Diversiteit in en rond de klas Kaj Poelman
Programma 1. Gender, normen, Stereotypen, Seksuele diversiteit….? 2. Aan de slag: Schoolcultuur en indirect lesgeven 3. Direct lesgeven en framing
Under the bed
Wat is Gender? geslacht , sekse
gender verwijst naar culturele en sociale (aangeleerde) verschillen op basis van je geslacht
verwijst naar de biologische verschillen tussen mannen en vrouwen
lengte
kledij spierkracht
geslachtsdelen
studiekeuze gedrag
gender
hetero holebi cisgender transgender
Er wordt (algemeen) aanvaard / verwacht van een meisje / jongen dat zij/hij…
zorgend is
de leiding neemt
behulpzaam is
stoer is
stil is
netjes is
huilt
initiatief neemt
organiseert
voorzichtig is
zelfzeker is veel praat emotioneel is competitief is
dominant is lief is zaagt en klaagt intelligent is grappig is
rationeel is er goed wil uitzien emoties verbergt
ambitieus is
stoer is competitief is zelfzeker is grappig is de leiding neemt dominant is
initiatief neemt rationeel is emoties verbergt ambitieus is
zorgend is huilt
veel praat voorzichtig is stil is
emotioneel is lief is zaagt en klaagt intelligent is
behulpzaam is netjes is er goed wil uitzien
Mental Rotation Test
geen gendergerelateerde info
resultaten zoals gewoonlijk
Angelica Moè, 2008
‘mannen beter dan vrouwen, waarschijnlijk om genetische redenen’
‘vrouwen beter dan mannen, waarschijnlijk om genetische redenen’
resultaten zoals gewoonlijk
resultaten m en v even goed…
Aantal uren gespendeerd aan huiswerk per geslacht bij 15-jarigen, Canada.
Statistics Canada, Youth in transition survey, cohort A
Aantal uren gespendeerd aan huiswerk per geslacht bij 15-jarigen, Canada.
Statistics Canada, Youth in transition survey, cohort A
Aantal uren gespendeerd aan huiswerk per geslacht bij 15-jarigen, Canada.
Statistics Canada, Youth in transition survey, cohort A
ruimtelijk inzicht taal beweeglijk sociaal voelend competitief grofmotorische aanleg
empathie netjes
Kjell
Marit
sterk emoties
Stop met wenen! Grote jongens wenen niet.
Stop met wenen! Zo erg is het niet.
sterk emoties
zorgen voorzichtig
sterk
zorgen
emoties
voorzichtig
bouwen
huishouden
sterk
zorgen
emoties
voorzichtig
bouwen
huishouden
sterk
zorgen
emoties
voorzichtig
bouwen
huishouden
stoer
mooi aantrekkelijk
sterk
zorgen
emoties
voorzichtig
bouwen
huishouden
stoer brandweerman
mooi aantrekkelijk juf
sterk
zorgen
emoties
voorzichtig
bouwen
huishouden
stoer brandweerman succesvol
mooi aantrekkelijk juf
sterk
zorgen
emoties
voorzichtig
bouwen
huishouden
stoer brandweerman succesvol meisjes
mooi aantrekkelijk juf jongens
sterk
zorgen
emoties
voorzichtig
bouwen
huishouden
stoer brandweerman succesvol meisjes
mooi aantrekkelijk juf jongens
sterk
zorgen
emoties
voorzichtig
bouwen
huishouden
stoer brandweerman succesvol meisjes
mooi aantrekkelijk juf jongens
sterk
zorgen
emoties
voorzichtig
bouwen
huishouden
stoer
mooi
brandweerman
aantrekkelijk
succesvol
juf
meisjes
holebi’s ‘meisjesachtige’ jongens
jongens ‘jongensachtige’ meisjes …
Ik ben op zoek naar een paar sterke jongens om enkele tafels klaar te zetten voor het schoolfeest.
X
Belangrijkste invloed ? leerkrachten
ouders
media
vrienden
jonge kinderen
pubers, adolescenten
ouders
vrienden
leerkrachten
media
media
leerkrachten
vrienden
ouders
Maar, euhm… Stereotypen…. dat is toch niet slecht?
Een lek in de waterleiding. Welke van deze loodgieters wordt het meest gebeld?
