Onderzoek naar de toeristische herpositionering van Het Rijk van Nijmegen
Versie 17 september 2013
VOORWOORD
Onderzoek naar de Toeristische Herpositionering van het Rijk van Nijmegen Inleiding Het Rijk van Nijmegen is van oudsher een gewilde toeristische bestemming. De oudste stad van Nederland, Nijmegen, in combinatie met de prachtige natuur van de ommelanden zorgt voor een uniek toeristisch aanbod. Dit wordt overigens mede veroorzaakt door het aanbod van attracties, cultuur, evenementen, een bruisende binnenstad en de vele mogelijkheden om te wandelen en te fietsen. De Nijmeegse Vierdaagse zet stad en regio jaarlijks op de (inter)nationale kaart. Toch is waakzaamheid geboden. Er is een grote concurrentieslag gaande op de toeristische markt. Oude en nieuwe aanbieders van diverse vormen van vrijetijdsbeleving strijden om de aandacht van de (potentiële) bezoeker. En om het beschikbare vakantiebudget dat al enige tijd onder druk staat wil het Rijk van Nijmegen ook in de nabije toekomst een deel van de toeristische markt blijven ontvangen en het marktaandeel behouden dan zijn een aantal maatregelen noodzakelijk. Tijdens het gevoerde onderzoek naar de mogelijkheden om te komen tot een toeristische herpositionering van het Rijk van Nijmegen bleek dat er diverse maatregelen genomen dienen te worden. In de onderliggende nota, uitgevoerd door Van Assendelft & Partners in opdracht van het Regionaal Bureau voor Toerisme Arnhem Nijmegen, wordt uitvoerig ingegaan op het voor de toekomst gewenste toeristisch aanbod van het Rijk van Nijmegen. Ook bleek de communicatie te versnipperd en dus diffuus plaats te vinden. Stakeholders in het Rijk van Nijmegen stellen dat het (gegroeide) toeristisch marktaandeel van de regio ook in de nabije toekomst behouden moet blijven.
Gezamenlijk stelt men de volgende vragen De toeristische herpositionering van de regio Rijk van Nijmegen moet antwoord geven op de volgende vragen: Welk product aanbod is nodig om over 5 jaar een nog groter toeristisch marktaandeel te verkrijgen; Welk (gewenst) imago van het Rijk van Nijmegen past bij het (gewenste) productaanbod; Welke speerpunten zijn te benoemen in de toeristische marketing; Wat zijn de tien meest kansrijke acties op korte termijn; Hoe ziet de investeringsagenda eruit?
Aanscherpen van aanbod en profiel De geïnventariseerde vragen zijn afgeleid uit de noodzaak om het productaanbod meer onderscheidend te maken. Wandelen en fietsen kan men overal. De prachtige natuur en de sfeervolle binnensteden zijn op meerdere plekken in Nederland en de buurlanden te vinden. Wat maakt de toeristische regio Rijk van Nijmegen zo uniek? Het is de combinatie van natuur en cultuur en dan met name de cultuurhistorie.
3
De Romeinen waren niet op de Waddeneilanden, Hertogdom Gelre bevond zich niet in Zeeland en “Operation Market Garden” vond niet plaats in Groningen. Het zijn stuk voor stuk gebeurtenissen uit het verleden die de regio gevormd hebben. Gebeurtenissen die, zo blijkt, zich prima lenen voor toeristische en cultuurhistorische thema’s. Thema’s die mensen beroeren en in beweging brengen. Thema’s die in het Rijk van Nijmegen herbeleefd kunnen worden. Niet alleen de geschiedenis maar ook de huidig ontwikkelingen zoals het project “Nijmegen omarmt de Waal”; de waterrecreatie op en rond de rivieren; de ontwikkeling van trends zoals “well-being”, maar ook het verder ontwikkelen van fiets- en wandelnetwerken (on- en offline) zetten de regio verder op de kaart. Voeg daar de “Wining en Dining met streekproducten en wijnen” aan toe en het toeristisch Palet van het Rijk van Nijmegen is klaar voor de (nabije) toekomst. De communicatie van dit (hernieuwde) productaanbod dient eenduidig te geschieden onder de regiomerknaam “Rijk van Nijmegen”. Zo wordt dit merk verder “geladen” en vaker gecommuniceerd. De hoofdzaak en voordelen hiervan worden in de onderliggende notitie beschreven.
Speerpunten Door de speerpunten in de toeristische marketing te benoemen kan een investeringsagenda opgesteld worden . Deze investeringsagenda geeft aan welke initiatieven prioriteit krijgen en hoe deze initiatieven publiek-privaat gefinancierd zouden kunnen worden. De “Speerpunten Toeristische Marketing Rijk van Nijmegen” zijn door de begeleidingscommissie inmiddels aangenomen. De speerpunten in de toeristische marketing van het Rijk van Nijmegen zijn als volgt benoemd: 1. CULTUUR EN CULTUURHISTORIE Cultuur en cultuurhistorie zijn belangrijke thema’s in het Rijk van Nijmegen. Nadruk wordt gelegd op: Spannende Geschiedenis (Romeinen, Hertogdom Gelre) WOII – Battlefield Toerisme (Liberation Route/Operation Market Garden/Bevrijdingsmuseum Nijmegen) Via Romana en Limes 2. WELL-BEING REGIO Product-markt combinaties creëren: Golf Wellness Good Life Actief (wandelen, fietsen, hardlopen) Natuur In de well-being regio is voor het thema “Good Life” te denken aan bijvoorbeeld wining & dining met de streekproducten maar ook aan funshoppen in de Nijmeegse binnenstad en vervolgens relaxen in de schitterende natuur rondom de stad. 3. WIJNREGIO Voor Groesbeek als een van de toonaangevende toeristische gebieden binnen het Rijk van Nijmegen zal de focus gericht worden op het thema ‘Wijndorp Groesbeek’ met alle product4
markt-combinaties die daaraan verbonden zijn. Wining en Dining met streekproducten in het Rijk van Nijmegen. 4. COMMUNICATIE Alle communicatie ter promotie van de toeristische regio Rijk van Nijmegen zal worden gevoerd onder de merknaam “Rijk van Nijmegen”. Naast het toeristisch bedrijfsleven sluiten de 8 gemeenten zich hierbij aan. 5. TOERISTISCHE INFRASTRUCTUUR Qua toeristische infrastructuur ligt de prioriteit op investeringen t.b.v. de realisering van: a) Oplaadnetwerk voor eco fietsen; b) Wandelen via digitaal netwerk en ontwikkeling Apps; c) Bewegwijzering in één herkenbare stijl voor het gehele Rijk van Nijmegen (inclusief binnenstad Nijmegen); d) Beads ontsluiten (kleine toeristische parels); e) “Nijmegen omarmt de Waal”; f) Online infrastructuur verbeteren; g) Openbaar vervoer in Rijk van Nijmegen. Korte Termijn 1. 2. 3. 4. 5.
Restylen communicatiemiddelen Rijk van Nijmegen. Conform de 3 hoofdthema’s. Professionaliseren van de online-communicatie stakeholders Rijk van Nijmegen. Gebruik 70 jaar Operation Market Garden voor profilering Rijk van Nijmegen. Fietsen in Rijk van Nijmegen verder ontwikkelen. Wandelen in Rijk van Nijmegen verder ontwikkelen.
Financiën De plannen zoals genoemd bij de “korte termijn” zijn reeds gefinancierd of kennen een voorstel tot financiering. Voor de plannen op de middellange termijn dient financiering in overleg met de stakeholders van het Rijk van Nijmegen gezocht te worden.
Elst (GLD), 1 oktober 2013 Jurriaan J. de Mol Directeur Regionaal Bureau voor Toerisme Arnhem Nijmegen
5
Inhoudsopgave Onderzoek naar de toeristische herpositionering van het Rijk van Nijmegen........................................ 8 Positionering als economisch gereedschap .......................................................................................... 10 Trends en ontwikkelingen ..................................................................................................................... 13 SWOT analyse toeristische regio Rijk van Nijmegen ............................................................................. 16 Het Rijk van Nijmegen als merk............................................................................................................. 17 Thema’s ............................................................................................................................................. 17 Waardeketens ................................................................................................................................... 20 VVVV ................................................................................................................................................. 20 Waar naartoe?....................................................................................................................................... 21 Hoe gaan we dat verhaal concreet vertellen? .................................................................................. 21 Het verhaal van het Rijk van Nijmegen ............................................................................................. 22 Imago stad en regio .......................................................................................................................... 22 Natuur ............................................................................................................................................... 24 Attractiepark of toeristisch recreatiepark ............................................................................................. 25 Vlindervorm ...................................................................................................................................... 25 Vergelijking?...................................................................................................................................... 26 Marketing van een attractie ............................................................................................................. 27 Regionaal Beeldverhaal : ‘Historische innovatie’ .................................................................................. 28 Bezoek motieven en de relatie met het verhaal ............................................................................... 29 Verblijfsbezoeken.............................................................................................................................. 29 Dagbezoeken..................................................................................................................................... 30 Evenementenbezoek ............................................................................................................................. 31 Vierdaagse/Vierdaagsefeesten ......................................................................................................... 32 Doelgroepen voor het Rijk van Nijmegen ............................................................................................. 33 Bewoners .......................................................................................................................................... 33 Gebruikers ......................................................................................................................................... 33 Bezoekers .......................................................................................................................................... 33 Doelgroepenkeuze ............................................................................................................................ 34 Marktpenetratie................................................................................................................................ 34 Het verhaal en de thema’s van het Rijk van Nijmegen ......................................................................... 36 Consequent doorvoeren thema marketing ...................................................................................... 36 Romeins Thema ................................................................................................................................ 37 Overige thema’s ................................................................................................................................ 37 Positionering Het Rijk van Nijmegen op hoger niveau ..................................................................... 38 Bereikbaarheid .................................................................................................................................. 38 Innovatie als kans .................................................................................................................................. 39 Veranderende binnenstad Nijmegen ................................................................................................ 39 Horeca ............................................................................................................................................... 40 Cultuur .............................................................................................................................................. 41 WO II Museum .................................................................................................................................. 42 Evenementen in het kader van Battlefield Toerisme en relatie met de Liberation Route. .............. 43 6
Afrika Museum .................................................................................................................................. 43 Oriëntalis ........................................................................................................................................... 43 MuZieum ........................................................................................................................................... 44 Musea in het Rijk van Nijmegen ....................................................................................................... 44 Keizer Karel Podia ............................................................................................................................. 45 Podia in het Rijk van Nijmegen ......................................................................................................... 45 Culturele festivals.............................................................................................................................. 46 Groeipotentie .................................................................................................................................... 46 Winter ............................................................................................................................................... 47 Watertoerisme .................................................................................................................................. 47 Congrestoerisme ............................................................................................................................... 49 Topsegment ...................................................................................................................................... 50 Sport& Wellness = Well Being .......................................................................................................... 50 Wellness ............................................................................................................................................ 51 Wijnregio ............................................................................................................................................... 52 Innovatie in de praktijk.......................................................................................................................... 54 Samenwerking essentieel ...................................................................................................................... 55 Bundeling communicatie en marketing ............................................................................................ 56 De tien meest kansrijke acties:.............................................................................................................. 57 Conclusies en aanbevelingen ................................................................................................................ 58 Conclusies ......................................................................................................................................... 58 Aanbevelingen .................................................................................................................................. 59 Investeringsagenda ............................................................................................................................... 61 De begeleidingscommissie .................................................................................................................... 64
7
ONDERZOEK NAAR DE TOERISTISCHE HERPOSITIONERING VAN HET RIJK VAN NIJMEGEN Een van de belangrijkste begrippen van de hedendaagse bedrijfsvoering is innovatie. Het mag klinken als een modewoord, maar het is een begrip dat absoluut noodzakelijk is om een bedrijf, een plek, een merk of zelfs een persoon toonaangevend te laten zijn in de bedrijfstak waarin hij functioneert. “Er zijn twee soorten bedrijven: bedrijven die innoveren en bedrijven die failliet gaan” is een bekende uitspraak. Dat geldt ook voor een toeristische regio. In Nederland hebben we dat in de afgelopen jaren in mildere mate gezien bij bijvoorbeeld voorheen zeer belangrijke toeristische regio’s als Valkenburg of Drenthe die aan economische belang hebben ingeleverd onder invloed van achterblijvende of ontbrekende innovatie. In het buitenland zijn steden als Spa en Vichy typische voorbeelden van ‘ vergane glorie’. Daartegenover gelden steden als bijvoorbeeld Bilbao, Valencia, Berlijn, Liverpool maar ook Gent of Maastricht en het Ruhrgebied als toonaangevende voorbeelden van toeristische innovatie. Natuurlijk is het Rijk van Nijmegen van oudsher een regio die gekend wordt door een goede toeristische infrastructuur. Door een prachtige natuur in vele schakeringen. Door evenementen die tot de grootste van Nederland gerekend worden, door een culturele infrastructuur die alom wordt gewaardeerd. Door een fascinerende historische inbedding, door een culinaire sfeer die tenminste door heel velen als bourgondisch’ wordt bestempeld en door een sportieve en well being cultuur waaraan weinig regio’s ook maar in de verste verten kunnen tippen. Toch is het toeristisch product van het Rijk van Nijmegen de laatste jaren wat sleets geworden en beantwoordt lang niet meer op alle fronten aan de wensen van deze tijd en de huidige markt. Bovendien is de concurrentie van andere regio’s heviger geworden, inclusief de bijbehorende budgets. Daarnaast heeft de koppeling tussen de stad en de regio in de afgelopen jaren, zeker in tijden van economische laagconjunctuur, helaas niet de hoogste prioriteit gehad. Aansprekende voorzieningen zijn verdwenen, bestaande instellingen worden in hun bestaan bedreigd, de sector is versplinterd. En dat terwijl vooraanstaande economen de Vrijetijdssector als de belangrijkste drijfveer voor economische groei beschouwen. Kortom, tijd om de huidige structuur opnieuw te bezien, het kussen op te schudden, de ramen open te zetten en frisse lucht naar binnen te laten! Een nieuwe stip op de horizon te zetten en een koers te bepalen om daar te geraken! In deze notitie willen we die koers bepalen. Willen we kijken naar de bestaande markt en hoe die te vergroten. Naar het bestaande aanbod en hoe dat beter te verbinden en kwalitatief te verbeteren. Naar de logistieke infrastructuur. Naar de wensen van de toekomstige toerist. Niet omdat dat leuk en makkelijk is, maar juist omdat dat dat intensief en moeilijk is.
8
Er leven in de regio tal van ideeën hoe dat zou moeten. We hebben door met veel partijen te praten die ideeën gehoord. Maar een idee is pas goed als het uitgevoerd wordt. Die koers proberen we hier op basis van wat de bedrijfstak samen kan ontwikkelen, uit te zetten. Doel is om met het toeristisch aanbod gasten op basis van wat zij ervaren en zich herinneren vaak te laten terugkomen en daarmee uiteindelijk een sterkere economische regio te creëren.
Elst (GLD), 15 augutus 2013 Reinoud van Assendelft de Coningh Directeur Van Assendelft & Partners
9
POSITIONERING ALS ECONOMISCH GEREEDSCHAP Positionering
Positioneren is een begrip uit de marketingtheorie, waarin het product of de dienst die geboden wordt bewust een duidelijke plaats krijgt in het hoofd (bewustzijn) van de afnemer. Het is een techniek om een imago te creëren in de perceptie (beleving) van de doelgroep. Economisch belang De positionering van het Rijk van Nijmegen als toeristische trekker is geen vrijblijvend onderwerp. Het is een belangrijke economische speerpunt. Vele bedrijven en vele werknemers zijn er in hun bestaan van afhankelijk. Belangen van bedrijven en organisaties zijn in het geding. De economie van de regio wordt voor een belangrijk deel bepaald door de toeristische infrastructuur en de samenhang daarvan. Recent onderzoek toont aan, dat de sector aan belang wint in de totale werkgelegenheid voor de regio. De Toeristische monitor 2011 van de regio Arnhem Nijmegen vermeldt een totale besteding in recreatie en toerisme van 1, 3 miljard euro, waarvan 39 % aan recreatief winkelen en 27 % aan horecabestedingen. De sector levert in de regio Arnhem Nijmegen in totaal 17.000 FTE, overeenkomend met 24.000 banen, ofwel 7 % van de totale werkgelegenheid in het gebied. In de jaren 2009-2011 is de werkgelegenheid in de regio Arnhem Nijmegen met 5 % gestegen, tegen een algemene stijging van de werkgelegenheid van 0,5 %, hetgeen de toename van het belang van toerisme en recreatie voor de totale werkgelegenheid in de regio aantoont. Toerisme en recreatie vormen een zwaarwegende vestigingsfactor voor zowel personen als voor bedrijven. Het is in het kader van de toeristische herpositionering dan ook van belang om zorgvuldig te kijken naar de producten en diensten die worden aangeboden in het Rijk van Nijmegen. Naar de daarbij behorende markt en de wensen die zij in de komende jaren zal hebben. Maar meer nog dan het aanbod van product-markt combinaties is de samenhang van het gehele gebied Rijk van Nijmegen van belang en het verhaal dat de regio te vertellen heeft. Immers, elk mens, bedrijf, streek of stad is net zo interessant als het verhaal dat het te vertellen heeft of het verhaal dat over hem verteld wordt. Als dat verhaal de juiste combinatie weergeeft van de waarden die het gebied kan bieden en de producten die daarmee samenhangen, dan ontstaat hetgeen wat in de marketingtheorie genoemd wordt ‘ top of mind awareness’. Dit marketingbegrip wil zeggen dat indien een potentiële gast of klant aan een bepaald artikel of dienst denkt (zoals een short-break of vakantietrip) hij of zij in de eerste plaats op basis van merkidentiteit moet denken aan – in dit gevalhet Rijk van Nijmegen. In het buitenland zijn goede voorbeelden van ‘ top of mind awareness’ bestemmingen bijvoorbeeld Toscane, Tirol, de Riviera of Barcelona. In Nederland kunnen Maastricht (citybreak) of Friesland (watervakantie) als goed voorbeeld dienen. Elk van deze bestemmingen wordt gekarakteriseerd door een onderscheidend regionaal beeldverhaal dat de potentiële bezoeker vooraf kan invullen.
10
Daarmee is de marketing voor dat gebied als het ware reeds gedaan en het concurrentievoordeel neergezet. De gast weet wat hij daar kan verwachten en hij hoeft uiteindelijk alleen nog een verblijfplaats te zoeken. Doel van de (her)positionering is om dit effect ook voor het Rijk van Nijmegen te creëren. Belangrijk gegeven is daarbij, dat dagrecreatie altijd het alibi, de smoes, is voor verblijfsrecreatie en nooit andersom. Men kiest voor een bepaald hotel, camping of appartement om te verblijven in de omgeving of bij een attractiepunt, een wellness bedrijf, een historische- of culturele plaats, een evenement of route die men graag wil bezoeken. Hoogst zelden kiest men eerst voor een hotel(keten) om daarna te kijken wat daar in de buurt te beleven is. In deze notitie zullen we proberen dat regionale beeldverhaal, van het Rijk van Nijmegen dat in een enkel begrip ‘gevangen’ moet worden en in een paar woorden weergegeven kan worden, naar boven te halen. Uiteindelijk hebben zowel dat regionale beeldverhaal als de product-markt combinaties die worden aangeboden en de innovaties die op voortdurende basis worden geïntroduceerd als doel om het onderscheidende concurrentievoordeel van het Rijk van Nijmegen ten opzichte van mogelijk concurrerende regio’s aan de markt te communiceren. Omdat we weten dat de concurrentie van andere regio’s, bedrijven en organisaties de komende jaren zal toenemen en zich zal verharden.
