DigiDUIZENDBLAD is bestemd voor alle leden, donateurs en verdere belangstellenden. eigenhuisvlijt zie ook verslag Doedag

Nieuwsbrief 1 – juni 2012 DigiDUIZENDBLAD IVN VERENIGING VOOR NATUUR- EN MILIEUEDUCATIE

DigiDUIZENDBLAD is bestemd voor alle leden, donateurs en verdere belangstellenden

Inhoudsopgave Bij dit nummer Van het bestuur Geschiedenis heemtuin Stand van zaken Vrienden van het Weusthag Notulen ledenvergadering 4 juni

Werkgroep Heemtuin Voorjaarsoverleg Logboek DoeDag 10 juni

Werkgroep Natuurwandelingen ’t Leutink en Wildernis 4 maart Twickel en Umfassungsweg 1 april

Werkgroep Schoolactiviteiten Bijzondere bomen in Hengelo Ter herinnering aan Andries, deel 3 Voor u gelezen Binnenkort nieuw logo IVN Vogelparadijs Ottershagen

Colofon en ledenmutaties Buitengewoon wonen Agenda

eigenhuisvlijt – zie ook verslag Doedag

Van het bestuur Deze laatste weken hebben we het als bestuur een beetje druk gehad. Het zal u niet verbazen dat de Algemene Ledenvergadering van maandag 4 juni de nodige aandacht vroeg. Eerst op een zondagavond samen met het ontwerpteam een keuze maken ten aanzien van de plek waar het toekomstig onderkomen moet komen. En daarna een ruimte en agenda regelen, waarna samen met de Redactie alle leden uitgenodigd konden worden voor het overleg. Vervolgens nog een tussentijds bestuursoverleg om de Ledenvergadering goed voor te bereiden. Ook op andere fronten hebben we de afgelopen maanden niet stil gezeten. Onze Jaarvergadering hebben we op woensdag 4 april gehouden. Zoals gewoonlijk met aandacht voor al het werk van de verschillende werkgroepen. Ook de financiële stukken kwamen weer aan de orde. Er was speciale aandacht voor onze jubilarissen, van wie Wil Vermeulen en Rewert Wolthoff ter plekke gehuldigd werden. Het Beleidsplan 2011-2015 en een herziene versie van het Huishoudelijk Reglement werden vastgesteld. In beide stukken was de nodige voorbereidingstijd gestoken. In maart was er het gebruikelijk COBES-overleg met de werkgroepen. We hebben deelgenomen aan de Weustdag en binnenkort gaan we weer met het KNNV aan tafel. Het mooie is natuurlijk dat we ons niet vervelen. Wel jammer dat het weer tot nu toe niet echt denderend is, genieten van en ontspannen in de natuur blijft natuurlijk belangrijk. Albert Becker

1

Nieuwsbrief 1 – juni 2012 Geschiedenis van de mogelijke verhuizing van onze heemtuin naar het Weusthag tekst van de Algemene Ledenvergadering op 4 juni 2012 We zijn al heel lang met elkaar in gesprek over het Weusthag en dan is het goed om bij iedereen even weer het geheugen op te frissen, wat er in de loop der jaren gebeurd is. Ook voor diegenen die in de afgelopen jaren lid zijn geworden is het goed om dit proces met elkaar te delen, zodat we allemaal wat meer kennis van de achtergronden hebben en allemaal begrijpen waarom we vanavond deze extra ledenvergadering hebben en wat we gaan besluiten. Ik ga daarom proberen in grote lijnen de afgelopen jaren te beschrijven. Zo vlak na het jaar 2000 verscheen een gemeentelijk plan over de inrichting van het Stadspark Weusthag met daarin een lijstje van mogelijke activiteiten in het park, een heemtuin werd ook vermeld. Door verschillende leden werd dit opgemerkt en er kwamen vraagtekens op als: Wat wil de gemeente hiermee? En als het om onze heemtuin gaat zouden we dat dan wel willen? Dit leidde ertoe dat ik in november 2001 de vrijheid heb genomen een stuk te schrijven voor het Duizendblad met als titel: ‘Een beeld van hoe de heemtuin er in de toekomst mogelijk uit zou kunnen zien’. In dit stuk was verwerkt een grove analyse van het functioneren van de heemtuin. Educatie was en is ons doel maar het trekken van publiek gaat moeizaam. Wat dat betreft is de huidige ligging niet gunstig en zit ons publiek niet in de omliggende wijk. Verder hebben we een prachtige en creatief aangelegde tuin, maar de verschillende postzegelgebiedjes beïnvloeden elkaar in sterke mate. Denk aan de vroegere droge heide, waar nu de voorjaarsbloeiers staan. De heide werd totaal overschaduwd door de steeds hoger wordende bomen. En waar we nog steeds last van hebben is de in de bodem aanwezige drainage. Vraag was dan ook dat als we met de in de loop der jaren opgebouwde kennis en ervaring opnieuw een heemtuin zouden mogen inrichten: ‘Hoe zou deze tuin er dan uit zien?’ Binnen onze IVN-afdeling kwam de discussie goed op gang. Ondertussen liep de gemeentelijke plannenmakerij door en werd vanuit de Werkgroep Heemtuin hier voorzichtig op ingesproken. Om de discussie in goede banen te leiden werd tijdens een heemtuinvergadering besloten het bestuur te vragen een commissie van ‘wijze mensen’ in te stellen met als opdracht: “Geef ons aan wat wijsheid in deze is?” Deze commissie ging in mei 2002 van start en bestond uit Jan Zwienenberg, Rewert Wolthof en Albert Becker. Na uitvoerige onderlinge discussie kwam de commissie uiteindelijk in april 2003 met de aanbeveling dat welke keuze er ook gemaakt zou worden, het belangrijk was dat deze keuze op voldoende draagvlak zou kunnen rekenen onder onze leden. Onze leden zijn ons grootste kapitaal en dat kapitaal moet je koesteren. Het voorstel was om samen met de leden te bepalen op basis van welke criteria het functioneren van de huidige heemtuin beoordeeld kon worden én een inschatting gemaakt zou kunnen worden van de potentie van een nieuwe locatie. Vervolgens kon dan door samen met de leden deze criteria toe te passen een afgewogen keuze gemaakt worden tussen wel of niet willen verhuizen. De aanbeveling was verpakt in het stuk met titel: ‘Wie zich vergeet voor te bereiden, bereidt zich voor vergeten te worden’. En voor het vergemakkelijken van de discussie werd een aantal beoordelingscriteria aangedragen. Op zeer levendige discussieavonden in november 2003 werd met de leden van de werkgroep Heemtuin de criteria bepaald en toegepast. Conclusie was dat we met z’n allen heel trots zijn en mogen zijn op de tuin zoals we deze nu hebben, maar dat een verhuizing grote mogelijkheden tot verbetering biedt. We waren bereid te verhuizen, mits we er beter van zouden worden. In april 2004 werd deze uitkomst bericht aan het IVN-bestuur en het bestuur nam dit besluit over. Voor de goede orde dus nogmaals: in 2004 hebben we dus het besluit genomen dat we bereid zijn om te verhuizen, mits we er beter van worden. Op basis van deze stellingname werd het contact gelegd met de gemeentelijke projectleider voor het Weusthag. De reactie was enthousiast en we werden uitgenodigd een Programma van Eisen op te stellen. Opnieuw werd een werkgroep gevormd bestaande uit Jenny Pierik- ter Braake, Ina 2

