Diergezondheidszorg midden in de samenleving 25 jaar melkgeitenhouderij in Nederland Landgoed Heerlijkheid Mariënwaerdt 24.05.2011
Geitengezondheidszorg midden in de samenleving 25 jaar melkgeitenhouderij in Nederland Piet Vellema
Aantal geiten in Nederland jaar
geschatte aantal
1870
125.000
1900
125.000
1915
210.000
1930
230.000
1965
40.000
1980
50.000
2000
150.000
Aantallen geiten wisselend in de tijd • • • •
Opleving geitenhouderij begin 20ste eeuw Import van Saanen en Toggenburgers Oprichting van geitenfokverenigingen 1916: NOG = Nederlandse Organisatie voor de Geitenfokkerij • 1945: NOG 45.000 leden; < 5 dieren/bedrijf • 1970: NOG 3.000 leden
De Nederlandse melkgeitenhouderij Aantal bedrijven met meer dan 200 geiten 400 350 300 250 200 150 100 50 0 1995
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Aantallen geiten wisselend in de tijd • 1984: quotering in de melkveehouderij • daarna geleidelijk uitbreiding in de melkgeitenhouderij • import van dieren vooral uit Frankrijk: – CL op de koop toe gekregen – CAE-problemen op veel bedrijven – paratuberculose op grote schaal
CASEOUS LYMFADENITIS • • • • • •
CL Bultenziekte Corynebacterium pseudo-tuberculosis Schaap en geit Andere zoogdieren (paard, rund) Mens (zoönose)
Klinische symptomen van CL
©JFK
Klinische symptomen van CL
Klinische symptomen van CL
©JFK
CASEOUS LYMFADENITIS • • • • • •
1989: bestrijdingsprogramma CL testen gevalideerd initiatief van de zuivel leveringsvoorwaarde bij Amalthea grote vorderingen binnen enkele jaren melkgeitenhouderij in Nederland vrij
CAE • 1987: eerste gevallen in Nederland beschreven • Houwers DJ; Molen EJ van der. Eerste gevallen van Caprine Arthritis Encephalitis in Nederland. Tijdschrift voor Diergeneeskunde 1987; 112: 1054-1061
CAE • Bij geiten vooral verminderde productie, gewrichtsproblemen • bestrijding op grote bedrijven niet eenvoudig • vrije status van belang om een boterham te kunnen verdienen • geen zoönose
Zoönosen kleine herkauwers Chlamydophila abortus Listeria monocytogenes Campylobacter spp Salmonella spp Brucella melitensis en ovis Toxoplasma gondii Coxiella burnetii
Chlamydophila abortus In 1990: inventarisatie verworpen vruchten in Noord-Nederland: geen enkel positief geval 2004: Chlamydophila abortus: een (toenemend) risico voor de volksgezondheid en een schadepost voor de schapen- en geitenhouderij 2011: opnieuw inventarisatie
Abortusverwekkers (%) 2004-2005 bij sectie op GD 2,9
schaap
13,2
geit
18,8
2,9
0,0
0,0
3,7
18,8
26,5
39,1
39,1 0,0
11,8 18,8
18,8 13,2
0,0
0,0
31,6
20,3 20,3
Chlamydophila
Campylobacter
Toxoplasma
Listeria
Yersinia
Overig 16
Q-fever
Coxiella burnetii (Q fever) geit Immuunhistochemie placenta
Chlamydophila abortus, 20.04.2006
17
Coxiella burnetii In 2005: • 2 melkgeitenbedrijven
In 2006: • 6 melkgeitenbedrijven • 1 melkschapenbedrijf
In 2007: • 7 melkgeitenbedrijven
In 2008: • 1 melkschapenbedrijf • 7 melkgeitenbedrijven (op 8 UBN’s)
In 2009: • 6 melkgeitenbedrijven
Bluetongue Maandagmorgen 14 augustus 2006: Daan Dercksen betrokken bij een mogelijk geval van bluetongue op een schapenbedrijf in het zuiden van Nederland
Bluetongue
Monitoring
Veterinaire kennis, advies en R&D
informatie Laboratorium
Data-analyse
Kennis en kunde benutten
Wat doen we? Veterinaire kennis, advies en R&D
• Ontwikkelen en uitvoeren diergezondheidsprogramma’s • Monitoring • Praktijkonderzoek • Training & consultancy • Diagnostica & rondzendoefeningen • Volgen trends & ontwikkelingen Laboratorium
Data-analyse
Uitdagingen anno 2011 -
Coxiella burnetii: op de goede weg Chlamydophila abortus: genoemd andere abortusverwekkers paratuberculose: met CAE een van de belangrijkste bedrijfsgebonden aandoeningen
Paratuberculose - sector gaat een start maken met de bestrijding - eerste fase: 2011-2014; - werving deelnemers loopt - nog voor de zomervakantie eerste activiteiten
Hoe verder? • sector kan op termijn alleen overleven als er vraag komt naar een product met toegevoegde waarde • productie van bulkproduct past niet langer • uitgangsmateriaal moet onbesproken zijn: op het productiebedrijf mogen dus heel veel zaken niet meer voorkomen
Hoe verder? • onbesproken uitgangsmateriaal: – dierziekten – geneesmiddelen – welzijn – huisvesting
Hoe verder? • in het midden van de vorige eeuw: geitenhouderij midden in de samenleving
Geitengezondheidszorg midden in de samenleving, anno 2011, heeft niet alleen oog voor gezonde geiten maar houdt ook rekening met andere wensen van de samenleving
