Dochters voor Moeders METHODIEKBESCHRIJVING
COLOFON
Methodiekbeschrijving ‘Dochters voor Moeders’ Oemnia als routeplanner REDACTIE:
Bezoekadres: Oemnia Bernard Loderstraat 25-27 1063 NZ Amsterdam
Fiza Ahmed, Olivia Andiel en Grethe van Geffen Seba cultuurmanagement bv, www.seba.nl Yvonne van Amstel, Orbis, www.orbis.nl EINDREDACTIE:
Yvonne van Amstel, Orbis, www.orbis.nl Samira Boucetta, Oemnia, www.oemnia.nl UITGEVER:
Postadres: Oemnia Postbus 67102 1060 JC Amsterdam Telefoon: 020 411 5808 Fax: 020 411 5816 Email:
[email protected] www.oemnia.nl
Oemnia, Postbus 67102, 1060 JC Amsterdam, tel. 020-411 5808 OPLAGE:
300 exemplaren ONTWERP:
Roger van der Klugt, de Ontwerperij, www.ontwerperij.nl DRUK:
Hoogcarspel Grafische Communcatie, www.hoogcarspel.com ISBN: 90-811371-1-5
Oemnia als routeplanner
Leeswijzer
Ontdek je kracht
Voor u ligt de methodiekbeschrijving van het project ‘Dochters voor Moeders’ van Oemnia. Het is geen lang en saai verhaal dat u wordt voorgeschoteld, geen ambtelijke notitie met vakjargon en uitgebreide toelichting, maar een variatie aan teksten en beelden. De methodiekbeschrijving weerspiegelt zoveel mogelijk de unieke, eigen aanpak van Oemnia en bestaat uit de volgende onderdelen:
Hoe logisch en vanzelfsprekend deze aanpak ook is op het eerste gezicht, hij blijkt toch uniek te zijn. Veel reïntegratiebureaus vergeten de ‘eigen’ inbreng van de klant te betrekken bij hun aanpak. Kant en klare producten, zoals standaard trajecten, instrumenten en assessments worden op de klant losgelaten zonder de competenties en de beroepswens van de klant centraal te stellen. Daar komt nog bij dat de beeldvorming die bij reïntegratiebureaus, en daarbuiten, bestaat over Marokkaanse vrouwen niet die van zelfstandige potentiële werknemers is maar eerder die van vrouwen met een achterstand. Men is misschien bereid hen te helpen, maar dat is wat anders dan hen op waarde schatten. Waar de meeste Marokkaanse vrouwen tegenaan lopen op hun weg naar de arbeidsmarkt is vergelijkbaar met wat autochtone vrouwen in Nederland tegenkwamen voor de vrouwenemancipatie, circa veertig jaar geleden.
• Ontdek je kracht: de kern van onze methodiek voor u verwoord
3
• Over Oemnia: algemene achtergrondinformatie
4
• Resultaten: in meetbare termen voor u op een rij gezet
5
• Én-én-én-én aanpak beschreven
2
6-7
• Ervaring van een groepsbegeleider
8
• Ervaring van een samenwerkingspartner
9
• Vorm van het project ‘Dochters voor Moeders’
10 - 11
• Ervaringen van deelnemende vrouwen
12 - 17
• Ervaring verbreden: op stap naar Staphorst
18 - 19
• Ervaring benutten: over het nieuwe project ‘Zelfstandigheid bereid’
20 - 21
• En een column voor de filosofische noot in het geheel
22 - 23
Wij hopen dat de variatie aan beschrijvingen en invalshoeken u inspireert en wensen u veel leesplezier!
Oemnia is de routeplanner, geeft begeleiding en biedt hulp. De naam Oemnia zegt het al: het is Arabisch voor ‘ík wens’ want Oemnia gaat uit van de wensen en behoeften van vrouwen. Als de vrouwen een reële ’wens’ hebben dan kunnen zij rekenen op volledige ondersteuning. Oemnia werkt vanuit de overtuiging dat iedere vrouw haar eigen mogelijkheden, kwaliteiten en talenten heeft. Vaak is dit de blinde vlek van reïntegratiebureaus. Zij nemen tijd noch moeite om te ontdekken wat de specifieke individuele kwaliteiten en talenten zijn. Oemnia ervaart dat investeren loont!
Door tijd uit te trekken om de vrouwen zelf te laten ontdekken over welke competenties zij beschikken, kan een succesvol vervolgtraject worden bepaald. Samenwerking met de vrouwen vormt de belangrijkste succesfactor. Dit vergroot het zelfvertrouwen en zorgt voor herkenning en erkenning van de eigen kracht en competenties. De energie die dan vrij komt geeft vrouwen vleugels en doet hen voor de lange termijn een koers vinden in de maatschappij! Oemnia geeft de begeleiding en biedt hulp waar nodig waarbij de vrouwen zelf verantwoordelijk zijn om te zorgen voor een goed resultaat. Niet alles gaat van een leien dakje. Het is soms ook vechten en met de vuist op tafel slaan vanwege het gebrek aan kennis en inzicht en de vooroordelen in de samenleving. Vrouwen kunnen zelf van alles wensen, maar als de samenleving drempels opwerpt en muren bouwt, is een pittige aanpak onvermijdelijk. Daarom aan u de vraag: bent u bereid uw eigen handelen kritisch onder de loep te nemen? Maakt wat Oemnia realiseert bij u ambitie los om meer divers talent te benutten vanuit de eigen kracht van vrouwen? Oemnia hoopt met deze methodiekbeschrijving de kennis en inzichten te verbreden. Want Oemnia kan veel doen, maar niet alles. Beter is het als iedereen de handschoen oppakt, zijn vooroordelen opzij schuift en aan de slag gaat om ondernemende vrouwen, ongeacht hun herkomst, een kans te geven.
