PRAKTISCH
Routeplanner voor jong talent
Een uitgave van de Onafhankelijke Ziekenfondsen Sint-Huibrechtsstraat 19 - 1150 Brussel T 02 778 92 11 - F 02 778 94 04
[email protected] — Foto’s > Isopix
www.mloz.be
(©) Onafhankelijke Ziekenfondsen / Brussel, maart 2011 (Ondernemingsnummer 411 766 483)
Routeplanner voor jong talent
J
e bent net afgestudeerd en trekt met veel enthousiasme de beroepswereld in? Dan begin je aan de eerste fase van een hopelijk boeiende en interessante carrière.
Maar wellicht zit je ook met tal van praktische vragen. Welke stappen moet je ondernemen om in orde te zijn voor de sociale zekerheid? Heb je onmiddellijk recht op vakantie? En wat indien je niet meteen een job vindt? In deze brochure verzamelen we een aantal belangrijke weetjes om je overstap van studeren naar het beroepsleven zo vlot mogelijk te laten verlopen. Veel succes en leesplezier!
Begin van een boeiende carrière
5
Schrijf je in! Hoewel je de schoolpoort nog maar net achter je hebt dichtgetrokken, moet je je alweer ergens inschrijven. Deze keer niet aan een hogeschool of universiteit, maar bij een arbeidsbemiddelingskantoor en je ziekenfonds.
Bij het arbeidsbemiddelingskantoor Essentieel is dat je zo snel mogelijk naar een arbeidsbemiddelingsbureau gaat om je in te schrijven als werkzoekende, of je nu je diploma behaalde of niet.
Hoe?
Op die manier:
• in Vlaanderen: via de werkwinkels van de VDAB of via www.vdab.be • in Brussel: via de kantoren van ACTIRIS of via www.actiris.be • in Wallonië: via de kantoren van FOREM of via www.forem.be • in de Duitstalige gemeenschap bij ADG of via www.adg.be
• maak je jezelf bekend op de arbeidsmarkt; • kan je een beroep doen op de diensten van het arbeidsbureau om je zoektocht naar werk te vergemakkelijken; • kan je de voordelen genieten van actieplannen gericht op de inschakeling van jongeren; • kom je in de periode van je wachttijd (zie p. 12) en vrijwaar je je sociale rechten.
Je meldt je aan bij een van de kantoren van het arbeidsbureau met je identiteitskaart of je schrijft je online in.
Wanneer? Zo snel mogelijk nadat je afgestudeerd bent. > Je kan je al inschrijven vanaf de maand januari van je laatste schooljaar. > Zette je je hogere studies tijdens het schooljaar stop? Dan moet je je zo snel mogelijk inschrijven. > Heb je een tweede zittijd? Dan kan je je inschrijven vanaf het moment dat je eindverhandeling is ingediend en je geen examens meer moet afleggen.
6
Bij je ziekenfonds Zolang je studeert, ben je tot je 25ste verjaardag verzekerd via de verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen van je ouders. Vanaf dan, of wanneer je vroeger aan de slag gaat, moet je je bij een ziekenfonds aansluiten. Je hebt dan recht op:
In de praktijk
• financiële tegemoetkomingen voor een ziekenhuisopname, dokterskosten of geneesmiddelenkosten; • een uitkering wanneer je door ziekte en/of arbeidsongeschiktheid zonder loon valt; • een wachtuitkering wanneer je na het verloop van je wachttijd nog geen job gevonden hebt.
• Waar? Stap naar een van de Onafhankelijke Ziekenfondsen of naar de Hulpkas voor ziekte- en invaliditeitsverzekering (HZIV). • Wanneer? Vanaf het moment dat je een job vindt of wanneer je wachtperiode is beëindigd. • Hoe? Ga met je identiteitskaart naar het ziekenfonds van je keuze of een dienst van de HZIV. Je hebt ook een attest nodig dat bevestigt dat je onderworpen bent aan de sociale zekerheid. Dit attest krijg je van je werkgever of de betalingsinstelling van de werkloosheidsuitkeringen (zie p. 12).
