dichter bij de droom
evaluatie project A15
4
dichter bij de droom Evaluatie Project A15
5
Colofon Dichter bij de Droom Evaluatieverhaal Project A15 – elektrisch rijden en zonnestroom
© Natuur & Milieu, februari 2016
Oplage:
250 stuks
Interviews:
Anita Direcks
Met bijdragen van Marlies Dinjens, Wilma Roozenboom en Quirijn Visschers
Blogs:
Ditmer Santema, Monique Mooi, Gijs van der Poel
Eindredactie:
Anita Direcks
Beeldredactie:
Steven Greven, Kasper van den Berg
Vormgeving:
DeUitwerkStudio
Drukwerk:
Drukkerij Libertas Pascal
Deze uitgave is duurzaam geproduceerd op Cocoon Offset, 100% gerecycled FSC-papier
6
inhoud Voorwoord
Nu Elektrisch
Tjerk Wagenaar, directeur Natuur & Milieu................................................................................. 8
Remco de Bruijn...............................................................................................................................................................56
De Projectuitvoerders
Instapdag
Dorien Ackerman, projectleider elektrisch rijden Natuur & Milieu......... 12
Torsten Colijn..................................................................................................................................................................... 58
Olof van der Gaag, directeur campagnes Natuur & Milieu....................................18 Wilma Berends, projectleider zon Natuur & Milieu.........................................................24
Rijscholen
Maarten van Biezen, teammanager mobiliteit Natuur & Milieu................. 28
Koen Zweers, rijschoolhouder Tiel.......................................................................................................62
De Partners
Taxi’s
Athlon Car Lease , Hans Blink......................................................................................................................36
Henk Houth, Taxibedrijf De Groene Betuwe.......................................................................... 64
Autodealer VKV-groep Rotterdam, Cees Keijzer...............................................................39 Direct Lease, Aemil Schellens.................................................................................................................... 42
De Deelnemers Testrijders De Testrijders van Project A15................................................................................................................... 47 Ditmer Sentema............................................................................................................................................................. 48 Jeroen Prinsen...................................................................................................................................................................50 Monique Mooij.................................................................................................................................................................... 52 Gijs van der Poel............................................................................................................................................................. 54
7
voorwoord
in 2015 zouden rondrijden. Inmiddels zijn dat er 70.000. Een megasucces. Onze bijdrage via politiek, media, aantrekkelijke lease-aanbiedingen en elektrische deelauto’s zijn daarbij cruciaal geweest. Trouw noemde Natuur & Milieu bijvoorbeeld de grootste
In 2015 rijden 40.000 elektrische (deel)auto’s op de A15, op lokaal opgewekte stroom uit zon en wind.
versneller van elektrisch rijden. Naast het realiseren van de directe projectdoelen heeft ons werk ook erg geholpen om de fiscale voordelen voor elektrisch rijden zo gunstig mogelijk te houden.
Dat was de droom van Project A15, de duurzame energiesnelweg. Ambitieus, vernieuwend en drie keer groen: autodelen én elektrisch rijden op zelf opgewekte schone stroom.
In 2010 reden er nog maar 700 elektrische auto’s op de Nederlandse wegen. De nationale ambitie was dat er 20.000 elektrische auto’s
‘De nationale ambitie was dat er 20.000 elektrische auto’s in 2015 zouden rondrijden. Inmiddels zijn dat er 70.000’ We hadden natuurlijk meer doelen, zoals mensen enthousiasmeren en activeren voor elektrisch rijden. Tussen de 30.000 en 40.000 mensen hebben via dit project kennis gemaakt met elektrisch rijden. Alleen al op de eerste Instapdag stapten 2.500 mensen in bij de 200 ambassadeurs die al elektrisch reden. En ook de 35 Testrijders deelden hun auto met een paar duizend mensen.
Project A15 was een ambitieus, vernieuwend project waarin we veel hebben gepionierd. We hebben interessante en innovatieve ontwikkelingen op gang gebracht, zoals privé lease in combinatie met elektrisch rijden. Natuur & Milieu was de eerste milieuorganisatie ter
8
wereld die elektrische auto’s ging verkopen. We hebben gezorgd voor
Onze ervaringen met Project A15 hebben we in deze publicatie in
positieve publiciteit en beeldvorming over elektrisch rijden. En we
verhaalvorm vastgelegd. De interviews vertellen het verhaal achter
hebben de markt een beetje veranderd.
Project A15, een goed verhaal over een mooi project.
Infrastructuurprojecten zijn in beweging gekomen, zoals het
Een citaat uit een interview: ‘Wij hadden lef om te durven dromen
grote windpark bij Nijmegen, de grote zonnecentrales bij AVRI
en de uitdaging aan te gaan, de Nationale Postcodeloterij om dit te
Geldermalsen en Barendrecht en de snellaadstations van Fastned.
durven financieren. Het onmogelijke mogelijk maken, dat is wat de
We hebben een aantal van deze projecten in de versnelling kunnen
NPL heeft gedaan.’
brengen. Zonne- en windparken voltooi je niet in drie jaar. Veel dank aan de Nationale Postcodeloterij, alle pioniers, deelnemers, Na het beëindigen van dit mooie Project A15 gaan wij door met het
partners en medewerkers van Natuur & Milieu. Zij hebben deze droom
stimuleren van elektrisch rijden. We zetten het succes voort. In 2016
een stuk dichterbij gebracht. Ik ben er trots op!
gaan 20 Haagse Testrijders van start die een jaar lang een volledig elektrische auto kunnen leasen en deze delen met anderen. We
‘Na het beEindigen van dit mooie Project A15 gaan wij door met het stimuleren van elektrisch rijden’
Tjerk Wagenaar, Directeur Natuur & Milieu
komen met een nieuw aanbod voor Nu Elektrisch, de combi van privé lease en elektrisch rijden. En we willen graag voor de derde keer de Nationale Instapdag organiseren. We sluiten 2016 af met de bouw van het Zonnepark in Barendrecht.
9
10
de projectuitvoerders
Dorien Ackerman,
Het is niet zo gek dat in het gesprek met Dorien meteen de eerste
projectleider elektrisch rijden:
hobbel op tafel ligt. Haar taak was om het concept van 3500 elektrische deelauto’s uit te rollen met hoofdpartner Athlon Car Lease. De leasemaatschappij had toegezegd om 85 miljoen euro
‘Iedereen verklaarde ons voor gek toen we elektrische auto’s voor consumenten in de markt gingen zetten’ 40.000 mensen in 3.500 elektrische deelauto’s
te investeren in de aanschaf van elektrische auto’s, zowel voor gezinnen als voor bedrijven langs de A15. Vlak na Doriens start als projectleider in september 2012 besloot hoofdpartner Athlon Car Lease tot een strategiewijziging in het bedrijf. Het gevolg was dat de handtekening van Athlon onder het contract met Project A15 niets meer waard was en de auto’s niet gekocht konden worden. In deze turbulente startfase moesten alle partijen opnieuw rond de tafel voor een nieuwe opzet van het project. Dorien: ‘We durfden allebei nog geen afscheid van elkaar te nemen. Wij hadden auto’s nodig voor het slagen van het project, Athlon was bang om een grote innovatiekans te missen. Uiteindelijk besloten we een inruilactie op touw te zetten, waarbij leaserijders van Athlon hun benzine- of dieselauto konden inruilen voor een elektrische.’ Een politiek momentum speelde mee in de keuze: 2013 was het laatste jaar dat elektrische leaseauto’s nog gebruik konden maken van de fiscaal gunstige 0% bijtelling.
krijgen, in de omgeving van de snelweg A15. Dit was het deel van de droom dat Dorien Ackerman, projectleider elektrisch rijden, moest zien te realiseren. Een gesprek over ambities, hobbels,
In de zomer van 2013 startte de eerste inruilactie. Met de slogan ‘Je volgende leaseauto heeft een stopcontact’ werden leaserijders aangemoedigd om snel de overstap te maken. Na twee maanden volgden andere leasemaatschappijen. 594 leaserijders waagden de stap om een elektrische doorbraak te helpen forceren.
nieuwe concepten en uiteindelijk een mooi resultaat. ‘Bijzonder dat we met zoveel tegenslagen zo’n groot project wisten neer te zetten.’
12
Elektrische bedrijfsdeelauto’s ‘Intussen waren wij druk bezig om nieuwe concepten te bedenken met andere partijen,’ vertelt Dorien. ‘Wij kwamen in contact met
Nissan die over honderd full electric auto’s beschikte voor pilots elektrisch rijden. We zagen onmiddellijk kansen. Zes auto’s hebben we vanaf zomer 2013 ingezet als elektrische deelauto’s bij bedrijven, waaronder Meetz bij Rotterdam en Industriepark Kleefse Waard bij Arnhem.’
Roadshow rijscholen ‘Een auto zetten we in voor rijscholen, die een maand lang elke leerling minstens 1 les in een elektrische auto lieten rijden. Deze leerlingen zijn immers de toekomstige rijders. 185 jongeren hebben op deze manier kennisgemaakt met elektrisch rijden.’ Spontaan meldde Koen Zweers uit Tiel zich, eigenaar van een autorijschool die net een elektrische lesauto had aangeschaft. Hij wilde graag deel
Stap nu over op elektrisch rijden en profiteer nog jaren van geen bijtelling. Natuur & Milieu en Milieudefensie maken overstappen bij veel leasemaatschappijen nu bovendien extra
aantrekkelijk, omdat zij van de A15 de eerste duurzame snelweg ter wereld willen maken. Wil je weten hoe? Kijk op ProjectA15. nl
uitmaken van ProjectA15 en werd ambassadeur voor de Betuwe. En Sjaak de Winter, de grote man achter de Rotterdamse Taxi Centrale, verleidde passagiers via een kortingsactie om in een elektrische taxi met Project A15-logo te stappen. Rijschool Dyane uit Nijmegen en
INITIATIEF VAN:
MOGELIJK GEMAAKT DOOR:
Taxibedrijf De Groene Betuwe volgden. Zo ontstond een spin off.
Testrijders: briljant
zomer 2013
Samen met de Rotterdamse autodealer VKV en het jonge
hebben aan persoonlijke instructie voor ze instappen. Dat is wezenlijk
autodeelplatform Snapp Car bedacht Dorien een nieuw concept:
anders dan het concept van bijvoorbeeld autodelen via Greenwheels,
de Testrijder. Een Testrijder leaset via Project A15 tegen een
dat is delen zonder eigenaar. Een Testrijder heeft de auto juist
aantrekkelijk tarief een gloednieuwe elektrische Nissan LEAF en
aangeschaft OM deze veel te delen. Hij verdient daarmee een deel
verzorgt zelf de verhuur. ‘Briljant’ noemt Dorien dit concept waarin
van zijn leasekosten terug. Eigenlijk is een Testrijder een ondernemer
elektrisch rijden en autodelen samenkomen. ‘Briljant omdat op deze
die zelf de verhuur en promotie doet. Vanuit het hogere idee dat dan
manier veel mensen op een laagdrempelige manier elektrisch rijden
minder mensen een eigen auto aanschaffen, volledig elektrisch rijden
kunnen uitproberen én er een vaste eigenaar is die de eigen auto
en daarmee mooie milieuwinst boeken.’
deelt. Persoonlijk contact is belangrijk omdat veel mensen behoefte
13
Start 25 Testrijders op de Grote Markt in Nijmegen
Grootste Rotterdamse elektrische testrit ooit
Natuur & Milieu hielp met publiciteit en promotie en stimuleerde de
Inmiddels waren leasemaatschappij Lease2Move en de Gemeente
Testrijders via onderlinge battles. De Testrijders waren actief via
Rotterdam, die de laadinfrastructuur (laadpassen en -palen) regelde,
blogs, op social media en op lokale radiostations en een enkeling in
ook aangehaakt. Tien Rotterdamse Testrijders hadden in maart
een landelijk medium. Jeroen Prinsen werd uiteindelijk de winnaar:
2014 de primeur. Als zij allen hun auto minstens tien keer per maand
hij wist zijn auto in een jaar ruim 130 keer te verhuren.
zouden delen, konden 1200 stadgenoten meeliften. Daarmee werd dit experiment de grootste Rotterdamse elektrische testrit ooit.
‘Iedereen verklaarde ons voor gek toen wij met ons nieuwe idee kwamen: prive-lease van elektrische auto’s’ Van boer tot burgemeester in Gelderland Aan de andere kant van de A15, bij Nijmegen/Arnhem, sloeg het Rotterdamse enthousiasme aan. Twee maanden later, in mei 2014, startten 25 Testrijders in deze regio. Onder hen een biologisch landbouwbedrijf, het ROC, bedrijvenparken en de gemeentes Arnhem en Nijmegen die twee auto’s deelden met ambtenaren, wethouders en burgemeester. Van boer tot burgemeester! Partners waren het autodeelplatform SnappCar, dealerorganisatie Bochane en leasemaatschappij Leaseplan. De gemeenten Arnhem en Nijmegen en The New Motion ondersteunden het project met laadinfrastructuur. Uiteindelijk hebben de 35 Testrijders met 8000 mensen hun auto gedeeld in twee jaar.
14
Lef: van zakelijk naar privé lease
nieuws dat die dag domineerde. Met dit privé leaseaanbod werd
‘Onze rol is het versnellen van de markt voor elektrisch rijden. Wij
elektrisch rijden voor een grote groep Nederlanders toegankelijk en
vonden dat de zakelijke rijder voldoende gestimuleerd werd met fiscale
was dit niet meer voorbehouden aan de happy few. In het half jaar dat
maatregelen. Nu was het tijd voor de consument. Van de acht miljoen
de actie open stond, meldden zich 550 mensen aan. Een tweede actie
auto’s in ons land zijn er 700.000 voor zakelijk gebruik. Er zijn dus 7,3
volgde in december. Nieuw was de toestemming voor de leaserijders
miljoen particuliere auto’s, een enorme markt. Iedereen verklaarde
om hun auto te delen. Uiteindelijk sloten 65 mensen een privé
ons voor gek toen wij met ons nieuwe idee kwamen: privé lease van
leasecontract af.
elektrische auto’s. We stopten twee lastige dingen bij elkaar: elektrisch plus privé lease. Dat laatste was nodig, want de consument kan niet
Lastige laadpalen
in één keer de grote stap zetten om een elektrische auto te kopen
Een wezenlijk deel van de droom was dat de elektrische auto’s zouden
die wel 10.000 euro duurder is dan een benzineauto en waarvan de
rijden op lokaal opgewekte stroom uit zon en wind. Het idee was om
restwaarde na vier jaar volslagen onduidelijk is. En er zijn nog geen
een groene laadpas te maken waarmee mensen langs de A15 groene
tweedehandsjes elektrisch op de markt.’
stroom konden tanken. Dat was nodig om draagvlak te creëren voor lokale wind- en zonneparken. Tijdens de rit bleek dat dat de stroom
De grote leasemaatschappijen durfden de privé lease niet aan, zeker
van de laadpalen via het stroomcontract van de leverancier liep. Dus
niet voor elektrische auto’s. ‘Vervolgens gingen we in gesprek met
wel groene stroom, maar niet lokaal opgewekt. ‘Die droom spatte
de eigen leasemaatschappijen van de auto-importeurs zoals Nissan,
uiteen,’ vertelt Dorien. ‘Daar kreeg ik bijna slapeloze nachten van.
