DONADARIAnieuws. Mantelzorg ZORGEN VOOR ZE ZIJN TOCH NIET GEK?! ELKAAR ELKAAR ONDERSTEUNEN

DONADARIAnieuws THEMANIEUWSBRIEF VAN KENNISCENTRUM EMANCIPATIE ROTTERDAM JAARGANG 11, NUMMER 55, JUNI 2015

Mantelzorg ZORGEN VOOR ELKAAR

ZE ZIJN TOCH NIET GEK?!

ELKAAR ONDERSTEUNEN

Zorgen voor je kwetsbare naasten DAT IS GEEN VANZELFSPREKENDHEID

Gerda Nijssen

ONTSTRESSEN DOE JE ZO!

Het zorgen voor je naasten, zoals je ouders, je broer, moeder, zus, een goede buur of vriend, doen mensen vanzelfsprekend. Toch? Ja, meestal wel. Het gaat heel natuurlijk. Mensen zorgen graag voor de mensen die dicht bij hen staan en zien dit vaak ook als plicht. Toch valt het niet altijd mee. Ze worden mantelzorgers genoemd. Zorg die niet in het kader van een beroep of georganiseerd vrijwilligerswerk wordt gegeven. Juist om deze reden is hun werk vaak onzichtbaar en zijn er tal van valkuilen. Is er voldoende oog voor de zorggever en haar behoeften? Vaak wel, maar er zijn ook mantelzorgers die niet worden ondersteund en geen ondersteuning durven te vragen. Mensen zien het als privé kwestie, met alle gevolgen van dien. Een nog groter taboe is het als je mantelzorg verleent aan iemand met een psychische aandoening heeft. Immers, dit is niet altijd zichtbaar en de mantelzorger snapt niet altijd wat er aan de hand is. We praten hierover met Thea Stokdijk, familiecoach en kaderlid bij Ypsilon. “Als je iemand in de huishouding helpt omdat ze een gebroken been hebben, dan begrijpt iedereen dat. Maar als het een psychische aandoening betreft is er vaak veel onwetendheid en schaamte. Hierdoor is de drempel om hulp te vragen nog hoger. Ik heb zelf een zieke zoon, die in 2004 voor het eerst werd opgenomen voor een psychose. Hij was toen 19 jaar oud. Maar rond zijn twaalfde hadden we al wat dingen kunnen signaleren. Tenminste, als we hadden geweten waar we op moesten letten. Hij draaide op gegeven moment dag en nacht om. De huisarts gaf niet thuis en gooide het op de puberteit. Dit alles zorgde voor veel onrust en onzekerheid in huis. Na de opname kreeg ik een folder van Ypsilon in de hand gedrukt. Ik heb toen de website bezocht. Maar ik ben vooral de bibliotheek ingedoken en ben gaan lezen. Van de tien signalen had hij er negen. Toen wist ik dat mijn zoon ziek was en vielen alle puzzelstukjes op hun plek. Een moeilijke periode brak aan. Als ouders verkeer je in een continue

