Deze maand: Themanummer Opleidingen

Onafhankelijk vakblad voor lassen, lijmen en snijden | Nummer 5 - mei 2011

Deze maand: Themanummer Opleidingen Met Paul Doeswijk, Manager Opleidingen bij het NIL, de nieuwe lesstof en een kijkje bij diverse opleidingsbedrijven

VOORWOORD

mei 2011

Colofon www.vakbladlastechniek.nl Redactie Bert de Jong, Maurice Mol, Patric de Smet, Pieter Smittenaar, Walter Vermeirsch, Leo Vermeulen, Henk Zandvliet Eindredactie Pieter Smittenaar, Leo Vermeulen. Uitgever OPUS communicatie-ontwerp, Leiden Advertentie-exploitatie Robert Jan Schaart, Fruitweg 24 j, 2321 GK Leiden T 071 589 56 44, F 071 541 41 50 E [email protected], [email protected]

ITW WELDING PRODUCTS

Kennis en Passie voor Lassen ITW WELDING PRODUCTS levert een uniek en volledig producten programma uit een aantal marktleidende merken. Het assortiment omvat lastoevoegmaterialen, lasmachines, accessoires en inductieve verwarming apparatuur. Miller lasapparatuur Miller is wereldwijd de marktleider op het gebied van lasapparatuur. Miller staat al meer dan 80 jaar garant voor uitstekende laseigenschappen, vooruitstrevende innovatieve lasboogprocessen en bovenal ultieme betrouwbaarheid! Zeer uitgebreid pakket lastoevoegmaterialen Keuze uit de vooraanstaande merken Elga, Hobart, McKay en Trimark biedt u de mogelijkheid het juiste lastoevoegmateriaal te selecteren voor elke specifieke toepassing variërend van hoogwaardige verbindingslassen tot reparatie en oplassen.

Vakkundige technische ondersteuning staat voor u klaar Onze diensten en producten zijn gebaseerd op “Quality and Know-How in Welding”. ITW Welding Products biedt u een bekwaam team van technische adviseurs. Zij kunnen u adviseren en begeleiden op het gebied van efficiënte procesen productkeuze, het ontwikkelen van lasprocedures, training en kwalificatie van lassers.

Geïnteresseerd in onze mogelijkheden? Onze verkooporganisatie evenals zorgvuldig geselecteerde dealers met gedegen vakkennis staan voor u klaar voor ondersteuning en aanschaf van lasapparatuur en lastoevoegmaterialen. Bel ons op: Tel. 0186 641 444. Wij zijn u graag van dienst!

www.itw-welding.com

ITW Welding Products BV is onderdeel van Illinois Tool Works Inc. (ITW), met ongeveer 800 business units. ITW maakt deel uit van de “Fortune 200-lijst” van Amerikaanse beurs genoteerde ondernemingen.

We leven in een tijd waarin er ondanks de financiële crisis een groot tekort is aan vakbekwame mensen. Dat beperkt zich niet tot alleen maar lassers en lasdeskundigen, ook andere technische beroepen kampen met dit probleem. Het bedrijfsleven, scholen en

Belgisch Instituut voor Lastechniek Antoon van Osslaan 1-4, 1120 Brussel, België T +32 9 264 32 54, F +32 9 223 73 26, E [email protected] www.bil-ibs.be

wijs spelen hierin een sleutelrol. Hoe beter de theorie

OPUS communicatie-ontwerp Fruitweg 24 j, 2321 GK Leiden, T 071 589 56 44, F 071 541 41 50 E [email protected] www.opus-co.nl

de overheid moeten de handen ineen slaan om dit probleem op te lossen. Kennis, informatie en onderaansluit op de praktijk, hoe kleiner de kloof tussen het bedrijfsleven en de scholen wordt. Kennis is macht. Het NIL realiseert zich dat als geen ander en geeft hier voortdurend invulling aan. Onder meer door de lesstof up-to-date te houden. Daarover leest u in deze opleidingsspecial.

Abonnementen Binnenland € 62,50 (particulier op privé-adres); € 98,75 (bedrijf) en € 31,25 (studenten en senioren). België € 95,-; overig buitenland € 116,50 (op bedrijfsnaam). Prijzen zijn excl. BTW. Voor abonnementen in België neemt u contact op met: [email protected]

Wij zijn trots dat wij binnenkort nieuwe

Lastechniek verschijnt elf keer per jaar en wordt toegezonden aan deelnemers van het Nederlands Instituut voor Lastechniek (NIL) en het Belgisch Instituut voor Lastechniek (BIL) en andere geïnteresseerden en belanghebbenden in de verbindingstechniek. Voor vragen over abonnementen kunt u terecht bij het NIL. Het abonnement geldt voor een geheel jaar. Opzeggingen per aangetekend schrijven vóór 1 oktober van het lopende jaar. Verzendadres wijzigen? Stuur dan het etiket met verbeterd adres retour.

nieuwe lesboeken uit net als voor de

Al onze advertentiecontracten worden afgesloten conform de regels voor het Advertentiewezen gedeponeerd bij de rechtbanken in Nederland.

Hoewel de informatie gepubliceerd in deze uitgave zorgvuldig is uitgezocht en waar mogelijk gecontroleerd, sluiten de uitgever en de redactie uitdrukkelijk iedere aansprakelijkheid uit voor eventuele onjuistheden en/of onvolledigheid van de verstrekte gegevens.

FORTUNE 200

is macht

Adressen Nederlands Instituut voor Lastechniek Postbus 190, 2700 AD Zoetermeer T 088 400 85 60, E [email protected] www.nil.nl

Ontwerp en lay-out Bert de Jong, OPUS communicatie-ontwerp, Leiden. Drukwerk Veldwijk Van Loon, Waddinxveen.

ITW Welding Products BV Edisonstraat 10 NL-3261 LD Oud-Beijerland T +31 (0)186 641 444 F +31 (0)186 640 880

Kennis

©2011 Overname van artikelen is slechts mogelijk na verkregen schriftelijke toestemming van de uitgever. Volg LASTECHNIEK op twitter: @nillastechniek en Linkedin.com

lesboeken kunnen introduceren voor de handvaardigheid opleidingen op alle niveaus en technieken. En ook voor diverse kaderopleidingen komen er binnenkort nieuwe lijm-opleidingen EAB, EAS, EAE. Maar lassen leer je niet uit een boekje. Daarom organiseert het NIL ook dit jaar een aantal interessante workshops waarbij vanuit de praktijk zo veel mogelijk kennis en ervaring worden uitgewisseld. Het bedrijfsleven en de overheid moeten anti-cyclisch investeren in kennisontwikkeling en zorgen dat Nederland op vele technische terreinen nadrukkelijk een rol blijft spelen. Nu en in de toekomst. Ik wens u veel kennis, maar bovenal veel leesplezier toe. Henk Zandvliet, Directeur Nederlands Instituut voor Lastechniek.

32 28

Inhoud #05 | mei 2011

30 32

LASTECHNIEK is een uitgave van OPUS communicatie-ontwerp i.s.m. het Nederlands Instituut voor Lastechniek en het Belgisch Instituut voor Lastechniek www.vakbladlastechniek.nl

04 10 11 16 18 24

Berichten uit de laswereld Producten uit de laswereld Gevulde draden Verbeteren en vernieuwen; in gesprek met Paul Doeswijk Vernieuwing NIL-lesstof; kleurrijke krachttoer EWF richtlijn lascoördinatoren

35 38 41 42 46

Stodt signaleert meer vraag naar specifieke opleidingen EWF lijmopleidingen Theo van den Broek; lasinstructeur vol passie voor het vak De NIL-erkende opleidingsinstellingen SBC Sasbout Vosmeer Willem de Welder Staalmarkt, een goede partner voor het onderwijs Brancheregister “Goede begeleiding, discipline en duidelijkheid zijn de voorwaarden voor het succes. Respect voor de cursist, belangstelling voor zijn

12

privé-omstandigheden, een goede sfeer en ook eisen stellen. Je mag verwachten dat ze zich volledig inzetten”

“Normen, aanduidingen, materialen en kwalificaties. Aan al deze zaken is in het nieuwe lesmateriaal aandacht besteed”

18 Cover: SBC Sasbout Vosmeer (Foto Frits Falkenhagen)

38

LASBERICHTEN

mei 2011

LASBERICHTEN

mei 2011

BERICHTEN U ITDE L ASWERELD Technologiekring Noord: toepassing van een nieuwe generatie laserbronnen

Verbetering resultaat voor

Van Leeuwen Buizen Groep

Datum:

dinsdag 17 mei 2011.

Aanvang:

15:30 uur.

De Van Leeuwen Buizen Groep realiseerde in 2010

Groei en initiatieven

Sluiting:

20.30 uur.

een aanzienlijke verbetering van het resultaat ten op-

Het bedrijf investeerde in 2010 onder andere in locaties

Locatie:

Neopost Technologies B.V., De Tijen 3 in Drachten

zichte van het voorgaande jaar. Marktherstel en be-

en nieuwe productgroepen om nieuwe klanten en mark-

scheiden uitbreiding van marktaandeel resulteerden

ten te kunnen bedienen. Zo werd de Fluid Power divisie

in een volumestijging van 16 procent wereldwijd.

van Anbuma, een Belgische voorraadhouder actief in

De ontwikkelingen op het gebied van lasertoepas-

tekenis van bijvoorbeeld beammanagement in deze?

singen voor o.a. de RVS-industrie en de dunneplaat-

Wat is het voordeel? Wat kun je verwachten? Welke

verwerkende industrie hebben niet stilgestaan. In de

kosten brengt het met zich mee? Et cetera. Ook zal

Het nettoresultaat is 7,8 miljoen euro, een verbetering

nationale business unit Offshore Structurals werd opge-

bijeenkomst van de Technologiekring Noord op 17

een tweetal bedrijven, die de nieuwe generatie lasers

van 5,9 miljoen euro ten opzichte van 2009. De solvabi-

start om klanten wereldwijd complete staalpakketten te

mei as. wordt aandacht besteed aan de nieuwe ge-

toepassen, hun ervaringen met u delen.

liteit bleef met 50 procent onveranderd sterk. Door de in

bieden voor het offshore/olie en gas segment.

2009 genomen maatregelen van kostenbeheersing en

Het totaal aantal medewerkers nam van 1005 eind 2009 toe tot 1030 eind 2010.

neratie lasers en hun prestaties bij het lasersnijden

Frankrijk, België en Nederland, overgenomen. De inter-

en laserlassen.