Renault en Volkswagen. Zelfs zij durfden het niet aan. Uiteindelijk
We waren toen nog in het begin van het project en een doemscenario
zijn we terechtgekomen bij DirectLease, dat een paar maanden
leek zich te ontrollen. Geen auto’s van Athlon, geen zonnepanelen
daarvoor met privé lease gestart was. Wij hoefden hen alleen nog
op geluidsschermen, want dat kon financieel niet uit, en geen
maar te overtuigen van elektrisch rijden. Zij wilden heel graag. We
windmolens langs de A15 want dat kon niet binnen de projecttijd. Onze
wisten een gouden combi tot stand te brengen met Nissan, die een
droom was ambitieus, dat wisten we. Milieudefensie, die het onderdeel
garantie gaf voor de restwaarde na vier jaar. Daarmee konden we
wind in portefeuille had, maakte een switch om lokale initiatieven
particulieren over de streep trekken.’
voor windenergie te gaan steunen. En Natuur & Milieu, met het
N&M_Elektrisch Rijden Banier 120x205.indd 1
22-10-14 17:47
onderdeel zon in portefeuille, zette lijntjes uit voor een zonnepark.
NU Elektrisch: milieuorganisatie verkoopt auto’s
Het idee van de groene laadpas werd losgelaten. We zijn met Fastned
De grote klapper kwam in mei 2014. Voor 407 euro per maand konden
gaan praten om snellaadstations langs de A15 te openen. In 2015 zijn
particulieren een gloednieuwe Nissan LEAF leasen. “Natuur & Milieu
er negen versneld gerealiseerd. De auto’s laden zonnestroom van het
verkoopt als eerste milieuorganisatie ter wereld auto’s” was het
station zelf of windstroom uit een Nederlands windpark.’
15
Baanbrekend
gekregen. Wij staan met de poten in de modder, hebben verstand
Terugkijkend vindt Dorien de privé lease-actie Nu Elektrisch het
van de markt en worden serieus genomen. Daarom waren we ook
meest baanbrekende onderdeel van het project. ‘We hebben geholpen
succesvol in het Monsterverbond voor de autobelasting. Het is gelukt
om de markt voor elektrisch rijden voor consumenten op gang te
om de bijtelling voor volledig elektrische auto’s op 4% te handhaven
brengen. In Nederland rijden 8.000 volledig elektrische auto’s,
tot en met 2020.’
95% daarvan is zakelijk rijder. De privémarkt is slechts 5%. Door onze actie zijn er 130 full electric auto’s bijgekomen, dat is 30% van
De markt
de privémarkt. Dit vind ik echt een succes. Natuur & Milieu heeft
Wat het moeilijkste is geweest? ‘Wij hadden gehoopt dat we de
hierdoor een sterke positie op de markt van elektrisch vervoer
markt voor elektrische auto’s net zo konden versnellen als de
word testrijder
16
markt voor zonnepanelen. Maar het is moeilijker dan we hadden gedacht. Elektrische auto’s zijn en blijven voorlopig veel duurder dan andere auto’s en de techniek om de actieradius te verbeteren gaat traag. Dan is het lastig concurreren. Daarom vind ik het zo tof dat door ons project 40.000 mensen kennis hebben gemaakt met elektrische auto’s. Ze hebben er een keer in gereden via een rijschool, een Testrijder of via de Instapdag, een soort open huizendag voor elektrische auto’s. En sommigen rijden er nu structureel in via onze privé lease-actie.’
‘We hebben geholpen om de markt voor elektrisch rijden voor consumenten op gang te brengen’ Helden Van de Testrijders wordt ze nog steeds warm. ‘Dat zijn echt mijn helden. Zij moeten privé lease aankunnen plus het concept van autodelen omarmen en promoten. Zij drukken innovaties door de markt. In 2016, na afloop van dit project, gaan we hiermee verder. De gemeente Den Haag doet mee en met drie andere gemeenten zijn we in gesprek. We verleggen onze focus definitief naar de consument en gaan helpen om de tweedehandsmarkt op gang te brengen zodra de eerste auto’s uit de zakelijke lease komen. We gaan gewoon weer heel veel mensen blij maken met elektrisch rijden!’
17
Olof van der Gaag,
Al ruim een jaar voor de toekenning van het geld van de Nationale
directeur campagnes
Postcode Loterij (NPL) was Olof al betrokken bij een gezamenlijke aanvraag met Milieudefensie voor de extra trekking van de NPL. Milieudefensie wilde het draagvlak voor wind- en zonne-energie
‘We hebben het hoogste gebouw van Madurodam neergezet’ ‘Mobiliteit met lusten, zonder de lasten. Dat was
vergroten door deze energie toe te passen in elektrische auto’s. Dan wordt duurzaam opgewekte stroom vanzelf populair, was de gedachte. Omdat Natuur & Milieu al in de wereld van elektrische auto’s zat, onder andere via het Formule E-Team, werkte Natuur & Milieu het onderdeel elektrisch rijden uit en Milieudefensie het onderdeel duurzame energie. Gesprekken met Athlon Car Lease, Eneco en Rijkswaterstaat volgden. Athlon zegde toe een elektrische stadsauto, de Zeitgeist, te gaan ontwikkelen. 3500 elektrische deelauto’s zouden in het gebied van de A15 gaan rijden op lokaal opgewekte groene stroom.
in de kern mijn droom,’ zegt Olof van der Gaag, directeur campagnes bij Natuur & Milieu en vanaf het begin betrokken bij Project A15. ‘Mobiliteit is prachtig, maar schadelijk. Ik zag die elektrische auto’s als overbrugging om de last te verkleinen.’ Een gesprek over taaie infrastructuur en een nieuwe nichemarkt. ‘Achteraf gezien was elektrisch rijden nog niet klaar voor de massa.’
Waar zit de echte doorbraak? De NPL vond dat het project veel doelstellingen had en vroeg om focus. Zat de echte doorbraak bij meer duurzame energie opwekken of bij elektrisch rijden? Waarschijnlijk dat laatste. ‘Dat was een lastige keuze,’ herinnert Olof zich. ‘De Loterij had eigenlijk gelijk, maar we wilden daar niet meteen in meegaan, want elektrisch rijden en schone stroom hoorden in onze visie bij elkaar. Daar kwam bij dat het oorspronkelijke idee van Milieudefensie was. Het zou wel erg zuur zijn als het deel duurzame energie uit het project zou vallen.’ De twee organisaties presenteerden een menukaart met gewenste en minimale varianten waarna de NPL koos voor de kaasschaaf: de minimale opties voor beide onderdelen. In februari 2012 volgde tijdens het Goed Geld Gala de toekenning van 4,5 miljoen euro voor dit driejarig project. Olof: ‘Dat was wel een euforisch moment. Wij hadden ook nog
18
4 miljoen gekregen voor een project over vleesvervangers. Ik voelde
toen Dorien Ackerman het onderdeel elektrisch rijden presenteerde.
me heel even de man van 8 miljoen met 2 cheques onder mijn arm.’
Dit gaan we doen: een inruilactie, Testrijders, samenwerking met rijscholen, privé lease opzetten en een Instapdag met bestaande
Moeilijke start
e-rijders als ambassadeurs. De energie was er weer.’
De start was lastig. ‘We wilden en konden dit project samen doen met Milieudefensie, maar discussies over het belang van de verschillende
Houvast voor de consument
doelen en de verdeling van geld leverden spanning op. Ook moesten
De eerste consumentencampagne was Nu Elektrisch, in mei 2014.
we kiezen of een apart projectbureau werd opgetuigd of dat we dit
‘Spannend, want we combineerden twee nieuwe dingen: elektrisch
project vanuit de staande organisaties zouden sturen. Het werd een
rijden plus het concept van privé lease. Om de consument over de
hybride constructie met twee mensen voor elektrisch rijden, twee
streep te trekken, is zekerheid nodig. Wij legden het risico over batterij, reparaties en restwaarde bij de verhuurder. In onze campagne gaven
‘In onze campagne gaven we voor 407 euro per maand de elektrische pioniers houvast’
we voor 407 euro per maand de elektrische pioniers houvast.’
mensen voor zon en wind en een projectbureau met twee mensen voor het algemene deel. De kwartiermakers werden aangetrokken, het project ging van start, maar het bleef erg abstract. De valkuil was dat we een aantrekkelijk fysiek beeld hadden neergezet van een A15
Milieuorganisatie verkoopt auto’s
met zonneparken, windmolens en elektrische auto’s. Daar kun je iets
De aftrap van de campagne was in het VARA radioprogramma Vroege
meemaken! Dat bleek veel te ambitieus: een windmolenpark kost
Vogels. ‘Onze insteek was een lichte provocatie: “Milieuorganisatie
zo’n 7 jaar om te bouwen, de zonnepanelen op de geluidsschermen
gaat auto’s verkopen.” Dat trok publicitair veel aandacht. We
waren veel te duur en Athlon verkeerde in zwaar weer waardoor de
ondersteunden ons aanbod met advertenties in kranten, online,
elektrische auto’s niet meer doorgingen. We zaten in de taaie wereld
radiospots en social media.’ 500 mensen meldden zich aan en
van infrastructurele projecten plus een economische crisis in de
uiteindelijk tekenden 65 mensen een leasecontract. Olof: ‘Binnen de
autowereld. Dat eerste jaar was super lastig. De ommekeer kwam
wereld van particuliere e-rijders is dat veel. Op dat moment kwam
19
80% van de Nederlandse markt via ons binnen. Het is een kleine
Instapdag
markt. We hebben het hoogste gebouw van Madurodam neergezet.
De meeste consumenten hebben nog nooit elektrisch gereden. Voor
Nog mooier zou het zijn als het van Parijs was geweest.’
een eerste kennismaking werd de Instapdag bedacht: een soort Open Huizendag, maar dan met elektrische auto’s. Op 20 september
Meer dan de Nissan LEAF
2014 zetten trotse bezitters van een elektrische auto hun deuren
‘We wilden de consument een bredere keuze geven dan alleen de
wagenwijd open voor buren, vrienden en (on)bekenden. Iedere
Nissan LEAF uit de eerste actie. In de tweede actie van Nu Elektrisch
geïnteresseerde kon die dag instappen en (mee)rijden. Wie anders
boden we een breder palet aan met een bredere prijsklasse: van ruim
dan een eigenaar van een elektrische auto kan vertellen hoe leuk
300 per maand voor een Smart, via de Renault ZOE (ruim 400 euro)
elektrisch rijden is? ‘Laten we de stilte omhelzen in een auto zonder
en de Nissan LEAF(ruim 500 euro), tot de BMW i3 van een dikke 600
uitlaat,’ zei Jort Kelder, ambassadeur van de Instapdag, toen hij in een
euro per maand. We lanceerden de nieuwe actie bij het tv-programma
promofilmpje zijn elektrische Smart showde op een Amsterdamse
Kassa Groen. De redactie pakte groot uit, inclusief proefritten voor
gracht. ‘De stinkende diesels zijn zó achterhaald.’
kijkers. Goed voor elektrisch rijden, maar het nieuws van onze eigen
Instapdag 2014
actie raakte ondergesneeuwd. Dat was jammer voor onze verkoop.
200 auto’s, verspreid over het hele land, openden hun deuren.
De tweede actie deed veel minder dan de eerste.’
Bezoekers konden kiezen uit zestien merken van auto’s met een stekker. Ruim 2500 mensen stapten in en reden weg. Zij werden ‘elektrisch ontmaagd’, zoals een van de deelnemers het kernachtig formuleerde. Olof: ‘Super leuk was de after party bij Vroege Vogels, een dag later. Via de radio werden mensen opgeroepen om naar de uitzending in Naarden te komen en in te stappen. Een paar maanden later reed ook een van de redacteuren in een van onze LEAF’s.’
Razende auto’s op de gevel Laten we onze droom zo spectaculair mogelijk vertellen aan de wereld. Daarmee startte het wilde idee voor een grootse videoprojectie op de gevel van de gloednieuwe wolkenkrabber ‘De Rotterdam’, ontworpen door bureau OMA van Rem Koolhaas. Op 25 november 2013 was dit de officiële start van Project A15: ‘de grootste projectie van Europa, op het grootste multifunctionele
20
gebouw van Nederland, vertelt het verhaal van Project A15, de duurzaamste snelweg ter wereld.’ De videoprojectie (van Urbi et Orbi) bevatte elementen van licht, gestapelde bewegende aardlagen, oplichtende stad, auto’s die tegen de gevel oprijden, wegen die zich samenvoegen. De projectie haalde het NOS Journaal. Olof: ‘We hadden onze droom publiek gemaakt. Nu moesten we door. We dwongen hiermee onszelf om het waar te gaan maken. Het gaf het goede gevoel van urgentie.’
‘Met 200 e-rijders als ambassadeurs bereikten we op een dag 2500 mensen’ Uiteindelijk draait het toch om de kortingen en de pegels. Voor Nu Wat de andere publicitaire hoogtepunten waren? ‘De start van Nu
Elektrisch schreven we twee tenders uit: een voor de automerken en
Elektrisch,’ zegt hij gedecideerd. ‘Daarmee hebben we de markt
een voor de leasebedrijven. Beide winnaars moesten samen in een
voor consumenten opengebroken.’ De Instapdag vindt hij vanwege
pakket, dus dat moest matchen. Ik kan me nog goed een crisismeeting
een heel andere reden een succes. ‘We gebruikten een sociaal
herinneren over wie nou welk deel van de korting moest betalen. De
mechanisme om enthousiasme te creëren. Met 200 e-rijders als
campagne draaide al een paar dagen, de druk was enorm. Het ging er
ambassadeurs bereikten we op één dag 2500 mensen. Datzelfde
stevig aan toe, de belangen waren groot, ook voor ons. Dat was wel
aantal bereikten we ook afgelopen jaar, toen we de Instapdag voor de
een Bokito-moment.’
Videoprojectie op wolkenkrabber ‘De Rotterdam’
tweede keer organiseerden.’ ‘Ik denk dat de autowereld ons ziet als een interessante curiositeit,’
Bokito in de autowereld
grijnst hij. ‘We hebben ons met elektrisch rijden op de kaart gezet,
‘Een milieuorganisatie die in auto’s gaat, dat was ook voor ons
ze bewonderen ons echt voor dit deel. Maar we blijven een vreemde
wennen. Ik heb vooral veel geleerd over de autowereld en die markt.
eend in de bijt. Dat lijkt me ook precies goed zo.’
21
Een beetje dichterbij
minstens 100 km verbeteren.’ Olof noemt het veelbelovend dat
‘We hebben gezorgd voor positieve publiciteit en beeldvorming over
Nissan volgend jaar met een auto met meer actieradius komt. Tesla
elektrisch rijden. En we hebben de markt een beetje veranderd.
wil in 2017 een “Tesla voor de gewone man” presenteren, rond de
Achteraf vind ik dat elektrisch rijden nog niet mainstream te
30.000 euro per jaar. Dat is dezelfde prijsklasse als de Renault ZOE
maken was. We hebben attentiewaarde gecreëerd, het product als
en de Nissan. ‘2017 is het jaar dat de elektrische auto echt kansrijk
interessant weten neer te zetten maar voor een grote campagne is de
gaat worden, denk ik. In 2016 moeten we het vuurtje warm houden.
elektrische auto nog niet geschikt. Daarvoor moet de aanschafprijs
Daarom gaan we door met de Testrijders, Nu Elektrisch en misschien
onder de 25.000 euro komen te liggen en moet de actieradius met
de Instapdag.’