Mijn moedertje leerde mij op haar leeftijd van 94 jaar te ontstressen. Meestal was het racen op zaterdag. Enigszins verhit kwam ik dan aan in Capelle. Aldaar zat moeders op me te wachten. Nog helemaal in the mood raffelde ik vervolgens de zorg dingetjes af. Hebben de planten water? Welke boodschappen zijn nodig. Is er nog wc papier? En moeders die zat zich dan ondertussen te verbijten. “Kind kom nou eerst eens even zitten. Ik heb nog thee. Dus pak een kopje dan krijg je er een chocolaatje bij. Oh nee je doet aan de lijn. Nee, niet gelijk weer opstaan. We hebben alle tijd.” En dat klopte als een bus! Na een toiletgang installeert moeder zich in de rolstoel. Kussen onder de billen, muts op, sjaal om. Eerst naar de supermarkt voor die boodschapjes. Een praatje met de jongeman van de kaas, met de dame van het brood. Slenterend komen we bij de kassa. Vervolgens door naar het Schollenbos. “Volgens mij zijn we hier nog nooit geweest, denk je ook niet. Goh het fluitekruid staat in bloei en de aalscholver zit op zijn vaste paal in het meer.” Als toetje stoppen we bij de hondenuitlaatplek. Daar waar de honden een eigen strandje hebben, waar ze zo achter de bal aan het water in plonzen.“ Gelukkig er zijn er wel drie vandaag. Met baasjes die gezellig met moeders kletsen onder het gooien met ballen en stokken. Zo zittend in het zonnetje valt alle stress pardoes van mijn schouders. Mijn moedertje is overleden. Ik mis haar. En ook die ontstress middagen. Het enige dat belangrijk is, is aandacht voor elkaar. Dat is wat mijn mantelzorg mij geleerd en gegeven heeft. Ergo trakteer jezelf op die middagen waarop je gewoon een beetje aan de bloemen ruikt, een kopje thee met één koekje eet, achter een rolstoel sukkelt, een plantje water geeft. En als toetje nog weer eens de foto’s bekijkt en de verhalen aanhoort (als hij of zij in de stemming is) van lang vervlogen tijden. Een buurvrouw, buurman is zo gevonden of loop aan bij een verzorgingsflat.

2

staat van angst. Je hebt zorgen voor de toekomst en je leert beseffen dat het nooit meer hetzelfde zal zijn. Daar moet je als gezin doorheen. Inmiddels gaat het beter met mijn zoon, hij woont zelfstandig en krijgt de nodige begeleiding. Maar het blijft een leven lang zorgen. Hoe dan ook, je blijft je kind onvoorwaardelijk steunen en van hem houden.”, aldus Stokdijk. Een familie die geconfronteerd wordt met een familielid die een psychische ziekte heeft, krijgt veel voor zijn kiezen. Welk probleem wordt vaak over het hoofd wordt gezien? Stokdijk: “Het grootste euvel is dat de mensen die ziek zijn vaak geen ziekte inzicht hebben. Ze hebben dan de neiging om te doen alsof jij gek bent. De mantelzorgers voelen zich dan slachtoffer en weten niet hoe door te pakken. Het kost heel veel tijd en kennis om daarmee om te leren gaan. In het begin ben je radeloos. Ik help ouders en familieleden door te luisteren. 80% van mijn werk is dan ook luisteren. Vervolgens zet ik alles in een tijdslijn. En daarna stel ik de vraag: wat heeft u nodig? Ik observeer veel en geef waar mogelijk tips en adviezen. Het is belangrijk dat je naar de familie luistert. Zij hebben de ziekte de hele tijd meegemaakt en weten inmiddels hoe hun kind reageert op bepaalde situaties. Dit zouden hulpverleners ook meer moeten dan en vooral minder oordelen. Dit kan veel leed voorkomen. Daarnaast probeer ik mensen met voorbeelden een beeld te geven van wat iemand met een psychose meemaakt. Wij hebben een filter, maar mensen in

een psychose niet. Zet eens een koptelefoon op met heel veel herrie en probeer dan een gesprek te voeren. Dit is heel vermoeiend. Hierdoor kunnen ze agressief worden waardoor je zelf in paniek raakt. En dan kom je in een spiraal. Dit is heel zwaar voor mantelzorgers. En dan heb je ondersteuning nodig. Alleen is de weg hier naar toe, soms lang. Zo’n ziekte kan zich ineens aandienen, maar soms komt het ook heel geleidelijk. Je zoekt eerst naar manieren om er zelf mee om te gaan”. Wat moet er gedaan worden om deze mantelzorgers te helpen? “Allereerst moet er meer voorlichting gegeven worden. Preventief werken is het devies. Zo kunnen mensen beter leren signaleren. Bovendien kun je beter een keer te vroeg zijn, dan te laat. Van belang is ook: hoe leer je de zorg goed te regelen als jij er niet meer bent. Verder moet de brug tussen de patiënt, de hulpverlening en de familie centraal staan. Dat kan aan de hand van verschillende trainingen. Hoe praat je bijvoorbeeld met degene die ziek is? Hoe zorg je ervoor dat je als ouder of familielid een eigen leven behoudt? Is daar ruimte voor? Of hoe voorkom depressies bij mantelzorgers? Hoe zorg je ervoor dat hulpverleners ook oog hebben voor het verhaal van de mantelzorgers? Belangrijk is om te weten dat er een medische en een culturele verklaring van een ziekte is. Hier moet je rekening