Zorg niet voor de mens, maar leer de mens voor zichzelf te zorgen.
Als mensen voor zichzelf kunnen zorgen, geeft ze dat zelfvertrouwen en zijn ze gemotiveerder hun doel te bereiken. Deze aanpak is typerend voor Oemnia.
3
Over Oemnia Oemnia stelt de wensen en behoeften van Marokkaanse meisjes en vrouwen centraal en spoort hen aan zelf stappen te ondernemen richting (arbeids- en maatschappelijke) participatie en emancipatie. In de verschillende projecten worden vrouwen actief bij het ontwerp betrokken zodat van een mismatch géén sprake kan zijn. Door het initiëren van specifieke activiteiten en omdat de deur altijd open staat weten de Marokkaanse vrouwen in Amsterdam West en daar buiten Oemnia te bereiken. Oemnia maakt deze vrouwen zichtbaar en heeft als doel de vrouwen effectief te laten participeren binnen de Amsterdamse samenleving. Het lukt Oemnia als géén ander om vanuit de ‘eigen’ culturele identiteit (en de kracht die meisjes en vrouwen kunnen putten uit hun eigen culturele waarden en gebruiken) adequaat een rol in het ‘openbare leven‘ op te nemen. Oemnia onderbouwt het emancipatie- en participatieproces van Marokkaanse meisjes en vrouwen door: • actief in te spelen op de behoeften, wensen en competen ties waardoor de vrouwen uiteindelijk hun ‘eigen’ inkomen kunnen genereren • het zichtbaar maken van deze groep binnen de Amsterdamse samenleving Oemnia beschikt over de noodzakelijke kennis van de leefwereld van Marokkaanse vrouwen aangezien het merendeel van de
Resultaten werknemers van Oemnia zelf van Marokkaanse afkomst is. Op deze wijze kan Oemnia aanhaken bij de uitsluiting en achterstellingmechanismen die (nog) spelen in de Amsterdamse samenleving en Marokkaanse cultuur om zo adequate oplossingen hiervoor aan te reiken. Emancipatie door Participatie! Dit realiseert Oemnia door het opzetten en aanbieden van verschillende diensten en producten. Elke vrouw krijgt een passend aanbod dat zich richt op haar eigen dagelijkse leefwereld met behoud van eigen identiteit maar met bewustwording van de eigen kracht en (on)mogelijkheden. Oemnia benadert elke vrouw als individu en niet als groep, waarbij de individuele wens centraal staat en waarbij aandacht is voor het behoud van eigen identiteit. Oemnia werkt hieraan door: • bewustwording; • bieden van ondersteuning naar Marokkaanse vrouwen, (lokale) overheid, bedrijfsleven en instellingen; • ontwikkelen van concepten, (arbeidsmarkt) projecten en methodieken; • creëren van ‘eigen’ leer-werk trajecten; • bieden van trainingen & opleiding; • bevorderen van netwerkontwikkeling tussen Marokkaanse vrouwen onderling en met autochtone vrouwen; • bevorderen van kennis- en informatie uitwisseling.
In 2005 heeft Oemnia het project ‘Dochters voor Moeders’ gestart om Marokkaanse vrouwen te begeleiden richting deelname aan het arbeidsproces. De Marokkaanse vrouwen willen hun zelfredzaamheid vergroten. Hun honger naar kennis is groot, ze kunnen en willen niet wachten op initiatieven van de (provinciale en locale) overheid voor een oplossing voor hun situatie. Via Oemnia werken ze aan het verwezenlijken van hun ‘wens’. De 42 vrouwen uit het project ‘Dochters voor Moeders’ zijn allemaal doorgestroomd naar vervolgtrajecten. Voor de een is het een (vervolg-) opleiding, voor de ander regulier duurzaam werk, voor de derde Nederlandse taalles en voor de vierde vrijwilligerswerk. Het beoogde doel (namelijk doorstroom van 75%) is daarmee dik gehaald. Ook de beoogde kwalitatieve resultaten kunnen als behaald worden afgevinkt:
• Vergroting van de arbeids- en maatschappelijke participatie van Marokkaanse vrouwen in Amsterdam-West; • Versterking van het gevoel van eigenwaarde bij en het zelfvertrouwen van de Marokkaanse vrouwen; • Verlaging van de drempel tot contacten met autochtonen en formele instanties.
Plan van aanpak
Fase 1
Fase 2
individuele gesprekken
opstellen en uitvoeren van een individueel coachingsen stappenplan
Fase 3 organiseren en plaatsen van de deelnemers in een vervolgproject, op werk of maatschappelijke participatie
Doorlopend begeleiding van de vrouwen bij de uitvoering van hun stappenplan d.m.v. groepsbijeenkomsten excursies, werkbezoeken en presentaties van bedrijven
Na afloop
4
coaching en begeleiding ook na afloop van het traject ‘de deur staat en blijft open’.
