Dirk Het Kompas Kwaliteitskring rugzak van start Bijbelverhalen vertellen hoe dóen we dat eigenlijk? Kinderen Centraal: kunstenaar in de dop

Winter 2010

2 van ‘Dirk’naar

Het Kompas • Kwaliteitskring ‘rugzak’ van start • Bijbelverhalen vertellen… hoe dóen we dat eigenlijk? • Kinderen Centraal: kunstenaar in de dop

Inhoud & colofon

Vooraf Roerige tijden, in onderwijsland. Er komen bezuinigingen op ons af. De afgelopen maanden is door schooldirecteuren, stafmedewerkers en de Raad van Bestuur gekeken naar besparingen. Raad van Bestuur Wessel Ytsma praat lezers in Podium in vogelvlucht bij… Gelukkig ook ander ‘nieuws’. Een inspirerend interview met Renate van Iersel, bijvoorbeeld. Na jaren in het bedrijfsleven te hebben gewerkt, is zij nu directeur van Het Kompas. Haar ‘droombaan’, zo vertelde zij. Leuk om te horen – en te lezen – omdat zij met haar frisse blik kijkt naar ‘het onderwijs’. Daar kunnen we alleen maar van leren! Ook ideeën voor artikelen of onderwerpen die je graag terug wilt zien in Podium? Laat het ons weten! Mail naar ons redactiesecretariaat [email protected] Claudia Vermeulen hoofdredacteur

Thema Bijbelverhalen vertellen: hoe doe je dat?

10-15

Inspiratie Renate van Iersel: van bedrijfsleven naar onderwijs

17-19 Vroeger Mirjam Gerritsen denkt terug aan de Ichthus

23

Onderwijs Kwaliteitskring ‘rugzak’ van start

De week van

6-7

Administratief medewerker Marieke Koller

4 ...en verder Oog en oor

8-9

Onderwijs(nieuws) PCBO Nu

16 20

Ja/nee: de stelling

22

Kinderen Centraal

24

werken Tips voor timemanagement

5

Reageren? [email protected]

2

PCBO Podium winter 2010

Els Glass (28) werkte vijf jaar op diverse scholen als invaller. Sinds twee jaar is ze leerkracht op de Prinses Margriet en geeft les aan groep 4. Fijn om een vaste baan te hebben op één school, vindt ze. Er is uiteraard meer dan werk: Els rijdt motor, houdt van duiken en: ze leest graag. Dit keer bestond de lectuur uit Podium...

Lezersoordeel

Winter 2010

2 van ‘Dirk’naar

Het Kompas • Kwaliteitskring ‘rugzak’ van start • Bijbelverhalen vertellen… hoe dóen we dat eigenlijk? • Kinderen Centraal: kunstenaar in de dop

Colofon Podium is een uitgave van Stichting Protestants Christelijk Basisonderwijs (PCBO) in Apeldoorn. Het magazine komt drie keer per jaar uit en is bedoeld voor alle medewerkers van de stichting. Reacties of ideeën? Mail de redactie: [email protected]. Redactieraad: Elize de Mots, Maarten ter Horst, Bas Moes, Karin Roest, Judith van Straten, Helma Hendriks, Hans van den Ham

OverWaar zouden we zijn zonder…. (pagina 4) Je kunt hier zoveel woorden invullen. Wat te denken van: zes weken zomervakantie of de afwasmachine op school! In de week van…lezen we dit keer over Marieke Koller. Zij is administratief medewerker op de Regenboog. Nog zo’n goed invulwoord voor de bovenstaande zin! Je weet dat je als leerkracht bijna een octopus bent. Twee tentakels voor je kinderen in je klas, drie tentakels voor je normjaartaken en ga zo maar door! Je komt eigenlijk tentakels te kort. Wat lijkt het me fijn om dan een administratief medewerker op school te hebben. Er zijn op elke school zoveel tentakels nodig om al het werk te doen. 5 Oktober is altijd de dag van de leerkracht. Zullen we met z’n allen ook eens al die andere medewerkers op school in het zonnetje zetten? Want als wij al octopussen zijn, zijn zij duizendpoten!

OverGetting things done (pagina 5) Geregeld overkomt het me: lig ik in bed, schiet er iets belangrijks door mijn hoofd voor school. Iets wat ik absoluut niet mag vergeten! Knip ik het licht aan, grijp naar een pen, zet een kruisje op mijn hand en val weer in slaap. En dan de volgende morgen voor de spiegel… Een kruisje op mijn hand én op mijn wang een afdruk daarvan. Maar: waar was dat ook alweer voor? Tegenwoordig heb ik een boekje waarin ik alles opschrijf. Misschien is het boek ‘Getting things done’ (pagina 5) ook iets wat ik zou moeten lezen. Ik zal het opschrijven in mijn ‘dingen-boekje’!

Redactie: Claudia Vermeulen (hoofdredacteur), Riet Veldkamp (eindredacteur), Theresia Schouten (redactiesecretariaat), Anne-Marie Veldkamp Journalistiek & Communicatie, Bathmen (tekst) Fotografie: Jeroen Jazet, Utrecht Concept en vormgeving: RCTM Reclamebureau, Almelo Druk: Algrafo, Almelo PCBO Podium winter 2010

3

De week van Administratief medewerker

Marieke Koller

Een kijkje achter de schermen bij collega’s binnen PCBO. Deze keer: Marieke Koller, werkzaam bij De Regenboog. Zij is administratief medewerker en werkt zowel op de locatie Woudhuis als Osseveld. Marieke werkt elke ochtend.

Maandag

Woensdag

Direct bij binnenkomst (locatie Osseveld, 8.00 uur) rinkelt de telefoon. Een ziekmelding. Die telefoon gaat vandaag nog veel vaker, want er zijn veel zieken. Dus geen tijd om koffie te drinken met het team. Nadat ik alle ziekmeldingen aan de leerkrachten heb doorgegeven, ga ik leerlingen personeelsdossiers bijwerken. Ik doe de post en tussen alle bedrijven door ben ik de ‘smeerolie’ in de communicatie. Ik geef berichtjes door, regel een vulpen voor een leerling en houd ook de voorraden bij. Om 13.00 uur weer naar huis.

Om 8.00 uur binnen bij Osseveld. O jee. Een leerkracht ziek en geen vervanging via de invalpool. Kan er intern iets geregeld worden? Ik denk mee en we hebben het uiteindelijk snel voor elkaar. Dan een rondje bellen met leveranciers over vragen over facturen. Dan meldt zich iemand van Accress die klusjes komt doen op school. Ik maak hem wegwijs en voorzie de klusser van koffie.

Dinsdag Vandaag werk ik op de locatie Woudhuis. Ik lees eerst even snel mijn mail en schuif dan aan bij de koffie. Even bijpraten met teamleden. Elke dinsdag werk ik de administratie van de vervangingen bij: mutatieformulieren en eventuele verlofaanvragen invullen voor Personeel & Organisatie, zodat invallers worden betaald. Tussendoor krijg ik traktaties van jarige leerlingen: altijd leuk! Later deze ochtend nog even op de fiets naar Osseveld om de interne post te verzorgen. Ik heb nog wat tijd over, dus doe ik voor beide locaties een leerlingenscan om te kijken van hoeveel leerlingen een persoonsgebonden nummer is ingevoerd.

4


Donderdag Vanochtend is het rustig met de telefoon, dus ik heb tijd om mijn mail te lezen en te beantwoorden en ik drink koffie met het team. Ik behandel verlofaanvragen van leerlingen, regel de interne post en zet een muziekinstallatie op voor een klassenshow vanmiddag. Altijd een heel karwei.

Vrijdag Aan het werk bij Woudhuis. Ik bevestig nieuwe inschrijvingen via een brief aan de ouders en schrijf de leerlingen in in ons administratiesysteem. Van de leerlingen die binnenkort starten bij ons op school maak ik groepslijsten, dossiers en gemeenteberichten voor beide locaties. Dan ga ik verder met het boeken van facturen. Op vrijdag is er altijd tijd voor een snack in de middagpauze. Lekker en gezellig. En dan na een leuke, afwisselende week, met een goed gevoel het weekend in!

Werken

Getting things done! Leg je taken vast (dan hoef je er niet meer over na te denken)

Time management moest ons lange tijd redden van een stressgevoel… Het idee: als je je prioriteiten helder hebt, doe je de belangrijkste dingen eerst en creëer je zo meer rust voor jezelf. Sinds enige tijd is er nu ook: ‘Getting Things Done’: een actiegebaseerde methode die niet alleen inzet op prioriteiten, maar vooral op het maken van takenlijsten die specifiek zijn voor een bepaalde context. Hoe werkt het? Getting Things Done in zeven stappen. Getting Things Done is een manier om je leven te organiseren en volledig overzicht te houden. Het werkt niet voor iedereen, waarschuwt ‘bedenker’ en schrijver David Allen, maar voor duizendpoten in het onderwijs kan het soelaas bieden. Effectief werken betekent je hoofd leegmaken. Als je relaxt bent en er geen stressende ideeën door je hoofd zweven, werk je beter en kun je creatief en effectief zijn.