Een voorbeeld: Ruim 1,4 miljoen voor Marketing Salland De komende jaren wordt ruim 1,4 miljoen euro geïnvesteerd om Salland als toeristisch merk steviger op de kaart te zetten. Het doel is om de naamsbekendheid van Salland te verbeteren in Nederland waardoor er meer toeristen komen die ook meer geld uitgeven. De 1,4 miljoen euro komt van de provincie Overijssel en vijf gemeenten uit de regio. Ook ondernemers dragen bij. De uitvoering ligt in handen van Salland Marketing, het huidige Sallands Bureau voor Toerisme dat per 1 oktober 2013 verder gaat onder de nieuwe naam. Qua productaanbod en de daarbij behorende investeringsagenda gaat het om het zetten van een ‘stip aan de horizon’. Een duidelijke positie waar we gezamenlijk naartoe willen en het uitzetten van de koers om daar te komen. Door een juiste identiteit (zoals de afzender wil dat over hem of haar gedacht wordt) te positioneren ontstaat balans met een imago (zoals de markt over de afzender denkt). Die positionering geeft toegevoegde waarde weer in de communicatie met de doelgroep en is altijd gebaseerd op een verdedigbaar ( en dus concreet aanwezig) concurrentievoordeel. Doordat de positionering een onderscheidend vermogen creëert ten opzichte van de concurrent in het hoofd (in de beleving) van de potentiële gast, zal die gast eerder geneigd zijn deze attractieve punten en daarmee de regiobestemming zijn voorkeur te geven boven andere regio’s.
11
Een juiste positionering, die bij zowel de inwoners, de lokale overheid als het regionaal bedrijfsleven kan rekenen op een breed draagvlak. Samenhang en consistentie in communicatie en commitment van alle stakeholders leidt tot een versterking van de marktpositie van het Rijk van Nijmegen. Het gaat dan niet alleen om nieuwe en meer bezoekers, maar ook om een goed imago dat in balans is met de gewenste merkidentiteit. Gevolg van de meer intense samenwerking in dit verband leidt tot langduriger verblijf door waardeketenintegratie (Vervoer, Verblijf, Vertier en Vertering) waardoor alle schakels van de keten er uiteindelijk voordeel bij hebben.
12
TRENDS EN ONTWIKKELINGEN Bij de verdere ontwikkeling van het merk Rijk van Nijmegen moet goed rekening gehouden worden met de sfeer van de tijd en de wijze waarop consumenten zowel producten willen zien en ervaren alsook de wijze waarover daarmee gecommuniceerd wordt. Trends zijn moeilijk te herkennen voordat zij gemeengoed zijn geworden en ieder merk elk bedrijf ermee aan de haal gaat, zoals bijvoorbeeld de term ‘ duurzaam’, MVO of het begrip ‘ beleving’ . Toch kunnen we aan de hand van diverse uitspraken van trendwatchers een aantal ontwikkelingen zien aankomen, die ook voor de verdere ontwikkeling van de regio Rijk van Nijmegen van belang zijn. Het beeld dat trendwatchers de toekomst voorspellen is een beetje ouderwets. Zij laten zien wat de trends en ontwikkelingen zijn. Waar komen we vandaan, waar zijn we nu en waar gaan we naartoe? Hierna volgen dan ook enkele beschouwingen, afkomstig van diverse bronnen. 1. “Iedereen is zich bewust van alle onzekerheid, maar waartoe dat zal leiden is nog onzeker. Dat geldt vooral voor de economische vooruitzichten. Het leidt ertoe, dat op consumenten en op merkenterrein het ‘ lippenstift effect’ plaatsvindt. De kleine pleziertjes, die men zich nog graag veroorlooft in tijden van onzekerheid. Ook zien we dat consumenten willen dat merken zich menselijker gaan opstellen. Het gaat minder om reclame en meer om het geweten van merken.” (Henry Mason, hoofd research & analyses bij Trendwatching.com). “Wat je communiceert moet volledig geïntegreerd zijn in je organisatie. Mensen vergelijken de prestaties van hun auto niet meer met andere merken, maar ook met de kwaliteit van hun Ipad. Ze vragen zich af waarom niet alle producten zo goed zijn ontworpen.” 2. “De behoefte aan aandacht en contact is enorm. Echte aandacht. Niet het grote aantal ‘likes’ op Facebook. Maar wel het verkooppersoneel dat je herkent, nog weet welke broek je mooi vond, je een kop koffie aanbiedt. Producten die met aandacht zijn gemaakt. We zullen ook meer gaan zoeken naar een balans in het gebruik van sociale media. Continue prikkeling van onze hersenen door sociale media genereert concentratieproblemen. We hebben soms het rustbrein nodig.” (Christine Boland) “Mensen moeten weer opgeladen worden en dat gebeurt door verstilling te zoeken. We moeten nu even stilstaan, pas op de plaats maken om straks weer een grote sprong voorwaarts te kunnen maken. Men heeft behoefte aan verwondering. Dat is iets anders dan verbeelding. Verwondering is iets dat je overkomt. Een oooh of aaah gevoel. Je wordt plots meegenomen. Het moet echt anders. Beperkingen maken dat we anders gaan kijken. Creativiteit is bijna omgekeerd evenredig aan de economische situatie. Het ecobewustzijn neemt toe. Mensen en merken moeten zich de vraag stellen: ‘ Waar ben ik goed in?’ , Wat is mijn verhaal? Hoe ziet mijn DNA eruit? Luister naar klanten, wat willen ze en waar willen ze gehoord worden?” 3. “Streekproducten en delicatessen nemen gretig aftrek. Supermarkten zullen zich meer gaan specialiseren om de ‘thuiskok’ te plezieren. Mensen gaan vaker zelf aan de slag in de keuken. De onvrede over het eten en de crisis hebben als voordeel dat de supermarkten en de speciaalzaken extra omzet pakken. Consumenten laten de horeca meer links liggen en nemen deel aan een kookcursus of kijken de trucs af van een televisiekok. 13
Creatieve restaurants met kwalitatief goed eten en een plezierige ambiance trekken volle tafels. Op termijn zullen steeds meer mensen meer geld en aandacht besteden aan goed eten, zowel thuis als in de horeca.” (Adjiedj Bakas) 4. “Klein wordt het nieuwe groot.” (Adjiedj Bakas) 5. “We zitten in een tijdsgewricht van ‘ Adapt en Reduce’. We realiseren ons het lijden aan de overvloed, het aanpassen aan de crisis en de overgang naar een bewustere levensstijl en een eerlijker inkomsten- en uitgavenpatroon.” (Hilde Roodhart, Trendslator)
In de bovenstaande uitspraken van diverse toonaangevende trendwatchers kunnen we herkennen wat onze bezoekers aan de regio Rijk van Nijmegen zullen willen in de komende jaren. We kunnen zorgen dat onze producten en diensten aansluiten op die belangrijkste behoeften in de geest van de tijd. Begrippen als collectiviteit, duurzaamheid, eerlijkheid en transparantie en vergroening zullen essentieel worden voor het vertrouwen dat de consument aan een merk, een locatie, een streek of een product geeft. Simpelweg omdat we in een periode van transitie zijn. Een periode waarin mensen zich willen realiseren dat het anders moet. Dat niet globalisering, overvloed en graaien het hoogst bereikbare is, maar ieders individueel geluk. Een belangrijk motto voor de gedachtenlijn van ondernemers en lokale overheden bij de herpositionering van het Rijk van Nijmegen en het streven van alle organisaties die in de waardeketen van de gast opgenomen worden kan dan ook niet anders zijn dan: ‘ Wat kan ik, mijn product of dienst, mijn regio doen om jouw leven, gast, bezoeker, toerist, gelukkiger te maken?’ Analoog aan deze constatering in dit verband graag een citaat van columnist Jo Wijnen die onlangs schreef: “ Geluk, dat is de kunst van de kleine beetjes. Net zoals rijkdom de kunst van het net genoeg is”. Hierboven is getracht een trendmatige weergave te doen van de ontwikkelingen waarin de maatschappij zich bevindt en hoe de gedachten daarover zijn. Naast deze meer beschouwende ontwikkelingen en trends zijn er vanzelfsprekend de ‘ normale’ trends, die worden aangegeven door demografische en sociale ontwikkelingen. Hieronder vallen zaken als de snel voortschrijdende vergrijzing van de bevolking, de behoefte aan verblijfslocaties voor families, het meer in eigen land en eigen streek op vakantie gaan, discounting en tal van andere ontwikkelingen, die ook in deze notitie aan de orde komen. Deels worden deze veroorzaakt door tijdelijke verschijnsels als ‘ de crisis’ , deels zijn het uitvloeisel van ontwikkelingen die al jaren aan de gang zijn. Zoals hierboven aangehaald mogen we gelukkig constateren dat in de huidige maatschappij creativiteit nagenoeg omgekeerd evenredig is aan de economische situatie. Terecht noemt Adjiedj Bakas, de ‘rockstar’ onder de Nederlandse trendwatchers als motto: ‘ Tegenwind zorgt ervoor dat een vlieger omhoog komt!’ “Het sociale landschap verandert en de gast/klant verandert mee. Hij zoekt naar ‘ insperience’, een combinatie van ‘ inspiration’ en ‘ experience’ . Het zal steeds meer gaan om menselijke waarden. Natuurlijk moet er hard gewerkt worden om posities vast te kunnen houden. Maar ook daar komt meer balans in. Het adagium wordt ‘ Work hard, play hard, rest hard!’
14
Daarmee zal ook het leisure landschap veranderen. Begrippen als creativiteit, innovatie, clustering, co-creatie, netwerken, het delen van waarden, duurzaamheid, authenticiteit zijn essentiële onderscheidende succesfactoren geworden. Merken, streken en producten zullen zich moeten realiseren dat dit de thema’s zijn en dat storytelling, branding, thematisering en imagineering, echte virtualiteit alleen op die wijze tot stand kan komen, terwijl de gast steeds meer tijd en keuzestress heeft door de hoeveelheid aanbod die op hem af komt. “(Prof. Dr. Hans Mommaas)
15
SWOT ANALYSE TOERISTISCHE REGIO RIJK VAN NIJMEGEN Belangrijkste uitkomsten 1van een workshop in het kader van deze herpositionering, waarin alle – professioneel – betrokkenen zich hebben gebogen over de SWOT-analyse van de regio zijn:
Sterkten
Totaalproduct, combi stad en regio Historie, Oudste stad, Authenticiteit Natuur, unieke inbedding in vier verschillende landschappen: Ooypolder, Reichswald, Heuvellland, Overasseltse Vennen, Mokerheide. Cultuur, verscheidenheid en sterk creatief en organiserend vermogen Toonaangevende topevenementen, ook kwantitatief Digitale infrastructuur Wellness en well being Fietsknooppunten Relatie met Duitsland, grensregio Rivier, water Gastvrijheid Terrassenaanbod Positief imago
Zwakten
Trend en traditie in balans
Zelfwaardering/zelfbeeld Versnippering Vervoer/bereikbaarheid Infrastructuur, elektrische fietsen e.d. Stoffig imago Communicatie Weinig zichtbaarheid Romeins verleden Oriëntalis Samenwerking algemeen en samenwerking gemeenten Te beperkte promotie budgets Onbekendheid Rijk van Nijmegen Niet over gemeentegrenzen heenkijken Te weinig innovatief karakter Kwaliteitsniveau winkels Gebrek aan voorzieningen in hogere segment Gebrek aan één toeristisch thema, één merk Ieder voor zich mentaliteit Nijmegen en Rijk van Nijmegen worden niet als geheel gezien Niet denken vanuit de klant
Kansen
Cohesie aanbrengen, samenwerking (!!) Groei regio t.o.v. concurrentie Mooi beeldverhaal Wijn en culinair ‘ zilveren doelgroep’ (Whop-ers) Toenemende behoefte kwaliteit Cruisevaart Hoogteverschil stad gebruiken Authenticiteit Wellness,well being, sport, gezondheid Grensoverschrijding Duitse markt Fusie gemeenten MUG Vliegveld Weeze Promotie doortrekken van leisure naar zakelijk toerisme en wonen/werken Meer inzetten op veelheid aan evenementen. Vierdaagse als uithangbord Organiserend vermogen meer betrekken Veel belevingsmomenten in komende jaren (rondom water en Waal) Storytelling (verhalen vertellen) Social Media inzet
Bedreigingen
Concurrentie: Andere regio’s en gemeenten gaan sneller, zitten niet stil (46 % gemeenten profileert zich met rust en ruimte) Gebrek aan toereikend budget Terughoudende banken Bereikbaarheid Economische recessie houdt aan ‘Linkse politieke klimaat’ Naar binnen gerichtheid, vakjesdenken Social media leidt tot gebrek aan controle
In de hierna volgende hoofdstukken zullen de uitkomsten van deze SWOT – analyse nader aan de orde komen.
1
NB: Bovenstaand overzicht is een extract van de SWOT inventarisatie die plaatsvond met de stakeholders uit de regio tijdens een workshop over de herpositionering van de regio. De hier weergegeven sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen worden niet alle automatisch onderschreven door de samenstellers.
16
HET RIJK VAN NIJMEGEN ALS MERK Een prachtige naam voor een prachtige regio. Het Rijk van Nijmegen. Een naam ook die op zich al veel vertelt over de karakteristieken die de regio in zich biedt. Natuurlijk lang niet alle. Maar de naam Het Rijk van Nijmegen geeft in de eerste plaats feilloos de indicatie waar de regio te vinden is, in de omgeving van Nijmegen. Het geeft tevens aan, dat het gebied speciaal is, een beetje voornaam door dat het een ‘ rijk’ genoemd wordt. In dat Rijk zit ook de historische context die het gebied zo kenmerkt. Een eerste associatie met de naam doet rijkdom vermoeden, rijkdom aan natuur in de omgeving van Nijmegen en rijkdom aan historie. En tenslotte biedt de naam ook een duidelijke afbakening van het gebied, het is immers het rijk van… Alles bijeen mag gesteld worden, dat de naam ‘ Het Rijk van Nijmegen’ een uitstekend uitgangspunt vormt om de branding hiervan verder uit te bouwen en een duidelijke positionering mee te geven. In het verleden van de toeristische marketing van het gebied werd het Rijk van Nijmegen gekenschetst als ‘ Ons Binnenste Buitenland’ , een omschrijving, die het in de publiciteit van de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw uitstekend heeft gedaan. De omschrijving ‘ ons binnenste buitenland’ doet aan de potentiële bezoeker een heel duidelijke belofte, dat men in deze streek kan verwachten wat men in het buitenland zo waardeert. Het roept een vakantiegevoel op, terwijl het toch de veiligheid biedt van ons eigen land, waar je je eigen taal hoort en spreekt en waar we ons eigen vertrouwde voedsel kunnen eten. Ons binnenste buitenland geeft een heel vertrouwd beeld van de regio, met een belofte van spannend, terwijl men toch in vakantiesfeer is. Gebleken is echter, dat de mooie term ‘ ons binnenste buitenland’ onvoldoende geladen is met onderliggende waarden, zodat de markt onvoldoende begreep wat , waar en hoe de ‘ons binnenste buitenland’ op sloeg. Later zijn campagnes gevoerd, doorbordurend op de centrale belofte, maar veel meer ingaand op de specifieke thema’s die de bezoeker in deze regio kan tegenkomen: ‘ Een Rijk aan….’ Communicatief lang niet zo sterk als ‘Ons Binnenste Buitenland’ , maar wel met de mogelijkheid om de verschillende thema’s van de regio te kunnen duiden en een eerste poging om de belofte ook met onderliggende waarden te vullen. THEMA’S In de afgelopen jaren is veel meer de nadruk gelegd op de thema’s die de regio te bieden heeft. Thema’s die specifiek voor deze regio gelden, maar ook thema’s die in een groter verband voor bijvoorbeeld een internationaal historisch thema of grensoverschrijdende toeristische aanbiedingen golden. ‘De Romeinen hebben hier al gelopen, nu jij nog!’ is een pay-off, die heel duidelijk het thema aangeeft en vrij specifiek voor het Rijk van Nijmegen geldt. ‘Spannende geschiedenis’ geeft het overall historisch karakter van de historie in de regio Arnhem Nijmegen weer met zeer aansprekende historische verhalen. Denk aan verhalen over Hertogdom Gelre, de 80-jarige oorlog en de Slag op de Mookerheide, maar ook de industriële revolutie en de Koude Oorlog in Gelderland.