5
Verhalen van samenwerkingspartners Het succesverhaal van een én-én-én-én-aanpak
‘Dochters voor Moeders’
Oemnia heeft een succesverhaal te vertellen: In tegenstelling tot sommige mediaberichten laat het project ‘Dochters voor Moeders’ zien dat de meeste Marokkaanse vrouwen graag willen participeren in de Nederlandse samenleving. Maar de directe stap naar een opleiding, werk of een duaal traject is vaak moeilijk, de drempel ligt hoog. Deze vrouwen hebben een opstap nodig en die biedt Oemnia door middel van twee in elkaar verweven draden: 1. Een zelfredzaamheids-, zelfvertrouwens-, zelfontplooiingstraining: Waar sta je? Waar wil je heen? Wat heb je daarvoor nodig? Hoe kan Oemnia je daarbij helpen? 2. Een hele tastbare manier om kennis te maken met de arbeidsmarkt: Door het bezoeken van werklocaties van Amsterdamsebedrijven en instellingen en presentaties van instanties kunnen de vrouwen visualiseren wat het betekent om te werken (het plaatje bij het praatje). Oemnia ondersteunt het gehele proces: De vrouwen worden ontvangen als koningin, ze mogen eindelijk een keer aan zichzelf denken en voor sommigen is dat heel moeilijk. Oemnia gelooft in hun kracht. Niet alleen vinden de vrouwen bij Oemnia gelijkgezinden en kunnen ze elkaar, bij tegenslag er doorheen helpen, ook Oemnia wijst hen – helemaal op maat – de weg.
kreeg presentaties en voorlichtingsbijeenkomsten van: Klassenassistent
Verenigde Amstelhuizen / Cordaan
ROC
Opvoedsteunpunt
Consolid
Vacature Service Amsterdam
Zone parc
Unalzorg
FNV Vrouwenbond
Gilde Amsterdam
NOA, psychologisch advies- en onderzoeksbureau
Succesvolle Marokkaanse zakenvrouw – eigen ervaring in de strijd naar succes
(verbonden aan de VU)
AHM Amsterdams Historisch Museum
Gemeente Amsterdam, RUIMBaan voor Werk
Gilde Amsterdam
Consolid MAROKKAANSE VROUWEN
WERKGEVERS
AHM Amsterdams Historisch Museum
Wetenschapswinkel VU Amsterdam
ROC Amsterdam
6
FACILITATOR Werkbezoeken en Excursies, Trainers en Coaches
Cordaan FNV Vrouwenbond
7
Verhalen van samenwerkingspartners (vervolg) Gien Tuender “Het is net de Nederlandse vrouwenbeweging”
Consolid “Kansen bieden voor rolmodellen”
Historie brengen, contact halen Gien Tuender vertelde samen met Elly Bos tijdens een van de bijeenkomsten over de historie van Nederlandse vrouwenemancipatie hun ervaringen. Aan de hand van verhalen van hun grootmoeders en vrouwelijke familieleden schilderden zij de Nederlandse emancipatiebeweging. Daarop werd Gien gevraagd om samen met Elly een van de subgroepen te begeleiden. Het leek haar leuk en een uitdaging om met een groep Marokkaanse vrouwen te werken. Bovendien
Consolid heeft zijn wortels in het openbaar vervoer. Gestart als parttime uitzendbureau voor buschauffeurs is het bedrijf gegroeid tot inmiddels 130 medewerkers. Consolid leidt mensen op tot buschauffeur, maar inmiddels ook tot beveiliger en vrachtwagenchauffeur. Naast deze personeelsdiensten is de organisatie sinds enkele jaren actief op het gebied van e-learning en reïntegratie.
De ervaring van een groepsbegeleider, een interview
“meer contact met de Marokkaanse buren” gaf deze samenwerking Gien ook meer inzicht in de Marokkaanse cultuur en contact met “de Marokkaanse vrouwen”. Ontdek jezelf De vrouwen in het project “Dochters voor Moerders” kwamen om de twee weken bijeen in groepsbijeenkomsten. In de groep ging het vooral om de persoonlijke ontwikkeling van de Marokkaanse vrouwen. ”Wie ben je zelf? Hoe sta je in het leven? Waar wil je heen? Wat is je droom? Denk eens aan jezelf!” De wens om aan het werk te
8
De ervaring van een samenwerkingspartner
gaan stond hier centraal. In de loop van het traject werd steeds duidelijker: Als je echt werk wilt vinden dat bij je past, dan zul je ook thuis je eigen grenzen moeten stellen. Ook dat moesten de
“aan zichzelf denken moesten veel vrouwen nog leren” vrouwen leren. Gien vond het opvallend, dat “iedereen zo ontzettend lief is voor de ander” en dat “ze heel hard werken thuis”. Vaak hadden ze al een hele werkdag achter de rug voordat ze bij Oemnia kwamen; opstaan, kinderen verzorgen en naar school brengen, het huishouden, boodschappen, etc. Ze houden als het ware de boel bij elkaar en hebben thuis een heel centrale rol, maar aan zichzelf denken moesten veel vrouwen nog leren. Gien ziet hierin ook paralellen met de Nederlandse vrouwenbeweging: de wens om te werken resulteert bij veel Marokkaanse vrouwen ook in een wens naar meer zelfstandigheid (en financiële onafhankelijkheid). Hier begint de zoektocht naar “wat vind ik echt leuk?”, “wat past bij me?” en “hoe kan ik werk en privé combineren?”
