50 |
Tijdschrift Taal, jaargang 1, nummer 1
Strips in het onderwijs en in de klas…
1
Strips in de klas? Ja hoor!
Dit artikel vertrekt vanuit het concrete aanbod in lessen binnen de opleiding tot bachelor lager onderwijs (KaHo Sint Lieven, campus Waas, Sint-Niklaas), maar vele gegevens kunnen volgens mij zonder al te veel moeite elders worden overgenomen. Auteur: Hilde Van den Bossche
1 De basistekst is in 2007 verschenen in het congresboek binnen de Lopon²-stroom en in 2008 in het congresboek binnen de stroom lager onderwijs. Deze tekst is aangepast en bijgewerkt.
51 |
Algemeen kader Het lijkt erg ongepast het gebruik van strips in de klas te verdedigen. Dikwijls gehanteerde argumenten zijn: kinderen grijpen wel vanzelf naar strips, omdat ze die gemakkelijk vinden en omdat ze geboeid zijn door de tekeningen en de kleuren; een school dient toch zaken aan te reiken die kinderen niet vanzelf vinden
Strips in de klas? Ja hoor!
“Met strips beschik je als leraar over mogelijkheden om bij verschillende leergebieden aan te sluiten en zo geïntegreerd te werken.”
en verwerven; op school dient men in eerste instantie te ‘leren’ en dat kan toch
Een middel daartoe is met kinderen bin-
beeldcultuur belangrijk is en waarbin-
niet met strips.
nen het onderwijs op een doelbewuste,
nen zowel talige als niet-talige elementen
Binnen de discussie over ‘kennen’ en
zinvolle en uitdagend prettige manier
een rol spelen. Strips balanceren tussen
‘kunnen’ lijkt het al helemaal ongepast te
taal te beschouwen. Taal beschouwen
‘gemakkelijk’ en ‘uitdagend’. Ze bezorgen
beweren, dat strips een meerwaarde kun-
bestaat uit twee elementen: taalgebruik
velen leesplezier maar bevatten tegelijk
nen hebben in de klas. Voor velen hoeven
en taalsysteem. Binnen taalgebruik leg
een valkuil: beelden zijn niet zo gemak-
kinderen helemaal niets te kennen in
je als leraar met kinderen manieren van
kelijk goed te lezen en leiden soms tot
verband met strips: wat valt daarover nu
denken, strategieën en denkstappen van
slechts oppervlakkige lectuur.
te kennen? Voor velen hoeven ze helemaal
taalgebruikers bloot. Binnen taalsyste-
Met strips beschik je als leraar over mo-
niets te kunnen in verband met strips: het
matiek bestudeer je het regelsysteem dat
gelijkheden om bij verschillende leerge-
is een apart medium met aparte regels,
kinderen reeds hebben verworven door
bieden aan te sluiten en zo geïntegreerd
doelen en afspraken, die niet binnen een
hun taalkundige competentie en zorg
te werken: taal, beeld, wereldoriëntatie
school kunnen worden gerealiseerd. En
je voor middelen om alles expliciet te
en muzische vaardigheden. Je spreekt
toch wordt van het onderwijs verwacht
verwoorden.
vaardigheden in een breed kader aan en
dat het aansluit bij de leefwereld van
Binnen taalbeschouwing werk je als
kan op verschillende niveaus werken: be-
kinderen; kinderen aanspreekt in de zone
leraar zinvol met de negen vragen van
schrijvend, structurerend en beoordelend.
van naaste ontwikkeling; kinderen nieuwe
het communicatieschema2: de zender,
Kortom: binnen het onderwijs en in de
horizonten laat ontdekken in een veilige
de boodschap, de werkelijkheid van de
klas is er een relevante en zinvolle plek
sfeer; aandacht heeft voor de beeldcultuur
boodschap, de ontvanger, de bedoeling,
voor strips.
die overal in de maatschappij aanwezig is
de manier waarop, de omstandigheden,
en doelbewust wordt ingezet; kinderen be-
de weg en de middelen, de reactie en
wust leert omgaan met de beeldcultuur in
het effect. Op deze manier kan je bin-
het algemeen en specifiek; kinderen ken-
nen lessen zowel het taalgebruik als het
nis en kunde bijbrengt op een zo geïnte-
taalsysteem een plek geven.
greerd mogelijke manier in een functionele omgeving; kinderen vooral veel zelf laat
Concreet in de opleiding: een leerlijn beeld- en literatuureducatie en taalbeschouwing
ontdekken in een doelgericht kader.
