Een beginners handleiding voor Isolatie Warom leren over isolatie? Omdat we met goede isolatie geld kunnen besparen. INHOUD 1. Introductie 2. De noodzaak van isolatie 3. Typen isolatie 4. Isolatie van gebouwen Gevels Buiten Binnen Dak 5. Economische en milieubijdrage 6. Conclusie
1
1. INTRODUCTIE Met de technische vooruitgang in de samenleving, gebruiken we steeds meer energie in ons huishouden. Een van de oorzaken is dat gebouwen geconstrueerd zijn zonder te kijken naar de economische voorwaarden. In het Europa van vandaag wordt meer specifiek aandacht gegeven aan het energieverbruik van de woningvoorraad. Het beleid van de Europese unie, dat in iedere lidstaat geïmplementeerd wordt, is gericht op terugdringen van de energiekosten in de verschillende sectoren in industrie en huishoudens. Het doel gesteld voor 2020 bestaat uit 3 subdoelen t.w.: • 20% terugdringen van het energieverbruik. • 20% terugdringen van de CO2 uitstoot. • 20% toename van het gebruik van duurzame energie. Op deze manier wordt een aantal effecten bereikt; De uitgaven per huishouden zullen direct naar beneden gaan, de kosten voor brandstop nemen als, de uitstoot van gassen in de atmosfeer worden teruggedrongen en daarmee de invloed op planeet en atmosfeer.; De bouwsector heeft er een opdracht bij. Berekeningen hebben duidelijk gemaakt dat de woningsector verantwoordelijk is voor een groot deel van het energieverbruik en de uitstoot van CO2. Het energieverbruik van huishoudens kan teruggedrongen worden en daarmee de kosten voor energie en het warmtecomfort in de verschillende seizoenen verhogen.
De implementatie van energie efficiency activiteiten is een voordeel van huishoudens, energieleveranciers, bouwondernemerdingen, materiaal producenten en ‘last but not least’ het milieu die ons allen behoort en behouden moet blijven voor de volgende generaties.
2
2. De noodzaak voor isolatie Een groot deel van de woningvoorraad is zo’n 20 jaar geleden gerealiseerd. Deze woningen gebruiken vele malen meer energie in de zomer en winter in vergelijking tot de moderne effectieve bouwconstructie. Het is noodzakelijk dat het energieverbruik van meer dan 50 kWh/m2/jaar bereikt wordt. Laten we eens een gebouw van ouder dan 20 jaar onder de loupe nemen. Het gebouw heeft maar een eigenaar, die gemotiveerd is om de noodzakelijke maatregelen wil nemen om energieverbruik terug te dringen. De muren zijn gemaakt van stenen of beton met pleisterwerk. Er is geen isolatie. Het hang- en sluitwerk is oud.
Het nemen van de beslissing en de aanpak Om energie maatregelen te nemen hanteren we de volgende benadering: 1. Maak de keuze voor een bedrijf gespecialiseerd in energiebesparing. Vraag om een offerte. Kijk niet alleen naar de prijs maar vooral naar de te leveren kwaliteit. Lage prijzen garanderen niet altijd hoge kwaliteit. 2. Kijk naar de besparing per vierkante meter, de lijst van de te nemen maatregelen en de kosten. 3. Doe navraag over het bedrijf. Is het een erkend installatiebedrijf. Vraag referenties op bij klanten die gebruik hebben gemaakt van de diensten van het bedrijf. Nogmaals, kijk niet alleen naar de prijs. 4. Kijk naar de te nemen stappen voor implementatie en het materiaalgebruik. 5. Toepassing van de maatregelen
ISOLATIE BESPAART ENERGIE Isolatie is de sleutel tot energiebesparing in bestaande gebouwen. De eerste vereisten voor energie-efficiëntie werden geformuleerd in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw en in alle EU-lidstaten zijn er strikte normen voor de energie-efficiëntie
3
van de nieuwe gebouwen, maar ook voor de renovatie van de reeds bestaande. IOm zeker te zijn van correcte toepassing van de vereisten is het belangrijk om gebruik te maken van erkende bedrijven. Isolatie is een van de belangrijkste economische prioriteiten om de kosten te beperken voor energie. Isolatie die professioneel is geïnstalleerd zal resulteren in een hogere wooncomfort, een meer up-to-date gebouw of woning evenals een lagere rekeningen voor centrale verwarming, elektriciteit, warm water en koeling. Een aangenaam en gezond binnenklimaat wordt bereikt door het gebruik van hoogwaardige isolatie die de vorming van luchtstromen voorkomt. Het zou goed zijn om een automatisch ventilatiesysteem dat constant heldere lucht houdt in het interieur te installeren. De methoden om de energie-efficiëntie in gebouwen te verhogen zijn bekend en gemakkelijk te bereiken. Bijvoorbeeld, sommige zijn: • Toevoegen van meer lagen isolatie; • Vervanging van ramen • Actualisering van de verwarmings-en ventilatiesystemen
4
3. TYPES VAN ISOLATIE Er zijn verschillende soorten isolatie, te groeperen naar types: natuurlijk, kunstmatige en minerale.
