Dorpsontwikkelingsplan Balgoij, Un durpke an de Moas

Dorpsontwikkelingsplan Balgoij,

“Un durpke an de Moas”

September 2011

Leeswijzer Voor de snelle lezer: hoofdstuk 1 schetst het beeld van de toekomst en in hoofdstuk 5 geven de korte samenvattingen per thema steeds de kern weer. Hoofdstuk 6 bevat de planning van de activiteiten om het plan te realiseren.

Hoofdstuk 1

Toekomstvisie: zo zou het kunnen worden.

Hoofdstuk 2

De inleiding behandelt de achtergrond van het dorpsplan.

Hoofdstuk 3

Een uitgebreide beschrijving van de geschiedenis van Balgoij en de ontwikkeling die het doormaakte.

Hoofdstuk 4

De uitgangspunten van het dorpsplan, refererend aan de toekomstvisie.

Hoofdstuk 5

Behandeling van de visies op de thema’s wonen, verkeer, voorzieningen, groen, cultuurhistorie, bedrijvigheid en sport, de ken van het plan; de paragrafen starten steeds met een korte samenvatting.

Hoofdstuk 6

Gaat over hoe de visie gerealiseerd wordt en zet de activiteiten op een rij in een globale planning.

Hoofdstuk 7

Gaat over hoe het dorpsplan tot stand kwam; wie erbij waren betrokken en hoe het proces verliep.

1

2

Voorwoord Ons Do(r)p Voor jullie ligt een prachtig boekje dat na vele uren werk door enthousiaste vrijwilligers tot stand is ge komen en dat is nu juist weer wat ons dorp Balgoij zo typeert. Men staat voor elkaar klaar, men helpt elkaar en men zorgt dat wat gedaan moet worden, gedaan wordt. Een dorp om trots op te zijn. Ik hoop dan ook dat ik op dit Dorpsontwikkelingsplan (DOP) de ko mende 10 jaar trots kan blijven vooral ook als deze plannen gerealiseerd gaan worden. Ruim een jaar geleden zijn we begonnen met een groep enthousiaste mensen uit ons dorp om een visie te ontwikkelen wat we nu en in de toekomst met ons dorp willen (of juist niet willen). Hiervoor hebben we eerst een dorpschouw gedaan: met de fiets erop uit en eens goed kijken naar en inventariseren van de parels en de pijnpunten. We hebben vergaderd, veel gemaild, gediscussieerd, een dorpsavond (startbijeenkomst) georganiseerd, er is een klankbordavond geweest (avond voor bedrijven, belanghebbenden), er werden teksten geschreven, herschreven en uiteindelijk was er de presentatieavond waarin het dorpsplan werd gepresenteerd.

en Daan hebben veel gesjouwd met tafels en stoelen, Henk wist veel van huizen, Rico had het soms lastig met oppas te vinden, maar wist veel van het groen en Rieky kwam ook nog even om de hoek kijken, Willem moest helaas veel sporten op de dinsdagavonden en Pagus screende de teksten op of het historisch verantwoord was. Rona zette ons clubje mooi d(er)op. Thea wist altijd wel weer een vergaderzaal te regelen als de vergaderdata werden verzet en Albert: ”Hoe doe je dat toch zo, uit je hoofd, het juiste drankje brengen?” En Leo, wat kijk jij toch goed uit je doppen….

Het was niet altijd makkelijk, maar gelukkig werden we prettig begeleid door Klaas Westerbeek en Vanessa Jacobs van de VKK (Vereniging Kleinen Kernen), ook kregen we goede ondersteuning van de Gemeente van Marie-Cécile Heuvelmans en Yvonne Cloosterman. Dank jullie wel daarvoor.

Ik zeg het hardop: “Mijn dank naar jullie is groot!!” Maar het belangrijkste gaat nu nog komen: het uitwerken van de plannen. We moeten zorgen dat dit plan niet ond(er)op in de la terecht komt, toch? We hebben dus opnieuw hulp nodig van vrijwilligers uit Balgoij, die samen met de Gemeente en diverse andere instanties dit plan kunnen gaan realiseren: we doppen samen onze boontjes….

Onze dorpswerkgroep bestond uit jong en oud. Ieder had zo zijn eigen taken: Theo kan prachtig met Excel overweg, Jan beheerde de centen en vormde met Wilma de schrijfgroep. Ruud, Geert en Hanneke hebben de PR gedaan, Richard deed zijn zegje wel. Lard kwam ons wat later versterken, samen met Frank, beiden hadden ze lekkere heldere opmerkingen. Erik

Veel leesplezier, Marianne Timmermans, Voorzitter dorpswerkgroep Balgoij 3

4

1 Toekomstvisie ‘Balgoij 2030, een levendig dorp waar ik wel zou wil len wonen...’ Een vogelvlucht door de geschiedenis van Balgoij begint ergens in een onbestemd verleden. Dan vinden we in het immer veranderende landschap de eerste tekenen van menselijk leven, dat zich eerst tijdelijk en daarna permanent vestigt aan de Maasmeander, en zich ontwikkelt tot een dorp. Het schakelpunt is het nu, het Balgoij van 2011 zoals onze generaties dat kennen. Maar de tijd spoedt onverminderd voort, verder de toekomst in. Een immer onzekere toekomst, onderworpen aan de grillen van de meanderende tijd. Maar het is ook weer niet geheel duister, die toekomst. Want daar is aan gewerkt, naar eer en geweten, door mensen die de toekomst van het dorp zeker willen stellen voor toekomstige generaties. Maken wij een sprong vooruit in de tijd, naar pakweg het jaar 2030, we nemen de maand juni en kijken naar het terrasje van een koffieen theeboerderij aan de rand van Balgoij, waar twee leden van de werkgroep elkaar tegenkomen. De een heeft een mooie fietstocht gemaakt, de ander heeft net een flinke wandeling door de Loonse Waard achter de rug. Marian neemt een lekker bakje koffie met een puntje appeltaart, Jan pakt een biertje en steekt een milieuvriendelijke sigaar op. Waarover spreken zij, die twee daar op dat terras? Over Balgoij. Over hoeveel het veranderd is sinds de tijd dat zij, in 2011, samen met hart en ziel werkten aan de ontwikkelingsplannen van het dorp. “In ieder geval wonen we nog steeds in een levendig dorp”, zegt Jan. “De gemiddelde leeftijd is wel wat gestegen, maar ja, wij zijn er ook niet jonger op geworden. En je ziet het in zo’n beetje alle dorpen van Nederland terug.” “Och”, zegt Marian, “er zijn ook voldoende jongeren in het dorp: de school draait goed en er is nog steeds een hoop te doen in het dorp.” “Ik ben wel blij dat ik op mijn leeftijd nog lekker in mijn dorpje kan blijven wonen”, zegt Jan. “En ik ben

niet de enige. We hebben in 2011 in ieder geval gezorgd voor die mogelijkheden. Ik woon prima in mijn gemoderniseerde seniorenwoning, en mijn zus zit nou in een woonzorggemeenschap.” “Nou”, zegt Marian. “Zelfs mijn moeder woont nog steeds in Balgoij in haar eigen huis. Kwestie van aanpassen en delen met een mantelzorger - da’s mijn broer Piet. En diens dochter Francine heeft samen met haar man zelf een mooie en toch betaalbare woning gebouwd.” “Net zoals we altijd al deden”, bromt Jan, “ook dat hebben we in 2011 goed geregeld.” “Toch ook petje af voor de gemeente Wijchen en de Provincie Gelderland”, vervolgt Marian. “Die hebben het met hun beleid toch maar mogelijk gemaakt om de mooie natuur die we al hadden te behouden en verder te versterken én daarbij ook nog eens te zorgen voor voldoende uitbreidingsmogelijkheden.” “Zeker, maar het is ook goed dat ze ervoor gekozen hebben om die uitbreidingen mondjesmaat plaats te laten vinden, precies voldoende om de leefbaarheid op peil te houden en precies op die plekken die het landschappelijke karakter van Balgoij niet aantasten. Ik vind dat er in de afgelopen 19 jaar verstandig is 5

6

omgegaan met vrijvallende bedrijfsruimten en particuliere initiatieven. Daardoor is het nog steeds fijn en rustig wonen in Balgoij.” “Ik vond het wel jammer dat er na Teun en Jeanne geen uitbaters meer gevonden zijn voor café Van Haren”, zegt Marian. “Dat café, dat was toch een centraal punt van het dorpsleven.” “Klopt, da’s jammer. Gelukkig hebben sportclub DIOSA en het dorpshuis het Ballegoijke een aantal taken van het café overgenomen. En de streekwinkels doen het ook nog steeds goed.” “Als je denkt aan DIOSA - maar vergeet ook de harmonie niet, of de carnavalsvereniging, of al die andere initiatieven - dan kun je toch niet anders dan zeggen dat het verenigingsleven, ondanks de afnemende subsidies van de overheid, bruist in Balgoij”, zegt Marian. “Sterker nog: sommige verenigingen hebben zelfs een aanzuigende werking op bewoners van búiten het dorp. En ook die nieuwe bewoners voelen zich hier thuis.” “Ikzelf ben blij dat het een paar van onze agrariërs gelukt is om economisch noodzakelijke schaalvergroting te realiseren zónder natuur en milieu te schaden”, merkt Jan op. “Het is een goede zet geweest om de noodzakelijke grootschaligheid te creëren, terwijl de gebouwen laag bleven en passen in het natuurlandschap. En ik vind de extra inkomsten die ze genereren met de levering van CO2-neutrale energie mooi meegenomen. Je ziet daarin zo mooi dat een bedreiging ook een uitdaging kan zijn. Ik vind het toch een mooie ontwikkeling dat een deel van de wat kleinere agrariërs zich heeft toegelegd op de toeristische sector en op vrijetijdsbesteding.” “Ik vind het prachtig wat Kees en Ans van deze koffieen theeboerderij hebben gemaakt!” “Klopt, maar dat kan ook omdat het landschap van Balgoij alleen maar mooier is geworden”, zegt Jan. “Het landschap heeft nog steeds dat karakteristieke open karakter van vroeger. En de slim aangebrachte beplanting heeft het buitengebied nog mooier gemaakt!”