Durven dromen Wie durft zo’n ambitieuze droom aan te gaan? ‘Wij hadden lef om te durven dromen en de uitdaging aan te gaan, de NPL om dit te durven financieren. Het onmogelijke mogelijk maken, dat is wat de NPL heeft gedaan,’ besluit Olof zijn verhaal.
22
23
Wilma Berends,
Zelfs op het eind van het project zit het haar nog niet lekker: het
projectleider zon
zichtbare lint zonnepanelen van Rotterdam tot Nijmegen, het lint dat het aanzicht van de snelweg A15 zou veranderen, is niet gelukt. ‘Ik heb met veel partijen gesproken, maar ik kan niet toveren. ProRail
‘Langs de A15 wekken heel veel mensen zonnestroom op, maar minder zichtbaar dan ik had gewild’ ‘Een lint van zonnepanelen op geluidsschermen langs de A15. Zodat elektrische auto’s op deze zonnestroom kunnen rijden. Dat was mijn droom. Dat zichtbare lint is niet gelukt,’ zegt Wilma Berends, projectleider zon. ‘Maar inmiddels wekken heel veel mensen en bedrijven langs de A15 zonnestroom op. Onzichtbaar voor de buitenwereld, dat wel.’ Een verhaal over te optimistische zonnefans en een onhaalbare business case.
24
wilde best de geluidsschermen langs de Betuweroute beschikbaar stellen. Samen met Eneco heb ik de business case uitgewerkt. Zonnepanelen aanbrengen op bestaande geluidsschermen bleek uiteindelijk te duur en daardoor onhaalbaar. Zie maar eens een klant te vinden die een veel hogere prijs dan de reguliere marktprijs voor (zonne)stroom wil betalen, die vind je echt niet. Het heeft tot eind 2014 geduurd voordat ik dit kon accepteren. Ik heb lang geloofd
dat het kon. Ook door alle optimisten om mij heen, bij bedrijven en
Dak door in deze regio’s extra te adverteren zodra een nieuwe
lokale overheden. Iedereen liet zich leiden door de groeicijfers van
zonnepanelenactie startte. Ik heb daarnaast veel energie gestoken
zonne-energie. Het leek een makkie. Maar zonnepanelen op daken is
in contact leggen met lokale spelers zoals gemeenten, ondernemers
een totaal ander verhaal dan op bestaande geluidsschermen. Dat is
en energiecoöperaties. Veel zonnecoöperaties wilden vooral op
gewoon nog erg duur. Punt.’ Ze zegt het gedecideerd. En lacht. Want
eigen kracht hun project realiseren. Vanuit Project A15 konden
ze heeft haar droom nog niet losgelaten.
we soms met advies voor versnelling zorgen. Gemeenten die op sporthallen en gemeentehuizen zonnepanelen legden, bedrijven
Langs wegen en spoor
- waaronder Van der Valk - en woningeigenaren die op hun eigen
‘Door alles wat ik geleerd heb weet ik nu dat het vanuit
dak in de weer gingen, energiecoöperaties, lokale overheden die
kostenoogpunt niet haalbaar is om op bestaande geluidsschermen
samen in Geldermalsen een heel groot zonnepark gaan realiseren
panelen aan te brengen. Nieuwbouw en renovatie van schermen
op een stortplaats, een initiatief om in Tiel een klein stukje van een
zijn een goed moment om het alsnog te gaan doen. Er zijn bouwers
zonnescherm alsnog gaan realiseren… er gebeurt veel, heel veel
die beweren dat nieuwe schermen met panelen net zo duur zijn als
langs de A15, maar niet altijd zichtbaar.’ Dit voorjaar stond er langs
zonder; dan ben je gekke Henkie als je het niet doet. Ik wil nu verder
de A15 tenminste 37 Megawatt geïnstalleerd vermogen, dat is
werken aan een geluidsschermenstrategie voor heel Nederland,
vergelijkbaar met de power van bijna 150.000 zonnepanelen.
langs wegen en het spoor. Het zou een taak van de rijksoverheid zijn om dit te realiseren, samen met ProRail en Rijkswaterstaat en natuurlijk de grote bouwers. Het wordt een strategie met kleine realistische stappen. Mijn belangrijkste les is geweest dat we eerder een betere inschatting van kansen en risico’s hadden moeten maken. Het succes van zonnepanelen op een dak is namelijk niet te kopiëren naar geluidsschermen.’
‘Het succes van zonnepanelen op een dak is niet te kopieren naar geluidsschermen’
Zonnige Betuwe Voor eigenaren van woningen en bedrijfspanden is het gemakkelijker
Wilma noemt bio-landbouwbedrijf De Terp in Erichem het schoolvoor
en voordeliger om eigen zonnestroom op te wekken. Voorlopig
beeld van een bedrijf dat ecologische bedrijfsvoering, zonnestroom
zijn er nog genoeg daken om met zonnepanelen te beleggen. ‘We
en elektrische auto’s prachtig weet te combineren. Naast de productie
hadden al ervaring met onze Natuur & Milieu-actie Zon Zoekt Dak
van biologische pompoenen voor supermarkten en export levert het
voor woningeigenaren. We verbonden Project A15 met Zon Zoekt
bedrijf met 506 zonnepanelen ruim 120.000 kWh zonnestroom.
25
En daar rijden weer twee elektrische auto’s en elektrische heftrucks
Ook in Nijmegen bestaat interesse voor een speciaal zonnepark.
op. Het bedrijf is volledig energie- en CO2 neutraal.
Het Windpark Nijmegen-Betuwe, dat nog gebouwd moet worden, is geïnteresseerd om ook een zonnepark aan te leggen. Wilma:
Zonneparken
‘Dat wordt een interessant experiment van de coöperatie met de
‘Toen duidelijk werd dat we het idee van het zonnelint moesten
netbeheerder, gemeente en ontwikkelaar. De gedachte is om meer
loslaten, hebben we een andere lijn ingezet. We gingen op zoek naar
energieopbrengst per ha te realiseren op dit terrein langs de A15.
losse stukjes braakliggende grond langs de A15 waar niemand veel
Wij hebben met het Windpark meegedacht hierover en het ziet er
mee kon. In het Rotterdamse havengebied kwam de business case
veelbelovend uit.’
niet rond, maar in Barendrecht lukt het wel. Vanuit Project A15 heb ik het initiatief genomen en gemeente en projectontwikkelaar
Zonnepanelen op afvalberg
met elkaar verbonden. De eerste contacten zijn gelegd in november
Zonnepanelen op een afvalberg van Avri in Geldermalsen, bij de A15.
2013, tijdens de grote projectie op het gebouw De Rotterdam bij de
Dat wordt een van de grootste zonneparken in Nederland. Door een
officiële start van Project A15. In mei 2014 is de intentieverklaring
subsidie van miljoenen euro’s is het vrijwel zeker dat dit zonnepark
ondertekend. Wij helpen mee met publiciteit en de werving van
er gaat komen. Wilma: ‘Op dit moment staat een tender uit voor de
deelnemers en blijven bij het project betrokken totdat het park met de
ontwikkelaars. Hopelijk kunnen zij in 2016 al gaan bouwen. Vanaf
bouw start, naar verwachting eind 2016. Het duurt lang, maar er zijn
2017 kunnen dan enkele duizenden huishoudens van dit park stroom
geen obstakels. Iedereen wil het!’
afnemen. Dat is echt groot!’ In 2016 moet duidelijk worden of er ook nog windmolens langs de afvalberg komen. De droom van Project A15 komt ineens een heel stuk dichterbij!
Inzicht in de markt ‘We hebben echt met onze voeten in de klei gestaan. Dat vond ik persoonlijk het leukste van Project A15. We hadden met onze Zon Zoekt Dak-acties al ervaring opgedaan met de markt voor particulieren. In Project A15 zijn we nog beter het proces van ontwikkelen, bouwen en verdienen gaan begrijpen. We verbinden gemeenten, ontwikkelaars, bouwers, eigenaren en beleidsmakers 1500 zonnepanelen wekken straks duurzame stroom op in Zonnepark Barendrecht
26
met elkaar. De ene keer concreet in een zonnepark zoals in Barendrecht, een andere keer landelijk, bijvoorbeeld in de uitwerking
van het Energieakkoord. Mede dankzij Natuur & Milieu is er een Postcoderegeling gekomen voor zonnecoöperaties. Afgelopen jaar hebben we via lobby gezorgd dat die regeling nog beter is geworden. Daar profiteren de zonnecoöperaties langs de A15 ook van mee.’
Marktinzicht voor gemeenten Gemeenten zijn cruciaal om bedrijven en inwoners lokaal te stimuleren om meer zonne-energie op te wekken. ‘Wij hebben onze marktinzichten vertaald voor gemeenten en hierover sessies in VNGverband (de koepel van gemeenten) gehouden. Zodat gemeenten beter hun rol kunnen spelen. Om hen uit te dagen hebben we daarna
‘gemeentelijk beleid voor meer zonnestroom werkt’
Snellaadstation Fastned langs A15
maar wel veel te onzichtbaar gebleven. Gelukkig zijn langs de A15 de eerste snellaadstations van Fastned verrezen die hun stroom
een benchmark uitgevoerd waarin we alle - bijna 400 - Nederlandse
opwekken via panelen op het station. En natuurlijk de zonneparken
gemeenten op de hoeveelheid opgewekte zonne-energie hebben
in Barendrecht, Geldermalsen en misschien nog in Nijmegen.
onderzocht. Conclusie: gemeentelijk beleid voor meer zonnestroom
Het iconische lint op geluidsschermen was supergaaf geweest,
werkt. Amsterdam scoort per inwoner veel beter dan Rotterdam en
maar dat is nog niet gelukt. De komende jaren verrijzen wel grote
dat komt echt omdat Amsterdam veel meer doet, zoals maatwerk
zonprojecten die zichtbaar zijn vanaf de A15’ , zegt Wilma. ‘Wacht
leveren voor bewoners, bedrijven of scholen.’
maar af. Die zonne-linten komen er straks door heel Nederland. Overal waar nieuwe geluidsschermen komen, langs de weg en het
De droom
spoor, ligt ruimte te wachten op zonnepanelen. Bij nieuwe schermen
‘Er zijn elektrische auto’s die op zonnestroom rijden, ook op lokaal
is dat goedkoper en aantrekkelijker. Dat beeld van Project A15, het
opgewekte stroom langs de A15. Die droom is niet uit elkaar gespat,
zonnelint, dat laat ik niet los.’
27
Maarten van Biezen,
Praten met Maarten over Project A15 is ook praten over politieke
hoofd mobiliteit
lobby. Een gesprek over fiscale bijtelling, autobrieven en lobby met één doel: elektrisch rijden in de versnelling.
‘We zijn een cruciale speler voor de versnelling van elektrisch rijden geworden’ ‘In één weekend realiseerden we meer milieuwinst dan in de twee jaar daarvoor.’ Maarten van Biezen, hoofd mobiliteit bij Natuur & Milieu, zegt het zonder aarzelen. Hij refereert aan het eerste weekend van november 2014. Toen presenteerde een Monsterverbond van autobranche en maatschappelijke organisaties een alternatief plan voor de autobelastingen in 2016.
28
‘Kern van ons plan was om elektrisch rijden langer en beter fiscaal te stimuleren. Elektrisch rijden is niet het doel. Uiteindelijk gaat het om de milieuwinst die we hiermee boeken. In dit ene weekend in november wisten we het oorspronkelijke plan van staatssecretaris Wiebes van Financiën om te buigen naar een plan met meer milieuvoordeel. Dat gaat dan echt om tonnen CO2-winst.’ Maarten kijkt met genoegen terug op dit succes.
Belastingvoordelen ‘Achter de schermen moet je blijven lobbyen voor elektrisch rijden. Zolang elektrische auto’s nog flink duurder zijn dan andere auto’s en minder actieradius hebben, moet je fiscaal blijven stimuleren. Elektrisch rijden zit nog in de pioniersfase. De ontwikkelingen zijn gunstig. Zodra de batterijen langere afstanden mogelijk maken en de prijs zakt, zijn die belastingvoordelen niet meer nodig. Ik verwacht dat dit in 2020 het geval zal zijn.’
Na RTL Nieuws en het NOS Journaal… Hoe kwam dat Monsterverbond eigenlijk tot stand? ‘Wij vonden de autobelastingplannen van Wiebes funest voor elektrisch rijden en het milieu. Op vrijdagavond vertelde ik dat in RTL Nieuws. Diezelfde avond meldde de RAI op het NOS Journaal dat ze Wiebes plannen slecht vonden omdat ze de automarkt verstoorden. Dat weekend was ongelooflijk hectisch! Samen met nog een aantal partijen – waaronder Bovag en ANWB - hebben we elkaar gevonden in een alternatief
plan: een volledige vrijstelling van de motorrijtuigenbelasting voor de volledig elektrische auto plus behoud van de lage bijtelling van 4%; een halve vrijstelling van de belasting voor de pluginhybrides; en een groter belastingverschil tussen plugin-hybrides en conventionele auto’s. Dat verschil is nodig om elektrisch rijden voldoende aantrekkelijk te houden ten opzichte van conventionele auto’s.’ Het extra geld hiervoor werd opgehoest door meer belasting voor de sterk vervuilende auto’s. ‘Ons finest hour kwam toen Wiebes dit plan op maandagochtend met open armen ontving en de Kamer akkoord ging.’
Politiek succes Het bleef niet bij die ene actie van het Monsterverbond. Toen Wiebes in 2015 zijn plannen voor 2017 – 2020 aankondigde in de zogeheten Autobrief II vonden de partijen elkaar opnieuw. Het lukte om de stimulering van de volledig elektrische auto veilig te stellen tot en met 2020. ‘Dit politieke succes mogen we op ons conto schrijven. Het hielp enorm dat we in het SER Energieakkoord in 2013 al hadden vastgelegd dat de steun voor ‘zeer zuinige auto’s’ (lees: elektrische auto’s) tot en met 2018 moest worden voortgezet. Het Kabinet kon niet ineens minder gaan doen voor elektrisch rijden. Een bewijs dat het Energieakkoord werkt!’ Maarten is ook kritisch over Autobrief 2.
rijden. Daarom zijn we een petitie gestart waarin we pleiten voor een
Hij noemt het ‘een bittere pil’ dat de stimulering van gewone zuinige
aanschafpremie op een elektrische auto voor consumenten. Deze
auto’s met Autobrief 2 dramatisch is afgebouwd.
door 10.00 mensen gesteunde petitie heeft een vervolg gekregen in een breed gesteunde motie van PvdA-kamerlid Ed Groot waarin
Motie consumentenmarkt
de Tweede Kamer het kabinet heeft gevraagd om een plan voor het
‘Wij willen ook de markt voor particuliere rijders stimuleren, niet
stimuleren van elektrisch rijden door particulieren. Samen met de
alleen de zakelijke rijders. De prijs van een elektrische auto vormt
Rijksoverheid, de auto(lease)branche en consumentenorganisaties
voor consumenten echter het grootste obstakel om elektrisch te
werken we nu aan een plan voor een soepele doorstroming van
29
elektrische auto’s van de zakelijke markt naar de particuliere markt.