Natuurlijke isolatie: Isolatie van dierlijke of plantaardige oorsprong, evenals een aantal mineralen: linnen, schapenwol, cellulose, calcium silicaat.
Voorbeeld: Schapenwol Voordelen: Het is zonder probleem te recyclen. Het houdt 30% van het vocht vast zonder verandering in vorm. Het is een zeer licht materiaal dat de gevaarlijke stoffen kan filteren. Nadelen: behandeling tegen insecten vereist, drie maal duurder dan de minerale wol. het wordt geplaatst, gebonden met touwen of door polyester en is vastgespijkerd aan een houten frame. Het wordt toegepast in de isolatie van daken. Kunstmatige isolatie: Daaronder vallen EPS; Geëxpandeerd polystyreen (Piepschuim), Styrodur® (XPS; Geëxtrudeerd of te wel geperst polystyreen) , Phenol-silica schuim en PUR; polyurethaan schuim. Alle zijn verkregen uit aardolie
5
Styropor® (BASF) EPS - Voordelen: goedkoop isolatiemateriaal, makkelijk te vervoeren, het valt niet uit elkaar en kan worden gesneden. Styropor® dient ook voor geluidsisolatie. - Nadelen: licht ontvlambaar, bij verbranding worden giftige gassen uitgestoten. Styrodur® (BASF) XPS - Voordelen: Het is sterk, licht materiaal, gemakkelijk te verwerken en bestand tegen het binnendringen van water. Styrodur® dient ook voor geluidsisolatie. - Nadelen: - licht ontvlambaar, tijdens verbranden worden giftige gassen uitgestoten. Polyurethaan PUR Toepasselijk voor isolatie van muren, vloeren en daken, tijdens verbranden worden geen giftige gassen uitgestoten.
Minerale oplossingen: Daaronder vallen glas- en steenwol.
Voordelen: dampdoorlatend materiaal en hoge isolatiewaarde. Werkt redelijk goed als geluiddempend materiaal.
6
Nadelen: moeilijk te verwerken en te recyclen. Moet niet gedurende langere tijd worden blootgesteld aan vocht omdat ze het absorbeert en beschadiging optreedt. En omdat het zwaarder en meer fragiel is, zijn er speciale bouwvoorschriften.
7
4. Isolatie en gebouwen Te veel gebouwen in Europa zijn niet (voldoende) geïsoleerd.
In een groot aantal bestaande gebouwen is geen enkele isolatie of de isolatie onvoldoende. Het is nodig om alle belangrijkste delen van het gebouw te isoleren, de gevel, het dak, de fundamenten.
De thermische isolatie van luchtafvoer, leidingen en boilers is vrij prijzig.
De thermische isolatie zijn het belangrijkste als het gaat om energie besparen in bestaande gebouwen.
Een toegevoegde laag isolatie Dat klinkt goed, maar hoe dit te doen en tegen zo laag mogelijke kosten? Het voordeligste en meest praktische is om het te herbouwen of het gebouw zo aanpassen dat het voldoet aan de energie eisen.
Belangrijkste stappen om de goede thermische isolatie van het gebouw te verkrijgen:
8
Toepassen van goede externe thermale isolatie / van alle onderdelen, gevel, muren en dak zorgt voor een besparing van 40-60 op de energiekosten.
Toepassing en verbetering van de thermische isolatie in het gebied van koudebruggen. Die zones hebben onze extra aandacht nodig in het ontwerp van een gebouw want veel warmte gaat daar verloren.
Vervangen van ramen en balkondeuren voor modern hang- en sluitwerk en dubbel glas.
De boven beschreven stappen kunnen zorgen voor 50% vermindering van het warmte verlies in vergelijking tot de niet geïsoleerde gebouwen en zorgen voor een comfortabele en gezonde woonomgeving.
WARMTE ISOLATIE EN GEVELS Doel van gevel isolatie Hoog kwaliteit isolatie draagt bij tot verbetering van:
Temperatuur beheersing
Vochtigheid beheersing
Geluid isolatie
Brandwerend mits het juiste materiaal wordt gebruikt
Typen van thermale isolatie van gevels Afhankelijk van de plaats van de isolatie, onderscheiden we drie basis modellen:
Externe thermische isolatie – Het isolatie materiaal wordt geplaatst aan de buitenkant van de muur.
Interne thermische isolatie – Het isolatiemateriaal wordt geplaatst aan de binnenzijde van de muur.
Gevels met een ingebouwde thermische isolatie.
