Heldin van Haarlem
Première Kenau de film
Kenau’s Vrouwenleger de game
Vanaf 6 maart draait Kenau in ruim honderd Nederlandse bioscopen. De (besloten) wereldpremière heeft op 24 februari plaats in de Grote Zaal van de Philharmonie in Haarlem, compleet met rode loper, vele bekende gasten en afterparty’. Pathé Haarlem vertoont Kenau al dagelijks vanaf 25 februari.
Op www.kenausvrouwenleger.nl kan je gamen voor een goed doel! In de film start Kenau een vrouwenleger en verandert de Nederlandse geschiedenis in 1572 door te strijden tegen de Spaanse bezetter. Anno 2014 strijdt Kenau’s Vrouwenleger voor ontwikkelingsorganisatie Plan Nederland, zodat meisjes in ontwikkelingslanden ook de kans krijgen krachtige vrouwen te worden. Vrouwen worden uitgenodigd voor Kenau’s Vrouwenleger via een gepersonaliseerde video waarin Kenau (Monic Hendrickx) sterke vrouwen persoonlijk vraagt toe te treden tot haar leger. Sophie Hilbrand, Birgit Schuurman en Anna Alicia zijn ook in deze ‘ronselvideo’ te zien. Via een online game reis je door vier gebieden waar Plan Nederland actief is, en welke je moet vrijspelen: Brazilië, Uganda, Nepal/Bangladesh en Zambia. Ieder gebied start met een video en vervolgens moet je middels een behendigheidsspel geld en punten inzamelen voor Plan Nederland en maak je kans op exclusieve Kenau prijzen. Sluit je aan!
Kenau de opera Muziektheaterspektakel Kenau de opera gaat op 6 maart 2014 in première in de Lichtfabriek te Haarlem, met Mylou Frencken als Kenau Hasselaer, vocaal kwartet Quatre Bouches, een instrumentaal ensemble en het bijna 70-koppige Projectkoor. www.kenaudeopera.nl
Kenau - exposities In het Frans Hals Museum loopt t/m 18 mei de expo ’Kenau, heldin of helleveeg?’ Over de reputatie van Kenau, en de vraag hoe de geschiedschrijving over haar oordeelt. www.franshalsmuseum.nl. In het Historisch Museum Haarlem (www.historischmuseumhaarlem.nl) is t/m 3 augustus Een expositie te zien over Haarlemse vrouwen. Ze zijn bijzonder omdat ze iets voor Haarlem hebben betekend, voor de vrouwen in het algemeen, belangrijk zijn geweest, veel moed hadden, of een uitzonderlijke prestatie hebben geleverd.
Digitale tovenarij Filmregisseur - Maarten Treurniet De film Kenau staat met een been in het verleden, met het andere in de toekomst. Met gebruikmaking van geavanceerde digitale technieken onderstreept regisseur Maarten Treurniet de omvang van de Spaanse aanval op de opstandelingen in de Noordelijke Nederland.
I
Heroïsche vrouwen vaak onderbelicht Het boek ’Kenau & Magdalena - Vrouwen in de Tachtigjarige Oorlog’ van historica Els Kloek gaat over twee vrouwen die voorop liepen tijdens de Tachtigjarige Oorlog. Het verschijnt 6 maart (Uitgeverij Vantilt).
K
WIE ZIJN DEZE VROUWEN? Kenau uit Haarlem en Magdalena Moons uit Leiden waren de heldinnen van hun tijd. Waarom weten we nog maar zo weinig over deze vrouwen? Waaraan hebben zij hun heldenstatus te danken? Lees het echte verhaal achter Kenau en Magdalena in het nieuwe boek van historica Els Kloek:
Kenau & Magdalena. Vrouwen in de Tachtigjarige Oorlog.
