Dongeradeel hat enerzjy!

Dongeradeel hat enerzjy!

DUURZAAMHEIDSNOTITIE DONGERADEEL 2012-2015

______________________________________________________________________________ Dongeradeel hat enerzjy!

1

Inleiding Dongeradeel doet aan Duurzame Ontwikkeling. Dat gebeurt niet altijd bewust, maar vaak al als een vanzelfsprekendheid. En zo moet het eigenlijk ook. Soms is het goed om je even te realiseren wat nu precies de stand van zaken is en even stil te staan bij het 'waarom' van de acties, om er zo mogelijk nog een schepje bovenop te doen. In het coalitieakkoord ‘Werken aan de toekomst’ hebben de coalitiepartijen aangegeven dat er een duurzaamheidsnotitie moet worden opgesteld, waarin de kaders rond duurzaamheid worden aangegeven. De raad heeft ook gevraagd op 7 juli 2011 (middels een motie van de CDA, ChristenUnie, FNP en PvdA) om een duurzaamheidsnotitie op te stellen waarbij de mogelijkheden van het ‘cradle tot cradle’ principe en de gemeente als ‘fair trade’gemeente worden meegenomen. Voorliggend document beleidsnotitie ‘Dongeradeel hat enerzjy’ geeft dit gestalte. Aan de notitie zijn projecten gekoppeld. Voorafgaand aan dit document heeft er een energiescan plaatsgevonden. Mede op basis van de conclusies van de energiescan en de conclusies van de Duurzame Kansenkaart is dit document vormgegeven.

1. Duurzame ontwikkeling/leefomgeving 1.1

Wat is duurzame ontwikkeling/leefomgeving?

Volgens Brundtland (VN-commissie1992) is duurzame ontwikkeling een ontwikkeling die voorziet in de behoefte van de huidige generatie zonder daarmee voor toekomstige generaties hier en elders de mogelijkheden in gevaar te brengen om ook in hun behoeften te voorzien. Er is sprake van duurzame ontwikkeling als economische, sociaal-culturele en ecologische belangen op een evenwichtige wijze worden afgewogen. Zo moet economische groei niet ten koste gaan van mensen en het milieu, maar juist zo veel mogelijk ten gunste van mens en milieu. Doelen zijn om de ‘Cradle to cradle’ gedachte (wieg tot wieg) en de ‘Trias Energetica’ na te streven. Hierbij wordt het uitgangspunt van ‘Cradle tot cradle’ gehanteerd dat alle gebruikte materialen en stoffen aan het einde van hun levensloop zonder kwaliteitsverlies hergebruikt moeten kunnen worden in een oneindige kringloop. Bij de Trias Energetica wordt van de volgende stappen uitgegaan: Stap 1: Gebruik zo min mogelijk energie Stap 2: Gebruik duurzame energie; Stap 3: Gebruik energie van bronnen die op kunnen raken zo slim mogelijk Op deze manier kan de gemeente zodanig vorm worden gegeven en worden beheerd dat personen, huishoudens en bedrijven zich kunnen ontplooien, zonder afwenteling op andere mensen, regio’s of generaties.

1.2 Duurzame kansenkaart Duurzame kansenkaart In de duurzame kansenkaart is aangegeven dat de basis voor een Duurzaam Dongeradeel ligt in bewustwording. Verduurzaming begint bij bewustwording en uit zich in aanpassing gewoontes. Onderwijs, voorlichting en participatie zijn middelen om burgers, bedrijven en instellingen aan te zetten tot het maken van duurzame keuzes. Duurzaamheid is daarmee ook voor de langere termijn geborgd,doordat duurzaam handelen een vanzelfsprekendheid wordt. Verder is in de kansenkaart aangegeven dat er grote mogelijkheden liggen voor het herstructureren van sociale woningbouw.


2

Verder was genoemd de integrale gebiedsontwikkeling van het Lauwersmeer. Ten slotte was als vierde grote kans genoemd de Biogasringleiding & Energiecentrale Betterwird. Voor de bewustwording van de samenleving geldt dat dit als één van de uitgangspunten is genomen bij het maatregelenpakket. De sociale woningbouw wordt meegenomen in de woonvisie. Hierbij geldt natuurlijk ook dat de voornaamste rol hierbij is weggelegd voor Thús Wonen. Voor de integrale gebiedsontwikkeling van het Lauwersmeer geldt dat hierbij meerdere partijen betrokken zijn. In de agenda Netwerk Noordoost 2011-2030 (ANNO) is één van de programmalijnen Duurzame gebiedsontwikkeling. De integrale aanpak Lauwersmeergebied is één van de regionale thema’s. Voor de Biogasringleiding is het de bedoeling dat eerst 3 vergisters op deze biogasringleiding worden aangesloten. Dit zijn reeds bestaande vergisters. De gemeente is betrokken in het vergunningverleningtraject. Voor een energiecentrale op Betterwird geldt dat hiervoor een continue afname nodig is. Voor Betterwird geldt dat continue afname niet kan worden gegarandeerd. Dat wil zeggen dat er niet voldoende warmtevraag is om dit af te zetten op Betterwird zelf. Dit maakt een energiecentrale niet rendabel en daarom wordt hier niet verder op ingezet. 1.3 Energiescan Om inzichtelijk te krijgen waar we nu staan en waar we naar toe kunnen is er een energiescan uitgevoerd door de Milieuadviesdienst. Uit de energiescan zijn de volgende conclusies te trekken. Uit de energiescan blijkt dat het meest haalbare en na te streven doel voor de gemeente (zowel als organisatie als binnen grondgebied) CO2-neutraal is. Wat niet binnen de gemeentegrenzen gerealiseerd kan worden, wordt bijvoorbeeld met groencertificaten of investeringen in klimaatprojecten (elders) gecompenseerd. De gemeentelijke organisatie kan op korte termijn volledig CO2-neutraal worden door de resterende CO2-emissies van het eigen verkeer te compenseren met certificaten. Aanbevelingen uit de energiescan De sectoren Woningen en Verkeer en Vervoer zijn verantwoordelijk voor de grootste CO2-emissies binnen de gemeentegrenzen en verdienen veel aandacht voor CO2-reducties. De mogelijkheden voor emissiereducties zijn het goedkoopst door lokale energie-opwekking via wind of biomassa / mest. De mate van inzet van deze middelen zijn afhankelijk van bestuurlijke ambities (maatschappelijk draagvlak) en de bereidheid van (markt)partijen om hier in te investeren. Als dit lokaal niet lukt, kan dit via duurzame energieprojecten elders plaatsvinden. Partijen binnen de gemeente kunnen hier een bijdrage aan leveren via aankoop van groencertificaten. De gemeente heeft maatschappelijke verantwoordelijkheid voor haar eigen activiteiten en zij kan streven naar een CO2-neutrale organisatie.


