Dit onderzoek is verricht door de Projectgroep Toegankelijkheid Stations Rivierenland en Rijk van Nijmegen

2

Colofon Dit onderzoek is verricht door de Projectgroep Toegankelijkheid Stations Rivierenland en Rijk van Nijmegen. Deze projectgroep is ingesteld door de Samenwerkende Bonden van Ouderen Gelderland (SBOG) op initiatief van de Regionaal Samenwerkende Bonden van Ouderen Rivierenland (RSBO-R). In het beginstadium van het project is samenwerking gezocht en gevonden met de RSBO Rijk van Nijmegen. De Projectgroep Toegankelijkheid Stations Rivierenland en Rijk van Nijmegen bestond uit de volgende leden: Dhr. R. van Amersvoort (voorzitter) Dhr. A.A. Arendonk Dhr. E. van der Kuip Dhr. R.H.J. Terwindt Dhr. H.C. van Benthum Mw. M. van den Corput (beleidsmedewerker SBOG) Eindredactie: Dhr. R. van Amersvoort Dhr. A.A. Arendonk Mw. M. van den Corput De projectgroep heeft ondersteuning gehad van de volgende leden van de Projectgroep Toegankelijkheid Stations Achterhoek en van de Themagroep Verkeer en Vervoer van de SBOG: Dhr. G.R. Dijkstra Dhr. N. Elderhorst Dhr. A. Olthaar Dhr. E. Markhorst †

Dit rapport is te bestellen bij de SBOG. Stuur uw gegevens via email: [email protected] of bel naar telefoonnummer: 0481-453680. De kosten zijn € 8,75 inclusief verzendkosten. De stationsverslagen zijn – gebundeld onder de titel: ‘Verslagen Toegankelijkheid Stations Rivierenland en Rijk van Nijmegen’ - te verkrijgen bij SBOG via bovenstaand emailadres of telefoonnummer van de SBOG. De kosten zijn € 6,75 inclusief verzendkosten.

3

4

Inhoudsopgave Voorwoord

7

1. Inleiding 1.1 Aanleiding 1.2 Doel- en vraagstelling 1.3 Doelgroep 1.4 Onderzoeksopzet

9 9 9 9 10

2. Criteria toegankelijkheid stations Zuid Gelderland 2.1 Basisvoorzieningen 2.2 Kritische punten

11 11 12

3. Functioneren stations Zuid Gelderland 3.1 Zuid Gelderland en het Openbaar Vervoer 3.2 Relevante organisaties 3.2.1 Verantwoordelijke organisaties 3.2.2 Adviserende organisaties 3.3 Toegankelijkheid stations 3.3.1 Beesd 3.3.2 Geldermalsen 3.3.3 Culemborg 3.3.4 Zaltbommel 3.3.5 Tiel 3.3.6 Kesteren 3.3.7 Opheusden 3.3.8 Hemmen-Dodewaard 3.3.9 Zetten-Andelst 3.3.10 Elst 3.3.11 Nijmegen Lent 3.3.12 Nijmegen cs 3.3.13 Nijmegen Heyendaal 3.3.14 Nijmegen Dukenburg 3.3.15 Wijchen

14 14 15 15 16 17 17 18 20 21 22 24 25 27 28 29 30 32 33 34 35

4. Conclusies en aanbevelingen 4.1 Conclusies 4.2 Aanbevelingen 4.3 Vervolgonderzoek

37 37 39 40

Bronnenlijst

41

Bijlage 1 Bijlage 2

Toetskaart stations Rivierenland & Rijk van Nijmegen Kaart type stations Rivierenland & Rijk van Nijmegen

5

43 45

6

Voorwoord Opnieuw een toegankelijkheidsonderzoek van de treinstations van de Samenwerkende Bonden van Ouderen in Gelderland (SBOG). De SBOG is een koepelorganisatie van de drie ouderenbonden ANBO, KBO en PCOB1. Zij heeft als doel het welzijn van alle senioren in Gelderland te bevorderen. De SBOG wil deze doelstelling bereiken door bepaalde voorwaarden en activiteiten uit te voeren zodat iedere oudere de regie kan voeren over zijn eigen leven. In 2004 werd in Oost Gelderland het eerste stationsonderzoek uitgevoerd in de Achterhoek. Deze keer is het de Projectgroep Toegankelijkheid Stations Rivierenland en Rijk van Nijmegen die de toegankelijkheid van de treinstations in Zuid Gelderland onder de loep heeft genomen. Waarom vind de SBOG zulke onderzoeken belangrijk? Voor senioren en mensen met een handicap is bereikbaarheid en toegankelijkheid van (openbare) voorzieningen erg belangrijk. Een van de doelen van de SBOG is: “opkomen voor het belang van ouderen zodat zij de kans krijgen zolang mogelijk zelfstandig te kunnen wonen”. Mobiliteit is daarbij een belangrijk onderdeel. Ons doel sluit aan bij een van de provinciale beleidsdoelen in Gelderland namelijk: ”het stimuleren van voorzieningen die mensen in staat stellen zelfstandig te wonen en te participeren aan de samenleving”. Dit is in één lijn met de nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) die vanaf 1 januari 2007 is ingevoerd. Mobiliteit is daarin een basisbehoefte voor het onderhouden van maatschappelijke en economische contacten. Redenen genoeg voor de Projectgroep Toegankelijkheid Stations Rivierenland en Rijk van Nijmegen van de SBOG om de stations in hun regio eens kritisch te bekijken. De projectgroep bestond uit: dhr. R. van Amersvoort (voorzitter), dhr. A.A. Arendonk, dhr. E. van der Kuip, dhr. R.H.J. Terwindt, dhr. H.C. van Benthum en mw. M. van den Corput (beleidsmedewerker SBOG). Ik wil hen dan ook, namens het bestuur van de SBOG bedanken voor het vele werk dat zij verzet hebben. Maar ook leden van de Projectgroep Toegankelijkheid Stations Achterhoek en van de Themagroep Verkeer en Vervoer van de SBOG: dhr. G.R. Dijkstra, dhr. N. Elderhorst, dhr. A. Olthaar en dhr. E. Markhorst die hen met hun ervaring hebben ondersteund. De uitkomst ga ik niet verklappen, leest u zelf waar zaken voor verbetering vatbaar zijn. Wij hopen dat dit onderzoek aanzet tot verbeteringen daar waar nodig en zo bijdraagt aan mobiliteit voor ouderen in Gelderland. Het bestuur van de SBOG is verheugd om dit rapport op 3 oktober 2007 aan te kunnen bieden aan mw. M.H.H. van Haaren, gedeputeerde Openbaar Vervoer bij Provinciale Staten Gelderland. Namens het bestuur,

M.Grandia-Feddema Voorzitter SBOG

1

ANBO: Algemene Nederlandse Bond voor Ouderen, KBO: Katholieke Bond voor Ouderen, PCOB: Protestants Christelijke Ouderen Bond.

7

8

1. Inleiding 1.1 Aanleiding De aanleiding voor dit stationsonderzoek komt voort uit een eerder verricht stationsonderzoek in Oost Gelderland. In 2004 zijn in opdracht van de themagroep Verkeer en Vervoer van de Samenwerkende Bonden van Ouderen Gelderland (SBOG) de stations in Oost Gelderland onderzocht op toegankelijkheid en veiligheid voor de oudere en minder valide reiziger. In het rapport ‘De stations in Oost Gelderland onder de loep’2 worden de tekortkomingen van veertien stations in de regio Oost Gelderland beschreven en worden aanbevelingen gedaan voor verbetering hiervan. De resultaten van dit rapport waren van dien aard dat de SBOG in samenwerking met de Regionaal Samenwerkende Bonden van Ouderen Rivierenland (RSBO-R) in december 2005 besloot ook de stations in het Rivierengebied te gaan onderzoeken. Tijdens de eerste bijeenkomst in januari 2006 is besloten de regio Rijk van Nijmegen erbij te betrekken zodat de stations aan de doorlopende spoorlijnen van west naar oost en van noord naar zuid meegenomen konden worden. In april 2006 is de Projectgroep Toegankelijkheid Stations Rivierenland en Rijk van Nijmegen van start gegaan. In dit rapport wordt gemakshalve verder gesproken over de stations in Zuid Gelderland.

1.2 Doel- en vraagstelling Het doel van dit onderzoek is de mate van toegankelijkheid van de treinstations in Zuid Gelderland in kaart te brengen. Door het inzichtelijk maken van de tekortkomingen, kunnen maatregelen worden getroffen die leiden tot verbeteringen die aansluiten bij de wensen van de oudere en minder valide reiziger. Het gaat hierbij om een totaal van vijftien treinstations. De vraagstelling luidt: Hoe functioneren de treinstations op toegankelijkheid en veiligheid voor de oudere en minder valide reiziger? Om antwoord te kunnen geven op bovenstaande vraag is het van belang criteria aan te geven waaraan de stations minimaal dienen te voldoen. De opgestelde criteria komen tegemoet aan de wensen van de oudere reiziger zodat deze geen belemmeringen ondervindt en zich veilig voelt. Hier wordt in hoofdstuk 2 uitgebreid op ingegaan.

1.3 Doelgroep Bij het opstellen van de criteria is het van belang eerst te bepalen wat de doelgroep is. Er zijn veel verschillende reizigers, maar de reiziger in dit onderzoek is de 55-plusser, die soms uitstekend ter been is maar ook vaak mobiliteitsproblemen, een visuele of auditieve handicap heeft. Het zijn fysieke problemen die het reizen met de trein bemoeilijken en soms onmogelijk maken. Juist in deze tijd van toenemende vergrijzing wordt steeds meer gebruik gemaakt van allerlei hulpmiddelen om de mobiliteit van de oudere te vergroten. Het langer zelfstandig kunnen zijn, ook in het reizen, is een speerpunt in het ouderenbeleid. 2

Giesen, L.H., De stations in Oost Gelderland onder de loep. Onderzoek naar de tekortkomingen van OV stations in Oost Gelderland. Samenwerkende Bonden van Ouderen Gelderland, Themagroep Verkeer en Vervoer. Arnhem, oktober 2004.

9

1.4 Onderzoeksopzet Om de onderzoeksvraag te kunnen beantwoorden hebben de leden van de projectgroep observaties verricht op de stations met behulp van een toetskaart. De projectgroep die in 2004 het stationsonderzoek in Oost Gelderland uitvoerde, heeft een toetskaart ontwikkeld3. Aan de hand van een lijst van kritische punten konden zo de stations beoordeeld worden en met elkaar worden vergeleken. De projectgroep Toegankelijkheid Stations Zuid Gelderland heeft dankbaar gebruik gemaakt van deze lijst. In de loop van het onderzoek is de lijst op basis van bevindingen aangepast. Daarnaast zijn gedurende het onderzoek twee basisvoorzieningen toegevoegd, namelijk de ‘ambiance’ en de ‘sociale veiligheid’ op het station. In paragraaf 2.2 worden deze aspecten nader toegelicht. De definitieve ‘Toetskaart Toegankelijkheid stations Zuid Gelderland’4 is het uitgangspunt voor de schriftelijke verslagen die na de observatie per station zijn opgesteld. Op basis van deze verslagen zijn per station de ‘kritische punten’ en ‘ontbrekende basisvoorzieningen’ overzichtelijk in kaart gebracht. Om ervoor te zorgen dat de toetskaart door de leden van de projectgroep op dezelfde manier geïnterpreteerd zou worden, is het eerste station, station Tiel, met de gehele projectgroep bezocht en in kaart gebracht. De stations in Zuid Gelderland zijn onderzocht in de periode van eind 2006 tot begin 2007. In die periode werd bekend dat een aantal stations verbouwd zou worden of er een aantal aanpassingen plaats zou vinden. Zo is station Tiel inmiddels grondig verbouwd. Dit kan betekenen dat in de in dit verslag vermeldde kritische punten wellicht al zijn verbeterd of dit in de planning is. In hoofdstuk 4 wordt zoveel mogelijk de actuele stand van zaken betreffende de stations vermeld.