Een netwerk met korte lijnen “Het gaat niet altijd om win-win. Het is ook iemand iets gunnen.” Consolid wil graag iets voor de maatschappij doen en ondersteunt daarom de doelen van Oemnia. Het bedrijf is aangesloten
zoek zijn naar een baan in het personenvervoer, de beveiliging of transport en logistiek, horen we dat wel.” Zo kwam ook Assia (haar verhaal zie pagina 16) bij Consolid terecht. Zij is een rolmodel in de ogen van Jasper ten Hoonte en zegt dan ook “een Marokkaanse vrouw achter het stuur van een GVB-bus, dat is toch prachtig. Want niets is leuker dan mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk te zien!”
“gaat niet altijd om win-win, het is ook iemand iets gunnen” bij het Amsterdamse convenant Van Vergrijzing naar Verkleuring, en via dit netwerk heeft Jasper ten Hoonte de directeur van Oemnia, Samira Boucetta ontmoet. Korte lijnen naar de samenwerkingspartners zijn kenmerkend voor de werkwijze van Oemnia: “als er mensen van Oemnia op
9
De praktijk: gesprekken, oefeningen Oefening: schep op over jezelf
Dromen
Levenslijn
Geen makkelijke oefening! Die lukt dan ook niet zonder verlegen gegiebel.
• Les geven
De vrouwen wordt gevraagd aan de hand van een getekende levenslijn hun leven te beschrijven. Daarbij moet bijvoorbeeld worden ingevuld hoe ze hun kindertijd hebben beleefd. Wat ze leuk en niet zo leuk vonden, waar hun interesses lagen.
Sterke punten Sterke punten verwoorden vrouwen als ‘Ik voed mijn kinderen goed op’. Bij deze oefening vinden de meeste vrouwen het lastig om in het middelpunt te staan en over zichzelf te praten. Veelal benoemen ze hun sterke kant in de opvoeding van de kinderen, het bereiden van maaltijden en het organiseren van het huishouden.
• Kapster worden • Bij een bakker werken • Apothekersassistente worden • Met kinderen of met vrouwen werken
Met andere woorden: vrouwen praten liever over de dingen om hun heen dan over zichzelf. Ze zetten zichzelf niet op de eerste plaats. Hun gezin komt eerst en hun echtgenoot en soms de (in)directe omgeving.
• Vroedvrouw worden
In de groepsbijeenkomsten hebben de vrouwen door soortgelijke oefeningen veel beter leren communiceren over zichzelf en hun wensen.
• Kok worden
trouwen jeugd zelfontplooïng
Door met hun eigen leven aan de gang te gaan krijgen de vrouwen een beter beeld van zichzelf.
kinderen gaan naar school
• Een baan in het onderwijs
• In de bejaardenverzorging werken
keuzes maken over je leven
0
10
20
30
40
50
60 jr.
• Piloot worden • Schoonheidsspecialist worden
10
11
Verhaal
Louiza
Persoonlijke ervaringen, interviews
“Door Oemnia heb ik nieuwe hoop gekregen”
Louiza, eind dertig, houdt van aanpakken en werkt momenteel dankzij de hulp van Oemnia als medewerkster bij Impuls. Zo verlegen als ze me vertelt te zijn, komt ze op mij helemaal niet over. Maar daar zit een heel ontwikkeltraject van Oemnia achter ...
Ik heb veel gemist In het kader van gezinshereniging heeft Louiza’s vader ongeveer 30 jaar geleden zijn familie laten overkomen naar Nederland. Louiza was toen 12 jaar en is in Nederland al snel gestart op de basisschool. Daarna heeft ze het Lager huishoud- en nijverheidsonderwijs (lhno) gevolgd. Na drie jaar is ze getrouwd en al gauw kwam het eerste kind waardoor ze haar school niet heeft kunnen afmaken. “Ik heb dus heel veel gemist” zegt ze, en dan bedoelt ze niet alleen het afmaken van een opleiding maar ook gewoon
12
“Ik heb veel gemist”
“jong kunnen zijn zonder de verantwoordelijkheid te hebben voor een kind”. Vallen en opstaan Inmiddels is Louiza moeder van twee volwassen kinderen en woont ze in het stadsdeel Geuzenveld/Slotermeer. Vanaf haar scheiding heeft ze alles zelf opgepakt, er was voor haar geen reden om bij de pakken neer te zitten. Zij oriënteerde zich op de activiteiten die er bij haar in de buurt werden georganiseerd. Volgens haar zijn het de dingen die je overkomen die je sterker maken. “Het is vallen – opstaan – vallen – opstaan, maar op den duur zie je, het is allemaal niet zo eng, ik kan het best!” Louiza gelooft wederom in haar kracht, mede dankzij de inzet van Oemnia. Louiza ontving een uitkering en had de plicht om te solliciteren bij werkgevers. Zij wist niet waar ze moest beginnen en hoe ze dat zou moeten doen. “Ik heb nog nooit een sollicitatie brief gemaakt en wat is een CV?”, vertelt ze. De hoop had ze dan ook al bijna opgegeven, maar via Oemnia
“Nederlandse vrouwen moesten hetzelfde pad bewandelen”
heeft ze deze teruggewonnen door het project ‘Dochters voor Moeders’. Naast de aanpak die gericht was op het versterken van de eigen kracht was er ook de mogelijkheid om zich te oriënteren bij verschillende Amsterdamse werkgevers. Ze was actief in het bijwonen van presentaties verzorgd door werkgevers, deed mee aan werkbezoeken en kreeg ondersteuning bij het vinden van een passende baan. “Oemnia kun je als wegwijzer gebruiken, ik had zo’n duwtje in mijn rug nodig. Ik heb veel geleerd en mezelf ontwikkeld en weet nu ook hoe ik het in het vervolg zelfstandig kan aanpakken. Je merkt dat je niet de enige bent, dat je er niet alleen voor staat en daar word je ook weer sterker van.” Oemnia is als een routeplanner die je de goede weg wijst, maar het rijden moet je zelf doen.