9
Alle vergelijkingen zijn gemaakt. Het is duidelijk geworden dat de beste oplossing is om het isolatiemateriaal aan de buitenkant te plaatsen. Alle andere oplossingen zijn mogelijk als het onmogelijk is om externe isolatie aan te brengen.
Om duidelijk het verschil aan te geven. kijken we eens naar een muur die niet geïsoleerd is. Daarna het gedrag van marginale modellen (Extern en intern) aannemend dat de temperatuur in het voorbeeld wordt gehouden op 20 graden C, en de buiten temperatuur is 15 graden C. Onder deze omstandigheden zien we het volgende.1 Niet geïsoleerde muur
Warmte en koude kunnen zonder meer passeren;
Het vriespunt is in het midden gebied;
De cycli van vriezen en verhitten brengen schade toe aan het materiaal.
Groot warmte verlies;
De kosten voor verwarming zijn hoog. Muur met interne thermische isolatie
De muur blijft koud
Het vriespunt is in the isolatie;
De muur kan geen warmte verzamelen of opslaan
De ruimten koelen relatief snel af na uitschakeling van de verwarming;
Vochtigheid beschadigt de structuur en zorgen voor condities die de groei van micro organismen en schimmels bevorderen.
1
Er is geen isolatie van koude bruggen. De waarden genoemd zijn alleen ter illustratie. Ze zijn afhankelijk van de dikte van
het materiaal en waarvan het gemaakt is.
10
11
Muur met externe isolatie
De muur warmt op en zorg voor warmte verzameling of opslag;
Het vriespunt ligt in de isolatie van de buitenkant van de muur.
De muren stralen naar binnen toe de warmte af welke is verzameld of opgeslagen in de externe muur en dragen op deze manier bij aan de verlaging van de kosten voor het verwarmen van de ruimte.
Na de vergelijking van de verschillende modellen is het duidelijk dat de beste oplossing aan de buitenkant van de muren zit. Alle andere oplossingen zijn ook mogelijk als de externe isolatie niet gerealiseerd kan worden.
EXTERNE ISOLATIE Is het nodig om externe isolatie te hebben?
Deze vraag kan beantwoord worden door het volgende in gedachten te houden: -
Wordt er het hele jaar door in het gebouw gewoond?
-
Wordt het gebouw verwarmd en/of airconditioned?
-
Hoe staat het met de behuizing?
Attentie! De panelen en wanden gemaakt van gasbeton/cellenbeton (Ytong®, Durox® etc.) zijn zeer slecht vochtwerend. Als ze vocht absorberen verliezen ze alle isolerende kwaliteiten en verkort de levensduur. Ze worden bij opname van vocht juist warmtegeleidend. Gasbetonblokken zijn net sponzen en moeten dus zorgvuldig beschermd worden tegen vocht. De beste werking wordt verkregen als men een combinatie van gasbetonblokken en een relatief dunne isolatie gebruikt. (BRON: http://www.livios.be/nl).
De blokpanelen voor flats zijn ontworpen om gebruikt te worden bij een permanent ingeschakelde verwarming om de eigenschappen van het materiaal optimaal te
12
behouden. Een dunne isolatie aan de buitenzijde van 5-6 mm is voldoende om vochtwerend te werken en de isolatiewaarden te verhogen. Tevens voorkomt men condensvorming. In het geval van het ontbreken van isolatie ligt bij een buiten temperatuur van -15 graden Celsius en een interne temperatuur van 16 graden Celsius, ligt 0 graden zone in het centrum van de panelen/blokken. De blokken krijgen hierdoor
enorme
temperatuurverschillen
te
verwerken
met
sterk
verhoogde
verouderingsprocessen en scheuren in het materiaal tot gevolg. Het gebruik van een dunne laag isolatie heeft het grootste effect op blinde muren. Hierbij is de warmte isolatiewinst 75-85% ten opzichte van ongeïsoleerd.
13
Bij gebruik van externe isolatie zullen meerdere doelen worden bereikt:
Warmteverliezen worden met 75-85% gereduceerd.
De thermische eigenschappen van de muur worden verbeterd door het vriespunt te verplaatsen naar het centrum van de isolatie en tegelijkertijd heeft de gehele buitenmuur een positieve temperatuur.
De voorwaarden voor condensvorming worden weggenomen omdat na de plaatsing van externe isolatie de muur een aanzienlijk hogere temperatuur heeft.
Het warmte comfort in de ruimten neemt toe.
INTERNE ISOLATIE
Interne isolatie hoeft niet zo structureel solide te zijn als externe isolatie. Isolatie gemaakt van XPS,
decoratieve isolatie platen en andere verschillende isolatie
materialen voor interne montage kunnen worden gebruikt. Een dikte van 2 cm is al voldoende. Al deze beplating zal bijdragen aan het voorkomen van condens en kunnen gemakkelijk aangebracht worden en geschilderd worden met latex verf. De inwendige isolatie wordt niet alleen gebruikt in/op wanden, maar ook in/op vloeren en plafonds. Speciale aandacht moet worden besteed aan de afdichting van de deur en ramen. Openingen zullen het effect van thermisch geïsoleerde wanden teniet doen.