3 4

Zie voetnoot 1. Zie bijlage 1.

10

2. Criteria toegankelijkheid Stations Zuid Gelderland Om de stations te kunnen beoordelen op hun toegankelijkheid en veiligheid is het van belang te weten aan welke criteria de stations dienen te voldoen om tegemoet te komen aan de wensen van de oudere reiziger. In paragraaf 2.1 wordt ingegaan op de (basis)voorzieningen die daaraan ten grondslag liggen en in paragraaf 2.2. wordt de matrix van kritische punten toegelicht.

2.1 Basisvoorzieningen Alle stations zijn onderzocht op de volgende voorzieningen, welke ook terug zijn te vinden in de ‘Toetskaart Toegankelijkheid stations Zuid Gelderland’: -

Is er een parkeerterrein, hoe zijn deze bereikbaar, wat zijn het aantal plaatsen enz.? Hoeveel speciale parkeerplaatsen zijn er voor het afzetten/ophalen van reizigers? Hoeveel taxistandplaatsen (gemarkeerd) zijn er? Zijn er instaphaltes voor het overig OV vervoer (eventueel ook voor touringcars)? Is er een speciale parkeerplaats voor gehandicapten; hoeveel plaatsen? Zijn de looproutes voldoende toegankelijk; zijn er b.v. gelijkvloerse kruisingen met treinsporen? Zijn er trappen, tunnels, hellingbanen, roltrappen en/of liften opgenomen in de looproutes? Zijn er looproutes voor gehandicapten; zijn deze geschikt voor wagens van minder validen en voor visueel gehandicapten? Is er een goede afscherming van gevaarlijke plaatsen (veiligheidsaspect)? Heeft het station loketservice, zo ja, gedurende welke openingstijden en met welk doel? Is er een goed zichtbare plattegrond van het station? Is er een goed zichtbare plattegrond van de omgeving (b.v. gemeente)? Zijn er publieke toiletten? Zijn er toiletten voor minder validen? Is er een gelegenheid om koffie te drinken? Zijn er consumptieautomaten? Is er lectuurverkoop? Is er een brievenbus? Is er een telefooncel, welke betalingsmogelijkheden heeft deze? Is er een pinautomaat? Zijn er voldoende afvalbakken? Zijn er instaphaltes voor het overig OV vervoer en zo ja, op welke afstand van het station? Is er een fietsenstalling; hoeveel; capaciteit; betaald en onbetaald? Is er fietsverhuur en eventueel rolstoelverhuur? Zijn er zichtbaar opgestelde bagagekluizen? Zijn er servicemedewerkers beschikbaar, eventueel voor gehandicapten? Maakt men gebruik van pictogrammen? Heeft het station zitplaatsen; hoeveel? Zijn er beschutte zitplaatsen op de perrons; hoeveel? Zijn er beschutte staplaatsen op de perrons? Is het station schoon en zonder zwerfvuil? Is er een duidelijk aangegeven EHBO post? Is er een verrijdbare brug voor rolstoel- of scootmobielgebruikers? Is er voor slechthorenden een aansluitplug voor een gehoorapparaat? Is er een service/alarmzuil (b.v. als EHBO voorziening); is deze uitleg ook in braille schrift?

11

De voorzieningen leverden veel opmerkingen op die soms van meer of minder belang bleken te zijn. Om tot een betere beoordeling te komen van al deze opmerkingen zijn uit de lijst van voorzieningen 20 basisvoorzieningen of basisvoorwaarden geselecteerd. Deze lijst geeft aan welke basisvoorzieningen, ongeacht het aantal reizigers of de grootte van het station, noodzakelijk zijn voor elk station om een goede toegankelijkheid en veiligheid voor ouderen te garanderen. In onderstaande tabel staan de 20 basisvoorzieningen vermeld met daarbij de criteria waaraan de voorziening minimaal dient te voldoen. In hoofdstuk 3 wordt per station weergegeven welke basisvoorzieningen uit deze lijst ontbreken.

1 2 3 4 5

Gewenste voorzieningen Voldoende parkeermogelijkheden voor auto`s Parkeermarkering voor brengers en afhalers Parkeermarkering voor taxi`s Parkeermarkering voor gehandicapten Toegankelijke looproute(s) naar de perrons

6

Toegankelijke route voor rolstoelers

7

Toegankelijke route voor visueel gehandicapten

8

Afscherming van gevaarlijke plaatsen

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

Voldoende sociale veiligheid Prettige ambiance Plattegrond stationsomgeving (stadsplattegrond) Publieke toiletten Toiletten voor minder validen Telefooncel Instaphaltes voor vervolgvervoer Voldoende stalling voor fietsen Voldoende beschutte zitplaatsen Voldoende en goed leesbare dienstregelingen

19 20

Verrijdbare brug voor rolstoelen, scootmobiels Service/alarmzuil of servicepersoneel

Criteria Enige vrije plaatsen beschikbaar Parkeerbord Parkeerbord Parkeerbord Korte, overzichtelijke route zonder obstakels Korte, overzichtelijke route zonder obstakels Doorlopende looplijn van entree tot perron Geen doorgang of toegang naar gevaarlijke plaatsen Waarneming Waarneming Mogelijkheid tot oriëntatie op omgeving Minimaal 2 toiletten Minimaal 1 toilet Minimaal 1 telefooncel Op maximaal 5 minuten loopafstand Enige vrije plaatsen beschikbaar Minimaal 4 zitplaatsen per perron Minimaal 1 per stationshal en per perron; verlicht Minimaal één ter beschikking op station Eén zuil per perron of minimaal één medewerker per station

2.2 Kritische punten Naast de (ontbrekende) basisvoorzieningen van het station, is per station een matrix gemaakt met kritische punten. Dit zijn punten waarop een onderzocht station onvoldoende scoort. Tijdens het onderzoek bleek dat, naast informatie en voorzieningen, nog twee aspecten mede van invloed zijn op de toegankelijkheid van stations voor de reiziger. De kwaliteit van een station voor de reiziger wordt namelijk niet alleen bepaald door de gebruikswaarde maar ook door de belevingswaarde5. Het zich welbevinden op een perron kan verstoord worden door onvoldoende afscherming voor wind, regen en kou, maar ook door een gevoel van 5

Set van functionele normen en richtlijnen voor stations. Railned B.V.: Organisatie voor capaciteitmanagement en Capaciteitsplanning. Utrecht, 2000.

12

onveiligheid door bijvoorbeeld samenscholingen van jongeren, weinig controle op verkeerssituaties, chaos van fietsen, of door leegstaande panden. Daarom beïnvloeden begrippen als sociale veiligheid en ambiance mede de toegankelijkheid van een station voor de reiziger. De kritische punten zijn globaal indeelbaar op de vier aspecten: ambiance, informatie, veiligheid en voorzieningen. Hieronder volgt een toelichting op deze aspecten. Ambiance Stations zijn plaatsen waar reizigers elkaar ontmoeten. Er zijn komende en vertrekkende mensen, jonge mensen en oudere mensen. Allemaal willen zij een aangenaam, veilig en doeltreffend vervoer ondergaan. Deze reizigers hebben behoefte aan informatie, veiligheid en aan bepaalde voorzieningen. De ambiance is als het ware de som van deze factoren. Een vervuild station kan veilig zijn, met prima informatie en voorzieningen. Toch wordt een dergelijk station als minder prettig ervaren, de sfeer ontbreekt. Obstakels als hoge loopbruggen naar de perrons kunnen op zich veilig zijn maar de hoogte ervaart niet iedereen als prettig. Onbeschermd tegen gure weersomstandigheden lopen ook niet. Een afgelegen en slecht verlicht station kan in de avonduren als onveilige verblijfplaats worden ervaren. Ambiance is de kwaliteit van het geheel zoals het wordt beleefd door de bezoeker. Informatie De reizende mens wil op een logische wijze bij zijn aankomst op een station geïnformeerd worden. In volgorde betreft dat bijvoorbeeld de kaartverkoop, reisinformatie als vertrektijden en het perron van vertrek. Relevante wijzigingen wil hij graag duidelijk en snel vernemen. Bij aankomst op het station is de informatie wederom basis van handelen. Waar is de uitgang, of waar is de opstapplaats van vervolgvervoer? Veiligheid Reizigers kunnen concreet gevaar lopen, denk aan smalle perrons met een niet afgeschermd talud of aan losliggende tegels. Denk aan moeilijk ter been zijnde mensen die gebruik moeten maken van parkeerplaatsen vol met kuilen en gaten. Bij onvoldoende verlichting kan een station bij avond ook als minder veilig ervaren worden, omdat obstakels immers niet gezien worden. Voorzieningen Niet alle stations hebben dezelfde voorzieningen. Stations die fungeren als internationale stopplaats hebben meer voorzieningen dan stopplaatsen met weinig reizigersverkeer. Maar de reiziger heeft geen boodschap aan commerciële afwegingen van de vervoerder en mist te vaak primaire voorzieningen als publieke toiletten of een afgeschermde zitplaats op het perron. Samen met de ontbrekende basisvoorzieningen geven de kritische punten een duidelijk en beknopt overzicht van de tekortkomingen van het station. In hoofdstuk 3 wordt hier verslag van gedaan.

13

3. Functioneren stations Zuid-Gelderland Om het functioneren van de stations in Zuid Gelderland te beschrijven, is het van belang om eerst te kijken om welk gebied het gaat en wat het aantal reizigers op deze trajecten is. In paragraaf 3.1 wordt hierop ingegaan. Verder kan de vraag gesteld worden wie verantwoordelijk is voor de verschillende te beoordelen aspecten. Dit zijn een groot aantal instanties en in paragraaf 3.2 wordt helderheid verschaft in wie waarvoor verantwoordelijk is. Vervolgens zal de toetsing van de stations van Zuid-Gelderland in paragraaf 3.3 op een overzichtelijke wijze aan de orde komen.

