Het voorkomen van doorliggen
H.298554.0715
(decubitus)
Inleiding Iedereen die vanwege ziekte of ongeval in bed, stoel of rolstoel moet blijven kan last krijgen van doorligplekken (decubitus). Gelukkig kan decubitus in veel gevallen voorkomen worden. Wat is doorliggen Doorliggen is een huidbeschadiging, die ontstaat door voortdurende druk. Deze druk beschadigt de huid en het onderliggend weefsel. Doorliggen kan in verschillende vormen voorkomen: van mild (alleen rode huid) tot ernstig (diepe wond). Hoe ontstaat doorliggen Vlak onder de huid bevinden zich weefsels en bloedvaten. De bloedvaten voorzien de huid en onderliggende weefsels van voedingsstoffen en zuurstof. Door langdurige druk op de huid worden deze bloedvaten samengedrukt. Hierdoor krijgen de huid en weefsels te weinig zuurstof en voedingsstoffen. De cellen sterven af en zo ontstaat doorliggen. Ook andere factoren kunnen doorliggen veroorzaken. Door schuiven of onderuit zakken in een bed of stoel kunnen bloedvaten beschadigen. Wrijving op de huid kan soms een kleine wond tot gevolg hebben. Wanneer de algehele conditie verminderd is, wordt de kans op huidbeschadiging groter. Waar ontstaat doorliggen Bij mensen die in bed moeten blijven of veel in een (rol)stoel zitten, kunnen doorplekken ontstaan aan de stuit, heupen en hielen. Ook kan decubitus ontstaan aan de knieën, enkels, achterhoofd, schouderbladen, oren en wervelkolom. Of op plekken waar constante druk is door bijvoorbeeld zuurstofslangetjes, katheters en incontinentiemateriaal.
2
Risicoplaatsen voor doorliggen:
Wanneer heeft u kans op doorliggen/drukplekken Als u: bedlegerig of stoelgebonden bent. niet kunt bewegen. incontinent voor ontlasting en/of urine bent. in een slechte voedingstoestand verkeerd. Maatregelen om doorliggen te voorkomen De volgende maatregelen kunnen helpen om doorliggen/drukplekken te voorkomen of om de toestand te verbeteren. Het is altijd verstandig om met uw arts of verpleegkundige te overleggen wat in uw geval het beste is.
3
Huidverzorging Uw huid moet tenminste eenmaal per dag bekeken worden. De verpleegkundige doet dit wanneer u het zelf niet kunt. Let daarbij extra op de aangegeven punten op de tekeningen Goede hygiëne is van belang. Het is ook belangrijk dat de huid niet uitdroogt. U kunt daar een voedende zeep of crème voor gebruiken. Het is beter om direct contact van urine, ontlasting, transpiratie en wondvocht met de huid te vermijden. Verder kunt u een middel gebruiken die de huid beschermt tegen de inwerking van urine, ontlasting of wondvocht. Vermijd daarbij stevig wrijven. Sieraden en lange nagels kunnen de huid beschadigen. Praktische tips Beperk de druk op de risicoplaatsen door van houding te veranderen. Als u bedlegerig bent moet uw houding tenminste elke drie uur veranderen. Als u rolstoelgebonden bent moet uw houding tenminste elk uur veranderen. Als u uw eigen gewicht kunt verplaatsen dient dit elke vijftien minuten te gebeuren terwijl u zit. Als u een decubituswond heeft mag u niet op de wond liggen of zitten. U kunt wrijving het best verminderen door uzelf op te tillen als u van houding wilt veranderen en niet gaan schuiven.
4
Adviezen tijdens uw verblijf in bed Speciale matrassen kunnen helpen doorliggen te voorkomen. De hoofdsteun van het bed niet te veel omhoog zetten. Als de hoofdsteun te ver omhoog staat kan de huid namelijk over het laken schuiven (onderuit zakken). Hierdoor worden de huid en bloedvaten beschadigd. Maak gebruik van de mogelijkheid om de beensteun omhoog te zetten d.m.v. instelknoppen van het bed. Hiermee voorkomt u onderuitzakken. U kunt kussens gebruiken om te voorkomen dat knieën of enkels op elkaar drukken. Als u op uw zij ligt is het verstandig zo te gaan liggen dat uw gewicht en de druk goed verdeeld zijn. Draag sokken, door schuiven wordt de huid dun. Adviezen voor stoelgebonden mensen Om de druk te verminderen kunt u een speciaal kussen gebruiken. Vermijd een windringkussen, omdat deze de bloedcirculatie kan belemmeren. Een schapenvacht heeft geen positief effect bij doorliggen. Tijdens de opname kan de verpleging hierin adviseren en materialen regelen. Probeer regelmatig een andere houding aan te nemen. Voeding Gezonde voeding is essentieel bij het voorkomen en genezen van doorliggen. Genoeg eiwitten, calorieën en vocht zijn erg belangrijk. Deze voedingsstoffen bevorderen de conditie van uw huid en de daaronder gelegen weefsels. In het ziekenhuis komt de diëtiste zonodig bij u langs om u voedingsadviezen te geven. Eventueel krijgt u aanvullende voeding.
5
Juiste en verkeerde houdingen Liggen Fout
Goed
Schuifkrachten hielen en stuit bij halfzit in bed.
Benen in dezelfde hoek omhoog als romp en hoofd.
Zitten Fout
Fout
Kussen in de rug geeft onderuitzakking. Daardoor raken de bovenbenen de stoelzitting op een kleiner oppervlak en verschuift men vooruit/onderuit.
Te hoge voetsteunen. Daardoor raken de bovenbenen de stoelzitting niet en komt gewicht op kleiner oppervlak.
Goed
Gewicht verdelen over zitvlak, voeten, armen en rug. 6
Vragen Als u vragen heeft, kunt u tijdens kantooruren contact opnemen met de afdeling ergotherapie. (0523) 276822. Buiten kantooruren kunt u contact opnemen met de afdeling waar u opgenomen bent.
7
8