6 Wat is de volgende actie? Heb je een project dat niet vooruit te branden is? Heel simpel: bedenk de volgende actie. Als ‘vergadering bouw regelen’ je doel is, dan is je volgende actie: een mailtje naar teamleden met een datumvoorstel. Dat is meteen te regelen; je hoeft niet acuut de complete agenda te maken of de vergadering inhoudelijk voor te bereiden. Dat zijn weer volgende acties. Als je steeds een volgende actie bedenkt, gaan je projecten altijd vooruit.

De kernpunten op een rij:

7 Wekelijks je systeem doornemen 1 Verzamel alles! Verzamel alles wat je wilt doen, liefst op één plek. Zet dus een bak in je lokaal/werkkamer waarin je alles doet wat je wilt lezen, moet bekijken, waar je op moet reageren, et cetera.

Ga één keer per week zitten om je systeem door te nemen. Leeg je verzamelbak en inbox, organiseer je acties in de juiste projecten, omgevingen en categorieën. Bedenk voor alles een volgende actie. En zorg voor een goed archief, zodat je alles gemakkelijk kunt terugvinden.

2 Maak je hoofd leeg Schrijf op wat je allemaal bezighoudt. Maak vervolgens een takenlijst. Bijvoorbeeld een lijst met telefoontjes die je moet doen of een lijst boodschappen voor een kookles op school. Kies categorieën: projecten en acties. Alles wat meerdere acties vraagt, is een project. Denk aan een themaweek organiseren. Bedenk vervolgens welke acties nodig zijn (maak een onderverdeling). Doe alles wat je binnen twee minuten kunt doen, meteen. En zorg altijd voor een notitieboekje ‘op zak’, zodat je overal je ingevingen kunt noteren.

3 Koppel al je ‘to do’s’ aan omgeving en projecten Koppel elke actie of project aan een omgeving of context. Moet je nog mensen bellen? Leg dat actielijstje bij de telefoon. Houd je ‘to do’ lijsten dus daar waar je ze uitvoert. Nog vier leerlingenrapporten schrijven? Dat staat op je to do lijst die op je bureau ligt. Daar waar je op dat moment bent, kun je immers ook iets van je lijst strepen. Bedenk steeds: wat kan ik hier, nu doen, hoeveel tijd heb ik, hoeveel energie heb ik? Ook een klusje van twee minuten is weer een actiepunt minder. Dóe dus vooral, is het motto.

Basisprincipes Getting Things Done

• verzamel • verwerk • organiseer • doe! • loop wekelijks takenlijsten na

Te veel gedoe? Getting Things Done is wel een systeem waar je je even in moet verdiepen. Voor toegankelijk geschreven artikelen, kijk op www.meereffect.nl. Toch teveel gedoe? Op www.timemanagement. startpagina.nl vind je een overzicht van time managementstrategieën.

4 De ooit/misschien lijst Vermoei je niet met gedachten voor toekomstige projecten: schrijf je ideeën op en parkeer die op een ooit/misschien lijst. Acties voor op een bepaalde datum kun je in je agenda in die week/op die datum schrijven.

5 Wie doet wat voor mij? Wacht je op een plan van aanpak of email van een collega? Schrijf dan in je agenda precies wanneer je dat stuk verwacht. Zo heb je een overzicht waarmee je je omgeving kunt sturen. Getting Things Done – Prettig en efficiënt werken zonder stress – David Allen, ISBN 978 90 5261 626 1 of kijk op www.GTD-Nederland.nl.

PCBO Podium w n ajaa i n t e r 2 0 01 90

5

Onderwijs Op een flink aantal scholen worden kinderen met een ‘rugzakje’ (leerling gebonden financiering) begeleid door een leerkracht die in de wandelgangen ‘rugzakleerkracht’ is gaan heten. Mirjam ten Voorde is zo’n rugzakleerkracht, op de Gong-Matendonk. Zij was benieuwd naar ervaringen van andere rugzakleerkrachten. Daarom startte zij medio januari de kwaliteitskring rugzakbegeleiding.

Kwaliteitskring voor rugzakleerkrachten van start

6


Mirjam heeft geen eigen klas, is ‘gewoon’ leerkracht (met extra bagage via opleidingen en losse modules over allerlei thema’s) en haar baan bestaat sinds twee schooljaren uit het begeleiden van rugzakleerlingen. Een vreemde eend in de bijt? Nou nee, zo voelt dat niet. Maar omdat je veelal solistisch opereert, was Mirjam wel op zoek naar ervaringen van andere rugzakleerkrachten van andere scholen. “Ik stelde die vraag bij PCBO en voor ik het wist kreeg ik het verzoek om een kwaliteitskring te starten”, lacht Mirjam. “En dat heb ik toen maar gedaan.” Op maandag, dinsdag en woensdag begeleidt Mirjam op de Gong-Matendonk drie rugzakleerlingen. Die begeleiding varieert per leerling, per keer. Zo gaat Mirjam met een leerling met motorische problemen mee naar de gymles, of is ze op het plein als hij buiten speelt. “Geregeld haal ik kinderen ook even uit de groep – soms met andere leerlingen erbij – of ik ben juist in de groep om extra te ondersteunen. Dat is afhankelijk van de speciale hulpvraag natuurlijk.”

Erin gerold Gaandeweg ‘rolde’ Mirjam in dit werk. “Ik heb ook gewerkt op Het Klaverblad”, vertelt ze, “en ik heb op beide scholen veel gehad aan de interne begeleiders. Maar voor de rest is het een nieuwe taak, kun je zeggen, dus je vindt ook veel zelf uit.” Mirjam is erg blij met de mogelijkheid die haar op De Gong wordt geboden om zich verder te ontwikkelen in de rugzakbegeleiding. Inmiddels heeft de Gong-Matendonk visie ontwikkeld op rugzakbegeleiding en kreeg Mirjam er een collega bij die zich ook met rugzakbegeleiding bezighoudt. “We werken op De Gong proactief als het gaat om het aanvragen van rugzakjes, zodat leerlingen de meest optimale begeleiding krijgen. Ieder kind centraal dus.” Op andere scholen opereren rugzakleerkrachten vaak alleen. En juist daarom is een kwaliteitskring zo’n goed idee. “We kunnen eens een spreker uitnodigen over een bepaald onderwerp, of een ambulant begeleider, of we kunnen kijken naar gezamenlijke scholing of workshops. Maar het belangrijkste vind ik uitwisseling van kennis en ervaringen.” Wie heeft welk begeleidingsmateriaal bijvoorbeeld, hoe ga je om met je

rol binnen de school, hoe heeft de school rugzakbegeleiding georganiseerd, wat is de toekomst van passend onderwijs? Het zijn allemaal thema’s die de komende kwaliteitskringen aan bod zouden kunnen komen.

Veelomvattende taak “Er komt best veel kijken bij deze taak”, onderstreept Mirjam. Naast de expertise die je inzet voor de rugzakbegeleiding, zijn er ook de contacten met ouders, de intern begeleiders, de leerkrachten, de ambulant begeleiders, het maken van (jaar)handelingsplannen, evaluaties, noem maar op. “In de loop der jaren heb ik wel gewerkt met kinderen met een rugzakje uit alle ‘clusters’ en daardoor weet je dat ieder kind, maar ook elke hulpvraag, uniek is.” Met passend onderwijs en de functiemix in zicht, hoopt Mirjam zelf dat de taak rugzakleerkracht in de toekomst wellicht een ‘echte’ functie zou kunnen worden. “Dat geeft je als rugzakleerkracht meer zekerheid over je rol binnen de school.” Ook dit onderwerp komt tijdens de komende kwaliteitskringen ongetwijfeld wel eens aan bod. Wordt vervolgd dus!

Op 13 januari kwam de kwaliteitskring rugzakleerkrachten voor het eerst bijeen, met (veelal meerdere) vertegenwoordigers van dertien PCBO-scholen. Die bijeenkomst gemist, maar wel interesse in de uitkomsten en benieuwd naar de volgende kwaliteitskring? Neem dan even contact op met Mirjam ten Voorde van de Gong-Matendonk via mail: [email protected].