Daarnaast biedt je ziekenfonds je nog een aantal extra voordelen aan via de aanvullende verzekering.
De Onafhankelijke Ziekenfondsen De Onafhankelijke Ziekenfondsen groeperen zeven apolitieke en dynamische ziekenfondsen: OZ Onafhankelijk Ziekenfonds, Omnimut, Euromut, Freie Krankenkasse, Securex Onafhankelijk Ziekenfonds, Partena Onafhankelijk Ziekenfonds en Partenamut. Met meer dan 2.000.000 leden zijn de Onafhankelijke Ziekenfondsen de op twee na grootste verzekeringsinstelling van het land.
7
Solliciteren maar! De zoektocht naar je eerste job kan nu echt beginnen. Voor sommigen gaat het vanzelf, voor anderen loopt het niet meteen van een leien dakje. Maar wees gerust, na verloop van tijd valt er altijd wel iets uit de bus. Er bestaat geen ultieme sollicitatie-handleiding. Hieronder vind je wel enkele manieren om een geschikte job te vinden.
Online solliciteren Op het internet kan je op twee manieren een job vinden: • Je plaatst je cv op een CV-databank. • Je bekijkt de online vacatures op jobsites. Dat kan via de websites van de VDAB, ACTIRIS, FOREM en DGA, maar ook via commerciële jobsites als Vacature.be, Stepstone.be, Jobat.be, Monster.be, Jobscareer.be, …
Let op! Werkgevers kunnen het internet gebruiken om potentiële werknemers te screenen. Heb je een profiel op netwerksites als Facebook of Netlog? Hou het dan netjes of een bouw een filter in zodat vrienden en potentiële werkgevers niet hetzelfde te zien krijgen.
8
Reageren op een advertentie in de krant Schuim regelmatig de vacatures in verschillende kranten en magazines af. Om te weten welke aanbiedingen interessant zijn, verzamel je best zoveel mogelijk aanbiedingen om ze dan onderling te vergelijken. Wil je reageren op een bepaalde aanbieding? Stuur dan je CV en sollicitatiebrief naar het vermelde mail- of postadres.
Tip: Krijg je geen antwoord na een week? Informeer dan gerust zelf eens door tijdens de kantooruren te bellen. Dat geeft blijk van interesse in de job.
Spontaan solliciteren Heb je al je gedroomde werkgever in gedachten? Waag dan zeker ook je kans door spontaan te solliciteren. Je stelt dan zelf je kandidatuur zonder op een bestaande vacature te reageren. De kans dat je onmiddellijk wordt aangeworven is uiteraard klein, maar je komt misschien wel terecht op een reservelijst voor een eventuele latere aanwerving.
Solliciteren bij de overheid Ook de overheid is een interessante en belangrijke werkgever. Overheidsfuncties zijn ingedeeld in verschillende niveaus. Je studies bepalen naar welke functies je kan solliciteren. Verder kunnen overheidsfuncties statutair of contractueel zijn: • Statutair betekent dat je vastbenoemd bent. Om voor zo'n statutaire functie in aanmerking te komen, moet je deelnemen aan een selectieprocedure en slagen voor de verschillende proeven. • Contractueel betekent dat je een arbeidsovereenkomst krijgt van bepaalde of onbepaalde duur. Contractuele functies komen steeds vaker voor bij de overheid. Om in aanmerking te komen voor zo'n contractuele vacature, doorloop je een selectieprocedure waarbij je competenties geëvalueerd worden.
Vacatures voor overheidsfuncties zijn het makkelijkst online te raadplegen: • voor de federale overheid via www.selor.be • voor de Vlaamse overheid via www.jobpunt.be • voor de functies bij het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, de Waalse overheid of de Franstalige gemeenschap via de websites van Forem, VDAB en Actiris (zie p 19).