E-Team (FET), een coalitie van bedrijfsleven, kennisinstellingen,
Ook is een motie aangenomen om de bouw van publieke laadpalen
milieuorganisaties en overheid, om elektrisch rijden verder te
aantrekkelijker te maken door een lagere energiebelasting.’
ontwikkelen. En we hadden afspraken met 65% van de Nederlandse leasemaatschappijen in de coalitie Cleaner Car Contracts, ons
De aanloop van Project A15
initiatief om auto’s versneld schoner te krijgen. Kortom, we hadden al
Voor Maarten was Project A15 een logisch vervolg op zijn eerdere
een track record opgebouwd op schone en elektrische auto’s.’
acties om elektrisch rijden te stimuleren. ‘Al in 2009 stond ik voor Natuur & Milieu op de AutoRai waar we een elektrische auto showden en het Actieplan Elektrisch Rijden presenteerden en aanboden aan toenmalig minister-president Balkenende. Dat plan is overgenomen door het Kabinet. Ons doel was destijds 1 miljoen elektrische auto’s in 2020, dat is inmiddels wat realistischer bijgesteld tot 200.000 auto’s. Wij waren ook de initiatiefnemer én naamgever van het Formule
‘De kunst van Project A15 was de combinatie van ambitieus, vernieuwend en het stapelen van groen: autodelen, elektrisch rijden en stroom uit zon en wind’ ‘In 2010 spraken we met Milieudefensie over hun droom van meer draagvlak voor windenergie en de mogelijkheid om dit te verbinden aan elektrisch rijden. Het idee ontstond om hiervoor een samenhangend plan te maken. Over het deel elektrisch rijden sprak ik met de toenmalig CEO van Athlon Car Lease. Samen hebben we toen een inspirerend plan gemaakt voor een versnelling van elektrisch rijden met een goedkope elektrische deelauto voor de zakelijke markt en voor particulieren. Dat is onderdeel geworden van het postcodeloterijvoorstel.’
30
Drie keer groen
en daar draagvlak voor georganiseerd bij andere partijen. De kunst
‘Founding father’ van Project A15 wordt hij wel genoemd, en daar is
van Project A15 was de combinatie van ambitieus, vernieuwend en
hij best trots op. Wat was daarna Maartens rol in Project A15? ´Ik heb
het stapelen van groen: autodelen, elektrisch rijden en stroom uit
eerst het onderdeel elektrisch rijden uitgewerkt voor het projectplan
zon en wind. De ANWB, Prins Maurits, Ruud Koornstra, de gemeente Rotterdam, twee ministeries en onze FET-partners steunden dit plan met adhesiebrieven. We dienden bij de NPL een uitgewerkt plan in, met gedetailleerde begroting en draagvlak bij andere partijen. De NPL was ook enthousiast en durfde het aan om dit project te financieren.’ Maarten werd kwartiermaker én lobbyist en binnen het managementteam van Natuur & Milieu verantwoordelijk voor ProjectA15.`Dat betekent mensen aannemen, het project organiseren en het enthousiasme vasthouden. En scherp blijven op de ontwikkelingen in Den Haag die het elektrisch rijden beïnvloeden.´
Beweging versus sales ‘De grote projectie op De Rotterdam, de officiële lancering van het project, was een enorm enthousiasmerend moment. Gemeenten,
roadshow elektrisch rijden door rijscholen like en win! Project A15 wil graag van je horen hoe je elektrisch rijden hebt ervaren! Was het leuk? • Like onze Facebookpagina • Plaats jouw ervaring in een reactie op onze Facebookpagina.
bedrijven en overheden lieten zien dat we samen een beweging vormden om elektrisch rijden te versnellen. Het bruiste overal. Dat idee van de beweging is later wat losgelaten, dat vind ik wel jammer. Er kwam meer nadruk op marketing en sales, want we moesten met het geld van het project een stevige focus houden. Hierdoor hebben wij wel een belangrijke rol gekregen op de markt van elektrisch rijden in Nederland. Testrijders, poolauto’s, privé lease, taxi’s, rijscholen…
Laat het ons weten en maak kans op mooie prijzen zoals een abonnement op een deelauto en ... www.facebook.com/projectA15
We hebben het toch maar mooi mogelijk gemaakt dat mensen nu mogen afrijden in een elektrische auto, dat mocht eerder niet.´
Feestje van e-rijders Het samenspel tussen inhoud, campagnes, politiek en media vindt
31
Wij verkopen versnelling ‘Toen we in 2010 begonnen met dit plan was de nationale ambitie dat er in 2015 20.000 elektrische auto’s op de weg zouden zijn. In
‘Wij verkopen geen elektrische auto’s, maar elektrische versnelling’ 2010 waren dat er nog maar 700. Nu zijn dat er zo’n 70.000! Een mega succes dus. Onze bijdrage via politiek, media, aantrekkelijke leaseaanbiedingen en probeeraanbod zijn daarbij cruciaal geweest. Wij verkopen geen elektrische auto’s, maar elektrische versnelling,’ stelt Maarten. ‘Daarvoor werken we samen met de autobranche en andere partijen die voorheen niet onze natuurlijke bondgenoten waren. Juist zij, inclusief de partijen die elektrisch rijden als business hebben,
Petitie Elektrisch rijden aangeboden door Tjerk Wagenaar aan Bert Klerk, voorzitter Formule E-team
Maarten het leukste van dit project. ‘Je ziet dat je door dit samenspel veel voor elkaar krijgt. Extra laadpalen, belastingvoordelen overeind houden, mensen verleiden om in te stappen, ambassadeurs die hun auto delen… Het is allemaal nodig om elektrisch rijden aantrekkelijk te maken en de versnelling erin te houden. Elektrisch rijden en autodelen is een grote verandering in onze mobiliteitscultuur. Uitproberen en ervaren zijn cruciaal om mensen mee te nemen. Daarom gaan we ook door met de Testrijders. En de Instapdag, Dat is echt een feestje van en voor alle e-rijders.’
32
zien ons nu als cruciale speler voor deze versnelling. Overigens vereist dit van ons scherp blijven op de lijn tussen onafhankelijkheid en commercie. Op dit onderdeel van mijn werk heb ik veel kritische collega’s en dat is ook goed.’
Spin off Ook buiten het gebied van de A15 kwam veel op gang. ‘Elektrische lesauto’s, Tesla-taxi’s op Schiphol, elektrische (deel)auto’s in het wagenpark van gemeenten en bedrijven in het hele land,’ somt Maarten op. ‘Deze “elektrificatie” past ook in het plaatje van de nieuwe brandstofvisie die we maakten in het kader van het Energieakkoord: op welke brandstoffen zetten we in voor de toekomst? Voor het personenverkeer is elektrisch rijden het primaire spoor geworden. Daar hebben veertig partijen hun handtekening onder gezet, dat draai je niet meer terug.’
Kick off Testrijders Rotterdam, maart 2014
Blije mensen Op de vraag wat hij het mooiste onderdeel van Project A15 vindt, breekt een brede lach door. ‘De kick off van de Testrijders in Rotterdam, daar onder de Erasmusbrug. Met Alexandra van Huffelen - toen wethouder mobiliteit – die de eerste sleutels overhandigde. Dat vond ik geweldig. Voor het eerst al die elektrische auto’s met hun Project A15-logo’s naast elkaar en al die blije mensen. Dat gaf enorm veel energie en plezier. Elektrisch rijden voor de consument aantrekkelijk maken, dat hebben we in Project A15 laten zien.’
33
de partners
34
‘Door samenwerking met bedrijven kunnen we veel effectiever zijn’ Natuur & Milieu werkt samen met veel bedrijven. ´Zo kunnen we veel effectiever zijn,´ zegt Maarten van Biezen, hoofd mobiliteit. ‘Enthousiasmeren is de basis voor verandering. Om echt stappen te kunnen zetten in duurzaamheid heb je groot draagvlak nodig. Door samenwerking met bedrijven laten we zien wat er kan. Duurzaamheid is inmiddels smart business en we zetten het ook zo neer.´
Wie waren zoal partner voor het deel elektrisch rijden in Project A15? Onder andere Athlon Car Lease, Direct Lease, Nissan Nederland en Nissandealer VKV sloten zich aan.
35
Partner
Hans Blink: ‘Wij hadden als Athlon de visie ontwikkeld dat we
Athlon Car Lease1
niet langer een leasemaatschappij moesten zijn, maar een mobiliteitsprovider in een maatschappelijke context waarin trends spelen als delen, vergroening, elektrisch rijden. Dat
na een jaar gescheiden Met deze partner van het eerste uur liep het net
betekende een ommezwaai in ons business model.’ Concreet gaat het over faciliteiten aanbieden voor flexibel werken, zoals locaties met flexplekken, teleconferenties etc. En diensten die de auto loskoppelen van bezit, zoals autodelen en een combikaart voor OV en fiets. ‘
even anders dan gehoopt. Een gesprek met Hans Blink, voormalig CEO van Athlon Car Lease, en Maarten van Biezen, Natuur & Milieu.
Project A15 paste naadloos bij onze visie,’ zegt Blink. ‘Je kunt dat gerust marketing noemen. We wilden de wereld laten zien dat we echt doen wat we zeggen. Laten zien dat het kan.’ Dus stapte Athlon in Project A15. En na een jaar stapten ze er weer uit. Wat gebeurde er in de tussentijd?
Crisis Van Biezen: ‘Het werd crisis, het bedrijf kwam in zwaar weer, de CEO ging weg, er werd een nieuwe strategie uitgestippeld – en daar hoorde het project A15 niet meer bij.’ Blink: ‘In de crisis gaan bedrijven risicomijdend gedrag vertonen, laten liefst alles bij het oude. Athlon is onderdeel van de Rabobank. In de financiële sector was na de crisis een grote angst voor innovatie. Iedereen wilde terug naar het traditionele business model. In plaats van een front runner is Athlon een follower geworden. Terwijl de eerste opzet was: we willen een pionier zijn. Een innovatief karakter hebben.’ Van Biezen: ‘Het was een ambitieus, groot project. We werkten 1
36
eels overgenomen uit eerder gepubliceerd interview van Wilma Roozenboom D (www.wilmaroozenboom.nl) op www.plusbusiness.nl
op veel niveaus samen: elektrisch rijden, zakelijk autodelen, deelauto’s voor consumenten… En vervolgens is alles wat frivool is,
weggesneden. Het is in een jaar tijd allemaal afgebouwd. Dat was wel
We zijn creatief in hoe we ons doel bereiken. Dat geeft een bedrijf
even slikken voor ons.’
dat met ons samenwerkt ook energie. Je moet plezier en effectiviteit combineren. Het is de enige manier om succesvol te kunnen zijn.’
Aanbesteden Maar niet te lang getreurd. Van Biezen: ‘Vervolgens hebben we de propositie voor het privé leasedeel openbaar aanbesteed. Dat was eigenlijk misschien sowieso beter. Het aardige van aanbesteden is dat je het aanbod beter kunt vergelijken. In de kern gaat het ons om het aantrekkelijke leasecontract voor de consumenten. Athlon durfde de
‘je moet plezier en effectiviteit combineren’
privé lease uiteindelijk niet aan. Het ging hen om de grote aantallen; voor het elektrische rijden an sich liepen ze eigenlijk niet echt warm.’
… wat kon beter …
De diverse opties bleken goed aanbesteedbaar. ‘Sinds vorig jaar zijn er
Blink: ‘Je hebt een voortrekker nodig. Anders is het lastig om de
dus elektrische deelauto’s beschikbaar via privé lease – ver onder de
samenwerking handen en voeten te geven. Als je er vanaf het begin
marktprijs.’
teveel partijen bij betrekt, wordt het spaghetti. Een Poolse landdag. Maar dat leiderschap moet wel gegund worden. In het project A15 zou
In retrospect: wat valt er te leren van deze
het goed passen bij Natuur & Milieu, maar Milieudefensie en Natuur
ervaringen?
& Milieu hebben geen leading partner aangewezen. Dat was jammer. Natuurlijk leiderschap moet je omarmen, desnoods verzekeren via
Wat zat goed….
algemenen stemmen: dit is de leading partner.’
Blink: ‘De top van het bedrijf moet de visie omarmen en bereid zijn om erin te investeren. De eindverantwoordelijke van de organisatie
Van Biezen: ‘Uiteindelijk was het goed dat Athlon eruit viel – aanbesteden
moet zelf in het project meedraaien, deelnemen in het proces. In
is effectiever – maar het kostte ons wel een heel jaar. Je gaat van een
het traditionele, gangbare model maak je een projectgroep en een
partij die graag mee wil doen, naar een partij die je moet motiveren
stuurgroep – en de eindverantwoordelijke zit in de stuurgroep, daar
om nog mee te doen. Misschien hadden we eerder het besluit om
toont ie ownership.’ Dat zat in dit geval goed.
ermee te stoppen moeten forceren. Hadden we moeten zeggen: ‘Als we telkens weer moeten onderbouwen hoeveel business dit project
Van Biezen: ‘Partijen moeten het leuk vinden om samen te werken.
jullie oplevert, dan gaan we dit project gewoon niet samen doen. We
De USP van N&M is dat het leuk is om met ons samen te werken. Naast
zijn hier niet om jullie business te genereren, met geld van de Nationale
dat je je doelen bereikt met ons, levert het je ook nieuwe energie op.
Postcode Loterij. Samenwerken is mooi, maar niet op deze manier.’
37
… en wat ging echt mis?
Verbinding zoeken
De CEO ging weg en Athlon stapte uit Project A15. Was het project
Zit er toekomst in dit soort partnerschappen? Blink: ‘Juist in deze tijd
toch onvoldoende ingebed in de organisatie? Blink: ‘Klopt. Als de
is er zoveel algemeen belang waarvoor je de verbinding moet zoeken,
eigen organisatie er onvoldoende van is doordrenkt, dan zijn de paar
dat het niet uitmaakt of er een corporate of een maatschappelijke
mensen die ermee bezig zijn gauw geneigd om het los te laten als ze
organisatie of een wetenschappelijke partner aan tafel zit. Het
het intern niet meer verkocht krijgen.’
probleem is dat we vaak zo verschrikkelijk bezig zijn om ons eigen bestaansrecht te bewijzen. Maar we kunnen dit niet alleen.
‘In de financiele crisis koos de sector voor zekerheid. Voor een bekend business model waarvan je weet dat het werkt’
Samenwerking is veel krachtiger. Dat besef dringt wel door, maar echt nog onvoldoende.’