3

2. Ambitie Onze ambitie is zowel als organisatie alsmede voor de gehele gemeente om CO2-neutraal te worden. Uit de energiescan is gebleken dat dit mogelijk is. Om deze ambitie gestalte te geven is er een uitvoeringsprogramma opgesteld voor de verschillende aandachtsvelden. Uit de energiescan is gebleken dat mobiliteit en energiebesparing grote potenties hebben qua CO2 uitstoot. Voor energiebesparing en mobiliteit geldt dat de bewustwording van de mogelijkheden een belangrijke pijler is. Van belang is om in de communicatie de gemeente te profileren als duurzaambewuste organisatie. Hierbij moet worden uitgegaan van het ‘Cradle tot cradle’-principe en de Trias Energetica. Zowel in planvorming en in het handelen moet dit vorm worden gegeven. Het is hierbij van groot belang dat de gemeente zelf het goede voorbeeld geeft.

2.1 Samenwerking Dongeradeel heeft daarnaast net als alle andere Noord-Nederlandse gemeenten in 2007 het Energieakkoord Noord-Nederland ondertekend. Het akkoord is gesloten om te bereiken dat er 40-50 2 PJ duurzame energie en 4-5 Mton CO -emissiereductie in 2011 is gerealiseerd door in te zetten op vijf thema’s. Deze thema’s zijn “Energiebesparing in de gebouwde omgeving, glastuinbouw en industrie”, “Duurzame energie”, “Biotransportbrandstoffen en duurzame mobiliteit”, “Schoonfossiele energie; het voorbereiden voor en eventuele realisatie van CO2-opslag” en “Kennis en innovatie” Het 100.000 woningen- en het 100.000 voertuigenplan zijn uitvoeringsplannen van de Provincie Fryslân om het energieakkoord Noord-Nederland te realiseren. Om uitvoering te geven aan deze plannen werken we samen met de provincie Fryslân en de gemeenten in Noord-Oost Fryslân. In de regio Noordoost, die bestaat uit de gemeenten Achtkarspelen, Dantumadiel, Dongeradeel, Kollumerland c.a. en Tytsjerksteradiel wordt via ANNO samengewerkt, ook op gebied van duurzaamheid. Voor de onderwerpen duurzame bedrijventerreinen, duurzame woningbouw, duurzame energie en duurzame mobiliteit zal een gezamenlijk plan worden ontwikkeld om deze onderwerpen ook regionaal invulling te geven. Dezelfde onderwerpen zijn voor een groot deel opgenomen in de ambities en acties van dit plan. Daarnaast is gezamenlijk met de gemeente 2 Dantumadiel de CO footprint uitgevoerd en wordt er met de gemeente Dantumadiel samen gewerkt op het gebied van duurzaamheid. Goed voorbeeld hiervan is het consortium ‘Goed Bezig’. Het consortium ‘Goed Bezig’ is gericht op energiebesparing in de particuliere woningbouw. Naast samenwerking met andere overheden wordt er ook samengewerkt met de woningcorporatie, scholen, bedrijven en maatschappelijke organisaties. Thema’s Het uitvoeringsprogramma is onderverdeeld in een aantal thema’s. De thema’s zijn achtereenvolgens: Duurzame omgeving Duurzame energie Duurzame mobiliteit Duurzaamheid eigen organisatie

2.3 Financiën Investeren in duurzaamheid kost geld. Hoe hoger de ambitie hoe hoger de uitgaven. Uiteraard levert energiebesparing ook geld op. De kost gaat echter voor de baat uit. De noodzaak tot actie is evident. Om zelf het goede voorbeeld te geven is geld nodig. Hierbij moeten keuzes worden gemaakt. Durven kiezen voor duurzaamheid. De verantwoordelijkheid rust op de overheden om op sommige vlakken als aanjager en stimulator op te treden zonder dat dit direct geld oplevert. Om alle projecten uit te voeren is extra bestuurlijke en ambtelijke inzet noodzakelijk. Door duurzaamheid integraal te benaderen en als integraal onderdeel te beschouwen van het werk kan al een behoorlijke slag worden gemaakt. ______________________________________________________________________________ Dongeradeel hat enerzjy!

4

Op dit moment is er 0,45 Fte beschikbaar voor Duurzaamheid en milieu-communicatie. Dit blijkt op grond van de energiescan aan de krappe kant te zijn om uitvoering te geven aan alle plannen. Weliswaar zijn afdelingen verantwoordelijk voor de aanlevering en uitvoering van hun projecten maar met name voor expertise en coördinatie is extra personeel noodzakelijk. Op de perspectiefnota zal daarom worden voorgesteld om deze capaciteit uit te breiden tot 1 fte. Dit betekent een uitbreiding van 0,55 fte. De kosten hiervan bedragen € 40.000,- structureel. De financiele consequenties van extra inspanningen voor het klimaat moeten worden afgewogen en mogelijk gemaakt in de perspectiefnota. Iedere afdeling zal voor de relevante beleidsterreinen hieraan een bijdrage moeten leveren. Hieronder wordt het uitvoeringsprogramma uiteengezet.


5

UITVOERINGSPROGRAMMA ‘Dongeradeel hat enerzjy’! Thema: Duurzame omgeving In het coalitieakkoord “Werken aan de toekomst’ is onder ‘Dongeradeel werkt’ aangegeven dat er een plan van aanpak moet komen om de verkrotting en verwaarlozing van gebouwen aan te pakken. Er wordt gewerkt aan de krimpproblematiek. Dit wordt vormgegeven in het beleidsprogramma leefbaarheid en wonen. In de duurzame kansenkaart is aangegeven dat de basis voor een duurzaam Dongeradeel ligt in bewustwording. Foto: Infobijeenkomst Leefbaarheid/Krimp

Ook het nieuwe Afvalbeleidsplan geeft invulling aan een duurzame omgeving. Op het gebied van bewustwording speelt het Natuur en Milieu Educatie Centrum ‘De Klyster’ een grote rol. ‘De Klyster’ richt zich nu met succes op het basisonderwijs. Daarnaast ontwikkelt en stimuleert de gemeente zelf initiatieven in het kader van het bewustwordingsproces. Daarbij wordt aangehaakt bij initiatieven van scholen, energiebedrijven, banken en woningcorporatie(s) en andere bedrijven of maatschappelijke organisaties. Een goed voorbeeld hiervan is de werkgroep Fairtrade Dongeradeel. Ander voorbeeld is het consortium ‘Goed Bezig’. Hierbij werken bedrijven, de gemeente Dantumadiel en Dongeradeel samen aan energiebesparing bij particuliere woningen. Foto: presentaties Dockingacollega project ‘Biogas’

De projecten aangegeven in groen zijn bestaande projecten. De projecten die in oranje zijn weergegeven geldt dat hiervoor de eerste werkzaamheden zijn gestart. De projecten die in rood zijn aangegeven zijn nieuwe mogelijke projecten.

