Maart 2001 125 BEF
r
fl,7,95
I
€
3,10
!
I
N?
* Sapkuren:
n: O
:F
h O O O O n N
minder eten, meer energie,
* Stralend mooi in de nieuwste
make-upkleuren
" Eigen kleren, nieuwe look haal meer uit je kleerkast
Als vielarige komt de Pakistaanse Hameeda Lakho samen met haar moeder en drie zussen naar Nededand in het kader van een gezinshereniging met hun vader, N/aar wat de mooiste
dag van haar leven moet worden, is het begin van een nachtmerrie. Hameeda en haar zusjes worden geconfronteerd met afzondedijke opsluiting, stokslagen en ander geweld door hun vader en diens vdendin, Ook haar moeder wordt mishandeld en kan geen kant op in een onbekend land, Na drie maanden vertelt haar vader aan Hameeda en haar zussen dat hun moeder en
jo'gsle z;sje zijn omgekomen tijdens eer verkeersongeval maar ontvoerl her
in werkelij
terug naar Pakistan, Pas vele laren later ontdekt Hameeda dat haar moeder nog leeft., DOOR TRUUS GENBRUGGE
Waarom liet je vader jullie naar Nederland overkomen als hij er toch al een vrouw en kind had? Zo haalde hijzich toch alleen maar problemen op de hals? 'Dat heb ik me ook altijd afgevraagd. Maar het moet voor hem een complete verrassing zijn geweest dat zijn collega's oo het werk een inzamelactie waren
begonnen om ons naar Nederland te halen. Ze hadden tickets en huisvesting
in
Nederland geregeld terwijl
hij
in
Pakistan was om er met valse documenten de echtscheiding te regelen. Het nieuws haalde zelfs de Nederlandse kranten, maar daarin stond natuurlijk niet vermeld dat hij al een vrouw en kind in Nederland had. Dat hield hij mooi geheim. Bovendien was hij Pakistan ontvlucht vanwege Írauduleuze praktijken.
Hij zat helemaal niet te wachten op publiciteit in de krant, maar hij kon er niet omheen. De tickets lagen klaar.'
Als kind stond je machteloos tegenover de grillen van je vader? 'Ja. Maar tegelijk verzette ik mij ook en vond telkens weer de kracht om van huis weg te lopen. Ook al wist ik dat daar vreselijke straffen op stonden. Als kind blijf je hopen dat alles beter wordt. Je hoopt dat je ouders zullen veranderen en je zullen liefhebben, toch? lk begon mezelf zelfs de schuld te geven voor alle vernederingen die ik moest ondergaan. De meest schunnige dingen kreeg ik naar mijn hoofd geslingerd. Vooral mijn
stiefmoeder was ziek van ialoezie en
maakte dat ik me lelijk en ongewenst ging voelen.
Wat ging er door je heen toen je vader zei dat je moeder verongelukt was?
en zat al twee jaar in tehuizen. lk was er helemaal niet klaar voor om de confrontatie aan te gaan.'
'lk ben door een diep dal gegaan toen ik hoorde dat mijn moeder dood was. Dat
Voelde je je op dat moment niet in de steek gelaten? 'Ja. lk heb het contact met amma dan ook wat aan mijn zus overgelaten. lk
was een drama. lk kreeg allerlei lichamelijke klachten: ik kon niet eten, moest braken en begon te stotteren. Maar daarnaast had ik ook wel mijn dromen
wilde wel van haar horen, maar tegelijk deed het pijn om opnieuw met het verleden geconfronteerd te worden. Mijn zus kwam altijd aandraven met briefjes van
als kind. lk bleef hopen. Dan zat ik in mijn kamertje en keek naar de horizon
amma die naar ons informeerde en schreef haar dan terug dat alles goed ging en dat mijn vader een huis in Pakistan zou kopen. Maar dan zei ik
en dacht bij mezelf: daar is amma. Als ik die bomen daar kan bereiken, dan kan ik haar vinden.'