De Technologiekring Noord is een initiatief van Syn-

voorraadreductie kon het bedrijf een goede start maken,

Wat zijn de nieuwste laserconcepten en wat is de be-

tens, Koninklijke Metaalunie, TCNN en FME/CWM.

ondanks de onzekere marktomstandigheden begin 2010. Vooruitzichten Industrie en energie

De marktvooruitzichten zijn voor 2011 duidelijk beter

Van Leeuwen richt zich als internationale handelsonder-

dan vorig jaar. Het eerste kwartaal toonde een duidelijke

neming in stalen buizen en buisproducten op zowel de

toename van de vraag in zowel de energie- als industrie-

energie- als de industriemarkt. Met name in de Europese

markt.

industriemarkt herstelden de volumes zich, onder meer

Peter Rietberg, Voorzitter van de Raad van Bestuur:

bij machineproducenten.

“De kracht van Van Leeuwen ligt in het wereldwijde netwerk van vestigingen, waarmee we in staat zijn onze

Vanaf juni 2011 zal er op de Universiteit Twente in het laserlab een nieuwe robot van ABB met draai-kantel

De wereldwijde activiteiten binnen de energiemarkt

specialistische kennis en ons assortiment aan de klanten

manipulator beschikbaar zijn voor onderzoek en toe-

zaten in 2010 op een lager niveau dan 2009. Aan het

op zo veel mogelijk plaatsen lokaal aan te bieden. We

passingen op het gebied van laserlassen en laser-

eind van het jaar was er echter een wereldwijd herstel

versterken dit netwerk met nieuwe vestigingen en door

cladden. Deze nieuwe robot past perfect binnen de

van de investeringen en een beduidende toename in het

uitbreiding van bestaande faciliteiten. We investeren

strategie van het Laser Applicatie Centrum om zich te

aantal aanvragen voor projecten in het Midden-Oosten,

daarnaast blijvend in onze medewerkers, zij zijn onze

specialiseren in hoogwaardige dienstverlening.

Azië en Australië.

belangrijkste schakel met de klant.”

Hoogwaardige onderzoeken en toepassingen behoren beide tot deze categorie. De aanschaf van de apparatuur is voortgekomen uit een langdurige en intensieve samenwerking tussen de Universiteit Twente, M2i en het Laser Applicatie Centrum, en geeft aan dat de genoemde partijen voorop willen lopen op het gebied van materiaalbewerking met lasers in Nederland. Aan de keuze voor deze robot is een uitgebreid vooronderzoek vooraf gegaan. Doorslaggevende factoren voor de keuze van dit merk en model waren de open en veelzijdige

4

besturing, de gebruiksvriendelijke bediening, de goede absolute nauwkeurigheid en

In het lesprogramma van 2010-2011 is er op de LIS

herhaalnauwkeurigheid, de goede koppeling tussen robotarm en manipulator, de

(Leidse Instrumentmakers School) begonnen met cur-

uitstekende service en natuurlijk de aanschafprijs.

sus lasertechniek voor derde en vierde jaars studenten,

De investering is noodzakelijk om in staat te zijn om nieuwe en veeleisendere werkzaam-

waarbij ze na het afronden van een stevige basiscursus

heden uit te kunnen voeren. De open besturing van de robot biedt daartoe vele nieuwe

lasertheorie de nodige praktijkervaring op doen. Deze

mogelijkheden en het offline programmeerpakket dat ook aangeschaft is, helpt om

praktijk ervaring vinden wij nodig omdat materiaal

ingewikkelde contouren te kunnen programmeren.

bewerken met laser steeds meer voorkomt in de fijn-

Het Laser Applicatie Centrum (LAC) ondersteunt bedrijven bij het bewerken van materia-

mechanische industrie. De jongens en meisjes leren in

len met lasers en levert direct toepasbare hoogwaardige kennis en/of producten, volledig

practicumvorm lasersnijden, laserlassen en lasergrave-

aangepast aan de wensen van de industrie. Het LAC is gevestigd op de Universiteit

ren. Ook het meten met licht komt aan de orde in de

Twente. Meer informatie en een demo zijn te vinden op:

vorm van een interferrometer opstelling, een polarisa-

www.lac-online.nl/2011/03/eerste-abb-irb2600-robot-in-nederland-op-universiteit-

tieproef en een spectraallijnenexperiment.

twente/#more-1060

Voor meer informatie: www.lis-mbo.nl

Voor úw lasbericht: [email protected] 5

LASBERICHTEN

mei 2011

BERICHTEN U ITDE L ASWERELD

LASBERICHTEN

mei 2011

Uitnodiging presentatie

Tour Phare Frans spektakel met Nederlands tintje

Wij nodigen u uit een presentatie te verzorgen

De Eiffeltoren krijgt er een broertje bij. In Parijs verrijst de komende

de ontvangen samenvattingen.

tijdens het Lassymposium 2011. De definitieve keuze van de te onderwerpen gebeurt op basis van

jaren de hoogste wolkenkrabber van het Europese vasteland. De ‘Tour

Lijmthemadag 2011 bij Tata Steel

Phare’ wordt bijna 300 meter hoog (de Eiffeltoren is 324 meter) en

U kunt rekenen op een spreektijd van ca. 20 minuten,

krijgt 69 verdiepingen. Hij komt te staan in La Défense, een zakenwijk

gevolgd door een discussie van maximaal 10 minuten.

Op 17 mei organiseert de sectie Hechting van de

in het westen van de lichtstad. Opdrachtgever is de Frans-Nederlandse

Nadere details daarover ontvangt u direct na accepta-

Bond van Materialenkennis in samenwerking met

vastgoedonderneming Unibail Rodamco.

tie van de ingediende presentaties.

het Hechtingsintituut van de TU Delft bij Tata Steel in

Indien u een presentatie wilt voorstellen, verzoeken

IJmuiden de Lijmthemadag 2011.

De Tour Phare wordt bepalend voor de skyline van de stad. Uiteraard

wij u, vóór 28 mei 2011, een samenvatting van max.

vanwege de hoogte, maar vooral vanwege het ontwerp. De toren veran-

200 woorden met de titel en de naam (met de juiste

De laatste ontwikkelingen op het gebied van de lijm-

dert op elke hoogte aan elke kant voortdurend van vorm. De gevel is van

titulatuur) van degene die de presentatie zal houden,

technologie in Nederland, waarvan de eerste initiatie-

glas. Daaroverheen is metaalwerk gedrapeerd als een stuk stof die over

te sturen naar één van beide organiserende instituten.

ven inmiddels vorm hebben gekregen, zoals de opzet

de toren is gegleden. Het is net een jurk.

Als spreker bent u gedurende het lassymposium onze

van het kennisnetwerk Duurzaam Lijmen en de start

gast en betaalt u geen toegang.

van lijmopleidingen met Europees geldig diploma, zullen in de toekomst duidelijk hun vruchten af gaan wer-

Gefilterd zonlicht Het wordt een spectaculaire toren die in niets lijkt op traditionele wolken-

De selectie van de papers wordt verricht door een

pen. Lijmen zal in de toekomst in Nederland eindelijk

krabbers. Dit jaar beginnen de werkzaamheden. De jurk is een rooster

commissie van Belgische en Nederlandse leden, onder

als een serieuze verbindingstechniek worden gezien,

van roestvrij staal dat het zonlicht filtert. Het gevaarte leunt op drie

voorzitterschap van de directeuren van beide institu-

net zoals dat in de landen om ons heen al veel langer

enorme voetstukken, die ver uit elkaar staan. Wandelaars kunnen onder

ten, de heren Vermeirsch en Zandvliet.

het geval was.

nen wil, moet gebruikmaken van een zwevende trap van vijftig meter

Als u onverhoopt geen presentatie kunt geven, zouden

Het bestuur van de sectie Hechting van de Bond van

lang. Die begint op de grond buiten het gebouw en gaat de toren binnen

wij wel graag van u willen weten of u interesse heeft

Materialenkennis heeft daarom besloten om dit jaar

op de negende en tiende verdieping. Daar bevindt zich de entreelobby.

in het bijwonen van dit symposium en naar welk

een breed lezingen programma op te zetten. Insteek

Niet alleen de vorm verandert steeds, ook de kleur. Soms is het glanzend

onderwerp uw voorkeur uitgaat. U kunt een e-mail

hierbij is, om de techniek van het lijmen te belichten,

zilver, dan weer somber grijs. Spectaculair wordt ook het panoramares-

sturen naar [email protected] voor België

maar steeds bezien vanuit een praktisch oogpunt.

taurant op de hoogste verdieping. Uitzicht over heel Parijs op 300 meter.

en [email protected] voor Nederland.

Hiertoe zijn drie bijzondere buitenlandse gastsprekers

de Tour Phare doorlopen, tussen die drie immense pilaren. Wie naar bin-

uitgenodigd.

WELDING WEEK 2011

Sponsoring Sessies

Wij bieden de volgende mogelijkheden tot sponsoring

De dag wordt gecomplementeerd met een bijzonder

Tijdens dit symposium zal in een aantal sessies de actu-

van dit tweedaags lassymposium:

bezoek aan de Warmbandwalserij van Tata Steel.

Op 19 en 20 oktober 2011 organi-

ele stand van zaken rond de verbindingstechniek

• Vermelding van uw bedrijfslogo op alle documen-

Helaas kunnen alleen de eerste 50 inschrijvingen deel-

seert het Belgisch Instituut voor

worden weergegeven, waarbij accenten zullen liggen op

ten en correspondentie die betrekking hebben op

nemen. Reden genoeg om snel te registreren op

Lastechniek (BIL) samen met het

de volgende terreinen:

dit symposium.

www.lijmthemadag.nl

Nederlands Instituut voor Lastech-

Ontwikkeling en toepassing moderne lastechnieken;

• Vermelding van uw bedrijfslogo (gelinkt naar uw

niek (NIL) opnieuw het Nederlandstalig “Lassympo-

Procesbeheersing bij MIG/MAG lassen; Robotiseren

website) op het aanmeldingsformulier op de BIL

Let op: Voor deelname aan het bezoek aan de Warm-

sium 2011” in Antwerpen, België. Dit loopt tijdens de

en mechaniseren; Onderhoud en reparatie; Veilig-

website.

bandwalserij bent u vanuit veiligheidsoverwegingen

WELDING WEEK 2011 gehouden in de Antwerp

heids- en gezondheidsaspecten bij het lassen Laser

Expo (Bouwcentrum) van 18 tot 21 oktober 2011.

en hybridelasprocessen; Kwaliteit bij verbinden, nor-

out (één A4 pagina in kleur beschikbaar bij bedrijf

men in de lastechniek; Ontwikkeling in het niet de-

of indien digitaal aangeleverd, wordt dit door ons

structief onderzoek; Solderen, procesbeheersing en

zwart/wit afgedrukt).

regelgeving; Software voor de lastechniek; Slijtvaste

• Bedrijfsadvertentie (A4 pagina, R/V) in de hand-

• Vermelding van uw bedrijfslogo op de uitnodiging

verplicht uw identiteitsbewijs (paspoort/rijbewijs) mee te nemen! Tevens nodigen wij u uit om als afsluiting van de dag deel te nemen aan het warme buffet in het Dudok

en corrosievaste lagen; Certificering en opleidingen;

die naar 6500 relaties in de laswereld zal worden

Huis, gelegen op het terrein van Tata Steel. U kunt zich

Lasbaarheid van moderne materialen.

gestuurd (bij aanmelding vóór 15 juni 2011).

op www.lijmthemadag.nl voor zowel het symposium, het bedrijfsbezoek en de het warme buffet aanmelden.