Strips in dit kader
Leraren moeten Nederlands in de la-
Binnen strips gelden een eigen taalge-
ik met een aanbod, waarbinnen studen-
gere school in een breed kader geven.
bruik én een eigen taalsysteem. Lezers
ten zich bewust worden van een aantal
In bijvoorbeeld de Krachtlijnen van het
moeten daar bewust mee leren om-
zaken en probeer ik de leerlijn zo expliciet
Katholiek Onderwijs, 2000, staat op p.8:
gaan en leren daarvan genieten. Strips
mogelijk duidelijk te maken in de hoop dat
“In taalgebruik komt het er immers op aan
behoren tot de leefwereld van kinderen
studenten verder werken met en nadenken
kinderen nieuwe situaties met hun taal te
en volwassenen. We leven bovendien op
over het aanbod.
leren aanpakken en beheersen.”
dit ogenblik in een maatschappij waarin
Binnen de uren van mijn leergebied werk
2 Het communicatieschema is door oud-collega Ides Callebaut handig uitgewerkt in een reeks observatieroosters, die bruikbaar zijn binnen zachte vormen van evaluatie en die een breed beeld van de geobserveerde opleveren. Zie: Op de hoogte van hun Nederlands? Een grabbelton met voorstellen van zachte evaluatie taalonderwijs, VVKBaO, Brussel, 2003.
52 |
Tijdschrift Taal, jaargang 1, nummer 1
In semester 1 van de opleiding werken we
In semester 3 (tweede jaar opleiding,
- komen strips sporadisch aan bod en
met studenten aan vertellen, voorlezen
eerste jaarhelft) werken we met studenten
meestal vanuit een ‘dienende’ functie: voor
en ‘kleine’ boekpromotie. We laten hen
rond de didactiek van voortgezet lezen en
zaken van taalbeschouwing.
tegelijkertijd ontdekken waar hun eigen
herhalen we een aantal strategieën, die ze
De leerlijn van dit semester sluit ik af door
leesvoorkeur ligt en wat ze daarmee kun-
bij (interactief) voorlezen en ‘kleine’ boek-
te werken rond ontluikende en beginnende
nen doen. Binnen die ontdekkingstocht
promotie al hebben geoefend en toegepast:
geletterdheid en de rol van prentenboeken
wijs ik hen op het werken met strips in
voorspellen en verwachtingen verwoorden
daarin. Binnen prentenboeken komen
semester 4.
en controleren (zowel over inhoud als over
zaken uit ‘boek en film’ en de vakkenstage
‘Tussendoor’ ontdekken studenten via
tekstsoort). Studenten zien die strategieën
van de strips terug: camerastandpunten,
doelbewust uitgezochte strips, hoe je als
nu in het grotere geheel van leesstrate-
stripballons, verschillende tekeningen op
leraar moeilijke zaken als verwijswoorden
gieën vallen.
één blad (al dan niet in kaders) …
laten ontdekken en bespreken. Ik vraag
In semester 4 (tweede jaar opleiding,
Tijdens de vakkenstage rond strips
de studenten te kijken naar de strip en de
tweede jaarhelft) werken we in een meer
ontdekken studenten effectief en con-
tekst. In de tekst moeten ze half intuïtief
specifieke leerlijn.
creet welke meerwaarde strips in de klas
de inhoudswoorden aanduiden. Door te
We beginnen met het project ‘boek en
kunnen bieden op het vlak van didactiek,
werken met transparanten op een wit bord
film’: we lezen en bespreken met stu-
welke mogelijkheden ze bieden om aan te
kunnen ze gewoon met verwijderbare stift
denten een boek dat ook is verfilmd vóór
sluiten bij de leefwereld van kinderen en
en denkrelaties concreet door kinderen kan
3
in de tekst aanduiden wat ze willen. De
we - op de dag vakkenstage ‘boek en
hoe via strips allerlei onderdelen van de
overblijvende woorden benoem ik als func-
film’- samen naar de verfilming kijken
verschillende leergebieden aan bod kun-
tiewoorden en dan daag ik hen uit via pij-
en daarmee aan de slag gaan. Het boek
nen komen.