Nieuwsbrief 1 – juni 2012 ter Kuile, Henk Groothuis, Herman Mulder en Albert Becker. De uitkomsten van deze werkgroep werden besproken met de leden. En in oktober 2005 werd ons Programma van Eisen in dank aanvaard door de gemeente. Het was een wervend plan met onder andere het aanbod voor realisatie van wandelroutes door het Weusthag en het verbinden van de Hengelose wijken met het Weusthag door middel van fietsroutes. En toen veranderde de projectleider van baan en werd het steeds stiller binnen de gemeente. Schriftelijk werd in februari 2008 druk uitgeoefend op de gemeente. Opeens heetten wij strategisch partner te zijn. Er kwam op korte termijn een goed bezochte Trefpunt-bijeenkomst over het Weusthag. Ambtelijk draagvlak en ambtelijke betrokkenheid was er wel. Maar de diverse raadsfracties en de wethouder hielden zich afzijdig en ook in de daarop volgende commissievergadering werd geen betrokkenheid getoond. Ten langen leste werd daarom door ons in april 2008 de deur richting gemeente dicht gedaan en trokken wij ons aanbod in. In 2009 werden wij gebeld door een nieuwe projectleider Weusthag: ‘Wat jammer dat de heemtuin niet betrokken is bij het Stadspark en hoe onbegrijpelijk dat het zo gelopen is’. Eerst schoorvoetend en afstand houdend, maar later toch weer enthousiaster werd door ons het gesprek weer opgepakt. In september 2010 kwam er weer een nieuwe projectleidster: Paula Hester. Ons Programma van Eisen werd hernieuwd en met de leden van de Werkgroep Heemtuin besproken. Met steun van wethouder Janneke Oude Alink kwam in 2011 het idee op tafel om eerst eens te gaan werken aan een concreet plan. Zodat helder zou zijn voor alle partijen wat er gerealiseerd ging c.q. kon worden en wat dat zou gaan kosten. Begin dit jaar is het ontwerpteam gestart met daarin onder andere de Bijenvereniging, het Waterschap en voor ons IVN Jan Zwienenberg en Herman Mulder. De gemeente Hengelo is opdrachtgever voor het ontwerp en de uitvoering ligt in handen van Henk Vischer en Jenny Pierik- ter Braake van de gemeente Enschede. Zaken zitten nu in een stroomversnelling met de voorgenomen herziening van het bestemmingsplan voor het realiseren van een onderkomen én het aanwenden van verkregen subsidies. Waarom zitten we vanavond bij elkaar? Deze avond is er niet alleen om iedereen bij te praten over de ontwikkelingen maar ook omdat we samen besluiten moeten nemen. We hebben in het verleden met elkaar afgesproken dat er een moment zou komen, waarop onze leden zich zouden kunnen uitspreken over wel of niet verhuizen. Dat onze leden zouden kunnen bepalen of we wel of niet beter van worden van een verhuizing. Dat moment is nu gekomen, verder uitstellen van dat moment is niet mogelijk. De gemeente heeft al veel geïnvesteerd en ook het ontwerpteam is volop aan de slag. We zullen vanavond moeten besluiten wat we willen. Geloven we er in en hebben we vertrouwen in diegenen die namens ons aan tafel zitten? Gaan we door met de plannen tot verhuizing of trekken we de stekker er uit? Beide keuzes hebben consequenties. Vanavond is nog heel veel onduidelijk: de exacte inrichting, de kosten en hoe alles te realiseren, dat alles en nog veel meer is nog niet bekend. En ook als we vanavond besluiten om door te gaan komen er nog heel veel momenten die roet in het eten kunnen gooien. Stel je maar eens voor dat we het samen met de gemeente financieel niet rond kunnen krijgen. Het moet natuurlijk uiteindelijk wel verantwoord zijn om te verhuizen. Ook zullen we een besluit moeten nemen over het nieuwe eigen onderkomen. Er gaat nu een bestemmingsplanherziening lopen. Dan zullen we toch moeten besluiten een bouwcommissie in te stellen welke samen met de Bijenvereniging en indien gewenst andere organisaties gaat kijken hoe dat onderkomen er uit moet zien. Toch zijn het geen lastige besluiten die we vanavond moeten nemen. We hebben immers in 2004 al besloten dat we bereid zijn om te verhuizen. Je zou dus ook kunnen zeggen dat we helemaal niets hoeven te besluiten, want we hebben in 2004 al besloten. Als bestuur vinden we het echter belangrijk dat er draagvlak is onder onze leden en we hebben jullie beloofd dat er een moment zou komen waarop jullie je opnieuw zouden kunnen uitspreken. Dat moment is vanavond. 3