6

Het is de bedoeling dat er in parallelle sessies een zo

De kosten voor dit pakket bedragen:

Als u lid bent van de Bond voor Materialenkennis, dan

breed mogelijk overzicht wordt geboden van de actuele

€ 300,00 excl. BTW voor de BIL/NIL leden en

zijn de kosten voor de gehele dag € 100,- per persoon,

stand van zaken in de las- en verwante technieken.

€ 500,00 excl. BTW voor niet-leden.

voor niet-leden € 150,--.

7

LASBERICHTEN

mei 2011

Presentatie Duurzaamheidskompas FME-voorzitter Jan Kamminga heeft donderdag 21 april in Utrecht het eerste exemplaar van het FME Duurzaamheidskompas in ontvangst genomen. De overhandiging markeerde het einde van een intensief project van tien maanden. In die periode onderzochten 25 bedrijven, voornamelijk uit de achterban van de Vereniging FME-CWM, hoe zij duurzaamheid in alle geledingen van hun bedrijfsvoering kunnen doorvoeren.

LASBERICHTEN

mei 2011

BERICHTEN U I TD E L ASWERELD Fietsteam Servlas weer bij Alpe d’Huzes. Wielerspektakel viert jubileum. Op 9 juni juni neemt het Servlas fietsteam, evenals

aan het KWF/Alpe d’Huzes fonds. Het evenement

vorig jaar deel aan het wielerspektakel Alpe d’Huzes.

draait op vrijwilligers en alle kosten worden door de

Het Servlas fietsteam wordt daarbij gesteund door de

deelnemers zelf gedragen. Daarnaast zorgt een strikt

De eindresultaten van het project FME Duurzaam-

investeringsmaatschappij Standard Investment, door

anti-strijkstokbeleid dat 100 procent van het ingeza-

heidskompas zijn vastgelegd in het Handboek Duur-

de zusterbedrijven Gascare en Bron Gouda en door

melde geld ook daadwerkelijk ten goede komt aan het

zaamheid High Tech Systems. Dit handboek helpt

een aantal vaste toeleveranciers en relaties.

onderzoek naar de bestrijding en preventie van kanker.

zaamheid niet alleen te besparen maar ook geld te

Teamcaptain René Veenman van het Servlas fietsteam

Het Servlas fietsteam bestaat uit vijf wielerfanaten die

verdienen en haakt in op vier thema’s: strategievor-

zegt over Alpe d’Huzes 2011: “Dit jaar belooft heel bij-

ernaar streven het maximale aantal beklimmingen te

ming, productontwikkeling, ketenmanagement en

zonder te worden. Het is de zesde keer dat het evene-

volbrengen. Om hun doel te bereiken probeert het team

personeelsbeleid.

ment plaatsvindt. Het wordt gevierd als een jubileum.”

zich zo goed mogelijk voor te bereiden met trainingen

Duurzaamheid is ook in de technologische industrie

In 2006 is men begonnen met 66 deelnemers en heeft

in Nederland en ook in het buitenland. Veenman: “Wij

een actueel onderwerp. Het schaarser worden van

men een sponsorbedrag van ruim 370.000 euro opge-

hebben het zo als iedereen allemaal erg druk maar de

grondstoffen heeft een grote impact. Als grondstoffen

haald. Vorig jaar waren er 2.686 deelnemers en is er

missie Anderen faciliteren en inspireren om Goed, Ge-

schaarser worden, worden ze duurder. Bovendien kun-

ruim 12 miljoen euro bij elkaar gefietst. Dit jaar is het

zond en Gelukkig te kunnen leven met kanker is zo

nen ze opraken. Dat geldt ook voor de goedkope fos-

streven dat 4.000 deelnemers zullen zorgen voor min-

goed en belangrijk dat hier het motto geldt Opgeven is

siele grondstoffen voor energie. Andere drijfveren voor

stens 20 miljoen euro.

geen optie.”

bedrijven in de technologische industrie om met duur-

duurzaamheid zijn klimaatverandering en de groei-

andere bedrijven, welke valkuilen er zijn en hoe we die

De deelnemers van Alpe d’Huzes zorgen zelf voor het

ende vraag door bevolkingsgroei en toename van

kunnen omzeilen”, aldus Peter Stroucken van Thomas

sponsorbedrag dat voor 103 procent wordt geschonken

welvaart.

Regout. Ko van de Walle van Lely Industries was even-

Jan Kamminga onderstreepte het belang dat de tech-

eens enthousiast. “Energiezuinigheid was al prioriteit.

nologische industrie als innovator, exporteur en werk-

Daar voegen we productontwikkeling nu aan toe. Op

gever heeft bij duurzaamheid. “Duurzaamheid is een

korte termijn gaan we levenscyclusanalyses maken

nieuwe routine binnen de technologisch-industriële

van onze belangrijkste producten.

Zie voor meer informatie www.opgevenisgeenoptie.nl

www.vakbladlastechniek.nl

bedrijven. Dit handboek kan daar een sterke positieve bijdrage aan leveren.”

Het project FME Duurzaamheidskompas krijgt een

Even een gewetensvraag.

‘ieder nadeel heeft zijn voordeel’ lanceren we met

Ook ondernemers die deelnamen aan de totstand-

vervolg. De te ondernemen acties zijn in een 10-pun-

Wat zou u doen wanneer uw webadres op ordinaire

gepaste trots en een vleugje ironie ons nieuwe web-

koming van het FME Duurzaamheidskompas noemen

tenplan vervat. Ook dat plan is op de bijeenkomst in

wijze werd ontvreemd? Zou u veel tijd, kosten en

adres, www.vakbladlastechniek.nl

het een project van grote meerwaarde. “We hebben

Utrecht gepresenteerd.

energie steken in het opsporen en straffen van de

Zoals gezegd willen we van de nood een deugd

kunnen zien waar we zelf staan in vergelijking met

www.fme.nl/content.jsp?objectid=22763

dader(s)? Met slepende rechtszaken als gevolg. Of

maken. Dat betekent dat we gaan zorgen voor een

haalt u uw schouders op en maakt u van de nood

fris en modern ontwerp en voor boeiende en actuele

een deugd?

content. Geen opsporing verzocht dus, of CSI in de

Wij hebben gekozen voor het laatste. Tijd, geld en

polder. Wel een nieuwe start met aantrekkelijk com-

energie steken we graag in het bedienen van onze

merciële mogelijkheden voor uw bedrijf. Daarom:

relaties, leden en lezers. In u dus. Onder het motto

graag tot ziens op www.vakbladlastechniek.nl

De nieuwe

lastechniek

Reserveer nu voor de special over de WELDING WEEK en bel met Robert-Jan Schaart voor een voorstel.

071 589 56 44 8

9

LASPRODUCTEN

mei 2011

PRODUCTENUITDELASWERELD Laskar heeft wereldprimeur: de lastoortstester

Zelf eenvoudig, snel en betrouwbaar de conditie van

De toortstester is gebruiksvriendelijk, zonder toepassing

uw MIG lastoorts testen? Dat kan nu eindelijk met de

van diverse schakelaars en knoppen. Het ontwerp is snel

Weldkar Toortstester, en dit zonder gebruik te maken

in gebruik en de MIG Toortstester past direct op een

van dure multimeters. Met deze toortstester introdu-

standaard MIG lastoorts met euroconnector.

ceert Laskar een heel nieuw product in de laswereld

www.laskar.nl

waarmee men gemakkelijk en snel zelf een diagnose kan stellen bij een storing aan een MIG lastoorts. Door de toortstester op de centraalaansluiting van uw gas- of watergekoelde MIG toorts te plaatsen, checkt de

TECHNIEK

mei 2011

GEVULDE DRADEN

niet altijd hetzelfde resultaat

tester binnen enkele seconden de lastoorts op drie vitale punten. Switch: Hierbij wordt de conditie van de toortsschakelaar, inclusief het stuurstroomcircuit, getest.

IN DE HUIDIGE LASWERELD NEEMT HET GEBRUIK VAN GEVULDE DRAAD TOE. IN KWALITATIEF OPZICHT IS HET EEN PRIMA PRODUCT EN LEVERT HET PRODUCTIVITEIT OP. MAAR HOUD WEL REKENING MET VARIATIES DIE KUNNEN OPTREDEN DOOR DE RUIMTE DIE IN DE SPECIFICATIES ZIT? EEN ANALYSE.

Power Cable: de staat van de stroom/waterkabel of coaxkabel wordt getest. Isolation: de isolatieweerstand wordt bij deze test tussen

Otto Jan Huising, Gasunie

de stuurstroomdraden en de stroom/waterkabel gecontroleerd. Direct is af te lezen of de genoemde onderdelen nog goed zijn of vervangen moeten worden. Dankzij de geavanceerde elektronica is de uitkomst van de test altijd 100 procent betrouwbaar en kan men direct het defecte onderdeel vervangen.

Minarc Evo-producten continueren het succes van de kleine giganten De Finse internationale fabrikant van lasapparatuur, Kemppi Oy, heeft een nieuwe industriële Minarc Evo-productenlijn gelanceerd. Deze productenlijn biedt de ideale oplossing voor mobiele lasprofessionals, in of rond de werkplaats of op locatie. De nieuwe Minarc Evo-productfamilie continueert het wereldwijde commerciële succes van de bekroonde klassieke Minarc-serie, die in 2001 voor het eerst op de markt kwam. Het Minarc Evo-assortiment biedt een keuze van MMA-, MIG/MAG- en DC TIG-lasapparaten die zich onderscheiden door gebruiksgemak en het feit dat zij makkelijk draagbaar zijn. De Minarc Evo-serie omvat vijf productmodellen. Alle producten leveren hun maximale uitgangsstroom bij 35 procent inschakelduur. Minarc Evo 150 is een 150 ampère apparaat voor MMA- en TIG-lassen. De Minarc Evo 150 weegt 5,8 kg. Voor het MIG/MAG-lassen zijn er twee 13 kg wegende MinarcMig-modellen die maximaal 170 en 200 ampère leveren. De MinarcTig 200 en 200

FCAW XYZ charge 1 = FCAW XYZ charge 2 Invloed van verschillende charges gevulde draad van hetzelfde type

MLP-modellen zijn ontworpen voor DC TIG- en MMA-lassen. Ze wegen 11 kg en bieden 200 ampère bij 35 procent inschakelduur.