Verschil mantelzorg en vrijwilligerszorg Mantelzorg en vrijwilligerszorg worden vaak door elkaar gehaald. Toch zijn het verschillende dingen:

2,6 miljoen volwassenen Nederlanders verlenen meer dan acht uur per week en/of langer dan drie maanden mantelzorg. Wat verstaan we precies onder mantelzorg en wat is het verschil met vrijwilligerszorg?

Mantelzorg overkomt je Mantelzorgers kiezen er niet voor om te gaan zorgen: het overkomt hen, omdat ze een emotionele band hebben met degene die zorg nodig heeft. Mantelzorgers zorgen soms 24 uur per dag, kunnen hier niet zomaar mee stoppen en verrichten soms verpleegkundige handelingen.

De Nationale Raad voor de Volksgezondheid hanteert de volgende definitie van mantelzorg: Mantelzorg is zorg die niet in het kader van een hulpverlenend beroep wordt gegeven aan een hulpbehoevende door één of meerdere leden van diens directe omgeving, waarbij de zorgverlening direct voortvloeit uit de sociale relatie.

Voor vrijwilligerszorg kies je Vrijwilligers kiezen ervoor om te zorgen. Als zij met het vrijwilligerswerk starten, is er (nog) geen emotionele band. Zij verlenen hun zorg voor een beperkt aantal uren en kunnen hier op eigen initiatief mee stoppen. Zorgvrijwilligers werken in georganiseerd verband en verrichten nooit verpleegkundige handelingen.

Mantelzorgers zijn dus mensen die langdurig en onbetaald zorgen voor een chronisch zieke, gehandicapte of hulpbehoevende persoon uit hun omgeving. Dit kan een partner, ouder of kind zijn, maar ook een ander familielid, vriend of kennis.

3

Samen

STAAN WE STERK

mee houden wanneer je mensen voorlicht. Bij sommige voorlichtingen betrekken bijvoorbeeld een Imam, met zijn goedkeuring kunnen we makkelijker handvaten geven waardoor families eerder ingrijpen en hulp vragen. Tenslotte is het belangrijk dat je met elkaar blijft praten. Vertel over de familiegeschiedenis, over de psychische aandoeningen in het verleden. Na het overlijden van mijn schoonmoeder kwamen we erachter dat twee ooms van mijn man psychische aandoening hadden. De ene heeft tot zijn dood in psychiatrisch ziekenhuis gewoond, de andere heeft uiteindelijk zelfmoord gepleegd. Als we dit hadden geweten, dan hadden we alerter kunnen zijn op de signalen van mijn zoon. Maar het werd helaas in doofpot gegooid.”, aldus Stokdijk. Heb je er behoefte aan gesprek of wil je meer weten? Neem dan direct contact op met Thea Stokdijk via 0105214677 of [email protected] Zij is contactpersoon voor de regio Rotterdam

Ypsilon is een vereniging van familieleden en naasten van mensen met een verhoogde kwetsbaarheid voor psychose, opgericht in 1984. Ze behartigen de belangen van familie en patiënt. Ze geven voorlichting, informatie en organiseren lotgenotencontact. De vereniging telt zo'n 6.000 leden. Meer info: www.ypsilon.org

‘Hoezo mantelzorg? We zorgen gewoon voor elkaar’

Zo heet het project dat Dona Daria in samenwerking met JSO, Stichting Al Mohcinin en Stichting MCVO uitvoert om mantelzorgers en hun behoeften in beeld te brengen en hen te ondersteunen. Het hoe, wat, waar en waarom van het project horen we van Joyce Adams, projectleider bij Dona Daria.