ten bewandelen. Zo kijk ik nu heel anders naar de Nederlandse samenleving”. Veel doen en veel leren Voor Louiza betekent Oemnia veel doen en veel leren: je komt er om contacten te leggen, om een breder perspectief op te bouwen en ze helpen je bijvoorbeeld ook bij concrete zaken als het zoeken van vacatures of bij het voorbereiden van een sollicitatiegesprek. Bovendien maken ze je wegwijs op de Nederlandse arbeidsmarkt en leer je hoe je voor jezelf opkomt. Door Oemnia heb ik nieuwe hoop gekregen in het zoeken naar een vaste baan. En het is gewoon doen, gewoon bellen, gewoon je dingen opsturen ...”
VerNederlandst “Tijdens de bijeenkomsten bij Oemnia ben ik me ervan bewust geworden hoe ‘verNederlands’ ik eigenlijk ben. Ik denk nu anders dan iemand die vers uit Marokko komt. En het was goed om tijdens de bijeenkomsten te zien dat Nederlandse vrouwen in het verleden eigenlijk een beetje hetzelfde pad hebben moe-
“het is vallen – opstaan – vallen – opstaan”
“Gewoon doen, gewoon bellen”
13
Verhaal
Hazer
“Kijken naar wat wèl kan”
Hazer kwam 13 jaar geleden naar Nederland. Ze was toen 17 jaar en getrouwd, inmiddels moeder van 3 kinderen. Zij is een sterke, zelfstandige vrouw en wil haar innerlijke kracht en doorzettingsvermogen gebruiken om weer aan het werk te gaan. Ze heeft een tijdje als overblijfmoeder op de basisschool van haar kinderen gewerkt, en kwam steeds meer tot de ontdekking dat ze graag met kinderen werkt en dat haar passie daar ligt.
14
Ze heeft altijd al veel affiniteit met kinderen gehad, ook toen ze nog in Marokko woonde paste ze veel op kinderen. Ze wilde heel graag haar beroep hier in vinden en bij Oemnia konden haar wensen worden gerealiseerd. Bijvoorbeeld door zich te gaan oriënteren in de opleidingsmogelijkheden. Samen met een van de begeleidsters van Oemnia is Hazer bij het ROC van Amsterdam geweest om zich in te schrijven voor de opleiding Sociaal Pedagogisch Werk (SPW). Hazer durfde de stap naar het ROC van Amsterdam niet alleen te maken, maar samen met haar begeleidster wel. Mama, blijf niet thuis! Vanuit haar familie krijgt ze steun voor haar plannen: haar man vindt dat, nu de kinderen op school zitten, zij nu de mogelijkheid heeft om zichzelf te ontwikkelen. De kinderen zijn er wat duidelijker in, die zeggen zelfs “Mama, blijf niet thuis!” Hazer is dan ook op allerlei manieren actief om zichzelf verder te ontplooien.
“wil haar innerlijke kracht en doorzettingsvermogen gebruiken”
Kijken naar wat wél kan De aanpak van Oemnia spreekt Hazer heel erg aan. Niet alleen zijn er mensen die je kunnen helpen, maar ze hebben ook een positieve insteek. Ze zien wat je kan maar ook wat je niet zou kunnen, het is duidelijk en een hele bemoedigende manier om door te gaan en niet op te geven. Hazer: “Mijn bezoeken aan de verschillende werkgevers hebben mij inzicht gegeven in de vele mogelijkheden om in Amsterdam aan het werk te gaan. Oemnia heeft gekeken naar wat “ik” wil maar ook naar mijn twijfels, want mijn wens om met kinderen te werken was te algemeen. Het werkveld “kinderen” is enorm groot. In mijn bezoek aan een kinderopvang voor gehandicapten kwam ik erachter dat ik niet met deze doelgroep “kinderen” wil werken. Nu werk ik als oppasmoeder voor kinderen onder de 4 jaar. Ik vind het ontzettend leuk om te werken met deze doelgroep; het maakt mij gelukkig en ik verdien eindelijk mijn eigen geld!”
“Mama, blijf niet thuis”
Nederlandse cultuur kan leuk zijn Door de trainingen van Oemnia heeft Hazer ook geleerd om ‘nee’ te zeggen. Vroeger zei ze altijd bij alles ‘ja’ als mensen haar ook om hulp vroegen wat ze eigenlijk door omstandigheden niet kon of wilde doen. Als nu een buurvrouw om hulp vraagt, durft ze ook ‘nee’ te zeggen als het haar niet goed uitkomt. Deze duidelijkheid vindt ze goed aan de ‘Nederlandse cultuur’: “Ja betekent ja, en nee betekent nee. Als je een afspraak maakt, schrijf je dat op in je agenda en dan zorg je dat je op tijd bent”.
