DOEHET ZELF
TEKST HANS MARTENS I FOTO'S ELLEN MARTENS De
vorige
schip een
keer
is
het
kaalgehaald nieuwe
en laag
vinylesterhars, tegenop gezien netjes
van Een
zagen, ontzettend behangen,
aansluiten
en
E
onderwaternu
die meevalt.
de zorgvuldig
het
glasvlies klus
maar
krijgt
naadjes
en
waar
we
achteraf Gewoon laten ontluchten
EN paar weken na de vochtmeting in het voorjaar vaar ik de boot over naar Jachthaven Rijnsburg, waar ik hem in de loods een waterdampdichte laag ga geven. Daarvoor bestaan verschillende systemen: 1. Epoxyverven zoals de verffabrikanten aanbieden 2. Zuivere epoxy, te koop bij leveranciers als de IJsselen Poly Service 3. Epoxy met glasweefselin geval van beschadiging door hydrolyse 4. Vinylesterhars met glasvlies Andere verfsystemenbieden geen of nauwelijks bescherming tegen indringen van vocht (zie Dossier Osmose, Waterkampioen 4, 2000). Mijn schip heeft oppervlakkig last van osmose,dus meer dan een goede dampdichte laag aanbrengenis overbodig. Mijn adviseur Willem Jan van de Kerke van JPD-Marine heeft daar een uitgesproken mening over. Hij was bij harsfabrikant DSM betrokken bij het ontwikkelen van harsen voor de jachtbouwen osmosebehandeling, en vanuit die ervaring verkiest hij de DSM-vinylesterhars boven epoxy. De dampdichtheid van vinylester is net zo groot of zelfs groter dan die van epoxy. De dampdichtheid van epoxy is drie keer zo groot als van goede polyesterhars. Door de combinatie van vinyl-
DOEHET ZELF
esterharsmet een dunne laag glas wordt in één keer een laag van een millimeter opgezet. Een stevigebarriere tegen vocht. Om een laag van gelijke dikte met alleen epoxyverven of epoxy op te zetten, moet je erg veellagen smeren. Bovendien zitten in vinylesterhars geen oplos- en verdikkingsmiddelen, pigmenten of vulstoffen, zoals in veel coatings. Deze toevoegingen hebben geen gunstige invloed op de dampdichtheid van kunstharsen. Daarbij is vinylesterhars 'vergevingsgezind', een amateur kan er makkelijk mee uit de voeten. Voor mij is dat een zeer valide argument, want behalve het uitvoeren van kleine reparaties met glas en hars heb ik geen enkele ervaring in het werken met kunststoffen. De toezeggingvan Willem Jan om me les te geven, is op zijn minst zo belangrijk om te kiezen voor dit systeem. Vinylesterhars met een glasvlies of -weefsel wordt door bijvoorbeeld Jeanneau en Bénéteau gebruikt als zogeheten Tie coat voor het voorkomen van osmose.DSM heeft het systeemspeciaal voor de jachtbouwontwikkeld; nog een reden om hiervoor te kiezen.
.