Van Houwer Liesbeth
Van Straeten Karel
m/v-stereotypen: een probleem ? zelfbeeld
40% Van de Vlaamse
10% Van de Vlaamse
pubermeisjes vindt zich te dik.
puberjongens vindt zich te dik.
5% Is te dik (BMI-norm).
20% Is te dik (BMI-norm).
m/v-stereotypen: een probleem ? zelfbeeld
OK
OK
m/v-stereotypen: een probleem ? zelfbeeld ontplooiingskansen
m/v-stereotypen: een probleem ?
genetisch bepaalde aanleg (van + tot ++++): • ambitieus + • empathisch ++++ • zorgzaam +++ • techniek ++ • leider + • oog voor schoonheid ++++ • rationeel +++ • volgzaam ++
m/v-stereotypen: een probleem ?
techniek
empathisch
ambitieus
zorgzaam
leider
oog voor schoonheid
rationeel
volgzaam
m/v-stereotypen: een probleem ?
M
V
(te) blauwe opvoeding
ideale opvoeding
(te) roze opvoeding
Mannelijke eigenschappen worden gestimuleerd.
Alle talenten van het kind worden optimaal ontwikkeld.
Vrouwelijke eigenschappen worden gestimuleerd.
Vrouwelijke eigenschappen worden verdrongen en bestraft.
Mannelijke eigenschappen worden verdrongen en bestraft.
M
• ambitieus + • empathisch ++++ • zorgzaam +++ • techniek ++ • leider + • oog v. schoonheid ++++ • rationeel +++ • volgzaam ++
V
(te) blauwe opvoeding
ideale opvoeding
(te) roze opvoeding
zwakke kracht in de zorgsector?
sterke kracht in de zorgsector?
matige kracht in zorgsector?
matige IT’er?
IT’er, maar…
m/v-stereotypen: een probleem ? zelfbeeld ontplooiingskansen Kinderen nemen niet deel aan activiteiten die hen eigenlijk wel interesseren, maar waarvan ze denken dat ze enkel voor het andere geslacht zijn.
m/v-stereotypen: een probleem ? zelfbeeld ontplooiingskansen Kinderen krijgen (veel) minder kans om talenten te ontwikkelen die - stereotiep gezien - niet bij hun geslacht horen.
m/v-stereotypen: een probleem ? zelfbeeld ontplooiingskansen carrière studiekeuze op basis van niet-realistisch denkbeeld kapper verpleegkundige …
link typische M/Vberoepen met knelpuntberoepen
verzorgende kinderopvang leerkracht schoonmaker kapper …
ingenieur informaticus dakdekker elektricien chauffeur …
minder vrouwen in hoge functies
loonkloof 6 tot 24 %
m/v-stereotypen: een probleem ? zelfbeeld ontplooiingskansen carrière normen / waarden toewijzing kinderen bij scheiding…
vrouwen in het verkeer…
verwachtingen ten opzichte van partner… discriminatie holebi’s en transgenders…
m/v-stereotypen: een probleem ?
Ge ziet nu al dat dat een homootje gaat worden.
hetero/holebi – Op wie word ik verliefd?
cisgender/transgender – Wie ben ik?