len en cirkels duidelijk te maken waarover
bespreken we in kleine groepen met het
Ze ervaren tegelijk hoe ze een aantal
die gaan. Op deze manier zien studenten
beoordelingsrooster van Canon cultuurcel
zaken geïntegreerd kunnen aanbieden
dat sommige van die functiewoorden ver-
(Duijx, 2003): studenten hebben daarmee
waardoor er binnen het onderwijs meer
wijzen en dat de combinatie van tekening
een hulpmiddel om grondig over een boek
tijd vrijkomt, meer diepgang kan worden
en tekst henzelf, maar ook kinderen, kan
te spreken. Ze krijgen met de gegevens
nagestreefd en gaten kunnen worden
helpen om de categorie verwijswoorden te
van het beoordelingsrooster woorden
opgevuld.
ontdekken. Het is allemaal heel concreet in
om over hun leesvoorkeur te spreken en
Hierbij is het belangrijk dat studenten
een situatie ingebed en dat is de bedoeling
ontdekken die van anderen: de ene leest
bespreken en voor ogen houden, dat ze
bij dit soort bewust maken.
niet graag lange beschrijvingen, de andere
strips zeker niet altijd kunnen en mogen
juist wel. Dit beoordelingsrooster komt ook
gebruiken om lastige leerstof aan te bren-
In semester 2 werken we heel expliciet
terug binnen het werken met strips. Deze
gen, want dan worden strips oneigenlijk
aan woord- en zinsleer. Sommige elemen-
vakkenstage is het enige moment waarop
gebruikt. Strips zijn immers meestal niet
ten van semester 1 komen hier terug aan
we binnen de opleiding expliciet stilstaan
bedacht om leerstof te laten ontdekken of
de orde, maar worden nu verder inhou-
bij de verfilming van boeken en het eigene
over te brengen. Strips verdienen een plek
delijk en vakspecifiek uitgediept. Door het
aan beide vormen: boek en film.
binnen lezen, leesvoorkeuren en leesbe-
bewust worden via ‘echte teksten’ ervaren
Onmiddellijk na dit project werken we in
vordering, maar verdienen het tegelijker-
studenten dat vele ‘grammaticaonderwer-
een namiddag vakkenstage ‘strips’ verder
tijd ook om te worden beschouwd in hun
pen’ echt niet zo wereldvreemd zijn, als
met een aantal relevante filmische elemen-
eigenheid.
ze ze tot nu toe in het onderwijs hebben
ten. Tegelijk ontdekken studenten typische
In strips vind je een vorm van taalgebruik
meegemaakt én ondergaan studenten
stripelementen waarmee ze zinvol met
met een eigen ‘grammatica’, die lezers
het principe van ‘inductie’ als didactisch
kinderen kunnen werken. De vakkenstage
moeten kennen om ten volle te kunnen
middel vóór we het bespreken. Ik doe
is het enige moment waarop we binnen de
genieten van deze vorm van literatuur. Die
gedurende de contacturen - weliswaar
opleiding expliciet stilstaan bij het gebruik
‘grammatica’ hebben we in onze opleiding
(lichtjes) versneld - met hen wat zij later
van strips in de klas. Binnen het leerge-
proberen te vatten in een leerlijn4 door de
met kinderen moeten doen.
bied Nederlands - buiten deze vakkenstage
lagere school heen. Hoe gaan we met die
3 Vakkenstage: een hele namiddag of een hele dag waarop alleen gewerkt wordt rond het opleidingsonderdeel dat de vakkenstage organiseert. Vakkenstages worden niet verrekend binnen het aantal contacturen. Soms zijn dergelijke vakkenstages leergebiedoverschrijdend. Op dat moment staat een deel van het opleidingsonderdeel/ de opleidingsonderdelen zeer expliciet in de kijker. In dit geval gaat het om een halve dag waarop studenten allerlei feiten in verband met strips ervaren, ontdekken en verwoorden op een manier, die ze ook in de lagere school kunnen gebruiken. 4 Dank aan oud-collega Paule Bosch die de leerlijn heeft vorm gegeven in een overzichtelijk, handig en bruikbaar schema.