10

11

TECHNIEK

mei 2011

TECHNIEK

mei 2011

teeds meer bedrijven maken gebruik van

Voor de rondlassen geldt dat er een oversterkte eis geldt

Een tweede mogelijkheid was fitness for purpose, maar

ene meer is mag van het andere wat minder zijn. Voor

gevulde draad (FCAW). Zo zijn als gevolg

van 13 procent op de minimum gespecificeerde rekgrens

dit is voor een nieuwe leiding ook niet echt gewenst. Als

de betreffende leidingen had dit tot gevolg dat in het ene

van veel werkaanbod bij het Gasunie Noord-Zuid pro-

van de buis en een 10 procent op de minimum trek-

de resultaten echter voldoende zouden zijn om aan de

geval het gebrek aan taaiheid door extra sterkte werd

ject verschillende aannemers gaan zoeken naar methodes

sterkte van de buis. Dit wordt geëist om te voorkomen

nieuwbouwcriteria te voldoen, was er geen probleem.

gecompenseerd en in het nadere geval het gebrek aan

om hun productie met dezelfde en nieuwe lassers op te

dat op een leiding alle rek door de las moet worden op-

voeren. Daarbij zijn verschillende paden bewandeld, die

genomen wanneer er langspanningen optreden. Op basis

Wide plate testen en screening NDO

met hetzelfde startpunt beginnen: het aanschaffen van

van de beschikbare gevulde draden van de diverse fabri-

Om dit te kunnen testen is voor beide projecten een

Oorzaken

mechanisatieapparatuur voor de toortshandeling.

kanten is het goed mogelijk om aan deze eisen in alle

tweetal wide plate testen uitgevoerd. Van de wide plates

In het geval van speciale opdrachten werd na enige tijd

lasposities te voldoen. Na enig experimenteren kwamen

werd vastgesteld dat de mechanische waarden represen-

duidelijk dat de dradenfabrikant de flux had aangepast

Apparatuur voor FCAW lassen van rondlassen

alle aannemers dan ook met LMK’s die voldeden aan de

tatief waren voor de gevonden afwijkingen. Tevens wer-

om een gladder lasoppervlak te krijgen. Voor de proeven

Naast de toepassing met de handtoorts is er apparatuur

specificaties van Gasunie, NEN 3650-2 en EN 12732.

den de resultaten van het Automatische Ultrasone

volgens de norm van het lastoevoegmateriaal leverde dit

Onderzoek gescreend op de maximale defect afmetingen

geen te lage waarden op. De vereiste waarden werden

in verschillende gradaties van mechanisatie op de markt.

sterkte door extra taaiheid werd gecompenseerd.

Het varieert van zeer uitgebreid instelbaar per graad

De eerste waarschuwing

die zich in de bewuste posities bevonden. Er is natuurlijk

onder de hand in het lasmetaal nog steeds gehaald. Het

buisomtrek tot een eenvoudig wagentje met een bewe-

Het eerste teken aan de wand was echter de problemen

een samenhang tussen toelaatbaarheid van fouten en

lassen in positie gaf echter een ander, slechter, beeld.

gende toortshouder, draadaanvoer, stelknoppen voor

die de afdeling speciale opdrachten ondervond met de

mechanische waarden van de lassen. Door de wide

De rondlassen in de buisleiding met onvoldoende taai-

toortspositie en een aan/uit knop. De keuzes die de aan-

kwalificaties. Na uitgebreide proeven was een draad ge-

plates uit te voeren met een kunstmatig defect dat maxi-

heid rond de 6 uur positie hadden een andere oorzaak.

nemers moesten maken, hingen af van de toekomstver-

selecteerd waarmee een LMK werd gemaakt. Tijdens de

maal door de Gasunie specificatie wordt toegestaan en

Volgens de norm ISO 17632 voor gevulde draad mag

wachting, de verwachte opbrengst en daarmee de

beproevingen van deze LMK werd echter slechts een

een wide plate met het grootste defect dat werkelijk

het Ni gehalte voor een 1,5 procent Ni draad tussen de

mogelijke investering. Tegelijk moest ook worden beslo-

fractie van de eerder behaalde kerfslagwaarden gehaald.

aanwezig is, kon worden bewezen dat de gevonden af-

1,3 en 1,8 procent zijn. De LMK was gemaakt met een

ten welk pad werd ingeslagen. Want afhankelijk van de

Hertesten gaven hetzelfde resultaat. Speciale Opdrach-

wijkingen geen gevaar voor de integriteit van de gaslei-

draad met 1,7 procent Ni en haalde daarmee de ge-

mogelijkheden van de apparatuur zijn er meer mogelijk-

ten heeft toen voor een ander merk en type draad geko-

dingen waren. De resultaten voldeden aan de eisen zoals

wenste kerfslagwaarden. De lassen waar de kerfslag niet

heden voor verdere ontwikkeling

zen (waar de resultaten wél goed bleven).

gesteld worden in de NEN 3650-2 voor een nieuwe lei-

voldeed, waren gelast met een charge draad waar slechts

ding. Dit is te verklaren doordat het gedrag van de las in

1,3 procent Ni inzat. Ook hier werden de waarden zoals

Standaard lasvoorbewerking

Taaiheidsproblemen

een leiding wordt bepaald door een combinatie van

geëist in de norm van het lastoevoegmateriaal gehaald.

Het eerste pad is het lassen van de standaard lasvoorbe-

Daarna werd op een project een productielas uitgeno-

sterkte, taaiheid en de aanwezige defecten. Praktisch ver-

Bij de lassen met onvoldoende rek en treksterkte was de

werking. Dit is een 30 graden lasbevel waarmee Gasunie

men. Deze productielassen moeten conform de NEN

taald betekent dat, binnen zekere grenzen, als er van het

kwalificatie gemaakt met een draad die ruim boven de

de pijpen bestelt en aanlevert aan de aannemer. Dit bete-

3650-2 en de EN 12732 uit elke 25 km aangelegde

kent het toepassen van een grondlaag gelast met een

leiding plaats te vinden.

ander proces dan FCAW. Daarna kan met het juiste type

Tijdens de beproeving bleek dat de kerfslagwaarden tus-

gevulde draad de las worden gevuld en gecapt.

sen de 4 uur en 8 uur positie niet aan de vereiste waarden van minimaal 40 Joule bij -20°C voldeden. De

Lasvoorbewerking nabewerken in het veld

gevonden waarde was minder dan 30 Joule bij -20°C.

Het tweede pad is het lassen met een aangepaste lasvoorbewerking. Hierbij wordt een gesloten J-naad in het

Sterkteproblemen

veld aangebracht en met een massieve draad geheel ge-

Nog geen twee maanden later werd op een ander project

last. Afhankelijk van het grondlaagproces kan dit met of

geconstateerd dat de rekgrens en treksterkte van de daar

zonder koperen backing worden uitgevoerd. Dit tweede

uitgenomen productielas tussen de 10 uur en 2 uur posi-

pad vraagt automatisering die volledig instelbaar is. Met

tie niet aan de eisen voldeed. In het beste geval was dit

deze naadvorm is het ook mogelijk om gemechaniseerd

matching. Maar zoals eerder al aangegeven, is dit niet

zonder een backing van koperen schoenen de grondnaad

gewenst. De kerfslagwaarden waren rond de 60 Joule

te lassen.

bij -20°C.

Eisen Gasunie specificatie

Wat nu?

Voor het lassen van rondlassen van de gasleidingen heeft

Wat was nu de beste oplossing? De lassen uitsnijden en

Gasunie een eigen specificatie die gebaseerd op de NEN

opnieuw lassen was wel een optie maar niet de eerste

3650-2 en de daarin genoemde EN 12732. Voor de ont-

keus. Vooral vanwege de gewenste opleverdatum van

werptemperatuur heeft Gasunie vastgesteld dat alle lei-

het project, de grote kosten en procedurele problemen

dingwerk geschikt moet zijn voor een ontwerptempera-

die dit met zich meebracht. De leidingen lagen in beide

tuur van -20°C. Dit betekent dat een kerfslagwaarde van

gevallen al grotendeels weer onder de grond.

40 Joule gemiddeld bij -20°C gehaald moet worden.

12

13

TECHNIEK

mei 2011

door de norm vereiste minimum waarden zat. De rekgrens op het 3.1 certificaat was meer dan 100 N/mm2 boven de minimum rekgrens. De waarden van de charges waarmee de rondlassen waren gelast die niet volde-

CARBON

den, zaten echter net boven de minimum vereiste grens volgens de norm van het lastoevoegmateriaal.

Maatregelen Wij - als opdrachtgever - hebben na het “ontdekken” van deze problemen onze specificaties voor het lassen aangepast. Wij eisen dat per charge gevulde draad een LMK wordt gemaakt. Maar het kan zijn dat er laswerk wordt gemaakt voor een opdrachtgever die niet dit soort

Cassette met slijpstand

eisen stelt. Betekent zoiets dan dat men geen voorzorgs-

Maximale bescherming

maatregelen moet nemen? Dat is een vorm van slecht

Optimaal draagcomfort

vakmanschap. Een zichzelf respecterend bedrijf kan de volgende stappen zetten om te voorkomen dat er werk

Extreem helder zicht

wordt afgeleverd dat niet aan de eisen voldoet:

Geschikt voor elk las- en slijpproces

• Verifieer de uitgangswaarden, chemisch en mechanisch van de draad waarmee u de proeflas voor u

Cassette specificaties

LMK maakt.

Afmeting filter cassette

110 x 90 x 8,5 mm

Afmeting zichtveld

96 x 42 mm

• Controleer bij volgende charges of er grote afwijkingen zijn en anticipeer erop met een kleine testlas of als de afwijkingen groot zijn met een nieuwe LMK. • Als u de keuze hebt; kies een draad voor de LMK die niet extreem boven de minimum vereiste waarden zit • Gebruik een draad niet te ver buiten het toepassingsgebied waarvoor de fabrikant deze heeft bedoeld. De kans neemt dan af dat er veranderingen in de samen stelling worden gemaakt met nadelige gevolgen. Gevulde draden zijn een kwalitatief goed product. Maar

Kleurinstelling

traploos 4-9 /13

Reactietijd

0,1 ms

Lichtgevoeligheid

traploos instelbaar

Aantal lassensoren

2

Vertragingstijd

traploos 0,1-0,9 sec.

Werktemperatuur

-10°C-55°C

Slijpstand

ja

Energie

zonnecel & lithium batterij

Gewicht compleet

517 gram

NEN /EN 175 B

geschikt voor slijpen

EN 379

1/3/1

houd wel rekening met variaties die kunnen optreden door de ruimte die in de specificaties zit.

Lassen met gevulde draden was tot 2008 in de gasleidingbouw geen common practice in Nederland. Er was hoofdzakelijk één aannemer mee actief. Maar tot dan toe waren er nog geen grote problemen geweest met de mechanische waarden in gelaste toestand van de FCAW afgelaste leidingen.