9
Aan de slag! Je hebt je eerste job gevonden? Proficiat! Je moet je nu zo snel mogelijk uitschrijven als werkzoekende bij het arbeidsbemiddelingkantoor. Dat doe je best online.
De arbeidsovereenkomst Werk je in loondienst? Dan heb je een arbeidsovereenkomst afgesloten met je werkgever. Daarin staan de werkgever en werknemer vermeld, wanneer de overeenkomst van start gaat (en in sommige gevallen eindigt), de functie, het loon en de arbeidsvoorwaarden. Er bestaan verschillende soorten arbeidsovereenkomsten. De mogelijkheden op een rijtje:
Arbeidsovereenkomst van beperkte duur De werkgever legt op voorhand de duur van de tewerkstelling vast. Eens de voorziene datum bereikt is, loopt je arbeidsovereenkomst automatisch af. Arbeidsovereenkomst van onbepaalde tijd De duurtijd van de tewerkstelling wordt niet op voorhand bepaald. Dit type overeenkomst kan zowel door de werknemer als de werkgever opgezegd worden, mits het naleven van een aantal wettelijke bepalingen.
10
Vervangingsovereenkomst Dit is een arbeidsovereenkomst van tijdelijke duur waarbij je als werknemer een andere werknemer vervangt die om een specifieke reden (ziekte, ouderschapsverlof, tijdskrediet, …) werkonbekwaam is. In de overeenkomst wordt uitdrukkelijk vermeld om welke werknemer het gaat en om welke reden en onder welke voorwaarden hij vervangen wordt.
Interim-contract Werken onder een interim-contract of uitzendarbeid gebeurt via een uitzendbureau dat optreedt als je werkgever en je loon uitbetaalt. Een onderneming schakelt zo’n bureau in wanneer het tijdelijk extra werkkrachten nodig heeft. Interimcontracten zijn steeds van bepaalde duur, maar kunnen wel hernieuwd worden.
Proefperiode In de arbeidsovereenkomst is meestal ook sprake van een proefperiode. Die geeft de werkgever de tijd om in te schatten of je effectief geschikt bent voor de job en laat jezelf toe te bepalen of het werk je al dan niet ligt.
Loopt het niet zoals verwacht? Dan kan elk van beide partijen de arbeidsovereenkomst eenzijdig stopzetten. Voor een arbeidscontract kan dit ten vroegste na zeven dagen, voor een bediendecontract ten vroegste na een maand.
Arbeider
tot max. 14 dagen
Bedienden (jaarsalaris < 36.604 euro)
tot max. 6 maanden
Bedienden (jaarsalaris > 36.604 euro)
tot max. 12 maanden
Interim
eerste 3 dagen
De duur van de proefperiode hangt af van je contract.
Bedragen van toepassing sinds 1 januari 2011.
Het loon In je arbeidsovereenkomst moet duidelijk vermeld staan hoeveel je startloon bedraagt en hoe en wanneer het uitbetaald wordt.
Maak steeds het onderscheid tussen het bruto- en het nettoloon. Dat laatste is het bedrag dat je overhoudt na aftrek van alle verplichte lasten. Nettoloon = brutoloon – RSZ-bijdrage – bedrijfsvoorheffing
De RSZ-bijdrage is een bijdrage die je werkgever afhoudt om de kosten van de sociale zekerheid te dragen. De bedrijfsvoorheffing is al een deel van de te betalen personenbelasting, afhankelijk van je inkomen en gezinssamenstelling.