17
De ‘Liberation Route’ is een uiterst succesvol en in populariteit snel groeiend thema dat de gehele route van de geallieerden vanuit Normandië tot in Duitsland weergeeft en waarin de regio Arnhem Nijmegen een heel belangrijke rol speelt. ‘Cool Breaks’ is een prachtig toeristisch thema, dat op een heel toegankelijke wijze short-breaks aanbiedt aan een internationaal publiek in meerder provincies in Nederland en aan de Duitse zijde. Waardevol aspect van deze thema’s is dat de toerist ook gewezen kan worden op de verschillende plaatsen en markante punten, waardoor bijvoorbeeld een gemeente als Wijchen ook een belangrijke rol kan spelen binnen de Liberation Route of het thema Spannende Geschiedenis. Stuk voor stuk zijn dit aansprekende thema’s die de karakteristieken weergeven van de regio Rijk van Nijmegen, vaak als belangrijk onderdeel van een groter toeristisch geheel. De thema’s vormen een heel duidelijke waardeketen. Bij deze thema’s signaleren wij echter, dat de volgorde van presentatie wellicht aangepast zou kunnen worden, waarbij Het Rijk van Nijmegen eerst als merknaam gepresenteerd wordt en het thema daar vervolgens als ‘pay off’ onder verschijnt. ( Voorbeeld: Het Rijk van Nijmegen: De Romeinen hebben hier al gewandeld, nu jij nog! ) In het kader van de Toeristische Herpositionering van het Rijk van Nijmegen ligt het voor de hand om te kijken of de merknaam ‘ Rijk van Nijmegen’ voldoende waarde en inhoud kan genereren voor potentiële bezoekers om dit merk voor hen als ‘ top of mind awareness’ te hebben voor hun daguitstapje, short-break of langere vakantie. In dit verband kort een uiteenzetting van het begrip ‘ Lovemarks’ dat door Kevin Roberts, de CEO van wereldwijd reclamebureau Saatchi & Saatchi enkele jaren geleden werd geïntroduceerd: Als men start met een product is de eerste fase van communicatie daarover, dat men daar reclame voor wil maken, positieve publiciteit voor genereren. Als die eerste reclame aanslaat bij het publiek is er sprake van een ‘merk’ dat gecreëerd wordt. Een merk waarvan de waarde gevuld wordt door het product of de dienst en waarvan de waarde kan stijgen. Een merk wordt een bekend merk, kan uitgroeien tot een wereldwijd merk. In een aantal gevallen groeit zo’n merk dusdanig en vertegenwoordigt het merk zo’n waarde voor zijn gebruikers, dat de markt dat specifieke merk niet meer wil missen in haar ‘ way of life’. De markt koestert het merk en neemt het als het ware van de producent over. Op dat moment ontstaat een ‘ Lovemark’. ‘Lovemarks’ zijn merken, die iets betekenen voor mensen, die een belangrijke waarde van het leven voor hen vertegenwoordigen. ‘Lovemarks’ zijn zeer persoonlijke merken. Wat voor de één een ‘Lovemark’ is, behoeft dat voor een ander zeker niet te zijn. Dat geldt voor artiesten als ‘Lovemark’ , voor religieuze zaken, maar ook voor automerken, kleding of voedingsproducten. Een ding hebben ‘Lovemarks’ echter gemeen: zij hebben fans in plaats van klanten. Consumenten willen – als zij aan de aanschaf van een bepaald product of dienst denken, uitsluitend gebruik maken van hun eigen ‘Lovemarks’. Aansprekende voorbeelden van ‘Lovemarks’ zijn bijvoorbeeld Apple, Coca-Cola, Virgin, The Beatles, McDonalds, Ferrari, maar ook Amsterdam, Toscane of Tirol. Het uiteindelijke doel van de toeristische herpositionering moet zijn om van het Rijk van Nijmegen voor een zo groot en zo breed mogelijke doelgroep een ‘Lovemark’ te maken. Een eerste stap moet daarbij zijn om het Rijk van Nijmegen niet te zien als een gebied, maar vooral als een merk. 18
Het Rijk van Nijmegen is een merk, dat talloze thema’s in zich heeft die voor de bezoeker waarde vertegenwoordigen en waaruit hij of zij zijn eigen bezoekreden kan kiezen. In die zin wordt het Rijk van Nijmegen een paraplumerk, waaronder de verschillende thema’s de reden voor een (hernieuwd) bezoek aangeven. De thema’s die daarbij onlosmakelijk verbonden zijn en blijven met het merk zijn als volgt te categoriseren: -
Cultuur & Cultuurhistorie Well Being regio Wijnregio
19
WAARDEKETENS Met nadruk wordt in dit verband gesproken over thema’s en niet over plaatsen, laat staan over gemeenten. De reden hiervoor is, dat samenwerking binnen de regio een uiterst belangrijk onderwerp is, waarbij tussen verschillende plaatsen waardeketens zullen ontstaan. VVVV Een sleutelbegrip in het vormen van een waardeketen is de lettercombinatie VVVV, de waardeketen van Vervoer, Verblijf, Vermaak en Vertering. Als de ondernemers en de lokale overheden binnen het Rijk van Nijmegen in staat zijn om die waardeketen met elkaar te vormen in het aanbod van vervoer, verblijf, vermaak en vertering, dan is de regio daarmee in staat om de klant, de bezoeker, langer vast te houden en de besteding van die klant te doen toenemen. Vanzelfsprekend gebeurt dit niet uitsluitend door het aanbod, maar zo veel mogelijk op basis van de wensen van de gast. De waardeketen Vervoer, Verblijf, Vermaak en Vertering kan ontstaan op initiatief van ondernemers onderling, van culturele instellingen met ondernemers, van lokale overheden met ondernemers en van brancheverenigingen met ondernemers. De waardeketen kan in het geval van een initiatief in het Rijk van Nijmegen zowel een keten zijn die binnen het Rijk van Nijmegen gevormd wordt, als ook binnen Gelderland of in combinatie met de naastliggende regio of provincie. Ook is het heel goed mogelijk om grensoverschrijdende combinaties te vormen met het Duitse grensgebied. Belangrijk in dit verband is, dat de gast binnen de waardeketen zo lang mogelijk geïnteresseerd blijft, waardoor de bestedingen binnen de gevormde waardeketen blijven. Voorbeeld: een museum neemt het initiatief om met een hotel, een restaurant en een fietsenmaker een arrangement samen te stellen. De gast krijgt een fietsroute , overnachting, diner en bezoek aan het museum. Aanvankelijk was de gast van plan alleen het museum te bezoeken met een verblijfstijd van twee tot drie uur. Binnen het arrangement verblijft de gast tenminste twee dagen in het Rijk van Nijmegen en zijn besteding is ook vele malen hoger en komt terecht bij meerdere ondernemers, zodat er daadwerkelijk een economische impuls plaatsvindt. Belangrijke constatering in dit verband is dat het overgrote deel van een dergelijk arrangement naar de toeristische industrie toevloeit en niet naar de initiatiefnemer, het museum. Tot nu toe werd, -met name door de culturele instellingen- eerder gekeken naar een verticale waardeketen ( museum X met museum Y en museum Z) dan naar de horizontale cross-sectorale waardeketen. Een wijziging van productgericht denken naar klantgericht handelen kan tot het langer ‘ vasthouden’ van de klant en daarmee een hogere besteding in de regio leiden.
20
WAAR NAARTOE? Naar één verhaal, waarvan alle onderdelen passen in wat in de marketing heet de ‘Branded Entertainment Experience’ ‘Branded ’ is het merk Rijk van Nijmegen. Dat merk moet verder ontwikkeld worden op basis van alle ingrediënten die in het regionale beeldverhaal passen. ‘Entertainment’ staat voor het plezier of in ieder geval het positieve ervaringsgehalte dat mensen moeten hebben om zowel hier te willen wonen, werken als verblijven. ‘Experience’ zorgt voor de betekenisvolle (belevenis)ervaring die bewoners, gebruikers en bezoekers hier opdoen en die ze vervolgens als herinnering hun leven lang met zich mee voeren. Dat betekent dat de beste herinneringen van mensen hier gemáákt moeten worden. Herinneringen die ze nooit meer kwijt willen, die bij hen horen en waaraan ze met veel genoegen, emotie en plezier terugdenken. Dat kan zowel de wijn uit Groesbeek zijn of de heerlijke ontspanning van het Sanadome, als het lopen van de 7-Heuvelenloop of de 4-Daagse, een of meerdere avonden tijdens de Vierdaagsefeesten. Het bezoek aan één van de toonaangevende musea in het Rijk van Nijmegen, de wandelingen door de Ooijpolder, de Overasseltse vennen, de struinommetjes langs de Maas bij Wijchen en Beuningen of een wandeling op de Mookerheide of in het Groesbeekse heuvelgebied. En het kan evengoed het bezoek zijn aan één van de goede restaurants in de omgeving als het ervaren van dat ongelooflijk rijke gevoel tijdens het spelen van een golf ronde op één van de allermooiste banen van ons land. Ook de kwaliteit van de hotelkamer, de campingplaats of de logistieke infrastructuur van de regio mag geen enkele afbreuk doen aan de mooi gevormde herinneringen. Uitgangspunt van elk product dat wij hier ontwikkelen of dat al heel lang geleden ontwikkeld is, maar feilloos in ons verhaal past is dat het gebaseerd moet zijn op de transformatie van de bezoeker. De bezoeker is dus zèlf het product geworden dat wij willen laten transformeren: Wat kan ik/ wat kan ons product, onze streek doen om jouw leven gelukkiger te maken?’ Uiteindelijk is onze missie dat bezoekers aan het Rijk van Nijmegen hier gelukkiger weggaan dan dat ze hier gekomen zijn. Al ons handelen, àl onze producten moet gericht zijn op die uitkomst bij onze bezoekers. Een constante focus op alle consequenties van wat onze handelingen en producten teweeg brengen bij onze gasten. Gastgerichtheid en de aanpassing aan de wensen van de klant is een belangrijk item dat constante aandacht verdient van het management van alle toeristische bedrijven in het Rijk van Nijmegen. HOE GAAN WE DAT VERHAAL CONCREET VERTELLEN? Er is maar één manier om het verhaal dat het Rijk van Nijmegen als geheel wil vertellen daadwerkelijk te realiseren. Dat is door collectief middelen ter beschikking te stellen om de unieke ingrediënten van de regio te laten zien en bij naam te noemen. Daarbij is het individuele belang volstrekt ondergeschikt. Immers, door het verhaal van de Floriade te vertellen zitten alle hotels van de regio vol, zonder dat er ook maar één woord aan die hotels gewijd wordt.
21
Door de beelden van het Guggenheim Museum te laten zien vliegen drommen toeristen naar Bilbao en zitten alle hotels en restaurants vol, terwijl dit slechts twee decennia geleden nog een vuile onaantrekkelijke Spaanse havenstad was. Door het verhaal van de Vierdaagse te vertellen ontstaat in de derde week van juli een economisch effect van tientallen miljoenen euro’s in de stad en de regio. Het gaat dus om het vertellen van het verhaal en daarmee het opwekken van de emotie die het Rijk van Nijmegen bij een potentiële bezoeker moet oproepen. Daarvoor moeten meer collectieve middelen bijeen gebracht worden en een consistente communicatie gerealiseerd. HET VERHAAL VAN HET RIJK VAN NIJMEGEN Er bestaat niet zoiets als één verhaal van het Rijk van Nijmegen. Daarvoor is de regio te sterk, heeft de regio te veel historie en biedt de regio te veel unieke aspecten, variërend van historie tot sport of evenementen en van natuur tot wellness. In de afgelopen jaren is herhaaldelijk onderzoek gedaan naar de specifieke kenmerken van de regio. Daarbij zijn verschillen geconstateerd tussen identiteit, de wijze waarop de regio gezien wil worden en imago, de wijze waarop de regio door haar publiek gezien wordt. Ook zijn pogingen gedaan om de regio een bepaalde identiteit te geven, die niet gedekt werd door onderliggende waarde en dus niet aankwam bij het publiek en de doelgroep. Beste (of juist slechtste, in ieder geval meest ondeskundige) voorbeeld hiervan zijn de bordjes ‘City of Health’ aan de stadsgrenzen van de stad Nijmegen, die enkele jaren geleden uit het niets tevoorschijn kwamen en onder de gemeentelijke bebouwde kom aanduidingen werden geplaatst. Een kreet die op geen enkele wijze gevuld was met de onderliggende waarden. IMAGO STAD EN REGIO
Stad
Uit diverse enquêtes van de afgelopen jaren kwam steeds naar voren, dat indien men aan bewoners van bijvoorbeeld de Randstad vraagt naar de karakteristieken van de stad Nijmegen (dus niet de regio Rijk van Nijmegen) men al snel de volgende thema’s noemt: -
Studentenstad Oudste stad Cultuur Vierdaagse
-
Bourgondisch Linkse stad Mooie natuur
Het zal duidelijk zijn, dat bewoners van de Randstad en de aan Gelderland grenzende provincies het beeld van de stad Nijmegen onlosmakelijk verbinden met de regio, het Rijk van Nijmegen. Dat is ook logisch. Daartegenover staat dat de stad Nijmegen heel duidelijk onderdeel uitmaakt van het Rijk van Nijmegen. Indien we imago en identiteit meer op elkaar willen laten aansluiten, zullen we ook moeten zorgen, dat de stad Nijmegen beter aansluit op de regio en andersom. 22
Het betekent zelfs, dat de stad meer verantwoordelijkheid neemt voor de faciliteiten in haar regio. Maar ook andersom. Het kan betekenen dat de stad Nijmegen zich (financieel) meer inzet voor toeristisch belangrijke culturele voorzieningen als bijvoorbeeld de musea op het grondgebied van de Gemeente Groesbeek, terwijl de omliggende gemeenten zich (financieel) meer inzetten voor de door de stad in het leven geroepen en onderhouden basis culturele voorzieningen voor bewoners zoals de Keizer Karel Podia.
Regio:
Indien we het Rijk van Nijmegen meer als een paraplu-merk zien, zoals bijvoorbeeld Unilever het paraplumerk is voor tal van onderscheiden krachtige merken, profiteren zowel de regio als de stad van elkaars imago en kan de focus op onderdelen worden gelegd, zonder daarbij de identiteit van het geheel te verliezen. Dan kunnen we een verhaal vertellen. Het verhaal van de unieke natuur die de streek aan vier zijden omzoomt. De Ooijpolder, het Reichswald, het Groesbeekse Heuvelland, de Overasseltse Vennen en het Land van Maas en Waal.. Dan ook kunnen we de verhalen van de thema’s die de regio kenmerken, de “Liberation route”, Spannende Geschiedenis, “de Romeinen” in de goede context vertellen. Dan ook kunnen we de relatie met het water in bredere context oppakken. Dan vertellen de vele unieke evenementen hun samenhangend verhaal en laden daarmee het merk Rijk van Nijmegen tot grotere waarde. Het Rijk van Nijmegen is in vele opzichten uniek qua toeristisch aanbod. -
Er is een toplaag van toeristisch aanbod Er is een uitgebreide breedtelaag in het toeristisch aanbod Er zijn verschillende thema’s die nergens anders te beleven zijn. Er zijn evenementen die – alhoewel verschillend in hun soort- op de eerste plaats in hun categorie in Nederland staan Er is een boeiende en bloeiende culturele infrastructuur en een uiterst dynamisch creatief klimaat waarbinnen continu innovatie plaatsvindt Natuur en landschap vormen een uiterst belangrijk gegeven in de unieke beleving van het totale gebied.
Natuurlijk behandelen we in deze notitie de veelzijdigheid en de uniciteit van elk der onderdelen, zowel qua locatie als qua thema van het Rijk van Nijmegen. Daarbij zullen we niet teveel in detail treden, alhoewel de ‘ kleine pareltjes’ vaak juist smaakmaker kunnen zijn in het toeristisch belevingsgebied. Belangrijker om het gebied als merk goed te duiden is juist te kijken naar de samenhang van de gehele regio.
23
NATUUR De aanwezige natuur in het Rijk van Nijmegen is uniek. De Ooypolder aan de noordzijde, daartegenover de Stuwwal,het Reichswald aan de Oostzijde, het Heuvelland en de Mokerheide aan de zuidzijde, de Overasseltse vennen en het Land van Maas en Waal aan de westzijde bepalen niet alleen de grenzen van het Rijk van Nijmegen, zij bedden het gebied ook als het ware in. Nagenoeg nergens anders is een zo grote en kwalitatief hoogwaardige differentiatie in natuurgebieden te zien. De uniciteit en kwaliteit van de natuur in de regio zal in productaanbod zowel als in communicatie een vooraanstaande rol vervullen. Natuur echter is bij de positionering van het Rijk van Nijmegen niet het belangrijkste item om ons mee te onderscheiden. Maar liefst 46 % van alle gemeenten probeert zich te profileren op basis van de aanwezige natuur. Het Rijk van Nijmegen heeft zoveel unieke zaken meer te bieden, dat de concentratie in de positionering daarop beter kan worden toegespitst. En vanzelfsprekend vormen alle facetten die de natuur het Rijk van Nijmegen in volle rijkdom biedt een absolute en zeer grote meerwaarde, of dit nu een fietsroute over de Mookerheide betreft of de door wandelaars zeer geroemde Stuwwal tussen Nijmegen en Kleef, waardoor bijvoorbeeld de Gemeente Ubbergen terecht als natuurhistorische parel wordt gekenmerkt.
24
ATTRACTIEPARK OF TOERISTISCH RECREATIEPARK Om de samenhang van het gehele gebied van de regio Rijk van Nijmegen goed te gebruiken voor een herpositionering op toeristisch gebied maken we hier graag de vergelijking met een attractiepark. Natuurlijk niet om te bepleiten dat onze regio behoefte zou hebben aan roller-coasters, 3D attracties of wildwaterbanen, want dat hebben we per definitie niet. Waarschijnlijk komt de term ‘ toeristisch recreatiepark’ dan ook dichter in de buurt. Wel is het goed om te kijken hoe grote attractie- of liever nog themaparken in elkaar zitten en functioneren. Omdat we daarin het professionalisme terugzien van een zorgvuldige strategie om grote groepen publiek op een heel plezierige wijze door een gebied te leiden. Tevens wordt dat publiek dan ook nog voldoende gestimuleerd om bestedingen te doen. Op basis daarvan kan het bedrijf winstgevend draaien en zijn alle onderdelen daarvan rendabel. Attractieparken zijn voorzieningen voor heel grote bevolkingsgroepen, terwijl elke attractie op zich toch een individuele beleving voor de bezoeker tot stand brengt. Attractieparken worden ook wel ‘ de nieuwe kathedralen genoemd’. Plaatsen, waar – net als rondom de kathedralen in de Middeleeuwen- mensen in familieverband massaal samenkomen om gezamenlijk een emotie te ondergaan. Éen bron van vermaak of bezinning, één locatie en één overall onderwerp, gevangen in verschillende verhalen. VLINDERVORM De grote attractieparken zijn vorm gegeven volgens een interessant, steeds terugkerend patroon, de zogenaamde ‘ Vlindervorm’. Het publiek komt vanaf een groot parkeerterrein binnen in een entreegebied waarin zich tal van logistieke functies bevinden. De gastenservice, de kassa’s, de toiletten, een eerste horecagelegenheid, een lockerruimte de eerste winkeltjes waar foto- en filmapparatuur te krijgen is e.d.
Vlindervorm belangrijk in attractiegebieden
em Th
3
ie eb ag
d
Themagebied 1
4
Mainstreet
Th em age bie d
The ma ge
bi e
d2
Entree
25
Vervolgens wordt de bezoeker geleid door een ‘ main street’. Een main street is een gebied waar men alvast een kijkje kan nemen in de winkeltjes en de artikelen zien waarvan men denkt : “Daar moet ik aan het eind van ons bezoek even kijken c.q. shoppen”. Om de eerste horecabestedingen te stimuleren wordt in de main street alvast de geur van bijvoorbeeld verse koffie, versgebakken brood of vanille in een ijssalon gespoten. Aan het eind van de main street komt de bezoeker uit op het Centrale Verdeelplein. Dat plein is een vast baken en vaak de plek om weer af te spreken als men ieder een eigen kant op gaat. Ook zijn aan dit plein vaak veel horecagelegenheden gelegen om de bezoekers te verleiden tot restaurantbezoek. Vervolgens kan men vanuit het Centraal Verdeelplein uitwaaieren naar de verschillende thema arealen van een park. De ervaring heeft geleerd dat zowel in een winkel als in een attractiegebied bezoekers geneigd zijn om hun route rechtsom te maken. In de verschillende arealen wordt de bezoeker meegenomen in het thema van dat areaal. Restaurants, winkeltjes, push carts en andere voorzieningen zijn allemaal thema-eigen ontworpen in de sfeer van dat areaal. Zo loopt de bezoeker door het gehele park, ziet verschillende thema’s, geniet van zowel het attractieaanbod als de horeca en de retail in het park en gaat na afloop van zijn 7 of 8 uur durende bezoek meestal heel tevreden weer naar huis. VERGELIJKING? Waarom nu de vergelijking van het Rijk van Nijmegen met een attractiepark? De vergelijking is gemaakt om te laten zien, dat het gebied van het Rijk van Nijmegen beschouwd kan worden als een attractiepark. De toerist kiest voor een product dat hij of zij wil ervaren tijdens een daguitstap, een short break of een vakantie en kiest vervolgens voor een merk. Zo gaat dat met de keuze voor een product als pindakaas en vervolgens het merk Calvé, onderdeel van het paraplumerk Unilever. Maar ook met de keuze voor een fietsvakantie en vervolgens de keuze voor het merk Rijk van Nijmegen. Als die toerist kiest voor zijn bezoek aan het Rijk van Nijmegen, is zijn route ofwel die van de stad naar de regio ofwel van de regio naar de stad. In beide gevallen maakt hij gebruik van de voorzieningen van de stad Nijmegen als main street. Daar zijn de grootste logistieke voorzieningen, daar is het winkelgebied waar de gast kan zien waar hij of zij aan het eind van het bezoek nog wat mag ‘ scoren’ om als souvenir mee naar huis te nemen. De stad is als main street een heel belangrijk onderdeel van de regio Rijk van Nijmegen. Naast het bezoek aan de stad als mainstreet komt de gast altijd uit bij zijn ‘areaal’. Voor de specifieke reden van zijn bezoek. Dat kan een evenement zijn, maar ook een natuurgebied, een culturele voorziening een sportieve-, wellness- of een culinaire ervaring. Hij kan gaan fietsen door de omgeving of wandelen en hij of zij komt op enig moment naar alle waarschijnlijkheid weer terug in die main street, om op te halen wat men in eerste instantie heeft gezien en waartoe men is verleid tot aanschaf. Overigens zijn er ook bezoekers die de omliggende regio steeds meer als main street zien en vanuit hun meerdaags verblijf aldaar ook een dagbezoek brengen aan de stad Nijmegen. Intussen zijn we in het Rijk van Nijmegen in staat geweest om die gast gedurende veel langer dan hij of zij oorspronkelijk van plan was, vast te houden en te laten besteden. 26
We zijn in staat geweest om de keten van Vervoer, Verblijf, Vermaak en Vertering te vullen met de waarden die we vanuit het gehele Rijk van Nijmegen kunnen bieden. Net als dat in dat grote attractiepark of themapark binnen de beslotenheid van de hekken van het park geschiedt. En net als binnen de zakelijke omgeving van het themapark is daarvoor een aantal basis voorwaarden nodig om de slaagkans optimaal te maken en de gast alle ingrediënten te laten ervaren als zijn of haar eigen keuze. Die basis voorwaarden zijn: -
kwaliteit van het professionele aanbod in een gastvriendelijke omgeving en sfeer zo mogelijk een centrale regie hechte samenwerking tussen alle onderdelen van de waardeketen VVVV één beeld naar buiten uitstralen met daaronder en als variant diverse (vele) submerken of onderdelen innovatieve investering om herhalingsbezoek te genereren op elkaar aansluitende producten en diensten.