“Ze zien vooral wat kan en niet wat niet zou kunnen”
15
Verhaal
Assia
“Bij Oemnia zoeken ze je kracht”
Drie jaar geleden, toen haar jongste kind drie jaar was, ging Assia (nu 35 jaar) zich oriënteren op de arbeidsmarkt. Tot dan toe was ze huisvrouw en heeft ze voor haar drie kinderen gezorgd. Ze heeft destijds via de Sociale Dienst verschillende cursussen en een sollicitatietraining gevolgd. “Ondanks dat ik goed de Nederlandse taal spreek, bleef ik in een vicieuze cirkel waar ik maar niet uit kwam. Zo kwam ik van het ene langdurige traject in het andere en kon daar geen concrete resultaten uithalen”. Assia was vrij onzeker geworden en wist niet zo goed hoe en wat ... “Ik dacht ik heb gewoon geen toekomst meer”.
16
ze is ook realistisch. Verloskundige worden betekent een lange, zware opleiding. Assia wilde liever een leuke baan waar ze nooit van heeft durven dromen! Ze wordt nu buschauffeur wat altijd al een stille gekoesterde droom was die ze nooit hardop durfde te noemen. Immers, het is niet een geaccepteerde baan in de omgeving, het is namelijk een mannenberoep. Met deze opleiding is ze momenteel bezig, en het mooie ervan is dat aan de opleiding een baangarantie zit.
Werken aan je `ik’ Maar toch bleef ze rondkijken en vol houden. Op de banenmarkt van CWI zag ze een stand van Oemnia. “Hè, eens kijken wat zij doen”. Het project van Oemnia stond toen nog op het punt om van start te gaan. “Oemnia is geweldig. Ze werken aan je binnenste: aan je `ik`, aan je zelfvertrouwen. Wat je zelf belangrijk vindt – al is het `maar` een droom, een toekomstvisie – bij Oemnia helpen ze je om je hoogste doel te bereiken op eigen kracht”.
Maar voordat ze voor de rijlessen in de bus mocht zitten, moest ze eerst een heel traject doorlopen. Assia heeft samen met Oemnia moeten doorduwen totdat zij op gesprek mocht. “Je hebt gesprekken, een computertest, je moet een half uur test rijden en dan schatten zij in of je wel in 30 uur bus kunt leren rijden. Je moet eerst de theorie halen en dan pas leer je rijden in de bus. Halverwege vertelden ze me dan nog dat ik te klein (1,53m) was! Toen zou ik het al weer opgegeven hebben, maar dankzij de begeleiding en de inzet van Oemnia ben ik er tegen in gegaan en mag ik het nu toch doen!”
Van vroedvrouw tot ... buschauffeur Een van Assia’s dromen is eigenlijk vroedvrouw te worden maar
Toen Assia na een aantal succesvolle gesprekken ineens vanwege haar lengte werd afgewezen, is Oemnia op haar strepen
“Ik dacht ik heb geen toekomst meer”
“gewoon durven”
gaan staan. Oemnia heeft ervoor gezorgd dat Assia in een testbus mocht zitten om te tonen dat zij, ondanks haar lengte, prima bij de pedalen en het stuur kon. Er was dus geen reden om haar af te wijzen. Durven, platbellen en vooral niet opgeven Assia heeft vooral geleerd dat je brutaal moet zijn, wil je ergens komen: je moet lef hebben, gewoon durven, de mensen of organisaties plat bellen en vooral niet opgeven. “Oemnia is eigenlijk ook een soort medicijn geworden en heeft me heel veel hoop gegeven.” Het werkgeversgevoel vasthouden Assia vertelt: “De beste bijeenkomst voor mij was de bijeenkomst waarin ik mezelf leerde kennen. We deden een sollicitatieoefening. Een vrouw was de werkgever, de andere de sollicitant. Eerst was ik de werkgever. Dat ging heel goed: ik stond er echt als een baas, voelde me ontzettend professioneel, echt prachtig. Maar toen draaiden we de rollen om. Als sollicitant zakte ik helemaal in elkaar, dat kon je al aan mijn houding zien. Ik kon niet praten, kreeg het benauwd, voelde me gekleineerd. Het was heel zwaar.
Deze oefening heeft me echt wakker geschud. Het was voor mezelf een goede therapie, een goede bewustwording. Dat mag ik dus niet meer doen. Als ik nu ergens ga solliciteren zal ik altijd proberen mijn `werkgeversgevoel` uit deze bijeenkomst mee te nemen. Door de bijeenkomsten en inzet van Oemnia heb ik in een relatief kort tijdsbestek veel geleerd: o.a. jezelf op de eerste plek plaatsen en bewust stilstaan bij je toekomst en dat het verwezenlijken van je ‘droom’ tijd vergt. Ik ga mijn droom waarmaken dankzij de steun van Oemnia”.