Afdeling Gemeentewurk

PROJECT 1

Wat:

Wie:

Projecten uit het Afvalbeleidsplan

- Hergebruik door kringloopbedrijf De Wissel; - streven naar verwerken groenafval in de regio; - Bronscheiding van kunststoffen; - Aanpak zwerfafval (o.a. Himmeldagen); - Energie uit afval (o.a. hergebruik houtsnippers). -Inwoners Dongeradeel -Scholen -De Wissel


6

-Dorpsbelangen -gemeente Dantumadiel -afdeling Gemeentewurk

Wat levert het op?

Duurzame verwerking afvalstromen. Toepassen van cradle-to cradle in de afvalketen. Energie uit afval en co2-reductie.

Wanneer:

Uitvoering 2012-2017

Financieel:

Kosten: uitvoering en financiering wordt geregeld in het afvalbeleidsplan

Ambtelijke capaciteit

Wordt geregeld in het afvalbeleidsplan

Afdeling Publiekszaken

PROJECT 2

Activiteiten Natuur en Milieu Educatie Centrum ‘De Klyster’

Wat:

De bewustwording van basisschoolleerlingen van natuur, milieu en duurzaamheid. NME centrum ‘De Klyster’ is een samenwerking met de gemeenten Dantumadiel en Kollumerland. De Klyster heeft het ‘Uur-Natuur’ ontwikkeld. Per groep kunnen leerkrachten kiezen uit meerdere NME-activiteiten. Het aanbod is zo geprogrammeerd dat alle basisschoolleerlingen structureel in aanraking komen met natuur- en milieueducatie. Verder organiseert De Klyster algemene activiteiten. Voor 2012: dag van de duurzaamheid - mondiale speurtocht - energiebesparing

Wie:

- Marjolein Staal medewerker NME-centrum ‘De Klyster’

Wat levert het op?

We willen 100 % van de basisschoolkinderen bereiken. Hierdoor leren we de kinderen van onze gemeente zorgvuldig met onze natuur en het milieu om te gaan. Jong geleerd betekent oud gedaan. Hierbij streven we ernaar om in 2012 80% te bereiken en in 2015 90% van de leerlingen te bereiken. jaarprogrammering

Wanneer: Financieel:

Kosten: deze zijn met een verdeelsleutel verdeeld over de drie gemeenten. Voor de gemeente Dongeradeel zijn er de volgende kosten: 2012 2013 2014 2015 € 6779 € 6983,€ 7193,€ 7409,-

Dekking: 2012 post natuur- en milieueducatie

Ambtelijke

2013 idem

2014 idem

2015 idem

De medewerker NME-Centrum ‘De Klyster’ heeft voor de uitvoering 750 uren


7

capaciteit

beschikbaar. Daarnaast zijn er 300 uren beschikbaar voor de beleidsmedewerker milieu voor de uitvoering. De uitvoering vindt plaats binnen de beschikbare uren.

PROJECT 3

Project Dockinga College ‘Duurzame centrale as’

Wat:

Project van het Dockinga college: de inrichting van een duurzame en toekomstbestendige Centrale As. Leerlingen doen onderzoek naar de mogelijkheden van een duurzame centrale as. Ten eerste op het gebied van elektrische en duurzame mobiliteit, maar ook voor wat betreft ruimtelijke herinrichting van het gebied rond de Centrale As. De bevindingen worden in een bijeenkomst gepresenteerd aan Drive for Electric en de gemeente.

Wie:

- leerlingen en leraren Dockinga college; - IVN Natuur en Milieueducatie (leren voor duurzaamheid); - Drive for Electric; - portefeuillehouder Duurzaamheid A. van der Ploeg - team bouwen & milieu De bewustwording van leerlingen van de mogelijkheden van duurzame mobiliteit en duurzame ruimtelijke inrichting.

Wat levert het op? Wanneer:

2012

Financieel:

Alleen kosten in uren en beschikbaar stellen van de raadszaal + catering.


IVN regelt het project. De gemeente faciliteert de presentatie en verleent hieraan medewerking. Voor de begeleiding zijn 5 uren benodigd. Hiervoor is voldoende bestaande capaciteit.

PROJECT 4

Stimulering Fair Trade en maatschappelijk verantwoord ondernemen

Wat:

- Inkoop fairtrade producten (koffie, thee, wijn, suiker en koffiekoekjes) voor het gemeentehuis. - Samen met Fair Trade Dongeradeel een duurzaamheidsmarkt en voorlichtingsbijeenkomsten organiseren. De Fair Trade werkgroep laat in 2012 een onderzoek doen bij ongeveer 100 bedrijven/scholen/kerken. Ze worden doorgelicht op de hoeveelheid Fair Trade producten die ze verkopen. De jaren hierna willen we alle bedrijven ook op duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen gaan doorlichten.

Wie:

- BMO/bodedienst


8

- Publiekszaken/ milieu; - de werkgroep Fair Trade Dongeradeel; - bedrijven, scholen en kerken; - omliggende gemeenten.

Wat levert het op?

Bijdrage aan eerlijke handel. Als de inwoners, kerken scholen en bedrijven van onze gemeente Fairtrade gaan inkopen is er meer eerlijke handel in de wereld (millenniumdoel 8). Hiermee leveren we een bijdrage om ‘de armoede uit de wereld te bannen’ (millenniumdoel 1).

Wanneer:

Vanaf 2011 structureel

Financieel:

Kosten: 2012 € 2500,Dekking: 2012 fonds duurzaamheid & klimaat

2013 € 12500,-€

2014 € 12500,-€

2015 € 12500,-€

2013 algemene middelen




Voor de begeleiding zijn 80 uren benodigd. Hiervoor is voldoende bestaande capaciteit.