53 |
leerlijn om? Tijdens de vakkenstage daag ik studenten uit om voor de meegebrachte stripverhalen vanuit de leerlijn na te gaan, in welk leerjaar van de lagere school ze zinvol kunnen worden gebruikt. Studenten vinden het eerst moeilijk om in te schatten voor welk leerjaar strips bruikbaar zijn, maar zodra ze per twee of in kleine groepen hebben verwoord waarom een bepaald verhaal wel of niet in een bepaald leerjaar hoort, krijgen ze greep op criteria van de leerlijn. Ik schrijf bewust ‘leerjaar’
Strips in de klas? Ja hoor!
“In strips vind je een vorm van taalgebruik met een eigen ‘grammatica’, die lezers moeten kennen om ten volle te kunnen genieten van deze vorm van literatuur.”
omdat ik hier heel expliciet taalbeschouwelijk met strips in de klas laat werken,
als lezer moet je tegelijkertijd beelden en
met leraren lager onderwijs tijdens een
niet rond lezers die voor hun eigen
allerlei soorten teksten lezen. Ze ontdek-
opleiding voor Pedic6, op HSN-sessies in
leesplezier strips lezen. Soms helpt het
ken in de mappen opdrachten en materi-
2007 en 2008 en tijdens een sessie op de
greep te krijgen op elementen die bepa-
aal uit concrete strips. Verder ontdekken
tweedaagse taalconferentie voor studen-
len waarom iemand een strip wel of niet
ze dikwijls strips die ze helemaal niet
ten van de lerarenopleidingen basison-
graag leest.
kennen en krijgen ze ‘tussendoor’ zicht op
derwijs in Nederlands, Vlaanderen en
Studenten gebruiken de leerlijn ook om bij
strips als erfgoed. Ze vinden dit elk jaar
Suriname7. De gesprekspartners zagen
stageopdrachten te leren inschatten wat
opnieuw een ontdekking: voor zichzelf,
mogelijkheden om tegelijk aan grammati-
de beginsituatie van de klas is en vooral
maar ook voor hun latere lespraktijk.
ca en taalbeschouwing en het genre strips
om concrete vragen over die beginsitu-
In één map vinden studenten fragmenten
te werken. Ze verwoordden echter ook,
atie te kunnen stellen. Er zijn momenteel
van een roman en hetzelfde fragment in
dat het verzamelen van materiaal een
een aantal methodes op de markt die
stripversie. Op deze manier kunnen ze pa-
haast constante speurende blik vraagt.
werken met bepaalde deelaspecten van
tronen binnen literatuur ontdekken, maar
Sommigen zagen dat zitten, anderen hele-
strips, maar het is niet altijd duidelijk
ook ontdekken hoe de ‘gewone’ woorden
maal niet.
welke diepgang wel of niet in de methode
worden omgezet in specifieke stripelemen-
Tijdens de Dag van Literatuureducatie
zit: geregeld keren soortgelijke elementen
ten. En zo ontdekken ze binnen strips ook
werd een drempel duidelijk: studenten
terug, zonder dat verdieping duidelijk
‘kwaliteit’ en ‘rommel’. In de map zit ma-
van een andere lerarenopleiding vonden
5
wordt. Leraren van onze ankerscholen
teriaal van Erik en het kleine insectenboek
de opdrachten lastig. Samen hebben we
hebben aangegeven dat kinderen jaar na
(G. Bomans), van Peter en de wolf (cd) en
ontdekt, dat zij de leerlijn die in mijn
jaar opnieuw werken rond bijvoorbeeld
van De wind in de wilgen (K. Grahame).
opleiding is ingebouwd, niet hebben doorlopen en dat daardoor opdrachten te
onomatopeeën en stripballons, en dat strips daardoor al even saai worden als ‘gewone’ lesonderwerpen. Via de leerlijn ervaren studenten dat je wel degelijk zaken kan laten terugkeren, maar met een
Concreet: een aantal praktische opdrachten
veel vakjargon bevatten om ‘zomaar’ te kunnen gebruiken. Tijdens de vakkenstagenamiddag (één namiddag met twee blokken van ander-
nieuwe bijkomende uitdaging en in andere
Ik heb zeker niet de waarheid in pacht,
half uur) werken studenten in hoeken: ze
soorten strips, waardoor ze kinderen kun-
maar heb wel prettige en leerrijke erva-
werken per twee aan opdrachten in map-
nen motiveren ‘nog eens hetzelfde maar
ringen met het materiaal en de aanpak
pen. Er zijn mappen voor de eerste graad,
toch anders’ te bestuderen.