MARKETING VAN EEN ATTRACTIE De professionele marketing van een attractiepark vormt een van de meest belangrijke voorwaarden waardoor dat park succesvol is of niet. De concurrentie is hevig en ieder park probeert toch zijn eigen unieke kenmerken zoveel mogelijk te etaleren. Dat etaleren, gecombineerd natuurlijk met een uitgekiende sales strategie doet een attractiepark gemiddeld met een budget dat jaarlijks tussen 8 en 10 % van de omzet bedraagt. Wij willen niet beweren dat voor de marketing van de regio een gelijk budget beschikbaar moet komen. Maar als vergelijkingsmateriaal èn om aan te geven in welke ‘divisie’ men speelt is deze constatering zinvol.
27
REGIONAAL BEELDVERHAAL : ‘HISTORISCHE INNOVATIE’ Prof. Dr. Ir. Hans Mommaas (Hoogleraar Vrijetijdswetenschappen aan de Universiteit van Tilburg) is de grondlegger van het begrip ‘Regionale Beeldverhalen’. Een regionaal beeldverhaal schetst een beeld van de unieke identiteit van een regio. Het is een middel voor het stimuleren van regionale gebiedsontwikkeling en het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit. Het prikkelt ondernemers, sectororganisaties en overheden om samen nieuwe productmarkt combinaties te ontwikkelen. Zo trekt een regionaal beeldverhaal meer recreanten en toeristen naar de regio en zorgt voor economische groei. Die groei kan weer gebruikt worden om de kwaliteit van de omgeving op peil te houden. Het begrip waarop -in de visie van de opsteller van deze notitie- het Regionale Beeldverhaal van het Rijk van Nijmegen is gebaseerd, is ‘Historische Innovatie’. Zowel los van elkaar als samen zijn deze twee begrippen altijd leidend geweest voor de ontwikkeling van het Rijk van Nijmegen. Dat betekent veel: -
Van oudsher is het Rijk van Nijmegen verbonden met Historie ( Romeinen, Vrede van Nijmegen, Middeleeuwen, Gebroeders van Limburg, Limes, WO II. Daarbinnen wordt gezocht naar innovaties (WOII museum, Nieuwe invulling Orientalis, Museum Het Valkhof, Cultuur, DonJon, Liberation Route, Gebroeders van Limburg Festival e.v.a.)
-
Van oudsher is het Rijk van Nijmegen gericht op innovatie. Dat vertaalt zich door in Radboud Universiteit, kenniscentra, Health Valley. Maar óók in nieuwe technieken om wijn te kunnen verbouwen in Groesbeek, een MuZieum in de kelders van de Stadsschouwburg of de wijze waarop een nieuw museum over WOII tot stand komt. Wij zullen ons beperken tot de toeristische vertaling van innovatie.
-
De regio ademt historie èn innovatie. De streek is daarmee zowel met het verhaal van het levende imposante verleden verbonden als met de dynamiek van het heden en de toekomst! Deze toeristische positionering kan met dit regionale beeldverhaal uitstekend aansluiten bij andere economische sectoren.
-
Dit regionale beeldverhaal illustreert meer dan welk ander thema ook het onvoltooid verleden in het karakter van de regio.
Het zal duidelijk zijn, dat ‘historische innovatie’ nooit een term zal zijn die in publiekscampagnes gehanteerd kan worden. Het is een theoretische duiding die richting geeft aan de karakteristiek, het DNA van het toeristische product van de regio. Bovendien mag niet uit het oog worden verloren, dat thema’s die uiterst belangrijk zijn voor het toeristisch product weliswaar in de context van deze karakteristiek bestaan, maar wel degelijk een volstrekt eigen identiteit hebben. Ook kunnen cross-sectorale productcombinaties ontwikkeld worden, die op enige wijze gelinkt zijn aan het thema zonder daar ogenschijnlijk een directe relatie mee te hebben.
28
Voorbeeld Het Scandic Sanadome in Nijmegen is een uniek wellness centrum en erkend kuuroord, dat gekenmerkt wordt door eigen thermaal water. Het trekt meer dan 200.000 bezoekers per jaar en behoort tot de absolute top van toeristische ondernemingen binnen het Rijk van Nijmegen met een – meer dan- nationale uitstraling. Het Sanadome kan wel degelijk haar verhaal vertellen binnen het historische thema omdat de vergelijking met de Romeinse badhuizen snel is gemaakt. Tegelijkertijd heeft het Sanadome alle elementen van innovatie in zich en kan eenvoudig vertellen over de evolutie van thermaalbaden door de eeuwen. Daarnaast kan Sanadome een uiterst valide verhaal vertellen binnen de sub thema’s leisure4health, wellness, sport, relaxen, culinair en zakelijk toerisme. BEZOEK MOTIEVEN EN DE RELATIE MET HET VERHAAL Het verhaal dat de regio Rijk van Nijmegen vertelt moet overeenkomen met de wens van de markt. In dat kader is het belangrijk te weten wat de belangrijkste bezoekmotieven -op dit moment- zijn voor gasten die in deze regio verblijven. Dat bezoekmotief verschilt enigszins per accommodatiedoelgroep. Hieronder de top 3 voor mensen die een hotel als belangrijkste verblijfplaats kiezen, campinggasten en bungalow gasten (ZKA Consultants & Planners: Toeristisch Recreatieve monitor Regio Arnhem-Nijmegen 2011):
Belangrijkste bezoekmotief van:
Hotelgasten: bezoek stad, bezoek evenement, natuur; Campinggasten: rust en ruimte, fietsen, wandelen. Bungalowgasten: natuur, rust en ruimte, wandelen.
ZKA concludeert hieruit, dat de overall belangrijkste bezoekmotieven voor de gehele regio ArnhemNijmegen zijn: 1. Bezoek stad Arnhem/Nijmegen 2. Natuur (flora & fauna)/ landschap 3. Rust en ruimte. VERBLIJFSBEZOEKEN 58% van alle 1,7 miljoen overnachtingen in de regio Arnhem Nijmegen vonden plaats in hotels, waarvan Nijmegen en het Rijk van Nijmegen een marktaandeel van 44 % hebben (743.000). Dit aantal hotelovernachtingen wordt verdeeld over 63 locaties met een minimumaantal bedden van 5 per locatie. Overigens is van de 1,7 miljoen overnachtingen circa 1,1 miljoen overnachtingen toeristisch van aard.
29
DAGBEZOEKEN Van de ongeveer 42 miljoen dagbezoeken aan de regio Arnhem –Nijmegen wordt 41 % (17,2 miljoen) toegeschreven aan de stad Nijmegen (24% of 10,14 miljoen) en de regio Rijk van Nijmegen (17 % of 7,03 miljoen). Van alle dagtoeristen komt 45 % (18,9 mio) uit de regio zelf, 42 % ( 17,6 mio) komt uit de rest van Nederland en ongeveer 13 % (5,5 mio.) betreft buitenlandse toeristen. Van alle dagbezoekers komt 26% voor recreatief winkelen, (33%) voor horecabezoek en 24% voor routegebonden buitenrecreatie. (Bron: ZKA Toer. Monitor 2011)
30
EVENEMENTENBEZOEK Het Rijk van Nijmegen wordt gekenmerkt door een aantal spraakmakende en toonaangevende evenementen, waarvan een aantal absolute marktleider in hun categorie is. In de eerste plaats betreft dat natuurlijk de Vierdaagsefeesten van Nijmegen, die rondom het grootste wandelevenement ter wereld, de Vierdaagse afstandsmarsen van Nijmegen plaatsvinden. De Vierdaagsefeesten zijn uitgegroeid tot het derde meerdaagse evenement van Europa, het grootste meerdaagse evenement van Nederland met rond 2.2 miljoen bezoeken per jaar en een inkomstenstroom naar de stad van ongeveer 40 miljoen euro. De Vierdaagse afstandsmarsen vormen het grootste wandelevenement van de wereld met 45.000 inschrijvingen en uiteindelijk ongeveer 42.000 deelnemers vanuit 78 nationaliteiten. Over vier dagen gerekend betreft dit (minus de afvallers) een totaal deelnemers bezoeken aantal van 159.000. Het aantal kijkers langs de route van de vierdaagse zal ongetwijfeld vele malen groter zijn, doch hierover ontbreken – aldus de Toeristische Monitor- betrouwbare gegevens. Op sportgebied, met name loopsport, kent het Rijk van Nijmegen ook een aantal belangrijke evenementen. In de eerste plaats natuurlijk de Zevenheuvelenloop met niet minder dan 35.000 hardlopers, die een parcours van 15 kilometer volbrengen in de gemeenten Nijmegen en Groesbeek. Daarnaast de Marikenloop, de grootste ladiesrun van ons land, die 15.000 dames als deelneemsters kent en een parcours heeft van 5 of 10 kilometer. In de regio is voorts een aantal spraakmakende (hard)loopevenementen te vinden. Variërend van de Nijmeegse Bruggenloop tot aan het ‘Molenhoeks Makkie’ en de “Strong Viking Run” in Wijchen. Andere grote evenementen zijn de Kasteelfeesten in Wijchen, de Nederlandse wijnfeesten in september in Groesbeek, de jaarlijkse grote popconcerten op de Goffertweide in Nijmegen en tal van plaatsgebonden evenementen in de kleinere kernen, zoals bijvoorbeeld het zeer succesvolle en aansprekende ‘Beuningen on Ice”en “Wijchen Schaatst”. Opvallend is in dit verband het Gebroeders van Limburg Festival. Het ‘nieuwe’ stadsfestival trok tijdens haar zevende editie in 2011 ruim 75.000 bezoekers. Voor de komende jaren kan het festival nog groeien, zowel in inhoudelijke omvang als qua bezoekersaantal. Grote “events” in het Goffertpark in Nijmegen alsmede het jaarlijks terugkerende “EmporiumFestival” (20.000 bezoekers) zorgen ervoor dat het Rijk van Nijmegen ook de jongere doelgroepen bedient. Ook de in oktober 2012 geprogrammeerde Jachtslot Fair, met een Court Culinair en tal van exposities en stands behoort tot de kanshebbers om een nieuwe toeristische impuls aan het Rijk van Nijmegen te geven. Voor deze Jachtslot Fair hebben diverse ondernemers hun nek uitgestoken en de eerste editie van dit driedaagse evenement kende een groot succes. In de ZKA Toeristische Monitor 2011 wordt voor de gehele regio Arnhem Nijmegen gesproken over 23 relevante evenementen per jaar, met in totaal 3,8 miljoen bezoekers. Aangezien het bezoekenaantal voor de Vierdaagsefeesten vorig jaar gecorrigeerd is van 1,5 miljoen naar 2,2 miljoen zal het totale aantal bezoeken inmiddels ruim boven 4 miljoen uitkomen, waarvan het grootste marktaandeel van de regio Arnhem Nijmegen ontegenzeggelijk voor het Rijk van Nijmegen is. 31
VIERDAAGSE/VIERDAAGSEFEESTEN Vierdaagse en Vierdaagsefeesten belangrijk voor het verhaal van het Rijk van Nijmegen. ‘ De Vierdaagse’ is een van de hoofdpijlers in het imago van het Rijk van Nijmegen. Met name in de Randstad wordt de Vierdaagse als een van de belangrijkste kenmerken van de stad en streek genoemd en vormt voor velen gezien het bezoekenaantal van 2,2 miljoen in een week tijd een belangrijk bezoekmotivatie aan het Rijk van Nijmegen. Niet voor niets (letterlijk) genereren Vierdaagse afstandsmarsen en Vierdaagsefeesten jaarlijks een omzetbron van rond veertig miljoen euro in de derde week van juli. Heel bijzonder is het in dit verband, dat de Vierdaagsefeesten nog steeds met behulp van sponsors gratis kunnen worden aangeboden aan de bevolking. Kijkend naar de ambassadeursfunctie van de eigen bevolking kan gesteld worden dat de trots van de inwoners van stad en regio voor dit wandelevenement èn de daarbij behorende feesten zeer groot is. Niet voor niets geldt in stad en regio Nijmegen het adagium dat de bevolking in tijd niet rekent met de jaarwisseling, maar met de periode vóór de Vierdaagse en ná de Vierdaagse! De deelnemers aan de Internationale vierdaagse Afstandsmarsen vormen tevens een belangrijke groep als ambassadeurs voor de stad en de regio. Vertegenwoordigers van niet minder dan tussen de 60 en 70 verschillende nationaliteiten lopen elk jaar mee in de Vierdaagse. De ervaring die zij in stad en regio opdoen vormen een substantiële dosis Rijk van Nijmegen-promotie over de gehele wereld. Op deze wijze wordt het Rijk van Nijmegen als wandelregio gepositioneerd. Dit is uiteraard goed te combineren met het thema “Well Being”, één van de pilaren van de positionering van het Rijk van Nijmegen.
32
DOELGROEPEN VOOR HET RIJK VAN NIJMEGEN BEWONERS De stad, de streek is van de bewoners. Zij bepalen en vormen de vraag voor het ‘normale’ voorzieningen niveau dat een stad, dorp of streek biedt. De bakker, de Blokker, het postkantoor, het café, de garage, het theater, het museum, de supermarkt, het restaurant. Bewoners vormen, samen met de gebruikers niet alleen een heel belangrijke generator van inkomsten, tevens zijn zij de belangrijkste bron van promotie voor een stad of regio. Hun attitude ten opzichte van het imago van de streek en de trots daarop die zij uitstralen vormt een van de belangrijkste pijlers van het imago van de streek. De bewoners zijn de belangrijkste ambassadeurs van de streek en hún trots op hun stad of streek vormt het draagvlak voor de werving van bezoekers die toeristische inkomsten (het businessmodel) binnenbrengen! Gemeenten als bijvoorbeeld Beuningen, Wijchen en Heumen zullen op basis van hun eigen toeristische faciliteiten geen grote drommen toeristen uit bijvoorbeeld de Randstad kunnen werven. Voor de regio-bewoner echter is het natuurschoon dat deze gemeenten kunnen leveren van onschatbaar belang. GEBRUIKERS Gebruikers kunnen bedrijven zijn, maar ook regiobewoners die de stad, het dorp of de streek gebruiken om naar hun werk te gaan of voor hun aankopen. Bedrijven bevinden zich in de stad, het dorp of de streek. Zij verzorgen het welzijn van de bewoners door het werk dat zij bieden. Bedrijven vestigen zich op basis van een aantal voorwaarden: Grondstoffen, klimaat, werknemers, geografische factoren en omgevingsfactoren, cultuur, vergunningen, imago( Sillicon Valley, Health Valley, Brainport, Greenport, Dreamport). Bewoners en gebruikers vormen samen 45 % van de 42 miljoen (=18,9 mio) dagtoeristen die een bezoek brengen aan de Regio Arnhem Nijmegen waarvan stad Nijmegen en het Rijk van Nijmegen een marktaandeel van 41% (7,8 mio.) hebben. BEZOEKERS Bezoekers komen naar een stad, dorp of streek vanwege de specifieke eigenschappen die die stad, dat dorp of die streek heeft (het regionale beeldverhaal). Bezoekers komen altijd in dezelfde periode van het jaar en lopen altijd dezelfde route. Zij zijn de belangrijkste afnemers van het toeristische product. Het best wordt dat geïllustreerd door de bezoekers van de Vierdaagsefeesten, waarvan de bezoekers (voor een groot deel inwoners van stad en regio) altijd in de derde week van juli komen en altijd de route van de binnenstad en de Waalkade lopen.