“Ons dorp ligt in ieder geval mooi langs de Maas, niet gek dat de toeristische en recreatieve functie belangrijker is geworden. Er zijn mooie wandelpaden en de verbeteringen langs de Maas hebben er voor gezorgd dat de flora en fauna het goed doen.” “Nou”, zegt Jan. “Ik vind het altijd fijn wandelen en fietsen in ons durpke aan de Moas.” “Zo mooi, dat ik benieuwd ben naar wat de toekomst ons zal brengen.” “Tuurlijk, maar dat is de taak van de volgende generatie. Nog een koffie?” “Lekker!”.

7

8

2 Inleiding De leefbaarheid van de kleine kernen is sinds ja ren een politiek thema. Ook de gemeenteraad van Wijchen vindt het belangrijk dat de inwoners van de kernen actief betrokken zijn bij hun directe leef- en woonomgeving. Daarom stimuleert en ondersteunt de gemeente Wijchen, Balgoij net zoals Alverna, Batenburg, Bergharen, Hernen, Leur en Niftrik, tot het ontwikkelen van een dorpsontwikkelingsplan (DOP). Hierbij is samenwerking gezocht met de Vereniging Kleine Kernen (VKK) die ruime ervaring heeft met het opstellen van DOP’s. De Leefbaarheidsgroep (LBG) Balgoij pakte het DOP enthousiast op en vormde een werkgroep die het voortouw nam. Deze werkgroep betrok de inwoners en belanghebbenden via dorpsbijeenkomsten en een klankbordbijeenkomst bij het maken van dit dorpsplan.

voorzieningen en functies willen we in stand houden, tegenhouden of juist creëren voor de inwoners van Balgoij, zowel jong als oud? En hoe doe je dat? - De dorpsplannen zijn een belangrijke bron voor de gemeentelijke beleidsontwikkeling en beleidsrealisatie en het dorpsplan geeft houvast aan de dorpbewoners.

Wat houdt een Dorpsontwikkelingsplan (DOP) in? De dorpsontwikkelingsplannen omvatten een integraal beleidskader voor het in stand houden en verder vormgeven van de leefbaarheid van de kernen, gebruikmakend van creatieve burgerparticipatie. Het DOP krijgt een brede inhoud met thema’s zoals wonen, verkeer, voorzieningen, etc. Je zou ook kunnen zeggen: - Wij bepalen mee hoe ons dorp er in de toekomst uit moet zien. Het maken van een dorpsontwikkelingsplan (DOP) is een manier om duidelijk te krijgen hoe wij (de inwoners van Balgoij) vinden dat ons dorp en het buitengebied er in de komende jaren uit moeten gaan zien. Wat vinden wij waardevol om te behouden en wat vinden we de moeite waard om te verbeteren of te verfraaien, welke 9

10

3 Balgoij geschiedenis: bouwen aan een toekomst langs de Maas Balgoij. Drassig gebied (balg) in de bocht van een ri vier (ooi). Niet meer dan een algemene omschrijving van een gebied waar je verder weinig te zoeken hebt. En toch vestigden zich hier mensen, ontstond een ‘vlek’, een gehucht, toen een dorpje, toen een dorp - bouwde zich een gemeenschap op, een gemeen schap die hecht en nauw verbonden is met elkaar maar ook met het landschap. En toch: ooit was er geen Balgoij. Ooit, in een tijd dat er nog geen mensen over de aarde zwierven, was er hier water, alleen maar water, waarin haaien en roggen zwommen, maar ook walvissen, zeehonden en walrussen. Water waarboven veel zeevogels vlogen, vooral alken, maar ook albatrossen, pijlstormvogels, zeekoeten en papegaaiduikers: echte zeevogels. Verzonken en bewaard in de bodem zijn ook de resten van schelpen, mosselen, krabben en kreeften, wormen, koralen en mosdiertjes, armpotigen en stekelhuidigen. Dan komt onverbiddelijk het land op en verdwijnt de zee. De Maas sleept gesteenten aan uit het zuiden. Daarna begint de ijstijd aan zijn grote sculpturen. Het stuwt zwerfstenen voor zich uit en haalt voren door het land. Mammoeten, reuzenherten en wolharige neushoorns trekken door het landschap, dat nog bijna helemaal leeg is van mensen. Toch wordt het Balgoijse land niet bepaald door opkruiende gletsjers: het is de felle westenwind die tonnen zand uit drooggevallen rivierbeddingen sleept en opwerpt tot rivierduinen van soms wel 20 meter hoog. Deze bieden tot op de dag van vandaag het hoofd aan de grillige en wispelturige Maas, die in de loop der eeuwen keer op keer zijn bedding verlegt. Ze zijn de enige constante in het zompige landschap en vormen een dankbaar leefgebied voor de eerste groepen mensen, waarvan wij, verre nazaten, de kampplaatsen vinden met botresten van gevangen bevers

en bejaagde edelherten. Het Balgoijse stroomgebied van de Maas biedt deze eerstelingen een leefgebied dat veilig is voor overstromingen, goed uitzicht biedt op de prooi, er is altijd vis te vangen en altijd schoon drinkwater in de plassen en dode rivierarmen. Langzaam maar zeker beginnen de mensen hun stempel op het landschap te drukken. De Romeinen komen en gaan, de Merovingers laten een immens grafveld na. Het zijn tekenen uit het nabije Wijchen dat de bewoning en cultivering van het land zijn aanvang neemt - en wat in Wijchen gebeurt, gaat niet aan Balgoij voorbij. De Maas deelt, verbindt en deelt weer. In de vroege Middeleeuwen volgt de loop van de Maas de huidige Broeksloot en de Balgoijse Wetering. Balgoij ligt ten zuiden van de Maas, op het hoogste punt van de oude linker oeverwal. De Balgoijenaren hebben vooral contact met buurdorpen als Overlangel en Neerloon. Ergens voor de 13e eeuw kiest de Maas een andere koers en meandert in een grote lus naar het zuiden, waardoor Balgoij benoorden de Maas komt te liggen en verbonden wordt met Keent. Eindelijk dan, halverwege de Middeleeuwen, in 1247, wordt de plaats bij name genoemd: ‘in pago balgoie’, 11

12

‘in het vlek Balgoij’ staat er in een officieel document, waarin de tot dan toe gemeenschappelijke landerijen worden verkaveld en verdeeld onder de Graaf van Kleve en de Proost en het kapittel van St. Jan. Het echte hart van Balgoij is dan een kloosterboerderij van het kapittel, al snel bouwt de Graaf van Kleve aan de oude Maasbedding een ‘Huis te Balgoij’. Nog steeds zijn in de vormen van kavels en de loop van wegen de oude beddingen van de Maas te zien, maar met het vastleggen van de kavels in 1247 lijkt ook de Maas zich bij de herverdeling te hebben neergelegd: uit metingen blijkt dat de Maas er nog ongeveer zo bijligt als toen. Er worden dijken aangelegd om het vruchtbare land te beschermen tegen de soms zo gevaarlijke Maas; de rijkdom van flora en fauna in een gebied van riviergeulen, grindbanken en ooibossen verarmt, maar het land wordt meer geschikt voor het voeden van mensen: Balgoij begint te groeien.

op een aangebrachte verhoging in het land. De oude Balgoijse kerk wordt gedeeltelijk afgebroken, maar delen ervan vinden we terug in de nieuwe kerk, zoals beelden, banken en zelfs delen van het kerkorgel. In 1914 wordt er eveneens een gezamenlijke school voor de kinderen van Keent en Balgoij aan de Hoeveweg gevestigd. In 1938-1939 speelt de Maas nog eenmaal een beslissende rol in het bestaan van Balgoij, maar ditmaal niet omdat het zijn wilde kant nog eens laat zien, maar juist omdat het door de mens nog meer aan banden wordt gelegd: de Maaskanalisatie doorsnijdt de twee grote meanders van Keent en Neerloon, de Loonse Uiterwaard komt aan de Gelderse kant te liggen, het dorp Keent verhuist (weer) naar Noord-Brabant. Balgoij mag in 1977 kiezen of het nog steeds ingedeeld wil blijven bij de gemeente Overasselt, of dat het liever ressorteert onder Wijchen; de keus valt op Wijchen (opkomst 97% en 57% kiest voor Wijchen).