besteden en leren zij omgaan met alle emoties die bij erbij komen kijken. Veel mantelzorgers hebben last van een schuldgevoel als zij zorg uitbesteden aan professionals, zeker wanneer de zieke klaagt erover klaagt. Kinderen willen het beste voor hun ouders en denken vaak dat zij de beste zorg kunnen leveren. Zeker als de zieke weerstand heeft tegen professionele zorg en zich tegendraads opstelt, hebben mantelzorgers al snel de angst dat de zieke verder achteruit zal gaan als zij de zorg uitbesteden. Neem het voorbeeld van een oudere die niet wil eten. Het kind blijft net zolang totdat het bordje leeg is, de zorgverlener neemt misschien wel genoegen met een paar happen. Kinderen voelen zich verantwoordelijk en gaan tegen beter weten in over al hun eigen grenzen heen. Als zij niet uitkijken schaadt dat uiteindelijk niet alleen de relatie met de zieke, maar verliezen zij ook hun eigen sociale netwerk of worden zij zelf ziek en hulpbehoevend. Om dergelijke overbelasting te voorkomen, moeten mantelzorgers leren loslaten, zowel fysiek als emotioneel.

“Rotterdam telt circa 90.000 mantelzorgers. Mantelzorgers geven zichzelf niet het etiket mantelzorger. Je zorgt gewoon voor je naasten omdat het hoort. Het alleen oplossen van problemen en het opvangen van zorg lijkt de norm, waardoor overbelasting en vereenzaming van de mantelzorger op de loer ligt. Relatief veel van de zwaar- en overbelaste mantelzorgers zijn vrouwen met thuiswonende kinderen, zonder betaald werk en vaak met een inkomen op bijstandsniveau. Onder hen is een groot aantal sociaal-economisch kwetsbare mantelzorgers, vaak met een migrantenachtergrond. Culturele opvattingen over het zorgen voor naasten en een gebrek aan weet van en vertrouwen in de Nederlandse zorgorganisaties, maakt het voor hen extra lastig. Zorgen voor je ouders doe je zelf, uitbesteden is not done.”, aldus Adams.

Na de training koppelen we de vrijwilligers aan de formele zorg- en welzijnsinstellingen in de wijken. Samen organiseren zij dan een mantelzorgestafette voor 120 mantelzorgers; een reeks bijeenkomsten waarbij mantelzorgers informatie krijgen over alles wat komt kijken bij mantelzorg, van omgaan met medische hulpmiddelen, tot respijtzorg of rouwverwerking. Ook kunnen mantelzorgers tijdens die bijeenkomsten terecht met hun vragen. Natuurlijk houden we vanuit Dona Daria en JSO gedurende de estafette een vinger aan de pols en gebruiken we informatie die tijdens de bijeenkomsten naar voren komt voor de doorontwikkeling van de mantelzorgondersteuning. Uiteindelijk maken we een sociale wijkkaart, waarop mantelzorgers in Overschie en Feijenoord kunnen zien waar zij terecht kunnen.”

Hoe gaan jullie de mantelzorgers ondersteunen? Adams: “We trainen 15 vrijwilligers in Feijenoord en Overschie, die zelf mantelzorger zijn of mantelzorgers in de nabije omgeving hebben. Daarbij krijgen we hulp van Stichting Al Mohcinin en Stichting MCVO, die goed geworteld zijn in die wijken. Samen met JSO hebben we een methodiek ontwikkeld om hen toe te rusten met kennis over het efficiënt inrichten van mantelzorg. Zo krijgen zij inzicht in de mogelijkheden om zorg uit te

Tips voor anderen die iets willen betekenen voor mantelzorgers heeft Adams wel: “Focus op een goede verdeling van mantelzorg en professionele zorg. Zo begeleid je mensen eigenlijk van zorgverlener naar zorgmanager. Als mantelzorgers hun focus verleggen van zelf doen naar in goede verbinding staan met formele zorg- en welzijnsinstellingen, wordt het voor iedereen beter behapbaar!”

persoonlijk Het kan iedereen overkomen. Jong of oud, ineens ben je mantelzorger. Zo overkwam het ook Xena, ruim een jaar geleden. Naam: Xena Krane Leeftijd: 16 jaar Functie: scholiere Wellantcollege Rotterdam & Mantelzorger