Nieuwsbrief 1 – juni 2012 Vanaf het jaar 2000 tot nu is een lang traject. Al die tijd is het werk aan onze huidige heemtuin gewoon doorgegaan en zijn we blijven dromen van een nieuwe tuin. Vanavond kunnen we weer een stapje zetten om samen die droom dichter bij te brengen. Albert Becker

Stand van zaken ‘Vrienden van het Weusthag’, zoals besproken op de Algemene Ledenvergadering op 4 juni 2012 Er was eens niet zo lang geleden in een land niet zo ver weg een groep mensen welke met hulp van de gemeente een ‘Stichting Vrienden van het Weusthag’ wilden oprichten. Gezien onze plannen met de heemtuin zijn wij als IVN daarbij betrokken geraakt. Om ideeën op te doen hoe een dergelijke groep er uit zou kunnen zien is indertijd een bustocht georganiseerd naar het Sonsbeekpark in Arnhem. Ria ter Braake is als IVN-afgevaardigde met deze trip mee geweest. Gaandeweg bekroop ons en ook bijvoorbeeld het KNNV het gevoel dat de ‘Stichting Vrienden van het Weusthag i.o.’ een valse start beleefde. Met de doelstelling om van het Weusthag een attractief park te maken door mensen en organisaties met elkaar te verbinden, is natuurlijk niets mis. Maar een stichting heeft altijd iets beslotens waar het lastig is om lid van te worden en invloed op uit te oefenen. De kritiek welke wij en het KNNV hebben geuit is door de initiatiefnemers en de gemeente ter harte genomen. Vorig jaar is gekozen voor een herstart in de vorm van de oprichting van vijf werkgroepen: Inrichting & Realisatie, Onderhoud & Beheer, Communicatie, Activiteiten en Hervorming Werkstichting. Van deze werkgroepen kunnen nu de eerste vruchten worden geplukt. Op 27 mei is voor de tweede keer de Weustdag georganiseerd. En er loopt een prijsvraag via onder andere Facebook waarop iedereen een ontwerp kan indienen voor te plaatsen toegangspoorten in het park. Voor de winnaar van de prijsvraag is een iPad weggelegd. De Werkgroep Hervorming Werkstichting, waar ik voorzitter van was, is ondertussen beëindigd. Het voorstel over te gaan tot het oprichten van een ‘Vereniging Vrienden van het Weusthag’ is overgenomen en de geformuleerde doelstelling voor de Vereniging is akkoord bevonden. Wel moeten er nog wat keuzes worden gemaakt voor de uiteindelijke statuten van de Vereniging maar dat proces wordt in de maand juni afgerond. Eén van de vraagstukken is bijvoorbeeld of je een bestuurslid laat voordragen door natuurorganisaties of dat er een bestuurslid komt met natuur in de portefeuille. En dat geldt natuurlijk ook voor cultuur, recreatie en sport. Als alles duidelijk is wordt de Vereniging opgericht en kan iedereen die het Weusthag een warm hart toedraagt lid worden. De doelstelling is: “De ‘Vereniging Vrienden van het Weusthag’ stelt zich ten doel de landschappelijke en recreatieve waarde van het Weusthag te bevorderen door samen met gemeente, recreanten, bewoners, ondernemers en particuliere organisaties het Weusthag een aantrekkelijk, veilig en herkenbaar gebied te laten zijn op het gebied van cultuur, educatie, natuur en sport.” Zodra de Vereniging een feit is gaat deze met de gemeente een convenant afsluiten om de onderlinge verhoudingen te regelen. Daarbij zullen de lopende projecten worden betrokken waarbij ook de Natuurvisie Weusthag van het KNNV wordt meegenomen. Het idee is om, net als in het Sonsbeekpark, twee per jaar een schouw te houden in het park om te kijken wat er moet gebeuren aan onderhoud en beheer. Als IVN gaan we de komende Natuurwerkdag organiseren in het Weusthag en streven is te komen tot een groep mensen, welke zich vaker gaat inzetten voor onderhoud van kwetsbare gebieden in het park. Deze groep is dan ook inzetbaar voor klussen op de heemtuin zoals het bosgedeelte. Dit is een beetje de stand van zaken. Er wordt een Vereniging opgericht en het convenant met de gemeente is in voorbereiding. De prijsvraag voor de toegangspoorten loopt, daar kan iedereen aan deelnemen. En straks kan iedereen voor een paar cent lid worden van de ‘Vereniging Vrienden van het Weusthag’. Albert Becker