Samen met Keent vormt Balgoij een eigen rechtsgebied als ‘hoge vrije heerlijkheid’, deze gemeenschap bestaat dan uit een aantal boerderijen met een kerk op de plaats waar nu de oude toren staat. Heren en geestelijken komen en gaan, tot de Franse revolutie een einde maakt aan de routine van eeuwen: de hoge vrije heerlijkheid wordt in de Bataafse republiek ingedeeld onder het Ambt Maas en Waal, en vormt samen met Nederasselt en Overasselt de gemeente Maas en Waal in het arrondissement Nijmegen. Na het vertrek van de Fransen blijft de arrondissementsindeling gehandhaafd. Balgoij en Keent tellen in 1795 samen 293 inwoners, in 1808 is dat aantal iets gedaald naar respectievelijk 151 en 128. In 1840 telt de toenmalige gemeente 69 huizen, waarvan er 29 in Balgoij stonden en 40 in Keent. Tot 1 mei 1923 blijven Balgoij en Keent samen een zelfstandige gemeente, daarna vallen ze onder Overasselt. Tot 1914 blijven Balgoijenaren en Keentenaren in het eigen dorp ter kerke gaan; Keent beschikte in die tijd over een kapel, daarna wordt een nieuwe, grotere kerk gebouwd, strategisch gelegen aan de Hoeveweg/Boomsestraat

Anno 2011 is Balgoij fors gegroeid van 170 inwoners in 1840 naar 760 inwoners nu: een vervijfvoudiging in 170 jaar die aardig in overeenstemming is met de ontwikkeling van de bevolking in Nederland. In deze periode neemt het aantal kleine agrarische bedrijven toe, en tot het begin van de vorige eeuw zal Balgoij nagenoeg alleen bestaan uit enkele grotere en vele kleine boerderijtjes. Ieder huis heeft wel een varken, een koe en wat kippen, elk gezin beschikt over een eigen moestuin. De grotere boeren hebben tot wel 15 koeien. Tot de helft van de vorige eeuw verandert er niet veel aan deze situatie. Na de Tweede Wereldoorlog gaan de ontwikkelingen steeds sneller. Eerst zien we het belang van de landbouw afnemen: steeds vaker gaan inwoners het beroep van bouwvakker uitoefenen, er komen schilders en loodgieters op, daarnaast krijgt Balgoij fruit- en groentetelers, transportbedrijven, een garage en wel twee tankstations, een aantal cafés en zeker vier kruidenierswinkels. Er komt in de jaren zestig een nieuwe 13

14

school aan de Boomsestraat. De kleuterschool wordt verplaatst van het café aan de Hoeveweg naar deze dan moderne nieuwe school. In de jaren zestig neemt de welvaart toe, mensen worden mobieler, er is geld voor meer dan alleen levenskost en kleding, en die welvaart is goed voor de bevolking van Balgoij, maar minder goed voor de kleine ondernemer: de kruidenierszaken leggen het af tegen de supermarkten en anno 2011 kunnen alleen de grotere agrarische bedrijven en de boerderijwinkel, als alternatief voor de supermarkt, nog overleven. Hetzelfde geldt voor de cafés: de laatst overgeblevene, Café Van Haren, zal in 2012 zijn deuren sluiten. Het oude katholieke gemeenschapshuis dat Balgoij al vele decennia op de hoek van de Hoeveweg heeft staan, wordt in de jaren zeventig vervangen door het meer multifunctioneel ingerichte Dorpshuis ‘t Ballegoyke aan de Boomsestraat. De eerste woninguitbreidingen vinden plaats in de jaren ‘70: dan wordt een echt nieuwe wijk met twintig woningen aan het dorp toegevoegd, de S. Toonen Dekkerstraat. In de jaren ‘80 volgt de Veldsehoek en in de jaren ‘90 Den Bogerd. In de eerste jaren van deze eeuw volgt de tot op dit moment laatste uitbreiding, Het Veldje.

Pentekening kasteel Balgoij

Deze hechte band met zowel mensen als dorp en omgeving maakt ook dat de mensen nauw betrokken zijn bij de toekomstige ordening en herschikking van het land. Een sprekend voorbeeld daarvan is het feit dat de Balgoijenaren als enige dorp aan de Maas hun weerstand tegen het verdwijnen van de bakenbomen langs de Maas nadrukkelijk uitspraken, en compromissen op dit besluit bedongen. De Balgoijenaren houden van hun land en willen er zelf de hand in hebben hoe dat land wordt vormgegeven: bouwen aan een toekomst langs de Maas, maar met respect voor het verleden. Dat was zo in het verleden, dat is nu, en dat zal ook in de toekomst zo zijn. Want zij zijn het, die in dit landschap leven, en waar zij hun kinderen een goede toekomst in willen geven.

Wat Balgoij kenmerkt, is de hechte sociale structuur. De familiale banden tussen de dorpsgenoten zijn veelal verstrekkend, ook willen veel kinderen van huidige bewoners zoveel mogelijk in het dorp zelf blijven wonen. Feesten zoals kermis en carnaval, sportevenementen en jubilea van verenigingen en de kerkgemeenschap, worden door bijna het hele dorp gevierd. Niet alleen geboorten en bruiloften, maar zeker ook de droevige momenten, zoals bij het heengaan van dorpsgenoten, worden met vrijwel de hele gemeenschap gedeeld. Het spreekt in dit verband bijna voor zich dat Balgoij verhoudingsgewijs veel verenigingen kent, en dat vrijwel elke bewoner wel lid is van een (of meer) van die verenigingen. 15

16

4 Uitgangspunten Hoofdstuk 1 bevat een beeldende verwoording van de ontwikkeling die Balgoij door zou moeten maken de komende 20 jaren. Kern van deze visie is dat Balgoij een dorp is waar het fijn is om te wonen. De inwoners kunnen blijven wonen als ze dat willen. Er komen namelijk enkele levensloopbestendige woningen bij en de regels om binnen de bestaande gebouwen woonruimte te creëren worden versoepeld. Particuliere initiatieven om ook ‘woonzorg’ binnen het dorp op poten te zetten omarmt de gemeente. Instroom van elders vindt voornamelijk plaats via de woningen die de komende jaren te koop worden aangeboden. Door deze geleidelijke groei kan de school in stand blijven en blijft er een actief verenigingsleven. De kleinschalige bedrijvigheid, de versterking van het groen en de cultuurhistorie en recreatie dragen bij aan het levendig houden van het dorp.

Op 26 november 2010 legden de aanwezige dorpsbewoners de basis voor dit plan, dit plan dat ook wordt gevormd door de uitgangssituatie: - Een klein plattelandsdorp met een geleidelijke groei tot 760 inwoners. - De agrarische bedrijvigheid is nog steeds belangrijk ook al liep het aantal bedrijven terug onder invloed van de (noodzakelijke) schaalvergroting. - Er is redelijk wat kleinschalige bedrijvigheid die niet specifiek aan Balgoij is gebonden. - De Maas, het bijbehorend landschap en de wijze van bebouwing zijn belangrijk voor de landschappelijke uitstraling. - Een dorp met een actief sociaal leven: veel verenigingen en activiteiten met de Harmonie, DIOSA en de Moaslanders als spil. - Een school, kerk en enkele ‘winkels aan huis’ (groente/fruit +) maar geen openbaar vervoer. De (winkel)voorzieningen liggen op 3 tot 5 km afstand: Wijchen-Zuid, Wijchen- centrum en Grave met winkels, zorg, scholen en openbaar vervoer. - De bevolkingsopbouw is vergelijkbaar met die van Wijchen en Nederland en ook Balgoij krijgt te maken met vergrijzing. - Een dorp met meer dan 90% koopwoningen (veel

Wij verwachten dat, wanneer we in 2030 terugkijken op de ontwikkeling die Balgoij doormaakte, het net zo zal zijn als nu: de resultaten werden vooral bereikt dankzij het vele (lobby)werk van een groep actieve inwoners. Ook is het goed om te bedenken dat het een visie is die hier is beschreven en dat het om wensen gaat. In welke mate deze de komende jaren ook feitelijk gerealiseerd worden is ondermeer afhankelijk van het gemeentelijk beleid, de bestemmingsplannen, de beschikbare middelen, de woonvisie van Wijchen, de focus van de woningcorporaties, de rol van de (op dit moment) terugtredende overheid en de initiatieven en activiteiten van de inwoners zelf. Aan de andere kant: wanneer de gemeente en belanghebbenden de wensen van de inwoners van Balgoij kennen, kunnen zij daar hun beleid op afstemmen: juist in deze wisselwerking is het dorpsplan belangrijk.