7

Oog en oor

Gelezen, gezien, gehoord Wat lezen je collega’s? Waar luisteren ze naar? Houden ze van rock of rap en welke films maakten écht indruk? Wat zijn hun favoriete televisieprogramma’s en welke voorstellingen vonden ze geweldig? Wat inspireert ons? In elke Podium vind je de selectie van een PCBO’er: welke boeken, films, televisieprogramma’s, voorstellingen of cd’s moet je hebben gelezen, gezien of gehoord? Dit keer: Gert Mulderij, leerkracht in groep 7/8 op De Fakkel. Hij is een echte muziekliefhebber, maar presenteert ook drie boeken.

boekentips Gert Mulderij

Over lezen, zien en horen “Ik ben iets meer muziekliefhebber, maar een goed boek op zijn tijd is ook erg prettig”, vindt Gert Mulderij. In 1972 startte hij op de Groen van Prinstererschool, de school die nu De Fakkel heet. Geert werkt met veel plezier in groep 7/8. “Dat plezier wordt alleen maar versterkt door het feit dat mijn kleindochter Julia bij mij op school zit. Elke dag een feest!”

Verder… is de uitgever van één van de boeken die Gert Mulderij koos – Stiltewoorden – gespecialiseerd in de bibliotheek van de Eerste Wereldoorlog. Nonfictieboeken over die gruwelijke oorlog zijn in Nederland veel te leen of te koop, maar dat is anders voor fictie. Uitgever Dulce et Decorum wil in die leemte voorzien. Kijk op www.dulce-et-decorum.nl voor een overzicht.

8

Stiltewoorden

Knielen op een bed violen

Vader en dochters

Schrijver: Dalton Trumbo Uitgever: Dulce et Decorum

Schrijver: Jan Siebelink Uitgever: De Bezige Bij

Schrijver: Martin Bril Uitgever: Prometheus

“Dit is het verhaal van Joe Bonham, die zwaar verminkt terugkeert uit de Eerste Wereldoorlog. Hij heeft geen armen en benen meer en ook ruiken, spreken, horen en zien is onmogelijk. Alleen zijn hersenen werken nog. Stukje bij beetje lukt het Joe om ondanks zijn zware handicaps de draad van het leven weer op te pakken. De grootste overwinning voor Joe: kunnen communiceren met de verpleegster. Geen heldendaden of overwinningen, maar een anti oorlogboek. Aangrijpend.”

“Ik heb deze pil werkelijk in één keer uitgelezen. In tegenstelling tot mijn schoonvader, die er na 25 pagina’s de brui aan af. Kon zich er niet in vinden. Het bekende boek verhaalt over Hans Sievez, tuinder in Lathum bij Velp. Hij raakt geobsedeerd door een calvinistische predikant, wiens ‘oefenaars’ zijn denken en doen sterk beïnvloeden. Zijn gezin en de kwekerij richt hij zo te gronde, omdat hij, met alle gevolgen van dien, meegezogen wordt in dit extreme geloof, die waanwereld.”

“Dit boek sprak me zeer aan omdat ik zelf ook twee dochters heb, Elise en Marieke. Vader en dochters is een boek over twee opgroeiende meisjes en een vader, die bezorgd is over hoe laat ze thuis zullen komen van het schoolfeestje, over de verliefdheden en de foute vriendjes… En hoe stil is het als de meiden niet thuis zijn… En natuurlijk vinden de dochters dat hun vader zo dom kan doen! Zeer herkenbaar voor vaders met dochters of voor opa’s met kleinkinderen zoals ik. Martin Bril had de gave om de perikelen rondom zijn dochters subtiel te beschrijven. Helaas overleed hij in april 2009.”

Volare

Ten new songs

Rodus & Lucius

Band: Gipsy Kings

Zanger: Leonard Cohen

Band: Rowwen Hèze

“Deze Franse formatie van acht mannen maakt prachtige Spaanse muziek. Hun genre valt onder de noemer rumba catalan, een muziekstijl die de rumba en de Spaanse flamenco tot een vrolijk geheel maken. Ik bezocht een aantal jaren geleden een concert in de Heineken Music Hall (rij 1!) en dat was echt genieten. Alle acht muzikanten spelen virtuoos gitaar. Echt een aanrader.”

“Op deze cd staan twee nummers die in mijn herinnering gegrift staan: In my secret life en A thousand kisses deep. Ik was bij mijn zwager op bezoek toen hij deze cd had opstaan en ik was meteen verkocht. De aparte stem van Cohen en de manier waarop hij zijn liedjes vertolkt maakt het de moeite waard om deze cd te beluisteren.”

“De naam van deze band komt van de dorpsfiguur Christiaan Hesen, met de bijnaam ‘Rowwen Heze’ oftewel ruige Hesen. De stijl van de band is folk, fanfare en TexMex. De meeste nummers worden geschreven door zanger Jack Poels. Naast bekende nummers als ‘Het is een kwestie van geduld’ en ‘Bestel Mar’, zijn ook de minder bekende liedjes de moeite waard. Net als het bezoek aan een theaterconcert van Rowwen Hèze.”

cdtips


“Het doel van het onderwijs is een lege geest vervangen door een open geest.” M. Forbes

Webtips van de i-coach Bert Stappenbeld is leerkracht op De Korenaar. Momenteel werkt hij met groep 5. Bert is al sinds de oude ‘AC-cursus’ ict’er op De Korenaar. Tegenwoordig heet dat i-coach. Hij bekeek voor deze Podium zijn ‘favorieten’ nog eens extra kritisch en selecteerde een top 4.

webtips www.webje.yurls.net is een gratis service waarop je al je favoriete sites kunt verzamelen. Jack Nowee heeft er inmiddels 350 verzameld. De webjes zijn ook uitermate geschikt om kinderen vrij zelfstandig met een onderwerp aan de slag te laten gaan.

www.schoolbordportaal. nl/schoolborden/index. html biedt instructiemateriaal voor digibordlessen. De tools zijn methodeen bordonafhankelijk te gebruiken. Handig voor iedereen dus.

www.brujon.net/topo is de site van Erik de Jong. Hij heeft deze site opgezet om topografielessen thuis online te kunnen oefenen. Natuurlijk ook goed op school te gebruiken. De kaarten die gebruikt worden zijn van Agteres. Je kunt op drie niveaus oefenen. Bedoeld voor bovenbouwgroepen.

http://leerkracht.kennisnet. nl/overzichtpdw Per Dag Wijzer is lesmateriaal dat is te gebruiken bij de kalender van alledag. De lesbrief bestaat uit een inleiding, werkbladen voor leerlingen en een handleiding voor de leerkracht. Ook hiermee kunnen leerlingen vrij zelfstandig aan de slag. in je groep.

Weekendschool heeft je nodig! De Weekendschool Kids College Apeldoorn zoekt een projectcoördinator, zondagscoördinatoren en begeleiders. Iets voor jou? Kijk dan op www.kidscollegapeldoorn.nl bij vacatures. De Weekendschool Kids College Apeldoorn is een school voor aanvullend onderwijs voor gemotiveerde en getalenteerde jongeren van tien tot en met veertien jaar die een extra kans nodig hebben. Op de Weekendschool krijgen zij twee jaar lang 24 zondagen in het jaar les van gastdocenten. Dit zijn maatschappelijk actieve professionals. Anders gezegd: allerlei ‘beroepen’ komen langs. Het derde schooljaar krijgen de leerlingen persoonlijke begeleiding van een mentor. Kids College Apeldoorn is een initiatief van de Stichting Maatschappelijk Ondernemen Apeldoorn en is ondergebracht in een aparte stichting. Raad van Bestuur van PCBO Gert Nijmeijer is een van de leden van het stichtingsbestuur. De Weekendschool ging in maart 2009 van start als proef en heeft in het eerste volledige schooljaar 2009/2010 twee klassen met in totaal 28 leerlingen. De ervaring van andere weekendscholen in Nederland leert dat kinderen via deze vorm van extra onderwijs hun nieuwsgierigheid kunnen bevredigen, zelfvertrouwen opdoen én inspiratie voor hun toekomst, qua studie, beroep en maatschappelijke betrokkenheid. :: Meer informatie over de Weekendschool Kids College Apeldoorn en de vacatures vind je op www.kidscollegapeldoorn.nl


9

Bijbelverhalen

Het verhaal moet het zelf doen

10


De Bijbel… Het heilige boek van de christenen bestaat zoals bekend uit een reeks boeken van verschillende lengte en stijl, in verhalende vorm, in proza en poëzie. Ze zijn over een periode van ongeveer duizend jaar geschreven door een groot aantal verschillende auteurs. Er zijn vele Bijbelvertalingen gemaakt en sinds de achttiende eeuw kennen we ook kinderbijbels in Nederland. Hoe gaan we anno 2010 om met de Bijbel op school? Een rondje langs verhalenvertellers van verschillende PCBO-scholen leert: dit is héél persoonlijk. PCBO Podium winter 2010

11

Bijbelverhalen

“Vooral kénnis over

Bijbelverhalen overbrengen”

Frans van Houwelingen is communicatiespecialist bij het Nederlands Bijbelgenootschap, auteur van vele kinderboeken, samensteller van menig Bijbelquiz, workshopleider Bijbelverhalen vertellen en oud-leerkracht. Dé ‘verteller’ bij uitstek om te raadplegen voor tips en trucs voor het vertellen van Bijbelverhalen.