4

Nieuwsbrief 1 – juni 2012 Notulen Algemene Ledenvergadering op 4 juni 2012 Aanwezig: Marjo Mulder, Henk Groothuis, Erica Rompelman, Norbert Eeltink, Annette ten Vergert, Jos Uiterwijk, Thijs Uiterwijk, Ria ter Braake, Jenny Pierik, Albert ter Braake, Els Eerden, Herman Mulder, Jan Zwienenberg, Gemmy Wienk, Esther Rijpma- Vos, Janny Stam, Jan Wosgien, Pietske de Boer, Ina ter Kuile, Kees van’t Hoff, Joop de Wit, Dick Stienstra, Peter Hofstee, Hans Wienk, Rewert Wolthoff (vz) en Albert Becker (not). Afwezig met kennisgeving: Anja Martin- Wesdorp, Toon Lanzing, Hans Zengerink, Gonda Zonneveyle, Thea Collignon- Mientjes, Erwin Olthuis en Jochem Wouda. Voorafgaand aan de vergadering is de beoogde locatie voor de nieuwe heemtuin bezocht, hierbij waren 18 leden aanwezig.

1 – Opening en vaststellen agenda. Voorzitter Rewert Wolthoff opent de vergadering, heet iedereen van harte welkom en geeft een korte toelichting op het waarom van deze avond. Er gaat een presentielijst rond. De agenda wordt gewijzigd met omdraaiing van punt 4 en 5, de agenda ziet er daarmee uit als volgend in dit verslag. 2 – Het in herinnering halen wat in het verleden is besproken. Albert Becker schetst de geschiedenis vanaf circa het jaar 2000 tot nu. Vragen van aanwezigen worden beantwoord. Het complete verhaal wordt opgenomen in het DigiDuizendblad van juni 2012. 3 – Toelichting op het voorlopige ruwe ontwerp van de mogelijke heemtuin. Onze leden in de ontwerpgroep, Herman Mulder en Jan Zwienenberg, geven een toelichting op het resultaat wat er nu ligt. Daarna volgt een uitvoerige en levendige discussie waar een aantal aandachtspunten uit voort komen: • Zorg dat het bouwblok voldoende ruimte biedt voor toekomstige aanpassing/uitbreiding van het gebouw. • Zorg dat helder is over welke delen wij het beheer voeren. • Zorg dat de tuin straks onderhoudsarmer is. • Zorg voor goede financiële afspraken. • Zorg voor goede afspraken over het onderhoud van de paden. • Zorg voor goede afspraken met het Waterschap over de beek en het onderhoud. • Zorg voor goede afspraken met de Bijenvereniging. 4 – Besluitvorming. Het volgende wordt aan de ledenvergadering ter besluit voorgelegd: Het IVN Hengelo is bereid haar heemtuin naar het Weusthag te verhuizen mits deze verhuizing voor het IVN Hengelo verantwoord is. Van de 26 aanwezige leden stemmen 24 leden voor dit besluit en twee leden onthouden zich van stemming. (Noot: Niet ter vergadering gemeld, maar van de afgemelde leden hebben twee leden te kennen gegeven voor te willen stemmen). Daarmee is dit besluit door de Ledenvergadering aangenomen. 5

Nieuwsbrief 1 – juni 2012 Hans Wienk licht zijn stem toe. Hij heeft ambivalente gevoelens en vreest dat de plannen voor ons te ambitieus zijn. Naast ledenwerving ter versterking hebben we ook een goede aanleg nodig, waardoor de tuin onderhoudsarmer wordt. De ledenvergadering herkent en deelt de door Hans uitgesproken zorg. Voorzitter Rewert Wolthoff roept de leden op zich te melden als gegadigde voor een in te stellen bouwcommissie voor het nieuwe onderkomen. 5 – Toelichting op de vorming van de ‘Vrienden van het Weusthag’. Albert Becker geeft een beeld van de ontwikkelingen. Het complete verhaal wordt opgenomen in het DigiDuizendblad van juni 2012. 6 – Rondvraag. Vraag Norbert Eeltink: Kan de ontwerptekening gemaild worden? Antwoord: Dit is nog iets te prematuur, gaat in de toekomst wel gebeuren. 7 – Sluiting. Voorzitter Rewert Wolthoff bedankt allen voor hun aanwezigheid en inbreng. De vergadering wordt gesloten.

Werkgroep Heemtuin Voorjaarsoverleg werkgroep Heemtuin Twee keer per jaar houdt de werkgroep Heemtuin een breed overleg. 2 april was er het voorjaarsoverleg. Dit keer weer in ons Heemhoes. De opkomst was groot. Enkele passages uit het overleg: - Tarwe, gerst en spelt hebben geleden onder de strenge vorst. Tarwe en gerst opnieuw ingezaaid. - Opkomst winteractiviteiten. Het aantal deelnemers aan de beide schoningsdagen, de bladharkdag en de hakdagen loopt terug. De bladval blijft enorm, het zaagwerk doen we weer zelf… dus graag zo mogelijk meer liefhebbers de volgende keren. - Open Zondagen. Het bezoek houdt niet over. Er zijn ook steeds veel andere activiteiten in de stad. We moeten blijven zorgen voor zoveel mogelijk publiciteit. - Maatschappelijke stagiaires. We hebben de laatste jaren regelmatig maatschappelijk stagiaires. Tot nu toe zijn de ervaringen met hen goed. Belangrijk blijft hen niet alleen gevarieerd te laten klussen, maar ook deelgenoot te maken van de natuurlijke belevenissen in de heemtuin. - NL Doet We hadden ons ingeschreven voor hulp bij de uitbreiding van het Heemhoes. We hoopten op vijf externe vrijwilligers, maar niemand reageerde op de toch wel intensieve mediacampagne. Onze inschrijving werd dit jaar niettemin beloond met € 500 waar we geen verantwoording over hoeven af te leggen. Natuurlijk besteden we het aan het beoogde doel, de uitbreiding van het Heemhoes - Studieavonden. In de maanden januari en februari waren er twee redelijk goed bezochte en zeer interessante studieavonden: Natuurvisie Stadspark ‘t Weusthag (Jan Zwienenberg) en DNA/celbiologie (Janine Vermeij). - Uitbreiding Heemhoes. In november 2011 is het benodigde hout gezaagd bij de Twickelzagerij en door de praktijkschool VSO ‘t Genseler opgehaald. Ondertussen zijn we zelf begonnen met de aanleg van de fundering voor de bijbouw. ’t Genseler is nu bezig de veer en groef te schilderen. Volgens hun plan leveren ze eind juni het hout op… en dan kunnen we echt aan de slag. Dat wordt een mooie zomer. – Determineerbijeenkomsten. We gaan weer enkele determineerbijeenkomsten houden voor onze vrijwilligers.