3.1 Zuid Gelderland en het Openbaar Vervoer Zuid Gelderland bestaat uit de regio’s Rivierenland6 en Rijk van Nijmegen7. Rivierenland is een karakteristiek plattelands gebied met veel kleine dorpen. Het gebied heeft een vergrijzende bevolking die veel gebruik maakt van het openbaar vervoer. Daarnaast zijn er veel middelbare scholieren die van trein en bus gebruik maken, omdat scholen dikwijls ver uit elkaar liggen. Voor het Rivierengebied geldt vooral dat de stations van Tiel en Geldermalsen overstapstations zijn om verder het land in te reizen. In Tiel is inmiddels een nieuw station geopend in mei 2007: station Passewaaij. Dit station is niet meegenomen in dit onderzoek. Regio Rijk van Nijmegen is relatief dichter bevolkt waarbij dit zich vooral concentreert op de stad Nijmegen. Nijmegen is een middelgrote stad met een uitstraling over de hele regio. Er zijn veel HBO-scholen, musea en grote ziekenhuis-complexen met daarbij verbonden onderwijs- en onderzoeksinstellingen. Daarbij opgeteld zijn er veel winkels en winkelcentra en heeft het jaarlijks veel Duitsers op bezoek die winkelen of een dagje uit zijn. Bovendien telt het jaarlijks een aantal grote evenementen. Ook is een belangrijk deel van de bevolking allochtoon. Samengevat een gebied met een meer grootsteedse allure en met drukke verkeerswegen. Veel ouderen en studenten uit de gehele regio maken dagelijks gebruik van de treinen. Met name tijdens de spitsuren zijn de stations en treinen druk bezet. De spoorlijnen in Rivierenland en Rijk van Nijmegen lopen globaal gezien van west naar oost via Beesd naar Elst en Nijmegen. Van zuid naar noord zijn er twee mogelijkheden: in het westen de lijn Zaltbommel, Geldermalsen, Culemborg. En in het oosten Wijchen, Nijmegen, Elst (zie figuur 1). De stations hebben uiteenlopende karakteristieken, van zeer klein zoals HemmenDodewaard tot groot zoals Nijmegen cs. Ook het aantal reizigers per dag varieert zoals blijkt uit de overzichtskaart (bijlage 2) van de stations. Per werkdag (het weekend niet meegerekend) maken er 81.000 tot 147.000 reizigers gebruik van één of meerdere van deze spoortrajecten in Zuid Gelderland8.

6

De treinstations Zetten-Andelst en Hemmen-Dodewaard vallen (deels) onder de regio Rijn-IJssel. Zij zijn in dit onderzoek meegenomen in de regio Rivierenland. 7 Het treinstation Elst valt onder de regio Rijn-IJssel maar is als verbindingsstation meegenomen onder regio Rijk van Nijmegen. 8 OV in Gelderland 2005 en 2006. Uitgave van de provincie Gelderland en de Stadsregio Arnhem Nijmegen. November 2005 en maart 2007.

14

Figuur 1: De onderzochte stations in regio Rivierenland en Rijk van Nijmegen

Utrecht

Arnhem

Culemborg

Beesd

Kesteren

Geldermalsen Tiel

HemmenDodewaard Opheusden

Elst ZettenAndelst

Lent Nijmegen Heyendaal

Zaltbommel

Dukenburg Wijchen

’s Hertogenbosch

‘s Hertogenbosch

3.2 Relevante organisaties In deze paragraaf wordt onderscheid gemaakt tussen de organisaties die verantwoordelijk zijn voor de verschillende aspecten die de toegankelijkheid van de stations betreffen en de organisaties die als belangenbehartiger inspraak hebben op het openbaar vervoer.

3.2.1 Verantwoordelijke organisaties Het Gelderse openbaar vervoer is een gemeenschappelijke aangelegenheid van de provincie Gelderland en de Stadsregio Arnhem Nijmegen. Het treinvervoer op de lijn Tiel-Arnhem wordt verzorgd door Syntus. Het betreft hier de stations Tiel, Kesteren, Opheusden, Hemmen-Dodewaard, Zetten-Andelst en Elst. Ook de spoorlijn Geldermalsen-Dordrecht valt onder verantwoordelijkheid van de provincie en is uitbesteed aan Syntus. Het gaat om de stations Geldermalsen en Beesd. Syntus is een OV-bedrijf dat zowel bussen als treinen exploiteert. Ze bieden geïntegreerd OV: de dienstregeling van bus en trein sluiten vrijwel naadloos op elkaar aan. In de treinen van Syntus wordt omgeroepen welke halte wordt genaderd en welke overstapmogelijkheden daar zijn. Verder wachten trein en bus en omgekeerd op elkaar in het geval van vertragingen. De stempelautomaten zijn ook eigendom van Syntus. NS Reizigers is de vervoerder op de overige lijnen betreffende de stations Culemborg, Zaltbommel, Nijmegen (centraal station, Heyendaal, Dukenburg en Lent) en Wijchen.

15

ProRail is de taakorganisatie die de toelating, namelijk de capaciteit, in relatie met rijsnelheden, op de infrastructuur bepaalt. Zij voert hiervoor de (verkennings)studies uit. Ook verzorgt deze taakorganisatie de aanleg, beheer en onderhoud van de railinfrastructuur (spoorbaan) inclusief alle bijbehorende voorzieningen. Qua voorzieningen draagt ProRail zorg voor de looproutes, verlichting, bewegwijzering naar de automaat en reizigersinformatie, perrons en traversen, zitbanken, wachtruimtes en de betaalde fietsenstalling. NS Stations is eigenaar en operationeel beheerder van de stations en heeft dit opgedragen gekregen van ProRail. Dit betreft o.a. het beheer van de commerciële ruimtes in de stationsgebouwen, het toezicht op de veiligheid, het schoonhouden en uitvoeren van onderhoud van de stations. De kaartautomaat is eigendom van NS Stations, deze zijn echter weer verhuurd aan de provincie. NS Commercie gaat o.a. over de blindegeleidestroken. NS Commercie is de regisseur van de reis (en verblijf) van de klant. Zij vertaalt de visie van NS en de wensen van de klant in samenhangende ontwerpen en specificaties van diensten en producten. Die diensten en producten moeten leiden tot meer en betere dienstverlening aan de klant, op basis van een gezond lange termijn rendement. De gemeenten waar de 15 stations zijn gevestigd, zijn als wegbeheerder verantwoordelijk voor de directe omgeving van de stations en van de gemeentelijke wegen die daartoe leiden. Dit betekent de parkeerplaatsen, het voorplein en de bijbehorende handhaving. Daarnaast ook de telefoon en brievenbus. Belangrijkste verantwoordelijken zijn Syntus als vervoerder, de betrokken gemeenten als wegbeheerder, ProRail als verantwoordelijke voor de infrastructuur en NS Stations als eigenaar en beheerder van de stations.

3.2.2 Adviserende organisaties Regionaal Overleg Consumentenbelangen Openbaar Vervoer (ROCOV), ook wel OVplatform genoemd, is een overlegorgaan waarin regionale consumentenorganisaties inspraak uitoefenen op het openbaar vervoer in hun regio. ROCOV Gelderland is sinds april 2007 de formele belangenbehartiger voor de Gelderse openbaar vervoer reiziger. Aan het ROCOV nemen vertegenwoordigers van regionale organisaties of doelgroepen deel die beleidsadviezen geven over verkeer en vervoer onderwerpen. Dit zijn onder andere: ROVER, ouderen, gehandicapten, ANWB, Fietsersbond, 3VO, scholieren, studenten, milieuorganisaties, Kamer van Koophandel en Kleine Kernen. De regionale consumentenplatforms krijgen ondersteuning vanuit de landelijke stichting OPC. Het OPC is het kenniscentrum dat is opgericht om de consumenteninspraak in het regionaal openbaar vervoer te bevorderen. ROVER (Reizigers Openbaar Vervoer) is een onafhankelijke reizigersvereniging. ROVER zet zich in voor de belangen van alle reizigers in bus, trein, tram, metro en andere vormen van openbaar vervoer. ROVER pleit ervoor dat reizigers een goed product krijgen aangeboden: dat bus en trein op tijd rijden, tegen een aantrekkelijke prijs, en dat klachten van reizigers serieus worden genomen. De kwaliteit van het openbaar vervoer staat of valt met een goede dienstregeling. Daarnaast willen ze goede informatievoorziening, toegankelijkheid en veiligheid. ROVER wil dat het openbaar vervoer een goed alternatief blijft voor de auto. Niet alleen in de steden, maar ook op het platteland.

16

3.3 Toegankelijkheid stations In deze paragraaf worden de bevindingen per station weergegeven. Na een algemene samenvatting over het betreffende station, volgen de kritische punten en de ontbrekende basisvoorzieningen op overzichtelijk wijze. Op het betreffende station kunnen inmiddels aanpassingen zijn verricht die de toegankelijkheid voor ouderen aanzienlijk verbeteren. De datum van het onderzoek staat daarom vermeld bij de stations. In hoofdstuk 4 wordt hier verder op ingegaan.

3.3.1 Beesd Datum onderzoek: 13 december 2006. Het landelijk gelegen station Beesd ligt op de lijn Dordrecht - Geldermalsen. Het ligt op grote afstand van het dorp Beesd maar midden in het wandelgebied van de Heerlijkheid Marienwaerdt. Tegenwoordig is er ook een klein industriegebied naast het station. Verder is er in de directe omgeving geen bewoning; bij avond is op het station geen sociale controle te verwachten. Vanaf de nabijgelegen A2 wordt het station niet aangegeven; vanuit het dorp Beesd wel. Vanaf het station kunnen aankomende reizigers twee wegen betreden, waar ze heen leiden is helaas niet aangegeven. Ook een omgevingsplattegrond ontbreekt. Jammer vanwege de vele wandelaars die het station als startpunt gebruiken. Het overigens rustige station heeft een overdekte wachtruimte, echter zonder zitplaatsen en zonder omroepinstallatie. Er is een ruime parkeerplaats met een bushalte voor vervolgvervoer richting Geldermalsen en Leerdam. Reizigers met een handicap doen er verstandig aan de brochure “Reizen met een handicap” te bemachtigen. Er is op dit station geen enkele vorm van hulp te verwachten. Kritische punten Omschrijving

ambiance

Het station ligt ver van de bewoonde wereld en kan daardoor ‘s avonds een onveilig gevoel geven. Vanaf het station is niet aangegeven waarheen de twee wegen vanaf het station leiden. De looplijn voor slechtzienden heeft een forse onderbreking. Onbeveiligde gelijkvloerse kruising met (ongebruikt?) treinspoor. Onbekende reizigers kunnen dit als onveilig beschouwen. Er zijn geen luidsprekers in de wachtruimte. Er is geen verlichting boven de dienstregeling. Rond de ongebruikte spoorlijn is zwerfvuil.

X

informatie

veiligheid

voorziening

X

X X

X X X

17

Ontbrekende basisvoorzieningen -

-

-

Er zijn geen parkeermarkeringen voor brengers, afhalers, taxi`s en gehandicapten. Een plattegrond van de omgeving ontbreekt. Er zijn geen publieke toiletten en geen toiletten voor minder validen. Er is geen verrijdbare brug voor rolstoelers e.d. Er is geen service/alarmzuil of andere vorm van service.

Station Beesd: wordt het onbeveiligde spoor nog gebruikt?

3.3.2 Geldermalsen Datum onderzoek: 9 november 2006. Het station Geldermalsen is gelegen aan een kruispunt van de noord-zuid verbinding Utrecht - Den Bosch en de oost-west verbinding Tiel - Dordrecht. Het is een belangrijk station voor alle type reizigers waaronder veel overstappers. Het station heeft nog de uitstraling van het vroegere goederenstation, mede daardoor is het een ruim bemeten station met een breed perron. Het ligt geklemd tussen een woonwijk en enkele veilinggebouwen. Het is een aardig station in een rustige omgeving met voldoende zitplaatsen. In de verwarmde wachtruimte is koffie verkrijgbaar. In de avonduren is de matige verlichting in relatie tot de vele “hoeken en gaten” verantwoordelijk voor een beduidend minder veilig gevoel. Vanaf de invalswegen wordt het station en de beide parkeerplaatsen goed aangegeven. Aan de oostzijde is een grote parkeerplaats voor auto`s, bussen en fietsen, aan de andere zijde voor auto`s en fietsen. Vanaf het voorterrein aan de oostzijde kunnen vitale reizigers het perron via een tunnel en enige trappen makkelijk bereiken. Vanaf de parkeerplaats west is het perron uitsluitend bereikbaar via een hoge loopbrug die over het stationsemplacement heen loopt. Voor moeilijk ter been zijnde reizigers een af te raden route. Aan deze loopbrug zit overigens een veiligheidsaspect welke met een waarschuwende tekst lijkt te zijn afgedekt. Station Geldermalsen: op de achtergrond de loopbrug.