achter de rug. Studenten gaan - zoals
mappen voor de tweede en derde graad,
reeds beschreven - tijdens de vakkenstage
maar ook mappen die in alle graden
Studenten ontdekken tijdens de vakkensta-
aan de slag en verdiepen hun inzicht in
kunnen worden gebruikt. In elke map zit
ge (en de concrete opdrachten) dat strips
het fenomeen ‘strips’.
gekopieerd materiaal uit stripverhalen. In
eigenlijk niet zo gemakkelijk te lezen zijn:
Bijkomend heb ik gesprekken gevoerd
mappen voor de eerste graad zit - buiten
5 Onze opleiding werkt vanuit Salsa (Samen school maken: ankerscholen en lerarenopleiding in synergie met accent op ieders talent) met ongeveer 65 ankerscholen nauw samen. Elke school neemt een pakket studenten: één derdejaarsstudent, één tweedejaarsstudent en twee eerstejaarsstudenten. Wanneer er meerdere klassen per leerjaar zijn, neemt de school soms meerdere pakketten studenten aan. De mentoren van elk leerjaar komen geregeld naar de opleiding voor overleg en bespreking van recente veranderingen in de opleiding. 6 PEDIC: Diocesaan Pedagogisch Didactisch Centrum, in mijn geval, het centrum van Gent. - Ontmoetingsdag ‘Terug Alle Aandacht Los OP TAAL’, Pedic Gent, Sessie ‘Strips in je klas’, 28 maart 2007. 7 zie: http://taalunieversum.org/onderwijs/taaltweedaagse
54 |
Tijdschrift Taal, jaargang 1, nummer 1
specifiek materiaal voor eerste lezers - ook
en kaders te tekenen: er moet eerst een
gelijk inspiratie opdoen vanuit materiaal in
materiaal uit prentenboeken. Studenten
verhaallok en een held zijn. Je kan hier-
de mappen. Kinderen zullen waarschijnlijk
ondervinden op deze manier ‘aan den
over in kleine groepen laten overleggen,
wel willen tekenen en dan kan je verschil-
lijve’ dat ze taalbeschouwelijk werken
maar ook met de hele klas om daarna op
lende groepen gericht aan het werk zetten:
binnen het werken rond onder andere het
te splitsen voor de verdere uitwerking.
een groep rond de belangrijkste stripfi-
eigene van strips en ontdekken manieren
Een groep kan nadenken over andere
guur, een groep rond andere stripfiguren
om het muzische te integreren. Ze zien
stripfiguren; een andere over het scenario
die een rol spelen in het verhaal, een
hoe hoekenwerk rond strips kan worden
waarin de verhaallijn wordt uitgesplitst
groep rond achtergronden... om daarna al-
georganiseerd, hoeveel materiaal nodig is
in wat de stripfiguren doen, hoe ze zich
les in één geheel samen te voegen. Sociale
en wat allemaal aan bod kan komen. Tij-
voelen, wat ze zeggen, randinformatie:
vaardigheden in de klas krijgen binnen dit
dens die namiddag loop ik als leraar rond,
woorduitleg door de auteur of onoma-
geheel een relevante en normaalfunctio-
stop en luister en stel eventueel vragen om
topeeën, soorten stripballons; nog een
nele plek.
hen tot meer diepgang te brengen.
andere groep kan noodzakelijke achter-
Het materiaal heb ik verzameld in de loop
grondinformatie opzoeken …
der jaren. De opdrachten zijn geïnspireerd
Het maken van een heel stripverhaal kan
op De Stripkoffer8, een handleiding van
volgens mij pas aan bod komen, wanneer
KCLB9 en de vakkenstages die de heren
kinderen al een hele weg hebben afgelegd
Paul Verstappen en Koen Van Geelen een
en dus al veel hebben ontdekt in bestaan-
Een opdracht met elementen rond beeld-
paar keer aan onze studenten gegeven
de verhalen. Om die reden staat het zelf
en cultuureducatie draait om het herken-
hebben. Daarnaast heb ik zelf opdrachten
tekenen pas laat in de leerlijn over strips
nen van knipogen in strips. Studenten krij-
bedacht en uitgewerkt.
opgenomen en om die reden ben ik het
gen fragmenten uit concrete stripverhalen
niet eens met methodes waarin ‘ineens’
en moeten uitzoeken over welke knipogen
staat dat kinderen een stripverhaal zelf
het gaat, welke voorkennis een stripauteur
mogen ontwerpen, zonder dat er tevoren
bij zijn publiek veronderstelt en hoe dit
aandacht is geweest voor concrete elemen-
gegeven bijdraagt tot het bepalen van de
ten van een strip.
literaire kwaliteit van het stripverhaal.