Seksuele Identiteit: 4 componenten Seksuele identiteit: 4) genderrol mannelijk-----------androgyn------------vrouwelijk 3) seksuele oriëntatie hetero------------bi/queer----------homo/lesbisch 2) genderidentiteit
mannelijk--------transgenderist--------vrouwelijk
1) biologische sekse jongen-------------interseksueel--------------meisje
Seksuele Identiteit: 4 componenten 1. Biologisch geslacht of sekse 2. Genderidentiteit 3. Genderexpressie 4. Seksuele oriëntatie
Sekse • Norm: jongen of meisje • Maar ook: interseksualiteit
Seksuele Identiteit: 4 componenten 1. Biologisch geslacht of sekse 2. Genderidentiteit 3. Genderexpressie 4. Seksuele oriëntatie
Genderidentiteit: innerlijke gevoel • Norm: je voelt je volgens je sekse • Maar: een continuüm • Bij conflict: Transseksualiteit • Bij afzetten tegen de hokjes: Transgenderisme
Seksuele Identiteit: 4 componenten 1. Biologisch geslacht of sekse 2. Genderidentiteit 3. Genderexpressie 4. Seksuele oriëntatie
Genderexpressie: uiterlijk gedrag, kledij,… • Norm: je gedraagt je / ziet er uit volgens je sekse • Maar: grote diversiteit • Travestie • Androgynie
Inleiding
Seksuele Identiteit: 4 componenten 1. Biologisch geslacht of sekse 2. Genderidentiteit 3. Genderexpressie 4. Seksuele oriëntatie Seksuele oriëntatie: aantrekking tot… • Norm: hetero of homo/lesbisch • Biseksualiteit
Transgender – Cisgender
geslacht genderidentiteit geaardheid genderexpressie
geslacht genderidentiteit geaardheid genderexpressie
geslacht genderidentiteit geaardheid genderexpressie
Ik ben verliefd op een meisje…
besef tussen 10 en 12 jaar (!) 3 à 8 % = 1 per klas, of meer (Kinsey) fase van schaamte, zwijgen (gevolg: onzichtbaarheid van het probleem op school) of net rebelleren, vermijdings- en vluchtgedrag,… zware pestcijfers, 47% van herhaald homofoob geweld gebeurt op school…
zelfmoord (bv. 56% - 14% lesbische of bi meisjes)
Ik ben eigenlijk een jongen…
besef kan op elke leeftijd komen fase van schaamte, zwijgen of net rebelleren, vermijdings- en vluchtgedrag,… kan levenslang zijn
gepest worden (gendervariantie storender dan holebi’s) zelfmoord: 62% - 22% van de transgender personen
En wat kunnen wij daar aan doen?
Genderbewust lesgeven en opvoeden!
Programma 1. Gender, Stereotypen, Seksuele diversiteit….? 2. Aan de slag: Schoolcultuur en indirect lesgeven
3. Direct lesgeven en framing
Een genderbewuste school = beeldmateriaal interactie impliciet
…
leerstijlen lesgeven teksten schoolloopbaanbegeleding
schoolbelei d
genderbewustzijn van het hele team ouders lesgeven over gender/LGBT projecten initiatieven van leerlingen
…
biologie
biologie
genderintensificatie
een ‘mannen van mars/vrouwen van venus-cultuur’ voelt voor velen vertrouwd en normaal…
… maar creëert ook problemen voor iedereen destructief voor allerlei minderheden
biologi e
gendernegatie / genderneutraal opvoeden
Iedereen is anders. Man of vrouw zijn heeft daar niets mee te maken.
biologi e
genderbewust opvoeden
doet recht aan iedereen meer betrokkenheid beter welbevinden
sterk gelinkt aan holebien transgendervriendelijke schoolcultuur minder drop-out
genderbewust opvoeden
genderbewust opvoeden
(on)zin van m/v-delingen
(on)zin van m/vdelingen
Negatieve feedback van leerkrachten in klas 1,2 1
jongens meisjes
0,8 0,6 0,4
0,2 0
Met wie ga jij meer in (negatieve of positieve) interactie? Jongens of meisjes?
Wie laat jij meer aan het woord?
Welke m/v-boodschappen geef jij onbewust mee?
Ik ben op zoek naar een paar sterke mannen om … Allee, verman u!
Je hebt een mooi kleedje aan!
Proficiat aan de meisjes, die hebben dat weer netjes gedaan!
Amai, knap dat je dat zo hebt opgelost, kerel! Typisch vrouwen!
Welke m/v-boodschappen geef jij onbewust mee?
DO
DON’T … is een mannenberoep. Maar vrouwen kunnen dat ook doen.
… is een beroep dat op dit moment, in ons land, meer door mannen wordt gedaan.
Welke holebi- en transgendernegatieve boodschappen geef jij (per ongeluk) mee? de holebiproblematiek… Allee komaan, homootjes! Ewel meiske, in de kleerkast van uwe pa gezeten?
Da’s toch echt een typische lesbienne, zenne!
interactie Welke m/v-boodschappen geef jij mee? Ik ben op zoek naar een paar sterke jongens om …
Je bent een lief meisje.
Proficiat aan de meisjes, die hebben dat weer netjes gedaan! Amai, voor een jongen is dat knap werk!
interactie Reageer je op ‘onschuldige’ racistische, seksistische en homo- en transfobe uitspraken van leerlingen? Domme Turk!