Bij inlevering van deze bon betaalt u voor Kenau & Magdalena. Vrouwen in de Tachtigjarige Oorlog slechts
5 19,95 (i.p.v. €21,95)
Geldig tot 1 juni 2014 Of bestel bij Uitgeverij Vantilt (
[email protected]) www.vantilt.nl
Actienummer 902-08324
32,– KORTING
KO R T I N G S B O N
enau Simonsdochter Hasselaer speelde een belangrijke rol bij de stadswallen van Haarlem. Magdalena Moons uit Leiden trouwde met de bevelhebber van de Spaanse troepen, Francisco Valdez. Zij liet hem in ruil voor haar hand beloven dat Leiden gespaard zou blijven. ,,Noem het maar ’liefde als verzetsdaad’.’’ vertelt de auteur. ,,Tot dusver hebben historici hoofdzakelijk oog gehad voor officiële bronnen zoals notulen, verdragen en brieven. Maar vrouwen onttrekken zich daar doorgaans aan’’, vertelt Kloek. ,,Ze zijn als historisch subject tamelijk verwaarloosd, ook al omdat het vooral mannen zijn geweest die de historie hebben opgetekend. In hun ogen is heroïsch optreden vooral voor mannen weggelegd. In de negentiende eeuw werd de lof die Kenau en Magdalena na hun dood was toegezwaaid steeds verder uitgewist. Hun optreden gold niet meer als heroïsch maar als legendarisch.’’,,De inhoud van het boek is misschien niet zo
Historica Els Kloek emancipatoir, maar wel het feit dat ik zo’n boek gemaakt heb.’’ Vorig jaar verscheen onder redactie van Els Kloek al ’1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis’. Aan iedere vrouw is maar een kort lemma gewijd. ,,Ik vond dat deze twee vrouwen het verdienden beter te worden uitgelicht door ze hun heldinnenstatus terug te geven. Veel is natuurlijk niet meer bekend. Er zijn allerlei geheimen, die je na 450 jaar het liefst nog zou ontrafelen. De naam Kenau is iets te veel gaan staan voor een vrouw met haar op d’r tanden. Ze heeft zeker haar mannetje tussen al die kerels wel gestaan. Niet zozeer over het vechten op de muren, maar om de juridische gevechten die ze is aangegaan. Voor die tijd bewonderenswaardig. Ik speel al tien jaar met het idee voor een diepergaande levensbeschrijving van deze Haarlemse. Toen ik doorkreeg dat er een film over haar zou komen, wilde ik eindelijk ook mijn verhaal over haar laten horen.’’
Nuel Gieles
n de jaren 1572/1573 kantelt de oorlog met, en na de val van Haarlem. Alva en zijn zoon Don Fadrique zien met lede ogen aan dat de belegering van Haarlem zoveel krachten kost dat de Spanjaarden in de volgende jaren de strijd bij Leiden en Alkmaar zullen verliezen. In Hongarije, waar een groot deel van de film is opgenomen, zijn Haarlemse stadspoorten en een stuk muur nagebouwd, en de scheepswerf van Kenau, de vrouw die symbool is gemaakt van de strijd van de Nederlanders. Echte massascènes zijn er niet gedraaid. Waar zestig vijandelijke soldaten Haarlem bestormen, heeft Treurniet er naderhand met digitale toverij tweeduizend van gemaakt. ,,Het is heel normaal geworden in de filmwereld’’, legt Maarten uit, ,,Gebruikelijker dan wij in Nederland denken. Toen ik het script voor het eerst las, dacht ik: wow!, hoe ga ik dat ooit realiseren? Ik ben zelf van de computergeneratie, maar ik kreeg pas vertrouwen in het project toen ik in Nieuw-Zeeland een programma ontdekte, dat door Peter Jackson (The Lord of the Rings) ontwikkeld is en dat Massive (Framewatch) heet.’’ ,,Daarmee kun je virtuele soldaten met elkaar laten vechten en wegrennen, klimmen, wat je wilt. Dat is handig als je maar tien legertenten en zestig figuranten tot je beschikking hebt. Specialisten in visual effects trekken dan voor je ogen honderden meters virtuele stadsmuur op en dan begint het al ergens op te lijken. Uiteindelijk is zo heel Haarlem, met Grote Kerk en stadspoorten, in 3D gecreëerd.’’ Treurniet doet feitelijk een Cecil B. Demille-productie, maar dan op de computer. Maarten: ,,Maar dan met het accent op de persoonlijke verhalen. Dus niks afgehakte handen en barbarij, maar mensen van vlees en bloed die in wanhoop strijden voor hun idealen en hun geliefden. Die strijd heb ik zelf ook beleefd - zeker twee maanden lang heb ik gedacht dat Kenau niet zou rondkomen. John Oomkes