Voor wie ben je mantelzorger? Het is een goede kennis van mijn familie. Ik ken hem al heel mijn leven. Dus het is heel dichtbij. Hij heeft de diagnose MS gekregen en sindsdien gaat het steeds slechter met hem. Hij heeft ook wel hulp van de thuiszorg en van zijn zus. De thuiszorg zorgt voor de medicijnen enzovoorts en zijn zus kookt bijvoorbeeld. Ik help vooral in het huishouden en met de boodschappen.

op een gegeven moment naar een verpleeghuis gaat. Maar hij wil zijn huis niet verlaten. Dus dat wordt ook nog moeilijk. Omdat het geen vreemde is, kun je er ook moeilijker afstand van nemen. Ik blijf hem dan ook, zolang als het nodig is, ondersteunen. Zijn er mensen of organisaties die je ondersteunen? Ik praat er veel over met vrienden en collega’s. Daar heb ik veel aan. Maar ik heb verder geen contact met organisaties. Ik heb wel gehoord dat SVB iets doet met mantelzorgers. Maar ik weet er niet veel van.

Hoe combineer je dat met school? Voorlopig kan ik alles prima combineren. Ik ben er ongeveer twee avonden in de week. En daarnaast besteed ik nog wat tijd aan de boodschappen. Daarnaast heb ik ook gewoon een bijbaantje.

Heb je tips voor andere jonge mantelzorgers? Zorg dat je er met voldoende mensen over kunt praten. Geef je grenzen aan. Ik vind ook dat je moet beseffen dat je er mee kunt stoppen, als het niet gaat.

Wat vindt je het zwaarst? Dat het iemand is die ik goed ken. Hij heeft het zwaar en ik zie dat het achteruit gaat. Het zou het beste zijn als hij

4

5

Wie nodig jij uit deze zomer? 18 JUNI - 18 JULI Wat: Pop-Up store Keti Koti Een kleurrijke galerie, creatieve werkplaats & ontmoetingsplek Door: Keti Koti, Rotterdam Voor: Iedereen Waar: Pop - up store Keti Koti, Nieuwe Binnenweg 116-118, Rotterdam Info: twitter.ketikotirotterdam.nl, facebook.ketikotirotterdam.nl

HET NETWERK

Op 16 mei is in Rotterdam is een campagne tegen zomereenzaamheid van start gegaan. Doel is om aandacht te vragen voor eenzaamheid onder ouderen en alleenstaanden. Uit onderzoek van de gemeente blijkt dat ruim de helft van de Rotterdamse ouderen zich eenzaam voelt. Eén op de vier heeft zelfs niemand om op terug te vallen waardoor een isolement dreigt. De gemeente wil dit probleem op de kaart zetten. De landelijke actie is een initiatief van organisaties in de zorg, waaronder Humanitas en het Nationaal Ouderenfonds. Veel mensen kijken uit naar de zomer. Maar als je niemand hebt om leuke dingen mee te doen, dan valt het erg tegen. Vooral in de zomer stoppen veel vrijwilligersprojecten waar eenzame mensen regelmatig contact mee hebben. Dus: 'Wie nodig jij uit deze zomer? Actrice en ambassadrice van de campagne Babette van Veen gaf rond 11.00 uur op 16 mei 2015, het startsein bij de Markthal. Ook wethouder Hugo de Jonge was daarbij. Volgens wethouder Hugo de Jonge is het hoog nodig en hij is daarom blij dat de campagne is gestart. De Jonge: “Essentieel is dat we als bewoners meer naar elkaar omzien. Dat lukt alleen als we ons beter bewust zijn van de eenzaamheid is onze stad. Erover praten helpt daarbij. De campagne ondersteunt dit; door aandacht te vestigen op eenzaamheid en wat we er samen tegen kunnen doen”.