PROJECT 5

‘Groenste idee van Dongeradeel’

Wat:

De gemeente Dongeradeel organiseert een prijsvraag om creatieve ideeën te verzamelen voor een duurzamere gemeente. Creatieve ideeën die ook uitgevoerd kunnen worden. Er wordt een wedstrijd gehouden voor het groenste idee van de gemeente Dongeradeel. Een vakkundige jury zal de inzendingen beoordelen.

Wie:


Financieel

- Inwoners Dongeradeel ; - raadsleden (jury) - portefeuillehouder Duurzaamheid A. van der Ploeg - Publiekszaken/ milieu;

Creatieve ideeën voor duurzaamheid in Dongeradeel door inwoners van Dongeradeel. Bewustwording van duurzaamheid voor de inwoners van de gemeente Dongeradeel.

2014

De kosten bedragen € 2500,- voor het beschikbaar stellen van prijzen en publicatiekosten. Dit bedrag wordt gedekt uit de post milieucommunicatie.


9


Voor de begeleiding zijn 50 uren benodigd. Hiervoor is voldoende bestaande

PROJECT 6

Energieconsortium ‘Goed Bezig’

Wat:

Wie: Wat levert het op?

capaciteit.

De gemeente Dantumadiel en Dongeradeel hebben de totstandkoming van het energieconsortium ‘Goed Bezig’ gestimuleerd. Het consortium is een mix van bedrijven van glaszetter tot bouwbedrijf. Het consortium kan een particuliere woningbezitter adviseren op energiegebied en de uitvoering verzorgen van energiebesparende maatregelen. Om dit project structureel vorm te geven willen we het consortium verder faciliteren. Er worden voorlichtingsbijeenkomsten georganiseerd voor bewoners. Structureel is hiervoor in totaal € 5.000,- per jaar voor nodig. - consortium ‘Goed Bezig’ - gemeente Dantumadiel - Publiekszaken/milieu Inwoners gaan energiebesparingsmaatregelen toepassen in hun eigen huis en zorgen voor terugbrenging van de co2 uitstoot, de schatting is 200 ton per jaar. De bedrijven levert dit werkzaamheden op.

Wanneer:

Gestart 2011 verdere uitvoering tot 2015.

Financieel:

Kosten: 2012 € 10000,-

2013 € 5000,-€

2014 € 5000,-€

2015 € 5000,-€

Dekking: 2012 kostenplaats klimaatbeleid





Voor dit project zijn jaarlijks 50 uren benodigd uit de post Klimaatbeleid.

PROJECT 7

Maatwerkadvies subsidie particuliere woning

Wat:

Stimuleren van het maatwerkadvies bij een particuliere woning.

______________________________________________________________________________ 10 Dongeradeel hat enerzjy!


- Publiekszaken/milieu;

Wanneer:

Van 1 juli 2011 tot 31 december 2012.

Financieel: Ambtelijke capaciteit

Kosten: €20.000,Dekking: post Klimaatbeleid (eerder verworven SLOK-gelden) Voor de afhandeling van de aanvragen zijn 50 ambtelijke uren benodigd uit de post klimaatbeleid.

PROJECT 8

‘Nacht van de Nacht’

Wat:

Nederland is één van de meest verlichte landen van Europa. De belangrijkste veroorzakers zijn assimilatiebelichting in kassen, licht bij sportvelden en openbare straatverlichting. Uit onderzoek in 2008 in opdracht van De Natuur en Milieufederaties en Natuur & Milieu (N&M) blijkt dat driekwart van de Nederlanders een donkerdere nacht wil. Het doel is om inwoners en bedrijven bewuster te worden van de inzet van verlichting in Nederland. Hiervoor organiseren wij één donkere nacht in oktober per jaar. - Publiekszaken/milieu

Wie:

Met een maatwerkadvies komt men erachter welke energiebesparende maatregelen het meest geschikt zijn om toe te passen. Er is maximaal € 100,subsidie.

Wat levert het op?

Onze inwoners en bedrijven bewuster maken van de inzet van bijvoorbeeld buitenverlichting en reclameverlichting. Dit levert een bijdrage aan het tegengaan van ‘lichtvervuiling’ en energiebesparing.

Wanneer:

Oktober 2012, oktober 2013, oktober 2014, oktober 2015.

Financieel

Kosten: De kosten bedragen € 1000,00 Dekking: uit de post milieucommunicatie.


Voor de organisatie zijn 25 uren voor benodigd uit de post milieucommunicatie.

PROJECT 9

Regentonnenactie


Wat:

Wie:

Minder dan één procent van al het water op aarde is zoet! Het is zinvol om bewust met water om te gaan. Een regenton kan daaraan bijdragen. We bieden de bewoners van onze gemeente de mogelijkheid, voor een gereduceerde prijs, een regenton te bestellen. - Publiekszaken/milieu

Wat levert het op?

Het water dat de inwoners van onze gemeente in hun regenton opvangen gebruiken ze om de planten mee water te geven en de auto te wassen. Hierdoor verspillen ze minder drinkwater. De inwoners worden bewust van schoon drinkwater. De actie levert een besparing op van 45.000 liter per jaar.

Wanneer:

Bestaand 2013, 2015

Financieel

Kosten: De kosten bedragen € 1000,Dekking: De kosten worden betaald van de post milieucommunicatie.


Hiervoor zijn 25 uren voor benodigd. Hiervoor is voldoende bestaande capaciteit.

PROJECT 10 Duurzaam Noordoost Fryslân

Wat:

In de regio Noordoost Fryslân, die bestaat uit de gemeenten Achtkarspelen, Dantumadiel, Dongeradeel, Kollumerland c.a. en Tytsjerksteradiel wordt op veel vlakken de samenwerking gezocht. Dit is vastgelegd in het ambitieproject ANNO. Één van de thema’s is duurzaamheid. Hierbij wordt voor de onderwerpen duurzame bedrijventerreinen, duurzame woningbouw, duurzame energie en duurzame mobiliteit een gezamenlijk plan ontwikkeld op regionaal niveau.

Wie: -

Wat levert het op? Wanneer: Financieel

Publiekszaken/milieu; gemeenten Noordoost Fryslân - provincie Fryslân Afstemming van beleid met gezamenlijke projecten 2012, 2013, 2014, 2015

Kosten: 2012 -€

Dekking: 2012 -

2013 € 15000,-€

2014 € 15000,-€

2015 € 15000,-€






Voor deze projecten zijn 100 uren per jaar benodigd uit post coördinatie duurzaamheid.