18

Mocht de loopbrug namelijk bezwijken omdat er zich meer dan veertig personen op bevinden dan treft de beheerder geen blaam omdat zij hiertegen heeft gewaarschuwd. Wie er verantwoordelijk is voor de telling van het aantal personen is niet aangegeven! Een gelijke wijze van probleemoplossend denken doet zich voor bij de fietsenstallingen waar veel fietsen naast de rekken zijn “geplaatst”. De controle is ook hier met een “dreigend” tekstbord opgelost. De geloofwaardigheid van dergelijke teksten is gering als handhaving achterwege blijft. Voor het OV-vervolgvervoer (bussen) zijn er aan de oostzijde ruim voldoende overdekte zitplaatsen. Kritische punten

Omschrijving ambiance Er is een vrij toegankelijke – niet X afgeschermde - weg vanaf het perron naar de openbare weg. Bij avond geeft het station door z`n X matige verlichting en vele hoeken en gaten een onprettig gevoel, in het bijzonder geldt dat ook voor parkeerplaats west en de bijbehorende loopbrug. De route naar het perron zou bij het tunneltje duidelijker aangegeven kunnen worden. De waarschuwing dat zich niet meer dan 40 personen op de loopbrug mogen bevinden geeft geen veilig gevoel. Voor moeilijk ter been zijnde reizigers is de looproute naar het perron vanaf parkeerplaats west visa versa niet aan te raden. Het perron is niet toegankelijk voor rolstoelen.

informatie

veiligheid

X

X

X


Er zijn onvoldoende parkeermogelijkheden voor auto`s. Er is geen parkeermarkering voor brengers/afhalers. Het is geen toegankelijk station voor rolstoelers. Het is een weinig toegankelijk station voor visueel gehandicapten. Er is geen plattegrond van de stationsomgeving. Er zijn geen publieke toiletten en toiletten voor minder validen. Er is onvoldoende stalling voor fietsen. Niet alle dienstregelingen zijn goed leesbaar. Er is geen verrijdbare brug voor rolstoelers.

19

voorziening

X

3.3.3 Culemborg Datum onderzoek: 9 november 2006. Het station Culemborg ligt aan de zeer drukke noord-zuidlijn van de spoorwegen. Het grenst deels aan een woonwijk en deels (westzijde helemaal) aan industriële bebouwing. Direct bij het binnenrijden van Culemborg wordt het station aangegeven. Het station ziet er netjes, maar sober uit. De twee perrons zijn door een tunnel en trappen met elkaar verbonden. Aan beide zijden is er parkeergelegenheid voor auto`s en fietsen; tevens is er aan de voorkant ook een grote overdekte en bewaakte fietsenstalling met een fietsenmaker en fietsverhuur. In de avonduren is het station een hangplek van jongeren en wordt het gevoel van onveiligheid versterkt. Steile trappen leiden aan de oostzijde naar de ingang van het station en van daar via een verbindingstunnel en weer trappen naar de perrons. De entree (met kaartjesautomaat) is niet toegankelijk voor rolstoelers, die kunnen – zonder kaartje – wel perron oost bereiken via een sluipweggetje. Perron west ligt op straathoogte en is gemakkelijk te bereiken vanaf de parkeerplaats west. Ook voor rolstoelers. In het stationsgebouw bij de oostelijke ingang is een winkel gevestigd, er is ook een (betaald) toilet. De winkel verkoopt koffie, thee, warme chocola en verpakte drank. Station Culemborg: voor mensen in een rolstoel wordt een kaartje kopen lastig.

Op de perrons zijn afgeschermde wachtruimtes met bankjes. Een grote wachtruimte op perron oost is helaas gesloten. Ook zijn er overdekte, maar niet afgeschermde zitplaatsen op beide perrons. Kritische punten

Omschrijving Het station is na achten ‘s avonds een hangplek voor jongeren. Sociale controle ontbreekt: gevoel van onveiligheid. Steile trappen leiden naar de perrons; er zijn geen liften en/of hellingbanen. De hoofdingang (kaartjes) is niet toegankelijk voor rolstoelers. Rolstoelreizigers die vertrekken van oost en via west terugkomen: hun auto op oost is dan vrijwel onbereikbaar. De trap naar de tunnel en het wachthokje vormen obstakels voor de passagiersstromen in en naar de tunnel. Kaartjesautomaten zijn alleen via de trappen bereikbaar; er zijn geen hellingbanen aanwezig.

ambiance informatie veiligheid voorziening X

X X X

X

X

20


Onvoldoende parkeermogelijkheden voor auto`s en fietsen. Geen parkeermarkeringen voor taxi`s en gehandicapten. Onvoldoende toegankelijk voor rolstoelers. Er is geen verrijdbare brug voor rolstoelers. Er is geen service/alarmzuil of vergelijkbare service.

3.3.4 Zaltbommel Datum onderzoek: 13 december 2006. Het station ligt op ongeveer één km afstand van het centrum van Zaltbommel aan de zeer drukke noord-zuid lijn van de spoorwegen. De A2 scheidt het station met het centrum en de woonwijken maar is via een tunnel onder de A2 makkelijk bereikbaar. Het spoor ligt op een hoge dijk en ziet er netjes en redelijk modern uit. Het bestaat uit een stationsgebouw aan de westzijde en twee perrons die door een tunnel, trappen en liften met elkaar verbonden zijn. Aan de westzijde is er een (slecht aangegeven) parkeergelegenheid voor auto`s, bussen en fietsen. De overvolle fietsenrekken staan in schril contrast met de amper bezette, met camera`s bewaakte, grote fietsenstalling voor kaarthouders. Aan de oostzijde is er geen ingang. Al direct bij het verlaten van de A2 wordt de richting naar het station aangegeven, ook vanuit het centrum wordt het station duidelijk aangegeven. Het westelijke perron is rechtstreeks vanaf de fietsenstalling en de parkeerplaats voor auto`s te bereiken via een hoge trap. Beide perrons zijn bereikbaar via liften, trappen en een hellingbaan en is daarmee goed toegankelijk voor hen die slecht ter been zijn.

De hellingbaan naar de stationsingang is niet afgeschermd aan de steile zijde naar beneden en er is geen scheiding van de tegemoetkomende passagiersstromen. De perrons zijn namelijk vrij smal en er zijn veel obstakels. Er zijn goed afgeschermde wachtruimtes en zitplaatsen op de perrons.

Station Zaltbommel: te weinig fietsenrekken zorgen voor een chaotisch geheel

21

Kritische punten Omschrijving Het parkeerterrein (westzijde) heeft onvoldoende capaciteit. Het parkeerterrein is onvoldoende duidelijk aangegeven. De fietsenrekken hebben te weinig capaciteit. Aanwijzingen bij de lift ontbreken, het pictogram “uitgang” is kapot. De hellingbaan is niet afgeschermd. Smalle perrons met obstakels, geen scheiding van elkaar tegemoetkomende passagiers. De verlichting bij de kaartjesautomaat nabij de fietsenstalling kan beter. De omroepinstallatie is niet goed verstaanbaar. De verlichting rondom de dienstregelingen kan beter.

ambiance informatie veiligheid voorziening X X

X X

X X X

X X X


Geen parkeermarkering voor taxi`s, brengers/ afhalers en gehandicapten. Geen publieke toiletten en toiletten voor minder validen. Er is geen verrijdbare brug voor rolstoelers.

3.3.5 Tiel Datum onderzoek: 16 augustus 20069. Het station Tiel is centraal gelegen in een omgeving van woonwijken, voormalige fabrieksterreinen, een ziekenhuis en verzorgingstehuis. Het station, dat binnen afzienbare tijd geheel gemoderniseerd zal worden, heeft aan de zuidzijde veel ruimte waardoor een vriendelijke uitstraling ontstaat. Het terras van de horecagelegenheid versterkt dit beeld. Aan de noordzijde is gewoekerd met de ruimte; vanaf deze zijde geeft het station een weggestopte indruk. Het station Tiel ligt tussen de stations Geldermalsen en Kesteren. Het station herbergt een kiosk en een restaurant dat op commerciële basis diensten verleent aan een ieder die daarom vraagt, bijvoorbeeld aan reizigers. Vanaf de A15 is er een goede bewegwijzering naar de zuidzijde van het station, de noordzijde wordt nergens aangegeven. Reizigers die uit de trein stappen worden ook niet geïnformeerd over de uitgangen zuid en noord. De uitgang noord loopt over een - met hekken afgezet – pad, begrenst met struiken en bomen waardoor het in de avonduren als minder veilig ervaren kan worden. Aan de zuidzijde van het station zijn (onvoldoende) parkeermogelijkheden voor auto`s, bussen en fietsen. Daar worden ook fietsen verhuurd en zonodig gerepareerd. De noordzijde heeft ook een parkeerplaats voor auto`s en fietsen.

9

Station Tiel is recentelijk geheel gerenoveerd (april 2007). In hoofdstuk 4 wordt hier op ingegaan.

22

Het station heeft twee perrons waarvan de overdekte buiten dienst is gesteld; het andere perron is open met beschermde zitplaatsen. Vanaf de ingang is niet aangegeven welk perron men dient te betreden voor de treinen. Ook is niet aangegeven aan welke zijde van het perron de trein vertrekt naar de twee richtingen, ook aankomst- en vertrektijden ontbreken. Treinreizigers kunnen overigens alleen het perron bereiken via een van de draaisluizen; op zich is dat geen probleem behalve als er een reiziger in een rolstoel verplaatst moet worden. Het station is verder niet al te ijverig met informatie. Dienstregelingen zijn niet gemakkelijk te vinden en de reiziger die op zoek is naar vervolgvervoer zal een richtingsbord naar dat vervolgvervoer ook niet aantreffen. De kiosk van station Tiel biedt echter wel waardevolle service aan treinreizigers, m.u.v. de zondag worden er desgevraagd ook tickets verkocht. Het is niet onplezierig wachten in dit station, men kan gebruik maken van het restaurant of van een ruim aantal zitplaatsen op het perron. Bij slecht weer bieden de twee overdekte wachthokjes met zitplaatsen ook beschutting.

Station Tiel: slecht toegankelijk voor rolstoelgebruikers

Kritische punten Omschrijving

ambiance informatie veiligheid voorziening

Aan de noordzijde heeft het station een minder vriendelijke toegang. Arriverende reizigers worden niet geïnformeerd over uitgangen. De verkeersweg voor het station heeft geen zebrastroken. De uitgang noord kan bij donker als minder veilig ervaren worden. Er zijn voor personenauto`s onvoldoende parkeerplaatsen in de directe omgeving van het station. Er is onvoldoende stalling voor fietsen. Aan de noordzijde zijn onvoldoende stopplaatsen brengers/afhalers. Er wordt bij de ingang van het station niet aangegeven welk perron men dient te betreden voor een bepaalde richting. Er is niet aangegeven van welk spoor een bepaalde trein vertrekt. Er is op het perron geen overzicht van vertrek- en aankomsttijden .