Ziel en zaligheid Bijrol - Eva Bartels
Ze vormt met de Grot e Kerk de enige echt Ha arlemse inbreng in Ke (26) werd geboren op nau. Eva Bartels honderd meter van Ke nau’s woonhuis en sch ,,Mijn vader vertelde eepswerf. me altijd veel over de geschiedenis van Haar dus geweldig dat ik ge lem . Ik vond het vraagd werd auditie te doen. Het speelt zich de plek waar mijn wo letterlijk af op rtels liggen. Toen ik ho orde dat ik de rol kree gat in het plafond. Oo g, sprong ik een k omdat ik had gezien welke namen óók au gedaan.’’ Eva speelt Al dit ie hadden da, een alleenstaande moeder die laveert m ,,Ze maakt het andere et ha ar loyaliteit. n daardoor soms moe ilijk. Maar het enige wa is wat het beste is voor t voor haar telt haar kind. Het is voor haar een kwestie van Maar ze is zeker niet zo erop of eronder. nder geweten. Ze heeft soms ook verdriet van Voor de opnamen reisd haar keuzes.’’ e ze eerst naar Boedap est, later naar België. best zwaar. Gevechtsc ,,H et was soms ènes met zwaarden in onhandige jurken, sch Maar ik hou van uitdag aatsen, de kou.. ingen en onrust. Heb ervan genoten. En sa Monic Hendrickx was menspelen met heel leerzaam. Zij is zó goed dat het bij mij gin De creatieve duizend g kriebelen.’’ poot wil voorlopig he t liefst verder als ac ,,Momenteel ben ik be a ctr ct tri ri i c ce . zig met het opzetten van een theaterrv ling. Zolang er nog ni rvo vo oo o orrs rst ste tel ellet gebeld wordt, verzi n ik zelf iets. Maaar ik hoop nog vaak mijn ziel en zaligheid in ee n film te kunneen gooien.’’ n Frenk Klein Arfman
Kenau toont dierlijke overlevingskracht De hoofdrolspelers Monic Hendrickx en Barry Atsma
In de B & W-kamer van het Haarlems stadhuis hangt een versleten gobelin dat een actie van Haarlemse schepen bij het Egyptische Doemyat ofwel Damiate voorstelt. Altijd leuk om tegen Kenau Simonsdochter Hasselaer en Wigbolt Ripperda - in de persoon van Monic Hendrickx en Barry Atsma, dat weer wel, natuurlijk - te kunnen zeggen dat de geschiedenis altijd om je heen is. Zolang je die maar wilt zien.
H
endrickx en Atsma zetten zelf Haarlem ook op de kaart. Maandenlang hebben ze het beste van hun krachten gespendeerd om een vergeeld drama uit de Tachtigjarige Oorlog tot leven te wekken. Niet in een documentaire, maar meer als een docudrama, geïnspireerd op werkelijk historische passages ten tijde van het Spaanse Beleg in de horrorwinter van 1572/1573, maar dan tamelijk vrij geromantiseerd. Nog elke avond hoor je in Haarlem de Damiaatjes, de wachtklokjes in de toren van de Grote Kerk, die rond kwart over negen waarschuwen dat de poorten op slot gaan, ook al is nog maar een stadspoort van de oorspronkelijke tien bewaard gebleven. De gevolgen van de Nederlandse vrijheidsstrijd , waarvan de Tachtigjarige Oorlog de verpakking was, zijn echter nog altijd aanwezig. Het is nog maar de vraag of Kenau en Ripperda echt veel met elkaar te stellen hebben gehad, maar in de vrijgevochten bierbrouwster annex scheepsbouwer en houthandelaarster, en de aanvoerder van de Haarlemse troepen, komen wel mooi allerlei verhaallijnen samen. Kenau is bij Monic Hendrickx een uitgesproken harde