De terreur van je vader heeft tien jaar geduurd. Wat hield je al die tijd recht? 'ln het begin voelde ik me erg opgesloten, maar vanaf het moment dat ik naar school ging en ouder werd, groeide mijn weerstand tegen het leven dat me werd opgelegd. lk besefte dat ik een boel dingen moest missen en dat de liefde tussen ouder en kind heel normaal is. 'Dit wil ik niet', dacht ik bij mezelf. 'lk ga wat bereiken!' lk was heel sterk, dat heb ik van mijn moeder. Mijn overlevingsdrang hield me recht,
Wat ging er door je heen toen je te horen kreeg dat je moeder nog leefde? 'Dat was een vreselijke schok... En tegelijk dacht ik: 'Zie je nu wel dat ze nog
leeft.' lk was ook bang, want ik was 16
tegen mijn zus: 'Zeg gewoon de waarheid! Zeg waar het op staat, ln plaats
)
wffimffiffimw wwwwffi > van spelletjes te spelen. Als zij ons wil zien, kunnen we tickets sturen. Schrijf dát maar in plaats van 'hoe gaat het ermee'. De correspondentie ging nog
een jaar zo door en toen had ik er genoeg van. 'Schrijf nu een brieÍ naar amma en vedel dat ik in een tehuis zit en
hoe het voor ons is geweest', zei
ik
tegen mijn zus.'
jullie moeder wist van nietsT 'Nee, amma ging ervan uit dat we gelukkig waren met onze vader. Ze begreep het gewoon niet. Dat wij niet thuis woon-
den. Wij hebben getracht onze situatie uit te leggen in een brief, maar vader kwam te weten dat we correspondeerden omdat hij in die tijd mijn moeder in Pakistan weer begon op te zoeken. Dat
.{
was zijn machtsspelletje. We
kregen heel bange brieven van mijn moeder: 'lk
begrijp het niet meer, hij heeft me in elkaar geslagenl' En er kwamen ook dreigbrieven van mijn vader: 'Als je blijft schrijven, dood ik je moeder.' Toen kregen we ineens helemaal geen antwoord meer, en gingen we twijfelen, er was geen houvast meer. Was ze nu dood of niet? Jaren zijn verstreken. Toen is mijn zus haar gaan zoeken. Dat was in 1996.'
i"{oe reageerde je rwoeder toen je haar verteide in wat voor nachtmerrie iullie war*n beland? 'Zij had het echt niet door. Zelfs toen ze hier arriveerde, in 1997, wilde ze het aanvankelijk nog niet inzien.Ze gelooÍde niet dat we al bijna twintig jaar geen coniact meer met vader hadden. Ze dacht dat ik arts was en mijn zus advocaat en
dat mijn vader dit huis voor mij
had gekocht. Dat waren allemaal leugens die mijn vader haar al die jaren had verteld. We lieten haar documenten zien waaruit bleek dat ze aÍstand had gedaan van ons, en dat ze alimentatie kreeg. Maar de waarheid drong pas echt tot haar door toen we hem samen met mijn moeder gingen opzoeken. Toen pas zagzein dat wij gelijk hadden. Ze was helemaal overstuur en stond te rillen en te beven. Ze heeft toen een vreselijke tijd gehad...'
mii hod gekocht. Ze kon gewoon niet geloven dot miin voder
hoor
iOAf bng hod voorgelogen'
deren op het schoolplein geknuffeld werden door hun ouders en dan was ik jaloers. Maar de confrontatie kwam pas echt toen ik zelf kinderen kreeg. Dan pas begreep ik wat een moeder voor haar kinderen voelt. De liefde voor je kinderen is onvooruvaardelijk. Toen besefte ik ook dat je een kind zijn identiteit ontneemt als je niet over zijn achtergrond praat. Een identiteit die ik zelf mijn leven lang had gemist. Zo werd ik opnieuw met het verleden geconfronteerd dat ik zo lang verloochend had. lk ben toen door een diep dal gegaan.'
l'laat je je vader? 'Vroeger wel, toen werd ik verteerd door haat en dat maakt je ook vanbinnen kapot. lk had aldoor nachtmerries. Maar nu voel ik die haat niet meer, ik voel niets meer voor hem, alleen minachting. lk heb tien vreselijke jaren met hem gehad en dat is het. Hij is nooit mijn
heb toen heel erg getwijfeld... Het is hier vlakbij gebeurd, ik kan het huis van hieruit zien. Ook Oud-Rijswijk, waar we met mijn moeder hebben gewoond, is hier vlakbij. Maar ik ben anders nu, ik heb het verwerkt en daarom kan ik het aan. lk kan erlangs lopen zonder dat het me iets doet.'