Opdracht rond verzinnen van stripfiguur (en gebruik bijvoeglijke naamwoorden)
Opdracht rond beeld- en cultuureducatie en erfgoed
Sommigen vinden deze opdracht moeilijk, Binnen een klas kan je als leraar groe-
anderen genieten van de knipogen. Hier
Binnen deze opdracht bedenken studenten
pen opsplitsen door bijvoorbeeld ook
ervaren studenten hoe belangrijk het kan
een stripfiguur op basis van een aantal
een soortgelijk vragenblad op te stellen
zijn duo’s bij dit soort hoekenwerk goed
vragen, bijvoorbeeld:
over gebeurtenissen in het verhaal, over
samen te stellen. Een greep uit de frag-
1. Hoe heet je personage?
plaatsen waar het verhaal zich afspeelt, et
menten:
2. Hoe oud is hij of zij ongeveer?
cetera. Op deze manier kan je een verhaal-
3. Welke karaktertrekken heeft hij of zij?
lijn verder laten uitdiepen.
4. In welke omgeving woont hij of zij?
Door de vragen te doorlopen zijn kinderen
er ontzettend veel knipogen, zo-
5. Heeft hij of zij veel vrienden /
bezig met het ontwerpen van een figuur/
wel via tekeningen als via teksten:
verhaal/plaats, die ze daarna kunnen te-
bijvoorbeeld een hertekende versie
6. Welke hobby’s heeft jouw personage?
kenen. Maar tegelijk zijn ze ook bezig met
van het schilderij van de boerenbrui-
7. Welke avonturen beleeft hij of zij?
wezenlijke eigenschappen van bijvoeglijke
loft van Brueghel; vele toespelingen
naamwoorden. Zo is in deze opdracht een
op de werking van het gerecht en
Ze mogen alleen een figuur bedenken,
stuk taalbeschouwing geslopen en kan je
hoorzittingen (met ‘vaste’ gebaren
omdat het technisch haast niet mogelijk
hierop teruggrijpen wanneer je specifiek
om de toehoorders te imponeren,
is kinderen een heel stripverhaal te laten
wil werken rond bijvoeglijke naamwoor-
een verwijzing naar het sprookje
bedenken en uitwerken binnen ‘gewone’
den: iedereen heeft een gedeelde ervaring.
van Blauwbaard in Zushanna, lieve
lesuren. Een stripverhaal teken je niet op
Studenten gaan niet aan het tekenen bij
Zushanna, zie je nog niets komen? en
een A4-blad en door onmiddellijk stroken
deze opdracht, want ze willen zoveel mo-
bijgestuurde liedjesteksten).
vijanden? Wie zijn dat?
— Binnen de reeks Asterix en Obelix zijn
8 De stripkoffer was een initiatief van het Cultureel Centrum van Turnhout. Het ging om een koffer met allerlei laatjes waarin opdrachten en materialen rond strips zaten en waardoor kinderen spelenderwijs - maar ook doelbewust - belangrijke elementen van strips ontdekten en leerden. ‘Ging’ omdat de koffer niet meer bestaat en dus ook niet meer kan worden uitgeleend. 9 KCLB: Katholiek Centrum voor Lectuurinformatie en Bibliotheekvoorziening te Antwerpen. Het KCLB is in 2003 herdoopt in Leesweb vzw, Louis Frarynlaan 75 bus 3, 2050 Antwerpen,
[email protected], http://www.leesweb.be. Drijvende kracht i.v.m. strips was/is Manu Manderveld die een aantal keren onze vakkenstage heeft gegeven.
55 |
— Binnen Jommeke is er onder andere een non die niet wil kussen en als reden opgeeft: “Begijntjes en kwezeltjes kussen niet.”
Strips in de klas? Ja hoor!