64
IN HET VOORJAARSZONNETJE Als de boot uit het water komt -hij is er maar 24 uur in geweest-spuit ik hem af met leidingwater en laat hem buiten in het voorjaarszonnetje een paar dagen drogen. Daarna gaat hij de loods in en droogt daar nog een paar dagen. Voor het knippen van het glasvlies maak ik een lange tafel naast de boot en leg bouwfolie op de vloer, 'want je morst altijd'. Voor de zekerheid neem ik het onderwaterschip nog af met een doek bevochtigd met aceton. Samen met Willem Jan loop ik het na om te kijken of er reparatieplekken zijn die geplamuurd moeten worden. Grote,
I WATERKAMPJOEN#20
2003
slechte plekken moeten worden dichtgeplamuurd met hars vermengd met glasbolletjes, of opgevuld met glas en hars. In ieder geval geen kant-en-klare plamuur, want daarin zitten vulstoffen die hygroscopische eigenschappenbezitten en vocht zouden kunnen opnemen. Maar mijn schip vertoont geen reparatieplekken. Ik plak de waterlijn en de overgang naar de kiel af met folie, zodat ik een beetje kan morsen. NAT IN NAT 'Het is de bedoeling dat we twee lagen glas en hars opbrengen en dat doen we nat in nat. Daarmee bouwen we een laag op van ongeveer een millimeter dik', legt Willem Jan uit, 'Om snel en gecontroleerd te kunnen werken, laten we de lagen overlappen. Daarmee krijgen we de bedoelde laagdikte. Met het glasvliesvan 100 centimeter breed overlappen we dus na 50 centimeter: 2 of 3 centimeter boven de waterlijn plakken we een breed afplakband en elke 50 centimeter zetten we een streepje.We meten 2 liter hars af met de maatbeker, voegen 2 procent harder toe en mengen met een garde (die we in de boormachine hebben gezet). Door het mengen verandert de harskleur ten teken dat de harder is toegevoegd, zo kun je je niet vergissen.Met een vachtrolletje wordt de eerstemeter van het onderwaterschip ingesmeerd. 'Goed inrollen en absoluut niet zuinig zijn met hars, dan impregneer je de ondergrond en vul je gelijk alle kleine holtes: Ik knip het eerstestuk glasvlies af en samen leggenwe het in de hars. Het glas heeft een gladde en een 'losse' kant. De losse gaat tegen het schip aan. Even vaststrijken met de hand en daarna met een rol vol hars goed vastrollen tot het glas dezelfde kleur heeft als de hars. Nu begrijp ik de functie van de streepjesop het afplakband. Die zijn noodzakelijk, anders weet je niet meer
WATERKAMPIOEN#20 2003 I 65
DOEHET ZELF
waar je bent gebleven.We laten een strook van ongeveer 10 centimeter doorlopen op de andere (stuurboord-) kant. Ik rol even met een iets te droge roller en direct trek ik draden glas uit de laag. Willem Jan kent dat verschijnsel' doopt de rol in de hars en repareert de plek. 'Daar hoef je niet zenuwachtig van te worden: Als de tweede lap glas is opgezet,maakt Willem Jan van het streepje een kruisje, zodat we weten dat daar twee lagen zitten. Vervolgens benat hij het ontluchtingsrolletje en rolt daarmeehet beklede oppervlak na. Je hoort de luchtbelletjes ontsnappen. Ontluchten is noodzakelijk om luchtinsluitingen te voorkomen en te zorgen voor goede verdeling van de hars. Omdat we met zijn tweeën werken, maak ik elke keer 4 liter hars aan. Die hoeveelheid kunnen we verwerken voordat de hars geleert. Bij de gaten van de afsluiters laat Willem Jan zien hoe je die uitsnijdt met een scherp mesje. De eerste dag doen we ongeveer het halve schip, in de namiddag van de tweede zijn we klaar. Ik bekleed het roer op dezelfde manier en bewonder het schip en mezelf. Het ziet er netjes en strak uit. GLADSTRIJKEN EN SCHUREN We werken netjes, maar echt glad is het onderwaterschip nog niet. Voor een gladde afwerking heeft Willem Jan een handigheidje. 'Meng door de hars zo veel glaspareltjes tot een plamuurachtige substantie ontstaat en breng dat met een breed plamuurmes aan. Om de hars sneller schuurbaar te maken, voeg ie er ongeveer 2 procent paraffine aan toe. Die zorgt voor een afdekkend laagje, waardoor chemische uitharding beter verloopt: Dat afmessen gaat goed, achteraf had ik een schilder moeten vragen om te helpen 'af te rijen' met een lange rij. Als je dat goed doet, hoef ie amper te schuren. Als de hars voldoende is uitgehard, schuur ik het onderwaterschip met papier 80 en later 120. Ik wil de nieuwe kopervrije antifouling van Micron gebruiken, die moet volgens de verwerkingsvoorschriften over de epoxyverf Gelshield worden gezet en wel op dezelfde dag. Inmiddels heb ik een beetje ervaring met rollen en binnen een dag verandert het onderwaterschip twee keer van kleur: bruinig
66
I WATERKAMPioEN#20
2003
van de hars, grijs van de epoxyverf en blauw van de antifouling. Na de laatste streek en het wegtrekken van het afplakband pak ik in de kantine een pilsje en feliciteer mezelf. Het is me dankzij de vele hulp gelukt. ~