X X X X X

X X X

X X

Omschrijving


Van het ongebruikte perron is een deel onvoldoende afgeschermd voor het publiek. Vanaf het perron geen verwijzing naar de kaartjesautomaten. De omroepinstallatie is van onvoldoende kwaliteit. De dienstregeling is moeilijk te vinden. De plaats van de kiosk zou duidelijker aangegeven kunnen worden. De sanitaire voorziening is niet op alle werkdagen toegankelijk. De trap naar de toiletten (beneden) heeft geen leuning.

X

X X X X X X


Geen parkeermarkering voor gehandicapten. Ontoegankelijk voor rolstoelers. Er is geen service/alarmzuil of vergelijkbare service.

3.3.6 Kesteren Datum onderzoek: 2 november 2006. Het station bevindt zich aan een doodlopende weg op niet al te grote afstand van het centrum van Kesteren en bestaat uit twee goed ogende - niet meer in gebruik zijnde historische NS panden. Het station ligt op de lijn Arnhem-Tiel. Vanwege de geïsoleerde ligging zal het station bij duisternis geen al te veilig gevoel geven. Ook de door ons geïnterviewde passagiers klaagden over regelmatig voorkomend vandalisme. Vanaf de invalswegen is er geen bewegwijzering naar het station, vanaf de kern zijn er toeristische aanwijzingen maar die verwijzen niet naar de doodlopende weg. Voor het station bevindt zich een circulatieplein met druk busverkeer. Er zijn (onvoldoende) parkeerplaatsen voor auto`s en fietsen. De bushalte voor lijnbussen verbindt reizigers frequent met vele bestemmingen, desondanks is de halte zeer matig uitgerust. Wind en regen hebben vrij spel op de wachtende (oudere) passagiers. Reizigers die te voet naar Kesteren willen dienen rekening te houden met het drukke busverkeer en de vele auto`s die in de wegberm geparkeerd staan.

Station Kesteren: een historisch pand maar met weinig basisvoorzieningen.

24

Binnen het station bevinden zich twee perrons, gescheiden door een stukje openbare weg met slagbomen. Vanaf de ingang van het station wordt prima aangegeven welk perron men dient te betreden voor een bepaalde bestemming. Er worden allerlei berichten omgeroepen, bijvoorbeeld de waarschuwing om uitsluitend nabij een - niet aanwezige - rookzuil te roken. Men kan op de beide perrons kiezen tussen overdekte wachtruimtes zonder zitplaatsen of onoverdekte wachtruimtes met zitplaatsen. Het station is een belangrijk knooppunt tussen de vele dorpen en steden in de Betuwe; dat blijkt o.a. uit het intensieve busverkeer naar veel windrichtingen. Jammer dat vandalisme echte service niet mogelijk lijkt te maken. Kritische punten Omschrijving


Het station ligt aan een doodlopende X weg. Vanaf de invalswegen is geen bewegwijzering naar het station. Aan het begin van de doodlopende Stationsweg is niet aangegeven waar het station zich bevindt. De verlichting op de Stationsweg is van matige kwaliteit. Er zijn voor personenauto`s onvoldoende parkeerplaatsen. Er zijn onvoldoende parkeerplaatsen voor fietsen. Hulp inroepen via de aangegeven telefoonnummers is slechts mogelijk als de reiziger zelf voorzien is van een mobiele telefoon.

X X

X X X X


Geen parkeermarkering voor brengers/afhalers, taxi`s en gehandicapten. Er is geen omgevingsplattegrond. Er zijn geen publieke toiletten, ook niet voor minder validen. Er is geen telefooncel. Er zijn geen beschutte zitplaatsen. Er is geen verrijdbare brug voor rolstoelers. Er is geen service/alarmzuil of gelijkwaardige service.

3.3.7 Opheusden Datum onderzoek: 2 november 2006. Het station Opheusden is landelijk gelegen aan de rand van het dorp. Het station wordt doorsneden door een vrij drukke verkeersweg, westelijk daarvan bevindt zich het perron richting Tiel en oostelijk daarvan het perron richting Arnhem. Er is geen bewegwijzering naar het station, maar dat lijkt, gezien de lokale situatie ook geen probleem. Er is maar één weg die naar en door het dorp leidt. De vrij drukke verkeersweg heeft geen gescheiden fiets en/of voetgangers paden. Dit kan, zeker in het donker tot gevaarlijke situaties leiden. Er is in feite geen sprake van een

25

voorterrein. Ook is er nauwelijks ruimte om daar iets aan te doen, tenzij beide perrons naar het oosten of westen worden opgeschoven. Dan zou ook de verkeersveiligheid ter plekke aanzienlijk verbeteren. De perrons zijn goed toegankelijk, maar komen direct uit op de vrij drukke verkeersweg. De kaartjesautomaat staat bij het noordelijke perron, waardoor men de verkeersweg moet oversteken wanneer men de andere kant op wil. Dit kan, zeker als men aan de late kant is, tot gevaarlijke situaties leiden. Als de spoorbomen gesloten zijn is het overliggende perron vanaf de kaartjesautomaat niet bereikbaar. Station Opheusden: vrij drukke verkeersweg over perrontracé.

Naast de eerder genoemde aspecten van verkeersveiligheid, valt er ook wat af te dingen op de veiligheid op de perrons: het talud is steil en de perrons smal. Een misstap kan vervelende gevolgen hebben. Ook is hier en daar de afscherming van de openbare weg naar de rails gebrekkig. Er is geen mogelijkheid tot het parkeren van auto`s noch ruimte om passagiers te brengen of te halen. Er is wel een (te kleine) fietsenstalling. Op enige afstand is er een bushalte voor vervolgvervoer. Op de perrons zijn overkapte wachtruimtes, maar zonder bankjes. Die staan buiten. Mensen die slecht ter been zijn moeten maar in de regen wachten. Kritische punten Omschrijving

ambiance

Het station wordt doorsneden door een X verkeersweg. Er is geen bewegwijzering naar het station. De verlichting rondom de fietsenstalling is onvoldoende. Geen gescheiden fiets – en/of voetgangerspaden. Geen mogelijkheid voor brengers / afhalers (keren op de weg kan tot gevaarlijke situaties leiden). De capaciteit van de open fietsenstalling is onvoldoende. Kaartjesautomaat en het zuidelijke perron zijn gescheiden door een drukke verkeersweg. Kan gevaarlijk zijn bij haast. De perrons zijn smal, het talud steil. Een misstap kan vervelende gevolgen hebben. De afscherming tussen de openbare weg X en de spoorrails zijn kwalitatief onder de maat.

26

informatie

veiligheid voorziening

X X X X

X X

X


Er zijn geen parkeermogelijkheden voor auto`s. Er zijn geen parkeermarkeringen voor brengers/afhalers, taxi`s en gehandicapten. Er is geen omgevingsplattegrond. Er zijn geen publieke toiletten en toiletten voor minder validen. Er zijn geen beschutte zitplaatsen. Er is geen verrijdbare brug voor rolstoelers. Er is geen service/alarmzuil of vergelijkbare service.

3.3.8 Hemmen - Dodewaard Datum onderzoek: 6 december 2006. Het station Hemmen - Dodewaard ligt op de lijn Tiel - Arnhem, is landelijk gelegen op ongeveer twee kilometer van Hemmen en op ongeveer dezelfde afstand van Dodewaard. In deze dorpen is geen enkele verwijzing naar het station aangetroffen; de toevallige passant vindt het na wat vragen toch wel. De entree van het station lijkt veel op het erf van een boerderij, vooral vanwege het bewoonde karakter, de beplanting en de paardenbak. Ter bevestiging van de zoektocht staat er gelukkig een bordje met het opschrift “NS station”. Naast de stationsbewoning is er verder geen bewoning in de omgeving. Bij avond is in dit matig verlichte en veraf gelegen station alleen sociale controle te verwachten van de bewoners. Het voorterrein is klein, er kunnen maximaal drie auto`s in de berm parkeren, het station lijkt vooral geschikt voor reizigers die of gebruik maken van de fiets of zich laten brengen of ophalen. Er is een duidelijke dienstregeling welke verwijst naar één van de twee perrons. Perron zuid, waar zich ook de fietsenstalling bevindt, kan vanaf de entree bereikt worden via een door slagbomen afgeschermde spoorovergang. Fietsers kunnen daarnaast ook gebruik maken van een speciaal daarvoor aangelegd fietspad naar dit perron.

Het perron noord kan vanaf de entree bereikt worden. Perron zuid heeft ook beschutte zitplaatsen, perron noord heeft wel een zelfde overdekte wachtruimte, maar zonder zitplaatsen. Er zijn ook onoverdekte zitbanken aanwezig.

Station Hemmen-Dodewaard: bewoond

stationsgebouw.

27



Bij avond is in dit veraf gelegen station alleen sociale controle te verwachten van de stationsbewoners. Er is geen enkele bewegwijzering, ook niet vanuit de dorpen in de nabijheid. De verlichting op het voorterrein is uiterst summier. De verlichting op het station is van matige kwaliteit. De omroepinstallatie is onvoldoende hoorbaar. Er zij geen aanwijzingen voor OV vervolgvervoer.

X

X X X X X


Geen of weinig parkeerplaatsen voor auto`s. Geen parkeermarkering voor brengers/afhalers, taxi`s en gehandicapten. Er is geen plattegrond van de omgeving. Er zijn geen publieke toiletten en geen toiletten voor minder validen. Er is geen instaphalte voor vervolgvervoer. Er zijn onvoldoende zitplaatsen. Er is geen verrijdbare brug voor rolstoelers. Er is geen service/alarmzuil of vergelijkbare service.

3.3.9 Zetten - Andelst Datum onderzoek: 3 december 2006. Het station ligt aan de spoorlijn Arnhem - Tiel op ongeveer 1 km afstand van de kernen Zetten en Andelst. Het stationsgebouw is niet meer in gebruik, aan de noordzijde staan enige gebouwen en aan de zuidzijde een oud veilinggebouw. Het is een landelijk gelegen, eenvoudig station zonder faciliteiten maar met een vriendelijke uitstraling. Er is geen bewegwijzering naar het station. Rondom het station zijn er ruime mogelijkheden om te parkeren voor auto`s. Het aantal fietsenrekken is echter krap bemeten terwijl de fietskluizen onderbenut zijn. De bushaltes liggen op korte afstand van het station (langs de weg AndelstZetten) maar zijn niet duidelijk aangegeven. Busreizigers naar Zetten of vanuit Andelst moeten de weg oversteken om de bus dan wel het station te bereiken. Station Zetten-Andelst: vriendelijke uitstraling.

28

Het station is toegankelijk vanaf de noordzijde, met een door slagbomen beschermde gelijkvloerse doorgang naar het perron aan de zuidzijde. Welk perron men moet kiezen is duidelijk aangegeven. Voor informatie wordt verwezen naar telefoonnummers, maar er is geen telefoon in de buurt. Er zijn op beide perrons schuilmogelijkheden, echter zonder bankjes. Die staan onbeschermd tegen regen en wind. Er is een grotere wachtruimte bij het perron aan de noordzijde, maar die zit op slot. Kritische punten Omschrijving Er is geen bewegwijzering naar het station. Eén bushalte ligt voor treinreizigers aan de andere zijde van een relatief drukke weg. De capaciteit van de fietsenrekken is onvoldoende. De bushaltes zijn onvoldoende duidelijk aangegeven.