17

18

in eigen beheer gebouwd) meest vrijstaand of twee-onder-een-kap. - Veel van de 760 inwoners zijn geboren en getogen in Balgoij. Waar moeten we voor de toekomst rekening mee houden? - Jonge mensen trekken weg uit de dorpen o.a. vanwege studie, werk en behoefte aan een omgeving met stedelijke voorzieningen. - Nederland vergrijst en woonomgevingen met voorzieningen voor ouderen worden belangrijker, nieuwe woonvormen zijn in opkomst en worden door de overheid en zorgpartijen gestimuleerd (zie ook de in ontwikkeling zijnde Woonvisie Wijchen). - De levensstijl van mensen in dorpen gaat steeds meer lijken op die van stedelingen: dorpen ‘verwateren’. Ook in Balgoij zal het dorpsgevoel de komende jaren verminderen. - Het wordt voor starters steeds moeilijker om een huis te kopen vanwege de aangescherpte hypotheekverstrekking. - De woningbouwcoöperaties zullen zich steeds meer gaan richten op de doelgroepen met lagere inkomens (Europese regels) waardoor hogere inkomens niet zo maar in gesubsidieerde huurwoningen terecht kunnen komen. - Situatie eerste helft 2011: de woningmarkt ‘zit op slot’, in de 7 kernen van de gemeente Wijchen staan 70 huizen te koop en in Wijchen ruim 500. - Verwachte instroom van mensen van buiten die de duurdere huizen in Balgoij kopen.

19

20

5 Visie op thema’s

Karakteristieken van het woningenbestand: - De woningvoorraad bestaat voor ruim 90% uit koopwoningen. - Er zijn 20 huurwoningen waarvan 14 seniorenwoningen. - De woningen die sinds 1970 zijn gebouwd werden voornamelijk in eigen beheer gebouwd (senioren huurwoningen en een viertal betaalbare koop door woningcorporatie). - De afgelopen jaren is een aantal (boeren)woningen gesplitst. - Binnen de bestaande gebouwen en woningen is er nog een woningpotentieel, en ook het toepassen van ‘rood voor rood’ (de ‘Rood voor Rood-regeling’ maakt het mogelijk om de sloop van agrarische bedrijfsgebouwen te compenseren door de bouw van een of meer burgerwoningen) en vrijvallende bedrijfsgebouwen kunnen woonmogelijkheden opleveren. In hoeverre dit potentieel beschikbaar komt/ kan komen is sterk afhankelijk van particuliere initiatieven en de mate waarin de gemeente toestemming verleent.

5.1 Wonen Samenvatting Enige groei is belangrijk voor de leefbaarheid van het dorp. We zien groei via: - uitbreiding van de woningvoorraad binnen be staande bebouwing. - de bouw van enkele (1 á 2 per jaar) levensloopbe stendige (koop)woningen zodat jongeren en oude ren in Balgoij kunnen blijven. - geleidelijke instroom van mensen van elders via verkoop van bestaande woningen. Particuliere initiatieven voor woonzorg, of anderszins, worden op voorhand positief door de gemeente be naderd.

Visie op ‘wonen’ ‘Behouden van een leefbare woonomgeving met vol doende inwoners om de belangrijkste voorzieningen in stand te houden. Behoud van kleinschaligheid van het dorpskarakter en van het dorpsaangezicht. Daar bij zijn de zichtlijnen vanaf de dijk naar het dorp en vanaf de dorpswegen naar buiten toe belangrijk.

In de jaren ‘70 vindt de eerste uitbreiding plaats door een nieuwe wijk aan het dorp toe te voegen, namelijk De S. Toonen Dekkerstraat met zo’n 20 woningen. In 1980 wordt de wijk Veldsehoek met 13 woningen toegevoegd en in de jaren ‘90 wordt Den Bogerd met 29 woningen gebouwd. De laatste uitbreiding vindt plaats in de eerste jaren van deze eeuw, namelijk het Veldje met 16 woningen. Naast deze ‘wijken’ zijn op enkele plaatsen nieuwe woningen gebouwd, terwijl een aantal boerderijen is opgedeeld in woningen.

De komen jaren zullen er steeds enkele woningen te koop worden aangeboden en dit zal naar verwachting een gestage instroom van buiten op gang brengen, hetgeen positief is voor de leefbaarheid. Juist voor de ouderen (senioren) en jongeren (starters) zal er enige vraag ontstaan naar kleinere (levensloopbestendige) koopwoningen. Binnen de visie past het geleidelijk creëren van dergelijke woonruimte op basis van behoefte van de inwoners.

Probleemstelling wonen De woningen die de komende jaren te koop worden aangeboden, zijn over het algemeen te duur voor starters en te groot voor senioren, waardoor een uitstroom ontstaat van mensen die eigenlijk graag in het dorp zouden blijven. De leefbaarheid van het dorp kan daardoor onder druk komen te staan. De vraag is dus kan de gemeente de levensloopbestendigheid van de woningvoorraad bevorderen zodat de mensen die graag in Balgoij blijven wonen ook kúnnen blijven wonen?

Een toename van de woonmogelijkheden zien we via de lijnen: - toestaan van splitsing van bestaande woningen en niet alleen slechts voor mantelzorg. - mogelijkheden voor woonbestemming op vrijvallende bedrijfsruimten (o.a. ‘rood voor rood’). 21

22

- steun in de rug voor particuliere initiatieven voor o.a. woonbestemming binnen bestaande gebouwen c.q. woonzorgcomplex e.d. - beperkte (20 tot 30 gedurende de komende 15 jaren, 1 tot 2 per jaar) levensloopbestendige nieuwbouw specifiek voor starters en senioren te realiseren via bouw in eigen beheer onder specifieke condities (reductie grondprijzen). - Beperkt aantal betaalbare huur- of koopwoningen voor senioren en starters door woningcorporaties. Realisatie richtingen Woonvoorkeuren Uit de ‘wensen van de bewoners’ sprak een wens naar meer starters- en seniorenwoningen, echter in de reële woonvoorkeuren is geen inzicht. Ruim 10 jaar geleden is er een onderzoek geweest naar de woonvoorkeuren. Een herhaling van een dergelijk onderzoek kan enig houvast bieden en de gewenste ‘beperkte nieuwbouw’ getalsmatig meer onderbouwen.

naar een passende constructie (bijv. Koopgarant) voor beperkte nieuwbouw is wenselijk. Beleidsontwikkeling Het onder condities toestaan van splitsen van woningen c.q. het geven van een woonbestemming aan bedrijfsgebouwen, vergt voor de kleine kernen specifiek gemeentelijk beleid, afgestemd op die specifieke situatie.

Scan op levensloopbestendigheid van de woningvoorraad Gemeenten beschikken over programma’s om de woningvoorraad te scannen op levensloopbestendigheid; een dergelijk inzicht in de woonvoorraad levert een bijdrage aan de realiseren van het dorpsplan.

Mogelijke bouwlocaties Pas wanneer de visie verder is uitgekristalliseerd langs de hiervoor beschreven lijnen wordt het locatievraagstuk voor nieuwbouw relevant. De volgende locaties lijken mogelijk: - ‘Gebied kerk’ tussen Veldje en kerk (en tevens ontsluiting van het Veldje naar Hoeveweg). - Boomsestraat tegenover school. - Torenstraat. - Gebied tussen Veldje, den Bogerd en Hoeveweg.

Lint- of kernbebouwing Bij lintbebouwing worden de woningen langs een bestaande weg gebouwd terwijl bij kernbebouwing er een gebied wordt aangewezen waar nieuwe bebouwing plaatsvindt. Een voorbeeld hiervan is o.a. de bebouwing van Het Veldje. Uit de ‘geeltjes’ sprak een overduidelijke voorkeur voor lintbebouwing.

Zorginitiatieven Met het oog op de naderende vergrijzing is een verkenning van (particuliere) initiatieven in het buitengebied nuttig.

Betaalbare wooneenheden De grondprijs vormt een substantieel deel van de prijs van een woning en door de hoge grondprijs wordt een woning voor starters al snel te hoog. Onderzoek 23

24

Enquête naar woonvoorkeuren Een beeld van het woningpotentieel binnen de bestaande bebouwing, de verwachte verhuisbewegingen en vrijvallende woningen, de vraag naar nieuwe levensbestendige woningen etc. wordt in beeld gebracht zodat meer gefundeerd verdere plannen kunnen worden ontwikkeld. In een dergelijk onderzoek kan o.a. de vraag naar de behoefte aan bedrijfsverzamelgebouwen worden meegenomen (punt bedrijvigheid).