Geen verrassing dat Frans van Houwelingen groot voorstander is van een dagelijks Bijbelverhaal op school. Maar dat zit ‘m niet alleen in overdracht van Bijbelkennis, ook om zo “de cultuur van het vertellen” te laten voortbestaan. “Natuurlijk leven we in een beeldcultuur, maar ik ben ervan overtuigd dat er ook in het onderwijs nog steeds ruimte is om een goed verhaal te vertellen en dat kinderen daar ook open voor staan.” Maar wat is dan een góed verhaal vertellen? “Kinderboeken- en kinderbijbelschrijver

Tips Je kunt een verhaal gerust eens halverwege beginnen, of het door de ogen van een minder voor de hand liggende hoofdpersoon schetsen. “Vertel ook eens vanuit het perspectief van Goliath”, zegt Van Houwelingen. “En begin nooit met: ‘En nu ga ik het verhaal van David en Goliath vertellen’, want dan is de spanning meteen weg. Begin gewoon en laat het de kinderen gaandeweg duidelijk worden dat het om die twee gaat.” Andere tips: vertel in de tegenwoordige tijd, vanuit één persoon en zorg dat je alle

“Bijbelverhalen hebben hun eigen kracht.” W.G. Van der Hulst zei ooit: ‘Een verhaal is niet iets laten horen, maar iets laten zíen’”, memoreert Van Houwelingen. “Dat vind ik een goed motto.” Lees als voorbereiding eerst zelf het Bijbelverhaal. “Laat vervolgens de methode of andere boeken dicht”, tipt Van Houwelingen. “Neem een kwartiertje rust om in stilte het verhaal dat je net hebt gelezen, voor je te zien. Stel je de personen voor, de omgeving, de gebeurtenissen. Zoek dan naar een ingang voor het verhaal: waarmee kun je de aandacht pakken?”

12


kinderen tijdens je verhaal even in de ogen kunt kijken om ze persoonlijk te betrekken bij het verhaal. Niets mis met het gebruik van fantasie en in hogere groepen is het zinvol om eens wat plaatjes te laten zien zodat kinderen zich meer beeld kunnen vormen van vroeger tijden, kleding, gebruiken. Die context kan helpen om Bijbelverhalen beter te begrijpen. Maar, vindt Van Houwelingen, doe dit voor of na het verhaal. “Ik ben er voorstander van om het Bijbelverhaal vooral gewoon het verhaal te laten

Frans van Houwelingen

zijn.” Anders gezegd: laat het voor zich spreken. “Stop geen moraal in het verhaal, of je eigen gevoelens of conclusies”, is de tip. “Gevoelens moet je niet vertellen, die moet je oproepen. “Als je vertelt hoe Jozef ruw uit de put werd gehaald, dan spreekt het voor zich dat dit niet prettig was. Je hoeft er dan niet bij te vertellen dat het ‘o zo naar’ voor hem was.”

Eigen kracht En hoe zit het met gesprekken of discussies over de Bijbel? “Natuurlijk kun je op vragen ingaan en kan een gesprek heel waardevol zijn”, beaamt Van Houwelingen, “maar wat mij betreft is de belangrijkste taak voor het christelijk onderwijs: Bijbelkennis overbrengen.” Vertel dus het verhaal, wees terughoudend wat betreft eigen invulling of aanvulling en laat de ‘verwerking’ over aan de kinderen (en hun ouders en/of kerk) zelf. “Laat wel merken dat je zelf gelooft in het verhaal, maar je hoeft niet alles te vertellen wat je zelf vindt of voelt”, vindt Van Houwelingen. Al kun je het effect niet meten – ik weet dat het tegenwoordig alleen maar meten is wat de klok slaat in het onderwijs – maar Bijbelverhalen hebben hun eigen kracht.”

Bijbelsurfen www.bijbelgenootschap.nl De website van het Nederlands Bijbelgenootschap dat de Bijbel vertaalt en verspreidt in Nederland en ook wereldwijd, zodat zoveel mogelijk mensen kennismaken met de Bijbel. Op de site onder meer informatie over de Bijbel en vertalingen, creatieve tips (tekenen, een Bijbelquiz, verhalenvossenjacht), de jaarlijkse Bijbel10daagse, de Surfbijbel, het Bijbelleesrooster en de spellen Bible Battle en Bijbels Triviant. Ook meer over Bijbelprojecten waarvoor je als school geld kunt inzamelen. Zie ook: www.allesoverdebijbel.nl.

De Bijbel anders – voor jezelf Samen met uitgeverij Podium bracht het Nederlands Bijbelgenootschap De Karavaan uit. In dit boek staan tien bekende verhalen uit de Bijbel, onder handen genomen door bekende schrijvers: Abdelkader Benali, Aaf Brandt Corstius, Désanne van Brederode, Esther Gerritsen, Bas Heijne, Erik Idema, Christophe Vekeman, Annelies Verbeke en Robert Vuijsjee. > ISBN 10 9057592702.

Ander schoolreisje of teamuitje? Bijbels Museum! Aan de Herengracht in Amsterdam vind je het Bijbels Museum. Hier kunnen kinderen ruiken aan Bijbelse geuren, een kijkje nemen in een ouderwetse domineeskamer, dwalen door een eeuwenoud herenhuis en in het donker speuren naar voorwerpen uit het oude Egypte. Er zijn speciale kinderprogramma’s, zoals ‘Op reis met Abraham/ Ibrahim. De verhalenzolder van het Bijbels Museum’: kinderen van 6 tot 12 jaar maken kennis met verhalen en voorwerpen uit de tradities van jodendom, christendom en islam. Ook is er een speurtocht: Op stap met Jona. Ook voor volwassenen zijn er (educatieve) programma’s. www.bijbelsmuseum.nl.

“Vanuit lesdoel levendig vertellen” Lowieke Zandsteeg geeft les in de onderbouwgroep van de Montessorischool PassePartout en besteedt veel aandacht aan de Bijbelverhalen. “Wij doen alleen de Bijbelverhalen en niet de ‘extra’s’ uit Kind op Maandag”, vertelt ze. “En vinden we sommige verhalen te ingewikkeld, dan diepen we andere aansprekende verhalen juist wat uit. Dat stemmen we goed af.” Lowieke neemt het lesdoel als uitgangspunt. Maar ook: wat spreekt kinderen aan, waar kunnen ze iets mee? “Ik kijk vaak in de methode om te kijken welk deel van het verhaal met welk lesdoel wordt behandeld, daarna bouw ik de context eromheen en bedenk ik hoe ik het verhaal bij de kinderen ga brengen.” Juist die context is belangrijk, vindt de leerkracht. Het verhaal spreekt meestal wel voor zich. Neem het verhaal van de herders die van de engel horen dat Jezus is geboren. Dan verkleedt ze zich als herder, neemt hout mee waarmee ze denkbeeldig een vuurtje maakt, de lamp gaat uit en het verhaal begint… En: wat was Maria eigenlijk aan het dóen toen de engel haar kwam vertellen dat Jezus geboren zou worden? Misschien was ze wel brood aan het bakken. Dus ‘bakt’ Lowieke dan brood van klei. “Ik doe ook wel eens een rollenspelletje, of af en toe lees ik het verhaal voor. Ik probeer het levendig te maken en speel vaak een liedje op de gitaar tot besluit. Ik vind het één van de leukste lessen. Je grijpt op kleuterniveau terug op normen en waarden, je kunt dieper op de personen in de Bijbelverhalen ingaan… Het is wel mijn ‘ding’, om het zo maar eens te zeggen.” Het leuke is, constateert Lowieke, dat je later die dag nog eens terug kunt komen op het verhaal, of dat je kinderen in de weer ziet met kleitechnieken om brood te maken. Of ze bouwen met blokken de gevangenis waarin Jozef gevangen zat. “Je ziet het verhaal terug in het spelen.”