33
Voor de gasten van de verblijfsrecreatie geldt dat zij geconcentreerd zijn op de vakantieperioden en de tijden dat evenementen plaatsvinden. Zij maken fiets- of wandeltochten in de regio en bezoeken de toeristische (hoogte)punten. DOELGROEPENKEUZE In de afgelopen jaren is duidelijk gebleken en gemeten welke doelgroepen, zowel demografisch als geografisch voor het Rijk van Nijmegen de belangrijkste zijn. Daarop zijn de toeristische thema’s afgestemd, daarop zijn de marketingcampagnes gericht. De meest rationele en effectieve keuze is om de werving van bezoekers te richten op de huidige belangrijkste herkomstgebieden en de daarbij behorende demografische bevolkingsgroepen. Voor inwoners vanuit de stad en regio en voor de gebruikers van de regio spreekt dat natuurlijk vanzelf. Bovendien geldt in iedere provincie in Nederland, dat de bezoekers uit de naastgelegen provincies altijd de meest waarschijnlijke bezoekers zijn. Voor deze regio geldt bovendien dat op de nationale markt de provincies Zuid- en NoordHolland de belangrijkste bezoekersleveranciers zijn. Internationaal is uit diverse onderzoeken, het meest recent bevestigd in de ZKA Toeristische Monitor 2011, gebleken, dat de buurlanden, Duitsland en België de meeste bezoekers opleveren, met GrootBrittannië als goede derde. MARKTPENETRATIE Volgens de marketingtheorie wordt hier volgens Ansoff’s product-marktmatrix een duidelijke keuze gemaakt voor de strategie van marktpenetratie. We richten ons met het merk Rijk van Nijmegen (het bestaande product) op de bestaande markten en blijven die bewerken in een strategie van marktverbreding. Onze promotiemiddelen worden gericht op het werven van nieuwe klanten in de bestaande markt waarbij we degenen die tot nu toe nog niet gebruik maakten van het Rijk van Nijmegen (de non-users) bewerken om het Rijk van Nijmegen te bezoeken. Qua doelgroepenkeuze dus een duidelijke keuze in geografisch herkomstgebied. Geen schot hagel met de hoop om vanuit een heel breed herkomstgebied toeristen te trekken, maar met scherp schieten om uit de voor de regio sterkste herkomstgebieden de beschikbare middelen zo gericht en effectief mogelijk in te zetten. In Nederland de eigen regio en geheel Gelderland, Brabant, Limburg en Overijssel. Op nationaal niveau de Randstad en internationaal Duitsland (NordRhein/Westfalen), België (Vlaanderen) en Groot-Brittannië. In Groot-Brittannië ligt de focus op Groot-Londen, Noord-Engeland en Zuid Schotland. Niet toevallig zijn dit de regio’s die via Ryanair en de veerdiensten goed ontsloten worden. Grote evenementen zoals de Vierdaagsefeesten, de Floriade, maar ook bedrijven als Burgers’ Zoo in Arnhem, de Factory Outlet in Roermond en het grenstoerisme in Venlo e.d. laten zien dat er – bij kwalitatief juiste en kwantitatief voldoende marketing-inspanningen op de Duitse markt een enorm potentieel aan Duitse bezoekers voor het Rijk van Nijmegen beschikbaar is. De komst van Duitse gasten en bezoekers wordt echter gehinderd door de enorme kosten die verbonden zijn aan de werving van deze geografisch zeer interessante doelgroep. 34
Om te kunnen acteren op deze markt is het eens te meer noodzakelijk de krachten te bundelen en met één gezicht, één merk en één boodschap deze markt te bewerken. Uiteraard wordt bij deze geografische herkomst heel duidelijk gekeken naar de productenrange die per productsegment aangeboden wordt: korte vakantie, lange vakantie of dagtocht. Voor korte vakanties zijn het vooral de tweepersoons huishoudens waar het Rijk van Nijmegen zich op richt, senioren en jongeren vanaf 25 jr. Voor lange vakanties zijn dat vooral gezinnen met kinderen en senioren.Voor dagtochten in Nederland vooral tweepersoons huishoudens, senioren, jongeren vanaf 25 jaar en gezinnen met kinderen. Voor het buitenland meer gericht op senioren en tweepersoonshuishoudens uit de grensstreek. Qua leeftijdsgroep is de Whopper (Wealthy, healthy older people) een zeer belangrijke doelgroep. Zowel tijd als geld aanwezig en belangstelling voor juist die constante factoren als natuur en cultuur die deze regio kenmerken. Over de doelgroepenkeuze kan op alle onderdelen van het toeristische product natuurlijk nog heel veel gezegd en bediscussieerd worden. De cijfers die in de Toeristische Monitor worden gepresenteerd en de keuzes die daarop door de toeristische werving- en promotieorganisatie zijn gemaakt tonen aan dat dit de juiste keuzes zijn en worden hier volledig onderschreven.
35
HET VERHAAL EN DE THEMA’S VAN HET RIJK VAN NIJMEGEN Zoals hiervoor aan de orde gesteld is het overall thema van het Rijk van Nijmegen, het regionale beeldverhaal. Daaruit haalt de regio het onderscheidend vermogen, daaruit kunnen de economische kansen gecreëerd worden. Dat regionale beeldverhaal is gedefinieerd als ‘ historische innovatie’ . In essentie betekent dit iets unieks hebben en daar vervolgens qua marketing thema op voortborduren, steeds op een of andere wijze aan refereren, zonder de woorden ‘ historische innovatie’ naar consumenten toe te gebruiken. We gebruiken het begrip om de onderscheidende unieke thema’s van de regio, de hoofdstukken van het boek dat ‘ Rijk van Nijmegen’ heet, te vertellen. Het boek zelf wordt in toeristische termen van oudsher gekenschetst door het begrip ‘ontspannen’ , ‘relaxen’ . Nijmegen is van oudsher de buitenplaats waar het goed toeven was en is. Onder dat level zitten de verschillende thema’s die de regio kenmerken. Daarvan zijn de belangrijkste thema’s:
Cultuur & Cultuurhistorie Well Being
Wijnregio
Ook in de positionering zullen we voor deze weg (moeten) kiezen. Het merk is het Rijk van Nijmegen, het begrip dat daarbij hoort, de waarde die dat merk uitstraalt is ontspannen, relaxen. Dáárvoor kiest een bezoeker als hij denkt aan- en kiest voor het Rijk van Nijmegen. Daaronder zitten de thema’s die hem de een reden geven om het Rijk van Nijmegen nú te bezoeken. De ‘sence of urgency’ die we creëren om die gast daadwerkelijk over te halen om te boeken. Alle producten en diensten zijn in één of soms meerdere van deze thema’s terug te vinden. Een voorbeeld: het Gebroeders van Limburg evenement kan zowel binnen het thema cultuur als Well Being aandacht krijgen en datzelfde geldt voor de Zevenheuvelenloop binnen de categorie Well Being. CONSEQUENT DOORVOEREN THEMA MARKETING RBT KAN heeft de afgelopen jaren steeds meer gekozen voor thematische projectmarketing. Belangrijkste inhoudelijke projectthema’s daarin zijn Cool Breaks, gericht op het werven van verblijfsgasten voor het Nederlandse en Duitse grensgebied, Spannende Geschiedenis, gericht op de historie , Liberation Route, de route van de geallieerde troepen in 1944, Gelderland levert je mooie streken dat zich richt op gebiedsmarketing van de verschillende regio’s in Gelderland. De effecten van deze thematische projectmarketing zijn evident. Een thema als Cool Breaks speelt –mogelijk- een rol bij de toename van buitenlandse verblijfsgasten met 5% ten opzichte van 2009 (ZKA toeristische Monitor 2011). De thema’s waarvoor het Rijk van Nijmegen kiest vallen voor een deel ‘bull’s eye’ binnen deze thematische projectmarketing. Historie is prominent aanwezig in de Spannende Geschiedenis. De gebiedsmarketing en natuur is terug te vinden in Gelderse Streken.
36
De Liberation Route geeft feilloos de gebeurtenissen rondom de route van de geallieerde troepen in 1944 in het Rijk van Nijmegen weer en de andere onderwerpen zijn terug te vinden in de verschillende Cool Breaks. Binnen de thematische projectmarketing worden de verhalen vanuit het Rijk van Nijmegen op perfecte wijze gecommuniceerd naar de toeristische doelgroep, precies in de demografische en geografische doelgroep die gewenst is. Op deze wijze geen ‘ waste’ in promotiekosten en het verhaal komt precies terecht bij de gewenste doelgroep. ROMEINS THEMA Er blijkt in de regio behoefte aan meer aandacht voor het Romeins thema. Het is een zeer sterk toeristisch thema. De Romeinen zijn ontegenzeggelijk sterk verbonden met de regio. Belangrijke thema’s zijn thans de Via Romana, de Romeinse wandelingen in Nijmegen-Oost en Museum Het Valkhof met haar gerenommeerde Romeinse schatten. Ook Nijmegen claimt niet voor niets het gegeven ‘oudste stad van Nederland’ op basis van de Romeinse Godenpijler die in Nijmegen-Noord werd gevonden. Toch blijkt uit de gevoerde gesprekken de algemene klacht dat er hier relatief weinig meer te zien is van dat Romeins verleden. Het Romeins verleden laten herleven in de regio betekent dat identiteit en imago van het Rijk van Nijmegen steeds beter op elkaar gaan aansluiten. Millingen aan de Rijn heeft met de bouw van het Romeinse schip de ‘Rufia Materna’ , een zogenaamd ‘ Liburna’ een mooie impuls gegeven aan het Romeins verleden en zal daar verder op doorborduren. Er is sprake van de oprichting van een Romeins themapark ‘Noviolocus’ in Millingen a/d Rijn, waarbinnen ook dit schip een plaats kan krijgen. Ook de Romeinse Villa (grootste van Nederland) in Plasmolen en de Romeinse brug tussen Middelaar en Cuijck alsmede het Romeinse Villalandschap in Wijchen dragen bij aan het laden van het Romeinse thema. Indien deze initiatieven verder worden uitgewerkt ontstaat een ook in dit deel van het Rijk van Nijmegen kansrijke toeristische impuls. Ook het Romeinen Festival in Nijmegen heeft al enkele malen aangetoond dat de belangstelling voor dit thema grote groepen bezoekers kan trekken. Voor het Rijk van Nijmegen kan de Limes, de noordgrens van het Romeinse Rijk ook een zeer waardevolle bron van communicatie en wellicht productontwikkeling zijn. OVERIGE THEMA’S Nieuwe initiatieven en projecten zullen zoveel mogelijk worden gekoppeld aan de bestaande drie thema’s; cultuur & cultuurhistorie, well being en wijnregio. RBT KAN zal de thematische projectmarketing in de communicatie consequent koppelen aan het merk Rijk van Nijmegen, één van de Gelderse Streken.
37
POSITIONERING HET RIJK VAN NIJMEGEN OP HOGER NIVEAU In nagenoeg alle gesprekken die ten grondslag hebben gelegen aan deze notitie is aan de orde geweest, dat de toeristische regio zich op een hoger niveau zou mogen positioneren. De regio beschikt over prachtige karaktereigenschappen in natuur, inhoudelijke thema’s en toeristische infrastructuur. Bovendien is meermalen genoemd dat de regio over een groot en flexibel organiserend vermogen beschikt en een uitzonderlijk hoog creativiteitsgehalte heeft. Naast de unieke veelzijdigheid en het verschillende karakter van de natuur kent de regio Rijk van Nijmegen in de komende jaren enkele bijzondere toevoegingen aan het karakter van de regio. Zowel op cultureel terrein als in de sfeer van hotellerie vinden belangrijke producttoevoegingen plaats. In het hoofdstuk ‘innovaties als kans’ zal op deze zaken dieper worden ingegaan. Deze toevoegingen kunnen gekenschetst worden als behorend tot een ‘upgrading’ van de regio en rechtvaardigen daarmee een positionering op een hoger dan het huidige niveau. Groot voordeel van een positionering op een hoger niveau op basis van de logistieke innovaties en de ‘upgrading’ van de regio is dat ook het segment onder het topniveau de kans krijgt – en de noodzakelijkheid- om te investeren en daarmee producten of diensten kwalitatief te verbeteren. BEREIKBAARHEID De bereikbaarheid van stad en regio wordt vaak als beperkende factor genoemd bij tal van gelegenheden. We zien dat ook terug in de SWOT-analyse die hiervoor aan de orde kwam. Uit een door Lagroup Consultants in 2010 gehouden onderzoek bleek echter dat het met de bereikbaarheid nogal meeviel. Natuurlijk is de regio de laatste jaren hoog geklommen in de fileranking van Nederland, niet in de laatste plaats door de grote infrastructurele werken aan de brug bij Ewijk. Na gereedkomen van deze brug zal dat leed echter geleden zijn. Bovendien bleek uit het onderzoek, dat toeristen nauwelijks last hebben van de –voor bewoners en gebruikers- hinderlijke files, omdat zij nagenoeg altijd op afwijkende tijdstippen naar de stad toe komen. In het kader van deze notitie zal – afgezien van het belang van goede bereikbaarheid voor bijvoorbeeld congresgangers- geen verdere aandacht aan de bereikbaarheid van de stad en regio worden geschonken omdat deze in onze visie op toeristisch gebied ruim voldoende is (en wordt).
38
INNOVATIE ALS KANS De maatschappij is constant in beweging. Trends ontstaan en verdwijnen weer op basis van tegentrends. Mensen veranderen en daarmee veranderen de wensen van ‘de markt’. Een aantal ontwikkelingen die de komende jaren op ons afkomen vormen prachtige kansen voor toeristische groei. Tenminste, àls we die ontwikkelingen en wat zij teweeg brengen op tijd zien en erop inspelen. Een aantal van die ontwikkelingen en de daarbij behorende kansen voor de toekomst van het Rijk van Nijmegen passeert de revue: VERANDERENDE BINNENSTAD NIJMEGEN In de komende jaren zullen binnensteden snel veranderen. Nu reeds wordt ruim 10 % van alle nonfood aankopen van Nederlanders via het Internet gedaan. Dat betekent dat steeds meer MKB ondernemers zich rekenschap moet geven van de veranderende positie van hun bedrijf. Aanpassen van de winkels aan een internet omgeving, uitbreiding van service e.d. Een deel van het huidige winkelbestand zal verdwijnen, WiFi zal zijn intrede doen in de binnensteden, waardoor de kracht van de binnenstad wordt versterkt met moderne communicatiemiddelen. De leeggekomen winkelpanden zullen ingenomen worden door Pop-up stores die na enige tijd weer verdwijnen (in de Amsterdamse Kalverstraat is het nu al mogelijk een winkelruimte per week te huren), door restaurantjes, Bed & Breakfast locaties, ateliers, werkplaatsen van vakmensen op tal van terreinen, kleinschalige dienstverleners, streekwinkeltjes en door tot woning verbouwde winkels. De woonfunctie keert weer terug in de binnensteden. Onder invloed van de W(et) M(aatschappelijke) O(ndersteuning) zullen mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt steeds meer integreren in het alledaagse leven in een binnenstad. Alles bijeen betekent dat niet alleen dat het retail-toerisme zal veranderen, hetgeen ontegenzeggelijk zijn invloed zal hebben op de bezoekcijfers, het betekent ook dat de toeristische functie van binnensteden zal –moeten- toenemen. Winkelen als belevingsconcept in plaats van productgericht bezoek. Verblijfstijden zullen – mede onder invloed van de snel voortschrijdende vergrijzingtoenemen en bezoekintenties zullen veranderen. Horecapanden zullen ook een detailhandelsbestemming moeten krijgen zoals winkels ook horecavergunningen krijgen. De mainstreet wordt niet langer gedomineerd door de karakterloze winkelketens, maar de veelzijdigheid van de ouderwetse binnenstad zal in een innovatieve context terugkeren. Vanuit de markt (bewoners, gebruikers en bezoekers) ontstaat steeds meer de vraag naar een wijziging van de openingstijden van winkels. Niet meer de reguliere openingstijd, gericht op het product dat te koop is in een winkel-geconcentreerde omgeving, maar klantgerichte openingstijden op momenten dat de klant dat wil. ’s Avonds en in het weekend als de klant, de markt dus, tijd, zin en gelegenheid heeft om de binnenstad te bezoeken. Deze wijziging betekent verhoging van het aantal koopzondagen en openstelling van de winkels tot later op de avond. In het kader van deze veranderingen zullen bestemmingsplannen voor binnensteden aangepast moeten worden. De entertainmentfactor in de binnenstad zal verhoogd worden en kansen voor een drie-dagdelen economie zullen zich voordoen.
39
Door de Gemeente Nijmegen werd met het oog op de veranderende situatie onlangs een ‘weerbaarheidsanalyse voor de binnenstad’ opgesteld, waarbij de kansen en bedreigingen in kaart zijn gebracht. Nijmegen wil hiermee klaar zijn voor de toekomst en zal deze analyse ook gebruiken voor het aanpassen van de bestemmingsplannen. Voorbeeld In de Belgische stad Gent is de afgelopen jaren in samenwerking tussen publieke en private partijen een uitgekiend belichtingsplan voor de binnenstad gemaakt. De middenstand heeft hierop ingespeeld door winkels geopend te laten blijven voor bezoekers en ook de horeca heeft hier op ingespeeld. Gevolg is, dat aan het begin van de avond file’s stad inwaarts staan, waar deze in het verleden aan het eind van de middag uitsluitend stad uitwaarts stonden. Gedurende drie dagdelen draait de economie van de stad optimaal. Onder invloed van de nieuwe bezoekersstroom naar de stad zijn weer nieuwe evenementen ontstaan. Voor de Nijmeegse situatie mag daarbij best opgemerkt worden, dat door de geïnterviewden wordt opgemerkt dat in het huidige winkelassortiment het topsegment onderbelicht is. Dit ondanks het feit dat Nijmegen genoemd wordt als een van de beste winkelsteden van het land. In vergelijking met bijvoorbeeld Maastricht is de onvoorspelbaarheid van het winkelassortiment ver te zoeken en ontbreken de ‘chiquere winkels’ nagenoeg volledig. Op basis van persoonlijke observatie lijken deze in Wijchen wel vertegenwoordigd. Zowel voor de stad als voor de streek verdient het aanbeveling om aan dit ‘hogere segment’ winkels en boetiekjes meer aandacht te besteden. HORECA De horeca binnen een bepaalde toeristische regio is van zeer groot belang en bepaalt in hoge mate de klanttevredenheid van de toerist. Zoals eerder aangegeven bestempelt een Randstad bewoner het Rijk van Nijmegen als ‘ Bourgondisch’. Uit de diverse gesprekken die zijn gevoerd blijkt dat de geïnterviewden het Rijk van Nijmegen in onvoldoende mate aan dit Bourgondisch imago vinden beantwoorden. Een discrepantie tussen imago en identiteit dus. De stad wordt veel meer gedomineerd door haar studentenkarakter en haar ‘linkse’ identiteit. Veel eetcafés met een gemiddeld aanbod aan maaltijden en een grote –gezellige- terrasdichtheid bepalen het horecabeeld van de stad. Vanzelfsprekend zijn in het Rijk van Nijmegen vele uitstekende restaurants te vinden waar zowel qua ambiance als op culinair terrein een hoge kwaliteit wordt geboden. De wekelijkse beoordeling van restaurants in de bijlage ‘ Geniet’ van regionaal Dagblad De Gelderlander laat zien, dat aan kwaliteit geen gebrek is in de regio. Het enige restaurant in de regio echter, dat met een Michelin ster is gesierd, is ‘ Le Marron’ in Malden (Gem. Heumen). In de gemeente Mook en Middelaar is het Gilde “Kiste Trui” actief. Een zestal horecaondernemers die, gebruikmakend van de sage “Kiste Trui” die haar hele leven gezocht heeft naar de kist met soldij voor het leger van de oranjes, een kistje met munten uitgeven die men kan inzetten als betaalmiddel bij de 6 horecabedrijven. Kwaliteit in de keuken, originaliteit in de promotie. Om ook in de toekomst meer aan te sluiten op het ‘Bourgondisch imago’, verdient het aanbeveling om vooral in het hogere segment te stimuleren dat meer restaurants streven naar het hoogst haalbare in hun bedrijfstak. 40
Uit diverse gesprekken kwam naar voren dat de samenwerking binnen de horeca nog ver te zoeken is. Horecaondernemers zijn teveel in zichzelf gekeerd. Samenwerking leidt tot nieuwe kansen. Aanhaken op samenwerking van de horeca met evenementen, cultuur en retail. Ook in het kader van de veranderende binnenstad is een winkelopeningstijd van bijvoorbeeld 11-20 uur een ‘ gouden idee’ , dat perfect aansluit bij de behoefte van de klant en ruime mogelijkheden schept voor cross-sectorale samenwerking met de horeca. Bovendien levert een dergelijke openingstijd de kans om de stad schoner en netter te presenteren aan haar gebruikers. Onder het hoofdstuk ‘Horeca’ willen wij hier toch ook enkele kritische opmerkingen plaatsen. Uit de interviews kwam naar voren, dat de dienstverlening onder invloed van de economische crisis en de daarmee gepaard gaande bezuinigingen in algemene zin – zonder de goede bedrijven die daar wel veel aandacht aan besteden daarmee tekort te doen- aan kwaliteit heeft ingeboet. Er bestaat dringend behoefte aan een kwaliteitsimpuls voor de horeca., waarbij klantgerichtheidstrainingen geen overbodige luxe zijn. Een mogelijke suggestie: Indien ROC Nijmegen haar Cas Spijkers Academie, thans gevestigd in Klooster Elsendael in Boxmeer naar Nijmegen (Keizer Karel Podia?) zou kunnen verplaatsen, ontstaat met dit paradepaardje van het Nijmeegse ROC zeker een nieuwe kwaliteitsimpuls in de Nijmeegse horeca. Bovendien heeft de nieuwe locatie er een mogelijkheid bij om haar restaurant op enkele dagen per week op bijzondere wijze in de belangstelling te brengen, zonder dat daar kosten – zelfs huurinkomsten- tegenover staan. CULTUUR ‘Cultuur is de wijze waarop de maatschappij zich organiseert en manifesteert’ is een definitie die ooit uitgangspunt was van een ministeriële cultuurnota. De huidige economische conjunctuur laat zien dat deze definitie nog immer actueel is. Er wordt zowel op niveau van de Rijksoverheid als op het niveau van de lagere overheden fors bezuinigd op cultuur. Dat betekent dat de culturele sector zich eens te meer zal moeten realiseren dat het genereren van meer eigen inkomsten een noodzaak van voortbestaan is geworden. Innovatie dus! In de komende jaren zal een golf van privatisering van theaters door Nederland trekken, zullen vele musea moeten fuseren en zullen gesubsidieerde gezelschappen of kunstprojecten verdwijnen. Voor de regio Rijk van Nijmegen is het begrip ‘cultuur’ een belangrijk onderwerp van haar imago. Tegelijkertijd wordt aangegeven dat het creatieve vermogen en het organiserend vermogen van stad en streek erg hoog is. Daarmee is ook het innovatieve vermogen van stad en streek hoog. Naast de unieke natuurgebieden van het Rijk van Nijmegen en naast de onderscheidende succesfactor van de historische context van de regio vormt cultuur een van de belangrijkste onderstromen van de kwaliteit van leven en verblijven in het Rijk van Nijmegen. In de positionering van het Rijk van Nijmegen mag het belang van de rijke culturele infrastructuur, het creatieve talent en de vele toonaangevende culturele locaties, podiumkunsten, film, beeldende kunst en evenementen dan ook niet onderschat worden.