X X


Er zijn geen parkeermarkeringen voor brengers/ afhalers, taxi`s en gehandicapten. Er zijn geen publieke toiletten en geen toiletten voor minder validen. Er is geen telefoon. Er zijn geen beschutte zitplaatsen. Er is geen verrijdbare brug voor rolstoelers. Er is geen service/alarmzuil of vergelijkbare service.

3.3.10 Elst Datum onderzoek: 25 oktober 2006. Het aan de rand van Elst gelegen station vormt een rechtstreekse verbinding met Tiel (westoost verbinding) en fungeert als tussenstation in de verbinding Arnhem - Nijmegen (noordzuid verbinding). Het vormt daardoor een belangrijk knooppunt met veel bestemmingen. Het is door zijn ongelukkige ligging, direct naast een - regelmatig door slagbomen afgesloten drukke verkeersweg, tevens een knooppunt van verkeersdrukte. Het station heeft aan de westzijde een voorplein en een perron, aan de andere zijde – bereikbaar via de drukke verkeersweg – is perron oost. Iedere bewegwijzering naar het station ontbreekt, zowel vanaf de invalswegen als vanuit het centrum van Elst. Aan beide zijden zijn parkeerterreinen voor auto`s. Aan de oostzijde is een ruime fietsenstalling die overdag bewaakt wordt. De routes naar de perrons zijn onoverzichtelijk en dit wordt versterkt door het drukke verkeer voor het station. Er ontbreken voetgangersoversteekplaatsen en aanwijzingen betreffende de te maken perronkeuze. Aan de westzijde (voorplein) zijn de bushaltes, met richtingen en tijden van de buslijnen, niet aangegeven. Er zijn op de perrons overdekte wachtplaatsen.

29



Er is geen bewegwijzering naar het station. Onvoldoende verlichting op het oostelijk parkeerterrein. Er is geen verwijzing naar het voorplein, bussen. Er zijn geen aanwijzingen welk perron men dient te betreden m.b.t. de reisroute. Op de drukke verkeersweg ontbreken oversteekplaatsen voor voetgangers tussen de perrons. De omroepinstallatie is dikwijls onverstaanbaar door het vele (trein)verkeer. Het verdient aanbeveling de dienstregelingen ook aan de straatkant van beide perrons te plaatsen.

X X X X

X

X

X


-

-

Er is geen parkeermarkering voor brengers/afhalers, taxi`s en gehandicapten. Het is weinig toegankelijk voor rolstoelers; er zijn vooral trappen. Er zijn geen publieke toiletten, ook niet voor gehandicapten. Er is geen verrijdbare brug voor rolstoelers.

Station Elst is slechts vanaf één kant te bereiken voor rolstoelers, er zijn vooral veel trapjes.

3.3.11 Nijmegen Lent Datum onderzoek: 6 december 2006. Het station Lent maakt deel uit van de spoorverbinding Arnhem – Nijmegen en is direct gelegen naast de verkeersweg A325, aan de rand van de gemeente Lent. Vanaf de A325 is het station goed aangegeven. Het station bestaat uit twee perrons (oosten westzijde) die op een hoge spoordijk zijn gelegen. Op lager (straat)niveau zijn er aan weerszijden stalen trappen en ongeveer 100 meter lange hellingbanen om het hoogteverschil van zo’n 6 meter te overbruggen. Het station maakt door de stalen draagconstructie vanaf de openbare weg een provisorische indruk. De trappen en hellingbanen bieden bij regen en wind geen enkele bescherming.

30

De toekomstige stadsuitbreiding “Waalsprong”, die in de nabijheid van dit station is gepland, veroorzaakt ongetwijfeld een toename van reizigers. De huidige accommodatie zal in de toekomst echter moeilijk kunnen voldoen aan de moderne eisen van het openbaar vervoer. Bij avond kan het station – op afstand van de bewoonde wereld – als minder veilig ervaren worden. Aan de oostzijde bevindt zich een ruime parkeerplaats voor auto`s en bussen. De bushalte heeft een kleine overdekte ruimte met één zitplaats! Station Lent: zeer lange en steile onbeschutte hellingbaan.

De fietsenstalling is zeer eenvoudig en niet overdekt. Van hieruit kunnen reizigers via de trap of hellingbaan het perron voor spoor 1 bereiken. De trap vraagt wel enige conditie en weinig last van hoogtevrees; minder vitale ouderen kunnen deze trap en daarmee het station maar beter mijden. Reizigers die gebruik willen maken van het spoor aan de westzijde (spoor 2) kunnen na wat zoekwerk – er is niets aangegeven - vanaf de oostzijde naar de westzijde via een onoverzichtelijk fietspad. Van hier kan het perron worden bereikt via een identieke trap of hellingbaan. Aan de westzijde kan alleen tijdelijk en onveilig geparkeerd worden op het fietspad. Men kan op de beide perrons gebruik maken van overdekte kleine, niet windvrije wachtruimtes zonder zitplaatsen of van onoverdekte zitbanken. Kritische punten Omschrijving


De trap en hellingbaan bieden geen enkele beschutting. Bij avond kan het station als minder veilig ervaren worden. De fietsenstalling aan de oostzijde is niet overdekt. Voor minder vitale ouderen zijn de trappen naar de perrons minder geschikt. Vanaf de parkeerplaats is de richting naar perron 2 niet aangegeven. De aanwijzing hoe men vanaf de westzijde een kaartjesautomaat kan vinden is onduidelijk. De geluidskwaliteit van de omroep is onvoldoende.

X X X X

X X

X

31


Er zijn geen parkeermarkeringen voor brengers/afhalers en taxi`s. Voor rolstoelers is de toegankelijkheid onvoldoende. Voor visuele gehandicapten is de toegankelijkheid onvoldoende. Niet alle gevaarlijke plaatsen zijn voldoende afgeschermd. Er zijn geen publieke toiletten, ook niet voor minder validen. Er is geen telefooncel. Er zijn geen beschutte zitplaatsen. Er is geen verrijdbare brug voor rolstoelers.

3.3.12 Nijmegen cs Datum onderzoek: 6 februari 2007. Het bemande station, gelegen tegen het centrum van Nijmegen, vormt een knooppunt met sporen richting noorden, zuiden en westen. Het station wordt momenteel verbouwd wat enig ongerief met zich meebrengt. Onveilig is de toegang tot het station waar reizigers twee busbanen dienen over te steken, zonder hulp van verkeerslichten en/of oversteekplaatsen. De huidige overbelaste fietsenstallingen in de omgeving van de ingang versterken dit onveilige beeld van het station. Zowel in het centrum en vanaf de invalswegen zijn duidelijke verwijzingen naar het station. In de toekomst is er een ondergrondse parkeergarage gepland voor auto`s, nu is er geen parkeermogelijkheid. Het vervolgvervoer met bussen is duidelijk aangegeven in de hal. Er zijn op diverse plaatsen rondom het station (onvoldoende) onbewaakte fietsenrekken en er is een grote ondergrondse bewaakte fietsenstalling (voor ongeveer 300 fietsen). Daar bevindt zich ook een reparatiewerkplaats en de fietsenverhuur. Het station heeft vijf perrons die vanuit de centrale hal gemakkelijk bereikbaar zijn via de ondergrondse tunnel, lift, (rol)trap of hellingbaan. Niet op alle perrons zijn looplijnen aanwezig voor slechtzienden. Er zijn voldoende gebruiksruimtes aanwezig waar men koffie, thee en snacks kan nuttigen. In de hal zijn diverse verkooppunten. Er zijn op de perrons bankjes en wachtruimtes, echter erg weinig gezien de reizigers die hier dagelijks passeren. De wachtruimtes zijn ook erg klein. De meeste bankjes zijn niet beschut.

Station Nijmegen cs: onbeveiligde oversteekplaats.

32

Kritische punten

Omschrijving Omgeving heeft een rommelige aanblik door her en der verspreide fietsen. Onveilige toegang tot het station over twee busbanen. Geen voetgangersoversteekplaatsen. De fietsenrekken hebben te weinig capaciteit. Op de perrons 2,3 en 4 ontbreken looplijnen voor visueel gehandicapten. Op de perrons zijn te weinig beschutte zitplaatsen.


X X X


Er zijn te weinig parkeermogelijkheden voor auto`s. Er is geen parkeermarkering voor brengers/afhalers en gehandicapten. Onvoldoende toegankelijk voor visueel gehandicapten. Er is geen omgevingsplattegrond.

3.3.13 Nijmegen Heyendaal Datum onderzoek: 19 december 2006. Station Heyendaal is gelegen op de lijn Nijmegen - Roermond en ligt in de wijk Hazenkamp, dichtbij de Radboud Universiteit en de Hogeschool Arnhem-Nijmegen. Het station heeft geen entree (stationsgebouw) op straathoogte; om op de twee perrons (west en oost) te komen moet altijd gebruik gemaakt worden van trappen. De perrons zijn onderling verbonden met een loopbrug. Het station is dankzij goede bewegwijzering gemakkelijk te vinden met aan de westzijde een parkeerplaats voor auto`s. Deze heeft echter onvoldoende capaciteit, waarschijnlijk als gevolg van de vele langparkeerders die verbonden zijn aan de Hogeschool en Universiteit. Aan de noordzijde is een halte voor vervolgvervoer met beschutte zitplaatsen. De fietsenstalling mag amper deze naam dragen, fietsen liggen vooral elders verspreid. Omdat er altijd gebruikt gemaakt moet worden van trappen is het station voor ouderen die minder goed ter been zijn minder aantrekkelijk, zeker met koffers. Voor invaliden is het station nauwelijks toegankelijk. Het station is op gezette tijden heel druk, met vooral studenten, samen met de fout geparkeerde fietsen rond de trappen geeft deze drukte een weinig prettig gevoel. Aan de noordzijde is geen kaartjesautomaat en aanwijzingen waar deze zich bevindt, worden hier ook niet verstrekt. Het station heeft voldoende beschutte zitplaatsen op de perrons.

33

Station Heyendaal: slecht toegankelijk door gebrek aan hellingbanen en…

… chaos van fietsen.



De loopbrug die beide perrons verbindt is niet overdekt. Het station is voor minder goed ter been zijnde ouderen weinig aantrekkelijk. Voor invaliden is het station nauwelijks toegankelijk. Het parkeerterrein voor auto`s is te klein. Er is onvoldoende stallingcapaciteit voor fietsers. De kaartjesautomaat heeft beperkte betaalmogelijkheden.

X X X X X X


Er is geen parkeermarkering voor brengers/afhalers, taxi`s en gehandicapten. Het is weinig toegankelijk voor rolstoelers. Er is geen omgevingsplattegrond. Er zijn geen publieke toiletten, ook niet voor minder validen. Er is geen telefooncel. Er is geen verrijdbare brug voor rolstoelers.