13

Bijbelverhalen

“Altijd uit het hoofd vertellen” Kleuterleerkracht Heleen de Boer (De Rank) is tevreden over de methode Kind op Maandag. “Ik vind de link naar de leefwereld van kleuters vaak knap gelegd, met die verhaaltjes over Mies & Max.” Omdat de Bijbelvertellingen in Kind op Maandag vaak erg summier zijn, vertelt ze meestal zelf verhalen, uit het hoofd. “Vroeger leerde je voor de godsdienstaantekening Bijbelverhalen uit het hoofd vertellen”, verduidelijkt Heleen. De kunst is om zo dichtbij als mogelijk bij de belevingswereld van kinderen te blijven. Daarom neemt Heleen vaak wat attributen mee om het verhaal te illustreren. “En ik breng er spanning in om te boeien. Al zwak ik ‘enge’ verhalen soms juist weer wat af. Ik wil de kinderen vooral de liefde van God meegeven, dat je Hem alles kunt vertellen en dat je overal met Hem over kunt praten, waar je ook bent.” Op school is godsdienstonderwijs nauwelijks onderwerp van gesprek. “Je verwacht gewoon dat alle collega’s er iets aan doen, maar echt zicht heb ik er niet op.” Terwijl het best goed zou zijn, vindt Heleen, om ook hierover eens van gedachten te wisselen. Al was het maar om ervaringen en tips uit te wisselen. De meeste ouders zijn wel betrokken bij vieringen op school – al zijn er ook die de balletles voor de kerstviering laten gaan – maar Heleen merkt dat de Bijbel, God of Jezus voor steeds minder kleuters bekend is. Toch – of misschien wel juist daarom – moet Bijbelverhalen vertellen er absoluut bij blijven horen, vindt Heleen. “We hebben tenslotte een C in onze naam.”

“Bijbel is mijn eigen inspiratiebron” “De Bijbel is mijn eigen inspiratiebron”, zegt Judith Blackman, leerkracht in groepen 7 en 8 van de Willem van Oranjeschool, “dus ik vertel er graag uit aan mijn leerlingen.” Judith zoekt daarbij altijd naar verbinding met de dagelijkse leefwereld van de leerlingen, dus veel met ze in gesprek te gaan. “Als het dichterbij komt, kunnen zij zich beter inleven. Daarom leg ik ook dingen uit over de samenleving van toen, zodat ze beter snappen in welke context de verhalen zijn geschreven”, legt Judith uit. “Ik laat ook geregeld afbeeldingen of films zien op het digibord. En ik stop humor in hoe ik de verhalen vertel.” Gaat het over Jozef en zijn broers, dan praat Judith in de klas over ‘vergeven’ en of dat gemakkelijk is, of wanneer juist moeilijk. Leerlingen geven hun mening, maar ook Judith steekt haar opvattingen niet onder stoelen of banken. “Ik geloof in de Bijbel. Voor mij is het niet ‘een boek met mooie verhalen’, maar Gods woord, gegeven om lessen uit te halen die ons beter maken.” Een ander thema dat in de klas wel ter sprake kwam: schepping versus evolutie. “Ik geloof in de Bijbel en de schepping, maar ik houd de leerlingen altijd voor: onderzoek zelf wat jij vindt en gelooft. Sta voor wat jij denkt dat goed is. Denk na over de Bijbelverhalen. Voor mij zijn zowel de Bijbel als het gesprek erover, heel belangrijk.” Helaas, constateert Judith, is de Bijbel tegenwoordig niet meer populair. Juist daarom is het zaak op de basisschool Bijbelkennis bij te brengen. “Niet om kinderen te vertellen wat ze moeten vinden, maar wel om ze met die kennis als basis zelf te laten nadenken.”

14


“Ze luisteren ademloos” “Ik maak er bij de kleuters elke ochtend een vast ritueel van”, vertelt Dianne Looijenga van De Fakkel.

“Mooiste moment van de dag”

“Ik zet mijn speciale doos op tafel, met de kinderbijbel, figuurtjes of andere attributen. We doen altijd even de ogen dicht om te bidden en ook aan het eind van de dag sluiten we af met een gebedje. Dat gaat in alle kleutergroepen zo.” Dianne vertelt Bijbelverhalen altijd uit haar hoofd. “Ik laat in mijn verhalen kinderen vaak een rol spelen. En je stopt je eigen beleving in zo’n verhaal.” Daarna gaat Dianne meestal in gesprek met de leerlingen, want in elk verhaal zit wel een boodschap. “Zijn wij altijd eerlijk? Ben je wel eens bang? Hoe ga je om met ruzie? Dat soort thema’s breng je ter sprake, zonder belerend zijn.” Laatst zei een meisje in de groep: “Mijn moeder gelooft dat van God en de Bijbel allemaal niet juf”. Tja… En dan? Dianne: “Ik heb gevraagd: En jij? Toen kwam er terug: ‘Ik geloof dat wel juf.’ Mama mag zelf weten wat zij gelooft, maar juf geloof het wel, heb ik gezegd. Dat zijn best lastige situaties. Je valt natuurlijk nooit een ouder af, maar omgekeerd denk ik wel eens: als ouder kies je voor een christelijke school en moet je je kind dat thuiskomt met verhalen over school óók niet afvallen.” Al zijn de meeste ouders van De Fakkel zeer betrokken bij de school en de vieringen of schoolkerkdienst, merkt Dianne, toch zijn in een gemiddelde kleuterklas tegenwoordig maar twee of drie kinderen te vinden die regelmatig een kerkdienst bezoeken, of thuis over God of de Bijbel hebben gehoord. Maar toch, merkt Dianne, keer op keer: “kinderen luisteren ademloos als ik Bijbelverhalen vertel.”

Hans Stronks (groep 8, De Touwladder) vindt het belangrijk dat kinderen de Bijbelverhalen leren kennen. En die kennisoverdracht valt nog niet mee, want tegenwoordig komen kleuters ‘blanco’ binnen en is het geregeld zo dat Hans merkt dat Bijbelverhalen niet (zijn) blijven hangen. “Bij veel gezinnen wordt thuis nauwelijks iets gedaan op dit gebied, je merkt dat de school het meer dan vroeger alleen moet doen.” Hans: “Ik begin en eindig elke dag met gebed en verwacht daarbij van leerlingen een eerbiedige houding.” Ook een Bijbelverhaal hoort erbij. Hans laat steevast eerst kinderen reageren op zo’n verhaal en ventileert zijn mening zelden ongevraagd. Maar als leerlingen vragen wat hij vindt, dan speelt hij open kaart. “Ik probeer een christen te zijn en God is belangrijk voor mij, al ga ik zelf niet vaak naar de kerk. Als je eerlijk over je zelf vertelt en dat respectvol brengt, krijg je ook respect terug. Zo geef ik mijn eigen persoonlijke visie wel weer, anders ben je niet ‘echt’ vind ik. Dat hebben kinderen meteen door. Als het gaat over de Ark van Noach, dan vertel ik dus dat ik denk dat je vooral moet zoeken naar de boodschap in dat verhaal”, illustreert hij, “en dat je het niet letterlijk hoeft te nemen.” Dat levert vaak mooie, open gesprekken op met de groep over wat die boodschap dan kan zijn. Ik vind het belangrijk dat kinderen snappen dat het niet zomaar een geschiedenisverhaal is, maar een belévingsverhaal.” Daarnaast vindt Hans de pure Bijbelkennis belangrijk. Al is het maar om iets van kunst of geschiedenis te snappen. Maar het belangrijkste is toch dat gezamenlijke rustmoment met het Bijbelverhaal én het gesprek daarover. “Vaak het mooiste moment van de dag, omdat je ontdekt wat je leerlingen raakt, boeit of bezighoudt.”


15

Onderwijs(nieuws) Debat over Onderwijsagenda

Futuristisch onderwijs in Eibergen

ThiemeMeulenhoff, Kennisnet en de Volkskrant organiseren samen vanaf januari tot en met juni 2010 een publiek debat over het onderwijs. Meepraten kan via www.deonderwijsagenda.nl. Er vinden debatten plaats over de volgende thema’s: • er is op scholen te veel organisatorische rompslomp • ouders en school zijn onvoldoende partner in onderwijs en opvoeding • de arbeidsvoorwaarden voor docenten moeten op de schop • in het onderwijs is te weinig maatwerk om recht te doen aan diversiteit • talenten van lerenden worden onvoldoende ontwikkeld • docenten hebben meer kennis, kunde en vaardigheden nodig Verslaggevers van de Volkrant gaan op zoek naar oplossingen. Meedoen aan de debatten kan ‘live’ of via de website. De debatten volgen kan via de krant, of via www.deonderwijsagenda.nl.

