8 minuten. Voeg de wortelslierten toe en een scheutje water. Wok deze tot beetgaar. Voeg op het laatst de bonen en een handvol van de cashewnoten toe. Warm snel door. 3. Garneer met de rest van de cashewnoten, koriander en bosui en serveer meteen.

Verwarm een beetje olie in een koekenpan en bak hierin de shiitakes ca. 5 minuten. Af en toe omscheppen. Breng de bouillon aan de kook en voeg de sojasaus toe. Roer de noodles door de bouillon. Voeg de bosui en de shii-takes toe en laat op een laag vuur doorwarmen tot de noodles gaar zijn.

herfst



herfst lente

87

Beschermde Ligurische basilicum

in authentiek pestorecept

Het

Italiaanse

familiebedrijf

Artigiana Genovese maakt voor Ekoplaza biologische Pesto Genovese. De èchte, uit Ligurië, Genua. In 2005 kreeg de Genovese basilicum, die alleen in Ligurië groeit, de status Protected Designation of Origin (P.D.O.). Dit hoofdingrediënt geeft Pesto Genovese zijn buitengewone kwaliteit, die wereldwijde erkenning krijgt.

De naam pesto is afgeleid van de oude bereidingsmethode van deze smaakmaker: al stampend (pestare) met een olijfhouten stamper de ingrediënten in een vijzel fijnmaken. In de Middeleeuwen had men al op knoflook gebaseerde, gestampte sauzen, maar pas later kwam daar basilicum bij. De Pesto Genovese die je bij Ekoplaza vindt, is authentiek en in een vijzel gemaakt. Het beschermde Ligurisch recept stamt uit het midden van de 19e eeuw.

Handgeplukte blaadjes voor karakteristieke smaak

Omdat er niets beter is dan zon en de zeewind om de blaadjes zo’n intens aroma en smaak te geven, is Ligurië de beste plek om basilicum te laten groeien. In de open lucht en in volle grond met natuurlijke mest en bronwater. Bij de oogst worden de bovenste blaadjes met de hand geplukt. Dit deel is het rijkst aan aroma en geeft de karakteristieke smaak die de Pesto Genovese zo speciaal maakt. Na de oogst wordt de basilicum direct verwerkt en met extra virgin olijfolie en zout voorzien, zodat het opgeslagen kan worden om er onder meer pesto van te maken. De toplaag van olie helpt om het product op een natuurlijke manier te bewaren, zonder gebruik van conserveermiddelen.

Enkel natuurlijke ingrediënten

De naam Pesto Genovese mag alleen gebruikt worden als deze in Ligurië volgens het oude, beschermde recept is gemaakt. De enige toegestane ingrediënten zijn: extra virgin olijfolie, basilicum Genovese P.D.O., Parmigiano Reggiano P.D.O, Pecorino P.D.O, walnoten, knoflook, pijnboompitten en zout. Omdat de pesto onverhit en ongepasteuriseerd is, moet deze gekoeld bewaard worden. Hierdoor behoudt de pesto zijn groene kleur en het kenmerkende aroma. Bij Pesto Genovese zijn enkele cashewnoten toegevoegd om de houdbaarheid te verlengen tot twaalf maanden.

BBQ tot in Oktober, geweldig toch!? Mooi assortiment kant en klare BBQ producten te vinden in uw eigen winkel of via ekoplaza webshop. Hollands Bio staat garant voor: • 100% Hollands vers vlees • een gesloten keten "Van boer naar bord" • slachten en verwerken in eigen bedrijf • verpakking van gerecycled materiaal

Tip: eenmaal geopend bewaar je de pesto in de koelkast, bedekt met een laagje olijfolie.

Pesto: een saus, dik als room met een smaragdgroene kleur.

www.commandeurekovlees.nl 88

herfst

HOLLANDS BIO een eerlijk en heerlijk stukje biologisch vlees

GENIET VAN EXTRA KORTING

Met de Ekoplazavoordeelkaart

Met de Ekoplazavoordeelkaart krijg je behalve korting op je boodschappen, elke editie ook nog leuke extra’s speciaal voor kortingkaarthouders. De kaart kost eenmalig €10,- en is gemaakt van biologisch afbreekbaar plastic.

het volgende nummer ligt 10 november in de winkel

Jouw boodschappenvoordeel: 2% korting bij besteding vanaf € 25,3% korting bij besteding vanaf € 50,4% korting bij besteding vanaf € 100,5% korting bij besteding vanaf € 200,-

Next

vo o r d e B iol ogisch, jou

el

w keuze, jouw

leven!

6 Feestmenu’s voor de fijnste dagen van het jaar met wijntips en inspiratie met en zonder vlees Lekker Weten is een uitgave van Ekoplaza en verschijnt 4 keer per jaar.

colofon

Ekoplaza Postbus 244 5460 AE Veghel

90

Doornhoek 4040 5465 TD Veghel Tel: 0413-256700 [email protected] www.ekoplaza.nl

CONTACT Ekoplaza Hans van Mierlo

Concept Sigrid Koeleman en Fridie van Loon Realisatie Caplan Hoofdredactie Sigrid Koeleman Art Direction Myrthe Bergboer Fotografie Jurriaan Huting istockphoto

Food Thea Spierings, Ben Verloop, Sandra Pilkes, Sabina Posthumus eindredactie Elles van Genugten Mandy van Lankveld styling Babette de Boer Uitgever Fridie van Loon

Acquisitie Stephan Blommendaal (Ekoplaza)

lente

PEFC/30-31-151

©Caplan – 2015 Informatie uit deze uitgave mag worden overgenomen mits de uitgever en/of Ekoplaza voorafgaand toestemming hebben gegeven, echter uitsluitend met bronvermelding. Lekker Weten wordt met de grootst mogelijke zorgvuldigheid gemaakt, wijzigingen in prijs, maatvoering, etiket en/of assortiment, en type- en drukfouten zijn uitdrukkelijk voorbehouden. De genoemde producten zijn te verkrijgen of te bestellen in alle Ekoplaza-winkels. Kijk voor een vestiging bij u in de buurt op www.ekoplaza.nl

Nieuw: agave siropen

EEN FRISSE START BIJ ELKE SLOK

NIEUW

IN HET KOELSC HAP VA N JE FAVO RIETE SHOP

Neem een frisse start met de twee gloednieuwe, heerlijke biologische drinks van Provamel: Soja Calcium & Rijst-Kokosnoot 750ml - de eerste plantaardige drinks ooit in het koelschap van je favoriete natuurvoedingswinkel! Verfrissend, verkwikkend, en ... ongelofelijk lekker. De perfecte start. In je leven, je job of gewoon... je dag. Meer fris nieuws op www.provamel.com. Deel jouw ‘frisse start’ met #provamel Volg ons op