WERKGEVERS OPGELET: VAN UW LEASERIJDERS HOORT U STRAKS NIETS MEER. Als werkgever loopt u natuurlijk graag voorop. Elektrisch rijden heeft de toekomst. Het is duurzaam.....en stil.Bovendien zijn er grote stappen gemaakt.In prestaties en vooral in accucapaciteit. Oplaadpunten schieten als paddenstoelen uit de grond; dicht bij huis, op werkplekken en als snellaadstations langs de snelweg. Hierdoor wordt elektrisch rijden steeds meer een volwaardig alternatief. Zeker voor werknemers die binnen 50 km van hun werk wonen. LET OP: LEASERIJDERS DIE NOG DIT JAAR OVERSTAPPEN, PROFITEREN TOT 2018 VAN GEEN BIJTELLING OP ELEKTRISCH RIJDEN
En dat was het geval toen de crisis zich aandiende. Blink: ‘Het leasemodel is heel voorspelbaar. Je weet hoe het werkt: als je dit doet, heb je aan het eind dat verdiend. Projecten zoals A15 hebben een hoge risicofactor; ze kunnen kannibaliseren op andere takken van je business. In de financiële crisis koos de sector voor zekerheid. Voor een bekend business model waarvan je weet dat het werkt.’ En dan
Natuur & Milieu en Milieudefensie werken samen aan een droom: de A15 moet de eerste volledig duurzame snelweg van de wereld worden. Om dit te realiseren zijn ze Project A15 begonnen. Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door de Nationale Postcode Loterij. Vijf toonaangevende bedrijven op het gebied van elektrisch vervoer doen mee. Samen maken zij overstappen op elektrisch rijden extra gemakkelijk en voordelig. Wilt u weten hoe? Neem contact op met een van deze leasemaatschappijen of ga naar ProjectA15.nl. Dan zorgen wij ervoor dat u straks niets meer van uw leaserijders hoort. Overstappen op elektrisch rijden is voor uw leaserijders nu extra gemakkelijk en voordelig. KIJK OP PROJECTA15.NL
valt een project als Project A15 dus weg.
MOGELIJK GEMAAKT DOOR:
38
Autodealer VKV-groep Rotterdam, Cees Keijzer
‘Mijn ervaringen met de Testrijders kan ik nu makkelijk uitrollen naar andere regio’s’ Zijn allereerste date met Natuur & Milieu was in Tiel. Cees Keijzer, destijds Fleet Account Manager Zakelijke Markt voor VKV-groep Rotterdam, presenteerde daar een sessie over de elektrische Renault ZOE voor een rijschoolhouder. Zowel deze auto als de Nissan LEAF zijn vertegenwoordigd in de VKV-groep.
Cees Keijzer: ‘Ik raakte met iemand van Natuur & Milieu in gesprek over het concept van de Testrijders. Zij was op zoek naar importeurs en leasemaatschappijen voor partnerships. Ik legde de combinatie Rotterdam – groene stroom van Eneco (die al mijn klant voor mobiliteit was) en 100% elektrisch rijden. Dat laatste was ook voor mij vernieuwend. Die uitdaging trok me over de streep.’ Een verhaal over de volle 100%.
Cees: ‘Al snel spraken we over het gewenste prijskaartje, de leaseconstructie en het concept van autodelen. In de VKV-groep zit ook Lease2Move die graag wilde meedoen. De administratieve zaken zoals facturering waren hiermee geregeld, dus kon ik op pad voor 100% elektrische auto’s. Met Nissan Nederland kwam ik tot een akkoord over onder andere de kostprijs en de terugkoop na 24 maanden. De seinen stonden op groen en Natuur & Milieu kon op zoek naar tien Rotterdamse ambassadeurs, ofwel Testrijders. Voor ons als VKV-groep was het een kans. Wij hadden twee volledig
39
elektrische automerken en wilden graag de 100% elektrische auto’s
De olievlek van elektrisch rijden
promoten. En mijn ambitie was om dit project 100% te laten slagen.’
‘Toen Rotterdam op de rails stond, was er al snel interesse uit de regio Nijmegen/Arnhem. We hebben toen nog eens 25 LEAFS
De groene beleving
weggezet via de Testrijders. Onze ervaringen begonnen ook voor VKV
‘We leverden de gloednieuwe Nissan LEAFs af bij een kick off in
vruchten af te werpen. Ik organiseerde sessies voor ondernemers
Rotterdam waarbij de Testrijders in een zo kort mogelijke tijd zoveel
die bedrijfsmatig 100% elektrisch wilden gaan rijden. De fiscale
mogelijk mensen in hun auto moesten zien te krijgen. Autodelen
voordelen hielpen daarbij enorm. Dat heb je echt nodig om de pioniers
was immers een cruciaal onderdeel van het concept. Daar waren
over de streep te trekken.’
ook media bij aanwezig. Een flitsende start. Vrijwel alle Testrijders
40
hebben de hele rit van 12 maanden uitgereden. De meesten hadden
Cees werkt inmiddels bij Autohaag Zeeuw, met vestigingen in Den
overigens een mooi eigen bedrijf. Arthur bijvoorbeeld leverde
Haag. In deze stad gaan in 2016 nieuwe Testrijders van start. ‘Ik had
biologische groente direct van de boer aan de hal in Katendrecht en
graag mijn ervaringen van Project A15 ingezet om de blauwdruk
gebruikte hiervoor zijn elektrische auto. Ik vond het leuk dat ik met
hier verder uit te rollen. Natuurlijk is het jammer dat Natuur & Milieu
hele andere mensen in contact kwam. De groene beleving, zeg maar.’
in Den Haag voor een ander bedrijf heeft gekozen, maar er zijn nog
genoeg andere regio’s om samen aan de slag te gaan. Op korte termijn wil ook Leiden meer elektrisch rijden. Ik ben mobiliteitsadviseur en kom bij grote bedrijven met veel CO2-uitstoot. Ik kan de gemeente helpen met mijn ervaringen in Rotterdam om ook hier elektrisch rijden te versnellen. Die schaalvergroting in andere steden komt er wel.’
‘De lijnen met Natuur & Milieu zijn er nog. We hebben allebei veel geleerd van onze Testrijders. Vooral dat je 100% bezig moet zijn om elektrisch rijden goed te verkopen. Mensen hebben persoonlijke instructie en hulp nodig om die stap naar 100% elektrisch te durven maken. Geweldig dat die 40.000 elektrische deelmomenten gelukt zijn.’
100% elektrisch in Madurodam Wat hij het meest geslaagd vindt? Cees: ‘Het is toch maar mooi gelukt
‘Honderd elektrische Nissans de weg op krijgen, dat is in deze markt echt heel veel’
om via Project A15 honderd elektrische Nissans de weg op te krijgen. Dat is echt heel veel. Het is natuurlijk een kleine markt.’ Cees vertelt dat hij onlangs in Madurodam was waar hij tot zijn grote verrassing in de sectie Haven een aantal mini-elektrische autootjes aan een laadpaaltje met een stekkertje zag staan. ‘Prachtig toch. Zelfs in Madurodam rijden ze al 100% elektrisch!’
Groen en autowereld De samenwerking met Natuur & Milieu noemt Cees ‘prettig en geslaagd’. Met een kritische kanttekening. ‘Ik vind Natuur & Milieu een hele ijverige club met veel kennis over groene stroom, zonnecellen en marketing. Maar soms zitten ze op de stoel van de ander. Men wil veel, maar weet soms de weg niet.’ Cees doelt op de autowereld. ‘Probeer de partner te laten doen waar hij goed in is, namelijk auto’s verkopen. En concentreer jezelf op groene bewustwording bij de consument, zoals schoner rijden. Daar is Natuur & Milieu goed in.’ Naamloos-6.indd 1
11-02-15 11:09
41
Partner DirectLease,
Waarom durfde DirectLease de sprong in het diepe aan? ‘Natuur &
Aemil Schellens
Milieu heeft ons benaderd omdat we een vernieuwende partij zijn. Wij wilden ons splinternieuwe aanbod van privé lease graag groen laden door de combi met elektrisch rijden. Natuur & Milieu kwam op het
‘Nu Elektrisch was pionieren met plezier’
goede moment op ons pad. We passen uitstekend bij elkaar. Natuur & Milieu maakt zich hard voor elektrisch rijden vanwege het milieu. Dat is voor het publiek geloofwaardiger dan dat wij dit als commerciële partij roepen.’
‘We hadden geen idee wat we konden verwachten. Aan de vooravond
‘De kracht van de lancering van Nu Elektrisch heeft me het meest verrast. We zagen de aanvragen voor meer informatie binnenstromen,’ zegt Aemil Schellens, commercieel directeur van leasemaatschappij DirectLease. Hoewel de tweede ronde van de privé lease actie Nu Elektrisch minder spectaculair was, zou hij het proces niet anders doen. ‘Het had niet veel anders gekund. Het was pionieren met plezier.’
van de lancering hadden we zelfs weddenschappen afgesloten. Onze wens en hoop was dat een paar honderd mensen zich zouden melden voor een proefrit of een lease-aanvraag. Dat is ook gebeurd. We waren aangenaam verrast toen we, meteen na de radio-uitzending van Vroege Vogels, de aanvragen zagen binnenkomen. Je kon merken dat Natuur & Milieu mensen al had warmgemaakt voor elektrisch rijden en privé lease. Mensen zaten echt te wachten op dit aanbod.’
Omzet ‘We hoefden niet alleen maar zoveel mogelijk omzet te maken, dat was niet ons enige doel. Ons bedrijf is jong en vernieuwend. We zijn de eerste online aanbieder van autolease en sinds ruim twee jaar ook bezig met privé lease. De combi van privé lease met elektrisch rijden was voor iedereen nieuw. Wij wilden vooral met elkaar leren hoe ons product eruit moet zien, dat was ons hoofddoel.’ Best lastig nog. Na de hausse van de eerste ronde was het vervolg minder succesvol. ‘Waarschijnlijk is de vaste doelgroep van Natuur & Milieu in die eerste ronde bereikt, de echte pioniers met hart voor het milieu die wat extra willen betalen voor elektrisch rijden. Mensen die overtuigd zijn,
42
stappen makkelijker over de hobbels heen. De concrete marktvraag was meteen binnen.’
De markt ‘Ondanks dat we met Nissan een scherpe prijs konden afspreken, blijft
Nu elektrisch vanaf € 398 p.m. all-in*
elektrische privé lease natuurlijk een flinke sprong. De particuliere markt is nu nog vrij klein. Voor de zakelijke markt is er nog de 4% bijtelling voor volledig elektrische auto’s, maar zelfs voor die markt is volledig elektrisch rijden nog een forse stap. Deze markt krijg je alleen
kies je auto op nueleKtrisch.nl
in beweging via fiscale bevoordeling. Een elektrische auto is serieus duurder dan een gewone auto, heeft een kleinere actieradius en voor veel mensen is het nog een onbekend product. Rijders moeten een aantal barrières tegelijkertijd overwinnen. Daar is Den Haag nog even bij nodig.’
‘Elektrische rijders moeten een aantal barrieres tegelijkertijd overwinnen. Daar is Den Haag nog even bij nodig’
* Zie voor alle voorwaarden nuelektrisch.nl
leaseconstructie, laadkabels, fiscale regelingen. ‘Als je puur kijkt naar het aantal leasecontracten en de tijd die we erin hebben gestoken, staat dit wellicht niet helemaal in verhouding. Maar onderaan de streep vind ik het heel goed gegaan. Samen met Natuur & Milieu hebben we bijgedragen aan een grotere bekendheid van elektrisch
Leren van de vraag
rijden, inclusief proefritten, en wij hebben onszelf op de kaart
Aemil vertelt dat hij inmiddels ongelooflijk veel vragen van de meest
kunnen zetten als één van de aanbieders van elektrisch rijden. En
uiteenlopende aard heeft beantwoord. Over elektrisch rijden, de
daar was het ons vooral om te doen.’
43
Actief in de wedstrijd
‘Dat geeft aan dat de prijs echt superscherp was.’ In de tweede actie
De eerste actie van Nu Elektrisch was de Nissan LEAF voor 407 euro
kon de consument kiezen tussen vier modellen en prijsklassen. ‘We
per maand. ‘Het juiste aanbod op het juiste moment’ noemt Aemil
leerden dat een ruimer aanbod niet meteen ook meer vraag creëert.
deze actie. Niemand had het eerder gedaan en er lag meteen een
Bij ons derde aanbod hebben we samen met Natuur & Milieu weer
scherpe prijs. Die prijs werd niet meer gehaald in de vervolgacties.
gekozen voor 1 merk, de Renault ZOE voor 447 per maand. We zitten heel actief in de wedstrijd. Binnen 24 uur hebben we contact met de aanvrager over de precieze wensen. Dan kunnen we meteen alle
‘Niemand had het eerder gedaan en er lag meteen een scherpe prijs’
vragen beantwoorden, want die zijn en blijven er veel.’
Warm en waardevol ‘Mijn beeld van Natuur & Milieu? Een organisatie die met hart en ziel werkt aan veel groene initiatieven. Ik zag in het begin veel onbekendheid met de autowereld en heb daarom nog meer bewondering voor de scherpe onderhandelingen die Natuur & Milieu
44
wist te voeren. Deze organisatie kan er op verschillende markten toe doen. Ook Natuur & Milieu heeft veel geleerd. Ik hoop dat dit doorwerkt naar andere marktterreinen, want de rol van Natuur & Milieu is bijzonder waardevol.’
Aemil noemt de samenwerking ‘warm, waardevol en plezierig.’ ‘Ik wil graag met Natuur & Milieu de markt van elektrisch rijden verder ontsluiten en samen weer een mooi aanbod te maken. Want die markt voor elektrisch rijden ligt voor ons open.’
45
de deelnemers
46
de testrijders van project A15 Vrienden, collega’s én onbekende plaatsgenoten makkelijk kennis laten maken met elektrisch rijden én autodelen. Dat is de gedachte achter de Testrijders van Project A15. Met de Testrijders voert Natuur & Milieu campagne om elektrisch rijden én autodelen te stimuleren. 10 Testrijders in Rotterdam en 25 Testrijders aan de andere kant van de A15, in Arnhem en Nijmegen, zijn de ware pioniers. In dit deel: • de uitdaging voor Ditmer Santema: hoe krijg je collega’s in een elektrische auto? • de balans van een jaar Testrijden in Rotterdam, met winnaar Jeroen Prinsen • de ervaring van Monique Mooij met elektrisch autodelen: Goede voorbereiding is het halve werk • Gijs van der Poel als stoere rider in the storm
47
Testrijder
Enthousiasme genoeg om eens een testritje te maken met een
Ditmer Santema
elektrische auto. Maar hoe zorg je ervoor dat zoveel mogelijk collega’s de elektrische auto meenemen? Daar heb ik een aantal acties voor bedacht. Zo mag je de auto pas een tweede keer meenemen nadat je
‘Hoe krijg je collega’s in een elektrische auto?’
een andere collega instructies hebt gegeven. Op deze manier blijven er nieuwe collega’s komen voor een ritje, zonder dat ik zelf instructie hoef te geven. En collega’s mogen de auto tijdens het weekend mee naar huis nemen om te testen met familie en vrienden!
De enthousiaste verhalen over de LEAF zingen inmiddels rond in de
Namens de Provincie Gelderland doe ik mee met het Testrijdersproject van ProjectA15. De uitdaging is om zoveel mogelijk collega’s te laten rijden in de elektrische auto en hun ervaringen te laten delen.
wandelgangen, en dit levert weer nieuwe testrijders op die benieuwd zijn naar de elektrische bolide. Ervaringen worden gedeeld via intranet en de website van ProjectA15. De meeste testrijders zijn te spreken over de LEAF; comfortabel, snel en stil. Minder is men te spreken over het rijbereik (<150km) en het rijden op autosnelwegen met hogere snelheid. Het rijbereik loopt dan veel sneller terug dan de afgelegde kilometers.