41
Bij nagenoeg iedereen die in het kader van deze notitie een gespreksbijdrage heeft geleverd kwamen natuur, cultuur en historie dan ook steeds als dé belangrijkste kenmerken van het Rijk van Nijmegen naar voren. In toeristisch kader vormt het cultuuraanbod in het Rijk van Nijmegen een belangrijke succesfactor. De uitstekende musea waarin de thematiek van de regio goed tot uiting komt bieden kansen voor (inter)nationale publiekswerving. Dat is eens te meer duidelijk geworden toen enige jaren gelden de tentoonstelling rondom de Gebroeders van Limburg in Museum Het Valkhof een internationale ‘ blockbuster’ bleek met ruim 92.000 bezoekers en leidde tot een toename van toeristische besteding in de stad van enkele miljoenen euro’s. Museum Het Valkhof vormt een belangrijke factor in het culturele aanbod van de stad Nijmegen en vormt daarmee tevens een belangrijke schakel in het toeristisch product dat stad en streek te bieden hebben. Naast de bijzondere vaste collectie, die op uitstekende wijze de historische context van de stad en streek verwoordt en verbeeldt organiseert Museum Het Valkhof ook thematentoonstellingen. De tentoonstelling over de Gebroeders van Limburg in 2005 bleek een unieke en gouden greep, waaraan de stad niet alleen aanzienlijke inkomsten te danken heeft, maar op basis waarvan ook een zeer serieus festival is ontstaan. Dit ‘Gebroeders van Limburg’-festival wordt momenteel gekenschetst als het grootste middeleeuwse festival van Nederland. De voorgenomen uitbreiding en de creatie van een Museum Kwartier rondom Museum het Valkhof, de Lindenberg, Stratenmakerstoren, DonJon en een museumhaven zijn niet alleen toonaangevende ontwikkelingen, deze zullen ook zeker een toeristisch wervende invloed hebben. WO II MUSEUM In het museale spectrum van het Rijk van Nijmegen mag natuurlijk het plan voor een nieuw nationaal museum rondom de Tweede Wereldoorlog op de beoogde locatie van het Vasim-gebouw – de plek waar de geallieerde troepen in 1944 aan de oversteek van de Waal begonnen- niet ontbreken. Het museum zal zonder enige twijfel een zeer belangrijk onderdeel van het toeristisch product van het Rijk van Nijmegen worden en internationaal een sterke positie innemen. Gecombineerd met het zeer sterke thema van de ‘Liberation route’ dat vanuit Europa een grote morele en financiële impuls mag verwachten, zal het museum een van de speerpunten van toeristische wervingskracht vormen. Bij een positief besluit over de realisatie van dit nieuwe museum op deze plek zal dit op internationaal niveau een uiterst belangrijke schakel gaan vormen in de toeristische waardeketen Vervoer, Verblijf, Vermaak en Vertering. Naar verwachting van de planontwikkelaars gaat deze nieuwe museale trekpleister met (inter)nationale uitstraling rond 250.000 bezoekers per jaar naar Het Rijk van Nijmegen trekken. De inspanningen die hiertoe worden verricht door het Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-1945- in Groesbeek , het Nationaal Oorlogs- en Verzetsmuseum in Overloon en Airbornmuseum Hartenstein in Oosterbeek worden door ons dan ook van harte ondersteund.
42
EVENEMENTEN IN HET KADER VAN BATTLEFIELD TOERISME EN RELATIE MET DE LIBERATION ROUTE. In 2014 zal zich een unieke kans voordoen om in regionaal verband het zogenaamde ‘Battlefield toerisme’ in een samenhangend programma te versterken onder invloed van de 70-jarige herdenking van de bevrijding van de regio Rijk van Nijmegen. (Herdenking 70- jaar Operation Market Garden). AFRIKA MUSEUM Het Afrika Museum in de gemeente Groesbeek neemt in het geheel een bijzondere positie in. Met rond 70.000 bezoekers per jaar (2011) behoort het museum tot de Basis Infra Structuur (BIS) van het Ministerie van OCW. Het museum is het regionale niveau inmiddels ontgroeid en heeft een nationale en zelfs internationale allure en uitstraling. In het kader van alle landelijke ontwikkelingen moet ook het Afrika Museum steeds meer zoeken naar eigen inkomsten. Daarnaast wordt een (backoffice) fusie overwogen met het Museum Volkenkunde in Leiden en het Tropenmuseum in Amsterdam. Alhoewel het een moeilijke opgave is om het economisch belang voor de regio duidelijk te maken mag in toeristisch opzicht zeker gesteld worden dat het Afrika Museum een uiterst belangrijke pijler van de culturele en daarmee de toeristische infrastructuur voor de regio vormt. ORIËNTALIS Binnen de museale infrastructuur van de regio wordt speciale aandacht gevraagd voor die van Museumpark Oriëntalis. In de afgelopen jaren kende het museumpark een continu dalende bezoekerslijn, hetgeen in 2011 zelfs tot tijdelijke sluiting van het museumpark leidde. In mei 2012 werd het park opengesteld op basis van een tentoonstelling die is ontstaan door een bewonderenswaardige krachtsinspanning van de voormalig directeur, thans opnieuw interimdirecteur, samen met enkele personeelsleden en een groot aantal vrijwilligers. Het museumpark zal – indien daartoe de middelen gegenereerd kunnen worden- de komende jaren een koers moeten volgen die zorgt voor een substantiële aanwas van de publieksstromen en daarmee een inkomstenstroom voor het museum. Beperking hierbij vormt de opgave voor het museum om het religieuze karakter te handhaven. De vraag doet zich voor of het religieuze thema nog voldoende doelgroepen kan activeren om het museum te bezichtigen of dat deze opgave – en dus beperking het einde van de product-life cycle van het museumpark kan inluiden. Het bezoekersaantal van 2012 is volgens de huidige directie uitgekomen op rond 40.000 voor het gehele jaar. Het bezoekersaantal van begin mei tot eind oktober bedroeg 27.000. (gem.160 per dag). Volgens de directie kan het bezoekersaantal met de recent verleende financiële impuls van Provincie Gelderland, Gemeente Groesbeek, Gemeente Nijmegen en Crowd-funding uitgroeien tot 110.000 per jaar in de komende vier jaar. Een aangekondigde schenking door de Staat Israël aan het museumpark van het Israëlische Floriade 2012 paviljoen zal in kwalitatieve zin zeker een waardevolle toevoeging zijn, tot een substantiële bezoekersaanwas zal dit niet leiden.
43
In het verleden en ook in 2012 heeft het museumpark naast de nieuwe tentoonstelling en het religieuze thema steeds invulling gegeven aan het Romeinse karakter van de tijd waarover het park verhaalt. De grote behoefte aan zichtbaarheid van de Romeinse geschiedenis in het Rijk van Nijmegen zou wellicht een enorme kans voor Oriëntalis betekenen, alhoewel daarmee het karakter en het belangrijkste thema van het park ingrijpend zou veranderen. Opmerkelijk in dit verband is dat een speciale Romeinse Dag eind oktober 2012 een bezoekersaantal van 2.500 trok. Ter nuancering moet daarbij wel vermeld worden dat de toegang op deze dag gratis was. In het beleidsplan voor de toekomst van het park ,‘Oriëntalis, een brug naar de toekomst’, opgesteld door de interim directie samen met twee gespecialiseerde bureaus, werd geopperd dat het museumpark zich meer op de cultuur en geschiedenis van het Midden-Oosten en minder op godsdienst, religie en spiritualiteit moet richten. Als ‘kernverhaal’ wordt genoemd ‘Een reis naar de bronnen van onze beschaving’. MUZIEUM Een heel bijzondere positie wordt in de museumwereld van het Rijk van Nijmegen ingenomen door MuZIEum. Het MuZIEum is sinds eind augustus 2012 gevestigd in de Stadsschouwburg Nijmegen, waar bezoekers een rondleiding krijgen in het absolute donker van de theaterkelders met een blinde gids. In groepjes van 6 personen voelt, ruikt, proeft en beluistert de bezoeker het dagelijkse leven, maar dan door de ogen van een niet-ziende persoon. Het MuZIEum beleeft in de Stadsschouwburg een heropening. Eerder was het MuZIEum elders in de stad gevestigd, waar het wel goede bezoekersaantallen haalde, maar na enige jaren o.a. door te hoge personeelskosten failliet is gegaan. De rijkdom aan zowel instellingen als uitvoeringen en evenementen op het terrein van de podiumkunsten binnen het Rijk van Nijmegen hebben de stad en regio een imago van een bijzonder cultureel landschap bezorgd. In dit verband moet met name de toegenomen samenwerking tussen de verschillende culturele instellingen genoemd en geroemd worden. Alhoewel elke instelling geconfronteerd is met vergaande bezuinigingen weet het collectief aan podia toch steeds te voldoen aan een dusdanige programmering dat het imago van dit bijzondere culturele landschap gehandhaafd blijft. In de komende tijd zal met name de nieuwbouw van Cultureel Jongerencentrum Doornroosje naast het station van Nijmegen een belangrijke toevoeging aan het culturele landschap vormen. MUSEA IN HET RIJK VAN NIJMEGEN De vele musea in het Rijk van Nijmegen zoals o.a. Museumkasteel Wijchen, Museum Katharinenhof, Museum Jacques van Mourik in Mook, het Accordeonmuseum de Muse en het Agrarische Museum “De Garstkamp”completeren tesamen met de eerder genoemde musea het aanbod.
44
KEIZER KAREL PODIA De Keizer-Karel podia vormen in Nijmegen de grootste culturele instellingen. In de afgelopen jaren is onder invloed van tal van factoren veel commotie geweest over het functioneren van de Stadsschouwburg en het Concertgebouw De Vereeniging. Er is veel te doen over de staat van onderhoud van de beide markante gebouwen. Toch mag geconstateerd worden, dat het met de cultuur in Nijmegen goed gaat. De financiële onmacht om de Keizer Karel Podia optimaal te laten functioneren in innovatieve locaties komt voor een deel juist voort uit het gegeven dat het met de cultuur in Nijmegen niet slecht gesteld is. Waar andere steden van vergelijkbare grootte in de laatste decennia van de vorige eeuw middelen konden investeren in vaak één theater waar zich het culturele aanbod concentreerde, bloeiden in Nijmegen tal van –vaak zeer interessantetheaterinitiatieven op die ook de zorg en aandacht van de gemeentelijke overheid vroegen en kregen. De cultuurbegroting van de gemeente werd hiervoor niet verhoogd. Hierdoor kwamen de Keizer Karel Podia in een achterstand positie. Telkens werd de gemeente geconfronteerd met plotseling opduikende tekorten en noodzakelijke bouwkundige aanpassingen, hetgeen diverse malen tot spanningen en –negatieve- discussie leidde. Die achterstand positie zal in de komende jaren ingelopen moeten worden om het belangrijke cultureel erfgoed dat in de beide locaties vertegenwoordigd wordt optimaal te behouden voor de toekomst. Een ander belangrijk gegeven is, dat er onder invloed van tal van maatschappelijke veranderingen en bezuinigingen bij de overheid in de komende jaren in onze visie een golf van privatisering van theaters door Nederland zal waren. Theaters zullen meer het karakter van het oude ‘ dorpshuis’ krijgen en met tal van functies midden in de maatschappij staan. Horeca, flexwerken, vergaderen, integratie van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, kleinschaliger toegankelijk theater buiten de geijkte patronen en andere ontwikkelingen zullen ook in Nijmegen aan de orde zijn. Waarschijnlijk is – of wordt binnen afzienbare tijd - de gemeente Nijmegen zelfs al eens benaderd door mogelijk geïnteresseerde private partijen. Private exploitatie kent diverse voordelen en is een ontwikkeling die niet te voorkomen is, gezien de toenemende voorbeelden in het land (Bussum, Emmen, Uden, Utrecht, Roermond, Almelo e.d.). Ook in een private exploitatie kunnen goede afspraken met de gemeente gemaakt worden over de inhoudelijke programmering. Welke situatie zich in de komende jaren ook zal voordoen, duidelijk is dat een theater en concertzaal uitsluitend toonaangevend kunnen functioneren – en daarmee een toeristische functie vervullenindien zij daartoe de middelen ter beschikking hebben. Facilitair èn inhoudelijk. PODIA IN HET RIJK VAN NIJMEGEN Naast de Keizer Karel Podia in Nijmegen kent het Rijk van Nijmegen diverse culturele instellingen en podia die zowel bewoner als bezoeker een interessante programmering bieden. Voorbeelden hiervan zijn Theater Mosaiek in Wijchen, Theater Maldensteijn en bijvoorbeeld Kunstgroep Kolonie Plasmolen met maar liefst 40 actieve kunstenaars. Het mag duidelijk zijn dat zaken als het afstemmen van de programmering alsmede de samenwerking tussen culturele centra en podia zorgen voor een meerwaarde.
45
CULTURELE FESTIVALS De stad en regio kennen vele culturele festivals die elk in hun genre een belangrijke pijler zijn van de culturele infrastructuur. Van klein en intiem tot grootschalig. Vaak organisch gegroeid van idee tot evenement. Het zijn er teveel om hier op te noemen en samen vormen zij zeker reden om stad en streek in toeristisch verband te bezoeken. Naast de direct culturele festivals moeten hier ook zeker de grote popfestival en – concerten genoemd worden die in de afgelopen decennia in het Goffertpark zijn gehouden. Bands die een bezoekersaantal van rond 70.000 bezoekers kunnen trekken zijn het waard om geprogrammeerd te worden in het Goffertpark, als grootste pop-podium van ons land. Deze vorm van dagrecreatie vormt een belangrijk aandeel in de bezoekersaantallen van stad en streek. GROEIPOTENTIE Een van de festivals die de afgelopen jaren enorm in omvang is toegenomen is het ‘Gebroeders van Limburg Festival’ . In het laatste weekend van augustus vormt dit festival nu een jaarlijks terugkerend evenement waarvan de grenzen van groei nog lang niet bereikt lijken te zijn. Nu reeds geldt het festival als het grootste Middeleeuwse festival van Nederland. Uitbreiding van onderdelen van dit festival binnen het Rijk van Nijmegen zal beslist kansen creëren. We zien ook jaarlijks nieuwe en vaak zeer succesrijke onderdelen toegevoegd worden en het draagvlak bij de plaatselijke en regionale bevolking lijkt ieder jaar te stijgen. In 2011 konden rond 75.000 bezoekers welkom worden geheten. In 2012, bij de achtste editie van het festival werden onder invloed van de slechte weersomstandigheden aanzienlijk minder bezoekers geteld (ongeveer 30.000). De potentie voor een festival dat 100.000 bezoekers –of meer- trekt, de ambitie van het organiserende Stichtingsbestuur, lijkt dan ook zeer zeker aanwezig. Een andere mogelijkheid voor een kansrijk festival in de stad Nijmegen wordt gevormd door een idee van Stichting De Verlichting. Deze stichting beijvert zich reeds een aantal jaren voor het op artistieke wijze belichten van beeldbepalende straten en panden in Nijmegen. Zo werden door de stichting onder andere projecten gerealiseerd in het park van het Keizer Karelplein, het Kronenburgerpark, de St. Stevenstoren, de Lange Hezelstraat. Meer projecten zijn in voorbereiding. In de komende jaren wil Stichting De Verlichting zich beijveren om voor de binnenstad van Nijmegen een kleinschalig artistiek lichtfestival te realiseren. Steden als Gent, Lyon, Eindhoven en Bourges trokken met hun lichtfestivals telkens honderdduizenden bezoekers uit de wijde regio rondom die steden. Ook de regiogemeenten zijn actief op het gebied van ontwikkeling van culturele festivals. Zo heeft Beuningen de intentie om aan de westzijde van het Rijk van Nijmegen kunst en cultuur verder als onderwerp te ontwikkelen. ‘Aan de Dijk’ is een bestaande kunstmanifestatie en nieuwe initiatieven zowel op Slot Doddendaal als in de Kunstboerderijen zullen een nichemarkt bedienen.
46
WINTER Kijkend naar de festivals in het Rijk van Nijmegen valt op, dat de nadruk wel erg ligt op de zomerperiode. Natuurlijk vinden er rondom Kerst en de Jaarwisseling op diverse plaatsen wintermanifestaties plaats met ijsbanen en programmering daarom heen. Beuningen on Ice, Wijchen Schaatst en Marieke Winterfestival zijn gevestigde namen. Al deze meerdaagse evenementen hebben het de afgelopen jaren echter financieel erg moeilijk gehad. Het is dan ook erg moeilijk om op basis van een ijsbaan onderscheid te maken. De festivals trekken voornamelijk een lokaal publiek. Het is aan te bevelen sterker in te zetten op de programmering van andersoortige festivals in de winterperiode. WATERTOERISME Het watertoerisme, toerisme rondom de rivieren en uiterwaarden zal de komende jaren binnen het Rijk van Nijmegen een grote vlucht nemen. Niet in de laatste plaats door een investering van ongeveer 6 miljoen euro in de infrastructuur en de promotie hiervan. Eén uiterwaardenverhaal waarin alle losse initiatieven van gemeenten en ondernemers gebundeld zijn. Struinroutes zullen worden aangelegd in Heumen en Wijchen. In Mook en Middelaar is de struinroute reeds aangelegd. Samen met de recreatie voorzieningen rondom de Mookerplas wordt zo een belangrijke impuls gegeven aan het watertoerisme. Vooral rondom de stad Nijmegen zal het watertoerisme toenemen. Onderdeel daarvan vormt de cruisevaart, waarvoor het doel is om in 2014 3% meer cruisevaarttoeristen naar de Nijmeegse Binnenstad te trekken. Tal van arrangementen zijn samengesteld en aan de bron van de cruisevaart, bij de programmamanagers van touroperators en rederijen worden afspraken gemaakt voor een aanleg in Nijmegen met uitstraling naar de hele regio. Onder invloed van de in 2012 ontstane perikelen rond de damwand van de Waalkade stagneert de cruisevaart. De activiteiten rondom de samenstelling van arrangementen en het creëren van een goede verbinding (roltrap, people mover of wellicht kabelbaan) tussen de Waalkade en de ‘bovenstad’ staat volop in de aandacht. Ook het project ‘Nijmegen omarmt de Waal’ zal de komende jaren zijn uitwerking op het toeristisch gezicht van de stad en de regio hebben. De komende 15 jaar ondergaat Nijmegen een ingrijpende metamorfose. Het betreft de bouw van de nieuwe stadsbrug ‘De Oversteek’, de dijkteruglegging en realisatie van een stadseiland met de realisatie van een voorzieningenhart De Citadel/Knoop Lent en de ontwikkeling van het Waalfront. ‘De gebiedsontwikkeling zal in het kader van de citymarketing actief worden ingezet. Nijmegen wil met het projectplan aansluiten op het profiel en het verwachtingspatroon van de gemiddelde bezoeker, zodat de gebiedsontwikkeling uit kan groeien tot een tijdelijke attractie’.2 Ook publieksevenementen rondom de ‘highlights’ van het project worden georganiseerd om extra bezoek te genereren.