0-2 jr

2-5 jr

5-10 jr

2-5 jr

5-10 jr

5.1 Wonen

Beleidsontwikkeling Enquête naar woonvoorkeuren onderzoek lint of kernbebouwing onderzoek naar zorginitiatieven onderzoek naar mogelijke bouwlocaties realisatie betaalbare wooneenheden

5.2 Verkeer

Verbeteren /realiseren fietspaden

0-2 jr

25

26

5.2 Verkeer Samenvatting Het gevoel van veiligheid moet groter worden: minder grote tractoren door het dorp en de kinderen meer vertrouwd maken met grote voertuigen. Meer fietspa den en ontsluiting van Het Veldje via de Hoeveweg al dan niet in combinatie met de bouw van nieuwe wo ningen. Probleemstelling Veel inwoners ervaren de verkeerssituatie op een aantal punten in het dorp als onveilig, begrijpen de gekozen verkeersoplossingen niet overal en de vraag is hoe het gevoel van veiligheid kan worden vergroot.

ligheid krijgen (in de praktijk blijkt dit een schijnveiligheid te zijn!).

Visie op Verkeer De verkeersituatie in Balgoij moet duidelijk en veilig zijn, het kwetsbare verkeer - fietsers, wandelaars, kinderen, jongeren en ouderen - voelt zich veilig in Balgoij en het is er fijn wandelen en fietsen. We proberen alternatieven te vinden voor het overige verkeer en met name het zware landbouwverkeer dat niet perse in ons dorp moet zijn. Het is belangrijk dat het dorp veilig is én veilig wordt ervaren.

Terugdringen vrachtverkeer en landbouwvoertuigen - Bied landbouw- en vrachtverkeer alternatieven: te denken is aan het terugbrengen van de max. snelheid op de Drutenseweg (80km) zodat langzaam verkeer hiervan gebruik mag maken en eventueel zogenaamde landbouwpasseerhavens. - De dijk tussen Herreweg en van Cittersweg verbreden zodat groter vrachtverkeer beter de Herreweg kan bereiken (minder gevaarlijke situatie op de dijk). Dit is tevens een alternatief voor groot verkeer door het dorp. - In de uitwerking kan Veilig Verkeer Nederland deze situatie onderzoeken en aanbevelingen doen.

Realisatie richtingen Fietspaden Fietspaden maken het verkeer veiliger en bevorderen de recreatie. Uit de reacties tijdens de dorpsbijeenkomst blijkt dat het ontbreken van fietspaden een heikel punt is. Hoewel de fietspaden niet eenvoudig te realiseren zijn, bevat dit plan enkele voorstellen daartoe. Om de onderstaande suggesties om de veiligheid te vergroten, zullen we actief moeten lobbyen omdat deze niet vanzelf werkelijkheid worden. - Onderzoek of er langs Houtsestraat, Torenstraat, Boomsestraat, Eindsestraat een fietspad kan worden aangelegd. - Mogelijk kleuren (markeren) van delen van de weg waardoor fietsers, wandelaars meer gevoel van vei-

Betere ontsluiting - Een ontsluitingsweg van den Bogerd en het Veldje naar de Hoeveweg om het verkeer in de Veldsestraat en de Boomsestraat te ontlasten (in combinatie met bebouwing).

27

28

Aanzet voor de verdere uitwerking - In gesprek met de gemeente Wijchen over de specifieke situaties en zoeken naar oplossingen, eventueel met ondersteuning van Veilig Verkeer Nederland. - Overleg met het Waterschap over het verkeer op de dijk. - Op initiatief van de werkgroep periodiek kinderen vertrouwd maken met specifieke verkeerssituaties bij voorkeur in overleg met de school. - Borden voor bij de school aanvragen bij gemeente.

Gevaarlijke en onoverzichtelijke situaties verbeteren - Parkeren bij het voetbalveld: een grotere parkeerplaats. - Parkeren bij hondenkennel in de Hoeveweg. - Weren van sluipverkeer dijk: paaltjes op de dijk bij de Hoeveweg (in de uitwerking weinig kansrijk: afsluiting betekent ook moeilijk toegankelijk voor hulpdiensten). - Spiegels plaatsen bij de Herreweg, de Hoeveweg en de Torenstraat/Wegelaer (de ervaring met spiegels is dat het onveiliger kan worden, mensen worden ‘lui’). - Meer verlichting langs de wegen. Overig - Boomsestraat tegenover school: onderzoek doen naar een verkeerskundige oplossing in combinatie met mogelijke ontwikkeling van een bouwlocatie aan de overzijde van de weg (‘Boomgaard Berben’). - Verbeteren of beter onderhouden van enkele weggedeeltes moet opgenomen worden in het gemeentelijk wegenplan van 2011. Dit zijn o.a. de Korte Herreweg, het pad naar de Bremdemeer, pad naar oude toren. - Permanente educatie: vooral kinderen al vroeg bijbrengen hoe verkeerssituaties in elkaar zitten en wat het betekent als je met grote voertuigen0-2 tejrma5.1hebt, Wonen ken denk aan ‘dode hoeken’ etc.

2-5 jr

5-10 jr

2-5 jr

5-10 jr

2-5 jr

5-10 jr


5.2 Verkeer

0-2 jr

5.3 Voorzieningen

0-2 jr

Verbeteren /realiseren fietspaden Terug dringen vrachtverkeer en landbouwvoertuigen Betere ontsluitingen Gevaarlijke en onoverzichtelijke situaties verbeteren Overig

Behoud van School

29

30

5.3. Voorzieningen Samenvatting - De school moet blijven, want deze is essentieel voor de leefbaarheid. - Met de naderende vergrijzing zijn vormen van openbaar vervoer randvoorwaardelijk. - Een café of iets soortgelijks moet er zijn, want dit zorgt voor een natuurlijke binding van het dorp. Probleemstelling Voor de leefbaarheid van een dorp zijn een school, een kerk, een dorpshuis en een café essentieel. De inwoners én de verenigingen hebben een actieve rol in het behoud en de kwaliteit hiervan. Als de kwaliteit van voorzieningen verslechtert of voorzieningen vervallen, moeten actief alternatieven worden ontwikkeld om de leefbaarheid op peil te houden.

- Ondergrondse glasbak - Elektrisch oplaadpunt - Jongeren hangplek (JoP)

Visie op Voorzieningen Balgoij beschikt ook op termijn nog over voldoende voorzieningen om een leefbaar dorp te zijn. Dat betekent dat een school, een dorpshuis, een kerk en een plek waar ‘gevierd’ kan worden ook op de lange termijn in stand moeten blijven. Bij het instandhouden van de essentiele voorzieningen spelen ook de inwoners en verenigingen een actieve rol.

Realisatie richtingen - Behoud van de school: dit is belangrijk en daarom is het noodzakelijk dat het behoud van een school in de kleine kernen onderdeel is en blijft van het gemeentelijk beleid (het absolute minimum voor schoolomvang is 23 leerlingen). - Betere vervoersvoorzieningen: onderzoek naar de mogelijkheden van een (vrijwillige) buurtbus en / of een pendel / carpoolplek zodat over een aantal jaren – wanneer de vraag onder invloed van de vergrijzing groot genoeg is - die voorzieningen georganiseerd kunnen worden. - Mogelijke behoud of alternatief voor een café : is een particulier initiatief dat staat of valt bij het gebruik dat dorpsbewoners ervan maken. Intussen is bekend dat vanaf 2012 het café sluit. Wat is nodig om het dorpshuis de functie van een samenbindende plek te geven? De verenigingen hebben daar een belangrijk aandeel in. - Glasvezel in het buitengebied: qua realisatie zijn er meerdere mogelijkheden maar stelt de gemeente

Voorzieningen die in stand moeten blijven, zijn: - School (met kwaliteit) - Dorpshuis - Café - Kerk Wenselijke voorzieningen (in volgorde van belangrijkheid) zijn: - Openbaar vervoersvoorzieningen, zeker met het oog op toenemende vergrijzing - Glasvezel in het buitengebied - Pinautomaat 31

32

- -

- -

hier middelen voor beschikbaar? Helpt politieke druk? Pinautomaat: zijn er toch mogelijkheden, hoewel het dorp te klein lijkt voor een pinautomaat? Ondergrondse glasbak: een glasbak naast een school is gevaarlijk vanwege het rondliggend glas, welke mogelijkheden zijn er om deze te verplaatsen naar een andere locatie / ondergronds? Dit lijkt een oplosbaar probleem. Elektrisch oplaadpunt (bijv. bij dorpshuis): check bij de gemeente Beuningen naar de mogelijkheden. JoP: vooral de jongeren zelf betrekken bij het opknappen van de JoP zou een oplossingsrichting kunnen zijn.

0-2 jr

2-5 jr

5-10 jr

5.2 Verkeer

0-2 jr

2-5 jr

5-10 jr

5.3 Voorzieningen

0-2 jr

2-5 jr

5-10 jr

5.4 Groen en cultuurhistorie

0-2 jr

2-5 jr

5-10 jr

5.1 Wonen



Behoud van School Betere vervoersvoorzieningen: Mogelijke behoud of alternatief voor Café Glasvezel in het buitengebied Pinautomaat Ondergrondse glasbak Elektrisch oplaadpunt JoP

Landschappelijk karakter vergroten

33

34

5.4. Groen en Cultuurhistorie Samenvatting Het kennen van de rijke historie van Balgoij is be langrijk voor de sociale cohesie. Daarom is gerichte aandacht voor groen en cultuurhistorie belangrijk. Bijvoorbeeld door het creëren van wandelpaden door de ‘oudheid’. Probleemstelling Groen en cultuurhistorie zijn belangrijk voor de leefbaarheid. Groen en cultuurhistorie: vanzelfsprekend dat het er is, maar zonder permanente en gerichte aandacht en inzet van inwoners zakt het wel weg. Zijn en blijven er voldoende actieve en betrokken inwoners om aan ‘groen en cultuurhistorie’ te blijven werken?