6

Nieuwsbrief 1 – juni 2012 Logboek heemtuin December – maart

April

Mei

Juni

“Een gewei plus een hoorn neergelegd in Heemhoes; ooit van de kinderboerderij gekregen voor mijn zoon op z’n kamer; kamer veranderd; kunnen wij er iets mee?”; de 9de januari Koekoeksbloem en Sneeuwklokje in bloei; Gele Trilzwam gevonden; voorjaarschoningsdag 10 maart: 12 personen; goed, maar wat somber weer; Tarwe en Gerst hebben de strenge vorst niet overleefd; eet-, vlinder- en naamloze tuin geschoond; zaaiwerk voorbereid; Heermoes de kop ingedrukt; 24 maart: betonbanden en zand voor fundering bijbouw gehaald; 27 maart: Sleutelbloem en Kievitsbloem in bloei; veertien man op dinsdagmorgen actief! Funderingaanleg voortgezet; weinig druk op waterkraan; hoofdkraan bleek onvoldoende open; Vlas, Huttentut, Mosterd en Zonnebloem gezaaid; Hennepzaad niet meer kiemkrachtig; potje honing niet betaald…geslaagde Open Zondag; 67 bezoekers; enkelen met interesse voor een maatschappelijke stage; er is een ‘Blotebilletjes zwam’ gevonden, de Bloeiweizwam. De Eethoek (gebiedje met eetbare planten) is opgeschoond, nu een wonder om te zien; Open Zondag met 65 bezoekers; Rietorchis in bloei; het groenafval moet op de betonplaten worden gestort; de tuin heeft het heftige onweer goed doorstaan; Open Zondag over ‘Meer vogels in uw tuin’ had 27 bezoekers; een stagiair zwaait af, maar een ander begint al weer; tegen de afspraak in met de Bijenclub is alle Berenklauw gelyncht; met de Buitenschoolse Opvang (4-7 jaar) de heemtuin bezocht: “Super gehad. Voor herhaling vatbaar”. We gaan weer een aantal determineerbijeenkomsten organiseren; er zijn voortaan houtschijven van 8 verschillende boomsoorten beschikbaar; de weersvooruitzichten voor de DoeDag met het thema ‘Kinderen en de Natuur’ zien er gelukkig steeds beter uit; de voorbereidingen zijn klaar; VSO ’t Genseler denkt eind juni het zaagwerk voor de bijbouw gereed te hebben!

DoeDag 10 juni Het thema van deze dag in de heemtuin was ‘Kinderen en de Natuur’. En we hebben er gelukkig heel veel gezien. Hun ouders, opa’s en oma’s of wie dan ook… ze bleven gelukkig lang ronddolen door onze prachtige heemtuin. Want wat zag deze er weer mooi uit… vonden we zelf ook. En wat hebben we geboft met het weer. De kinderen maakte het niets uit. Zij zagen hoe uit een Lijsterbestak een echt fluitje werd gesneden. Zij maalden het graan en genoten daarna van de pannenkoek. Zij visten massaal bij de poel en vingen Salamanders, Kikkervisjes, dril van de Groene Kikker, Kokerjuffers enzovoort. Zij verwonderden zich door de microscoop, stempelden en maakten geurzakjes, leerden weersteen voorspellen, verkenden het bijenleven, zagen ons nieuwe insectenhotel (5 sterren), werden prachtig geschminkt en verbaasden zich over het wonderlijke leven van de wilde bijen. In totaal ontmoetten we bijna 200 bezoekers, waaronder twee kinderen uit Dhaka, Bangla Desh. Ze waren op vakantie bij hun opa en oma. Goed idee van die opa en oma. Zie ook de foto’s van Marjo Mulder en Ria ter Braake op www.ivnhengelo.nl

Werkgroep Natuurwandelingen Natuurwandeling in het gebied ‘t Leutink en de Wildernis op zondag 4 maart Op deze verrassend mooie zondagmiddag waren vijftien deelnemers op de wandeling afgekomen. Behalve de werkgroepleden (minus de griepvolle Ada Krupers) waren IVNleden aanwezig en een door Sylvia de Boer per e-mail getipt echtpaar. Er stond weer geen berichtje in de krant… Het Duizendblad was ook niet overal op tijd in de brievenbus gekomen, maar op onze website staan de natuurwandelingen voor het gehele jaar allang aangegeven. 7