werkster, een volksvrouw. Monic: ,,Ze heeft het niet zo op de autoriteiten. Kom jij hier even de boel op stelten zetten, in je mooie pakkie. Dat beeld heeft ze van de autoriteit Ripperda. Ze komen pas door de heftigheid van de strijd tegen de Spanjaarden, en het verdriet van het verlies van hun kinderen, tot elkaar. Het ligt helemaal niet voor de hand dat ze uiteindelijk iets krijgen. Nou krijgen ze uiteindelijk niets met elkaar, maar je snapt wat ik bedoel.’’ Barry: ,,Zoals in elke oorlog zit er achter kordaatheid een hele laag aan persoonlijke emoties. Alles wordt op z’n kop gezet als je in een oorlog een kind verliest. Daardoor ontstaat er tussen hen beiden, tegen wil en dank, een verbinding.’’ Recent historisch onderzoek heeft aangetoond dat zich tijdens het beleg een kleine beeldenstorm zich heeft voorgedaan - de eigenlijke Haarlemse ’Noon’ is
van 1578, ver na het beleg. Monic: ,,Het is de allerlaatste scène die we samen hebben gedraaid. Dat is een heel belangrijk moment voor hen, omdat het aangeeft
hoe ze zich afkeren van de oude macht.’’ ,,De historici van nu zullen ongetwijfeld veel vinden waar ze zich op stuk kunnen bijten, maar dit is heel
spannend om te spelen.’’ Beiden hebben eerder historisch bepaalde rollen gespeeld - Atsma zette al eens Van Gogh neer en Monic portretteerde al eens Nienke van Hichtum, de echtgenote van Pieter Jelles Troelstra en schrijfster van ’Afke’s Tiental’. Voor deze film hebben Monic en Barry moeten leren omgaan met paarden. Hendrickx kreeg les in het mennen, Atsma in het berijden van goed getrainde Hongaarse filmpaarden. Atsma: ,,Bij het leren zwaardvechten heb ik een paar keer gehad dat ik dacht: ik red het niet. Een keer ging het paard op hol en dacht ik dat ik nabij een ernstig ongeluk was. Ik dacht: ik raak verlamd. Ik kon helemaal niets meer. Zelden zo in paniek geraakt. Het paard hoorde: actie en spoot er vandoor. De weide in, dwars door doornenstruiken.’’ Monic: ,,Ik dacht dat Barry als een speer ging.’’
Barry: ,,Ik heb mezelf meerdere keren vervloekt. Voordat de film begon pochte ik tegen de regisseur dat ik paard kon rijden. Maar niet op deze afgerichte Lamborghini’s. Van buiten ben ik een bluffer, maar stiekem ben ik een heel klein jongetje van binnen.’’ Oorlogshandelingen en een hongerwinter of niet, uiteindelijk draait de film om menselijk falen. Atsma: ,,Kenau laat een dierlijke overlevingskracht zien. Niet gepolijst, als die van een heldin uit het boekje. Als Monic het bataljon van Haarlemse vrouwen toespreekt, en in een moeite door, in een shot, vertelt waarom ze haar overlevende dochter zo hard moet aanpakken, dan denk ik: Dat is een Gouden Kalf-moment. Twee minuten lang over de ruwheid van emoties in een oorlogssituatie. Ze laat zien dat kwetsbaarheid en kracht samengaan. Kenau is ook gewoon een moeder die bang is in een harde strijd haar dochters kwijt te raken. Daardoor wordt het vechten voor een ideaal ook geloofwaardig door deze film neergezet. ’’ Monic: ,,Dat is een moeilijke situatie om als kijker te begrijpen, als je zoals wij, in het huidige Nederland nooit echt een oorlog hebben meegemaakt.’’ John Oomkes
Kenau gold als ‘mannin’
’Pols omdraaien helpt niet’
Stadsgids - Hans van Roode Feiten en fabels over de Haarlemse heldin Kenau lopen in elkaar over. Daar geniet de amateurhistoricus Hans van Roode van. In de film is de nieuwste mythe dat garnizoenscommandant Wigbolt Ripperda iets broeierigs had met Kenau. ,,Mooi toch?’’
Filmproducent - Els Rientjes Een film maken komt neer op het inleveren van twee jaar van je leven. Filmproducent Els Rientjes (57) uit Heemstede, die Kenau produceerde samen met San Fu Maltha mag dan verzachtend roepen dat ze bij zo’n drie producties per kalenderjaar betrokken is, dat neemt niet weg dat Kenau zeeën van tijd vergde.