Het doel is om uiteindelijk 250 collega’s van de Provincie Gelderland elektrisch rijden te laten ervaren. Inmiddels hebben er al meer dan 50 Testrijders in de elektrische auto gereden. Wil je weten wat ze ervan vonden? Hiernaast staan een paar reacties.
48
‘Fijne ervaring om een elektrische auto uit te
‘Rijdt lekker en zit comfortabel. Goed gevoel om
‘De kilometerteller moet ik met mijn ogen filmen
mogen proberen. Moest wel wennen aan de stilte.
zonder uitstoot te rijden. De auto trekt lekker snel
om te kunnen geloven wat mijn snelheid is!
Trekt erg snel op. Ben zelf een pittige rijder, maar
op. Ben benieuwd of hij een caravan kan trekken.’
Totaal geen geluidinformatie of trilling die
had dit van een elektrische auto niet verwacht. Even wennen om niet te schakelen, maar geeft een ontspannen rijplezier. Kortom: erg prettig!’
normaal gesproken onbewust aangeeft wat Paul, Wouter en Alex
de snelheid is. Super. Wat een comfort en hoe eenvoudig te bedienen. Ik rij in de toekomst: verbrandingsmotor ga terug naar de 19e eeuw.’
Wilma Roland
49
Winnaar Testrijder Team Trial, Jeroen Prinsen
Rotterdamse Testrijders delen hun auto 1300 keer 1300 keer je elektrische leaseauto delen in één jaar. Dat deden de tien Rotterdamse Testrijders van Project A15. Daarmee werd dit experiment de grootste Rotterdamse elektrische testrit ooit. Onderling gingen de testrijders de strijd aan wie de auto het vaakst wist te verhuren via een autodeelplatform. Winnaar is Jeroen Prinsen uit Poortugaal die zijn auto 90 keer in een jaar wist te verhuren. Hiermee heeft hij bijna de helft van zijn kosten terugverdiend.
‘De combi van elektrisch rijden En autodelen is de grote uitdaging voor de Testrijders. En nog niet eerder vertoond in Nederland’ Jeroen Prinsen: ‘Mijn leasekosten waren € 5.000, mijn inkomsten aan verhuur ruim € 2.000. Mooi als je bijna de helft van je kosten zo terugverdient.’ Prinsen verhuurde zijn auto vooral als poolauto via de huurders in zijn bedrijfsverzamelpand Meetz! dat vlakbij een metrostation ligt. ‘De goede locatie om de auto af te halen plus mijn grote netwerk voor verhuurcontacten waren de belangrijkste
50
succesfactoren.’ Behalve via een autodeelplatform heeft Prinsen, net als de andere testrijders, zijn auto ook nog eens tientallen keren gedeeld met vrienden en bekenden. ‘Zo konden zij op een makkelijke manier kennis maken met elektrisch rijden.’
Elektrisch autodelen De combinatie van elektrische rijden én autodelen is de grote uitdaging in dit Testrijdersproject. En nog niet eerder vertoond in Nederland. De Testrijders vonden het autodelen uitdagender dan het elektrisch rijden. ‘Je auto meegeven aan een onbekende is spannend. Maar via het review systeem van het autodeelplatform zijn zowel huurder als verhuurder niet lang onbekend,’ zegt testrijder Danielle Hoogendijk. ‘Je bepaalt uiteindelijk zelf of je aan die persoon met een gerust hart je auto meegeeft. De grootste uitdaging is dat onbekenden je weten te vinden.’
51
Testrijder Monique Mooij
‘Goede voorbereiding is het halve werk’ Veel huurders weten waar ze aan beginnen en dat 150 kilometer maximumbereik (zonder snelweg) meer planning vraagt dan bij een conventionele auto. Bij deze huurders verlopen de ritten zonder noemenswaardige issues. Zij zijn juist zeer positief over de LEAF en het elektrisch rijden.
Dagje Efteling Een dame die de LEAF in het begin van mijn leasetijd huurde, ging met haar familie een dagje naar de Efteling. Vanuit Rotterdam vertrok ze met een volle accu. De auto werd overdag aan de lader van de Efteling gehangen. Na een hele dag plezier in het pretpark bleek de LEAF niet opgeladen. Een aanwezige wegenwacht-medewerker kon niet zien wat het probleem was, maar ik vermoed dat ze al vóór het inpluggen van de stekker in de LEAF het laadslot hadden vergrendeld, waardoor er geen contact mogelijk was. De auto werd ’s nachts teruggebracht, want ze konden alleen langzaam laden. Deze mensen zijn helaas dus geen fans geworden van elektrisch rijden…
Elektrische auto testen Een man huurde de LEAF omdat hij graag af en toe in een bijzonderder
52
auto wilde rijden. Hij heeft de LEAF alleen binnen de stad gebruikt:
Onlangs heeft een huidige huurder er vier uur over gedaan om naar
naar de voetbal en naar de kroeg met zijn vrienden. Gewoon om een
Amsterdam te rijden. Dit kwam deels omdat hij niet bekend was met
weekendje uit te testen. En als vervolg heeft één van zijn vrienden de
de beperkingen van rijden op elektriciteit en deels omdat hij niet
LEAF ook een keer gehuurd.
met een volle accu was vertrokken. Want wanneer de snellader het
Een man heeft de LEAF gehuurd voor een echte rondreis in
onderweg ook niet doet, is Amsterdam ineens heel, heel, héél ver weg.
Nederland. Hij had het allemaal heel goed voorbereid, alle laadplekken op zijn route al uitgezocht en, naar wat ik hoorde, er een
Niet zomaar accepteren
zeer leuke en ontspannen reisje mee gemaakt. Ruim 500 km ermee
Huurverzoeken voor de LEAF accepteer ik nu niet meer zomaar. Door
gereden, en ruim op tijd op een laadplek gekomen. Hij wist ook veel al
het rijden op de snelweg, gebruik klimaatcontrole of cruise control
van de techniek en hoe ermee om te gaan. Hij is een zeer groot fan van
ligt de gemiddelde actieradius rond de 100 kilometer.
de Tesla en gebruikte dit als een testrit voor een elektrische auto in een andere prijs- en autoklasse.
Oh nog één anekdote, een dame die de LEAF huurde, reed zachtjes weg, stopte, draaide het raampje open en vroeg of de motor niet
‘Een huurder vroeg of de motor kapot was, want ze hoorde niks met gas geven’
kapot was, want ze hoorde niks met gas geven…
Range anxiety Van een huurder heb ik de term range anxiety geleerd, de angst om onderweg te stranden. Dat is zeker nog een grote factor, want onderweg kan een snellader het niet doen. Of dat ze wel genoemd worden als snelladers, maar weggehaald of buiten gebruik zijn gesteld. Dan is de paniek en ongerustheid over het wel of niet halen van de bestemming groot. Gebruik van airco en met name het rijden op de snelweg hebben flink effect op het bereik van de LEAF.
53
Testrijder
Sinds kort ben ik nu zelf een dagelijkse elektrische rijder en dat
Gijs van der Poel
is best een ervaring. De afgelopen maanden heb ik wel vaker in elektrische auto’s (van collega’s of een leenauto), rondgereden. Een eigen elektrische auto is voor mij nieuw en door mijn gebrek aan
Riders in the storm Nieuwe technologieën zijn voor veel mensen eng, spannend, passen niet in hun wereldbeeld
ervaring ook wel spannend. In één week tijd heb ik vaak geroepen hoe lekker een elektrische auto rijdt, 1000 kilometer afgelegd, vijf keer snelgeladen. Maar ook verzucht dat ik niet kon laden door een benzineauto op ‘mijn’ plekje en dat ik tweemaal mijn kabel niet uit de laadpaal kreeg. Ik heb zelfs één keer ECHT ervaren wat range anxiety is…
en zorgen ervoor dat ze hun gedrag moeten veranderen. Als adviseur duurzame mobiliteit ben ik veelal bezig met uitleggen waarom de vele veranderingen die we in mobiliteit zien, niet zo eng zijn als ze lijken en vaak geen bedreiging vormen maar een kans. Elektrische auto’s worden daarbij
‘Ik heb zelfs een keer ECHT ervaren wat range anxiety is’
het meest met scepsis ontvangen. De batterijen zijn te klein. Er zijn te weinig laadpalen. Er zijn te weinig modellen. “Waarom stopt de overheid überhaupt zoveel geld in een techniek die nog niet uitontwikkeld is”? Enerzijds door de directe winst op het gebied van luchtkwaliteit en milieu, maar misschien nog wel belangrijker: ervaring opdoen.
54
Range anxiety ofwel strandingsangst Met een halfvolle accu vertrok ik laatst vanuit Utrecht naar mijn ouders in Leiden. 15 kilometer speling zou toch voldoende moeten zijn en ik was zo naïef te denken dat ik wel wist hoe je zuinig moest rijden als het er echt op aan kwam. De rit over de A12 ging voorspoedig en die 15 kilometer marge bleef ook goed staan. Het moment dat ik echter rechtsaf de N11 op draaide begon het echte probleem en ontdekte ik een fenomeen dat funest is voor je range als je richting de kust rijdt: “Westerstorm”.
Westerstorm dodelijk Met windkracht 10 recht op de neus werd ik niet alleen bijna van de weg geblazen, het bleek ook dodelijk te zijn voor mijn marge die zienderogen achteruit holde. Toen ik Leiden in reed kwam de mededeling dat de accu van mijn Nissan Leaf leeg was. Mijn navigatiesysteem had een laadpaal gevonden in de buurt, maar die bleek bij aankomst niet te bestaan. Gelukkig was het bedrijf dat aan dit parkeerterrein verbonden was nog open en met een verlengsnoer door het raam kon ik nog een beetje stroom bijtanken om de laatste 3 kilometer naar mijn ouders te redden.
Pech langs de weg Mijn ouders hadden er uiteraard wel een hoop plezier in dat ik al binnen een week met een lege accu was komen te staan. Het bleek ook een goede aanleiding voor een storm aan prachtige anekdotes over de vele keren dat zij langs de weg stil waren komen te staan
Anekdotes
toen ze mijn leeftijd hadden. ‘Wij stonden echt altijd met panne
En als één van mijn toekomstige kinderen over een jaar of 30 met pech
langs de kant van de weg en om een of andere reden was dat altijd
langs de weg staat dan kan ik hem of haar in ieder geval geruststellen
in de stromende regen.’ Vele anekdotes volgden over verschillende
met mooie anekdotes over de tijd dat we pas net elektrisch reden, accu’s
mankementen waardoor je met pech langs de weg kwam te staan. Dat
nog met kabels aan laadpalen werden geladen en dat de Westerstorm
is met de jaren steeds minder geworden en mijn ouders zagen daarin
funest was voor de afstand die je met je auto kon rijden. Tot die tijd ga ik
een hoop parallellen met de huidige problemen van elektrische auto’s.
vooral genieten van de ervaring die ik op doe.
Die verdwijnen vanzelf met tijd en ervaring.
En die ervaring komt. Niet alleen in de fabriek waar laadpalen, accu’s en auto’s continue worden verbeterd, maar vooral op straat. Door veel elektrische auto’s op de weg te zetten krijg je gebruikservaring. Hoe is het nou écht om elektrisch te rijden? Door mijn Westerstorm avontuur, ben ik ervan overtuigd geraakt dat gebruikservaring essentieel is om het elektrisch rijden verder te brengen.
55
Deelnemer Nu Elektrisch Remco de Bruijn
een elektrische vakantierit Remco de Bruijn kreeg zijn Nissan LEAF via de privé lease actie Nu Elektrisch vlak voor de zomervakantie, iets eerder dan verwacht. Hij besloot om in het diepe te springen en het gewoon te gaan doen: een elektrische vakantierit naar Oostenrijk, een trip van 1100 km. Hij haalde daarmee de krant.
Trouw, 21 oktober 2014 Tekst: Quirijn Visscher
56
duurzaamheid & natuur deVerdieping
DINSDAG 21 OKTOBER 2014
9
‘In Aken laadden we bij gemeentewerken. We kregen koffie en mochten er naar het toilet.’
duurzaamheid & natuur deVerdieping
4
9
‘In Aken laadden we bij gemeentewerken. We kregen koffie en mochten er naar het toilet.’ Remco de Bruijn uit Zoetermeer ging met zijn gezin in de elektrische Nissan Leaf op vakantie. FOTO INGE VAN MILL
zonder ondernemersvoordelen voor hen onbetaalbaar. Van alle volledig elektrische auto’s wordt slechts 5 procent, dik 250 auto’s, particulier gereden. Nissan (via vereniging Natuur & Milieu) en Volkswagen verleiden particulieren met privéleasedeals voor elektrische modellen. Daarnaast groeit een kleine, maar interessante e-occasionmarkt voor de particulieren. Natuur & Milieu blijft de markt voor volledig elektrisch rijden voor particulieren openbreken. Dit jaar wist de vereniging vijftig particulieren te winnen voor een geleasete Nissan Leaf. Op 250 particuliere elektrische-autorijders is dat een prima plus. Maar met jaarlijks circa 400.000 nieuwe auto’s erbij in Nederland is dat een druppel op de gloeiende plaat. De vereniging pioniert daarom verder en komt met een vervolg op ‘Nu Elektrisch!’.
Simpel laden De echte doorbraak voor het grote publiek blijft een elektrische auto zonder hybridegedoe die je snel en simpel laadt, minstens 400 kilometer rijbereik heeft en betaalbaar is. Alleen Tesla slaagt er al in – alleen voor zakelijke rijders – met de luxe limousine S. Dit jaar zijn er daarvan bijna 1000 geleverd in Nederland. De crux is dat Tesla’s groot genoeg zijn voor grote batterijpakketten. In 2015 verschijnt de Tesla X: een ruimteauto met vleugeldeuren. Aan kleinere Tesla’s, naar Europese smaak, wordt gewerkt. Fiscale prikkels houden de luxe S intussen betaalbaar voor de zakenlieden. Met de Europese Tesla-fabriek in Tilburg – goed voor de innovatieve maakindustrie – zal die situatie nog wel even blijven.