2 JULI 2015, VAN 19.30 UUR TOT 21.30 UUR Wat: Debat naar aanleiding van de conceptnota ‘Integratie 010’ Door: Dona Daria, Kenniscentrum Emancipatie, Rotterdam V, RADAR & Kenniscentrum Diversiteit Voor: iedereen Waar: Dona Daria, Kenniscentrum Emancipatie, Gerard Scholtenstraat 129 - Rotterdam Info: Meld je snel aan via [email protected] o.v.v. naam en organisatie of bel 010-465 92 96. 2 JULI 2015, VAN 12.30 UUR TOT 21.30 UUR Wat: Iftar-maaltijd Door: Platform INS Voor: maatschappelijke en religieuze organisaties Waar: Rochussenstraat 221, 3021 NT Rotterdam Info: aanmelden via Email: [email protected] of tel:010-240 00 15. 31 AUGUSTUS 18.00 – 20.00 Wat: Lancering 3e editie Glossy Havenvrouwen Door: Dona Daria, Kenniscentrum Emancipatie Voor: genodigden Waar: STC, Rotterdam Info: www.donadaria.nl

Doe mee! Rotterdammers die de AOW leeftijd bereiken, krijgen een pakket toegestuurd met informatie over hoe zij actief kunnen zijn in de wijk of bij vrijwilligersorganisaties. Opzoomer Mee stimuleert de onderlinge burencontacten via de Lief en Leedstraten. In de Lief en Leedstraten worden burencontacten en aandacht voor elkaar gestimuleerd. Met als waardering jaarlijks een award. De afgelopen jaren investeerde Opzoomer Mee in onderlinge burencontacten en aandacht voor elkaar: de Lief en Leed-straten. Er zijn al zo’n 400 Lief en Leedstraten en nog steeds sluiten straten zich aan bij dit initiatief. Er zo zijn er nog veel meer initiatieven in de stad. Of bedenk zelf ook iets.

4, 5 & 6 SEPTEMBER Wat: Wereldhavendagen 2015 – Havenvrouwen Stand Door: Dona Daria, Kenniscentrum Emancipatie Voor: iedereen Waar: n.t.b. Info: Tijdens deze dagen verspreiden we de glossy Havenvrouwen #3 en organiseren we activiteiten in onze stand. Meer info volgt t.z.t. via www.donadaria.nl 11 SEPTEMBER, 20:00 - 01:00 Wat: Nacht van de Dictatuur met o.a. Maarten van Rossum Door: Samenwerking van Amnesty International, Arminius, Joop.nl en het Tsjechisch Centrum Voor: iedereen Waar: Museumpark 3, 3015 CB Rotterdam Info: entree 10,00, korting 7,50 www.arminus.nu

Ga in ieder geval naar: www.rotterdam.nl/iklaatjenietalleen Hier kun je terecht voor praktische tips om eenzaamheid tegen te gaan en je aanmelden als vrijwilliger bij de Vrijwilligerscentrale (CVD).

6

De vrijwilligers van Ze zijn toch niet gek?! maken het taboe op ernstig psychische aandoeningen bespreekbaar binnen migrantengemeenschappen. Ze hebben een intensieve training gevolgd in januari en februari van Context, Ypsilon, Dona Daria en een geestelijk verzorger over het bespreekbaar maken van het taboe, het vergroten van de draagkracht, en het ondersteunen van familieleden. De vrijwilligers geven in Feijenoord en Noord voorlichtingen en kunnen familieleden ondersteunen samen met de ervaringsdeskundige vrijwilligers van Ypsilon. Het taboe is groot en het is moeilijk om over schizofrenie en psychoses te praten voor familieleden. Het onderwerp maakt ook veel discussie los over de rol van religie. Vandaar ook de samenwerking met een geestelijk verzorger. De voorlichtingen bestaan uit 3 bijeenkomsten per groep. In het najaar willen we ook starten met bijeenkomsten voor familieleden die een dochter, zoon, partner, zus of broer in de familie hebben met een psychische kwetsbaarheid.