Hey homo!
Die meisjes met korte rokjes, die zoeken het toch zelf!
interactie HIER is iedereen gelijk!
= =
=
=
interactie
Laat je jongens en meisjes evenveel aan het woord? Van wie verwacht je betere resultaten voor wiskunde? Jongens of meisjes? En voor muzische opvoeding? Geef je jongens en meisjes complimentjes om dezelfde redenen? Help je jongens en meisjes op dezelfde manier verder? …
Omdat papa mama mijn ene naar naar mama een eenbelangrijke naar belangrijke een belangrijke vergadering is, moet mama papaandere mijn vanavond vanavond mama alleen alleen vanavond zorgenzorgen voor alleen mij voor en zorgen mij mijnenbroers. voor mijnmij broers. Om en 17.30 mijn Om 17.30 broers. begintbegint ze Om te 17.30 koken. ze te begint koken.ze te koken. 40 40 Minuten Minuten later later kunnen kunnen wewe … eten. …
teksten, oefeningen
…. architect ….
… studies … … dagtaak begint om … … werf … … verdient … … met zijn man … … architectuurprijs … … op termijn … … prestigieuze prijs … …
teksten, oefeningen …. architect ….
… studies … … dagtaak begint om … … werf … … verdient … … met zijn man … … architectuurprijs … … op termijn … … prestigieuze prijs … …
teksten, oefeningen
…. architect ….
… studies … … dagtaak begint om … … werf … … verdient … … werd als meisje geboren … … architectuurprijs … … op termijn … … prestigieuze prijs … …
beeldmateria al
beeldmateriaal
beeldmateriaal
boeken
Programma 1. Gender, Stereotypen, Seksuele diversiteit….? 2. Aan de slag: Schoolcultuur en indirect lesgeven
3. Direct lesgeven en framing
DON’T
Ik vind dit interessant…
Hoe komt het dat mensen hier zo een verschillende mening over hebben?
(Welke factoren hebben een invloed op die mening/norm?)
DO
M/V in onze maatschappij
Brainstormopdracht: Hoe ziet de ideale man eruit in onze samenleving? Hoe ziet de ideale vrouw eruit in onze samenleving?
… … … … … …
… … … … … …
Is dit de realiteit?
Opdracht: Tolereren
Hoe zou het voelen om getolereerd te worden?
Vind je dit een knappe man?
Nog steeds een knappe man?
link met andere vormen van diversiteit en thema’s
link met andere vormen van diversiteit en thema’s
Afrikaanse man zonder reden in elkaar geslagen door groepje racistische jongeren
Homo in elkaar geslagen door groepje homofobe jongeren
Is het ene tolereerbaar en het andere niet?
DON’T
Jij bent moderator, geen dictator. In je les is er plaats voor dialoog, niet voor een-ander-overtuigen-van-mijnmening Jij denkt en handelt vanuit jouw denkkader, elk van je leerlingen vanuit het hunne.
Hoe zit het met jouw stereotypen? Toon respect voor de ‘roots’ van je leerlingen.
Stel open vragen.
Geef emoties ruimte, benoem ze (indien nuttig) en begrens pas wanneer een ander ‘in gevaar’ komt. Als je jouw mening geeft, kader dan ook hoe jij tot die mening kwam en benadruk de relativiteit ervan. Wat is de mening van die stille leerling? Geef ze de juiste taal om mee te praten. Fiets niet om de ‘moeilijke’ woorden heen.
Corrigeer: fout taalgebruik
Framing...
DO
Opgelet met framing. Frame diversiteitsthema’s zo veel mogelijk neutraal of positief. Doorbreek het beeld dat bepaalde bevolkingsgroepen in hun totaliteit negatief staan tegenover bepaalde diversiteitsthema’s.
DON’T
actua
DO
actua
DO
lesideeën
genderbewust opvoeden
beeldmateriaal interactie impliciet lezen
…
lesgeven
leerstijlen studiekeuzebegeledi ng schoolbelei d
genderbewustzijn van het hele team ouders lesgeven over gender/LGBT initiatieven van leerlingen …
Diversiteit Gender …
Vragen?
[email protected] www.cavaria.be