89,95 excl. BTW

Bestelnr. 444750265

De lasopbouw was twee of drie lagen cellulose en daarna met gevulde draad de las vullen en cappen. Op het moment dat duidelijk werd dat er veel werk in de Noord-Zuid route van Gasunie aankwam stapten ook aannemers in het fenomeen gemechaniseerd lassen. Bij Gasunie afdeling Speciale Opdrachten werd het lassen van de langslassen van gedeelde T-stukken met FCAW ontwikkeld. Ook hier gaf de grote hoeveelheid aanboringen die verricht moest worden een boost aan geautomatiseerd lassen.

Met dank aan de lastechnische diensten van: A. Hak Leidingbouw en Visser & Smit Hanab voor de foto’s.

Keep Watching Kijk voor een volledig dealeroverzicht op:

www.multivisionhelmet.com Of bel Vlamboog B.V. tel.: 023-56 75 500 voor een dealer bij u in de buurt.

14

OPLEIDINGEN

mei 2011

OPLEIDINGEN

mei 2011

Verbeteren en vernieuwen

De bevlogenheid van Paul Doeswijk en ‘zijn’ afdeling Opleidingen ZIJN AGENDA PUILT UIT. MAAR VOOR LASTECHNIEK MAAKT HIJ GRAAG TIJD VRIJ OM DE ONTWIKKELINGEN EN PLANNEN VAN ZIJN AFDELING TE BELICHTEN. IN GESPREK MET PAUL DOESWIJK, MANAGER OPLEIDINGEN VAN HET NIL: “LASSEN IS HIP.” Pieter Smittenaar ij zit nog wat onwennig achter zijn over-

Examenbank

volle bureau. “Het is heel snel gegaan alle-

Naast de herziening van het lesmateriaal handvaardig-

maal, maar voor ik het wist mocht ik me manager

heid, staat ook de verbetering van de examens hoog op

Opleidingen noemen.” Als hij opstaat om koffie in te

de agenda. Paul: “Zo willen we onder meer een examen-

schenken, valt op dat hij stijf, zelfs enigszins mank

bank opzetten. De bedoeling is dat we met deze examen-

loopt. “Ik heb gisteren de marathon van Rotterdam

bank iedere keer weer een uniek examen kunnen

gedaan” verklaart hij zijn stijfheid. “Een schitterende

samenstellen. Voordat we zover zijn, moet het huidige

ervaring, waar je gigantisch veel energie van krijgt.” Het

vragenbestand eerst worden gescreend met het ver-

is wel duidelijk waar hij die energie in kan stoppen de

nieuwde lesmateriaal en verder worden aangevuld. En

komende maanden. “Het zijn inderdaad drukke tijden

voor we de examenbank kunnen vullen met vragen,

bij ons op de afdeling. Soms lijkt het wel alsof alles

moet eerst een goede structuur worden opgezet. Daar

prioriteit heeft.”

wordt nu op de achtergrond al heel hard aan gewerkt. Het project ‘nieuwe examens’ is complex van aard. Dat

Lesmateriaal

komt omdat we hierbij ook te maken hebben met inter-

Veel aandacht gaat momenteel uit naar de herziening

nationale impulsen, vanuit Brussel en Portugal.”

van het lesmateriaal handvaardigheid. “Dat is een pro-

Paspoort

ject dat zijn weerga niet kent. De tijdsdruk is bovendien

Trein

groot, want medio september moet alles gereed zijn. De

Het belangrijkste doel van de afdelings-inspanningen

herziening was nodig om up-to-date te blijven. Maar het

onthult hij het laatst. “We doen er alles aan om kinderen

maakt ook onderdeel uit van een groter plan, namelijk

te laten beseffen dat lassen een prachtig beroep is en dat

kwaliteitsverbetering. Dat is een term die als een rode

het heel veel mogelijkheden biedt. Het is bovendien een

draad door al onze activiteiten loopt. We gaan het red-

verantwoordelijk vak waarvan je de producten en resul-

den, daar ben ik van overtuigd, maar een krachttoer

taten dagelijks in de maatschappij om je heen ziet. Je

wordt het zeker, ook al omdat we naast het traditionele

staat er alleen niet zo bij stil. Als je in de trein zit, ver-

lesmateriaal onderzoeken welke mogelijkheden er zijn

trouw je erop dat zo’n trein soepeltjes een wissel pakt en

Er zijn:

voor powerpoint-presentaties en de inzet van nieuwe

van spoor verandert. Dat vind je doodnormaal. Maar

Naam

Paul Doeswijk

• 99 scholen voor handvaardigheidsopleidingen;

media. Tussendoor organiseren we ook nog eventjes een

dat vertrouwen heb je wel te danken aan de vakman-

Woonplaats

Delft

• 25 NIL erkende opleidingsinstituten voor

presentatiedag. Moet kunnen, toch?”

schap van een lasser die zo’n wissel uiterst secuur en

Leeftijd

41

De afdeling opleidingen bestaat naast Paul Doeswijk

professioneel heeft vervaardigd. Om van scholieren toe-

verder uit Karin Havinga, Gerda de Feiter en Oki Dol-

komstige lassers te maken, moet je ze via allerlei ver-

Opleidingen LTS, MTS, lerarenopleiding en diverse

handvaardigheid niveau 3 en 4; • 26 NIL erkende opleidingsinstituten voor

fing. Zij zorgen er als team onder andere voor dat het

schillende kanalen benaderen. Zo ben ik er persoonlijk

Sinds 1 februari 2011 Manager

• 7.500 examens handvaardigheid opleidingen;

lesmateriaal, de examens en de examinatoren op het

van overtuigd dat er een cruciale rol is weggelegd voor

Opleidingen bij het NIL

• Ruim 400 examens kaderopleidingen;

juiste moment op de juiste plaats zijn. Uiteraard zijn

de ouders. Momenteel onderzoeken we hoe we die

Hobby’s

Hardlopen en mens & techniek

• 8 examencommissies;

zij pas tevreden als ze dit traject kunnen afsluiten met

nadrukkelijker kunnen bereiken. Hoe de boodschap aan

Motto

Wat je wilt, kun je ook

• 30 examinatoren handvaardigheid.

het verstrekken van een NIL-diploma.

die ouders luidt? “Lassen is gewoon hartstikke hip.”

Post-HBO-Opleidingen Werk

16

kaderopleidingen;

17

OPLEIDINGEN

mei 2011

Vernieuwing NIL lesstof

OPLEIDINGEN

mei 2011

DE REPUTATIE VAN EEN NIL DIPLOMA IS AL DECENNIALANG ONOMSTREDEN. EEN NIL DIPLOMA STAAT GARANT VOOR KWALITEIT. HET NIVEAU EN DE ACTUALITEIT VAN DE LESSTOF VORMEN DE BASIS VOOR DE WAARDE VAN DE DIPLOMA’S EN CERTIFICATEN. EENS IN DE ZOVEEL TIJD IS DE LESSTOF AAN EEN GRONDIGE VERNIEUWING TOE. ZO’N VERNIEUWINGSTRAJECT HEEFT ZICH DE AFGELOPEN JAREN ACHTER DE SCHERMEN AFGESPEELD. NU IS HET TIJD OM DE VERANDERINGEN WERELDKUNDIG TE MAKEN. LASTECHNIEK OVER HET WIE, WAT EN WAAROM.

Kleurrijke krachttoer

Pieter Smittenaar/Leo Vermeulen/Roger van den Brekel

18

De afgelopen jaren is er bij het NIL hard gewerkt aan

den of lijmen. Via Europese regelgeving probeert men de

vernieuwing van lesstof. Lesstof is altijd aan veroudering

veiligheid van constructies te vergroten. Deze nieuwe

onderhevig; door voortschrijdende inzichten en kennis.

regelgeven in de vorm van Eurocodes, normen en richt-

Zo zijn er ontwikkelingen en optimalisaties op het

lijnen hebben directe invloed op het ontwerpen van

gebied van las- en verbindingsprocessen. Grote stappen

lasdetails. Ook nationale wetgeving op het gebied van

worden de laatste jaren gemaakt in de laserlastechnolo-

de arbeidsomstandigheden wijzigt. Denk hierbij aan de

gie maar ook de meer conventionele MIG/MAG proces-

verlaagde grenswaarde voor lasrook die sinds 2010 van

sen kennen grote ontwikkelingen in uitvoeringsvormen,

kracht is. Normen op het gebied van aanduidingen van

zoals de koude boogvarianten. Staalfabrikanten ontwik-

materialen, lastoevoegmaterialen, lasserkwalificaties en

kelen steeds nieuwe staalsoorten.

lasmethodekwalificaties veranderen met de regelmaat

Van veel van deze nieuwe materialen is beschreven hoe

van de klok. Aan al deze zaken is in het nieuwe lesmate-

het is gesteld met de lasbaarheid. En als de lasbaarheid

riaal veel aandacht besteed. Om zodoende de lastechnici

onmogelijk is, zullen andere verbindingstechnieken

van morgen goed voor te bereiden op hun taak in een

worden overwogen zoals solderen, mechanisch verbin-

steeds complexer wordende laspraktijk.

19

OPLEIDINGEN

mei 2011

OPLEIDINGEN

mei 2011

De randvoorwaarden voor de lesstof vernieuwing zijn: Leesniveau afgestemd op de doelgroep Volgens de reglementen en internationale guidelines Laatste stand van de techniek Zoveel mogelijk in kleur Herkenbare, uniforme opmaak en stijl in een digitaal bestand

IWE lesboeken

IWI-C lesboeken

Handvaardigheidopleidingen

Voor de vernieuwing van de IWE lesboeken die zijn af-

De cursus NIL-beoordelaar is sinds jaar en dag bij

Iedere lasser in Nederland heeft er wel mee te maken

gestemd op de IIW IAB guideline IAB 252-07, is een

menigeen bekend. Maar nu er een internationale variant

gehad: de lesboeken voor de handvaardigheidopleidin-

groot aantal schrijvers benaderd die dit zouden kunnen

voorhanden is, namelijk de IWI-C, wordt deze cursus

gen (HVO) NIL niveau 1 tot en met 4. De examenvraag-

uitvoeren met hun ervaring en expertise. De leidraad

logischerwijs vervangen. Net als bij de schakelcursus

stukken voldoen aan de examenreglementen maar de

voor iedere schrijver is de IAB guideline, waarbij voor

IWT was ook hier het aantal auteurs en co-lezers be-

examenvragen waren helaas níet altijd terug te vinden in

ieder lesuur minimaal vier bladzijden geschreven of her-

perkter dan bij het IWE lesmateriaal en kon de tijds-

de oude lesstof. De huidige vernieuwing heeft als uit-

schreven moest worden. Bij een aantal hoofdstukken

planning strak worden aangehouden.

gangspunt dat alle antwoorden op de examenvraagstuk-

was het niet nodig om nieuwe tekst te schrijven. Het toe-

ken zijn terug te vinden in de lesboeken. Het nieuwe

voegen of veranderen van de laatste normen en het

HVO lesmateriaal biedt een goede basis als voorberei-

plaatsen van kleurenafbeeldingen was hierbij reeds vol-

ding op het lasexamen en zal samen met praktijklessen

doende. Maar bij het grootste deel van de hoofdstukken

positief bijdrage leveren aan het vereiste vakmanschap

moest de tekst drastisch herschreven worden. Met name

van de lasser. Geen enkel ander vak heeft zo’n metamor-

blok III, Constructie en Ontwerp, moest compleet op de

fose ondergaan als deze opleiding. Let straks vooral op

schop. Een uiterst tijdrovende klus.

de PowerPoint presentaties voor docenten.