Heb ie rust gevonden na de hereniging met je moeder? 'Toch wel. Mijn zussen, mijn moeder en ik leven nu, we zijn volwassen, we heb-
ben allemaal een dramatisch
leven
gehad, maar we hebben ook het geluk dat we elkaar nog mogen zien. We hebben alles wat er op ons had lag kunnen bespreken en uitleggen. Dat heeft me
sterker gemaakt.
lk heb zo lang met
allerlei vragen geworsteld en nu heb ik amma toch nog mogen terugzien, daar ben ik heel blij om. lk voel me nu een stuk completer.'
!{oe heb je al het onrecht dat je is aangedaan kunnen verwerken?
vader geweest.'
1Êíaarom ben je uitgerekend
lk heb de indruk dat ie het hebt kunnen loslaten?
'Als kind was ik als de dood voor mijn vader en diens vriendin. lk ben heel erg vernederd, ook lichamelijk. Van jongs af noemde mijn vader mij een hoer. Maar vanaf het moment dat ik in tehuizen zat, had ik mijn handen vol om mijn leven weer op poten te zetten. Vriendschap sluiten of een relatie beginnen was heel moeilijk. lk probeerde te overleven en wilde alles inhalen wat ik in mijn jeugd had gemist. lk zag wel hoe andere kin-
4*rug in Rijswijk ksmen wonenr waar alles ie in
geschreven. Toen mijn moeder naar
76 Goed
Gevoel
ie jeugd is afgenornen?
'Ja, dat is zoiets raars... lk heb er jarenlang tegenop gezien om door Rijswijk te rijden, want dat bracht zoveel pijnlijke
herinneringen mee. Toen miln eerste dochter geboren werd, woonden we in een kleine Ílat in Den Haag en waren we op zoek naar een groter huis. In Rijswijk konden we een vierkamerflat krijgen. lk
'Ja, vooral sinds ik er een boek over heb Pakistan is teruggegaan, heb ik het best moeilijk gehad met mezelf. En ook toen ik haar ginder ben gaan opzoeken, voelde ik me zo verscheurd. lk kon haar bijna niet loslaten en zij was helemaal hysterisch. Ze wilde me niet meer laten gaan. Maar ik moest wel, want ik had twee kinderen thuis. Maar nu heb ik rust
oevonden.'
Hoe staat het met de rechtszaak tegen ie vader?
nachtmerries heeft gehad toen ze het manuscript moest lezen om haar goed-
gen, op vijf jaar gesteld vanaÍ
keuring erover te geven. Het ligt gewoon moeilijk. Op aanraden van mijn advocaat heb ik er veel dingen over mijn zussen uit gehaald zodat het mijn verhaal is. We hebben ieder onze eigen manier om alles te venrverken. lk ben open en praat erover. Zij willen er niet over praten.'
'We zijn al drie jaar bezig met dossiers. Oorspronkelijk was de verjaringstermijn van de feiten die we hem ten laste leghet moment dat we de zaak hebben ingediend, dat was in 1998. Maar in hoger beroep is die termiin opgetrokken tot de
maximale verjaringstermijn van twintig jaar. En daar ben ik blij om, want dat betekent dat ik terug kan gaan tot mijn 14de levensjaar. Dat was het jaar dat ik wegliep van huis en dat er voor de allereerste keer foto's gemaakt konden worden van de verwondingen die ik had opgelopen door de herhaaldelijke mishandelingen. Van de jaren daarvoor telt alleen het emotionele leed. Toch zal mijn vader nooit straÍrechtelijk vervolgd kun-
nen worden omdat de lichamelijke en geestelijke mishandelingen verjaard zijn. ln een civiele rechtszaak kan hem uiteindelijk enkel een boete worden opgelegd om wat hij ons heeft aangedaan. Dat vind ik zo absurd. Al is het voor mijn vader op zich al een verschrikkelijke
straf dai hij tlberhaupt aangeklaagd wordt. Voor hem is het een zaak van eer. Maar ik wil dat hi1 geconfronteerd wordt met alles wat hij ons heeft aangedaan.'
Werken je zussen mee aan het dossier? 'Niet echt. Mijn oudste zus kon het niet aan. Aanvankelijk was ik daarvoor wel boos. Nu respecteer ik haar mening. Ze
durft de confrontatie met miin
vader
niet aan.'