2
Uit’ Nijmegen omarmt de Waal: katalysator voor een sterk stedelijk profiel’
47
Deze metamorfose zal ook in toeristisch opzicht een grote verandering met zich mee brengen. De zogenaamde ‘ nevengeul’ van de Waal in Lent zorgt voor een stadseiland waarop tal van activiteiten kunnen plaatsvinden. Indien op dat stadseiland een boulevard wordt gerealiseerd – die op het zuiden ligt- brengt dat geweldige kansen met zich mee, maar vormt dat tevens een bedreiging voor de nu reeds economisch zwakke Waalkade. Eens te meer zal het begrip ‘samenwerking’ voor de ondernemers – en de overheid- aan de Waalkade in de komende jaren van heel groot belang blijken. In dat kader zijn er thans voldoende plannen om in samenwerking innovaties te bewerkstelligen. Zo wordt gesproken over het terugbrengen van culturele en andersoortige evenementen naar de Waalkade, het maken van een natuur info-punt in de Stratenmakerstoren. Nabij de Lindenberg zou een aanlegplaats komen voor historische schepen en voor het ‘Meertje’ wordt een brug voorzien, die voorziet in de verbinding met het achterland. Samen met de ontwikkeling van de Donjon en de plannen voor uitbreiding van Museum Het Valkhof zou op deze wijze het gebied aantrekkelijker worden gemaakt en zowel boven als beneden aan de Waal een interessant en wervend Museum Kwartier kunnen ontstaan. ‘Nijmegen omarmt de Waal’ zal ongetwijfeld veel potentie bieden aan tal van nieuwe initiatieven open om het water op toeristisch gebied. (Rondvaarten, Amfibie bus etc.) In dit kader is ook een initiatief van Stichting Watersport Nijmegen van belang. Watersport Nijmegen is in 2011 opgericht door sportverenigingen, die actieve water- en oeversporten in en rond de nevengeul willen bevorderen. Het gaat om sporten zoals roeien en kanoën, triathlon, windsurfen, beachsporten, zeilen en activiteiten van de Nijmeegse Reddingsbrigade. Er valt ook te denken aan skaten, duiken, zwemmen en schaatsen. Gezamenlijk zo'n 1200 actieve sporters.3 Het gebied rond de ‘nevengeul’ van de Waal kan daarmee op termijn van enkele jaren uitgroeien tot een watersportgebied van belang. Alle activiteiten die zich op toeristisch, recreatief en cultureel terrein rond de Waal concentreren zullen zonder twijfel een gebied opleveren dat toeristisch uiterst interessant wordt. Daarmee creëert dit gebied een nieuwe wervende functie voor stad en regio. Met name het initiatief van de Provincie Gelderland onder de titel ‘Waalweelde’, waarbij substantiële middelen zijn vrijgemaakt voor met name kleinschalige duurzame toeristische projecten langs de Waal van Lobith tot Zaltbommel ondersteund worden is in dit verband een zeer welkome impuls voor duurzaam toerisme in de regio. “Gelderland, Nederlands mooiste Waterkant”, is een initiatief van de stadsregio Arnhem Nijmegen en RBT KAN. Dit project is gebaseerd op de gedachte dat het toerisme op en rondom de Gelderse rivieren gestimuleerd moet worden.
3
bron: www.watersportnijmegen.nl
48
Tevens kan deze aanpak uitgerold worden naar o.a. de Brabantse waterwegen. Door verbeteren van infrastructuur, aanbieden van on- en offline routes alsmede een overzicht van het toeristischrecreatief aanbod zorgen voor verdere ontwikkeling van de waterrecreatie. Het project dat op 18 juni 2013 officieel gelanceerd is kent een pilot met een “Fietspendelboot”, online fiets en struinroutes, een interactieve toeristische rivier-regiokaart alsmede een communicatiecampagne. CONGRESTOERISME Het congrestoerisme naar de regio Rijk van Nijmegen is de afgelopen jaren minder in de belangstelling geweest. Alhoewel bij het Conventionbureau van de Regio Arnhem Nijmegen hard wordt gewerkt om het zakelijk toerisme te doen toenemen is dat de laatste jaren wat minder in de aandacht geweest. En dit terwijl een zakelijke gast veel meer opbrengt dan een toeristische gast. De logistiek en infrastructuur voor grootschalige – en dus spraakmakende – congressen was de afgelopen jaren in het Rijk van Nijmegen niet optimaal. Zalen voor plenaire bijeenkomsten zijn voldoende voorhanden, het ontbreekt voor grootschalige congressen aan bij de grote zalen liggende kleinere zalen waar de congresgangers in verschillende discussiegroepen kunnen worden ondergebracht (break-out rooms). Ook ontbreekt het in de stad Nijmegen aan voldoende zakelijke hotelruimte. Reeds meerdere malen is – volgens een in 2008 (dus vóór de crisis)door de Gemeente opgestelde hotelnota- aangegeven dat in Nijmegen nog ruimte bestaat voor de vestiging van enkele hotels. Deze behoefte bestaat echter voornamelijk aan de bovenkant van de markt èn aan de onderkant van de markt. Het middensegment is voldoende vertegenwoordigd. Met de voorgenomen vestiging van twee grote hotels in zowel de binnenstad ( Opusgebouw)van Nijmegen alsook in Lent bij het station (Van der Valk) en aan de onderzijde van de markt een hostel in het voormalige Burgerweeshuis, zal voorlopig in de behoefte worden voorzien. Ook ten aanzien van dit onderwerp is het van belang om de congresfunctie van de stad en de streek niet het best bewaarde geheim te laten zijn. Promotie is derhalve geboden. Een aantal jaren geleden stond Nijmegen aantoonbaar op de zesde plaats in Nederland voor wat betreft het aantal congressen. Dit werd zorgvuldig bij alle aangesloten bedrijven en instellingen geteld door de Stichting Congresbelangen Rijk van Nijmegen. Meten is weten tenslotte. Deze stichting verkreeg haar inkomsten uit het bedrijfsleven, uit een bescheiden provisie van de geboekte congressen en uit een subsidie van de gemeenten. Uit bezuinigingsoogpunt werd de subsidie geschrapt, waarna de Stichting werd geliquideerd. Helaas werd ook geen opgave meer geregistreerd van de congressen in de regio, waarmee de prestigieuze zesde plaats op congresgebied in Nederland teloor ging. Wij bevelen aan om het huidige Coventionbureau Regio Arnhem Nijmegen in dit opzicht beter te equiperen, zowel vanuit het bedrijfsleven als vanuit de gemeentelijke overheden. De uitstraling naar de regio van de zakelijke gast is groot en brengt zoals gezegd meer op dan een toeristische gast.
49
TOPSEGMENT Omdat de regio Rijk van Nijmegen al gedurende zeer lange tijd bekend staat als een ‘Genuss Region’ op niveau, hebben zich in de loop der jaren bedrijven gevestigd, die tot de top van hun bedrijfstak horen. Enkele voorbeelden daarvan – zonder andere bedrijven tekort te willen doen- het Scandic Sanadome (in 2012 voor de vierde maal uitgeroepen tot een van de best geleide bedrijven van het midden- en grootbedrijf van Nederland), Golfbaan Het Rijk van Nijmegen, behorende tot Het Rijk golfbanen, Jachtslot De Mookerheide, Restaurant Le Marron in Malden. In de gesprekken die ten grondslag liggen aan deze notitie kwam daarbij o.a. ook ontstane uitstekende samenwerking met bijvoorbeeld Hotel De Wolfsberg in Groesbeek en Hotel en Conferentiecentrum de Holthurnse Hof ter sprake. Deze bedrijven vormen zo een VVVV-waardeketen in het topsegment. Vanzelfsprekend zijn deze topbedrijven in een waardeketen te koppelen aan alle thematische projecten en ligt een cross-sectorale samenwerking met bijvoorbeeld de culturele sector of topevenementen voor de hand. Het creëren van een speciaal thema in de marketingcampagnes van het topsegment binnen het Rijk van Nijmegen zal zeker kansrijk zijn. Noodzakelijk daarbij is natuurlijk een heel hechte samenwerking tussen deze bedrijven en het vrijmaken van voldoende middelen door deze bedrijven. SPORT& WELLNESS = WELL BEING Sport biedt aan het Rijk van Nijmegen een unieke kans om een unique selling point (usp) te communiceren. Immers, enkele van de meest toonaangevende hardloop evenementen vinden binnen de regio plaats. De Zevenheuvelenloop met ruim 30.000 deelnemers en de Mariekenloop met rond 10.000 deelneemsters. Daarnaast (letterlijk) natuurlijk Golfbaan Het Rijk van Nijmegen met 45 holes en tal van andere sporten. Naast hardlopen is ook het wandelen in zijn diverse soorten zeer populair in het Rijk van Nijmegen. Het (te ontwikkelen) wandelnetwerk maar ok het bestaande Pieterpad faciliteren de wandelaars. Well Being is onverbrekelijk verbonden met sport en het in uitstekende conditie van het lichaam brengen en houden. De reeds bestaande sportevenementen, in combinatie met tal van verblijfsaccommodaties in het Rijk van Nijmegen vormen een uiterst waardevol communicatiemiddel. In mei 2012 vond voor de eerste maal de fiets Ronde van Nijmegen plaats, een ronde door het Rijk van Nijmegen met ruim 2.000 deelnemers, hetgeen voor een eerste evenement een enorm groot aantal is. Op 13 mei 2013 zal de tweede editie van deze toertocht plaatsvinden met een inschrijvingsmogelijheid tot 3.500 deelnemers en een afstand tot 140 km. Het landschap van het Rijk van Nijmegen leent zich uitstekend voor deze prachtige toertocht. Nijmegen heeft zich als loopstad enorm ontwikkeld en het Rijk van Nijmegen krijgt diezelfde kans nu met de fiets-toertocht. Fietsen hoort bij de regio – niet voor niets is ook het enige Nederlandse fietsenmuseum Velorama in Nijmegen gevestigd- en zal de komende jaren een enorme vlucht nemen. Zeker een zeer kansrijke ontwikkeling om – samen met de accommodatieverschaffers- op in te spelen.
50
WELLNESS Qua wellness voorzieningen is het Rijk van Nijmegen ruim bemeten, zowel kwantitatief als kwalitatief. In de komende jaren zal onder invloed van de demografische ontwikkelingen en de trends naar zingeving, verstilling en rust zeker geen teruggang in de marktvraag optreden. Koploper is natuurlijk het Scandic Sanadome in de stad Nijmegen met (inter)nationale uitstraling. Daarnaast Sauna & Beauty De Thermen, ook in Nijmegen en Sauna & Beauty Oase in Nederasselt. In Wijchen zijn er concrete plannen om een Wellness-Centrum aan de Berendonk te realiseren. Een duidelijke afstemming tussen diverse (toekomstige) stakeholders over deze ontwikkeling is gewenst. De situatie zal zich mogelijk voordoen, dat in een cirkel van ongeveer 30 kilometer rondom de stad Nijmegen een ‘overkill’ ontstaat aan wellness voorzieningen.
51
WIJNREGIO Groesbeek als wijndorp: wine en dine met streekproducten. Binnen het Rijk van Nijmegen heeft Groesbeek een bijzondere positie. Het dorp is in hoge mate gericht op toerisme en kent binnen haar gemeentegrenzen dan ook een aanzienlijk aantal toeristische voorzieningen. Groesbeek heeft ook een uitermate toeristisch imago, wellicht het meest geprononceerde toeristisch imago binnen het Rijk van Nijmegen. Groesbeek wordt met ingang van 1 januari 2015 samengevoegd met de huidige gemeenten Millingen en Ubbergen tot de nieuwe Gemeente Berg en Dal. Deze nieuwe gemeente heeft een inwoneraantal van ruim 34.000 en zal hoge ogen gooien op het gebied van toerisme. De nieuwe gemeente heeft een fraaie natuurlijke omgeving, een indrukwekkend aantal cafés, restaurants en hotels. Maar ook grote evenementen zoals de Vierdaagse, de Zevenheuvelenloop, de Nederlandse wijnfeesten en de Dag van het Historisch Vervoer. De toeristische functies in Groesbeek bestonden tot voor kort uit de prachtige inbedding in de natuur en de (museale) cultuur. Sinds 2001 echter is er in Groesbeek sprake van wijnbouw. Het heuvelachtig gebied en de goede lössgrond blijken, samen met de nieuwe druivenrassen een uitstekende basis te bieden voor rode en witte kwaliteitswijnen. Wijnhoeve De Colonjes viel reeds meerdere malen in de prijzen bij nationale en internationale wijnkeuringen. Sinds 2007 vinden in Groesbeek in het laatste weekend van september de Nederlandse Wijnfeesten plaats. Onderdelen van deze wijnfeesten zijn onder meer het Nationale Wijngala, de Internationale Wijnmarkt, workshops, een muziekfestijn en de open dag van alle 7 Groesbeekse Wijngaarden. Het eerste lustrum van de Nederlandse Wijnfeesten in Groesbeek is inmiddels in de zomer van 2011 gevierd. Groesbeek is inmiddels aangesloten bij Vinest, een internationaal netwerk van kleine speciale wijngebieden in Europa. De ‘secret wine regions of Europe’ . De samenwerking binnen dit netwerk biedt uitgelezen kansen voor internationale dimensies en vele kansen om internationale bezoekers te werven. Wijn is ‘hot’ en is een uitstekend wervingsinstrument voor grote groepen toeristen. De kwaliteit die Groesbeek kan bieden -en de acceptatie van gasten en bezoekers aan Groesbeekvoor deze feesten heeft een groot aantal ondernemers doen besluiten te kiezen voor ‘Wijndorp Groesbeek’ als belangrijkste toeristisch icoon. Er vindt een imagowijziging plaats, die Groesbeek thans ondergaat onder invloed van de wijngaarden, de wijnfeesten, de proeverijen en de creativiteit die daarmee gepaard gaat Er bestaat dan ook een sterke wens om aan dit belangrijke icoon uiting te geven in de vorm van borden e.d. aan alle invalswegen van de gemeente. Om het thema Wijndorp Groesbeek te koesteren en verder uit te bouwen als het belangrijkste toeristische thema voor het dorp. Vreemd genoeg kan de klimaatverandering die ons land de komende decennia al te wachten staat in positieve zin meewerken aan het thema ‘Wijndorp Groesbeek’. Daarbij dient wel in aanmerking genomen te worden dat ‘Wijndorp Groesbeek’ nooit het enige thema kan zijn waarop 52
Groesbeek als onderdeel van de nieuwe gemeente Berg en Dal haar profilering kiest. Natuur en Cultuur vormen immers nog steeds de vaste waarden, die gedurende het hele jaar zichtbaar en te beleven zijn. Wandelen, fietsen, historie en cultuur zijn elementen die in de thema’s van het gehele Rijk van Nijmegen zeker aandacht blijven vragen. Het thema Wijndorp Groesbeek vormt in onze visie een belangrijke kans toeristische groei voor Groesbeek en het Rijk van Nijmegen te realiseren. Belangrijke voorwaarden daarbij zijn een aantal aspecten waarin investeringen dienen plaats te vinden. Deze zijn onder meer: -
kwalitatieve upgrading van alle aanwezige verblijfsaccommodatie; kwaliteitsbewaking horeca adequate verwijsborden in thema naar de verschillende locaties. decoratie in stijl in Groesbeek en aan de invalswegen van het dorp; investering in marketing, waaronder social media (App, digitale routing) logistieke (vervoer)oplossingen voor de (deels oudere) doelgroepen
In het kader van de voorgenomen nationale televisie exposure onder de noemer ‘Gelderland levert je mooie streken’ zal een aflevering als ‘Gelderland levert je mooie wijnstreken’ binnen het Rijk van Nijmegen hoge ogen gooien.
53
INNOVATIE IN DE PRAKTIJK In de voorgaande hoofdstukken zijn diverse aspecten van herpositionering, trends, kansen aan de orde gekomen. In het recente verleden, heden en de nabije toekomst zijn in het Rijk van Nijmegen een aantal zeer belangrijke innovaties voltooid, onder handen of in planning, die in deze notitie zeker niet mogen ontbreken. Hieronder een greep uit de innovaties, die ongetwijfeld niet volledig zal zijn: -
-
-
-
-
-
Golfbaan Het Rijk van Nijmegen breidde de capaciteit uit van 27 naar 45 holes en voerde tal van verbeteringen aan de infrastructuur van de baan en het bijbehorende clubgebouw uit. Het Rijk van Nijmegen mag zich thans rekenen tot een van de meest toonaangevende golfbanen van Nederland Het aanzicht van Nijmegen zal in de nabije toekomst aanzienlijk veranderen. De nieuwe stadsbrug over de Waal, ‘ De Oversteek’ is in aanbouw en wordt in 2014 opgeleverd. Het geheel vernieuwde Plein 1944 zal het stadshart vanaf 2014 verrijken. Doornroosje krijgt een volledig nieuwe behuizing naast het Centraal Station van Nijmegen. Nijmegen Noord wordt verder ontwikkeld en de dijkteruglegging van de Waal zal bij Lent een volledig ander beeld opleveren. Ook de ontwikkeling van het Waalfront biedt een geheel vernieuwd beeld. De wijnbouw in Groesbeek is de afgelopen jaren tot bloei gekomen en zal nu als aanjager van het toeristische thema ‘Wijndorp Groesbeek’ fungeren, hetgeen een volledig nieuwe impuls aan het toerisme naar Groesbeek geeft. Drie musea die verbonden zijn met WO II hebben de handen ineen geslagen en ontwikkelen nu samen het nieuwe WO II museum in het Vasim gebouw, aan de voet van de nieuwe stadsbrug. De komst van het MuZieum naar de catacomben van de Stadsschouwburg voegt een nieuwe loot toe aan het cultureel palet van de stad Nijmegen. Museumpark Oriëntalis krijgt met een financiële injectie een nieuwe kans zich een goede marktpositie te verwerven. In Nijmegen wordt het Opus gebouw getransformeerd tot een hotel op 4**** niveau en in Lent bouwt Van der Valk een 4****hotel met 120 kamers. In de binnenstad van Nijmegen breidde Hotel/Restaurant Manna uit tot 10 kamers op 4**** niveau. Het Jachtslot De Mookerheide ontwerpt een nieuwe ‘Jachtslot Fair’ en ontwikkelt plannen om de originele kassen en de bijbehorende tuinen in oude luister te herstellen. Het Gebroeders van Limburg Festival breidt zich steeds meer uit en is nu reeds het grootste Middeleeuwse Festival van Nederland. Land van de Heerlijkheden; cultuurhistorie gekoppeld aan horec en verblijfaccommodaties in het Land van Maas en Waal. De laatste jaren heeft een fikse groei plaatsgevonden in de Bed & Breakfast locaties in stad en streek. In de stad Nijmegen zijn inmiddels 58 Bed & Breakfast bedrijven actief. In het Rijk 54
van Nijmegen staan in Groesbeek 13 B&B’s geregistreerd, in Heumen 5, in Millingen aan de Rijn 5, in Wijchen 12, in Ubbergen 7, in Beuningen 3, in Mook en Middelaar 3, in Kranenburg 6.