S
tadsgids Van Roode beschouwt de geschiedenis als ’een uit de hand gelopen hobby’. Met smaak vertelt hij over de Haarlemse die sinds haar dood, in 1588, nu eens wordt verafgood en dan weer als fantasiefiguur wordt beschouwd. Maar dat Kenau heeft bestaan, wordt bevestigd door diverse geschreven bronnen. Dat ze een goed zakelijk instinct had evenzeer. Van Roode vertelt over de plekken waar Kenau heeft gewoond en gewerkt, ze bevinden zich dicht bij de Amsterdamse Poort. De enige die nog is overgebleven van de negen Haarlemse stadspoorten van Haarlem in de zestiende eeuw. ,,Met een dikke muur eromheen van twee meter dik en zeven meter hoog die ons beschermde tegen de Spanjaarden.’’ Kenau woonde aan de Hagestraat en vervolgens aan de Spaarnwouderstraat 59, twee panden waarvan geen steen meer overeind staat. Zeker is ook dat haar scheepswerf, die zij na de dood van haar man runde, zich aan de Houtmarkt bevond. Ook daarvan is niets meer te zien. Van Roode verhaalt over de periode 1572-1573: Haarlems zwartste periode in de geschiedenis die na de capitulatie zijn dieptepunt vond in een wraakzuchtige volkerenmoord door de Spanjaarden. ,,Gek is’’, zegt Van Roode, ,,ten tijde van de hongersnood is in het belegerde Haarlem een volkstelling gehouden. Driekwart van de ongeveer 20.000 Haarlemmers was vrouw of kind. Waren de mannen soms de stad ontvlucht?’’ Zo gek is het dus niet dat de aanwezige vrouwen Haarlem ook meeverdedigden. Een ooggetuigenverslag meldt dat zij ’een mannin is die de vijand tergt en kwelt’. Kenau droeg meer dan een steentje bij aan de verdediging, Zij leverde ook daadwerkelijk hout om de poorten te versterken. Hout waarvoor de zakenvrouw Kenau na het beleg nog een proces voerde met het gemeentebestuur die zij een rekening van 250 gulden had gestuurd. Een rechtszaak die haar dochter door bemoeienis van de prins Maurits wist te winnen. Hans van Roode organiseert gildewandelingen door Haarlem waarin hij verhaalt over Kenau.
Arthur de Mijttenaere
K
enau is gedraaid, digitaal bewerkt en in elkaar ’gefietst’ in drie landen: Nederland, Vlaanderen en Hongarije. Vlak voor de wereldpremière is de spanning om te snijden, maar pas in november 2014 kan Rientjes de boeken van Kenau definitief sluiten. Niet alleen de aanlooptijd van een speelfilm met een budget van ruim zes miljoen euro vergt hoofdbrekens, de nazorg ook. ,,Het gaat altijd om geld, en dat is lastig, maar helemaal met drie landen, drie talen en een regisseur die er alles uithaalt.’’ Veel geld komt uit Hongarije - een oud en vermaard filmland dat de eigen industrie levend houdt door buitenlandse producties binnen te halen door een ’rebate’ (terugbetaling) op de kosten te bieden. Rientjes: ,,Je hebt er een dagtaak aan om alle beloofde bedragen ook binnen te halen. Een pols omdraaien helpt niet. Het is een land met een heel eigen cultuur. ’’ ,Met je Hongaarse coproducent moet je tijd nemen om erachter te komen waarom het even duurt voordat het beloofde geld op je rekening staat. Het is daar ’not done’ om heel Nederlands en heel direct te vragen waarom de dingen zo lopen als ze doen. Je moet mensen in een andere cultuur in hun waarde laten en er alles aandoen om zo’n productie samen tot een goed einde te brengen.’’ Rientjes is werkzaam als producent bij Fu Works, het productiebedrijf van producent San Fu Maltha, die eerder verantwoordelijk was voor titels als Oorlogswinter, Zwartboek, Alles is Liefde en momenteel werkt aan Peter Greenaway’s nieuwste film Eisenstein in Guanajuato. ,,Wat je absoluut op de been houdt - is de overtuiging dat je iets bijzonders aan het maken bent. Zijn wij altijd streng op de penning? Nee, San Fu heeft zijn producersfee ingeleverd om Kenau te kunnen maken. En ik heb er alles aangedaan om de scène met de overval van Kenau’s vrouwen op een Spaans voedseltransport op de bevroren Haarlemmermeer te redden.’’
Film is teamsport K Kenau? De kinderen van sce scenarioschrijfster M Marnie Blok en regisseur M Maarten Treurniet konden k op een gegeven m moment de naam van d Haarlemse vrijheidsstrijdster vrijheidsstr de niet meer h horen. Aan tafel mocht h haar naam niet meer ijdel worden gebruikt.