Afdeling Ontwikkeling

PROJECT 11 Energiebesparing sociale huursector Wat:

Afspraken met Thûs Wonen over energielabel verbetering (vastleggen in het nieuwe Woonakkoord)

Wie:

-Thús Wonen - afdeling Ontwikkeling Alle bestaande sociale huurwoningen maken tenminste één labelstap, met een maximum van energielabel C, waarbij overigens de ambitie bestaat twee stappen te zetten, met een maximum naar energielabel B. Daarnaast zal alle nieuwbouw en herstructurering voldoen aan de wettelijke eisen van energieprestatie en zo mogelijk met een EPC lager dan de wettelijke normen. 2012

Wat levert het op?

Wanneer: Financieel

Kosten: pm Dekking: pm


PROJECT 12

Zonnepanelen op de dorpshuizen

Wat:

Plaatsen van zonnepanelen op de dorpshuizen

Wie:

De individuele dorpshuisbesturen; vanuit het argument, dat de instandhouding van dorpshuizen de primaire verantwoordelijkheid van het dorp zelf is, is het faciliteren van dit deelproject geen gemeentelijke taak meer. Wel kan het gemeentebestuur de dorpshuizen oproepen om de voor- en nadelen van zonnepanelen voor hun eigen dorpshuis te onderzoeken. De onderhoudsplanning biedt vanaf 1 januari 2011 geen financiële mogelijkheden meer om aan de dorpshuisbesturen structurele subsidies in de kosten van technisch onderhoud te verlenen.

Wat levert het op?

Afhankelijk van de beslissing tot deelname van het individuele dorpshuisbestuur om voor deze investering te kiezen

Wanneer:

Afhankelijk van de beslissing tot deelname van het individuele dorpshuisbestuur


om voor deze investering te kiezen

Financieel

Kosten p.m. Dekking p.m.



Thema Duurzame Energie In het coalitieakkoord ‘Werken aan de toekomst’ is onder het programma ‘Dongeradeel leeft’ aangegeven dat de coalitie haar maatschappelijke verantwoordelijkheid neemt door stimulerend en faciliterend op te treden op het gebied van alternatieve energieopwekking. Uit de nulmeting blijkt dat windenergie een behoorlijke impact heeft qua CO2-reductie. Door de opstelling van de provincie lijkt het op dit moment minder zinvol om hier meer aandacht aan te besteden. Mestvergisting speelt in onze gemeente een grote rol. Er zijn in onze gemeente drie mestvergisters in werking.


PROJECT 1

Geothermie

Wat:

Uitvoeren van geologisch onderzoek en het aanvragen van een opsporingsvergunning voor Geothermie. Er is vooronderzoek gedaan naar mogelijkheden voor geothermie in Dokkum. Hieruit blijkt dat er kansen liggen voor geothermie. Om daadwerkelijk inzicht te krijgen in het potentieel is er geologisch onderzoek noodzakelijk.

Wie: - Publiekszaken/milieu

Wat levert het op?

Met een opsporingsvergunning wordt het alleenrecht om te boren verworven. Dit geeft de mogelijkheid om sturing te geven aan de exploitatie. Zo’n positie kan de gemeente ook geld opleveren. Geologisch onderzoek is nodig voor de onderbouwing van de aanvraag voor een opsporingsvergunning.

Wanneer:

2014

Financieel:

Kosten: 2014 €35.000,- voor geologisch onderzoek + externe ondersteuning aanvraag opsporingsvergunning €20.000,-. Totaal €55.000,Dekking: uit algemene middelen Voor dit project zijn 50 uren benodigd uit de post klimaatbeleid.


PROJECT 2

Mestvergisting/ Mestraffinage

Wat:

Een informatiebijeenkomst organiseren voor agrariers tezamen met de gemeente Dantumadiel. De ontwikkelingen op het gebied van biogas en vergisting/raffinage


gaan snel. Om de mogelijkheden van deze kansen te verzilveren is het noodzakelijk dat de gemeente als stimulator en aanjager fungeert.

Wat levert het op?

- Publiekszaken/milieu - gemeente Dantumadiel - LTO - energiebedrijf - bank Elk agrarisch bedrijf dat overgaat tot mestvergisting/mestraffinage levert een co2reductie op van zo’n 2000 ton per jaar.

Wanneer:

2014

Financieel:

Kosten: €5000,Dekking: uit de algemene middelen Voor dit project zijn 50 uren benodigd uit de post klimaatbeleid.

Wie:


PROJECT 3

Sinnegreide/ Oprichting Lokaal Energiefonds

Wat:

Het ontwikkelen van ‘Sinnegreiden’ in onze gemeente. De gemeente is benaderd door een lokaal installatiebedrijf die namens een groot energiebedrijf de zonnepanelen kan installeren en onderhouden. Dit op grondgebied van de gemeente. De gemeente ontvangt hiervoor een huurprijs. Daarnaast is de gemeente benaderd over een ‘Sinnegreide’ in het buitengebied. Dit is een particulier verzoek. Met de ontwikkeling van de ‘Sinnegreide’ wordt zonneenergie gestimuleerd. Hieraan gekoppeld kan een Lokaal Energiefonds worden opgericht. Hierin kunnen de gemeente, burgers en bedrijven gezamenlijk duurzame initiatieven verwezenlijken. De ontvangen huurprijs voor de verhuurde grond voor de zonnepanelen kan worden geïnvesteerd in een Lokaal Energiefonds. Hiermee worden nieuwe projecten geïnitieerd. De verdiensten van deze projecten worden weer geïnvesteerd in nieuwe projecten.

Wie:

- Publiekszaken/milieu - afdeling Ontwikkeling - energiebedrijf - lokaal installatiebedrijf Een Sinnegreide van 10 hectare levert een Co2 besparing van zo’n 5.000 ton per jaar op. Voorbeeldfunctie voor andere gemeenten. Er wordt een huurprijs ontvangen voor de verhuur van de grond. Dit wordt geïnvesteerd in een Lokaal Energiefonds en in nieuwe projecten.

Wat levert het op?

Wanneer:

2012, 2013, 2014, 2015

Financieel:

Kosten:


2012 € 55.000,-


2013 -

2014 -€

2015 -

Dekking: 2012 2013 2014 2015 Fonds duurzaamheid en klimaat Voor het project Sinnegreide zijn voor 2012, 2013 en 2014 100 uren benodigd uit de post klimaatbeleid. Voor de oprichting van een Lokaal Energiefonds geldt dat hiervoor geen ambtelijke capaciteit beschikbaar is.