“deze oefening heeft me echt wakker geschud”
17
Ervaring verbreden Excursie naar Staphorst Oemnia kiest er in haar aanpak voor om de vrouwen een breder Nederlands beeld te geven dan alleen Amsterdam West. Met enige regelmaat trekken de vrouwen erop uit om zich te oriënteren op het heden en het verleden van de Nederlandse samenleving, zodat ook bij hen de Nederlandse cultuurwaarden in beeld worden gebracht. De vrouwen hebben een excursie gemaakt naar Staphorst. Voor de meeste vrouwen was dit de eerste keer dat zij in Staphorst kwamen, zij keken hun ogen uit. De excursie begon in ‘De Dissel’, het dorpscafé, alwaar wij werden verwelkomd door Hans en Aaltje, onze gidsen. Onder het genot van een kop koffie en een snee krentenwegge werd uitvoerig verhaald over de ‘eigen-aardigheden’ van de gemeente Staphorst. Klederdracht, politiek, de historie en de saamhorigheid werden besproken. De overeenkomsten met de Marokkaanse cultuur blijken groot te zijn. De overeenkomsten ten aanzien van klederdracht, dialect, geloof en de positie van vrouwen, werden breed met elkaar uitgewisseld.
18
Via een dorpswandeling onder het genot van een ‘tips kladdegie met sause mangels’ (puntzakje met pinda’s), kwamen de vrouwen aan bij Textiel- en Stoffenzaak K. F. Vloedgraven. In hun winkel gaven de heer en mevrouw Vloedgraven uitleg over de Staphorster klederdracht. Mevrouw Vloedgraven, zelf nog één van de zeshonderd vrouwen, die de Staphorster kleding draagt, gaf uitleg over de verschillende kleuren en dracht. De Marokkaanse vrouwen wilden alles digitaal vastleggen en hadden eerder gehoord dat zij hiervoor toestemming moesten vragen (volgens de APV uit 1937). Ook dit is vergelijkbaar met de Marokkaanse cultuur. Hiertoe was men bereid en vervolgens kwamen de camcorders, digitale fototoestellen en niet te vergeten de mobiele telefoons met foto uitrusting te voorschijn om dit bezoek ook voor het thuisfront vast te leggen. Onze gids Aaltje gaf aan dat de Staphorster vrouwen regelmatig een bezoekje brengen aan een van de Amsterdamse markten om stoffen te kopen om op die manier iets ‘unieks’ te kunnen dragen. En zie nu, de stoffen van de familie Vloedgraven vonden gretig aftrek bij de Marokkaanse vrouwen. Het bezoek aan de familie Vloedgraven werd afgesloten met een presentje, een Staphorster zakdoek. De volgende stop was een bezoek aan Museumboerderij Staphorst. De vrouwen bezochten daar de tentoonstelling: Staphorster kleding, sieraden en volkskunst. Met name de sieraden
werden uitvoerig bekeken. Burgemeester Joop Alssema verwelkomde de Marokkaanse vrouwen en roemde zijn dorp. Het ‘kuier’n’ door Staphorst maakte de vrouwen hongerig en deed hen belanden bij Kisteman alwaar zij een ontmoeting hadden met de Staphorster dames van de interkerkelijke vrouwengroep ‘De Passage’. “Voelen jullie je niet heel erg bekeken?” vroeg een van de leden van de vrouwengroep. “Absoluut niet”, zei één van de Marokkaanse vrouwen waarna zij zich later liet zien in Staphorster kleding. De vrouwen in Staphorst waren heel anders dan de geëmancipeerde, assertieve zelfstandige vrouwen in Amsterdam. En toch waren dit ook Nederlandse autochtone vrouwen. De Marokkaanse vrouwen waren stomverbaasd. Met deze vrouwen vonden zij veel overeenkomsten met hun eigen situatie. De zelfstandige positie van de vrouw was hier lang niet zo vanzelfsprekend als in Amsterdam. In sommige opzichten vonden de Marokkaanse vrouwen dat zij geëmancipeerder waren dan de Nederlandse vrouwen in Staphorst. Deze excursie bleek voor de vrouwen een enorme openbaring. Tegelijkertijd schepte deze excursie een bijzondere band met zowel de vrouwen uit Staphorst als de vrouwen die de excursie begeleidden. Deze excursie heeft voor niet alleen de Marokkaanse vrouwen, maar ook voor de Nederlandse vrouwen de ogen ge-
opend. Er blijken dus toch meer overeenkomsten dan verschillen tussen de vrouwen. Een bijzondere en ook emotionele gewaarwording. Twee onbekende culturen ontmoeten elkaar. Een persoonlijke kennismaking met een daadwerkelijke wederzijdse belangstelling zijn ingrediënten die lijken bij te dragen aan de overbrugging. Een beminning tussen beide lijkt niet ver weg te liggen.
Yvonne van Amstel (Orbis) Extern adviseur Oemnia
19
Ervaring benutten Project ‘Zelfstandigheid Bereid’ Een van de grootste krachten van Oemnia is het stimuleren en vergroten van het geloof in eigen kunnen. Voor een groep Marokkaanse vrouwen heeft Oemnia het cateringproject ‘zelfstandigheid bereid’ geïnitieerd. Dit ging niet zonder slag of stoot maar de aanhouder wint..
Oemnia kwam tot het idee om de competenties van de vrouwen effectief te benutten door het starten van het project ‘Zelfstandigheid Bereid’: een kwalificerend traject richting duurzame uitstroom naar een functie binnen de cateringbranche. Vrouwen worden actief begeleid, gecoacht en praktisch onderwezen op het terrein van voedselbereiding zodat zij kunnen instromen in een duurzame functie binnen de cateringbranche, horeca of zelfstandig ondernemer. De meeste vrouwen hebben een groot talent in koken, maar de vrouwen moeten óók bewust gemaakt worden dat zij over ‘grote’ mogelijkheden beschikken. Oemnia helpt de vrouwen actief bij het maken van deze omslag.