Realisatie richtingen - Landschappelijk karakter vergroten: met organisaties zoals de Dienst Landinrichting en Staatsbosbeheer is al een eerste contact gelegd om na te gaan welke win - winsituaties te creëren zijn om het landschappelijk karakter te vergroten en de bedrijvigheid en sociale cohesie te versterken. - Verbetering kerkplein: voor behoud en bevordering van de cultuurhistorie is verbetering van het kerkplein wenselijk: integraal opknappen zodat ook cultuurhistorie, natuur, groen en leefbaarheid hand in hand gaan. - Onderhoud en behoud van open ruimtes: de open ruimtes zijn gevuld met zgn. landschappelijk groen: het behoud en onderhoud daarvan is belangrijk o.a. maaien van bermen en beheer van de heggen, versterken en behouden van de Maasheggen en de knot- en notenbomen langs de wegen: verkrijgen van meer invloed op de manier van onderhoud door de gemeente van de openbare ruimte (maaibeleid). - Opknappen van bosplantsoenen met behoud van het eigene van dat bos: bos bij sportpark DIOSA, het bos/moeras: Bremdemeer, het bos tussen To-

Visie Het groen en onze cultuurhistorie zien we als een van de belangrijkste waarden van Balgoij. Het behouden en versterken daarvan is van groot belang. Het vergroten van de toegankelijkheid van het Maaslandschap en een verbetering van het kerkplein zijn belangrijk voor het dorp.

35

36

renstraat en Houtsestraat en eventueel de Balgoijse put zichtbaar maken in het landschap. - Het Vergroten van het bewustzijn van alle aspecten van de Maas via: - tekst en uitleg bij de plannen voor de Maasverbetering. - een monument: oude veerpontstenen samen met de verlaging, (ijsbaan) of een oude kaart van het gebied van de vroegere gemeente Balgoij/Keent. 0-2 jr - de Maasheggenwerkgroep kan samen met 5.1 Wonen de heemkundegroep ideeën aanleveren Beleidsontwikkeling Enquête naar het woonvoorkeuren voor maken van een wandel-/fietsroute onderzoek of kernbebouwing metlinteen beschrijving om zo meer kennis onderzoek naar zorginitiatieven met het landschap te ontwikkelen en te ontonderzoek naar mogelijke bouwlocaties realisatie betaalbare wooneenheden sluiten.

2-5 jr

5-10 jr

5.2 Verkeer

0-2 jr

2-5 jr

5-10 jr

5.3 Voorzieningen

0-2 jr

2-5 jr

5-10 jr


0-2 jr

2-5 jr

5-10 jr

5.5 Bedrijvigheid

0-2 jr

2-5 jr

5-10 jr



Landschappelijk karakter vergroten Verbetering kerkplein Onderhoud en behoud van open ruimtes Opknappen van bosplantsoenen Vergroten van bewustzijn alle aspecten van de Maas

Bestemmingswijzigingen

37

38

5.5 Bedrijvigheid Samenvatting Agrarische bedrijvigheid is belangrijk voor Balgoij en dus gaat het om het vinden van de juiste match tus sen agrarische bedrijvigheid en wonen. Daarbij zijn alternatieve energie en toerisme serieuze alternatie ven voor aanvulling op de reguliere bedrijvigheid. De overige bedrijvigheid kan elkaar versterken door el kaar op te zoeken of door een gezamenlijk bedrijven verzamelgebouw te maken. Probleemstelling Om het dorp levendig te houden zodat het geen slaapdorp wordt, is het nodig om de bedrijvigheid te stimuleren. De bestaande bedrijven moeten levensvatbaar blijven, zodat er een goede boterham verdiend kan worden.

Realisatie richtingen - Bestemmingswijzigingen: het toestaan van andere bestemming dan agrarisch bij vrijkomende bedrijven en gebouwen. - Bedrijven ruimte geven: ruimte geven aan bedrijven om zich te kunnen ontwikkelen en als nodig verplaatsing toestaan. - Onderzoek mogelijkheden alternatieve energie. - Bedrijvenverzamelgebouw: een inventarisatie van de vraag naar een bedrijvenverzamelgebouw en op basis van de uitkomst al dan niet aan de slag gaan met de realisatie. Dit is vooral een particulier initiatief dat samenwerking vraagt en de sociale cohesie kan versterken. - Ontwikkelen van professionele netwerken in het dorp: benut de kracht. - Beleidswijzigingen: bedrijvigheid in kleine kernen vergt op onderdelen specifiek gemeentelijk beleid waarin afwijkingen van de gangbare beleidslijnen worden vastgelegd.

Visie op bedrijvigheid Bedrijvigheid is van groot belang voor ons dorp. Het liefst zien we behoud of toename van de kleinschalige bedrijvigheid. We hebben oog en begrip voor de huidige grootschalige bedrijven, maar zien in de toekomst liefst geen toename van grootschaligheid.

39

40

0-2 jr - Toepassen en naleven wetgeving: de ‘inpassing’ 5.1de Wonen van bedrijven is belangrijk voor een landschapBeleidsontwikkeling pelijke het toepassen, controleren en Enquêteuitstraling: naar woonvoorkeuren naleven van huidige wetgeving en gemaakte onderzoek lint ofde kernbebouwing onderzoek naar zorginitiatieven afspraken is een taak van de gemeente. onderzoek naar mogelijke bouwlocaties - Ruimte voor nevenactiviteiten: om kleinschalige realisatie betaalbare wooneenheden bedrijven te behouden en toch levensvatbaar te zijn, moet er voldoende ruimte zijn voor nevenactiviteiten.

2-5 jr

5-10 jr

5.2 Verkeer

0-2 jr

2-5 jr

5-10 jr

5.3 Voorzieningen

0-2 jr

2-5 jr

5-10 jr


0-2 jr

2-5 jr

5-10 jr

5.5 Bedrijvigheid

0-2 jr

2-5 jr

5-10 jr

5.6 Sportvoorzieningen

0-2 jr

2-5 jr

5-10 jr



Landschappelijk karakter vergroten Verbetering kerkplein Onderhoud en behoud van open ruimtes Opknappen van bosplantsoenen Vergroten van bewustzijn alle aspecten van de Maas

Bestemmingswijzigingen Bedrijven ruimte geven onderzoek mogelijkheden alternatieve energie Bedrijfsverzamelgebouw: Ontwikkelen van professionele netwerken Beleidswijzigingen Toepassen en naleven wetgeving Ruimte voor nevenactiviteiten

Kunstgras sportvelden DIOSA

41

42

Enquête naar woonvoorkeuren onderzoek lint of kernbebouwing onderzoek naar zorginitiatieven onderzoek naar mogelijke bouwlocaties realisatie betaalbare wooneenheden

5.6 Sportvoorzieningen 5.2 Verkeer 0-2 jr Samenvatting Verbeteren fietspaden Balgoij heeft/realiseren zijn sportvoorzieningen goed voor el dringen vrachtverkeer en landbouwvoertuigen kaar Terug en wil dat ook zo houden in de toekomst. Betere ontsluitingen

2-5 jr

5-10 jr

2-5 jr

5-10 jr

2-5 jr

5-10 jr

2-5 jr

5-10 jr

Gevaarlijke en onoverzichtelijke situaties verbeteren

Overig Probleemstelling: Er zijn geen noemenswaardige problemen naar voren gekomen tijdens de dorpsbijeenkomst in november 2010. Balgoij beschikt over een tennisbaan en voet5.3 Voorzieningen 0-2 jr bal- (korfbal-) velden met een actieve sportvereniging. Behoud van School

Betere vervoersvoorzieningen:

behoud of alternatief voor Café VisieMogelijke op Sportvoorzieningen Glasvezel in het buitengebied SportPinautomaat zal ook in de toekomst een belangrijke rol vervullen in Balgoij. De verbindende rol die voetbal-, Ondergrondse glasbak Elektrisch oplaadpunt korfbalen tennisvereniging hebben zal ook in de toeJoP komst voor de sociale cohesie in ons dorp belangrijk blijven. Om die reden zijn instandhouding van deze verenigingen essentieel.