Afdeling Ontwikkeling PROJECT 4

Duurzame ontwikkeling Haven Lauwersoog

Wat:

Streven om de meest duurzame haven van Nederland te worden: Duurzame visserij, duurzame kustverdediging, duurzame energieopwekking.

Wie:

-

Haven Lauwersoog BV Provincie Fryslân Provincie Groningen Wetterskip Waterschap Noorderzijlvest

Wat levert het op?

Energiebesparing en co2-reductie

Wanneer:

v.a. 2015 e.v. (onder voorbehoud)

Financieel

Kosten p.m. Dekking p.m.


n.v.t.


Thema Duurzame mobiliteit Energiegebruik en emissies worden in Nederland voor een groot deel veroorzaakt door mobiliteit. In de gemeente Dongeradeel blijkt volgens gegevens in de Klimaatmonitor de CO2-emissie 49.067 ton te zijn. Dit is 42% van de totale emissie in de gemeente. In de gemeente zijn een groengas-tankstation en elektrische oplaadpunten aanwezig. De gemeente heeft bij de totstandkoming een actieve rol vervuld. Om dit potentieel te benutten dient de gemeente als aanjager en stimulator op te treden. In het programma ‘Dongeradeel leeft’ onder verkeer en vervoer is aangegeven dat er voor een goed niveau van infrastructuur voor wonen, werken verkeer en telecommunicatie moet worden gezorgd. Duurzaamheid is een integraal onderdeel van het gemeentelijk vervoersplan.

PROJECT 1

Wat:

Gemeentelijk Verkeer- en VervoerPlan (GVVP)

Het GVVP kent een aantal (hoofd)aspecten wat veel raakvlakken heeft met een duurzame samenleving •

Goed fietsnetwerk en voldoende fietsparkeervoorzieningen (als milieuvriendelijk alternatief voor de auto. Daarnaast is fietsen gezond)

•

Verdere verbetering kwaliteitsniveau openbaar vervoer. (Het OV is onder andere een milieuvriendelijk alternatief voor de auto.)

•

Inzetten op het concentreren van het (auto)verkeer op het 'hoofdwegennet', zodat in de woonstraten zoveel mogelijk de problemen voorkomen worden, m.b.t. luchtkwaliteit en geluidhinder.


Ontwikkeling Een duurzamere samenleving op het gebied van mobiliteit

Wanneer:

Uitvoering 2012-2020

Financieel:

Kosten: uitvoering en financiering van het Maatregelenplan ligt nog niet geheel vast en voor sommige maatregelen is nog geen financiele dekking


Op projectbasis en in structurele uren, afhankelijk van de zaak


PROJECT 2

Aanleg elektrische oplaadpunten auto’s

Wat:

Aanleg van elektrische oplaadpunten

Wie:

- Publiekszaken/milieu


Wat levert het op?

Stimulering van het gebruik elektrische auto’s. Het gebruik van elektrische auto’s zorgt voor terugbrenging van de Co2-emissie.

Wanneer:

2012

Financieel:

Kosten: € 1500,Dekking: fonds duurzaamheid en klimaat Milieuadviesdienst


Er zijn 10 uren benodigd uit de post klimaatbeleid.

PROJECT 3

Elektrische oplaadpunten voor boten (onderdeel Masterplan Waterfront Dokkum)

Wat:

Wie:

De provincie Fryslân wil proeftuin zijn voor elektrisch varen. Daartoe is in 2011 een uitgebreid stimuleringsprogramma gestart. Elektrisch varen is stil en schoon. Het levert een bijdrage aan een duurzame omgeving en biedt nieuwe werkgelegenheidskansen in de watersport en het toerisme. In aansluiting op dit stimuleringsprogramma is in het Masterplan Waterfont Dokkum als één van de uit te voeren projecten het plaatsen van oplaadpunten voor elektrisch varen opgenomen. Het aantal oplaadpunten en de locaties voor plaatsing moeten nog worden bepaald. - Team Welzijn


Een schoner en stiller milieu.

Financieel

Kosten: naar schatting € 5.000 - € 10.000. Kosten worden uitgewerkt in Masterplan Waterfont Dokkum Dekking: t.l.v Reserve Recreatie en Toerisme en subsidie provincie Fryslân p.m.


Realisatie van het masterplan zal naar verwachting in de jaren 2013-2015 plaatsvinden.


Thema Duurzaamheid eigen organisatie Als gemeentelijk bedrijf heeft de gemeente de zorg voor diverse taakonderdelen zoals het beheer van het wagenpark. Gemeentewurk heeft al enkele voertuigen die op groengas rijden en heeft ook elektrische solexen voor de korte afstanden. Op gebied van Openbare Verlichting wordt al op verschillende plaatsen LED-Verlichting toegepast. Aan duurzaam/fairtrade inkopen wordt gewerkt. Een goed voorbeeld van maatschappelijk verantwoord ondernemen is de schoonmaak van het gemeentekantoor door NEF Leerbedrijf Trion/Oostergo. Ook op deze punten oefent de gemeente een voorbeeldfunctie uit. Uit de energiescan is gebleken dat energiebesparing en mobiliteit grote mogelijkheden met zich mee brengen.

Afdeling Gemeentewurk

PROJECT 1

Duurzame aardgasauto’s

Wat:

Gemeentewurk schaft aardgasauto’s ter vervanging van vervuilende dieselauto’s. De komende periode worden nog een aantal auto’s die moeten worden vervangen worden zo veel mogelijk vervangen door aardgasauto’s. Gemeentewurk


Minder uitstoot co2 en rijden op groengas. Rijden op groengas biedt een alternatief voor het rijden op fossiele brandstoffen.

Wanneer:

2012

Financieel:

Kosten: € 5000,- per auto (meerkosten t.o.v. ‘gewone auto’). Dekking: post vervangingskrediet. Verdient zichzelf terug in gebruik n.v.t.


PROJECT 2

Elektrische auto voor legen afvalbakken

Wat:

De afvalbakken in de binnenstad van Dokkum worden nu geleegd met een kleine dieselauto. Het toepassingsgebied bestaat voor een groot deel uit voetganger en winkelgebied. Een uitstootloze auto past hier goed tussen.


Gemeentewurk Minder uitstoot en positieve bijdrage aan comfort van bewoners en bezoekers van de binnenstad. 2012


Kosten: Circa € 25.000,Dekking: post vervangingskrediet indien hierop budget overblijft. Op basis van vervanging.