SAMENWERKING ESSENTIEEL Eerder in deze notitie hebben we gezien, dat de samenwerking binnen de toeristische sector in het Rijk van Nijmegen nog niet optimaal is. Zoals een van de geïnterviewden het uitdrukte: “We hebben een blik vol parels, we moeten alleen nog een snoer proberen te vinden!” Gemeenten hebben de neiging om hun activiteiten te beperken tot de gemeentegrenzen. Ondernemers zijn nog teveel in zichzelf gekeerd.Toerisme bestaat nagenoeg altijd uit een keten van producten en diensten. Producten en diensten die in die keten zeer sterk in grootte verschillen. Het is van het grootste belang om in een bedrijfstak, waarin het aanbod groeit en waarin de marketing steeds heviger en heftiger wordt, te zoeken naar de optimale samenwerking voor onze regio en onze producten en diensten.
Voorbeeld Een goed voorbeeld van samenwerking is de organisatie van de tweedaagse internationale bijeenkomst van keramisten in Plasmolen. “Keramisto” trekt jaarlijks grote bezoekersaantallen.
Dat betekent, dat de ‘grote’ bedrijven en instellingen niet afkerig moeten zijn van de ‘kleintjes’ en dat er wederzijds respect is. Dat betekent ook kennis delen tussen ondernemers onderling, maar zeker niet in de laatste plaats ook tussen overheden en het toeristisch bedrijfsleven. Het betekent het op tijd elkaar informeren over zaken die op ons afkomen, zodat de ander daar met zijn of haar bedrijf of instelling op in kan spelen. De combinatie van kennis, samenwerking, kwaliteitsproducten en optimale marketing zal in de toekomst steeds meer de marktpositie van een toeristische regio bepalen. Het gaat immers al lang niet meer om dat ene product dat door een ondernemer is ontwikkeld en gekoesterd. Het gaat om het juiste verhaal vertellen in de keten en het op de juiste wijze inspelen op de behoefte en de vraag van de klant. Met elkaar zoeken naar de motivatie van de klant, zorgen dat we weten wat de klant wil en hoe we daar gezamenlijk gehoor aan kunnen geven.
Voorbeeld De Gemeente Heumen wordt niet gekenmerkt door grootschalige toeristische voorzieningen. De grootste toeristische attractie is – althans als men kijkt naar het hoogste bezoekersaantal voor een dagattractie- het ‘maisdoolhof’ in Malden.
55
Binnen de gemeente bevindt zich echter ook een aantal ‘pareltjes’. Kleine voorzieningen die een specifieke doelgroep een specifieke ervaring kunnen aanbieden. De beeldentuin in Overasselt, het Jac Maris museum, De St.Walrick kapel uit de 11e eeuw met de karakteristieke koortsboom. Deze voorzieningen samen, vormen een uitstekend combinatiearrangement met een verblijfsaccommodatie en een van de horecavoorzieningen binnen de gemeente.
Uit het hierboven genoemde voorbeeld blijkt overduidelijk, dat het lang niet altijd gaat om de ‘grote’ toeristische voorzieningen. Met name op het terrein van toeristische recreatie van bewoners en gebruikers van de regio geldt dat zij in eigen omgeving ontzettend veel mogelijkheden hebben. Ook gemeenten zoals Kranenburg, Beuningen, Heumen of Wijchen, die zelf niet beschikken over grote toeristische wervende faciliteiten, zijn voor de regio – zowel voor de bewoners, de gebruikers als de verblijvende toeristenvan groot belang om die gast optimaal te laten genieten van zijn of haar toeristische regio beleving. De pijlen richten op het kwaliteitsmerk Rijk van Nijmegen betekent in dit verband ook dat de gehele regio profiteert van de nieuwe positionering. BUNDELING COMMUNICATIE EN MARKETING Om de positie van het Rijk van Nijmegen optimaal tot uiting te laten komen in de Nederlandse en buitenlandse markten bevelen wij aan om de marketingactiviteiten en de communicatie uitingen zo goed mogelijk te bundelen. Immers, de werving van Toscane, New York, de Franse Riviera, Sauerland of Tirol geschiedt niet op basis van een enkele gemeente, een hotel, een skipiste of een uitstekend restaurant. De werving geschiedt op basis van de identiteit die zorgvuldig wordt gecreëerd en bij potentiële toeristen het verlangen creëert om die streek te bezoeken. Dat zullen we gezamenlijk ook met ons merk, het Rijk van Nijmegen moeten bewerkstelligen. Een dergelijke gebundelde communicatie die zich richt op de kwaliteit van het merk Rijk van Nijmegen zal dan ook leiden tot een verbetering van de positie van de gehele regio. Het gaat er bij de herpositionering van het Rijk van Nijmegen niet om, om ons marktgebied het Rijk van Nijmegen te laten kiezen in plaats van dat van enige concurrent, maar om de potentiële gasten te laten zien dat het Rijk van Nijmegen de enige is die een optimale oplossing biedt voor hun toeristische vraag en verlangen In het kader van de toeristische herpositionering van het Rijk van Nijmegen wordt dan ook sterk aanbevolen om een overeenkomst met “speerpunten Toeristische Marketing Rijk van Nijmegen” af te sluiten tussen gemeentelijke overheden, het toeristisch bedrijfsleven en de culturele instellingen, waarbinnen alle communicatie over de regio plaatsvindt.
56
DE TIEN MEEST KANSRIJKE ACTIES: Korte termijn: 1. Stel het merk ‘Het Rijk van Nijmegen’ voorop, zorg dat dit geladen wordt en laat alle andere uitingen hieraan ondergeschikt zijn. Werk binnen het merk met de 3 benoemde thema’s die de bezoekreden van de gasten weergeeft; 2. De benoemde thema’s voor het rijk van Nijmegen zijn: I) Cultuur & Cultuurhistorie; II) Well Being; III) Wijnregio. 3. Kies voor meer samenwerking in de waardeketen VVVV, zoek elkaar op; 4. Kies voor Wijndorp Groesbeek als usp voor Groesbeek; 5. Sluit overeenkomst met de betrokken stakeholders m.b.t. communicatie voor de komende vijf jaar; 6. Monitor alle symposia en congressen in het Rijk van Nijmegen en communiceer over de marktpositie hiervan. Claim de positie; 7. Geef Festivals en evenementen ruimte om zich te ontwikkelen. Aansprekend voorbeeld biedt de 70-jarige herdenking van de bevrijding van de regio in 2014 waarbij een versterking van het Battlefield Toerisme door een samenhangend programma in de regio als zeer kansrijk mag worden genoemd. Denk ook aan de herdenking van de 80-jarige oorlog; 8. Geef fiets(evenement) en fietser de ruimte. Kies voor snelle aanleg van oplaadpunten voor elektrische fietsen. Steun het initiatief ‘ De Ronde van Nijmegen’ ; 9. Kies als Regionaal Beeldverhaal (niet voor publicatie) voor het thema ‘ Historische Innovatie’; 10. Wandelen in het Rijk van Nijmegen zowel online als via wandelnetwerk verder ontsluiten. Langere termijn: 1. Wees goed voorbereid op de veranderende binnenstad, pas bestemmingsplannen aan en geef ruimte aan toeristische ondernemers; (Jachtslot de Mookerheide in Molenhoek met de Jachtslot “Fair”); 2. De ontwikkeling van het Museumkwartier in Nijmegen rondom museum Het Valkhof, Lindenberg, Stratenmakerstoren, DonJon en Museumhaven; 3. Hotelontwikkeling in het Rijk van Nijmegen, Van der Valk Lent en Opus Wedren in het bijzonder om na de crisis goed in te kunnen spelen op de vraag m.b.t congrestoerisme; 4. Aandacht voor belichtingsplan binnenstad Nijmegen en investeringen ten behoeve van lichtfestival; 57
5. Monitor de trends zorgvuldig en speel daar met productontwikkeling op in; 6. Geef de ontwikkeling van het nieuwe WO II museum en de Liberation Route zoveel mogelijk impulsen (Ook door bijv. Herdenking 70-jaar bevrijding in 2014 i.h.k.v. ‘Battlefield Toerisme’); 7. Voeg watertoerisme toe in de nevengeul van de Waal bij Lent; 8. Concentreer nationaal en internationaal op bestaande doelgroepen. Richt op non-users; 9. Wees bereid om over de gemeentegrenzen heen te kijken in productontwikkeling, samenwerking en wederzijdse ondersteuning; 10. Voltooien adequate toeristische bewegwijzering in het Rijk van Nijmegen.
CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN CONCLUSIES 1. De gekozen thema’s zijn: I) Cultuur en Cultuurhistorie; II) Well Being; III) Wijnregio. Deze thema’s worden gecommuniceerd in combinatie met het merk Rijk van Nijmegen. 2. Samenwerking wordt op dit moment niet als optimaal ervaren. Daarmee vormt het een zwakte voor de regio 3. De concurrentie tussen regio’s en toeristische gebieden zal zich de komende tijd verharden. Er wordt heviger, heftiger en harder geconcurreerd om de toerist binnen te halen onder invloed van de economische betekenis van toerisme. 4. De stijl van aanspreken van doelgroepen zal de komende jaren volgens de trends meer ‘klein, met persoonlijke aandacht, transparant, verstild, verwonderd’ moeten plaatsvinden. Mensen zoeken verstilling, we doen een stapje terug om straks een enorme sprong voorwaarts te kunnen maken. De mooiste ervaringen zijn die met een combinatie van ‘inspiration’ en ‘experience’, of ‘waar de verbeelding het op een akkoordje gooit met de beleving’ (Citaat Jo Wijnen).
5. Historische innovatie is het sleutelbegrip voor het regionale beeldverhaal van het Rijk van Nijmegen. 6. Het belang van alle deelnemende partijen en locaties dient altijd ondergeschikt te zijn aan dat van het geheel (kerktorendenken) 7. De (cross-sectorale) waardeketen Vervoer, Verblijf, Vermaak/Vertier en Vertering vormt de belangrijkste basis om toeristen langer aan de streek te verbinden en daarmee de inkomstenstroom te vergroten. 8. Een van de belangrijkste kenmerken voor stad en streek naar de (binnenlandse) markt wordt gevormd door de Vierdaagse(feesten). 9. De belangrijkste doelgroepen voor het Rijk van Nijmegen worden gevormd door Bewoners, Gebruikers en Bezoekers. De bezoekers komen voornamelijk uit de regio zelf, de aangrenzende provincies en de Randstad. België, Duitsland(Nord Rhein Westfalen) en in mindere mate Groot-Brittannië. De focus voor de toekomst blijft ook op deze wervingsgebieden gericht. Voor Groot-Brittannië vooral op de regio’s Groot-Londen, Noord Engeland en Zuid Schotland. 58
10. Het Romeinse verleden van stad en streek blijft een belangrijk communicatiethema. Met dit thema zou veel meer in productontwikkeling en marketingcommunicatie kunnen worden gedaan. 11. De samenvoeging van de gemeenten Millingen aan de Rijn, Ubbergen en Groesbeek in de nieuwe gemeente Berg en Dal vormt een uitgelezen kans voor een sterker toeristische profilering. 12. De verandering van het karakter van binnensteden in het algemeen en die van Nijmegen in het bijzonder biedt kansen voor een aantrekkelijker toeristisch perspectief. 13. In marketingopzicht lijkt het goed om het Rijk van Nijmegen te beschouwen als één toeristisch recreatiepark met verschillende thematische arealen. 14. Binnen de horeca in het Rijk van Nijmegen kan verbetering van de samenwerking tot veel nieuwe kansen leiden. Kwaliteitsverbetering en klantvriendelijkheidstraining is zeer wenselijk. 15. Op museaal terrein zullen de komende jaren tal van kansen worden gecreëerd onder invloed van de Liberation Route en het nieuwe WO II museum, de gewijzigde opzet van MuZieum, de eventuele fusie van het Afrika Museum, de aanpassingen aan Museum Het Valkhof, de ontwikkeling van het Museumkwartier en de mogelijk veranderende doelstelling van Oriëntalis. 16. Binnen stad en streek bestaan zeer goede groeikansen voor diverse bestaande of nieuwe festivals. 17. In de stad en regio ontstaan de komende jaren veel nieuwe ontwikkelingen (Nijmegen omarmt de Waal, musea, hotelbouw, wijnbouw) Deze ontwikkelingen zorgen voor veel wervende toeristische mogelijkheden 18. De ontwikkelingen rondom het project ‘Nijmegen omarmt de Waal’ , de nieuwe Waalbrug ‘De Oversteek’ , de dijkverlegging in Lent en het daarmee gekoppelde watertoerisme vormen een mooie kans voor nieuwe toeristische ontwikkelingen. 19. “Gelderland, Nederlands mooiste waterkant” is als pilotproject gestart om het toerisme op en rondom de Gelderse rivieren te stimuleren. 20. In toeristisch opzicht (b)lijkt de bereikbaarheid van Nijmegen geen belemmeringen te ondervinden. AANBEVELINGEN 1. Toeristisch gezien kan c.q. moet het Rijk van Nijmegen veel meer een combi van stad en regio worden, waarbij wederzijds over de eigen gemeentegrenzen heen wordt gekeken. Verbetering van de samenwerking wordt alom als een grote kans voor de toekomstige groei van de marktpositie gezien. 2. Themagerichte marketing en communicatie zal ook in de komende jaren een sterke marktpositie creëren. 3. Gekozen wordt voor de strategie van marktpenetratie. Bestaande product in de bestaande markten, waarbij in de breedte ingezet wordt om met promotionele middelen zich vooral te richten op de – nu nog- non-visitors.
59
4. Het merk ‘Rijk van Nijmegen’ moet een ‘top of mind’ positie krijgen. Als men aan een short break denkt moet het Rijk van Nijmegen als eerste in de gedachten van de doelgroepen komen. 5. ‘Het Rijk van Nijmegen’ wordt de (paraplu)merknaam, die geladen wordt met de belangrijkste toeristische thema’s die de regio kan bieden. De verschillende gemeenten en bedrijven moeten daarbij het eigenbelang op de achtergrond stellen ten faveure van het belang van de sector en de regio. ‘Sámen sterk’ is hierbij een belangrijk uitgangspunt. 6. Bestaande thema’s zullen, waar mogelijk, ondergebracht worden bij de 3 hoofdthema’s. 7. Aanbevolen wordt om de communicatie van het Rijk van Nijmegen op basis van productinnovatie in te zetten op een hoger niveau dan tot nu toe. 8. Een pay-off als ‘dé Relaxregio’ wordt hierbij als voorbeeld genoemd, alhoewel deze term niet overal goed aankomt en door sommigen wordt verward met ‘relaxen’ in een meer ‘geladen’ commerciële context. 9. Aanbevolen wordt om in de communicatie apart in te zetten op het toeristisch topsegment met het thema ‘Well being’, bestaande uit bedrijven zoals Sanadome, Jachtslot de Mookerheide, Golfbaan het Rijk van Nijmegen, Hotel De Wolfsberg, de Holthurnse hof e.d. 10. Let op voor ‘overkill’ in trendgevoelige sectoren zoals bijvoorbeeld Wellness. 11. Voor Groesbeek vormt het thema ‘ Wijndorp Groesbeek’ een zeer goede kans om in toeristisch opzicht te groeien op basis van een uniek thema. Natuur en Cultuur vormen voor Groesbeek echter een belangrijke onderliggende vaste factor voor toerisme. 12. In het kader van het vertellen van het onderscheidende verhaal van het Rijk van Nijmegen zal de ontwikkeling van een televisieformat met nationale uitstraling een belangrijke bijdrage kunnen leveren. 13. Het verdient aanbeveling om met alle betrokkenen uit lokale overheid, toeristisch bedrijfsleven en culturele sector een convenant af te sluiten voor de promotie van de regio. Op langere termijn kan ook met andere instellingen afspraken gemaakt worden om op universele wijze de communicatie ter hand te nemen en daarmee op grotere schaal promotie te kunnen maken. (Leids model, samen met Universiteit, horeca en city-marketing)
60
INVESTERINGSAGENDA Speerpunten Toeristische Marketing Rijk van Nijmegen Korte termijn: 1. Restylen communicatiemiddelen Rijk van Nijmegen
Voorbeelden: Online: website vvvnijmegen.nl Investering: € 10.000,00 Budget: RBT KAN Deadline: 01.01.2014 Offline: regio magazine Rijk van Nijmegen Investering: € 17.000,00 Budget: RBT KAN Deadline:
01.01.2014
Nationale communicatie TV-campagne RTL4, SBS6 Investering: € 4,4 miljoen Budget: 50% publiek (Provincie Gelderland) 50% privaat Deadline: 2013 – 2015
2. Professionaliseren van de online-communicatie stakeholders Rijk van Nijmegen
Maatwerk per bedrijf Investering: n.n.t.b. Budget: stakeholders / RBT KAN Deadline: december 2014
3. 2014 – 70 jaar Operation Market Garden
61
In samenwerking met Liberation Route Europe en belanghebbenden Investering: ca 200K Budget: via Liberation Route en stakeholders Nadere details volgen
62
4. Fietsen in het Rijk van Nijmegen
Doorontwikkeling; projectplan volgt Investering n.n.t.b. Budget: stakeholders / gemeenten / provincie Initiatief: RBT KAN
5. Wandelen in het Rijk van Nijmegen
Opzetten wandelnetwerk; projectplan volgt Investering: n.n.t.b. Budget: stakeholders / gemeenten / provincie Initiatief: RBT KAN
Middellange termijn: Nog nader te bepalen.
63
DE BEGELEIDINGSCOMMISSIE De heer J. Jongerius Mevrouw F. Leemans De heer R. Schilder Mevrouw I. Nieskens De heer R. Ribbink Mevrouw I. Hübner De heer H. van Velzen De heer H. Carlier De heer J.J. de Mol De heer J. van Laarhoven De heer Eickmans De heer H. Blaauw De heer J. den Bieman De heer A. van Herpen De heer W. Hol
Plasmolen-Mook, Toerisme en Recreatie Jachtslot De Mookerheide Gemeente Nijmegen Gemeente Nijmegen Gemeente Wijchen Afrika museum Recreatiecentrum Heumens Bos Bestuurslid RBT KAN RBT KAN Museumpark Oriëntalis Heiliglandstichting Golfbaan Het Rijk van Nijmegen Sanadome hotel Stichting Museum Kasteel Wijchen Gemeente Groesbeek
64