Nieuwsbrief 1 – juni 2012 De wandeling zelf ging over zandpaden door het Leutink en de Wildernis, langs verschillende typen bossen, akkertjes (op essen), weiden en moerasvegetaties. Vink, mees groene specht en boomklever lieten zich horen. Aantastingen van bomen door insecten en schimmels werden uitgelegd door John Nijhuis en Joop de Wit. Knoppen en katjes en de werkzaamheden van de mol werden onder de loep genomen door Sylvia. Toon toonde de verschillen tussen de verschillende boomsoorten. Opgemerkt werd dat deze wijze van rondleiden voor de gidsen zèlf heel bevredigend is omdat elkeen zijn zegje kan en mag doen. Een zonnige en vrolijke en leerzame wandeling was het! Toon Lanzing Natuurwandeling Twickel Umfassungsweg op zondag 1 april Met een groep van twaalf wandelaars en vier gidsen gingen we op pad in Twickel. Het weer was bewolkt maar droog en koud, 9 graden. Afgelopen jaar is de Umfassungsweg geopend. De wandelweg die de mooiste landschappen van het landgoed Twickel in een vloeiende lijn met elkaar verbindt. Het plan voor de wandelroute is al een eeuw oud. De heer Petzold, een Duitse landschapsarchitect wilde het gebied verfraaien. De Umfassungsweg is grotendeels aangelegd rond 1890. In 1891 overleed Petzold en waarschijnlijk is om die reden het laatste deel van de route nooit uitgevoerd. Met financiële steun van de Provincie Overijssel en de gemeente Hof van Twente is in 2011 het laatste deel gerealiseerd. Dit is de enige wandelroute die met paaltjes is uitgezet met de letters U W erop. We hebben een klein deel van de route gelopen, maar een bijzonder deel. Het ene moment waande je je in Frankrijk, het andere moment in Afrika en een eind verder liep je weer op de Deldeneresch wat weer thuiskomen was in Twente. Twentse elementen zijn onder andere de zwart-witte luiken voor de ramen van de boerderij, de waterput en het dakschot schuin naar beneden. We zagen een mooie selectie naald- en loofbomen, heide en grasland, water en vee. Vogels die we hoorden zijn de Tjiftjaf, Vink, Winterkoninkje, Koolmeesje, Boomklever en Specht. We hebben de Grote gele kwikstaart, Nijlganzen en een Torenvalk gezien. Ook kwamen we een Pinksterbloem tegen, nog eenzaam want het is nog vroeg voor deze bloem. De Sleedoorn stond weer prachtig te zijn. Andere bloemen die we mochten bewonderen zijn het Speenkruid, Klein- en Groot hoefblad, Meidoorn, Eikvarens, Blauwe Bosbes, Bosanemoon, Klaverzuring en het begin van vele andere planten die net boven de grond kwamen kijken. We waren allemaal onder de indruk van deze prachtige route die uiteindelijk 9 km is. Onze volgende wandeling is 2 september bij het Weusthag en 7 oktober bij de Boekelerhof. Zet het vast in uw agenda en we zien u dan! Ada Krupers

Werkgroep Schoolactiviteiten Onze voorjaarsactiviteit heeft het thema ‘Voortplanting’. De activiteiten zijn gepland van 30 mei tot en met 20 juni. Er zijn niet veel aanmeldingen van scholen dus is er begin maart een mail uit gegaan ter herinnering van opgave. Daar is geen reactie op gekomen. Na overleg met Marjan van der Poel van het CNMC-Hengelo hebben we een stukje geschreven met leuke foto’s erbij voor een nieuwsbrief die eind mei aan de scholen gestuurd wordt. Herman Mulder heeft het onze tekst nog iets prikkelender gemaakt en we hopen dat het zal helpen om in het volgend schooljaar weer meer klassen te krijgen. Er is ook goed nieuws. Onze gids Mirjam Bak werkt bij de buitenschoolse opvang. Zij kwam met het idee om met een klein groepje kinderen te komen op de heemtuin. Het plan was om dan in de vijver te zoeken naar beestjes en om een hommelkleurplaat in te kleuren en de beestjes ook in de heemtuin te zoeken. 8

Nieuwsbrief 1 – juni 2012 Afgelopen dinsdagochtend is ze geweest met dertien kinderen in de leeftijd van 4 t/m 7 jaar. Het was een groot succes. Dit gaan we in de toekomst zeker herhalen. Om de kennis over de thema’s die we behandelen over onze activiteiten wat op te frissen heb ik op internet gezocht naar leuke en leerzame filmpjes. Op YouTube is wel wat te vinden maar op de schooltv-site van de NTR kwam ik, Nederlands gesproken, korte doeltreffende filmpjes tegen. Alle links heb ik verzameld. Over ‘beestjes ’is veel te vinden maar over het thema ‘voortplanting’ jammer genoeg niet zoveel. Over het thema ‘zaadverspreiding’ is helaas niets te vinden. Om iedereen mee te laten genieten zie hier het resultaat voor voortplanting: http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20031127_cndpclipsb36klapro klaproos bloemen http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20080702_bloem01 een bloeiende klaproos http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20031127_cndpclipsb37klapro bestuiving http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20110916_bestuiving01 wilde bijen http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20070809_wildebijen01 hommels http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20070525_hommels01 De filmpjes zijn bedoeld voor primair onderwijs en laagste klassen voortgezet onderwijs maar ik vind ze voor iedereen mooi. Deze links sturen we mee in de uitnodiging aan de leerkrachten. Hopelijk kijken kinderen dan wat gerichter tijdens het maken van de opdrachten. We wensen voor iedereen een mooi seizoen met goed weer. Annie en Gemmy

