Verslag Ontmoetingsdag St. Vertellen in Utrecht, za 12-‐10-‐2013 in ZIMIHC-‐theater Het thema van de dag: Vertellen door kinderen Dagvoorzitter Mirjam Mare heet ons om 10.40 uur allemaal van harte welkom en stelt, voor zover aanwezig, het huidige bestuur van Stichting Vertellen aan ons voor. Werkgroep Verteller van het jaar Reinou Vogel vertelt dat Wijnand Stomp als verteller van het jaar ‘De nacht van het verhaal’ in het leven heeft geroepen als onderdeel van het Storytellingfestival 2013. Er is nu een draaiboek voor de verkiezing van de verteller van het jaar: -‐Vanaf 1 nov. wordt er gestemd en zijn er vijf genomineerden. -‐Eind nov. volgt 2e stemronde. -‐Op 26 januari 2014 wordt de winnaar bekend gemaakt. -‐Diezelfde avond rolt er dan ook een winnend jong verteltalent uit de bus na een vertel-‐ wedstrijd die speciaal voor die gelegenheid wordt georganiseerd. Werkgroep Wereldverteldag 2014 Melanie Plag maakt bekend dat het thema van 20 maart ‘Monsters en draken’ is. De internationale Skype live stream verbinding vanuit Cultureel Centrum Mezrab aan het IJ was geslaagd, op de geluidsverbinding na. Om die reden zal er alleen geskypt worden voor interviews en impressies. De vertellingen worden van tevoren gefilmd in plaats van live uitgezonden. Het is de bedoeling dat er dan meerdere wereldwijde vertelcafé’s in Nederland actief zijn die met elkaar verbonden worden via glasvezelkabels. Den Bosch staat al in de startblokken om op Wereldverteldag een Wereldwijdvertelcafé te organiseren. Wie volgt? Na haar grote inzet neemt Melanie na vijf jaar afscheid van de werkgroep Wereldverteldag. Mieke Aalderink is de contactpersoon namens het bestuur. De Verhalenboot en Stichting ‘Een school vol van verhalen’ Jelle Huizinga, student 2e jaar Vertelstroom op de Van der Capellen Scholengemeenschap in Zwolle, toont nu aan ons zijn vertelkunsten met een schitterend Robin Hood verhaal. Hij heeft ook zijn trainers meegenomen: Rob Bults en Dinah Krijgsman, die ook op de school werkt als dramadocente. Zij werken vanuit de visie dat vertellen valt onder de Podiumkunsten en dat het voor talentvolle kinderen mogelijk moet zijn om zich via een gericht leertraject te ontwikkelen tot topvertellers. Basisschool De Krullevaar heeft pionierswerk verricht in het samenbrengen van kinderen en verhalen vertellen, ook door de eerste ‘Vertellers in de aanval!’ actie. De Van der Capellen school is een school voor voortgezet onderwijs. Dinah leidt als dramadocente jongeren op binnen verschillende niveaus waarbij het hoofddoel is: culturele ervaring opdoen, zowel als publiek als actieve speler. Het kunstzinnige onderwijs is medebepalend voor de sfeer op school: niets is raar, alles kan en iedereen mag zichzelf zijn. -‐In de brugklassen wordt een vertelworkshop gegeven. -‐Daarna geven leerlingen die willen vertellen zich op bij Rob en Dinah. 1-‐Vanaf 12 jaar gaan ze aan de slag met Dinah.