Ambtelijke

n.v.t.


capaciteit

PROJECT 3

Pilot aardgas/biogas inspuiting (duofuel) bij zijladers

Wat:

De zijladers rijden op diesel. Het verbruik is fors met 1 liter op 1,5 km. Een nieuwe technologie van aard/biogasmengsel. Er wordt als pilot project 1 zijlader uitgerust met deze technologie.


Gemeentewurk

Wanneer:

2012

Financieel:

Kosten: € 11.000,Dekking: bestaand n.v.t.


PROJECT 4

Minder uitstoot en lager brandstof verbruik

Cursus Duurzaam Rijden Gemeentelijke vrachtwagen chauffeurs krijgen een cursus Duurzaam Rijden.

Wat: Wie: Wat levert het op?

Gemeentelijke chauffeurs

Wanneer:

2012

Financieel: Ambtelijke capaciteit

Structurele brandstofbesparing en minder uitstoot

Kosten: € 9.625,- (35 personen a € 275,-) Dekking: post cursus/scholing personeel. Wordt meegenomen in de verplichte bijscholingscursus. Door het lagere brandstofverbruik verdient de cursus zichzelf terug. n.v.t.


Afdeling BMO

Project 5

Strategisch inkoop- en aanbestedingsbeleid/duurzaam inkopen

Wat:

De VNG heeft in het Klimaatakkoord met het rijk aangegeven te streven naar 100% duurzaam inkopen in 2015 voor alle gemeenten. In de nota strategisch inkoop- en aanbestedingsbeleid zal duurzaamheid in de inkoop- en aanbestedingscriteria worden verwerkt. - BMO - gehele organisatie


Door duurzaam in te kopen wordt cradle-to cradle gestimuleerd en vindt er minder co2 uitstoot plaats.

Wanneer:

2012, 2013, 2014, 2015

Financieel:

Kosten: uitvoering en financiering wordt geregeld in het strategisch inkoop- en aanbestedingsbeleid


wordt geregeld in het strategisch inkoop- en aanbestedingsbeleid

PROJECT 6

Thuiswerken/flexwerken

Wat:

Thuiswerken/flexwerken

Wie:

Facilitaire zaken, ICT

Wat levert het op?

Vermindering van woon-werkverkeer. Hierdoor is er een vermindering van de co2 uitstoot. Besparing op bedrijfsvloeroppervlak en in relatie daarmee inrichtings- en exploitatiekosten.

Wanneer:

structureel

Financieel:

Kosten: Dekking: o.a. vervangingsinvestering kantoormeubilair en vervangingsinvestering ict


-


PROJECT 7

De Deelstoel

Wat:

De gemeente stelt een (gratis) werkplek of vergaderzaal beschikbaar voor andere overheidsorganisaties in het land. Via www.deelstoel.nl kan elke ambtenaar dit doen.

Wie:

Facilitaire dienst (inrichten kantoor), ICT (wifi, laptopaansluiting), bodes of receptie (uitgeven druppel), projectleider HNW (Coördindatie)

Wat levert het op?

De kosten van het aantal geboekte vergaderzalen extern dalen en overheidsgebouwen worden collectief effectiever gebruikt waardoor je kosten bespaart op het aantal vierkante meters. Bovendien hoef je als ambtenaar gedurende het jaar minder ver te reizen, vermindert de CO2-uitstoot en is het mogelijk om je leefritme te optimaliseren. Ook worden losse (tussen) uren benut omdat je door de deelstoel door kunt werken in het gebouw waar je toch al bent.

Wanneer:

2012

Financieel:

Kosten: Dekking:


Kan binnen de bestaande uren worden gedaan.


PROJECT 8

Bodembeheer

Wat:

Nota bodembeheer

Wie:

Wat levert het op? Wanneer: Financieel: Ambtelijke capaciteit

-

Publiekszaken/milieu; Gemeenten Achtkarspelen, Ameland, Boarnsterhim, Dantumadiel, Ferwerderadiel, Frankeradeel, Harlingen, het Bildt, Kollumerland c.a., Leeuwarderadeel, Littenseradiel, Menameradiel, Schiermonnikoog, Terschelling, Tytsjerksteradiel, Smallingerland en Vlieland.

Verbetering en behoud van de kwaliteit van de bodem. Daarnaast kan grond gemakkelijker worden toegepast binnen de deelnemende gemeenten. Ook biedt de nota eenduidigheid voor externe partijen. 2012-2015 Kosten: voor 2012 €500,Dekking: post milieubeheer Hiervoor zijn 20 uren benodigd uit de post milieubeheer algemeen.


PROJECT 9

Monitoring

Wat:

Het monitoren van de co2-reductie van de projecten uit de duurzaamheidsnotitie. Hiervoor wordt de DWA-monitor gebruikt.

Wie:

- Publiekszaken/milieu

Wat levert het op?

Inzicht wat de inspanningen opleveren aan co2-reductie. Op basis hiervan kan waar nodig het beleid worden gewijzigd.

Wanneer:

Start 2012 hierna structureel

Financieel:

Kosten: DWA-monitor is door de provincie Fryslân gratis beschikbaar gesteld. Dekking: -


Het monitoren kost 36 uren uit de post klimaatbeleid.

Afdeling Ontwikkeling

PROJECT 10 Verhuur gemeentelijke daken voor zonnepanelen

Wat:

Wie:

Plaatsen van zonnestroomsystemen op daken gemeentelijke gebouwen. Na inventarisatie, en gelet op de takendiscussie, kunnen circa acht gebouwen in aanmerking komen voor het plaatsen van PV panelen. Totaal gaat het hierbij om circa 3500 m³ bruto dakoppervlak. Afdeling Ontwikkeling, team Openbare Werken, bijv. in combinatie met project ASN Installaties.


Duurzame energie. Extra onderhoudskosten en financiële risico’s voor de langere termijn.

Financieel:

Insteek ASN is een huuropbrengst voor de gemeente voor de PV panelen op de daken. Kosten constructieberekening bestaande daken (ivm extra belasting) is voor ? Extra kosten voor onderhoud aan de daken voorafgaand aan plaatsen systemen en tijdens beheers-/onderhoudsfase.


Inschatting voor maximaal 8 geschikte daken totaal aan voorbereiding en overleg en toezicht uitvoering is 128 uren.

Afhankelijk van nadere voorbereidingen en overleg tussen ASN en gemeente.