In het kader van Het Leren van de Toekomst van het SURFnet/Kennisnet Innovatieprogramma, gaat basisschool De Schakel in Eibergen dit voorjaar gebruikmaken van de nieuwste technologie in hun lessen. Twee samengevoegde bovenbouwgroepen gebruiken drie weken lang technologische middelen bij de verwerking van hun lesstof. Denk aan: podcasts, touchables en personal digital assistants (pda’s). Het achterliggende idee is dat ICT-toepassingen leerkrachten kunnen ondersteunen zodat meer ruimte vrijkomt voor individuele leertrajecten van leerlingen. :: Volg het project op www.hetlerenvandetoekomst.nl

Update passend onderwijs Alle scholen in Apeldoorn zijn via een nieuwsbrief van het Regionaal Netwerk Passend Onderwijs Regio Apeldoorn geïnformeerd over de laatste stand van zaken over passend onderwijs. Nieuwsbrief gemist? Vraag ernaar bij je intern begeleider of directeur of kijk op www.passendonderwijsregioapeldoorn.nl. Een greep uit Dijksma’s voorgestelde koers: • leerlingen stappen pas over naar het speciaal onderwijs als het echt nodig is. Schoolbesturen zoals PCBO zijn verplicht een goed zorgaanbod te leveren en kunnen zij dat niet alleen, dan moeten zij samenwerken. Dat doet PCBO dus al, in het regionaal netwerk • steun voor leerkrachten, bijvoorbeeld via onderwijsassistenten of een speciale leraar (geen onnodige overhead en inzet van middelen moet worden verantwoord) • geld volgt kind: de huidige rugzakmiddelen worden straks aan de samenwerkingsverbanden toegekend • het speciaal onderwijs moet verbeteren en systematischer kijken naar wat leerlingen wél kunnen • er komt een landelijk referentiekader dat schoolbesturen, leerkrachten en ouders meer duidelijkheid moet geven: wanneer kan een leerling worden verwezen als de zorg voor dat kind de school boven de pet gaat? Dit referentiekader vormt de basis voor het opstellen van het zorgprofiel (dat elke school gaat maken) dat aangeeft wat de school te bieden heeft aan zorgleerlingen

16

PCBO Podium w n ajaa inter 201 00 9

• Dijksma gaat ervan uit dat slechts 2 procent van het aantal leerlingen speciaal (basis)onderwijs nodig zal hebben. In het samenwerkingsverband van PCBO is dat nu ongeveer 4 procent). Dat betekent dat veel leerlingen die nu nog worden doorverwezen naar het speciaal onderwijs, straks in de eigen basisschool opgevangen worden. Een flinke inspanning… • de huidige indicatiesystematiek wordt vervangen door handelingsgerichte diagnostiek – en dat past prima bij de visie van PCBO • geld wordt verevend: elke regio in Nederland krijgt straks een evenredig aantal plaatsen voor speciaal onderwijs en rugzakken (concreet betekent dit dat regio’s met een hoog percentage leerlingen in het speciaal onderwijs (zoals Apeldoorn!) minder middelen krijgen Het regionaal netwerk waarin PCBO is vertegenwoordigd in de regio Apeldoorn blijft in stand en kijkt nu naar de gevolgen van de herziene koers. De verschillende werkgroepen passen hun activiteiten zo nodig aan. De regiegroep bespreekt begin 2010 hoe passend onderwijs in Apeldoorn verder vorm krijgt. Voor alle duidelijkheid: passend onderwijs gaat op de werkvloer natuurlijk gewoon door, passend bij de missie en visie van PCBO. :: In de volgende uitgave van Podium meer over wat passend onderwijs voor PCBO en Apeldoorn betekent

Weetje/wistje Basisschoolleerlingen kozen een foto van de vorig jaar overleden popster Michael Jackson tot beste krantenfoto van 2009. Een breuk met de traditie: tot nu toe kozen kinderen steevast een dierenfoto.

Inspiratie

Vanuit het bedrijfsleven naar het onderwijs

Van ‘Dirk’ naar

droombaan Ze stelde zich op haar eerste werkdag aan álle leerlingen voor en sindsdien is zij al helemaal ‘juf Renate’. Als ze op zaterdag in de stad een leerling tegenkomt en er ‘hoi juf!’ klinkt, geniet ze. Ja dus, de overstap van bedrijfsleven naar onderwijs bevalt goed. “Dit is mijn droombaan”, constateert de kersverse directeur van Het Kompas, dan ook opgetogen.


17

Inspiratie Maak kennis met Renate van Iersel (29). Geboren en getogen in Apeldoorn, sinds anderhalf jaar getrouwd met haar vakantieliefde die ze op Kreta ontmoette en tot vorige herfst nog werkzaam bij familiebedrijf Dirk van den Broek. En nu sinds enkele maanden aan de slag in dok Zuid, als directeur van Het Kompas. Renate deed na haar basisschool – Het Anker bij hoofdmeester Gert Leskens – gymnasium en wilde daarna ‘iets praktisch’. Het werd de heao. “Ik heb toen ook naar de Pabo gekeken, maar koos toch voor bedrijfseconomie”, herinnert Renate zich. “Al ben ik er wel een tweedegraads lerarenopleiding naast gaan doen.” Al tijdens haar studie had Renate een bijbaan bij Dirk van den Broek, eerst achter de kassa, later als assistent kassamanager. Toen ze bijna zou afstuderen werd ze gevraagd

minimaal eens per twee weken naar het hoofdkantoor in Alphen aan de Rijn. Inderdaad: veel kilometers, zo’n 1200 per week. En veel file.” Maar: een superleuke baan. “Ik houd van werken”, vertelt Renate. “Als rayonmanager besprak ik met filiaalmanagers hoe de zaken ervoor stonden. Mijn eerste vraag was steevast: ‘hoe gaat het met jou als manager’. Ik ben echt een ‘mensentype’, of zoals dat dan zo mooi heet: een peoplemanager. Maar natuurlijk draaide het uiteindelijk ook om de cijfers. Omzet omlaag? Hoe kan dat en wat gaan we eraan doen?” Ook ondersteunde Renate de filiaalmanagers bij personeelsproblemen, zoals bijvoorbeeld fraude. “In het begin natuurlijk moeilijke gesprekken, maar gaandeweg leer je in dat soort dingen echt zakelijk op te treden.”

“Vanuit mijn vorige baan ben ik veel meer gewend te kijken naar efficiency, naar heldere communicatie. Ik kijk als ondernemer.” om als kassabegeleidster de kassamanagers van elf vestigingen te coachen en begeleiden en werd ze aanspreekpunt voor de logistiek en het automatische bestelsysteem van deze filialen. Drie jaar later werd ze rayonmanager van de drogisttak van de supermarktketen en had uiteindelijk een dikke dertig filialen onder zich. “Van Goes tot Wolvega”, lacht Renate, “en

18


Vacature gespot Juist op het moment dat Renate gevraagd was om door te groeien binnen de organisatie, zag ze rond Koninginnedag de grote advertentie waarin PCBO aangaf invallers te zoeken. Ze nam een kijkje op de website, zag de vacature bij Het Kompas en was verkocht. “Mijn droombaan! Kinderen vind ik geweldig, omgaan met mensen ook en een

leerproces managen, dat leek me geweldig. De omgeving trok me aan, dus ik dacht: weet je wat? Ik stuur gewoon mijn cv toe. En ik mocht op gesprek. Eerlijk gezegd was ik écht nerveus…” Na een serie gesprekken met het team, Personeel & Organisatie en de Raad van Bestuur werd duidelijk dat Renate dé kandidaat bleek voor de directiefunctie. En dus moest ze haar leidinggevende bij Dirk van den Broek gaan vertellen dat ze het familiebedrijf na elf jaar ging verlaten. Best moeilijk, maar haar stap oogstte vooral bewondering omdat duidelijk was dat Renate haar hart achterna ging. “De meeste collega’s vonden het wel stoer.” Na ‘stages’ bij De Diamant en De Willem van Oranje – “heel leuk en leerzaam!” - begon Renate 1 november als directeur van Het Kompas en startte ze met de schoolleidersopleiding. “Ik voldoe natuurlijk niet aan alle ‘etiketjes’”, lacht ze. “Ik ben jong, een vrouw, rook geen pijp, heb geen baard en geen onderwijsachtergrond. Natuurlijk dachten de ouders hier: wat denk je wel niet? Ik heb dat dus gewoon maar allemaal benoemd tijdens mijn kennismaking hier op school. En ik heb natuurlijk uitgelegd dat ik veel deskundigen om mij heen heb die wél verstand hebben van onderwijs. En dat ik met hart en ziel passie heb voor kinderen en hun leerproces.” Die boodschap kwam over, want Renate werd niet alleen door de leerlingen en teamleden, maar ook door ouders van harte welkom geheten in haar nieuwe baan.