2-‐De 16 t/m 20-‐jarigen zijn de toptalenten die alles weten van verhaalstructuren en zelf verhalen maken. Zij worden ook voor optredens gevraagd en worden gecoacht door Rob, die ook de organisator is van het Waterval Vertelfestival in Zwolle. Zijn lessen op De Verhalenboot vallen onder ‘buitenschools educatief project’. 3-‐Dan zijn er nog de zij-‐instromers. Podiumkunstenaars die vertellen willen leren. Als leerkrachten zich als verteller willen ontwikkelen, worden ze doorverwezen naar De Vertelacademie, waarmee ook wordt samengewerkt in het organiseren van voorstellingen. De verhalenboot is inmiddels geen theater meer maar vier keer per jaar is daar een nieuw ‘Voor de pet’ festival en de eerste is op 28, 29 dec. as. Barbara Raap, student 3e jaar Vertelstroom, vertelt ons nu een mooi verhaal waarin zij ook hoorbaar maakt wat je allemaal met stemmetjes kunt doen. Alle vertegenwoordigers van ‘Een school vol van verhalen’ ontvangen nu als dank voor hun aanwezigheid en presentatie een groot applaus en boeketjes bloemen. Vertelproject Bilthoven Om 12.15 uur laat PABO-‐studente Ellen Kempers aan ons zien hoe zij tijdens haar stage op de Kees Boeke-‐ school in Bilthoven met groep 7 een vertelproject heeft gedaan. Zij volgt de deeltijdopleiding aan de Marnix Academie in Utrecht. In het kader van een China-‐project deelde ze het verhaal ‘De Chinese nachtegaal’ in 10 stukken, een voor-‐ en achterkant en liet de twaalf leerlingen daar een boek van maken. De prachtige tekeningen van het boek legt ze voor ons op de grond. Toen alles klaar was, gingen de kinderen in groepjes van 3 dit verhaal aan de kleuters vertellen aan de hand van 3 tekeningen die ze bij zich hadden. Door de sfeer van verbondenheid en samenwerking binnen de school, was dit voor haar een fantastische ervaring. Oude en nieuwe verhalen in het nieuwe land Om 12.35 is het tijd voor het sprookje van Lelystad, dat begon toen de Stichting Vertellen Flevoland werd opgericht. ( 1904 -‐ 2010) De huidige vertelorganisaties in Lelystad: 1-‐ Vertelkring ‘De Verhalenvertellers’. (1999) 2-‐ Vertelbedrijf ‘Improvisie’ . (1999) 3-‐ Stichting Wereldverhalen Lelystad (vanaf 2010) 4-‐ ‘Vertellende Wereldvrouwen’ (2007) Tom Draisma, Corine Kistemaker en Freddy van Arnhem vertellen over het ontstaan en de gestage uitbreiding van de vertelactiviteiten in Lelystad. Een overzicht: Project 1: HET VERHAAL VAN LELYSTAD Van 2006 t/m 2008 werden leerlingen op twee basisscholen uitgenodigd om te vertellen over hun verschillende landen van herkomst en het leven in de nieuwe polder. Zij interviewden ook familie en dit mondde uit in voorstellingen in de klassen en een grote voorstelling met de ouders als gasten, waarbij de leerlingen ook muziek maakten. Dit alles op film gezet door de plaatselijke film-‐ en videoclub.
Project 2: Onder leiding van Freddy van Arnhem gingen de vertellers van de vertelkring op twee basisscholen een ‘Gouden Vertelpas Project’ uitvoeren. Er werden zeven kinderen individueel door de vertellers gecoacht en zij werkten toe naar een spetterende voorstelling in de school en in een theater, waar De Gouden Vertelpas feestelijk werd uitgereikt door John Beumer en later Stan Fritchy. Men hoopte hiermee van de scholen een ‘School vol van verhalen’ te maken maar het bleef helaas bij dit eenmalige evenement. Project 3: OPEN MONUMENTENDAG 2011 In het kader van het thema ‘De smaak van de 19e eeuw’ bedacht Cultureel Centrum De Kubus dat de 19e eeuw ook de eeuw van de sprookjesverzamelaars was (Grimm!). Zo werd het project ‘Het sprookje van Lelystad’ geboren, met Tom en Corine die 130 zelf geschreven sprookjes van jong en oud verzamelden. Ook werden zij door een school uitgenodigd om lessen te komen geven over sprookjes schrijven. Een jury beoordeelde alle ingezonden sprookjes en de mooiste 15 werden verteld door de schrijvers, gecoacht door Tom en Corine. Dit is op dvd verschenen, uitgegeven door de Kubus met achtergrondbeelden van de Lelystadse locaties waar de sprookjes zich afgespeeld zouden hebben (verkrijgbaar voor 7 euro 50). Vertelbedrijf Zuleika Ervaar wat een mooi verhaal met je doet…staat op haar folder. In 2009 heeft Helène Huizenga de Nationale Vertelschool gedaan. Ze is al 35 jaar jeugdbibliothecaresse en houdt zich bezig met boekpromotie voor kinderen t/m 14 jaar. Helène heeft in 2009 voor haar doelgroep een vertelclub opgericht, in samenwerking met de bibliotheek in Borne. Wegens geldgebrek werd dat overgenomen door de bibliotheek in Hengelo. Zoals kinderen zich opgeven voor een sportclub, zo kunnen ze zich bij Helène opgeven voor een verteltrainingstraject: 1-‐ De basis: nadruk op veiligheid, plezier en een verhaal uitzoeken en lezen. 