0-2 jr

Realisatie richting Landschappelijk karakter vergroten Verbetering kerkplein Tijdens de startbijeenkomst werden de volgende sugOnderhoud en behoud van open ruimtes gesties gedaan: Opknappen van bosplantsoenen - Kunstgras sportvelden ditde is Maas in onderzoek. Vergroten van bewustzijn alleDIOSA: aspecten van - Meer aandacht voor ruitersport: al dan niet vorm te geven door particulier initiatief. - Dorploop/dijkrun als sportevenement: al dan niet 5.5 Bedrijvigheid 0-2 jrvan vorm te geven door een van de verenigingen Bestemmingswijzigingen Balgoij. Bedrijven ruimte geven onderzoek mogelijkheden alternatieve energie Bedrijfsverzamelgebouw: Ontwikkelen van professionele netwerken Beleidswijzigingen Toepassen en naleven wetgeving Ruimte voor nevenactiviteiten


0-2 jr

2-5 jr

5-10 jr

5.7 Recreatie

0-2 jr

2-5 jr

5-10 jr

Kunstgras sportvelden DIOSA Meer aandacht voor ruitersport Dorploop/dijkrun als sportevenement

wandelpaden/struinpaden Vergroten recreatiemogelijkheden

43

44

realisatie betaalbare wooneenheden

Verkeer 5.75.2 Recreatie Verbeteren /realiseren fietspaden

0-2 jr

2-5 jr

5-10 jr

2-5 jr

5-10 jr

Terug dringen vrachtverkeer en landbouwvoertuigen Betere ontsluitingen Gevaarlijke en onoverzichtelijke situaties verbeteren Samenvatting Overig

Balgoij doet voorzichtig aan ‘recreatie’. Met het oog op een toekomst met een vergrijzende bevolking in Nederland is het belangrijk dat de aantrekkelijkheid van wandelen, fietsen etc, wordt vergroot zodat ‘lei 5.3 Voorzieningen 0-2 jr sure’Behoud zich kan ontwikkelen. van School Betere vervoersvoorzieningen:

behoud of alternatief voor Café Qua Mogelijke recreatie heeft Balgoij een kleine camping en Glasvezel in het buitengebied een bed and breakfast. In de directe omgeving is een Pinautomaat glasbak groteOndergrondse jachthaven, een hotel en een camping (Niftrik). Elektrisch oplaadpunt JoP

Probleemstelling: Balgoij zou aantrekkelijker kunnen zijn voor zowel inwoners als passanten door het creëren van meer fietspaden en wandelroutes. 5.4 Groen en cultuurhistorie

Realisatie richting 5-10 jr 2-5 jr - Wandelpad achter de Kerk realiseren en meer ‘ommetjes’ voor de wandelaar realiseren. - Stroken grond van Staatsbosbeheer inzetten voor wandelpaden/struinpaden. - Loonse waard voorzien van wandelpaden. - Wandelpaden vanaf dijk naar Maas, koppelen aan wandelroute Loonse waard. 2-5 jr 5-10 jr - Ecologische verbindingzone tussen Balgoij en Wijchen langs wetering voorzien van wandelpaden. - Vergroten recreatiemogelijkheden: onderzoek naar bestemmingsmogelijkheden, samenwerkingsverbanden en win-wins om recreatiemogelijkheden te realiseren.

0-2 jr

VisieLandschappelijk karakter vergroten Verbetering kerkplein We zien op termijn een toename van de recreatieOnderhoud en behoud van open ruimtes functie van Balgoij. Het dorp wordt opgezocht door Opknappen van bosplantsoenen Vergrotendie van bewustzijn aspecten vanfietsen de Maas en verblijrecreanten er willenallewandelen, ven. Vooral voor de dorpsbewoners zal het een belangrijkere functie hebben, wandelen, struinen door de uiterwaarden en het landschap. Voor fietsers en 5.5 Bedrijvigheid 0-2 jr wandelaars is het plezierig in het dorp en het zou Bestemmingswijzigingen mooiBedrijven zijn alsruimte er her en der een kopje koffie gedronken geven onderzoek mogelijkheden energie kan worden. Fietsen enalternatieve wandelen is ook belangrijk Bedrijfsverzamelgebouw: voor Ontwikkelen de vergrijzende bevolking! van professionele netwerken Beleidswijzigingen Toepassen en naleven wetgeving Ruimte voor nevenactiviteiten


0-2 jr

2-5 jr

5-10 jr

5.7 Recreatie

0-2 jr

2-5 jr

5-10 jr



45

46

6. Hoe nu verder: dorpsgenoten met pit gezocht! Nu is het aan jullie dorpsgenoten om wat er door de werkgroep DOP ontwikkeld is verder vorm te geven. Het echte werk gaat beginnen: wat op papier staat moet gerealiseerd worden! We weten dat er in ons dorp mensen zijn die wat voor elkaar kunnen krijgen en daar zijn we naar op zoek. Zij kunnen helpen om waar te maken wat we hebben opgeschreven! Realisatie dorpsontwikkeling De LBG volgde de dorpsontwikkeling op de voet door de inhoud en de voortgang steeds tijdens haar vergaderingen te bespreken. Daarnaast had de werkgroep DOP - waarin de LBG vertegenwoordigd is haar eigen afstemming met de gemeente en andere belanghebbenden. Deze structuur past bij deze fase van dorpsontwikkeling.

stoppen zorgen voor een goede overdracht aan hun opvolgers. • Bestuurlijk: dorpsontwikkeling is een continu proces in een samenspel van inwoners, LBG, gemeente en andere belanghebbenden. Om dit samenspel goed vorm te geven zullen de voorzitters van de verschillende themagroepen de ‘Stuurgroep DOP Balgoij’ vormen. De voorzitters van de themagroepen zijn (of worden) lid van de LBG. Zo wordt ‘dorpsontwikkeling’ een speerpunt van de LBG maar wel met de inzet van een groep actieve inwoners. De Stuurgroep DOP Balgoij kan nog enkele andere (nog te bepalen) voor de realisatie van belang zijnde organisaties vragen deel te nemen.

Dorpsontwikkeling is een continu proces dat op de volgende manier verder gaat: • Inhoudelijk: een groep actieve inwoners gaat met de uitwerking van de verschillende thema’s aan de slag volgens de in dit plan uitgezette lijnen. • Bemensing: sommige leden van de werkgroep DOP stappen over naar een uitwerkgroep, terwijl anderen stoppen met hun bijdragen. Degenen die

47

48

De basis Natuurlijk beginnen de uitwerkgroepen niet met lege handen. De DOP heeft de thema’s benoemd en er ligt als het ware een ‘routebeschrijving’ klaar. Daarin is per thema aangegeven welke onderwerpen we willen oppakken en op welke termijn we dit realiseerbaar achten. Daarmee is het geen dichtgespijkerd verhaal: er is ruimte voor nuanceringen en aanpassingen, maar de richting is door de inwoners wel aangegeven.

De kleur in de balken geeft aan in welke periode, gerekend vanaf september 2011, de activiteiten naar verwachting plaatsvinden. Zo zal de enquête naar woonvoorkeuren in ieder geval in 2013 afgerond zijn.

0-2 jr

2-5 jr

4.1 Wonen

Enquête naar woonvoorkeuren onderzoek lint of kernbebouwing Beleidsontwikkeling realisatie betaalbare wooneenheden onderzoek naar zorginitiatieven onderzoek naar mogelijke bouwlocaties

4.2 Verkeer


4.3 Voorzieningen



Landschappelijk karakter vergroten Verbetering kerkplein Onderhoud en behoud van open ruimtes Opknappen van bosplantsoenen Vergroten van bewustzijn van alle aspecten van de Maas

4.5 Bedrijvigheid

Bestemmingswijzigingen Bedrijven ruimte geven onderzoek mogelijkheden alternatieve energie Bedrijfsverzamelgebouw: Ontwikkelen van professionele netwerken Beleidswijzigingen Toepassen en naleven wetgeving Ruimte voor nevenactiviteiten



4.7 Recreatie


49

5-10 jr

50

7 Gevolgde werkwijze

lijkse vergaderingen van de werkgroep ging het over de visieontwikkeling op de thema’s en de voortgang daarvan. De klankbordgroep deed de suggestie om een totaalvisie op de ontwikkeling van Balgoij in het dorpsplan op te nemen. Deze totaalvisie (zie hoofdstuk1) is gedestilleerd uit de visies op de verschillende thema’s.

Start In mei 2010 werd het startsein gegeven voor de ontwikkeling van een dorpsplan voor Balgoij met de nodige ondersteuning. De Leefbaarheidsgroep (LBG) wilde er graag mee aan de slag en vormde een werkgroep met enkele belangstellenden. Deze groep zocht een zodanige verbreding met inwoners dat daarmee zo’n beetje alle categorieën in het dorp vertegenwoordigd waren. Jongeren, ouderen, ondernemers, agrariërs, bewoners uit het buitengebied en uit de dorpskern. Op deze manier kregen we een werkgroep die een goede afspiegeling van de bewoners uit Balgoij vormde. Ook kreeg de groep twee procesbegeleiders van de Vereniging Kleine Kernen (VKK) en ondersteuning vanuit de gemeente. De LBG Balgoij was betrokken bij en de voortgang van de dorpsontwikkeling op de voet: - een aantal leden zat in de werkgroep DOP - de voortgang was een vast agendapunt van de vergaderingen van de LBG.

