Doorliggen voorkomen, een handleiding voor patiënten
Wat is doorliggen? Wanneer u een langere periode in bed moet liggen of vaak in dezelfde houding ligt of zit, krijgt uw huid het zwaar te verduren. Door de druk die op bepaalde plaatsen ontstaat (zie tekening), kunt u last krijgen van rode plekken, die vervolgens blaren kunnen worden. Wanneer er niets tegen gedaan wordt, kan op de drukplekken een wond ontstaan. Dit probleem noemen we doorliggen of decubitus. In deze folder leest u wat decubitus is, wat de oorzaken zijn en wat u zelf kunt doen om decubitus te voorkomen. Heeft u na het lezen nog vragen, stel ze dan gerust aan de verpleegkundige of aan uw arts. Zij beantwoorden graag uw vragen.
1
Wat zijn de oorzaken van decubitus? - De voornaamste oorzaak van decubitus is te veel druk op dezelfde plek. De kleine bloedvaten in de huid worden dan dichtgedrukt. Hierdoor krijgt het weefsel onder de huid te weinig zuurstof en voedingsstoffen. Uiteindelijk ontstaan beschadigingen aan de huid. - Ook schuiven over het matras of de stoelzitting veroorzaakt beschadigingen aan de huid en bloedvaatjes. Daarnaast heeft u meer kans op decubitus als: - uw huid vochtig is, bijvoorbeeld door transpiratie of incontinentie. Vocht irriteert de huid; - u weinig of niet van houding verandert in bed of stoel; - u een slechte voedingsconditie heeft; - u een slechte algemene lichamelijke conditie heeft;. - u aan een gevoelsstoornis lijdt; - uw huid en bloedvaten kwetsbaarder zijn, bijvoorbeeld door ouderdom of suikerziekte. Kan decubitus voorkomen worden? Ja, decubitus kan worden voorkomen. Heeft u bijvoorbeeld slechte bloedvaten én een slechte voedingsconditie én u bent bedlegerig, dan is het risico op het onstaan van decubitus erg hoog. Dit risico kan door het nemen van de juiste maatregelen wel sterk worden verkleind. Hoe voorkomt u decubitus? Maatregelen die u kunt treffen om decubitus tegen te gaan, zijn: - Regelmatig omdraaien in bed Zo voorkomt u dat de druk van uw lichaamsgewicht continu door dezelfde plaatsen moet worden opgevangen. U kunt zo mogelijk even op de buik gaan liggen. Draai gemiddeld één keer in de twee à drie uur. Ligt u op uw zij, dan kan de verpleegkundige een kussen tussen de knieën plaatsen. Zo wordt voorko2
men dat uw knieën elkaar raken. - Juiste houding aannemen in bed en stoel Wanneer u in bed de hoofdsteun hoger zet, gebruik dan ook de knie-knikstand in het bed. Zo kunt u rechtop zitten zonder dat u onderuitzakt en voorkomt u wrijving. - Regelmatig van houding veranderen in de stoel Een speciaal anti-decubitus zitkussen kan de druk op de billen verlichten. - Een gladde onderlaag Leg zo min mogelijk lakens en laagjes kleding over elkaar. Kreukels en plooien, maar ook kruimels kunnen drukplekken veroorzaken. - Draag kleding van soepele, gladde stof - Bescherm uw hielen. Leg een groot kussen onder de kuiten zodat de hielen vrij liggen. - Huidverzorging Was uw huid met een zeep die niet ontvet. Heeft u last heeft van een droge huid, smeer dan uw huid zacht in met een ongeparfumeerde bodycrème of huidolie. - Hygiëne Wanneer u incontinent bent, is het van belang dat u goed incontinentie (inleg)materiaal gebruikt en dit om de paar uur verschoont. - Goed eten en drinken De genezing van een (beginnende wond) kost veel energie. Deze energie wordt in de vorm van eiwitten en calorieën uit de voeding opgenomen. Het is daarom van belang dat u goed eet. Zo nodig kan de arts een diëtist inschakelen om een aansterkend dieet samen te stellen. Op de tekeningen op de volgende pagina ziet u een voorbeeld van een goede houding in bed en op de stoel.
3
Belangrijk! Het is belangrijk dat u zelf in de gaten houdt of u risico loopt op doorliggen. Controleer uw huid dagelijks of laat dit door een familielid of de verpleegkundige doen. Let daarbij op: - pijn, bijvoorbeeld steeds pijn op dezelfde plek van de huid; - rode plekken, bijvoorbeeld een rode plek op de huid die niet weggaat wanneer u erop drukt. Wanneer u één of beide verschijnselen heeft, waarschuw dan zonder aarzelen uw verpleegkundige of uw arts. Meld ook zo snel mogelijk wanneer u eerder een doorligwond heeft gehad of al wondjes heeft.
4
Kennemer Gasthuis Locatie noord Vondelweg 999 Haarlem Locatie zuid Boerhaavelaan 22 Haarlem Postadres Postbus 417 2000 AK Haarlem
Website: www.kg.nl e-mail:
[email protected]
1036941-17-07-2014
Telefoon: (023) 545 35 45