2-‐ Het verhaal wordt in 6 stukken getekend. 3-‐ Het verhaal wordt verteld aan de hand van de tekeningen. Daarna volgt de voorstelling ‘Verhalen uit verre landen’ voor familie en bekenden, afgesloten met een feestelijke diploma-‐uitreiking. Marja van der Hurk Marja is PABO-‐docente Taalkunde en verhalen vertellen aan de Hogeschool Leiden. Zij vertelt verheugd dat ze groen licht heeft gekregen van de Hogeschool om een uitgebreide minor ‘verhalen vertellen’ te gaan schrijven, mede te gebruiken door andere PABO’s. Voor haar is het belang van verhalen vertellen in het basisonderwijs een belangrijk aandachtsgebied. Daarbij gaat het om: 1-‐ Taalontwikkeling 2-‐ Sociale vaardigheden 3-‐ Levensbeschouwing, inclusief zicht krijgen op je eigen geschiedenis. In het eerste jaar wordt er gewerkt met sprookjes. Eerst lezen, voorlezen. Dan wordt er toegewerkt naar het vertellen van een historisch verhaal. Dat kan ook een persoonlijk verhaal zijn. We worden nu voorgesteld aan:
Joy Blundell, PABO-‐studente, ontdekte tijdens dit traject dat er thuis een doosje in de speelgoedkast lag waarin een oud, hard stukje brood zat, gewikkeld in papier. Op zoek naar het verhaal dat daarbij hoorde, ontdekte zij het verhaal van haar Engelse overgrootopa die dit stukje brood had meegenomen na de slag bij de Somme in Frankrijk, waar hij krijgsgevangene was geworden. Zij heeft deze familiegeschiedenis verteld en het is voor haar een diepe wens om dat nog eens te doen in haar moedertaal, het Engels. In het 2e jaar zijn er in de eerste periode projecten. Het accent ligt op Theater. Griekse mythen worden dan gespeeld op basisscholen onder leiding van dramadocenten. Theater en Identiteit. Hier wordt ook met sprookjes gewerkt aan de hand van de Reflectie Cyclus van Korthagen. Dit wordt toegelicht door Dyonne van Amsterdam, die de taak van regisseur kreeg in het Theater/Identiteitsproject. Zij ontdekte daarbij dat mensen geneigd zijn om heel snel te generaliseren. Een van de kerndoelen was dan ook om heel waarheidsgetrouw en feitelijk te leren waarnemen. Zij koos het verhaal ‘Belle en het beest’, dat ze alleen van de Disneyfilm kende. Er ging een wereld voor haar open toen ze zich grondig in het oorspronkelijke verhaal ging verdiepen om de verschillende lagen er in te leren kennen. LUNCHPAUZE van 13.15 – 14.15 uur met de mogelijkheid om visitekaartjes, folders van vertelopleidingen en aankondigingen te lezen en/of mee te nemen. Daarna stelt Mirjam ons voor aan Stan Fritchy van: Stichting ‘Een school vol van verhalen’ Stan vertelt in vogelvlucht hoe de Stichting is ontstaan vanuit De Krullevaar in Zwolle. Hoe John Beumer het verhalen vertellen in ging voeren door de kinderen eerst van optredens te laten genieten, om er vervolgens zelf les in te krijgen. Met diverse vertelstoelen en mobiele vertelpodia werd ook de pers erbij gehaald en er verschenen regelmatig artikelen in het vakblad Vertel eens… Tips en formats zoals die van De Gouden Vertelpas, werden en worden in principe nog steeds doorgegeven aan belangstellende scholen. Stan kreeg daar een coördinerende rol in. Eerst werd er alleen op verzoeken gereageerd en voor John en schoolhoofd Willem Vroom werd het zo druk dat zij het voor zichzelf afsloten door met De Vertelparel een mooi slotevenement te organiseren . Stan vormt nu met Marjan Penterman het bestuur en zoekt naar uitbreiding. Het doel van de Stichting is: SCHOLEN OMTOVEREN IN VERTELPARADIJZEN en wel zodanig dat de verhalen tussen het cement van de stenen zitten. Dit vereist een actieve opstelling in plaats van alleen reageren op verzoeken en Stan