Verbazing over taakbeleid Juist door die ‘andere’ achtergrond, kijkt Renate met een frisse blik naar de schoolorganisatie. Wat valt haar nu het meeste op?

“Teamleden hebben allemaal hart voor hun leerlingen. Ook merk ik dat ik vanuit mijn vorige baan veel meer gewend ben te kijken naar efficiency, naar heldere communicatie. Ik kijk als ondernemer.” Haar grootste verbazing was toch wel dat álles in het onderwijs is geoormerkt als ‘taak’, tot en met het in- en uitpakken van de vaatwasser aan toe. “Ik kom uit een cultuur waar niet aan elke taak een tijdsfactor is gekoppeld. Iedereen heeft een totaalpakket aan werkzaamheden.” Aan de andere kant: bij haar vorige werkgever was alles op een andere manier juist weer wat bureaucratisch geregeld. Voor elke bestelling moest je manager een handtekening zetten… “Hier heb ik veel meer speelruimte. Dat is ook wennen, want ik ben hier eindverantwoordelijk en moet dus zelf alles beslissen. Maar ik vind het heerlijk om nu meer de diepte in te kunnen dan in mijn vorige baan.” De komende tijd hoopt ze met het team vanuit een duidelijke koers een lerende organisatie neer te zetten die zorgt voor het beste onderwijs voor kinderen. “Ik heb eerst eens uitgebreide kennismakingsgesprekken gevoerd en ik heb honderd dagen rondgekeken en opgeschreven wat me opviel. En daarover ga ik samen met het team in gesprek”, vat Renate samen. Haar teamleden kunnen van haar als leidinggevende in elk geval helderheid verwachten. “Je weet met mij waar je aan toe bent. Als het moet neem ik impopulaire beslissingen, maar ik zal er altijd alles aan doen om uit te leggen waaróm. Teamleden die ‘vooruit’ willen, krijgen de kans, als hun ideeën binnen de schoolvisie passen.” Over een jaar hoopt Renate een aantal elementen uit de zakelijke cultuur geïmplementeerd te hebben. “Ik hoop dat teamleden weten waar zij aan toe zijn, dat zij elkaar durven en kunnen aanspreken op gemaakte afspraken en dat we met z’n allen wat planmatiger werken. Mijn doel is een leuke school waar iedereen met plezier leert en werkt en waar kinderen en teamleden zich zo veilig voelen dat zij optimaal kunnen samenwerken.” Wat betreft dat laatste: ook met de partners in dok Zuid hoopt Renate constructief samen te werken om kinderen in de wijk kansen te bieden. “Er kan nog zoveel meer hier in dok Zuid.” Terugkijkend op haar eerste maanden als directeur, heeft Renate nog steeds het gevoel dat ze een droombaan heeft. Het is best zwaar natuurlijk, want alles is nieuw. Maar het is zó leuk. “Ik krijg zoveel leuke reacties van kinderen. Laatste hoorde ik een leerling zeggen: ‘de nieuwe burgemeester is zó lief!’ Dat is toch geweldig?”


19

PCBO Nu

PCBO Nu Alle ijgen en kr website en l o h c s uwdeBO-scholen wrovordor is e i n r ve k hie lle PC

in van a van aanpa RCTM sites b e plan w ureau w van de t b e e De H m recla uwd. n bou vernie ls klaar en mgeving e gina’s van e a r d o v ingsp olen inmid zorgt de ’ open van de sch r e e n v e o l m s e e r g e lg lm t in s ‘a A v , e vier De webma e vormge eerst d . s d om bsite d van de we den getrain onderhou t t wor a’s ui en he bouw dere pagin n de a ren. te voe

Bouw Kristal gestart Op 16 december ging de eerste paal de grond in voor de nieuwbouw van Het Kristal. In dit gebouw wordt De Diamant gehuisvest. Alle toekomstige ‘bewoners’ van Het Kristaal waren bij de bijeenkomst aanwezig, dus ook de leerlingen van De Diamant. Eind 2011 hoopt de school te zijn verhuisd.

Bezuinigingen raken PCBO

Commissie Opening Schooljaar zoekt versterking

Medewerkers hebben het gemerkt: de samenscholingsdag van PCBO ging dit jaar niet door. Helaas… Het is één van de maatregelen die PCBO heeft moeten nemen om de door ‘Den Haag’ aangekondigde bezuinigingen te realiseren.

Denk en doe mee!

De afgelopen maanden bestudeerde de Raad van Bestuur intensief de begroting voor 2010 (en daarna), in samenspraak met de stafmedewerkers van Bureau PCBO en de directeuren van de PCBO-scholen. Reden is de door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap aangekondigde bezuinigingen, onder meer voor bestuur en management van schoolbesturen zoals PCBO. “Gezien de steeds complexere regelgeving op allerlei gebied is het voor alle scholen noodzakelijk een goed ondersteunend bureau te hebben. Dus ook PCBO.”aldus Wessel Ytsma“. “Door de PO-Raad is flink gelobbyd richting Tweede Kamer om duidelijk te maken dat je voor ingewikkelde zaken rondom financiering,

20


gebouwen, noem maar op, expertise nodig hebt.” Waar bij vrijwel alle andere schoolbesturen in Nederland scholen geld afdragen voor die deskundigheid en ondersteuning – bij PCBO ondergebracht binnen Bureau PCBO – is dat bij PCBO tot nu toe niet het geval geweest. “Doordat wij die subsidie kregen voor bestuur en management en onder andere slim zijn omgegaan met ons eigen vermogen, is dat tot nu toe niet nodig geweest”, legt Ytsma uit. Naast een aantal flinke bezuinigingsmaatregelen, zal dat in de toekomst moeten veranderen. “Er is behoorlijk geschrapt in geplande beleidszaken en activiteiten. We kijken kritisch naar beheersing van onze kosten en we studeren de komende tijd verder op hoe we de begroting 2010 rond kunnen krijgen” Ook wordt gewerkt aan een meerjaren planning- en controlcyclus en een meerjarenbegroting. “Op die manier kunnen we planmatiger werken en effectiever sturen op een efficiëntere werkwijze”, licht de Raad van Bestuur toe. Wordt vervolgd dus, de komende maanden.

Heb je affiniteit met muziek? Vind je het leuk om creatief betrokken te zijn bij de invulling van het programma? Ben je een denker én een doener? Flexibel? Ligt het christelijk onderwijs je na aan het hart en wil je betrokken zijn bij een dienst waarin Bijbelverhaal, zang, muziek en drama centrale onderdelen zijn? Kom dan de commissie Opening Schooljaar helpen. :: Meer informatie? Bel met de commissievoorzitter Henriëtte van Ieperen, telefoon (055) 5335798 :: Reageren? Schrijf of mail naar de commissie Opening Schooljaar, ter attentie van Ank van der Bijl, Mariannalaan 21, 7316 DS Apeldoorn of [email protected]

“Meer profileren wie we zijn en wat we doen”

GMR heeft nieuwe ambtelijk secretaris

GMR s nieuw

Maak met kennis met de ‘nieuwe’ ambtelijk secretaris van de Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad (GMR): Sabine Dörsek. Ouder van twee zonen op de Emmaschool en sinds september in actie als spin in ’t web voor de gemeenschappelijke medezeggenschap. Sabine Dörsek stopte anderhalf jaar geleden met werken en was wel weer toe aan een uitdaging, naast de zorg voor haar gezin: echtgenoot en twee zonen. Op de website van PCBO kwam ze de vacature voor ambtelijk secretaris van de GMR tegen. In de roos. “Het leek me perfect te combineren met mijn gezin en met twee jonge kinderen speelt een groot deel van je leven zich toch rondom school af. Ik heb me gemeld en ben het geworden.”

Spil in de GMR Sinds september 2009 maakt Sabine als ambtelijk secretaris deel uit van het dagelijks bestuur van de GMR. Zij bereidt de GMR-vergaderingen en de vergaderingen met de Raad van Bestuur van PCBO voor en maakt hiervoor de uitnodigingen en agenda’s. Ook houdt ze het werkplan actueel en maakt in samenspraak met de voorzitter de nieuwsbrief en het jaarverslag, naast een aantal administra-

tieve taken. Best een omvangrijke taak, dus. “Als je alle ‘even’ dit doen en ‘even’ dat doen bij elkaar optelt, gaat er toch best wat tijd inzitten”, erkent Sabine. Maar: met enthousiasme. “Ik merk dat je in de GMR écht betrokken bent bij het beleid van de stichting. Je hebt invloed en er wordt naar je geluisterd.”