M
arnie Blok een Karen van Holst Pellekaan le leven al zeker twaalf jaar met het verhaal van Kenau Simonsdochter Hass Hasselaer. Twaalf jaar? ,,Ja’’, ze zegt Marnie Blok. ,,Een goede vriendin van Karen, Jacqueline portretje van Kenau op Blom, had een po haar wc hangen. Ze vertelde Karen: dit is nou echt een p personage voor een film. Toen we o ons in Kenau verdiepten, bleek dat o ook zo.’’ De eerste klein kleine subsidie van het Filmfonds kw kwam in 2004 voor een treatment - eeen uitwerking van een scenari scenario. Karen van Holst Pellekaan: Pelle lekaan: ,,Eerst dachten we nogg aan m meerdere sterke vrouwen, wen n, maa maar uiteindelijk bleek Kenau Ken nau m meer dan genoeg om een n film over te maken. De
Scenarioschrijfsters Karen van Holst Pellekaan en Marnie Blok Tachtigjarige Oorlog. Het Beleg van Haarlem. Toen kwamen de verhaallijnen van Ripperda en Magdalena Moons daar nog bij.’’ Karen: ,,Het is onwezenlijk dat deze film er nu is. Ik zei net nog tegen Marnie: film is zo’n teamsport, dat gaat over zoveel schijven.’’ Marnie: ,,Het is soms als schrijver lastig dat je aan het begin van zo’n project echt alles verzint en dan pas na vele jaren ziet dat de beelden in je kop op het doek worden geprojecteerd. Deze film is anders: niet alleen omdat mijn man ’m regisseert, maar omdat we vanaf het begin de mogelijkheden van het verhaal zagen: oorlog en liefde, vrijheid en verlies, moeder en dochter. Dit was geen toedeledokie, ga maar draaien.’’ Karen: ,,We hebben ’het kind’ ook niet werkelijk afgestaan; we hebben het aan de wereld gegeven.’’ Dramatisch gezien vormt Ripperda, de beroepsmilitair, een ideaal tegenwicht voor Kenau, de vrouw die door de omstandigheden in verzet
John Oomkes
COLOFON
komt. Marnie: ,,Dat is natuurlijk ook lekker om te schrijven. Daar kan je de tegenstellingen tussen man en vrouw ook lekker in kwijt. Kenau kan gewoon tegen Ripperda zeggen:
’Up yours!’, totdat de vijand hen bij elkaar brengt.’’
22 februari 2014 Uitgave van Dutch Film Works ism Holland Media Combinatie Mark Deusien (opdrachtgever) Julie Joustra (sales), Gerard Zonneveld (sales) Marc Elsendoorn/Studio HMC Media (lay-out) Paul Vreeker/United Photos, Jaap Vrenegoor/Fu Works (fotografie) John Oomkes (redactie)
John Oomkes
Heldin van Haarlem
kenau 15 februari t/m 18 mei 2014
? g e e v e l l e h f o n i d l e h
Wie exp was de osit ie m e c h t e K e et g r atis n a u ? B stad ezoek s wa nde d e k l e i n ling e
Ren alle 28 verdiepingen omhoog en steun meisjes in ontwikkelingslanden. Schrijf je nu in op PlanTowerRun.nl
LYDIA ROOD
tentoonstelling 25 januari t/m 3 augustus g 2014
Vrouwen met lef
Kenau en andere Haarlemse heldinnen
NU IN DE WINKEL
14,95
Haarlem, december 1572 – De Tachtigjarige Oorlog is in volle gang en de stadis omsingeld door Spaanse soldaten. Kathelijne, de oudste dochter van Kenau Simonsdochter Hasselaer, doet altijd braaf wat haar gezegd wordt. Totdat haar jongere zusje Geertruide op de brandstapel terechtkomt. Dan doet ze iets waarvoor ze in de hel zal komen. ‘Kathelijne is een hoofdpersoon op wie je hevig gesteld raakt.’ – Arnhemse & Nijmeegse kinderboekwinkel
HET BOEK BIJ ‘KENAU’ DE FILM! WIN EEN FOTOSHOOT IN EEN JURK UIT DE FILM KENAU Doe mee aan de competitie op www.gosupermodel.nl/kenau
www.gottmer.nl | www.kenauhetboek.nl | www.kenaudefilm.nl
www.historischmuseumhaarlem.nl
VANAF 24 FEBRUARI IN DE BIOSCOOP