Er wordt tevens een brochure gemaakt met ervaringsverhalen van familieleden. Deze zal in het najaar gereed zijn. Deze verhalen bieden inkijkje in het leven van familieleden, de dilemma’s en de omgang met moeilijke situaties in de praktijk. Ze zijn toch niet gek?! is een samenwerking tussen Dona Daria, Context en Ypsilon en wordt gefinancierd door Gemeente Rotterdam (fonds sociale infrastructuur) en Fonds Schiedam Vlaardingen. Informatie over het project en de voorlichtingen? Neem dan contact op met Dona Daria, Saadia Daouairi ([email protected] / 010 465 92 96) of met Context, Anja Beek ([email protected])

COLOFON

kenniscentrum emancipatie Gerard Scholtenstraat 129 3035 SJ Rotterdam telefoon 010 - 465 92 96 fax 010 - 465 87 37 www.donadaria.nl [email protected]

Uitgave van: Dona Daria, Juni 2015

Ontwerp: Pressure Line, Rotterdam

Redactie: Gerda Nijssen, Ireny Pinto, Aisha de Jong

Druk: Grafisch Kralingen

Aan dit nummer werkten mee: Carola Dogan en Gözde Esma Hicip

Deze nieuwsbrief wordt mogelijk gemaakt door Gemeente Rotterdam.

7

Checklist Mantelzorg Doe de checklist ! 1. Krijgt u vermoeidheids- of gezondheidsklachten?

Ja | Nee

2. Vindt u deze zorg zwaar?

Ja | Nee

3. Heeft u weinig tijd voor u zelf?

Ja | Nee

4. Heeft u behoefte aan ondersteuning?

Ja | Nee

5. Een luisterend oor?

Ja | Nee

6. Iemand die samen met u kijkt naar de mogelijkheden van ondersteuning?

Ja | Nee

7. Wilt u contact met andere mantelzorgers?

Ja | Nee

8. Zorgt u langdurig voor een ander?

Ja | Nee

9. Is deze zorg meer door een ziekte of een beperking bij de ander?

Ja | Nee

Heeft u drie vragen of meer beantwoord met ja? Dan bent u ‘Mantelzorger’ Neem contact op met het Steunpunt mantelzorg in uw gebied: Steunpunt Mantelzorg Feijenoord Bezoekadres (Wijkgebouw Kamelia ) Putselaan 68 3074 JD ROTTERDAM Tel. (010) 485 18 97

Steunpunt Mantelzorg Hillegersberg/Schiebroek Bezoekadres Wilgenlei 790 3053 CW Rotterdam Tel. (010) 422 08 44

Steunpunt Mantelzorg Charlois Bezoekadres Metroplein 80 -88 3083 BB ROTTERDAM Tel. (010) 410 55 00

Steunpunt Mantelzorg IJsselmonde Bezoekadres Grote Hagen 88 3078 RC Rotterdam Tel. (010) 482 11 00

Steunpunt Mantelzorg Delfshaven Bezoekadres Bospolderstraat 39 b 3025 ET ROTTERDAM Tel. (010) 477 94 92

Steunpunt Mantelzorg Overschie Bezoekadres Adriaen Brouwerstraat 1 3042 AA Rotterdam Tel. (010) 437 09 55

Steunpunt Mantelzorg Noord Bezoekadres Eudokiaplein 33A 3037 BT Rotterdam Tel. (010) 244 82 44

Steunpunt Mantelzorg Pernis Bezoekadres G.A. Soetemanweg 25 3195 TC Pernis Tel. (010) 472 28 09

Steunpunt Mantelzorg Prins Alexander Bezoekadres Thomas Mannplaats 301 -305 3069 NJ ROTTERDAM Tel. (010) 2868100

Steunpunt Mantelzorg Centrum Bezoekadres Kipstraat 37 3011 RS Rotterdam Tel. (010) 414 67 88

Waardering voor mantelzorgers Vanaf 1 augustus t/m 31 december 2015 kunnen mantelzorgers in Rotterdam zich aanmelden voor ‘mantelzorgwaardering’. Hiermee geeft de gemeente Rotterdam invulling aan het mantelzorgcompliment, dat in voorgaande jaren door het Rijk werd uitgereikt. Mantelzorgers komen hiervoor in aanmerking door een ‘mantelzorgverklaring’ in te vullen. Meer informatie op Rotterdam.nl/mantelzorgwaardering.