Bijzondere bomen in Hengelo De gemeente Hengelo heeft een bomenverordening, waarin op een bijlage de bijzondere bomen vermeld staan. Deze lijst bestaat uit vier onderdelen namelijk de monumentale bomen, de toekomstig monumentale bomen, herdenkingsbomen en dendrologisch waardevolle bomen. In totaal gaat het om 70 locaties en 479 bomen, Hierbinnen kan men 34 verschillende soorten onderscheiden. Joop de Wit en ondergetekende hebben al deze bomen gefotografeerd in de zomer en de winter. Verder zijn er van verschillende soorten detailfoto’s van bladeren et cetera gemaakt. Deze foto’s zijn aangeboden aan de verantwoordelijk wethouder en de recent ingestelde bomencommissie. Van de meer dan 350 foto’s is een serie gemaakt die op een cd is gezet. De cd kan afgespeeld worden op computer of via een dvd-speler. Per locatie wordt de straat, de soortnaam, het aantal bomen en indien bekend het plantjaar vermeld. Leden van IVN en KNNV kunnen deze cd bij mij tegen kostprijs bestellen, De prijs bedraagt € 2,00. Bestellingen graag via e-mail: [email protected] Jan Zwienenberg

9

Nieuwsbrief 1 – juni 2012 Ter herinnering aan - deel 3 Na het overlijden van ons IVN-lid Andries Vermeulen kreeg ik onder andere de aantekeningen van zijn werkzaamheden uit de begintijd van de heemtuin in bezit. Keurig getypt op ruitjespapier. Mooie verhalen! De vorige keer over ondermeer het Twentse landschap. Daaruit letterlijk deze keer: Ecologie Ecologie komt van het Griekse woord ‘Oikos’. Het betekent een huis, waar je tot jezelf komt en waar je vertrouwd bent met je naaste omgeving. Ook planten en dieren leven met soorten in vaste gemeenschappen bij elkaar. Daar is het leefbaar en kunnen plant en dier zich verder ontwikkelen. Heemtuin Een heemtuin is geen botanische tuin. In een botanische tuin worden planten uit de gehele wereld op wetenschappelijke wijze verzameld. Het uitgangspunt van een heemtuin is: de inheemse plant in zoveel mogelijk zijn natuurlijke omgeving laten zien. Onder een heemtuin verstaan we dus een tuin waarin uitsluitend of voornamelijk plantensoorten groeien, die in het gebied waarin de tuin gelegen is van nature thuishoren. De flora en de aanwezige vegetatie van de heemtuin zijn min of meer representatief voor het betreffende gebied. In dit geval dus Twenthe. Tuinen met inheemse planten heten heemtuinen. Nederland is het eerste land ter wereld waar dergelijke tuinen werden aangelegd. De oudste heemtuin is Thijsse’s Hof in Bloemendaal, aangelegd in 1925. “Goed zo, goed zo”, zou dr. Jac. P. Thijsse zeggen. Want zijn ideaal was immers, dat elke stad een of meerdere heemtuinen zou hebben (hij noemde ze instructieplantsoenen). Voor grote steden als Amsterdam achtte hij TOEN 20 heemtuinen voldoende. Deze tuinen moesten maximaal binnen een kwartier lopen bereikbaar zijn. Hij deed deze uitspraken omdat hij al visioenen had van een ontluistering van de natuur. Wel, dan zou Hengelo nu twee tot drie heemtuinen moeten hebben. Ik denk dat de Nooterhof in Zwolle wel het meest tot de verbeelding van Thijsse zou spreken. En WIJ? Wij zijn blij en gelukkig met onze 3000 m2 heemtuin. (wordt vervolgd) Herman Mulder

Voor u gelezen op www.ivn.nl IVN heeft vanaf 1939 een hele transformatie ondergaan. Andere doelstellingen, projecten, cursussen en uitstraling door de jaren heen. En binnenkort gaat de nieuwe website live! Hiernaast is het nieuwe logo van IVN al te zien. Door de jaren heen is de lelie nog steeds een belangrijk aspect in de huisstijl, wat de reinheid van de natuur afbeeldt. Het donkere groen heeft plaats gemaakt voor een frisse, zachtere kleur groen. Het kleurenpallet (de kleuren die worden gebruikt) is ook veranderd en terug te zien in de vernieuwde site. op www.natuurmonumenten.nl - Observatiehut voor vogelparadijs Ottershagen Natuurmonumenten treft samen met andere organisaties maatregelen tegen de verdroging in het Beneden-Dinkeldal en natuurgebied Ottershagen, ten oosten van Ootmarsum. Ook is er een observatiehut gebouwd om het publiek volop te laten genieten van dit bijzondere vogelgebied. Vogelparadijs Voor deze observatiehut werd een bestaande veestal verbouwd. In de stal is een verhoogd plateau, wat het dak een stuk hoger maakt. Hierdoor heeft u een fantastisch uitzicht op de weilanden. De vochtige weilanden en ondieptes in het water trekken allerlei moeras- en weidevogels aan zoals kievit, grutto, tureluur, wulp en watersnip. Ook slobeenden, zomertaling en krakeenden voelen zich hier thuis. De kleine karekiet vindt beschutting in de rietkragen en in het loofbos aan de randen van het gebied broeden roodborst, zanglijster, wielewaal en vink.

10

Nieuwsbrief 1 – juni 2012 Natuurliefhebbers kunnen hun hart ophalen tijdens een fietstocht of wandeling, die beide langs deze observatiehut lopen. Een perfecte locatie om op een mooie voorjaarsochtend te bezoeken en te genieten van alle vogelgeluiden. Of kom eens kijken in het najaar als deze weilanden als 'pitstop' worden gebruikt tijdens de vogeltrek. Puur genieten!