PROJECT 11 Openbare Verlichting Wat:

Onderzoek naar bezuiningsmogelijkheden en aanpassing verlichtingsbeleid

Wie:

projectgroep

Wat levert het op?

Energiebesparende maatregelen met terugdringing CO2

Wanneer:

Kaderstellende voorstellen 1 helft 2012, aanpassing beleidsplan 2 helft 2012

Financieel:

Kosten: adviesbureau ca. € 20.000,= Dekking: € 10.000,- fonds duurzaamheid en klimaat en € 10.000,- post klimaatbeleid Afd.ontwikkeling 180 uur


e

e

PROJECT 12 Energiebesparing eigen gebouwen Wat:


Afhankelijk van correctief onderhoud. Enkele voorbeelden: Bij vervangen CV ketels wordt gekozen voor HR ketels en energiezuinige CV pompen. Waar mogelijk wordt bij mechanische ventilatie warmteterugwinning toegepast. Waar mogelijk wordt bij vervangen dakbedekking extra dakisolatie aangebracht. Bij vervangen kozijnen wordt HR++ isolatieglas aangebracht. Afdeling Ontwikkeling, team Openbare Werken. Energiebesparing is afhankelijk van maatregel. Tijdens correctief onderhoud


Kosten: afhankelijk van maatregel Dekking: Onderhoudsbudget gemeentelijke gebouwen


Maatregelen worden in voorbereidingen onderhoud meegenomen.


PROJECT 13 Inkoop Groene energie

Wat:

Wie:

Verduurzamen inkoop energie (gas en elektrisch). Ons elektriciteitsverbruik over 2012 wordt ‘groen’ gemaakt door aankoop van Garanties van Oorsprong afkomstig van Waterkracht. De CO2 uitstoot van ons gasverbruik over 2012 wordt geneutraliseerd met een compensatie van 647 ton CO2 uitstoot. Via Stichting Openbare Verlichting Fryslân wordt collectief onze energie ingekocht


Dat onze energie middels een Europese aanbesteding collectief voor alle deelnemende partijen (circa 35) wordt ingekocht tegen een lagere energieprijs.

Financieel:

Kosten: 1.500,- per inkoopperiode (3-4 jaar). Dekking: uit bestaande begrotingspost voor energie. 16 uren


Afhankelijk van inkoopperiode.

PROJECT 14 Integraal waterbeheer (gemeentelijk rioleringsplan)

Wat:

Afkoppelen van schoon regenwater van de rioolsystemen om de afvoer naar de zuivering en de lozing van vervuild water via de overstorten te beperken

Wie:

Team Openbare Werken

Wat levert het op?

Afkoppelen van regenwater vormt een grote bijdrage om vervuiling van het oppervlaktewater vanuit de riolering terug te dringen omdat schoon water zonder dat het gemengd wordt met vuil water rechtstreeks teruggebracht wordt naar het oppervlaktewater. Alle rioleringsprojecten

Wanneer: Financieel: Ambtelijke capaciteit

Kosten: opgenomen in het gemeentelijk rioleringsplan Dekking: Uit het Gemeentelijk RioleringsPlan De jaarlijkse inzet bedraagt ca 0,1 fte per jaar en is onderdeel van het roleringsprogramma

PROJECT 15 Aandringen op Groenbankieren BNG

Wat:

Een brief naar de Bank Nederlandse Gemeente schrijven waarin we aandringen op ‘groenbankieren’.


Wie:

Afdeling Financiën,team Milieu


Stimulering van verduurzaming van de financiële sector.

Financieel:

-


Wordt uit bestaande capaciteit gedaan.

2012

Financieel overzicht totale kosten: Project

2012

Duurzame aardgasauto’s Thuiswerken/Flexwerken

€ 25000,-

Pilot aardgas/biogas inspuiting zijladers

€ 11000,-

Activiteiten ‘De Klyster’

€ 6779,-

Project Dockinga College ‘Duurzame centrale as’ Energieconsortium ‘Goed Bezig’

-

Maatwerksubsidie particuliere woningen ‘Nacht van de Nacht’

€ 10000,-

2013

2014

2015

€

€ 7193,-

€ 7409,-

€ 5000,- (niet in begroting



opgenomen)

opgenomen)

opgenomen)

€

1000,-

€ 1000,-

€ 1000,-

€

1000,-

6983,-

€ 20000,€ 1000,-

Regentonnenactie

€ 1000,-

Bodembeheer

€

500,-

-

-

-

Elektrische oplaadpunten Cursus Duurzaam rijden

€

1500,-

-

-

-

€

9625,-

Afvalstoffenbeleidsplan Openbaar Verlichting

€ 20000,-

Integraal waterbeheer (rioleringsplan) Gemeentelijk Vervoersplan Inkoop groene energie

€ 1500,-

Energiebesparing eigen gebouwen


Stimulering Fair Trade/MVO

€ 2500,-

Duurzaam Noordoost Fryslân

-

Sinnegreide/Oprichting Lokaal Energiefonds

€ 55000,-

€ 12500,- (niet

€ 12500,- (niet

€ 12500,- (niet

in begroting

in begroting

in begroting

opgenomen)

opgenomen)

opgenomen)

€ 15000 (niet in

€ 15000,- (niet in

€ 15000,- (niet in

begroting opgenomen)



p.m.

p.m.

p.m.

Strategisch inkoop- en aanbestedingsbeleid/ Duurzaam Inkopen Monitoring Verhuur gemeentelijke daken voor zonnepanelen Mestvergisting

€ 5000,- (niet in begroting opgenomen)

Elektrische auto voor het legen van afvalbakken Duurzame ontwikkeling Haven Lauwersoog Geothermie

€ 50.000,- (niet in begroting opgenomen)

Uitbreiding capaciteit functie duurzaamheid naar 1 Fte




opgenomen)

opgenomen)

opgenomen)

Groenste idee van Dongeradeel Aandringen op groenbankieren

Totaal Totaal niet in begroting opgenomen

€ 2500,-

€ 164.404

€ 81.483

€ 138.193

€ 81.909

€-

€ 72.500,-

€ 127.500

€ 72.500


Bronnen Nulmeting/energiescan Gemeente Dongeradeel Duurzame kansenkaart Gemeente Dongeradeel Kaderplan gemeentelijk milieubeleid VNG Kansen voor duurzaamheid VNG Op weg naar aangenaam duurzaam VNG nota duurzaamheid Apeldoorn Nationaal milieubeleidsplan 4 Klimaatsbeleidsplan Weststellingwerf


Dongeradeel hat enerzjy!

Recommend Documents