De vrouwen hebben inmiddels een aantal externe cateringopdrachten uitgevoerd en deze met zeer veel succes volbracht. Zo hebben de vrouwen voor het Bijbels Museum een Iftarmaaltijd* bereid voor circa 150 genodigden. Ook hier probeert Oemnia werk en leren actief te combineren. *(de Iftarmaaltijd is de gezamenlijke feestelijke maaltijd tijdens de Ramadan waarmee ’s avonds de vasten doorbroken worden)
Via haar extensieve netwerk ontdekte Oemnia het bestaan van het praktijkcentrum Zuidoost. Dit centrum, waarin de Dienst Werk en Inkomen van de gemeente Amsterdam haar werkzoekenden praktijktrainingen laat volgen, bleek de perfecte locatie voor het praktijkdeel van het project ‘Zelfstandigheid Bereid’. De school beschikt over een professionele keuken alwaar de vrouwen hun praktijk kunnen toetsen en ontwikkelen.
20
“niet zonder slag of stoot”
“Het effectief benutten van ‘kooktalenten’
“zeer veel succes”
21
Column van een specialist in diversiteit
“Nomaden of gevestigden… of beeldvorming” De gedachte om ook een column toe te voegen aan deze methodiekbeschrijving kwam op toen in een gesprek met Samira Boucetta en Yvonne van Amstel aan de orde kwam hoe lastig het is om je plek te veroveren in een wereld vol vooroordelen. Als veel mensen de neiging hebben je in te delen in een bepaalde categorie, dan moet je vechten om zelf je categorie te bepalen. Zo kwamen we op de indeling van Bruce Chatwin, en deze column kijkt of zijn indeling is toe te passen op Moeders voor Dochters van Oemnia.
Onze wereld valt te verdelen in twee typen mensen, aldus de schrijver Bruce Chatwin. De nomaden zijn de mensen die graag willen reizen, verder willen, op zoek zijn naar nieuwe ervaringen en wars zijn van binding aan een bepaald stuk land of gebied. De gevestigden zijn mensen die graag bouwen, die een huis maken met een tuin en een hek daaromheen, die graag houden wat ze hebben en dit bezit zorgvuldig beschermen. De nomaden houden niet van de gevestigden en vice versa. Want de nomaden willen kunnen lopen, zwerven, grazen en werken waar ze op dat moment zijn. Voor de zigeuners, de Pular, de Aboriginals en andere nomaden van deze wereld is het maar wat lastig dat de gevestigden zich land toeëigenen, het gebied afgrenzen en daarmee de bewegingsvrijheid van de nomaden ernstig beperken. Hun levensstijl is afhankelijk van het bestaan van een vrij gebied waar zij doorheen kunnen trekken. De gevestigden zien met lede ogen toe hoe de nomaden met hun kuddes door hun keurig aangelegde tuin wandelen. Zij lijken niet te hechten aan de inspanning die de gevestigden zich
troosten voor samenlevingsopbouw, en bedreigen de orde die de gevestigden in het leven roepen om hun bezit en hun normen en waarden te beschermen. Aan dit beeld moest ik denken toen ik de verhalen hoorde van de vrouwen die via Oemnia hun weg in de gevestigde wereld proberen te vinden. De gevestigden ervaren een sterk gebrek aan houvast in de confrontatie met ondernemende Marokkaanse vrouwen. Gevestigden houden van een ordelijke wereld waarin iedereen zich voorspelbaar gedraagt. De Marokkaanse vrouwen zijn voor hen als de nomaden, die het beeld verstoren en de tuin in de war schoppen. Krampachtig bewaken de gevestigden hun hekjes, en proberen deze wilde dames ertoe te bewegen om om de bloemen en het gras te letten en vooral op het pad te blijven. Het grootste probleem is echter niet dat de Marokkaanse vrouwen daadwerkelijk nomaden zijn, want in deze wereld is dat slechts een minderheid van de mensen; de minderheid die in boeken, dromen en films onze sympathie heeft. Het probleem
is in feite dat zij niet in de door de gevestigden ontworpen hokjes passen. Zij komen bij een reïntegratiebureau om formulieren in te vullen, maar dat ze de parket-leg-specialist van hun familie zijn of hun hand niet omdraaien voor het repareren van een auto, dat komt in de beeldvorming van de gevestigden niet voor en wordt dus over het hoofd gezien. Daardoor kunnen zij niet de plek innemen waarvoor zij de kwaliteiten in huis hebben. Zij worden gebombardeerd tot een buitenstaanderspositie als nomade, terwijl zij vaak gewoon net als de gevestigden een huis met een tuin willen, samen bouwen aan de samenleving hier ter plaatse. Geloof me, ook onder Marokkaanse vrouwen vormen de echte nomaden een kleine minderheid. Maar als gevestigden met hun vaste normen en waarden de definities te eng bepalen, komen Marokkaanse vrouwen niet uit de verf hoewel zij alles te bieden hebben. Verruim dus uw blikveld, en sta open voor een Japanse, Franse, een wilde of een rotstuin. Het vergroot onze veelzijdigheid en brengt een stukje van de nomadendroom dichterbij in het dagelijks leven! Grethe van Geffen, Seba cultuurmanagement bv november 2006
22
23