vraagt of wij hierin mee willen denken en/of meedoen. Het gaat met name om formats, benodigdheden en financiën: 1-‐Hoe organiseer je dat? 2-‐Hoe benader je scholen? 3-‐Hoe kun je scholen stimuleren en inspireren om ll. zoveel mogelijk te laten vertellen? 4-‐Hoe kun je scholen wijzen op de juiste financiële middelen en optimaal gebruik van potjes zoals PR, Culturele Activiteiten en de mogelijkheden van fondsen, sponsoring? 5-‐Waar valt vertellen onder? 6-‐Hoe kun je toewerken naar eindproducten waarmee de school zich kan profileren? Waar valt verhalen vertellen onder en waar kun je een ingang vinden? Drama, beeldende kunst, spreekvaardigheid bij spreekbeurten (zoals Nancy Wiltink dat meemaakte bij het Amerikaanse ‘Show and tell’, waarbij leerlingen in alle groepen iets meenemen en daarover gaan vertellen), taalontwikkeling, sociale en communicatieve vaardigheden (Marin Millenaar: inlevingsvermogen van pestkoppen richten op vertelkunst i.p.v. hun medeleerlingen), levensbeschouwing, geschiedenis. Wij zijn er allemaal van overtuigd dat vertellen een positieve invloed heeft op dit alles maar er is geen wetenschappelijke onderbouwing. De enige die onderzoek heeft gedaan naar het effect van verhalen vertellen op schriftelijke vaardigheden is prof. dr. Ietje Pauw. (Zwolle sept. 2007, dissertatie ‘De kunst van het navelstaren.’) Meer voorbeelden uit de praktijk: Brenda Alink biedt zich aan op scholen om ll. te trainen voor spreekvaardigheid zodat hun spreekbeurten beter, soepeler en met meer zelfvertrouwen verlopen. Ook zijn er op een school in Sittard verteltafels uitgebreid tot deel van geschiedenislessen. Reinou Vogel heeft met oudere leerlingen een verhaal gemaakt die ze aan de kleuters hebben verteld. De vertelprojecten van Stichting Wereldverhalen Lelystad op verschillende scholen. De samenvattende conclusie is dat je goede kennis hebt van de kerndoelen van een school, waarbij je ook goed rekening houdt met CITO-‐toets periodes. Dat je actief op zoek bent naar win-‐win situaties en uitgaat van een goede dialoog met de school waarin je je richt op wat jij als verteller/trainer voor een school kan betekenen. Als een project succesvol verloopt, smaakt dat hopelijk naar meer en pakt de school het wellicht zelf op door middel van leerkrachten die jouw deskundigheid en het format steeds meer van je gaan overnemen. Tot het doel is bereikt: dat een school zich trots gaat profileren als een ‘School vol van verhalen’! Stan vraagt hoeveel wij bruto per uur willen verdienen als wij dit werk willen gaan doen. 50/60/75 euro? Ook weet hij goed de weg in de materie van subsidies en loonkosten. Zijn kernvraag is uiteindelijk:
WAT HEB JIJ NODIG OM EEN SCHOOL BINNEN TE KOMEN ALS HET GAAT OM LEREN VERTELLEN EN OP EEN PODIUM STAAN? Hij verzoekt ons om voorbeelden hiervan naar hem te mailen via de Erwaseens-‐lijst
[email protected]. Dan kan er gekeken worden of daar eventueel een format van te maken is, geschikt om te delen met belangstellenden. Stan neemt hier contact over op met St. Vertellen. THEEPAUZE Om ± 15.40 uur nemen we met applaus en een bloemetje afscheid van meesterverteller vol van verhalen Stan Fritchy en genieten we van Zuleika die het bijzondere, werkelijk gebeurde verhaal vertelt van een nijlpaardje dat in 2004 na een enorme vloedgolf moederziel alleen achterblijft. Totdat… Het tweede verhaal wordt verteld door Minke de Jong die ook is afgestudeerd bij De Nationale Vertelschool. Zij vertelt over een prachtige vrouw, zo onweerstaanbaar dat de ene na de andere vrijer zich aandient. Maar wie van hen is de ware? Tom Draisma, een van de oprichters van Stichting Wereldverhalen Lelystad, sluit de dag af met een bloedstollend bosverhaal uit Zambia. Wij weten nu dat je niet veel aan een transportfiets hebt als een razende olifant op je af komt stormen. Mirjam verdeelt de laatste bloemen onder onze vertelgasten van vandaag en bedankt iedereen voor haar/zijn inzet en onze aanwezigheid. Daarmee sluit zij om 16.10 uur deze bijzondere ontmoetingsdag af: een dag vol van verhalen. Met dank aan Stichting Vertellen die deze dag mogelijk heeft gemaakt. De volgende ontmoetingsdag vindt plaats op 8 februari 2014 met als thema: VERTELLEN VOOR KINDEREN Marieke van den Houten