Interne isolatie is complementair en vervangt niet externe isolatie.
Dak Los van het feit dat het dak 20-30% van het warmte verlies uitmaakt speelt het dak een belangrijk rol in het comfort in het gebouw. Het dak beschermt het gebouw tegen weersomstandigheden zoals sneeuw, regen, koude en warmte. Dit betekent dat de ruimte onder het dak direct bloot staat aan koude en warmte. Zonder adequate bescherming door isolatie wordt deze ruimte gauw te warm of te koud
14
De sterke stijging van energieprijzen zorgen voor een verlaging van het huishoudbudget. Het is daarom belangrijk om snel een oplossing te vinden voor koeling in de zomer en verwarming in de winter.
Door aanpassing van oudere of slecht geïsoleerde daken kunnen de warmteverliezen en de energiekosten aanzienlijk worden verminderd, alsmede enorme besparingen worden bereikt op de lange termijn.
Het isolatie materiaal
Overweeg bij het ontwerp of tijdens de bouw van het gebouw het gebruik van Styropor (Piepschuim platen) in verschillende diktes. De functie van deze isolatie is om de thermische efficiency te vergroten. Het gecombineerd gebruik van EPS en XPS om verschillende lagen te creëren, is niet juist. Door de enorme verschillen in krimp en uitzet eigenschappen zal het beoogde effect juist averechts zijn. Vochtophoping tussen de panelen, scheuren en andere ongewenste effecten zullen het gevolg zijn. Al na een paar winters zullen de negatieve effecten zichtbaar en merkbaar zijn in tegenstelling tot correct gebruik van de materialen afzonderlijk.
Wanneer je (externe) isolatiematerialen van verschillende diktes of dichtheid gaat combineren, gebruik dan altijd de hiervoor specifieke lijmen en start beschermlagen / fixeerlagen van de hoogste kwaliteit. Als het een oud huis betreft of de precieze blauwprint / bouwplannen van het gebouw ontbreken, dan is het onacceptabel en zeer sterk af te raden om de isolatieplaat materialen te combineren.
15
De bovenstaande aanbevelingen zijn waar ALLEEN onder bepaalde voorwaarden! 1. De thermische isolatie systemen die worden gebruikt moeten dampdoorlatend zijn. 2. Het raster, gelegd in het systeem moet zijn van alkalibestendig glasvezel. Het raster moet tegen de druk aan het oppervlak van de gevel kunnen. 3. Bijzondere eisen moeten gesteld worden aan het gips. Het moet waterafstotend, elastisch, en last but not least moet het hagel bestendig zijn.
4.
Een
goede
verspreiding
van
de
grondlaag
(coating)
verhoogt
het
absorberend/hechting vermogen van de finishing laag waardoor deze duurzamer is.
Welke defecten kunnen ontstaan in het systeem als je materiaal van slechte kwaliteit of slechte materialen gebruikt.
Er kunnen scheuren ontstaan in het pleisterwerk van ongeveer 2 cm, al na 2-3 jaar. Slijtage van gips: Als ongeschikte materialen zijn gebruikt, zal de isolerende laag water opnemen waardoor een inverse werking ontstaat.
16
5. ECONOMISCHE EN ECOLOGISCHE BIJDRAGE De aantrekkelijkheid van de energie-efficiëntie in gebouwen, bereikt met behulp van isolatie, bestaat niet slechts uit een financiële bijdrage - ook energiebesparing wordt bereikt en de CO2-uitstoot wordt verminderd. Steeds meer onderzoeken en rapporten wijzen erop dat de hogere mate van de energie-efficiëntie, bereikt met behulp van hoge kwaliteit isolatie is een van de meest gunstige maatregelen om de CO2-uitstoot te verminderen, en daardoor de impact van de menselijke invloed op de natuur.
17
6. CONCLUSIE Oké, dit was het voor wat betreft deze leerunit. Wat kan je nu doen?
Je kunt nagaan of je woning voldoende geïsoleerd is en kijken of er mogelijkheden zijn voor verbetering.
Andere leerunits die gelinkt kunnen worden aan deze:
Een beginners handleiding voor energie en vermogen Een beginners handleiding voor ramen en kozijnen
18
Author details
Contact details:
This information was presented as part of the Senior Engagement in a Green Economy Project (SEE-GREEN) funded by Lifelong Learning Programme (Gruntdvig) through the European Commission. The project time line is November 2011 to 2012. For more information and to take part in our online community visit: http://www.see-green.eu/seegreensite/en/
19