3.3.14 Nijmegen Dukenburg Datum onderzoek: 12 december 2006. Station Dukenburg is gelegen in het winkelcentrum van het gelijknamige stadsdeel. Het station ligt op een spoordijk aan de spoorlijn Nijmegen - Den Bosch; de hoofdingang bevindt zich aan de centrumzijde. Het station is vanuit de omgeving goed aangegeven, andersom ontbreekt er een eenvoudige verwijzing vanaf het station naar het busstation. De hoge perrons zijn bereikbaar via trappen en hellingbanen aan weerszijden van de spoordijk (noorden zuidkant). Helaas kan men alleen vanaf de hoofdingang de hellingbaan naar de

34

perrons op, waardoor minder validen een grote afstand moeten afleggen om vanaf de parkeerplaats – die aan de andere kant van de hoofdingang ligt - op de perrons te komen. Er zijn aan beide zijden parkeerplaatsen voor auto`s, bussen en fietsers. Er is ook een bewaakte fietsenstalling met fietsenverhuur. Aan de westzijde van het station is echter geen enkele voorziening en geen verwijzing naar de kaartjesautomaten. Er zijn op enige afstand van het station sanitaire voorzieningen beschikbaar, ook voor minder validen. Helaas zijn deze niet aangegeven. Ook is er op redelijk korte afstand een koffiegelegenheid annex tijdschriftenverkoop. Het station heeft voldoende beschutte zitplaatsen en ruim voldoende beschutte (sta)wachtgelegenheden.

Station Dukenburg: smalle hellingbaan.



Er is vanuit het station geen bewegwijzering naar het busstation. Er is vanuit het station geen verwijzing naar het aanwezige sanitair voor invaliden. Aan de westzijde is geen verwijzing naar de kaartjesautomaten.

X X

X

X


Er is geen parkeermarkering voor taxi`s. Weinig toegankelijk voor visueel gehandicapten. Er is geen verrijdbare brug voor rolstoelers.

3.3.15 Wijchen Datum onderzoek: 3 januari 2007. Het station Wijchen ligt even buiten het centrum en bestaat uit een stationsgebouwtje, een perron, twee parkeerplaatsen en twee fietsenstallingen. Alles bij elkaar een vrij klein station voor de vele inwoners die Wijchen en omgeving telt. Het is een station dat blijkbaar gebouwd is in de jaren dat het verkeer minder druk was dan nu, het verdient behoorlijk wat aanpassingen om aan de huidige drukte en daarbij behorende veiligheidsaspecten te voldoen. De oversteekplaats over de rails en het te smalle perron dienen onzes inziens te worden herzien. Het station wordt niet aangegeven op de invalswegen en niet in de bebouwde kom.

35

Het station heeft aan de zuiden noordzijde een parkeerplaats met een eigen toegang tot het perron. Er is een bushalte en er zijn aan de zuiden noordzijde fietsenstallingen. Overdag en ‘s avonds is er servicepersoneel aanwezig. Een gevoel van onveiligheid ontstaat bij de oversteekplaats tussen het perron en de uitgangen mede omdat ook andere (niet treinreizende) weggebruikers als fietsers hiervan gebruik maken. Ook op het veel te smalle perron, waar sneltreinen vlak langs je heen razen, is dat gevoel van onveiligheid voelbaar. Het station heeft overigens een wachtruimte waar overdag koffie verkrijgbaar is en waar de dienstregeling geraadpleegd kan worden. Op het perron zijn deels open wachthokken, zonder zitplaatsen te vinden en tevens een aantal open zitbanken. Aanwijzingen hoe het station te bereiken, ontbreken evenals de aanwijzingen richting vervolgvervoer. Gunstig is de aanwezigheid van servicepersoneel om alles in goede banen te leiden. Kritische punten Omschrijving


De bewegwijzering vanaf de snelweg en vanuit bebouwde kom is onvoldoende. De fietsenrekken zijn overvol. De gelijkvloerse kruising wordt ook gebruikt door fietsers. De gelijkvloerse kruising is niet voorzien van looplijnen voor slechtzienden. Op het perron is geen dienstregeling. De telefooncel is defect.

X X X X X X


Er is geen parkeermarkering voor brengers/afhalers, taxi`s en gehandicapten. Het station is minder toegankelijk voor visueel gehandicapten. Er is geen omgevingsplattegrond. Er zijn geen publieke toiletten, ook niet voor minder validen. Er zijn onvoldoende beschutte zitplaatsen. Er is geen verrijdbare brug voor rolstoelers.

Station Wijchen: de perronoversteek wordt ook gebruikt door doorgaande voetgangers en fietsers.

36

4. Conclusies en aanbevelingen In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de conclusies die getrokken kunnen worden over de toegankelijkheid van de vijftien onderzochte treinstations in Zuid Gelderland. Op basis van de in paragraaf 4.1 vermeldde conclusies zullen in paragraaf 4.2 een aantal aanbevelingen worden gegeven voor de verbetering van de toegankelijkheid van deze stations voor ouderen en minder validen.

4.1 Conclusies Om antwoord te kunnen geven op de vraag: Hoe functioneren de treinstations op toegankelijkheid en veiligheid voor de oudere en minder valide reiziger in de regio Rivierenland en Rijk van Nijmegen, zijn de vijftien stations in Zuid Gelderland kritisch onderzocht aan de hand van een toetskaart. Dit heeft per station een lijst van ontbrekende voorzieningen en kritische punten opgeleverd die in het voorgaande hoofdstuk staan vermeld. Het ene station scoort beduidend meer kritische punten dan het andere. Sommige kritische punten wegen wellicht ook zwaarder dan anderen en ook per reiziger kan de behoefte aan bepaalde voorzieningen nogal verschillen. In paragraaf 2.2 werden vier aspecten beschreven die van invloed zijn op de toegankelijkheid van stations voor de reiziger, en in dit onderzoek specifiek voor de oudere en minder valide reiziger. Per aspect is een top 5 samengesteld van de ontbrekende voorziening die het meest voorkomt tot die het minst vaak voorkomt op alle vijftien stations.

Veiligheid Een belangrijk aspect voor een reiziger is de mate van veiligheid; op de weg naar het station, het voorterrein, het perron, wel of niet afgeschermde taluds, losliggende tegels of andere obstakels. Voor ouderen en minder validen is dit aspect van extra belang omdat zij moeilijker ter been zijn of bijvoorbeeld gebruik maken van een rollator of rolstoel. Top 5 veiligheid: 1. Onvoldoende afscherming van gevaarlijke punten; 2. Moeilijk beloopbare trappen; 3. Onvoldoende verlichting; 4. Ontbrekende voetgangersoversteekplaatsen; 5. Incomplete looplijnen voor visueel gehandicapten. Op 40% van de onderzochte stations is sprake van onvoldoende afscherming van gevaarlijke plaatsen. Dit betekent onder andere dat er geen scheiding is tussen fietsers en voetgangers en dat hellingbanen, perrons en/of gelijkvloerse kruisingen niet voldoende beveiligd zijn. Bij één op de vijf stations ontbreekt het aan goed begaanbare trappen en/of goede verlichting. Slechts drie van de vijftien stations scoren goed op het aspect veiligheid; de stations Nijmegen Dukenburg, Lent en Zetten-Andelst. Op deze stations is geen enkel onveilig punt aangetroffen. Station Opheusden en Tiel zijn met elk vier onveilige punten gevaarlijke verblijfplaatsen voor ouderen en minder validen.

Informatie De reizende mens wil op een logische wijze bij zijn aankomst op een station geïnformeerd worden over bijvoorbeeld kaartverkoop, vertrektijden en het perron van vertrek. Stations worden vaak druk bezocht waardoor veel gebeurt en vooral voor ouderen is voldoende en duidelijk zichtbare informatie van groot belang.

37

Top 5: Informatie 1 Onduidelijke omroepinstallatie; 2. Geen bewegwijzering naar het station; 3. Ontbrekende, onvindbare en/of onverlichte dienstregeling; 4. Geen bewegwijzering naar de perrons; 5. Geen bewegwijzering naar vervolgvervoer. Eén op de drie stations is, voor hen die niet bekend zijn met de omgeving, moeilijk te vinden. Er is in de plaatsen Kesteren, Opheusden, Hemmen, Dodewaard, Zetten, Andelst en Wijchen een opmerkelijk gebrek aan borden die aangeven waar de stations zich bevinden. Leden van de projectgroep hebben dikwijls moeite gehad de voor hen onbekende stations te vinden. Ook de borden naar de perrons en omgekeerd, naar het vervolgvervoer, ontbreken op zes van de vijftien stations. De omroepinstallaties zijn bij één op de drie stations onvoldoende verstaanbaar. Ook op het aspect ‘informatie’ zijn maar drie stations in voldoende mate uitgerust namelijk Culemborg, Nijmegen cs en Nijmegen Heyendaal. Alle noodzakelijke informatieborden waren aanwezig, vindbaar en voldoende zichtbaar. Station Tiel vertoonde in totaal zes informatiegebreken.

Ambiance Reizigers hebben behoefte aan een aangenaam, veilig en doeltreffend vervoer. Zo kan een vervuild station, wat veilig is, als minder prettig worden ervaren omdat de sfeer ontbreekt. Een hoge loopbrug naar de perrons kan veilig zijn maar de hoogte ervaart niet iedereen als prettig en onbeschermd in gure weersomstandigheden lopen ook niet. Ook de sociale veiligheid op een station valt onder de ambiance. Top 5: Ambiance. 1. (Bij avond) onveilig gevoel; 2. Onbereikbaarheid station voor rolstoelers; 1. Onwelkom gevoel; 2. Perrons met onvoldoende afscherming; 3. Smalle toegangen. Maar liefst negen stations van de vijftien voldoen niet aan een algemeen gevoel van veiligheid. Een aantal van deze onderzochte stations zijn klein en bevinden zich ver van de bewoonde wereld af. Dit geeft bij reizigers een onprettig gevoel en vooral voor oudere en minder valide reizigers die zich kwetsbaarder voelen. Het onveilige gevoel wordt bij een aantal stations veroorzaakt door onvoldoende verlichting. Service/alarmzuilen ontbreken nog bij te veel stations. Het lijkt ons een noodzakelijke voorziening voor elk station, met name wanneer geen of weinig personeel aanwezig is zoals in de avonduren. Het openbaar vervoer heeft vaak te kampen met een negatieve beeldvorming en beleving, zo blijkt uit een studie gedaan door het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid1. Het gevoel van sociale veiligheid is een belangrijke reden voor mensen om niet van het openbaar vervoersysteem gebruik te maken2. De provincie Gelderland wil het gebruik van openbaar vervoer stimuleren. Reizigers zullen zich dan veilig moeten voelen in en rond het openbaar vervoer, beginnend bij een veilig toegankelijk station. Bij drie stations - Culemborg, Lent en Nijmegen Heyendaal - zijn de trappen en/of hellingbanen slecht toegankelijk voor ouderen en rolstoelgebruikers. 1

Beleving en beeldvorming van mobiliteit. Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid, juli 2007. OV in Gelderland 2005. Uitgave van de provincie Gelderland en het Knooppunt Arnhem-Nijmegen. November 2005. 2

38

Slechts op één van de vijftien onderzochte stations zijn geen kritische punten gevonden wat betreft de ambiance. Het betreft station Nijmegen Dukenburg.