Dorpsbijeenkomst De voorbereidingen voor de dorpsbijeenkomst waren de eerste stap. Via opvallende borden in het dorp werd ook de aandacht getrokken van bewoners die minder lokaal gericht zijn. Zo kon ook aan deze doelgroep de dorpsontwikkeling niet ongemerkt voorbij gaan. Op 26 november 2010 waren er ongeveer 100 mensen in het dorpshuis aanwezig om mee te praten en te denken over de toekomst van het dorp. De belangrijkste thema’s werden behandeld en de inwoners plakten enthousiast ‘geeltjes’ met daarop dingen die zij belangrijk vinden voor de toekomst van het dorp. Omdat niet alles tegelijk kan worden opgepakt, werd iedereen gevraagd om prioriteiten aan te geven (zie bijlage 1: uitkomsten startbijeenkomst 26 november

Startsein Dorpsbijeenkomst Klankbordbijeenkomst Bespreking DOP’S gemeente Presentatie plan Start uitwerkgroepen Mei 2010 November 2010 April 2011 Mei 2011 September 2011 September 2011

2010). Op 26 november 2010 werd de basis voor de dorpsvisie gelegd.

Werkgroep en themagroepen Voor het opstellen van een DOP heeft de Vereniging Kleine Kernen (VKK) een aanpak ontwikkeld. Kenmerkend van de ‘VKK - aanpak’ is een start van het DOPproces met een dorpsbijeenkomst en het ‘plakken van geeltjes’ met knelpunten en oplossingsrichtingen en het geven van prioriteiten door de inwoners rondom de ideeën over de thema’s: Wonen, Verkeer, Voorzieningen, Groen & Cultuurhistorie, Bedrijvigheid, Sportvoorzieningen en Recreatie. Hiermee ontstond een breed overzicht van wat er leeft in het dorp. Met deze waardevolle basis gingen de leden van de werkgroep in (thema)groepjes aan de slag. Tijdens de maande-

Klankbordbijeenkomst Gewapend met ideeën gingen de themagroepen aan de slag om hun thema in een speerpuntennotitie uit te werken. In de maandelijkse bijeenkomsten van de werkgroep werd steeds het huiswerk besproken en met elkaar in lijn gebracht. Zo ontstond een conceptplan dat op 19 april 2011 met een groep belanghebbenden werd getoetst op draagvlak tijdens een klankbordbijeenkomst. Veel nuttige informatie werd uitgewisseld en suggesties voor aanvullingen werden gedaan. Praktisch alle genodigden waren aanwezig. 51

52

Een teken dat de ontwikkeling van een dorpsplan belangrijk wordt gevonden. Voor de werkgroep was dat een belangrijke impuls voor de verdere uitwerking. Gemeenteraad Uit de gemeenteraad is een Stuurgroep Dorpsontwikkeling gevormd. Hierin zijn alle politieke partijen vertegenwoordigd. De volgende leden van de gemeenteraad zijn in de stuurgroep vertegenwoordigd: Dorien van den Bos, Roel Boumans, Kees van Galen, Sacha van der Put, Agnes Schaap, Bea Schouten. Zij volgen de dorpsontwikkeling op de voet. Jaarlijkse bijeenkomst In mei 2011 nodigde de Stuurgroep Dorpsontwikkeling de kernen met een dorpsplan of een dorpsplan in ontwikkeling (Balgoij) uit voor een informatieve bijeenkomst. Dit was een mooie gelegenheid voor de werkgroep van Balgoij om kennis te maken met de leden van de stuurgroep en hen te informeren over wat Balgoij bezighoudt als het over de toekomst gaat. Tevens ook een goed moment om kennis te maken met de andere kernen en hun plannen. De gemeente is van plan om één keer per jaar een dergelijke bijeenkomst te houden. Omdat wij al mochten aanschuiven, is onze stem nu al gehoord!

- was er aandacht in de media voor dorpsontwikkeling (o.a. Gelderlander, Wegwijs en het DIOSA blad). - werd in mei huis aan huis een folder met de voortgang bezorgd. Vereniging voor Kleine Kernen (VKK) Er is dankbaar gebruik gemaakt van de ondersteuning en procesbegeleiding door VKK en die van de gemeente.

Dorpsbijeenkomst: presentatie plan Op 23 september 2011 presenteerde de werkgroep het plan aan de inwoners van Balgoij en overhandigde de voorzitter van de werkgroep DOP het dorpsplan aan de gemeenteraad van Wijchen. Communicatie Naast de genoemde bijeenkomsten is via http://www. balgoy.nl de voortgang van het DOPproces te volgen. En verder: - stonden er enkele opvallende borden in het dorp om de startbijeenkomst en de presentatie van het plan aan te kondigen. - ontving iedereen een uitnodiging voor de startbijeenkomst. 53

54

Bijlage 1 Uitkomsten startbijeenkomst 26 november 2010 Op 26 november 2010 hebben de inwoners van Balgoij de gelegenheid gehad om aan te geven welke wensen zij hebben voor de toekomst van Balgoij en welk belang ze daar aan hechtten. De gele staven geven de geposte onderwerpen weer, de rode en groene het belang van het onderwerp en de zwarte kolom geeft de uiteindelijke waarde van het thema weer. 55

56

Voorzieningen, Groen, Cultuurhistorie, Bedrijvigheid en Sport: Lambert van Beusekom van de gemeente Wijchen Theo Peters van de gemeente Wijchen Paul Vereijken van de gemeente Wijchen Kees van Galen, gemeenteraadslid D66 Henny Stevens, DIOSA Piet van Erp, Harmonie Kunst en Vriendschap Hans Bussink, Stichting MEER Aloys van Velthoven, pastor Twaalf Apostelen Willy Derks, Dorpshuis Lotte Boumans, Dorpshuis Helmy Lenders, Roncallischool Ab Louws, ZLTO Marianne van de Boogaard, kerkbestuur Balgoij Peter van den Boogaard, Camping het Moasland

Bijlage 2 Deelnemers aan de klankbordbijeenkomst d.d. 19 april 2011 Op 19 april is in drie groepen gediscussieerd over het concept-dorpsplan. Naast het ophalen van waarde volle suggesties voor aanvulling ging het om het toet sen van het concept op draagvlak. Naast de leden van de werkgroep, Klaas Westerbeek (VKK) en Marie Cecile van den Heuvel en Yvonne Cloosterman (beiden gemeente Wijchen), waren aanwezig: Verkeer: Marcel Rutten, gemeente Wijchen Jan Arnts, VVN regio Oost, Zutphen Jac Arts, VVN, afdeling Wijchen Sacha van der Put: gemeenteraadslid Kernachtig Wijchen Eric Reintjes, Adviseur openbaar vervoer, Stadsregio Arnhem - Nijmegen Wonen: Maarten Langeler, De Parel Marco van Middendorp, directeur Rabobank Arno Roelofs, ZLTO Bea Schouten, raadslid voor CDA Bernadette Baaijens, De Hagert

57

58

Colofon Begeleiding en ondersteuning van: Vanessa Jacobs en Klaas Westerbeek van de Vereniging Kleine Kernen Gelderland en Yvonne Cloosterman en Marie-Cécile Heuvelmans van de Gemeente Wijchen.

Dit rapport is opgesteld door de werkgroep dorpsontwikkelingsplan Balgoij (DOP) die op 6 juli 2010 voor het eerst bij elkaar kwam. Het initiatief om deze werkgroep te formeren ontstond vanuit de leefbaarheidsgroep Balgoij. Op 23 september 2011 presenteerde de werkgroep het plan aan de inwoners van Balgoij.

Teksten, foto’s vormgeving Leden werkgroep. Met dank aan Pagus Balgoye die de inhoud controleerde op historische juistheid. Leo Bijmans en Rona Laurant (foto’s), Antal Giesbers (tekstuele ondersteuning).

De werkgroep bestond uit: Rico Ariens, Gert-Jan Arts, Richard van den Boogaard, Ruud van Haren, Geert Klaassen, Lard Klaassen, Frank Nouwens, Theo Overman (secr), Hanneke Peters, Rikie Peters, Jan Rossen (penningmeester), Willem Schouten, Daan Timmermans, Marianne Timmermans (vz), Erik de Valk, Henk Walraven, Wilma Willems.

Layout en drukwerk: Drukkerij De Kleijn Wijchen BV.

59

Kindertekeningen met wensen van de Balgoijse jeugd: Maxime Janssen en Eva Stevens willen graag een winkelstraat met veel winkels om lekker te kunnen winkelen. Jana Hendriks wil graag een manege voor haar lievelingspaard Charlie. Gerard Berben wil graag dat er ook tractors blijven. Milou Wintjes heeft met een grafitybord aangegeven wat er allemaal te doen moet zijn in Balgoij. Laura de Valk wil graag een skatebaan. Marieke Peters wil graag een prachtige bloementuin en een brug over de Maas zodat Balgoij nog mooier wordt. Lobke de Valk zou wel een bioscoop in het dorp willen.

60

Dorpsontwikkelingsplan Balgoij, Un durpke an de Moas

Recommend Documents