Schakelcursus IWT De schakelcursus ScIWT wordt sinds lange tijd gegeven. Ervaren docenten van verschillende opleidingsinstituten hebben een grote bijdrage geleverd om deze lesstof per vak te screenen. Het resultaat is een beter lesboek dat tijdens de contacturen en tijdens de studie thuis een beter handvat zal bieden als voorbereiding op het ScIWT-examen.

Het NIL dankt de volgende personen voor hun bijdrage aan de nieuwe lesstof: Karel Bekkers, René van den Berg, Tim Blok, Kees Brak, Roger van den Brekel, Patrick Bulcke, Pascal Dessens, Ton van Deudekom, Piet Dielemans, Onno Dijkstra, Theo de Haan, Paul Hartgers, Jan Heselmans, Wim Hofman, Kees de Hoog, Jack Hoving, Fré Karsijns, Marchel Kaspers, Geri van Krieken, Jan De Lathouwers, Theo Luijendijk, Jan de Man, Fred Neessen, Rene Paans, Wim Pors, Ad de Roode, Arjan Roza, Peter Ruijters, Henk Schipper, Felix Soons, Ruud Verbeek, Peter Verkaik, Leo Vermeulen, Margriet Wennekes, Cees van de Wiel, Cees Wieringa, Herman Wildschut.

20

21

OPLEIDINGEN

mei 2011

OPLEIDINGEN

mei 2011

Schakelcursus Middelbare Lastechniek (ScIWT)

Lasinspecteur - IWI

De Schakelcursus Middelbare Lastechniek is een oplei-

(International Welding Inspector)

ding voor wie de cursus International Welding Techno-

De rol van een lasinspecteur begint al ruim voor de aan-

logist (IWT) wil volgen, maar niet voldoet aan de

vang van het laswerk. Een lasinspecteur moet op de

toelatingseisen van IWT. De volledige opleiding duurt

hoogte zijn van de relevante normen en deze kunnen

één schooljaar en bestaat voornamelijk uit theoretische

toepassen. De inspecteur is betrokken bij de voorberei-

vakken die moeten leiden tot het MBO-4 niveau. Het

ding, uitvoering en tijdens de eindcontrole van het las-

gaat om de volgende vakken:

werk. Het International Institute of Welding (IIW) heeft

• Elektrotechniek

een guideline uitgebracht voor inspectiepersoneel.

IWE - International Welding Engineer

• Sterkteleer

Daarin worden drie niveaus onderscheiden, afhankelijk

(Laspraktijkingenieur)

• Materialenkennis

van de vooropleiding:

De opleiding tot International Welding Engineer is voor

• Organisatie

International Welding Inspector Comprehensive (IWI-C)

ingenieurs die regelmatig te maken hebben met de las-

• Rapportage

International Welding Inspector Standars (IWI-S)

techniek. Het gaat met name om medewerkers van pro-

• Lezen van constructietekeningen

International Welding Inspector Basic (IWI-B)

ductie- en onderhoudsafdelingen, constructie- en

• Wiskunde

ingenieursbureaus, kwaliteitsafdelingen en laboratoria.

De minimale eisen van toelating zijn het bezit van een

Met het gereedkomen van de IWI-C lesstof is er dus in

De richtlijnen van het International Institute of Welding

diploma van de beroepsbegeleidende leerweg (BBL),

Nederland een lasinspecteur opleiding op het hoogste ni-

(IIW) bepalen de opleiding. Alleen door het NIL erkende

aangevuld met lashandvaardigheidsdiploma’s (NIL).

veau mogelijk. Voor het volgen van de IWI-C opleiding

opleidingsinstellingen verzorgen de opleiding. De cursus

Wie een andere, gelijkwaardige vooropleiding heeft

is het diploma International Welding Engineer of Inter-

duurt één tot twee jaar en is verdeeld in vier modules.

gehad, kan ook worden toegelaten. De cursusleiding

national Technologist noodzakelijk.

beslist daarover.

Onderwerpen die aan bod komen zijn:

De minimale eisen van toelating zijn:

• Algemene inleiding tot inspectie van laswerk

Diploma van een Technische Universiteit of een Hogere

• Mechanisch testen van lasverbindingen (DO)

Technische School in de Werktuigbouwkunde, Materi-

• Lasonvolkomenheden

aalkunde, Civiele Techniek/Weg- en Waterbouwkunde,

• Testmethoden (NDO)

Maritieme Techniek/Scheepsbouwkunde of Luchtvaart-

• Kwaliteitsborging

en Ruimtevaarttechniek/Vliegtuigbouwkunde. Of een

• Het managen van de functie inspecteur

diploma in een andere richting, met voldoende ervaring

• Praktisch werk

op het gebied van de lastechniek. De examencommissie beoordeelt of dat het geval is.

Handvaardigheidopleidingen De handvaardigheidopleidingen zijn bestemd voor iedereen die zich wil bekwamen als lasser. De opleidingen bestaan voornamelijk uit laspraktijk oefeningen. De bijbehorende theorie is bedoeld om het laswerk goed, snel en veilig te kunnen uitvoeren. Handvaardigheidsopleidingen zijn er in vier niveaus en kunnen in de volgende lasprocessen worden uitgevoerd: • Booglassen met beklede elektroden • MIG- en MAG-lassen • TIG-lassen • Autogeenlassen

22

23

OPLEIDINGEN

mei 2011

OPLEIDINGEN

mei 2011

Nieuwe EWF richtlijn

kennis en ervaring als (verantwoordelijk) lascoördinator (R)WC op het niveau “B” (basiskennis) of “S” (specifieke kennis) van de EN 1090-2.

lascoördinatoren voor EN 1090

De doelstelling van de nieuwe opleidingsstructuur is personeel op te leiden dat aan de criteria voor (R)WC voldoet en dat essentiële knowhow en ervaring heeft in de betrokken gebieden teneinde te kunnen voldoen aan de eisen van de EN 1090-2 en van de daarin genoemde EN-ISO 14731.

MEDIO 2010 IS IN DE ALGEMENE VERGADERING VAN DE EWF IN CAMBRIDGE EEN DISCUSSIE ONTSTAAN OVER DE INVULLING VAN DE EISEN VOOR LASCOÖRDINATIE VANUIT DE NIEUWE NORM EN 1090-2. HET HOGE NIVEAU (“C”) VORMT GEEN PROBLEEM, DE (E)IWT EN (E)IWE ZIJN PRIMA IN STAAT OM DE BEHOEFTEN OP DIT NIVEAU ADEQUAAT IN TE VULLEN. EWF VOORZIET ECHTER EEN PROBLEEM IN HET “B” EN “S” NIVEAU, WAAR VEEL KLEINE BEDRIJVEN ACTIEF ZIJN EN WAAR HET VRIJWEL ZEKER EEN PROBLEEM GAAT WORDEN OM DE FUNCTIE VAN “LASCOÖRDINATOR” ZINVOL IN TE VULLEN.

Natuurlijk is het zo dat de bezitters van een (E)IWS, (E)IWT en (E)IWE diploma algemeen worden geaccepteerd als personen die de hierboven genoemde niveaus prima kunnen invullen. Het diploma dat via de nieuwe richtlijn kan worden behaald, geeft het bewijs dat de algemene en specifieke technische kennis van een kandidaat met positief resultaat is getoetst. Wellicht ten overvloede betekent dit nadrukkelijk niet dat de kandidaat automatisch “Las-

Henk J.M. Bodt IWE, voorzitter EWF ad-hoc werkgroep EN 1090

coördinator” wordt; dit is een functie binnen een bedrijf en vereist dus een aanstelling.

De discussie resulteerde in de aanstelling

De opleiding

van een ad-hoc werkgroep die hiervoor een oplossing moest zoeken. Het resultaat ligt op het

De opleiding bestaat uit een aantal korte modulen: “las-

moment van schrijven van dit artikel als EWF pr652 ter

processen en apparatuur”, “materialen en materiaalge-

stemming bij de leden van de EWF.

drag bij het lassen”, “constructie en ontwerp” en “fabricage en toepassingen” zoals deze bekend zijn uit

De uitdaging

de bestaande syllabus voor de EWF/IIW opleidingen

Veel bedrijven in de staalbouwsector zien de datum

(IAB doc. 252).

1 juli 2012 snel naderen. Dan wordt de EN 1090 voor

Een belangrijke toevoeging wordt gevormd door het

nieuwe contracten formeel verplicht binnen de EU. Deze

gedeelte dat specifiek geënt is op de eisen voor de functie

normenserie stelt duidelijke eisen aan de functie van

en is gespecificeerd in een seminar. In dit seminar komen

“lascoördinator” binnen de organisatie.

onderwerpen aan de orde als: achtergronden van de EN

De verplichting ligt bij bijna alle kwaliteitsniveaus

1090-1, beschouwing van de gestelde technische eisen,

(“EXC 2, 3 en 4”). In de tabel 1 (gelijk aan tabel 14 uit

laspersoneel, lasapparatuur, productieplanning, kwalifi-

de EN 1090-2) wordt duidelijk waar het specifieke toe-

catie van lasprocedures, WPS-en en lasinstructies, lastoe-

passingsgebied van de nieuwe richtlijn wordt gevonden:

voegmaterialen, basismaterialen, inspectie en testen

bij bedrijven die in EXC 2 produceren en dan nog in de

voor-, tijdens en na het lassen, afwijkingen, corrigerende

“kleinere” materiaaldiktes.

maatregelen en kwaliteitsdocumenten en kalibratie van meet-, inspectie- en testapparatuur. Een en ander is geheel afgestemd op de staalbouw.