Voorzieningen Niet alle stations hebben dezelfde voorzieningen. Kleine stations met weinig reizigersverkeer hebben vaak geen tot zeer weinig voorzieningen. Publieke toiletten en afgeschermde zitplaatsen zijn hier bijvoorbeeld niet te vinden. Top 5: voorzieningen 1. Ontbrekende verrijdbare brug voor rolstoelers; 2. Ontbreken van een parkeermarkering voor brengers/afhalers, taxi’s en gehandicapten; 3. Ontbreken van publieke toiletten; 4. Onvoldoende parkeermogelijkheden voor auto’s; 5. Ontbrekende plattegrond van de stationsomgeving. Een algemeen probleem is voor rolstoelhouders om de trein in- en uit te kunnen. Op de meeste stations (dertien) ontbreekt een verrijdbare brug voor rolstoelhouders. Alleen de stations Tiel en Nijmegen cs hebben, dankzij hun grootte, een verrijdbare brug. Minder validen die zonder hulp van een verrijdbare brug de trein in kunnen, ervaren een probleem bij aankomst op het station; bij twaalf stations is geen speciale parkeerplaats voor hen te vinden. Een groot mankement bij drie op de vier stations is het ontbreken van publieke toiletten.

Bovenstaande conclusies geven aan dat een groot aantal van de vijftien onderzochte stations onvoldoende scoort op de aspecten veiligheid, informatie, ambiance en voorzieningen. Vooral op de kleine stations ontbreken basisvoorzieningen als een (overdekte) zitplaats, een toilet of een service/alarmzuil. Dit heeft te maken met het gegeven dat op kleine stations onvoldoende toezicht of sociale controle aanwezig is. Als we er vanuit moeten gaan dat de kleinere stations niet veiliger kunnen worden dan nu het geval is, ligt het in de lijn der verwachtingen dat deze stations in de toekomst of zullen verdwijnen of gaan functioneren als een soort bushaltes met minimale voorzieningen.

4.2. Aanbevelingen In hoofdstuk 3 staan per station de kritische punten vermeld. De geconstateerde gebreken op de stations zijn tevens de verbeterpunten voor deze individuele stations. Wellicht zijn er punten die vrij snel kunnen worden verbeterd, terwijl er ook zaken zijn die van langere duur zijn of waarvoor zelfs een ingrijpende verandering nodig is. Het zoeken naar oplossingen is een zaak voor deskundigen op een aantal terreinen en voor de verantwoordelijke organisaties. Van een aantal stations is bekend dat daar inmiddels al verbeteringen zijn aangebracht, of dat deze binnenkort zullen plaatsvinden. Van deze stations volgt hieronder een overzicht. Culemborg: De sociale veiligheid op station Culemborg is een zorgpunt, er heerst veel vandalisme. De te nemen maatregelen hiervoor zijn in onderzoek. Geldermalsen: Er zijn plannen voor een nieuwe passerelle (inclusief liften) in plaats van de huidige tunnel en loopbrug. Het onderzoek, waarbij de gemeente is betrokken, loopt.

39

Tiel: Het gehele voorplein en de achterzijde van het station is aangepast. Op het voorplein is het parkeerterrein uitgebreid en verplaatst; de bewaakte rijwielstalling is gesloopt en op een andere plek opnieuw gebouwd. De onbewaakte rijwielstalling heeft een upgrading gekregen. Aan de achterzijde is het parkeerterrein uitgebreid en verplaatst. De onbewaakte rijwielstalling is verplaatst. Zaltbommel: Uitbreiding van de onbewaakte rijwielstalling zit in de planning van het project 'Ruimte voor de Fiets'. De realisatiedatum is nog onbekend. Verder is voor de stations van de zogenaamde Merwede Lingelijn: Geldermalsen en Beesd, een convenant gesloten tussen o.a. NS en de diverse gemeenten. Dit houdt, op hoofdlijnen, in dat er gezamenlijk actiever op de stations gesurveilleerd wordt in kader van de Sociale Veiligheid. De gemeenten doen dit middels (spoorweg)politie dan wel inzet van stadstoezicht en NS door zogeheten PBT teams (conducteurs met bijzondere taken). De provincie is bezig om de stationsomgeving van enkele stations op de (oude) Betuweroute te verfraaien. Uit de algemene conclusies blijkt dat de meeste stations op meerdere aspecten slecht scoren en als slecht toegankelijk voor ouderen en minder validen kunnen worden beschouwd. De in paragraaf 2.1 vermeldde basisvoorzieningen dienen op ieder station, ook op de kleine, aanwezig te zijn. Het probleem van de kleine stations met hun gebrek aan voorzieningen is aan te pakken door gebruik te maken van een geslaagde proef uit Engeland. Het verminderde toezicht en sociale controle is met succes bestreden door gebruik te maken van zogenaamde ‘pratende camera`s’. De servicemedewerker, oproepbaar vanaf de service/alarmzuilen op meerdere stations, kan ook de ‘pratende camera’ bedienen. Vanuit een centrale positie kunnen de kleine stations geobserveerd worden op wangedrag van reizigers en/of bezoekers. De centrale omroepinstallatie biedt vervolgens de mogelijkheid om corrigerend op te treden. De combinatie van cameratoezicht en een goed werkende omroepinstallatie zal - leert de proef in Engeland - het vandalisme weten terug te dringen en tengevolge daarvan de kwaliteit van de service en de voorzieningen verbeteren.

4.3. Vervolgonderzoek Het is belangrijk om de stations te blijven monitoren op de toegankelijkheid voor ouderen. Dit betekent een regelmatig terugkerend onderzoek waarbij tussentijdse veranderingen worden gevolgd en geëvalueerd. Dit onderzoek gaat vooral over de (fysieke) toegankelijkheid van de treinstations. Natuurlijk is toegankelijkheid maar een deel van de problematiek van het openbaar vervoer voor ouderen. Er zijn bijvoorbeeld afstemmingsproblemen met overig vervoer, regionaal vervoer, onderhoud en plaatsing van bushaltes, vertrek- en aankomsttijden, toegankelijkheid in de treinen enzovoorts. Het is daarom wenselijk om vervolgonderzoek te doen naar de hierboven genoemde aspecten die bijdragen aan een veilig, prettig en goed toegankelijk openbaar vervoer voor de reiziger.

40

Bronnenlijst Giesen, L.H. De stations in Oost Gelderland onder de loep. Onderzoek naar de tekortkomingen van OV stations in Oost Gelderland. Samenwerkende Bonden van Ouderen Gelderland, Themagroep Verkeer en Vervoer. Arnhem, oktober 2004. Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid. Beleving en beeldvorming van mobiliteit. Den Haag, juli 2007 Provincie Gelderland. OV in Gelderland 2005. Uitgave van de provincie Gelderland en het Knooppunt ArnhemNijmegen. November 2005. Provincie Gelderland. OV in Gelderland 2006. Uitgave van de provincie Gelderland en de stadsregio Arnhem Nijmegen. Maart 2007.

Railned B.V.: Organisatie voor capaciteitmanagement en Capaciteitsplanning. Set van functionele normen en richtlijnen voor stations. Utrecht, 2000. www.cbs.nl

41

42

Bijlage 1 Toetskaart stations Rivierenland & Rijk van Nijmegen Algemeen Omschrijf het station in relatie tot haar omgeving. Is voorrijden met bussen mogelijk i.v.m. treinvervangend vervoer? Omschrijf de sociale veiligheid en ambiance. Voorterrein Is de bewegwijzering van en naar het OV-station voldoende? Is de verlichting bij avond voldoende, ook met betrekking tot veiligheid? Is de loopverbinding naar het perron veilig, b.v. geen bebossing langs route enz? Zijn er parkeerterrein(en), hoe is de bereikbaarheid, het aantal plaatsen enz? Hoeveel speciale parkeerplaatsen zijn er voor het afzetten/ophalen van reizigers? Hoeveel taxistandplaatsen (gemarkeerd) zijn er? Zijn er instaphaltes voor het overig OV-vervoer (evt. ook voor touringcars)? Is er een speciale parkeerplaats voor gehandicapten; hoeveel plaatsen? Beschrijving van alle relevante zaken op voorterrein t.b.v. eindverslag. Toegankelijkheid OV-station Beschrijf de looproutes vanaf de ingang (entree) naar de treinen (perrons) en de gebruiksruimtes. Is de route tussen hoofdentree en de perrons beschut tegen hinderlijke weersinvloeden? Toetst de looproutes op de toegankelijkheid; zijn er b.v. gelijkvloerse kruisingen met treinsporen? Zijn er trappen, tunnels, hellingbanen, roltrappen en/of liften opgenomen in de looproutes? Controleer de looproutes voor gehandicapten op geschiktheid voor wagens van minder validen en voor visueel gehandicapten. Zijn de (eventuele) trappen voorzien van leuningen, is er op de trap een markering voor gehandicapten, is er een fietsgoot, zijn er trappen in gesloten trappenhuizen geplaatst (dit i.v.m. sociale controle)? Is de bewegwijzering op de looproutes naar de perrons voldoende? Is de verlichting op deze looproutes voldoende? Is er een goede afscherming van gevaarlijke plaatsen (veiligheidsaspect)? Worden elkaar tegemoetkomende passagiers op de perrons goed gescheiden? Informatievoorziening Heeft het station loketservice, zo ja, gedurende welke openingstijden en met welk doel? Is er een (gele) kaartjesautomaat; welke betalingsmogelijkheden; is deze goed verlicht? Is er een bewegwijzering naar de kaartjesautomaat? Is er statisch informatie materiaal beschikbaar, bv. brochures? Is er een goed zichtbare plattegrond van het station? Is er goed zichtbare plattegrond van de omgeving (bijv. gemeente)? Zijn er goed zichtbare tijdsklokken? Hoe worden reizigers bij treinuitval c.q. vertraging geïnformeerd? Bestrijkt de informatie via de omroep de gehele loopverbinding, incl. faciliteiten? Zijn de dienstregelingen goed leesbaar, op leeshoogte, goed verlicht? Is er informatie betreffende de vervolgtrajecten, b.v. busverbindingen? Is er aangepaste informatie voor auditief en visueel gehandicapten? Beschrijving van overige relevante zaken voor eindverslag.

43

Voorzieningen in directe omgeving van het station ja Zijn er publieke toiletten? Zijn er toiletten voor minder validen? Is er een gelegenheid om koffie te drinken? Zijn er consumptieautomaten? Is er lectuurverkoop? Is er een brievenbus? Is er een telefooncel, welke betalingsmogelijkheden? Is er een pinautomaat? Zijn er voldoende afvalbakken? Zijn er instaphaltes voor het overig OV-vervoer; op welke afstand van het station? Is er een fietsenstalling; hoeveel; capaciteit; betaald en onbetaald? Is er fietsverhuur en evt. rolstoelverhuur? Zijn er zichtbaar opgestelde bagagekluizen? Zijn er servicemedewerkers beschikbaar, evt. voor gehandicapten? Maakt men gebruik van pictogrammen? Heeft het station een wachtgelegenheid; hoeveel zitplaatsen? Is er een beschutte wachtgelegenheid op de perrons; hoeveel zitplaatsen? Is er een beschutte (sta) wachtgelegenheid op de perrons? Is het station schoon en zonder zwerfvuil? Is er een duidelijk aangegeven EHBO post? Is er een verrijdbare brug voor rolstoel- of scootmobielgebruikers? Is er voor slechthorenden een aansluitplug voor een gehoorapparaat? Is er een service/alarmzuil (b.v. als EHBO voorziening); uitleg ook in braille schrift?

44

nee Bijzonderheden

Bijlage 2 Kaart type stations Rivierenland & Rijk van Nijmegen

Dit onderzoek is verricht door de Projectgroep Toegankelijkheid Stations Rivierenland en Rijk van Nijmegen

Recommend Documents