Grote thema’s aan bod Belangrijke thema’s op de agenda van de GMR de komende tijd? Sabine noemt de toekomst van het Plusprogramma, de bezuinigingen, de functiemix, passend onderwijs… “Grote thema’s, waar we ons als GMR flink in moeten verdiepen.” Daarbij heeft de GMR ook de mogelijkheid om externe deskundigen in te huren om zich breed te laten informeren. Onlangs nog, kwam een vertegenwoordiger van vakbond CNV tekst en uitleg geven over de functiemix. “Ondanks het feit dat er in de GMR best wat specialismen zijn vertegenwoordigd, is het voor

ons natuurlijk niet ons dagelijks werk om met arbeidsvoorwaarden in het onderwijs bezig te zijn”, legt de ambtelijk secretaris uit. “Voor wat complexere thema’s kunnen we dan extern advies inwinnen.”

GMR meer profileren Naast het uitoefenen van de diverse ‘rechten’ en taken, zet de GMR de komende periode ook intensiever in op profilering. “Je merkt dat het bij ouders en leerkrachten toch nog wat onbekend is wie we zijn en wat we kunnen.” De GMR gaat dus meer aan de weg timmeren om dat uit te leggen. Persoonlijk is Sabine’s ambitie om ‘vraagbaak’ te worden en van de hoed en de rand te weten als het gaat om medezeggenschap. “Ik hoop dat mensen mij weten te vinden en ontdekken voor welke zaken zij terecht kunnen bij de GMR of wat de GMR voor ze doet.”

Meer weten over de GMR? Kijk op de website van PCBO of zoek contact met de GMR-vertegenwoordiger op je school


21

nee

Ja/nee

ja

Wat vínden we eigenlijk van actuele zaken? ‘Druk druk druk’ is een veelgehoorde klacht in het onderwijs. Maar… doen we dat deels ook niet zelf? Sporttoernooien, naar het theater, fancy fairs, tal van andere uitstapjes… Doen we niet teveel buiten de ‘gewone’ schoolzaken?

De stelling:

‘Wij doen als school teveel buitenschoolse activiteiten’. Ja of nee? Collega’s reageren. nee

Meedoen aan buitenschoolse activiteiten zoals een sportevenement, een kerk- en schooldienst, de avondvierdaagse: allemaal leuke dingen om te doen. Je ziet kinderen bovendien op een heel andere manier. Je beleeft samen iets en dat schept een band. Bij ons zijn al onze buitenschoolse activiteiten opgenomen in ons taakbeleid en het jaarprogramma. Zolang dat zo goed geregeld is, kunnen er voor mij niet snel teveel buitenschoolse activiteiten zijn. Freke Keurhorst, Beemte nee

Wij proberen als school naast de gebruikelijke sportactiviteiten een ‘gezonde mix’ aan activiteiten te organiseren waaraan alle leerlingen kunnen deelnemen. Zo kennen we ‘Idols’, waaraan ook de jongste kinderen enthousiast kunnen meedoen en hebben wij aan het einde van het jaar een speurtocht door de wijk voor het gehele gezin. Wel een ‘maar’: de tijdinvestering moet niet een te zware last worden en dat geldt zowel voor leerkrachten als voor ouders. Frank Weijdema, De Terebint

ja

Zeker in een dorp verwachten ouders en buitenstaanders dat je integreert in de gemeenschap. Omdat je werkdruk binnen school steeds meer toeneemt, worden de buitenschoolse activiteiten een grotere belasting. Je moet je ook profileren. ‘Jouw’ school moet vooral ‘leuk’ zijn. En de buitenkant scoort. Dat kost veel extra uren en er wordt al zoveel van je verwacht. Jammer, want buitenschoolse activiteiten maken je werk ook leuk. Linda Asberg, Prinses Julianaschool nee

Dat geldt niet voor onze school. Buitenschoolse activiteiten horen bij het onderwijs. Je geeft met buitenschoolse activiteiten ouders de kans om naar hun kind te komen kijken. Soms geeft een activiteit buiten school ook meer sfeer. Denk aan een kerkdienst, bijvoorbeeld. Het kan voorkomen dat je bepaalde ruimtes nodig hebt die alleen buiten school beschikbaar zijn en daar moet je dan ook rekening mee houden. Rensy Meuken, De Wegwijzer nee

Ik vind dat de activiteiten die we nu uitvoeren gewoon bij school horen, zoals de avondvierdaagse en sportwedstrijden. Wij hebben de activiteiten verdeeld onder het team, dus iedereen loopt een keer mee tijdens de vierdaagse en bijna iedereen is een keer aanwezig bij een sportwedstrijd. De uren daarvoor staan in onze normjaartaak. Wel vind ik dat je als school moet kiezen: waar doen we wel aan mee en wanneer wordt het te gek? Bas Moes, De Kring

22


Vroeger

Hoe kijken oud-leerlingen terug op hun schooltijd? Mirjam Gerritsen zat in haar jeugd op de Ichthus. Met veel plezier. Toen het juristenvak het later niet bleek te zijn en Mirjam de Pabo ging doen, vond ze op haar oude school een stageplek. Inmiddels werkt ze, na anderhalf jaar invallen bij PCBO-scholen, alweer anderhalf jaar op de Prinses Margriet.

Stage op je oude basisschool “Ik ben jurist geworden, maar kwam erachter dat ik niet zo’n kantoormens ben. Op mijn 32e ben ik de tweejarige Pabo gaan doen. Er was een groot tekort aan stageplaatsen, dus ik ben op een woensdagmiddag naar mijn oude school gegaan, omdat ik wist dat mijn oude juf Hanneke Zand daar nog werkte. Haar stem klonk nog precies hetzelfde! Ik moest haar even helpen, geen wonder na 25 jaar, maar toen wist ze ook weer wie ik was. Ik heb een leuke stage gehad op de Ichthus. “Wel bijzonder om in precies hetzelfde lokaal te werken waar ik vroeger als kind zat. Ik ging vroeger altijd met plezier

naar school. Eén van de eerste dingen waaraan ik terugdenk is het Mens-erger-je-niet toernooi! Ik ben ver gekomen, zodat ik uiteindelijk de finale mocht spelen met grote pionnen op het plein. Volgens mij is dat toernooi er nog steeds. “Of ik zelf wel eens bedenk hoe mijn leerlingen mij zullen herinneren? Jawel… Ik hoop dat ze het fijn hebben en dat ik ze bijbreng dat het leuk is om te leren. Meester Scholten op de Ichthus deed dat ook, als ik eraan terugdenk. Hij was serieus, er werd hard gewerkt, maar het was toch leuk in de klas.”

Wie en wat? Wie: Mirjam Gerritsen Leeftijd: 38 Studie: Rechten en Pabo Woonplaats: Apeldoorn Bezocht: De Ichthus Daarna: havo en vwo op het Christelijk Lyceum Vrije tijd: tijd doorbrengen met onze dochters (9 en 7) die op De Rank zitten, leesmoeder op school, lezen, sporten


23

Kinderen centraal

Kunstenaar in de dop De hal van De Diamant is omgetoverd tot heuse expositieruimte. Leerlingen van de school gaven massaal gehoor aan de oproep van het team om tijdens de kerstvakantie het meegegeven schildersdoek als inspiratie te nemen voor een ‘stralend schilderij’. Omdat leerlingen tijdens schooltijd in ateliers werken, schreef De Diamant een schilderwedstrijd uit, zodat leerlingen en hun ouder(s) ook tijdens de vakantie in hun ‘thuisatelier’ aan de slag konden. Dat leverde een kleine honderd schilderijen op na de vakantie. Het was verschrikkelijk lastig kiezen, maar uiteindelijk wees het team Cagri Kucukatceken (10) aan als beste schilder. Apetrots is Cagri en zijn juf Astrid niet minder! “Ik wilde eerst een vogel

24


schilderen”, vertelt Cagri, “maar toen draaide ik het doek om en vond ik het een draak die vuur spuwt op een figuurtje uit Superman.” Op de zondagavond voor hij weer naar school moest, kreeg Cagri de geest en ging aan de slag met oude verf van zijn moeder. Die bedacht dat je ook wel wat papier kon gebruiken om reliëf te krijgen op het doek. Met die tip ging Cagri verder en het resultaat is werkelijk prachtig. “Ik heb mijn schilderij direct maandag opgehangen, zodat ik een mooie plaats kreeg”, glimt de jonge artiest. “Ik teken wel vaker met mama, maar schilderen doe ik niet zo vaak. Ik vond het wel heel leuk. Vooral als je er ineens iets anders in ziet dan je had bedacht.”

Dirk Het Kompas Kwaliteitskring rugzak van start Bijbelverhalen vertellen hoe dóen we dat eigenlijk? Kinderen Centraal: kunstenaar in de dop

Recommend Documents