Doorliggen voorkomen
Afdeling algemene chirurgie
Als u lang in bed moet liggen, vaak in dezelfde houding ligt of veel zit omdat u afhankelijk bent van een (rol)stoel krijgt uw huid het op bepaalde plaatsen zwaar te verduren. Er komt vooral druk op stuit, hielen en heupen en als u veel zit ook op het zitbeen. Op deze plaatsen kunt u last krijgen van rode plekken. Er kunnen blaren en zelfs wondjes ontstaan. Dit noemen we doorliggen. De medische term voor doorliggen is ‘decubitus’. Doorliggen is een vervelende bijkomstigheid bij ziekte en/of handicap. Het is niet altijd te voorkomen, maar u kunt het risico wel verkleinen door een aantal maatregelen te nemen. In deze brochure leest u wat u zelf kunt doen om doorliggen te voorkomen. Plaatsen waar doorligplekken kunnen ontstaan
1
Hoe ontstaan doorligplekken? Doordat u langdurig ligt of zit, worden de kleine bloedvaten in de huid dichtgedrukt. Hierdoor krijgt het weefsel onder de huid te weinig zuurstof en voedingsstoffen. Uiteindelijk beschadigt dit de kleine bloedvaten. De kans op doorliggen is groter naarmate u ouder bent. De huid en bloedvaatjes van oudere mensen zijn vaak minder veerkrachtig dan die van jonge mensen. Wat kunt u zelf doen om doorliggen te voorkomen? • Zorg voor een schone , droge en gladde onderlaag Zorg voor een schone, droge en gladde onderlaag om op te zitten of te liggen. Probeer kreukels en kruimels in bed en stoel te voorkomen. Deze kunnen drukplekken veroorzaken. • Verander regelmatig van houding Zorg voor een goede houding in bed of stoel. Het is belangrijk dat u niet onderuit zakt. Door het schuiven kunnen doorligplekken ontstaan. Als u veel in de stoel zit ,ga dan minstens 4 tot 5 keer per uur verzitten. Doe dit door uzelf even op te drukken met uw armen op de leuning van de stoel. Dit heet ‘liften’. Zorg ervoor dat u goed in de stoel zit. Uw gewicht is over een zo groot mogelijk zitvlak verdeeld. Steun daarbij niet alleen op de zitbeenderen maar ook op de achterzijde van uw bovenbenen,uw voetzolen en onderarmen. Als u bedlegerig bent, wissel dan regelmatig van lighouding. Draai gemiddeld een keer in de twee tot drie uur van de ene zij op de rug en daarna op de andere zij of eventueel op de buik. Als u op uw zij ligt, ga dan niet op uw heupbeen liggen. Het is beter om uw gewicht te verdelen. Ondersteun uw rug met een kussen .Doe een kussentje tussen uw knieën en enkels om te voorkomen dat ze te veel op elkaar drukken. Als u uw hoofdsteun omhoog zet, zorg er dan voor dat uw kniesteun ook omhoog gezet wordt. Als de hoofdsteun te ver omhoog staat, kan de huid over het oppervlak van het bed schuiven: u zakt onderuit.
2
•
Eet gevarieerde maaltijden Gebruik drie keer per dag een volwaardige en gevarieerde maaltijd. Als dit niet lukt, neem dan verspreid over de dag meerdere kleine porties. Denk aan bruin brood, zuivel, groente en fruit. Geeft eten problemen of heeft u geen eetlust, bespreek dit dan met de verpleegkundige, arts of de diëtist.
•
Verzorg uw huid Gebruik een zeep die niet ontvet voor het verzorgen van de huid. Als u een droge huid heeft, kunt u een huidcrème of huidolie gebruiken. Vraag eventueel advies bij uw verpleegkundige.
•
Bescherm uw huid tegen vocht/verweking Vocht kan de huid irriteren. U loopt meer risico op doorliggen als u last heeft van urine en/of ontlastingsverlies of van hevig transpireren. Ook wondvocht kan de huid aantasten. Een goede lichamelijke hygiëne is erg belangrijk. Als u last heeft van verlies van urine of ontlasting, overweeg dan het gebruik van incontinentiemateriaal. Dit absorbeert het vocht snel en beschermt daardoor uw huid. U kunt een verpleegkundig consulent continentiezorg van het ziekenhuis om advies vragen.
Belangrijk Het is belangrijk dat u zelf in de gaten houdt of u risico loopt op doorliggen. U kunt uw huid het best dagelijks controleren of laten controleren door een familielid of de verpleegkundige. Er zijn twee dingen waar u op moet letten: • Als u steeds pijn voelt op dezelfde plek van de huid. • Als u ergens een rode plek vindt op de huid,die niet weggaat als u er op drukt. Wanneer u een of beide symptomen heeft,waarschuw dan zonder aarzelen de verpleegkundige of arts.
3
Als u eerder een doorligwond heeft gehad of er zijn al wondjes meldt dit dan zo snel mogelijk. De verpleegkundige of (huis)arts overlegt met u of er nog andere maatregelen nodig zijn. Bijvoorbeeld het aanpassen van de voeding of het gebruik van een ander matras en/of zitkussen. Heeft u vragen? Heeft u na het lezen van deze folder vragen dan kunt u die stellen aan de verpleegkundige of arts. Of vraag naar de wonden decubitusverpleegkundige.
Bron: WCS folder 'Doorliggen voorkomen'
4
Máxima Medisch Centrum www.mmc.nl Locatie Eindhoven: Ds. Th. Fliednerstraat 1 Postbus 90 052 5600 PD Eindhoven
Locatie Veldhoven: de Run 4600 Postbus 7777 5500 MB Veldhoven
De informatie in deze folder is van algemene aard en is bedoeld om u een beeld te geven van de zorg en voorlichting die u kunt verwachten. In uw situatie kunnen andere adviezen of procedures van toepassing zijn. Deze folder is dan ook slechts een aanvulling op de specifieke (mondelinge) voorlichting van uw specialist of behandelaar. © MMC.600.309_04_12