11
Vakantie! Wanneer je werkt als loontrekkende, heb je recht op betaald verlof. Het aantal vakantiedagen hangt af van hoe lang je het jaar voordien actief was. Als dat een volledig jaar was, dan heb je het jaar daarop recht op vier weken betaalde vakantie. Voor wie slechts een half jaar heeft gewerkt, is dat twee weken. Tijdens je vakantie blijf je een loon ontvangen en heb je bovendien ook recht op vakantiegeld. Bij een bediende gebeurt de betaling door de werkgever. Bij een arbeider door de Rijksdienst voor Jaarlijkse Vakantie. Als schoolverlater die net aan de slag gaat, heb je dus geen recht op een volledige vakantie. Om je dan toch de mogelijkheid te geven om even uit te blazen, is er het systeem van jeugdvakantie. Daardoor heb je recht op een aantal vakantiedagen om je aantal betaalde vakantiedagen aan te vullen tot vier weken.
Daarnaast ontvang je ook een jeugdvakantie-uitkering. Die komt ten laste van de werkloosheidsverzekering en bedraagt 65 % van je brutoloon (begrensd tot 1.960,18 euro per maand) tijdens de maand waarin je jeugdvakantie neemt. Jij en je werkgever moeten hiervoor een formulier invullen dat je bij de uitbetalingsinstelling, het werkloosheidsbureau van de RVA of op hun website vindt.
Voorbeeld Je studeert af in juni en je gaat aan het werk vanaf 1 oktober. In dat geval heb je in dat jaar drie maanden gewerkt. In het volgende jaar heb je dan recht op één week betaalde vakantie. Maar via de jeugdvakantie kun je dat aanvullen tot 4 weken. Heb je een brutoloon van 1.900 euro? Dan heb je recht op een jeugdvakantieuitkering van 1.235 euro (65 %).
12
In afwachting van de eerste job… Als je ingeschreven bent als werkzoekende kom je in de wachttijd. Vind je geen job voor die wachtperiode verstrijkt? Dan kan je een wachtuitkering aanvragen. De duur van de wachttijd is afhankelijk van je leeftijd op het ogenblik van je inschrijving. leeftijd
wachttijd
jonger dan 18 jaar
155 dagen (6 maanden)
18 tot en met 25 jaar
233 dagen (9 maanden)
26 tot 30 jaar
310 dagen (1 jaar)
Als wachtdagen tellen alle weekdagen (ook zaterdag en feestdagen) behalve zondag. Indien je voor het begin van je wachttijd hebt gewerkt, dan worden die dagen van je wachttijd afgetrokken.
Tijdens je wachttijd moet je beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt. Dat houdt in dat je aan het arbeidsbemiddelingskantoor moet kunnen aantonen dat je actief
op zoek gaat naar werk en dat je openstaat voor jobaanbiedingen. Hou daarom steeds de bewijzen van sollicitatieprocedures bij (vacatures, sollicitatiebrieven, …).
13
Let op! Als je je later inschrijft, loopt de wachttijd pas vanaf de datum van je inschrijving. Dan verlaat eveneens het tijdstip waarop je een wachtuitkering kan genieten. Bovendien moet je dan in het geval dat je een wachtuitkering ontvangt en
arbeidsongeschikt wordt, bij het ziekenfonds nog eens een wachtperiode van 6 maanden vervullen vooraleer je aanspraak maakt op een uitkering voor arbeidsongeschiktheid. (zie p. 15).
> Op www.rva.be onder het thema ‘volledige werkloosheid’ kan je makkelijk je wachttijd berekenen.
Enkele vaak gestelde vragen over de wachttijd Wat als ik arbeidsongeschikt word tijdens mijn wachttijd? Dan wordt de wachttijd verlengd met de duur van je arbeidsongeschiktheid aangezien je niet beschikbaar bent voor de arbeidsmarkt.
Kan ik een opleiding volgen tijdens mijn wachttijd? Ja, op voorwaarde dat het om een door je arbeidsbemiddelingskantoor erkende opleiding gaat. Een opleiding in het dagonderwijs (hogeschool of universiteit) valt daar niet onder. Volg je een dergelijke opleiding? Dan moet je je uitschrijven als werkzoekende bij je arbeidskantoor. Dat doe je best online.