Een elektrische vakantierit
O
p vakantie naar Oostenrijk met een volledig elektrische auto. Remco de Bruijn en zijn gezin gingen het gewoon doen, vertelde de Zoetermeerder deze zomer in Trouw. Zijn nieuwe privélease-Leaf rijdt op volle batterijen 180 kilometer. Beviel het? De Bruijn: “Ja. We gaan deze herfstvakantie met de Leaf naar het Sauerland en in de krokusvakantie naar Zuid-Duitsland. We willen niet anders meer. Alleen de eerste reisdag naar Oostenrijk, zo’n 1100 kilometer ver, was ik nog gespannen. Daarna raakten we aan de Leaf gewend. Vooraf hadden we de hele reis op internet uitgepuzzeld. In Duitsland laad je niet op met passen, maar via apps. Ik vond een app waarmee ik op veel plekken kon laden.” “We deden drie dagen over de heenreis. Je ontmoet onderweg veel mensen. In Aken laadden we bij gemeentewerken. Daar keken ze vreemd op: een Nederlander. We kregen koffie en mochten er naar het toilet. Dat zouden we vaker gaan
Remco de Bruijn uit Zoetermeer ging met zijn gezin in de elektrische Nissan Leaf op vakantie. FOTO INGE VAN MILL
zonder ondernemersvoordelen voor hen onbetaalbaar. Van alle volledig elektrische auto’s wordt slechts 5 procent, dik 250 auto’s, particulier gereden. Nissan (via vereniging Natuur & Milieu) en Volkswagen verleiden particulieren met privéleasedeals voor elektrische modellen. Daarnaast groeit een kleine, maar interessante e-occasionmarkt voor de particulieren. Natuur & Milieu blijft de markt voor volledig elektrisch rijden voor particulieren openbreken. Dit jaar wist de vereniging vijftig particulieren te winnen voor een geleasete Nissan Leaf. Op 250 particuliere elektrische-autorijders is dat een prima plus. Maar met jaarlijks circa 400.000 nieuwe auto’s erbij in Nederland is dat een druppel op de gloeiende plaat. De vereniging pioniert daarom verder en komt met een vervolg op ‘Nu Elektrisch!’.
meemaken. In Salzburg viel iemand om van verbazing toen hij een Leaf zag van Hollanders. De heenweg reden we binnendoor; terug via de snelweg. De airco bleef uit. Je hebt ook geen automotor die warmte verSimpel laden oorzaakt.” “Van Aken tot Oostenrijk waren we steeds de eerste Nederlanders die ergens een elektrische auto laadden. In een hotel werd een verlengsnoer getrokken door de eetzaal. We mochten gratis laden. In Kaiserslautern
De echte doorbraak voor het grote publiek blijft een elektrische auto zonder hybridegedoe die je snel en simpel laadt, minstens 400 kilometer rijbereik heeft en betaalbaar is. Alleen Tesla slaagt er al in – alleen voor zakelijke rijders – met de luxe limousine S. Dit jaar zijn er daarvan bijna 1000 geleverd in Nederland. De crux is dat Tesla’s groot genoeg zijn voor grote batterijpakketten. In 2015 verschijnt de Tesla X: een ruimteauto met vleugeldeuren. Aan kleinere Tesla’s, naar Europese smaak, wordt gewerkt. Fiscale prikkels houden de luxe S intussen betaalbaar voor de zakenlieden. Met de Europese Tesla-fabriek in Tilburg – goed voor de innovatieve maakindustrie – zal die situatie nog wel even blijven.
‘In een hotel werd een verlengsnoer getrokken door de eetzaal. We mochten gratis laden.’ Remco de Bruijn
Een elektrische laadden wevakantierit gratis bij de ledenlaadpaal van de Volksbank. In Stuttgart leek alles even mis te gaan: de paal werkte niet. We hadden slechts 30 kilometer rijbereik. Maar m’n mobieltje had geen bereik.” “We konden de auto in het stopcon‘In een hotel werd een verlengsnoer tact steken bij een bandenbedrijf. getrokken door de Verderop bij Porsche bleek een eetzaal. Weoffimochten gratis laden.’ ciële laadpaal te zijn. Toen we daar Remco de Bruijn gingen laden, vloog een vertegenwoordiger naar buiten: of we wilden vertrekken. Dit is een openbare paal, zei ik. Collega’s kwamen naar buiten. De man bood zijn verontschuldigingen aan. We kregen koffie. Ach, de vakantie verliep relaxed. Als kamperen met je tent. Dat gevoel van vrijheid. En overal vind je stopcontacten, blijkt maar.” “Duitsers zijn erg geïnteresseerd in elektrisch rijden. Ze reageren positief. Er komen veel snellaadstations bij. In München vroeg iemand zich verbijsterd af hoe een Nederlander zijn laadstation zo snel had kunnen vinden. Hij was net open. Nou, via de app. Raar dat in Nederland zoveel angst is voor elektrisch rijden. We hebben zo’n dicht netwerk.”
O
p vakantie naar Oostenrijk met een volledig elektrische auto. Remco de Bruijn en zijn gezin gingen het gewoon doen, vertelde de Zoetermeerder deze zomer in Trouw. Zijn nieuwe privélease-Leaf rijdt op volle batterijen 180 kilometer. Beviel het? De Bruijn: “Ja. We gaan deze herfstvakantie met de Leaf naar het Sauerland en in de krokusvakantie naar Zuid-Duitsland. We willen niet anders meer. Alleen de eerste reisdag naar Oostenrijk, zo’n 1100 kilometer ver, was ik nog gespannen. Daarna raakten we aan de Leaf gewend. Vooraf hadden we de hele reis op internet uitgepuzzeld. In Duitsland laad je niet op met passen, maar via apps. Ik vond een app waarmee ik op veel plekken kon laden.” “We deden drie dagen over de heenreis. Je ontmoet onderweg veel mensen. In Aken laadden we bij gemeentewerken. Daar keken ze vreemd op: een Nederlander. We kregen koffie en mochten er naar het toilet. Dat zouden we vaker gaan
meemaken. In Salzburg viel iemand om van verbazing toen hij een Leaf zag van Hollanders. De heenweg reden we binnendoor; terug via de snelweg. De airco bleef uit. Je hebt ook geen automotor die warmte veroorzaakt.” “Van Aken tot Oostenrijk waren we steeds de eerste Nederlanders die ergens een elektrische auto laadden. In een hotel werd een verlengsnoer getrokken door de eetzaal. We mochten gratis laden. In Kaiserslautern
laadden we gratis bij de ledenlaadpaal van de Volksbank. In Stuttgart leek alles even mis te gaan: de paal werkte niet. We hadden slechts 30 kilometer rijbereik. Maar m’n mobieltje had geen bereik.” “We konden de auto in het stopcontact steken bij een bandenbedrijf. Verderop bij Porsche bleek een officiële laadpaal te zijn. Toen we daar gingen laden, vloog een vertegenwoordiger naar buiten: of we wilden vertrekken. Dit is een openbare paal, zei ik. Collega’s kwamen naar buiten. De man bood zijn verontschuldigingen aan. We kregen koffie. Ach, de vakantie verliep relaxed. Als kamperen met je tent. Dat gevoel van vrijheid. En overal vind je stopcontacten, blijkt maar.” “Duitsers zijn erg geïnteresseerd in elektrisch rijden. Ze reageren positief. Er komen veel snellaadstations bij. In München vroeg iemand zich verbijsterd af hoe een Nederlander zijn laadstation zo snel had kunnen vinden. Hij was net open. Nou, via de app. Raar dat in Nederland zoveel angst is voor elektrisch rijden. We hebben zo’n dicht netwerk.”
57
Van ‘Nu Elektrisch’ naar Instapdag Torsten Colijn:
‘Rijden alsof je op een zwevend tapijt gaat’ Hij kwam de actie van Natuur & Milieu tegen en was meteen verkocht. De constructie van privé lease was Torsten Colijn op het lijf geschreven: een leasecontract waar alles in zit voor een vast bedrag. Op de Instapdag in 2015 zette hij de deuren van zijn auto open voor vrienden, buren en (on)bekenden. Van consument naar ambassadeur.
Afval scheiden en groene stroom gebruiken deed hij al. Nu rijdt acteur Torsten Colijn, bekend van onder meer ‘Beatrix, Oranje onder vuur’ en ‘Pizza Maffia’, ook milieubewust. Zijn Nissan LEAF regelde hij via de privé lease actie Nu Elektrisch van Natuur & Milieu.
Waarom ben je begonnen met elektrisch rijden? “Ik ben sowieso heel milieubewust van mijzelf. Ik heb het met de paplepel ingegoten gekregen. Ik scheid mijn afval, hou papier, glas en GFT apart. Ook ben ik overgestapt op een groene bank. Ik heb mijn energiezaken groen geregeld. Hoe klein ook je actie, het geeft een goed gevoel. Daarnaast ben ik een buitenmens, opgegroeid in de polder. Ik gebruik dan ook geen chemische troep in mijn tuin; ik wil het zo natuurlijk mogelijk. De laatste stap om te maken was nog het vervoer dus. Ik heb zelf nooit eerder een auto gehad, het liefst reis ik per trein. Dat vind ik heerlijk om even andere dingen te doen,
58
of even bij te slapen. Maar om goed mobiel te zijn heb ik af en toe
Ik gebruik het liefst een snellader. Het aantal snelladers mag van
ook een auto nodig. Die huurde ik via ConnectCar. Helaas rijden de
mij nog fors omhoog. Ik woon zelf in Heiloo, een dorp van zo’n 23.000
meeste huurauto’s op benzine. Daarom ben ik me gaan verdiepen in de
inwoners. Daar zijn slechts een paar laadpalen, en geen snelladers. Je
mogelijkheden met elektrisch rijden.”
merkt dat de palen op populaire plekken, zoals bij het station, drukker zijn. Het zou helemaal mooi zijn als ik in m’n eigen straat mijn auto zou
Hoe bevalt het elektrisch rijden?
kunnen opladen.”
“De eerste keer dat ik elektrisch reed, was met Greenwheels door de binnenstad van Den Haag. Ik had het gevoel alsof ik op een zwevend
Voel je je een pionier als elektrische rijder?
tapijt door de stad ging. In het begin moest ik echt goed kijken of de
“Ja, soms wel. Ik was laatste in Drenthe bij een klein hotel. Daar
auto wel aan stond. Je hoort vooral de wind, je banden op de straat,
hadden ze geen laadpaal. Gelukkig kan mijn auto ook op het
fietsbellen. Het is echt heerlijk rijden. Je moet er wel mee leren rijden.
normale stopcontact. Die vraag hadden ze in het hotel nog nooit
Het is echt anders dan een benzineauto. En je moet goed opletten of
gehoord. Uiteindelijk mocht ik mijn auto elke nacht opladen via
anderen je in de gaten hebben in het verkeer. Zeker als je langzaam
een stopcontact van hun tuinverlichting. Ik vind het leuk om in
rijdt. Ook moet je leren omgaan met lange afstanden. Je moet rekening
de voorhoede mee te doen. Ik had mijn bedenkingen wel hoor, die
houden met je afstand en waar je kunt opladen.”
actieradius is natuurlijk maar beperkt. Toch wilde ik persoonlijk de stap zetten om zo milieubewust te leven. In Heiloo is er nu een
‘Je hoort vooral de wind, je banden op de straat, fietsbellen. Staat de auto wel aan?’
tweede Nissan LEAF. Er bestaat een beetje een motorrijdersgevoel. We groeten elkaar.”
Je hebt je auto geleased via Nu Elektrisch van Natuur & Milieu. Hoe ging dat? “Ik heb een zakelijk contract afgesloten op naam van mijn eenmanszaak als acteur. Ik was al een tijdje bezig met rondkijken voor de mogelijkheden van elektrische auto’s. Ik kwam de actie van Natuur
En gaat dat goed?
& Milieu tegen. Die vond ik heel revolutionair: de eerste milieupartij
“Ja. Ik heb een systeem bedacht om op snelwegen ongeveer 100
die in de auto’s gaat. Een hele goede actie! Ik ben me er verder in gaan
kilometer per uur te rijden. Daarboven gaat namelijk je verbruik
verdiepen en kwam tot de conclusie dat dit een heel fijn idee is:
drastisch omhoog, net als bij een benzineauto. Met mijn LEAF kan ik
een leasecontract waar alles in zit voor een vast bedrag: reparatie,
gemiddeld zo’n 160 kilometer rijden voordat ik weer moet opladen.
onkosten en verzekering. Ik wil namelijk geen elektrische auto kopen.
59
Er is nog niets bekend over de restwaarde van deze auto’s. Over vier
Elektriciteit kost geen drol. Voor een paar euro heb je een volle tank.
jaar zal de huidige techniek waarschijnlijk al weer flink verouderd
Dat is wat anders dan een volle tank benzine. Ik denk wel dat ik bij
zijn. Probeer dan maar eens je auto te verkopen. Een contract voor
een uitzonderingsgroep behoor door nu al bewust te kiezen voor
vier jaar is mooi.”
een elektrische auto. Ik begrijp ook heel goed dat mensen over het algemeen vooral bezig met hun dagelijkse dingen. Elektrisch rijden is
Merk je veel in de kosten nu je elektrisch rijdt?
voor veel mensen een non-issue, net als bijvoorbeeld groene stroom.
“Ik heb natuurlijk hiervoor geen auto gehad. Een deelauto van
Het is de kunst om het voor hen zó aantrekkelijk te maken dat ze zelf
ConnectCar of Greenwheels is handig, als je niet vaak rijdt. Maar
het besluit nemen om elektrisch te gaan rijden.”
heb je de auto al meer dan een paar keer per maand nodig, tikt het behoorlijk aan. Als je dan alles bij elkaar optelt, wordt het een dure grap. Dan ben ik nu toch echt veel goedkoper uit.”
Wat zijn nog meer voordelen die je hebt gemerkt? “De complimenten van de vrienden en buren. Goh, buurman, wat een
‘Overheid: ga aan de slag, liefst met tien tandjes erbij’
mooi model. Zit er echt helemaal geen benzine in? Dat concept is voor veel mensen nog heel bijzonder. Voor velen is het op dit moment denk ik ook niet weggelegd, al is het alleen vanwege de actieradius. Een
Wat kunnen we daar aan doen? Moet de overheid
ander voordeel is het optrekken. Bij het stoplicht maak ik er een sport
hier bijvoorbeeld een rol bij spelen?
van. Vooral met BMW’s is het leuk, die trek je eruit. Maar fijn is het
“Ja. Het is jammer dat de overheid een zwalkend beleid hierover
vooral dat je met deze auto snel kunt accelereren in het verkeer, als
voert. Ze belijden het met de mond, maar het echt uitvoeren
het druk is of er onveilige situaties zijn.”
gebeurt nog niet. De rechtbank in Den Haag heeft een historische uitspraak gedaan dat Nederland nu echt aan de slag moet met de
60
Zou je het ook aanraden bij anderen?
klimaatdoelstellingen, anders halen we het niet. Maar wat doet de
“Zeker. Ik wil graag meewerken aan het stimuleren van innovatie
overheid? In plaats van er keihard voor te gaan, gaan ze in hoger
door zelf actief ermee te rijden en erover te vertellen. Natuurlijk
beroep. Die houding snap ik niet. Ga toch aan de slag, en wel liefst
zijn er ook discussies. Ik probeer altijd het realistische verhaal
met tien tandjes erbij. Ik maak me echt zorgen over de stand van de
te vertellen. Natuurlijk is de actieradius beperkt, maar meestal
wereld. Er is al zoveel vernield, kijk bijvoorbeeld naar het poolijs. Ik
ruim voldoende voor de meeste ritten. Mensen die sceptisch zijn,
mis de urgentie bij de overheid. Door het zwalkende beleid weten
zijn toch ook gevoelig voor de kosten. Kijk eens naar de brandstof.
particulieren en bedrijven ook niet waar ze aan toe zijn.”
te za ag rd s.
a.
ga op visite bij een elektrische auto ontdek alle showrooms bij jou in de de buurt op instapdag.nl
Elektrisch rijden is geweldig. Wil je dat zelf ervaren? Dan krijg je zaterdag aanstaande een unieke kans tijdens de Instapdag. Honderden Nederlanders openen thuis een showroom voor hun elektrische auto. Ze nodigen jou uit om op visite te komen en vertellen je graag hoe voordelig en geweldig hij rijdt. En – wie weet - kun je zelf ook even achter het stuur. Maar pas op: als je een keer elektrisch gereden hebt, wil je niet anders meer.