De European Federation for Welding Joining and Cutting (EWF) heeft gemeend de bestaande opleidingenstructuur te moeten uitbreiden om de invulling van de functie “lascoördinator” onder de EN 1090-2 breder mogelijk te maken. Dit resulteert in een nieuwe richtlijn (EWF 652). De nieuwe richtlijn is voornamelijk bedoeld

Tabel 1. Toepassingsgebied van de EWF richtlijn (witte gebied)

om mensen tegemoet te komen die reeds een vergelijk-

a

bare functie in het bedrijfsleven vervullen maar niet over

b

de vereiste “papieren” beschikken. Dit personeel heeft dringend behoefte aan een formele erkenning van hun

24

Kolomvoetplaten en kopplaten ≤ 50 mm Kolomvoetplaten en kopplaten ≤ 75 mm c Voor staal tot en met S275 is niveau S voldoende d Voor staal N, NL, M en ML is niveau S voldoende

25

OPLEIDINGEN

mei 2011

Toelating tot de opleidingen

schriftelijk worden bevestigd en worden goedgekeurd

Vervolgcursussen

De ad-hoc werkgroep van de EWF heeft veel aandacht

door het NIL (als Authorised National Body (ANB)

De indeling en opzet van de syllabus van de bestaande

besteed aan de toelatingscriteria voor deze opleidingen.

voor Nederland). De cursus duurt minimaal 120 uur

opleidingen is in grote lijnen aangehouden. Alleen zijn

Uitgebreide discussie heeft geleid tot een vrij complexe

voor het “S” niveau en 65 uur voor het “B” niveau.

alle zaken die geen betrekking hebben op de staalbouw

structuur, waarbij nadrukkelijk een opening is gemaakt

OPLEIDINGEN

mei 2011

eruit verwijderd.

voor mensen met ervaring.

Afsluitend examen

Daarmee wordt bereikt dat wanneer een cursist die de

De opleiding voor het “S” niveau kan worden gevolgd

Zoals alle EWF/IIW opleidingen, geldt ook hier dat de

EWF opleiding voor de EN 1090-2 met goed gevolg

door personen die aan de toelatingscriteria voor de

cursussen moeten worden afgesloten met een examen.

heeft afgerond en zich verder wil bekwamen in het las-

(E)IWS, (E)IWT of (E)IWE voldoen, werkzaam zijn in

Dit eindexamen staat onder controle van de nationale

vak door bijvoorbeeld de studie voor IWT of IWE te

de staalconstructiewereld als lascoördinator en aantoon-

organisatie (NIL) en wordt afgenomen in schriftelijke

gaan volgen, via een alternatieve route versneld de

bare ervaring hebben in de specifieke materiaalsoorten

én mondelinge vorm.

betreffende opleiding kan doorlopen. Hierbij kunnen de

en diktegebieden zoals in tabel 1 wordt aangegeven (de

Het schriftelijk examen heeft een nadruk op de inhoud

behaalde resultaten in deze nieuwe EWF opleiding mee-

richtlijn geeft hierover uitgebreid informatie).

van het seminar, het mondeling examen moet de gehele

tellen in de dan te volgen opleiding. Uiteraard is het ter

Een tweede route geeft rechtstreeks toegang tot een

syllabus beslaan.

beoordeling van de nationale organisatie (NIL) om hier-

tussentijds examen, alvorens het seminar kan worden

Na het met succes doorlopen van het examen, wordt

aan verdere invulling en consequenties te verbinden.

gevolgd en betreft personen die het niveau van (E)IWS

door de ANB (NIL) een diploma uitgegeven, dat Euro-

hebben en over vergelijkbare ervaring beschikken als

pees wordt erkend.

hierboven.

Op het moment van schrijven ligt de EWF Richtlijn

de consequenties van de nieuwe opleidingen in haar

De opleiding voor het “B” niveau kan worden gestart

Ten overvloede nog even de opmerking dat een dergelijk

652 ter goedkeuring bij de leden. De goedkeurings-

kwaliteitssysteem onderbrengen (volgens de eisen

wanneer aan de volgende criteria is voldaan:

diploma géén vrijbrief is voor lascoördinatie activiteiten.

periode loopt tot begin. Verwachtingen, gebaseerd

van EWF 416). Daarna kan NIL als ANB bij haar

Relatief korte werkervaring op niveau van een lascoör-

Met een dergelijk diploma kan de bezitter door zijn

op de ontvangen reacties gedurende eerdere com-

“Lead Assessor” van IIW/EWF uitbreiding van haar

dinator (volledige opleiding), langere werkervaring als

werkgever worden aangesteld als lascoördinator binnen

mentaarronden, zijn positief. Het is vooralsnog alleen

bevoegdheden aanvragen (een extension of scope),

lascoördinator (tussentijds examen, seminar en eind-

het eerder aangegeven toepassingsgebied, maar die aan-

Noorwegen die problemen heeft met een lascoördi-

die naar verwachting snel zal kunnen worden ver-

toets) en diegenen die in het bezit zijn van een EWP/IWP

stelling moet dan wel in het kwaliteitssysteem van de

nator niveau “B”, die de syllabus heeft door-lopen

leend. Daarna kan NIL de opleiding aan de geïnteres-

diploma (alleen seminar en eindtoets). In alle gevallen

werkgever zijn verwerkt, inclusief de bijbehorende taken

maar die slechts een EWP/IWP diploma als basis

seerde opleidingscentra ter beschikking stellen,

moet de ervaring die wordt vereist door de werkgever

en verantwoordelijkheden.

heeft. Zij hebben vanuit de offshore problemen hier-

nadat de vereiste toetsing daarvan met positief resul-

mee.

taat is uitgevoerd.

Naar alle waarschijnlijkheid blijft dit het enige seri-

26

euze commentaar en zal de stemming verder positief

Houd de NIL website in de gaten over de definitieve

uitpakken. De procedure is daarna als volgt: NIL zal

beschikbaarheid van deze opleiding in Nederland.

27

OPLEIDINGEN

mei 2011

OPLEIDINGEN

mei 2011

Meer vraag naar specifieke opleidingen DE VRAAG NAAR OPLEIDINGEN - OOK OP LASGEBIED - TREKT WEER AAN, CONSTATEERT STODT TOEKOMSTTECHNIEK. EEN POSITIEVE ONTWIKKELING, WANT MET KWALITEIT OP DE WERKVLOER BLIJFT DE STERKE MAAKINDUSTRIE IN NEDERLAND BEHOUDEN. BERT SMIT EN ERIK VAN IJS VAN DE BEDRIJFSOPLEIDINGENTAK VAN STODT TOEKOMSTTECHNIEK CONSTATEREN DAARNAAST DAT DE VRAAG NAAR OPLEIDINGEN STEEDS SPECIFIEKER WORDT.

luisteren vóórdat we gaan lesgeven, spelen onze specia-

Zorgen

listen sneller in op de praktijk. En beantwoorden we in-

Cursussen van STODT Toekomsttechniek worden ge-

houdelijk aan de vraag van de klant. Want samen met

geven op diverse locaties, maar kunnen ook als maat-

hem bepalen we de inhoud van een cursus die leidt tot

werk bij het bedrijf zelf worden gegeven. Wat is

een certificaat.” Kleine groepen (een lasdocent krijgt niet

eigenlijk de meerwaarde van dat laatste? “Door les te

meer dan vijf tot zes cursisten) en intensieve aandacht

geven op de werkvloer van de klant, krijgt de cursus

spelen overigens ook een belangrijke rol in het succes-

nog meer diepgang”, zegt Smit. “Bovendien kan het

verhaal, aldus Van IJs en Smit.

veel praktischer zijn doordat je reistijd wint. Veel bedrijven kiezen er voor om rond half vier in de middag te beginnen en na een maaltijd op het bedrijf ’s avonds de cursus voort te zetten.”

Jaap van Sandijk

Ondanks de aantrekkende markt in opleidingenland maken Smit en Van IJs zich ook zorgen. Ze betreuren

ls gevolg van de nieuwe Europese norm

het dat de subsidiemogelijkheden voor opleidingen zijn

EN 1090-2, die in 2012 ingaat, worden

afgenomen. Zeker nu, in een periode waarin de econo-

lastrajecten straks van a tot z nauwkeurig omschreven.

mie zich nog maar voorzichtig aan het herstellen is.

Hierdoor neemt de vraag naar specifieke opleidingen

“De marges in de sector staan onder druk en iedereen

toe. “Opdrachtgevers gaan steeds meer vragen om las-

weet dat lasopleidingen niet de goedkoopste zijn. Er is

sers met specifieke vaardigheden. Als gevolg daarvan

een behoorlijke vraag naar opleidingen, maar tegelijker-

merken wij dat bedrijven om steeds specifiekere cursus-

tijd horen we dat de subsidiekraan dichter wordt

sen vragen”, zegt Erik van IJs, opleidingsadviseur bij

gedraaid. Tja, dat maakt het er niet makkelijker op”,

STODT Toekomsttechniek. “Daarop zijn we steeds

taxeert Bert Smit. Ook de toekomst baart hem zorgen.

meer aan het inspelen.” Bert Smit, vakgroepmanager

“Met name het lage aantal leerlingen dat kiest voor

WTB en Kunststoffen, signaleert naast die specifiekere

techniek vind ik zorgwekkend. De beeldvorming van de

vraag ook een herwaardering van het diploma. “Zeker

metaal is gedateerd. De sector wordt nog steeds ten

tijdens de crisis merken we dat men in de maakindustrie

onrechte geassocieerd met vies werk en lage betaling.

meer gespitst is op diploma’s. Het aantoonbaar over

Met het oog op de grote uitstroom die er aan komt en

kennis en vaardigheden beschikken wordt steeds belang-

de kleine instroom die daarop volgt, is dat echt een

rijker. Een cursus op niveau bewijst nu meer dan ooit

punt van zorg.”

zijn waarde.”

Het antwoord op die zorgen wordt door STODT Toe-

Door die veranderingen in de opleidingenmarkt wordt

komsttechniek deels gegeven in de vorm van nieuwe

het als aanbieder belangrijker om naar de klant te luiste-

cursussen. Zo wijst Smit op de nieuwe geschiktheidtest,

ren en maatwerk te leveren. Smit: “Standaardlesjes af-

die het (door het testen op een aantal specifieke ken-

draaien kan steeds minder. Je moet vooraf de klant

merken) mogelijk maakt om in korte tijd aan te geven

bezoeken en bij dit bedrijf de cursist onder de loep

of een medewerker geschikt is voor een bepaalde oplei-

nemen: wat beheerst hij nu, wat wil hij leren? Wat

ding. Daarnaast wijst hij op de nieuw ontwikkelde

wordt aan het eind van de cursus van hem verwacht?”

Kenniscapsules. Centraal in deze opleiding staat het

Een aanpak die STODT Toekomsttechniek al sinds jaar

vastleggen van cruciale vaktechnische kennis. Want met

en dag hanteert, vervolgt de vakgroepmanager. “Onze

het vertrek van experts (door pensioen of een andere

docenten zijn specialisten uit de praktijk en zijn steen-

baan) gaat ook veel kennis in het bedrijf en in de sector

goed in hun werk. Het zijn vaklieden die in korte tijd de

verloren.

goede vakman beter kunnen maken. Ze passen het cur-

Genoeg werk aan de winkel dus, voor zowel bedrijven

susaanbod aan de cursist en het bedrijf aan. Doordat wij

als opleiders.