Kunnen er volgens jou nog dingen verbeteren om gevallen van kindermishandeling sneller op te sporen? 'Ja, heel veel. De instanties zijn te bureaucratisch en werken niet goed samen. lk vind dat de ouders door de
wet op privacy veel meer beschermd worden dan de kinderen. Ouders kunnen kinderen bijvoorbeeld zomaar van school doen veranderen, zonder dat er iets van info meegaat. Dat is alleen maar een vrijbrieÍ voor ouders met slechte bedoelingen. Na mijn boek heb ik ook veel reacties gekregen van leerkrachten. 'Wij zien soms wel dat er sorake is van kindermishandeling, maar we hebben gewoon de mogelijkheid niet om er iets aan te doen', hoor ik dan. De schooldokter kan wel vaststellen dat er sorake is van mishandeling, maar de ouders behouden het recht op privacy. Dat is zo absurd. lk heb het mijn hele kindedijd meegemaakt dat niemand mij gelooÍde. Dat niemand de waarheid onder ogen durfde zien. Met mijn rechtszaak probeer ik de mensen wakker te schudden. En er zijn ook dingen aan het veranderen. Zo staat de zwijgplicht van de artsen ter discussie.'
lag het moeilijk, want die had ook wel het gevoel dat de kindermishandeling die ik beschreef, veel te heftig was voor de lezer. En dan heb ik nog heel veel weggelaten. Maar hoe kan je zulke gruwelijke feiten nu mooier maken?'
Heeft je moeder het boek gelezen? 'De vertaling is nog niet rond. Alleen de eerste drie hoofdstukken heeft ze kunnen lezen: die vond ze prachtig. Ze was zo trots. lk heb het boek aan haar opgedragen en was van plan om het haar persoonlijk te geven, maar ik krijg geen visum voor haar, Dat vind ik verschrikkelijk. Voor kerst hadden we nog een visum aangevraagd, maar dat werd geweigerd omdat ze bang waren dat ze hier zou blijven. We hebben trouwens een visum aangevraagd voor een voorlopig verblijf, langer dan drie maanden. Zo'n aanvraag zou maar drie maanden in beslag mogen nemen, maar inmiddels duurt het al drie jaar. En terwijl die procedureaanvraag loopt, krijgt ze ook geen vakantievisum.
Dat is nu eenmaal het beleid hier
in
Nederland, ook al vind ik het verschrikkelijk.'
hoopt dat je moeder hier bij jullie in Nederland
Je
kan komen wonen? 'Ja, natuurlijk. De tijd dringt zo,
mijn moeder is ziek, ze heeft niet het eeuwige leven. Wij willen geen uitkeringen of zo, we hebben onze inkomsten. lk wil amma niet langer missen en het enige dat ik kan doen, is elk jaar naar Pakistan gaan.
lk heb mijn boek naar de minister Heeft de publicatie van je boek daar niets aan veranderd? 'lk weet het niet. lk weet dat het
haar
veel pijn heeft gedaan en dat ze veel
het moeilijk om ie verhaal op papier te zetten?
gestuurd en zelfs naar de koningin, maar ik wacht nog altijd op een reactie.'
'Ja, ik heb heel lang getwijfeld, maar ik kon niet anders. Ook voor de uitoever
Je hebt een essay
s
geschreven over ie identiteit. Wat is de boodschap?
'Als kind
b
n ie weerloos en
'Eerst was ik een kind tussen twee cul-
turen, omdat ik mijn roots nog niet kende. Mijn afkomst was een groot zwart gat. Pas toen ik op zoek ging naar mezelf en mijn geboorteland Pakistan, werd ik comoleet. Nu ben ik een vrouw van twee culturen geworden. lk sta open voor de Nederlandse cultuur: Nederland
staat voor alles wat je kan bereiken.
Maar ook de Pakistaanse cultuur soeelt een rol in mijn leven. Wat Pakistan bijzonder maakt, is de hechte familieband.
Mijn afkomst is een deel van mezelÍ. Beide landen maken van mij een geheel. lk heb mijn vrijheid bereikt.'r
Homeeda lokho 'Verhorcen trolies' Uitgever:j Areno,/Stondoord U;rgeve'i. P'rls:725 fronk. ISBN 90 6974 385
Goed Gevoel 77