Mogelijk gemaakt door:
Nederland Elektrisch
61
Koen Zweers, Rijschool De Betuwe
verleiden tot rijden op stroom Koen Zweers, rijschoolhouder in Tiel, werd enthousiast over elektrisch rijden toen zijn accountant hem voorrekende dat hij kosten kon besparen. Inmiddels rijdt hij bijna alleen nog elektrisch met zijn leasauto’s. De stroom wekt hij zelf op, met zonnepanelen. Een mooi voorbeeld van elektrisch rijden op zelfopgewekte schone stroom waar honderden jonge mensen ervaring mee opdoen.
Trouw, 31 augustus 2015 Tekst: Quirijn Visscher
62
duurzaamheid & natuur deVerdieping
UGUSTUS 2015
Juist in de stad kom je ver met een volle accu. Raar dat Amsterdamse rijscholen niet elektrisch rijden.
Rijschoolhouder Koen Zweers doet mee aan ProjectA15 en geeft rijles in een elektrische Renault Zoe. De stroom voor de auto is opgewekt met zonnepanelen bij hem thuis. FOTO’S MERLIN DALEMAN
willen rijden, gaat subsidiëren.” afgesloten leasecontracten. “We zijn de eerste En de A15 dan? Wordt die ooit de duurzaammilieuorganisatie ter wereld die auto’s verste? Van der Gaag voorziet positieve ontwikkekoopt”, zegt Van der Gaag. “Daar hoor ik soms lingen. Fastned opent aan de A15 nog een batzelfs kritiek op.” terij laadstations. Op een gesloten vuilnisbelt Ook Zweers voelt zich een pionier, zegt hij. aan de A15 bij Geldermalsen verrijst een Elektrisch rijden begon als grapje toen hij in enorm zonnepark met 37.000 panelen. De de showroom van de Renault-garage een hippe windmolenprojecten zijn niet afgeblazen, elektrische Zoe zag staan. Naast een offerte maar kosten wel meer voorbereidingstijd. Tevoor een reguliere auto liet hij er een maken gen 2020 ligt de elektrische snelweg klaar voor voor de Zoe. Zijn boekhouder adviseerde, geeen nieuwe generatie stekkerautorijders aan zien alle fiscale voordelen, voor de Zoe te kiede A15. zen. Inmiddels staan er 75.000 kilometers op Zweers voelt dat dat de elektrische auto de de Zoe-teller. “De angst om zonder stroom te kinderschoenen ooit ontgroeien zal. Hij treedt komen is wel verdwenen”, zegt hij. “Ik rijd nu op als een ambassadeur op zijn vakgebied en ook gewoon naar Den Helder.” luistert bijeenkomsten op met zijn les-Zoe. ColEen domper vond hij het dat rijvaardigheidslega’s in Nijmegen en op Walcheren rijden ininstituut CBR zijn Zoe eerst afkeurde voor examiddels ook met een elektrische auto. “Raar menritten. Rijschool De Betuwe specialiseert dat in Amsterdam geen elektrische auto wordt zich in automaten en rijlessen voor mensen gebruikt door rijscholen”, vindt Zweers. “Juist met autisme of ADHD. Een elektrische auto in de stad kom je extra ver op een volle accu, heeft standaard een automaat. In de CBR-regels vanwege het remmen.” stond een voorwaarde die niet kan opgaan voor elektrische auto’s: de motor van een examenMilieuvriendelijke kleurtjes auto moet stationair kunnen draaien. Pas na tussenkomst van de ProjectA15-organisatie Want afremmen betekent bij een elektrische kwam er CBR-fiat voor zijn Zoe. auto vreemd genoeg gratis de batterijen bijvulPionieren is het ook voor de zes lokale initia- zou wonen dat graag elektrische auto’s huurt. len. Geef eens extra gas, zegt Zwees op de kletsOm de koudwatervrees voor de volledig elek- natte rondweg van Tiel. Eenmaal op snelheid teven voor windenergie aan de A15. Het realiseren van windmolens via lokale coöperaties, trische auto’s te overwinnen houdt Natuur & mag het pedaal worden losgelaten. De auto zoals in Nijmegen-Noord en Ochten, neemt Milieu 19 september voor de derde keer de Na- remt zichzelf. Het dashboard vertoont de mimeer tijd in beslag. Natuur & Milieu wist via de tionale Instapdag. De bedoeling is dat eigena- lieuvriendelijkste kleurtjes. Eenmaal bij de roactie ‘Zon Zoekt Dak’ een halve megawatt zon- ren van elektrische auto’s de portieren van hun tonde, als de Zoe langzaam rijdt, begint de auto ne-energie op particuliere daken te realiseren. auto openzetten voor buren, familie en kennis- een wonderlijk klankschaalgeluid te produceVoor snelwegschermen met panelen aan de sen om hen met elektrisch rijden te laten ken- ren om omstanders te waarschuwen voor deze A15 kwam geen toestemming van het Rijk. De nismaken. “Het is een actie die is geënt op Na- superstille auto. beoogde anderhalve megawatt zonnestroom tionale Burendag”, legt Van der Gaag uit. Naast de Zoe-parkeerplaats in Tiel staat Een massale doorbraak van puur elektrisch Zweers’ andere les-Renault, een nieuwe benziwordt niet tijdig gehaald. Een succes noemt Van der Gaag de proef met autorijden laat op zich wachten, maakt het ne-Captur met een uitlaat en een handgeschatestrijders aan de A15. De meesten wonen Rot- ProjectA15 duidelijk. “Elektrisch autorijden kelde versnelling. “Er komt een moment om terdam of omgeving, de stad die elektrisch au- staat nog steeds in de kinderschoenen”, be- de Captur weer de deur uit te doen”, zegt eers doet mee aan ProjectA15 en geeft rijles in een elektrische Renault Zoe. De stroom voor de auto is opgewekt met zonnepanelen bij hem thuis. FOTO’S MERLIN DALEMAN torijden aanprijst. De 35 deelnemers verhuren schouwt Van der Gaag. “Er is veel nog veel te Zweers. “Die kan niet meer uit, omdat ik zohun elektrische auto via Snappcar. De opbreng- doen. De A15 is onze showcase om lokaal en- veel lessen rijd met de automaat. Dan rijd ik sten, rond 30 euro per huurdeal per dag, druk- thousiasme te ontwikkelen voor zowel duurza- straks alleen elektrisch, ook privé. Ik rijd regelken de autokosten van de verhuurders. Natuur me energie als elektrisch autorijden. In deze matig naar Den Helder. Dat is haalbaar. Elke & Milieu zet in 2016 soortgelijke projecten op fase vinden we het rechtvaardig dat het Rijk keer onderweg eventjes vijf minuten aan de in Den Haag en Utrecht, waar genoeg publiek ook eens particulieren die volledig elektrisch snellader, dat werkt het beste.”
en. “We zijn de eerste ereld die auto’s verg. “Daar hoor ik soms
een pionier, zegt hij. als grapje toen hij in ault-garage een hippe
9
‘ProjectA15 is onze showcase om lokaal enthousiasme te ontwikkelen voor duurzame energie en elektrisch autorijden’
‘ProjectA15 is onze showcase om lokaal enthousiasme te
willen rijden, gaat subsidiëren.” En de A15 dan? Wordt die ooit de duurzaamste? Van der Gaag voorziet positieve ontwikkelingen. Fastned opent aan de A15 nog een batterij laadstations. Op een gesloten vuilnisbelt aan de A15 bij Geldermalsen verrijst een enorm zonnepark met 37.000 panelen. De
‘Stroom? De huurder let er niet eens op’
‘Stroom? De huurder let er niet eens op’ Jeroen Prinsen (47) verhuurt sinds maart 2014 vanuit Poortugaal een elektrische Nissan Leaf via de website Snappcar. Hij doet dat via zijn bedrijf Meetz, een kantoor- en vergadercentrum aan de A15 onder de rook van Rotterdam. Hij heeft als testrijder van ProjectA15 de meeste verhuurdeals op zijn naam staan: 150. De Leaf huren kost bij hem 30 euro per dag. Er staat 28.000 kilometer op de teller. Langste verhuurrit (met tussendoor opladen): 300 km. Prinsen: “De meeste mensen die Snappcar gebruiken om een auto te huren, letten er helemaal niet op of ze een elektrische auto huren. We vragen wat de huurder van plan is. Veel mensen denken dat er een hulpmotor in zit en dat het een hybride is. Het is voorgekomen dat we hebben moeten afzeggen.” “Eén keer is het gebeurd dat de huurder de accu leegreed. Nissan had gelukkig een reserveauto. Maar van die service wil je niet te vaak gebruikmaken.” “Twee tot drie dagen per week is de Leaf verhuurd. Er zijn ook vaste huurders. Zelf gebruiken we de auto bijvoorbeeld om naar de cateraar te rijden. We laden onze Leaf op met stroom uit de laadpaal. Dat is immers groene stroom. Het leasecontract voor de Leaf is met een jaar verlengd. Wij zijn er helemaal aan gewend.”
63
Henk Houth,
Taxichauffeur Henk Houth pakte vroeger met oudjaar altijd een bezem
Taxibedrijf De Groene Betuwe
om al rond één uur ’s nachts de vuurwerkresten bij elkaar te vegen. Hij wilde aan zijn kinderen laten zien dat ze hun rotzooi moesten opruimen. Deze aanpak zet hij voort met zijn duurzame onderneming
Elektrische taxi rijdt ook door de Betuwe
Taxi & Meer de Groene Betuwe in Lienden; hij wil de rotzooi die hij maakt opruimen en het liefst voorkomen dat hij het milieu vervuilt. Zijn wagenpark van acht taxi’s telt daarom twee 100% elektrische, een hybride en een plug-in hybride auto en een elektrisch busje. Voordat hij deze elektrische vloot had, compenseerde hij de uitstoot jarenlang door het aanplanten van bomen.
Niet alleen in de grote steden, maar ook in landelijke gebied rijden elektrische taxi’s rond. Taxichauffeur Henk Houth is met zijn duurzame voertuigen een pionier in de Betuwe. Hij maakt onderdeel uit van Project A15. “Iets bijdragen aan een betere wereld is voor mij een vorm van rijkdom.”
Inmiddels is het dak van zijn huis en tevens bedrijfspand voorzien van zonnepanelen, zijn nieuwste vorm van compensatie. “Deze manier van werken geeft mij een heel goed gevoel en dat is veel meer waard dan geld. Iets bijdragen aan een betere wereld; dat is voor mij rijkdom”, zegt Houth, terwijl hij door de boomgaarden rond Rhenen rijdt. Vannacht heeft de elektrische Nissan Leaf ‘aan de stekker gelegen’ en is dus opgeladen. “Hij kan in de winter dan ongeveer honderd kilometer rijden. Wanneer je de verwarming in de auto aandoet, gaat de accu namelijk sneller leeg”, zegt Houth.
Puzzelen Voor de deur van zijn bedrijf plugt hij de stekker in het laadstation. Binnen aan de keukentafel zit zijn vrouw Patricia die de roosters maakt. Ze moet daarbij rekening houden met de beperkte inzetbaarheid van de elektrische auto’s. “Dat is over het algemeen Door Marlies Dinjens
goed te doen. Het is even puzzelen. Ik krijg er eigenlijk alleen op een
Eerder gepubliceerd
extreem drukke dag hoofdpijn van”, zegt Patricia. De aanschafprijs
op www.projecta15.nl
van een elektrische taxi is hoog, maar de kosten voor onderhoud en
64
brandstof zijn laag. “Een minpunt van de elektrische taxi is dat hij een
Elektrische taxibedrijven zijn aantrekkelijke partijen voor duurzame
deel van de dag moet opladen en dan stilstaat. Je kunt er bijvoorbeeld
bedrijven om mee samen te werken. Het draagt bij aan hun groene
in de ochtend en later in de middag een rit meemaken. Maar wij doen
imago om in een elektrisch voertuig voor te komen rijden. Bij
dit echt overtuiging en staan hier volledig achter.”
aanbestedingen van taxiconcessies spelen milieuaspecten een steeds grotere rol. Dit was ook het geval op Schiphol, waar 167
“Helaas denken veel taxichauffeurs nog onterecht dat elektrisch rijden
elektrische taxi’s gaan rijden vanaf de voornaamste opstapplaats
door de beperkte actieradius alleen mogelijk is in de steden. Maar Henk
bij de aankomsthal. Duurzaamheidsambities op het gebied van
laat zien dat het ook op het platteland kan. Hij is echt een pionier”, zegt
luchtkwaliteit en CO2-uitstoot waren, naast het aanbieden
Maarten van Biezen, hoofd Mobiliteit van Natuur & Milieu.
van kwalitatief en kwantitatief hoogwaardig taxivervoer, een belangrijke eis voor de luchthaven.
Schonere lucht Vooral in de grote steden en rond Schiphol rijden veel elektrische
Groene uitstraling
taxi’s rond. Gemeenten als Amsterdam en Rotterdam zijn blij dat
Bedrijven die een actief klimaatbeleid hebben, presteren bovendien
de luchtkwaliteit daarmee aanzienlijk verbetert en verschaffen
20 procent beter dan ondernemingen die niets doen aan duurzaam
onder meer een aanschafsubsidie, naast het fiscale voordeel dat
ondernemen, blijkt uit een trendonderzoek van duurzaamheidsclub
de Milieu Investeringsaftrek (MIA) al oplevert. Een gemiddelde taxi
MVO Nederland. Eén van de voorbeelden uit het rapport was
stoot namelijk vijfendertig keer zoveel stikstofdioxide uit als de
TaxiElectric Amsterdam, waarmee grote hotelketens in de hoofdstad
gemiddelde personenauto in een stad. “In Amsterdam rijden veel
een overeenkomst sloten. “De hotels werken vanwege de groene
elektrische Tesla’s. Die kunnen gemiddeld 350 kilometer rijden op
uitstraling graag samen met een duurzame partij”, zegt Maarten
een volle accu”, zegt Maarten van Biezen. “De komende jaren zullen
van Biezen. Dat geldt ook voor sommige klanten van Henk Houth in
de accu’s steeds sterker worden en daarmee nog geschikter voor
de Betuwe. Stenneke van Beijnum wordt al jaren door het groene
landelijke gebieden.” Ook het aantal laadpalen steeg zowel in de
taxibedrijf naar het ziekenhuis gereden. Ze draagt het milieu
Randstad als daarbuiten flink. In de afgelopen twee jaar verdubbelde
een warm hart toe. “Ik moet iedere week naar een kliniek voor
het aantal publieke laadpunten tot ruim 5000. Ook kwamen er meer
behandelingen. Het is prettig om dat met een elektrische taxi te doen.
snelladers bij, bijna vier keer zoveel. De overheid wil in 2025 één
Nu kan ik voor een taxirit ook een goede keuze maken, net als met de
miljoen elektrische auto’s op de weg hebben. Het bedrijf FastNed
aanschaf van zonnepanelen op mijn dak. Dat is fijn.”
‘Met een elektrische taxirit maak ik een goede keuze, net als met de zonne panelen op mijn dak’
speelt hier op in met het plaatsen van 400 snellaadpunten langs de Nederlandse snelwegen. Iedere week moet er een laadpunt bijkomen met als eindresultaat een netwerk met landelijke dekking.
65