Opdracht rond beeldeducatie en leesstrategieën
Opdrachten binnen muzische opvoeding
Studenten krijgen materiaal van een aantal
— In het duo neemt één student een
stripreeksen: voorkaft, achterkaft en soms
stripbladzijde, kiest een figuur en
ook een binnentitelblad. De opdracht vraagt
beeldt die uit zonder woorden te ge-
bijvoorbeeld twee Oost-Europese
hen het materiaal dat bij elkaar hoort, bij
bruiken. De andere raadt over wie het
leiders elkaar op de mond en moet
elkaar te leggen en na te denken hoe en in
gaat en dan wisselen de rollen om.
Cupido aan Sint Pieter uitleggen dat
welke mate het helpt om verwachtingen te
— Studenten lezen een stripbladzijde
hij echt geen pijl heeft afgeschoten op
scheppen naar het soort verhaal, in welke
luidop voor aan een ander duo. Deze
die twee, maar dat het met cultuur te
mate het helpt om zicht te krijgen op de
opdracht lijkt erg op wat een tijd gele-
maken heeft.
helden en welke gradatie ze vaststellen.
den in Man bijt hond gebeurde (maar
— Binnen de reeks Cupido kussen
was tevoren bedacht). — Binnen de reeks Nero heb je verwijzingen naar politiek: je herkent spilfiguren; Petoetje somt zonder veel problemen de zeven wereldwonderen
Opdracht over stereotypen (talig en niet-talig)
— Studenten experimenteren met het inkleuren van een stripbladzijde: ze ontdekken zo de invloed van kleuren op het inlevingsvermogen in een verhaal.
op en geeft uitleg aan Petatje; Nero
Studenten zien gelamineerde voorbeelden
dwaalt door de Zandstraat en bejubelt
van stereotiepe afbeeldingen en zoeken
het gebouw van het stripmuseum om
op basis daarvan zelf naar bijkomende
De eeuwige discussie tussen ‘kennis’ en
zich dan om te draaien en het dood-
voorbeelden van helden, schurken, profes-
‘kunde’ zal waarschijnlijk nooit worden
jammer te vinden dat zijn geboorte-
soren, vrouwen …
beslecht, maar dat wil niet zeggen dat we
plaats zo staat te verkommeren.
Verder overleggen ze over de vraag in
geen poging kunnen ondernemen, om een
welke mate de rollenpatronen overeen-
en ander zinvol te koppelen en nieuwsgie-
komen met de werkelijkheid en over de
rig, doelgericht geïntegreerd aan de slag te
bekende (politieke) figuren op, maar
voorstelling van jongens, meisjes, mannen,
gaan in de basisschool én in de opleiding.
ook mythische figuren zoals Godfried
vrouwen, bepaalde bevolkingsgroepen. De
Dit artikel wil daartoe alvast een zetje
den tweede van Brabant (of Man-
map bevat voorbeelden uit onder andere
geven vanuit strips.
neke Pis) of actuele toestanden zoals
Suske en Wiske, JoJo, de stripversie van
bijvoorbeeld de strijd van het polder-
Erik en het kleine insectenboek, Asterix
dorp Doel.
en Obelix, Kuifje, Orphanimo! en Pitch. Er
— Binnen Suske en Wiske duiken
is een soortgelijke map over vooroordelen — Binnen Lucky Luke komen verschillende
maar met materiaal uit andere verhalen.
komt Jolly Jumper zijn baas te hulp met de woorden: “In dit soort situaties is wel eens een koninkrijk voor een paard geboden.”
Hilde Van den Bossche is werkzaam bij KaHo Sint-Lieven.
aangepaste liedteksten aan bod, maar
Opdracht beeldeducatie: vertelperspectieven, camerastandpunten
— Binnen Orphanimo! is er een heel
[email protected]
Literatuur
specifieke plek voor het werk van
Studenten vinden in deze map kopieën uit
Greenpeace. Dit soort opdrachten kan
prentenboeken en stripverhalen. Met het
een differentiatieopdracht zijn voor wie
materiaal uit de cursus over vertelperspec-
Duijx, T. (eindred.) & B. Hugens. (ill.) (2003).
het ‘gewone’ van strips al kent. Er gaat
tieven en camerastandpunten zoeken ze uit
Leeskracht! Gids voor literaire competentie op
een behoorlijke uitdaging vanuit.
wat in de kopieën wordt gebruikt en hoe dit
school. Biblion - Davidsfonds/Infodok: Leidschen-
de verhaallijn ondersteunt en/of versterkt.
dam – Leuven, p. 20-21.