Mag ik werken tijdens mijn wachttijd? Dat hangt af van het soort contract waaronder je werkt. • bij een studentencontract wordt de wachttijd verlengd met de duur van het contract. Je job mag maximaal 23 dagen duren. • bij een interimcontract (een bedienden- of arbeiderscontract) loopt de wachttijd door en worden de dagen die je gewerkt hebt meegeteld als wachttijd. • bij een zelfstandige activiteit wordt de wachttijd opgeschort met de dagen waarop je als zelfstandige werkte. Om daarna aanspraak te kunnen maken op een uitkering, zul je na je activiteit de rest van je wachttijd moeten volmaken (de wachttijd moet beëindigd zijn voor je 30ste verjaardag).
14
Let op! Werk je langer dan 28 dagen aaneensluitend tijdens je wachttijd en word je daarna opnieuw werkzoekend? Dan vervalt je wachttijd en moet je je opnieuw inschrijven bij je arbeidsbemiddelingskantoor. Breng het arbeidsbemiddelingskantoor altijd op de hoogte wanneer je werkt
met een gewoon arbeidscontract, en zeker wanneer die betrekking afloopt. Vergeet zeker ook niet je C4 te vragen aan je werkgever. Word je door het arbeidsbemiddelingskantoor opgeroepen terwijl je aan het werk bent? Ga daar dan steeds op in. Een eenvoudig telefoontje met de melding dat je werkt is voldoende.
Kan ik een stage of vrijwilligerswerk verrichten tijdens mijn wachttijd? Dat kan, op voorwaarde dat je beschikbaar blijft voor de arbeidsmarkt. Vertrek je naar het buitenland? Dan mag je periode van onbeschikbaarheid in principe niet langer dan 4 weken duren.
Mag ik een aanbieding van het arbeidsbemiddelingsbureau weigeren tijdens mijn wachttijd? Het arbeidsbureau helpt je met je zoektocht naar de geschikte job. Heb je na een bepaalde periode nog geen job? Dan zal het je zelf een aantal aanbiedingen doen en je uitnodigen voor een gesprek. Als je die uitnodigingen weigert, wordt de reeds doorlopen wachttijd geannuleerd en moet je weer een nieuwe wachttijd van 310 dagen doorlopen. Je kan dat twee keer doen, maar na een derde keer, loop je het risico om je recht op een wachtuitkering te verliezen. Negeer dus nooit een uitnodiging van het arbeidsbemiddelingskantoor.
Heb ik nog recht op kinderbijslag tijdens mijn wachttijd? In principe blijven je ouders kinderbijslag ontvangen zolang je in je wachttijd zit en jonger dan 25 bent. Deze uitkering stopt wanneer je 25 wordt, begint te werken en meer dan 490,09 euro (bruto) verdient of een wachtuitkering ontvangt.
15
Is je wachttijd voorbij en heb je nog geen job gevonden? Dan maak je aanspraak op een wachtuitkering in afwachting van
een eerste job. Je moet daarvoor aan de volgende voorwaarden voldoen:
• je studies beëindigd hebben • jonger zijn dan 30 jaar • ingeschreven zijn als werkzoekende Hoeveel je wachtuitkering precies bedraagt, hangt af van je leeftijd en gezinssituatie. Forfaitaire bedragen per maand (bedragen van 01/09/2010) alleenwonend
samenwonend
jonger dan 18 jaar
€ 284,44
€ 244,14
vanaf 18 jaar
€ 447,20
vanaf 21 jaar
€ 740,74
€ 389,22
samenwonend met gezinslast
Bevoorrecht samenwonend*
€ 258,18 € 1001,52
€ 414,70
* bevoorrecht samenwonend: wanneer de werkloze en zijn/haar partner uitsluitend uitkeringen ontvangen en het dagbedrag van de uitkering van de partner niet hoger is dan 30,16 euro.