Ledenadministratie: Ria ter Braake, Parelmoervlinder 2 7559 EB Hengelo, tel. 074 277 15 33 e-mail: [email protected]

COLOFON IVN afdeling Hengelo

De minimale contributie bedraagt € 18,00 huisgenootleden € 8,00 donateurs € 12,50 Degene die NIET via automatische incasso betalen, betalen € 1,00 extra aan administratiekosten Het gironummer van IVN afdeling Hengelo is 1135397 Opzegging lidmaatschap per 1 januari 2013 dient schriftelijk te geschieden voor 1 november 2012 bij de ledenadministratie (wij sturen deze door naar Amsterdam)

Sinds 1960, voortgekomen uit de Natuurbeschermingswacht opgericht op 14-7-1947 Bestuur Voorzitter: Rewert Wolthoff, tel. 074 277 83 82 e-mail: [email protected] Secretaris: Albert Becker, tel. 074 243 33 54 e-mail: [email protected] Penningmeester: Hans Wienk, tel. 074 277 03 90 e-mail: [email protected] Werkgroepen – coördinatie: Cursussen: Marjo Mulder, tel. 074 277 32 73 e-mail: [email protected] Schoolactiviteiten: Gemmy Wienk, tel. 074 277 03 90 e-mail: [email protected] Heemtuin: Ina ter Kuile, tel. 074 277 42 88 b.g.g. 291 61 58 e-mail: [email protected] Natuurwandelingen: Toon Lanzing, tel. 074 242 19 06 Publiciteit: Albert Becker, tel. 074 243 33 54 e-mail: [email protected] Redactie: Ria ter Braake, tel. 074 277 15 33 e-mail: [email protected]

Ledenmutaties Wij verwelkomen als nieuw lid: Ans Hendriks, Hengelo Linda Gemser, Hengelo

gezellig limonade drinken tijdens de DoeDag

11

Nieuwsbrief 1 – juni 2012 Buiten(gewoon) wonen Op veler verzoek als toegift nog een keer wat belevenissen van onze redacteur. Vorig jaar ging het met de kieviten echt niet goed. Zij kwamen voor de derde keer wel terug, keurden het weiland weer goed, maar werden doorlopend gestoord door loslopende honden met hard rennende bazen er achter aan. De honden waren door de aanvallende kieviten behoorlijk van de kaart, luisterden niet meer. Maar toen was het leed al geleden. Dit voorjaar kwamen de kieviten twee keer kijken, maar niet broeden en wij gaven ze groot gelijk. Maar er bleef genoeg te zien uiteraard. Een groot succes is de pot pindakaas in een houder, een pot per week gaat er op dit moment door! Vaste gasten de koolmezen, pimpelmezen, ringmus, bonte specht en merel. En nu met hun kroost – soms zitten er wel zo’n vijftien op de rand van het hek te wachten op hun beurt. Of het nog wel kan nu? Maar ze ‘vragen’ er gewoon om! Dat hek van gaaswerk is geweldig met al die vogeltjes, de kleinere zitten er heerlijk in, de grote er op. En wij blijven van het uitzicht genieten. Een nieuwe vaste gast is nu het waterhoentje. Zijn nest verborgen in een dichtgegroeide wadi voor ons huis. We zagen pa en ma eens lopen met zes kleintjes, waarvan maar een nu behoorlijk groter is en uit de gevarenzone? De ouders komen regelmatig even in onze vijver baden. Wij hebben een loopplankje aangelegd voor het kleintje (en de kleine kikkertjes) en zijn benieuwd! Verder krioelt het van de zangvogels in de houtwal voor het huis. Prachtig om te horen als we ’s morgens vroeg de krant uit de brievenbus halen. Zonde om weer naar binnen te gaan, maar als het weer het toelaat doe ik het raam op een kiertje.

AGENDA eind mei begin juni

Schoolwandelingen; thema Voorplanting zo

24

zo

8

zo

22

zo

12

zo

26

september

zo

2

oktober

zo

7

november

za

3

december

za

10

juli

augustus

Open Zondag Heemtuin van 13.00 – 16.30 uur thema: Bomen(wandeling) Open Zondag Heemtuin van 13.00 – 16.30 uur thema: Bloem en blad Open Zondag Heemtuin van 13.00 – 16.30 uur thema: Speuren naar sporen Open Zondag Heemtuin van 13.00 – 16.30 uur thema: Heemtuin … wat is dat? Open Zondag Heemtuin van 13.00 – 16.30 uur thema: Zaden en vruchten IVN-Natuurwandeling Park Weusthag, Houtmaat van 14.00 – 16.00 uur start: parkeerplaats Van Alphenstraat, hoek Uitslagsweg IVN-Natuurwandeling Boekelerhof van 14.00 – 16.00 uur start: kruising Kwinkelerweg / Boekelerhoekweg Schoolwandelingen; thema Herfst Najaarsschoningsdag en Landelijke natuurwerkdag in de Heemtuin van 9.30 – circa 12.00 uur (zie media en www.natuurwerkdag.nl) Heemtuin: Bladharkdag van 9.30 – circa 12.00 uur

Voor de laatste en juiste gegevens, kijk altijd op onze website www.ivnhengelo.nl In september verschijnt de volgende DigiDuizendblad. Kopij inleveren uiterlijk 1 september bij het redactieadres: Montferlandstraat 7, 7559 LR Hengelo of per e-mail: [email protected]

12