In de praktijk De wachtuitkering wordt uitbetaald door een vakbond of de Hulpkas voor Werkloosheidsuitkeringen (HVW). Om je daar in te schrijven, meld je je aan met je inschrijvingsbewijs als werkzoekende of met je ontslagformulier als je al gewerkt hebt.
Liever je eigen baas?
17
Als zelfstandige aan de slag Ben je liever je eigen baas in plaats van in loondienst te werken? Dan kan je een eigen onderneming starten en als zelfstandige aan de slag gaan. Dat is echter niet vanzelfsprekend en vraagt veel voorbereiding. Enkele zaken die je niet over het hoofd mag zien:
• Om als zelfstandige te werken moet je minstens 18 jaar zijn. • Voor je als zelfstandige begint te werken, moet je je wenden tot een erkend ondernemingsloket. Handelsen ambachtsondernemingen moeten hun ondernemersvaardigheden en beroepsbekwaamheid (bv. basiskennis bedrijfsbeheer) bewijzen om een inschrijving te krijgen. • Naast het ondernemingsloket moet je ook contact opnemen met het bevoegde BTW-controlekantoor. Dat gaat na of je onderneming onderworpen is aan de BTW. Is dat het geval? Dan schrijft het BTW-controlekantoor je in bij de Kruispuntbank als onderneming onderworpen aan de BTW. Je vindt de adressen van deze diensten terug op www.fiscus.fgov.be. • Als zelfstandige moet je een zichtrekening voor beroepsdoeleinden openen. Het rekeningnummer moet vermeld staan op elk commercieel document van je onderneming. • Bovendien moet je als zelfstandige in veel gevallen over een aantal vergunningen en attesten beschikken. Meer info daarover vind je op de website van Unizo, de Unie voor Zelfstandige Ondernemingen: www.unizo.be.
18
Sociale zekerheid Binnen de 90 dagen na het begin van je zelfstandige activiteit moet je je aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds of bij de Nationale Hulpkas voor Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen. Daarnaast moet je ook aangesloten zijn bij een ziekenfonds of de Hulpkas voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering. Tijdens de eerste 3 jaar betaal je een voorlopige bijdrage. Vanaf het 4e jaar wordt de bijdrage berekend op basis van je beroepsinkomsten. Door de betaalde bijdragen heb je recht op sociale zekerheid: • kinderbijslag, kraamgeld en adoptiepremie • terugbetaling van kosten voor geneeskundige verzorging • uitkeringen wegens arbeidsongeschiktheid of invaliditeit • een rust- of overlevingspensioen Let op! Zelfstandigen in staat van behoefte kunnen een vrijstelling van bijdragen aanvragen bij hun sociaal verzekeringsfonds.
Plan Jonge Zelfstandigen van het Participatiefonds Deze maatregel wil jongeren stimuleren om zich als zelfstandige te vestigen of een eigen bedrijf op te richten. Hoe? Door goedkope leningen aan te bieden en voor steun en omkadering te zorgen bij het opstarten van een eigen zaak. Je leest er alles over op www.fonds.org.
19
Meer info! Voor meer informatie over solliciteren, tewerkstellingsplannen en jobaanbiedingen: www.vdab.be www.actiris.be www.forem.be Andere interessante jobsites: www.vacature.be www.jobat.be www.stepstone.be www.monster.be Praktische informatie voor beginnende zelfstandigen: www.unizo.be www.voka.be www.fonds.org www.rsvz.be Surf naar www.mloz.be voor meer informatie over de Onafhankelijke Ziekenfondsen. www.rva.be De website van de Rijksdienst voor arbeidsvoorziening www.onva-rjv.fgov.be De website van de Rijksdienst voor jaarlijkse vakantie
de Landsbond van de Onafhankelijke Ziekenfondsen groepeert:
Verantw. Uitgever: X. Brenez - Landsbond van de Onafhankelijke Ziekenfondsen / Sint-Huibrechtsstraat 19 - 1150 Brussel / 2011/03
Brochures en praktische info om u te helpen — www.mloz.be