28

29

OPLEIDINGEN

mei 2011

Introductie van

EWF lijmopleiding door het NIL in Nederland IN DE INDUSTRIE IS EEN STEEDS GROTERE BELANGSTELLING VOOR INDUSTRIËLE LIJMTECHNIEKEN ALS VERBINDINGSTECHNIEK. IN VERSCHILLENDE BRANCHES BEGINT DE LIJMTECHNIEK NU DOOR TE DRINGEN.

OPLEIDINGEN

mei 2011

Lijmen als innovatie binnen de RDM campus in Rotterdam

met als innovatie “lijmen”. Er doen vier landen mee aan

Op de RDM Campus in Rotterdam vinden vergaande

Bij het integreren van de EWF lijmopleidingen (als keu-

ontwikkelingen plaats met betrekking tot een onderwijs-

zevak) in het bestaande onderwijsmodel is het Neder-

model waarbij innovaties uit het bedrijfsleven samen

lands Instituut voor Lastechniek (NIL) nauw betrokken.

met leerlingen van het Albeda College (mbo), studenten

De RDM Campus (Hoge school Rotterdam en het Al-

van de Hoge school Rotterdam (hbo) worden toegepast

beda College) heeft in dit verband gekozen om de drie

binnen de innovatieteam. Dit model van bedrijfsleven,

EWF lijmopleidingen te gaan aanbieden. Dit project

mbo, hbo wordt momenteel verder uitgewerkt.

wordt vanuit Europa gesubsidieerd. Inmiddels heeft het

Innovaties

Hechtingsinstituut van de TU Delft, met zijn expertise

Binnen verschillende branches vinden er ontwikkelingen

op het gebied van lijmen, zich aangesloten bij het samen-

plaats. De op de RDM campus geconcentreerde bran-

werkingsverband op de RDM Campus. Eind 2010 zijn

cherichtingen zijn Powering (duurzame energie), Buil-

vijf docenten van de RDM Campus opgeleid voor de

ding (duurzaam bouwen)en Moving (transport). Een

EAB.

dit project (Duitsland, België, Engeland en Nederland).

verbinding tussen de drie richtingen is Maintenance.

Marcel van Teylingen

In dit kader loopt er op de RDM campus het Europese

Planning voor 2011

maintenanceproject the Port is Yours (POYO project)

In de loop van 2011 zal de bouw en inrichting van het Centre of excellence op de RDM Campus worden gerea-

oals onder andere in de bouw, daar wor-

liseerd en het traject ‘Train de Trainer’ van start gaan,

den steeds vaker lijmverbindingen toege-

waarbij een aantal docenten wordt opgeleid voor de

past, niet alleen om tegels tegen gevels aan te lijmen

EAS en de EAE. Het NIL zal een audit uitvoeren voor

maar ook om prefab muren van bakstenen aan elkaar te

erkenning op de RDM Campus van het Centre of Excel-

lijmen. De belangstelling voor lijmen brengt de behoefte

lence voor lijmopleidingen in het reguliere onderwijs.

aan vakmensen op het gebied van lijmtechnieken met

Zij zal starten met het aanbieden van de lijmopleidingen

zich mee.

op de drie niveaus als een minor op de RDM Campus (Hoge school Rotterdam, Albeda College)

EWF lijmopleidingen

Het NIL kent een structuur van technische commissies

In de loop van 2009 is het Hechtingsinstituut van de TU

op diverse lastechnieken. Een dergelijke structuur wil

Delft gestart met de Europese lijmopleiding European

het NIL ook opzetten voor de lijmtechnologie. Deskun-

Adhesive Bonder (EAB). De eerste lichting vakmensen

digen op het gebied van de lijmtechnieken kunnen zich

op het gebied van lijmen in automotive branche zijn

aanmelden bij het NIL.

toen opgeleid voor het Europees erkende diploma. Het vervolg diende zich al snel aan in een gehele andere

Kennisplatform Lijmtechnologie

branche, de scheepsbouw. Daar loopt op dit moment

Een andere ontwikkeling op gebied van de lijmtechnolo-

een onderzoek waarbij wordt bekeken of lijmen in

gie is de start van het Kennisplatform lijmtechnologie

plaats van andere verbindingstechnieken toepasbaar is.

door het Agentschapnl in Utrecht. De partners Agent-

Ook hier is inmiddels een grote groep vakmensen opge-

schapnl, M2i en TU Hechtingsinstituut hebben een

leid. Deze vaklui hebben een EAB diploma op zak.

‘Kennisplatform lijmtechnologie’ opgericht. In korte tijd hebben zich circa 90 bedrijven aangemeld als lid. Er zijn

NIL

inmiddels twee sessies geweest in Utrecht. Het NIL is als

Het Nederlands Instituut voor Lastechniek (NIL) treedt

examen- en certificatie instelling benaderd om ook als

in Nederland op als Authorised National Body (ANB)

(vierde) partner hier in deel te gaan nemen.

voor de EWF voor de Europese lijmopleidingen: • European Adhesive Bonder (EAB) • European Adhesive Specialist (EAS) • European Adhesive Engineer (EAE) Op dit moment is er één opleidingsinstelling door het NIL erkend voor het geven van de EWF lijmopleidingen. Dat is het Hechtingsinstituut van de TU Delft.

30

31

OPLEIDINGEN

mei 2011

OPLEIDINGEN

mei 2011

Een instructeur

vol passie

ZES JAAR GELEDEN DACHT HIJ DAT ZIJN LAATSTE UURTJE HAD GESLAGEN. PIJPLASSER THEO VAN DEN BROEK, LEVENSGENIETER MET EEN PASSIE VOOR HET LASVAK, HAD ÉÉN VAN DE MEEST AGRESSIEVE VORMEN VAN

Informeel

Van den Broek’s bijzondere aandacht en passie richten

Van den Broek kon na zijn revalidatie

zich op de leerlingen van het speciaal onderwijs. Omdat

met zijn vak bezig blijven, zij het in

Lastechniek Oost het speciaal onderwijs sponsort, geeft

een andere rol.

hij leerlingen metaal en techniek een acht dagen durende

Van het UWV kreeg hij de mogelijk-

lasinstructie tijdens hun laatste trimester. Daarna doen

heid om een extra opleiding te doen

ze het NIL-examen voor niveau 1. “Jongens met bij-

(MIG/MAG), waarna hij in november

voorbeeld ADHD of autisme krijgen daardoor een

2010 aan de slag ging als instructeur

betere start in de maatschappij”, vertelt de instructeur.

bij Lastechniek Oost. Tussen hem en

En daar is hij trots op. “Met het NIL-diploma op zak,

directeur Paul Deen klikte het met-

heeft in de afgelopen twee jaar al een aantal jongeren

een. “We hebben dezelfde passie voor

een vaste baan gekregen.”

het vak. Als er nieuwe materialen bin-

KEELKANKER EN LEEK DE STRIJD TEGEN DE GEVREESDE ZIEKTE FINAAL

nenkomen, willen we het meteen uit-

Keerpunt

proberen. Daar hebben we veel

Voor Van den Broek was de keuze voor het instructievak

plezier in.”

een keerpunt in zijn leven. Natuurlijk, hij had er ook voor kunnen kiezen om docent op een school te worden.

TE VERLIEZEN. MET NOG GEEN TWEE

Lesgeven doet Van den Broek graag

“Maar dan ben je in een lokaal, zit je in een schoolse

op informele wijze. “Ik heb het vak

sfeer en heb je minder vrijheid. Hier, bij Lastechniek

weliswaar in de praktijk geleerd,

Oost, geef je les, maar ben je toch op de werkvloer. Er

HERSTELDE HIJ ECHTER OP MIRACU-

maar om mijn papieren te halen heb

heerst hier ook nog de sfeer van het vrije leven, dat ik

ik een opleiding gedaan bij het CVV

altijd gewend was. En omdat je te maken hebt met cur-

LEUZE WIJZE. INMIDDELS IS HIJ WEER

in Doetinchem. Mijn toenmalig do-

sisten van bedrijven die komen om bij te scholen, heb je

cent Geert Hendriks is mijn grote

te maken met gemotiveerde mensen. Dat maakt het voor

voorbeeld. Ook hij gaat informeel om

mij heel leuk en uitdagend.” De vonk van het prettige en

met mensen.” Duidelijkheid, het kun-

informele lesgeven blijkt op cursisten over te schieten.

nen bewaren van je rust en het kun-

Lastechniek Oost heeft een hoog percentage geslaagden,

nen stimuleren van mensen noemt

vertelt Van de Broek trots. “Maar, vergeet niet dat de

Van den Broek de drie belangrijkste

basis van het succes zit in de knowhow van Paul Deen.

pilaren voor een succesvol instructeur.

Daardoor hebben we een goede naam.”

Hij ziet graag dat lassers een stap

In juni is Van den Broek klaar met zijn Pedagogisch

vooruit denken en probeert ze daarin

Didactische Aantekening (PDA). Als het aan de Lichten-

LEVENSWEKEN IN HET VOORUITZICHT

GEPASSI0NEERD MET ZIJN VAK BEZIG, ALS INSTRUCTEUR. “DE KUNST VAN HET LESGEVEN? JE RUST BEWAREN.”

Jaap van Sandijk

te stimuleren. “Een kunstje leren, dat kan je iedereen –

voordenaar ligt, blijft hij tot zijn pensioen instructeur.

ij deed de koksopleiding, maar werkte in

Op talloze plaatsen lag hij met zijn collega’s ‘in de kost’.

zelfs een aap. Waar het om gaat is het vooruit kunnen

Een vak dat hem nu meer dan ooit op het lijf geschreven

zijn vrije tijd als jochie van vijftien al in

“Het avontuurlijke van dat leven trok mij enorm.”

denken en kunnen onderbouwen waarom je een be-

is. Want hij is na de klap van zes jaar geleden wel veran-

het lasbedrijf. “Elektrodes aangeven en dat soort din-

Nadat hij zes jaar geleden de strijd tegen kanker had

paalde stap zet.” En natuurlijk mag er wel eens iets fout

derd. “Ik heb nu meer geduld, kan beter relativeren en

gen”, zegt Theo van de Broek achter een kop koffie bij

overwonnen, moesten er echt nieuwe keuzes worden ge-

gaan, benadrukt hij. “Soms moet ik iets vijftien keer

heb meer rust in mijn hoofd.”

opleidingsinstituut Lastechniek Oost in Hengelo. Zo

maakt. “Door de chemokuur en de bestralingen ben ik

voordoen. Dat vind ik geen probleem. De kunst van het

Inderdaad – stuk voor stuk eigenschappen die belangrijk

kreeg hij van jongsaf aan, met de praktijk als leermees-

zo’n veertig procent van mijn energie definitief kwijt”,

lesgeven zit in het kunnen bewaren van je rust.”

zijn bij de overdracht van kennis.

ter, de fijnste kneepjes van het lasvak onder de knie.

zegt Van den Broek. “Gelukkig revalideerde ik bij een instelling met een positieve blik. Waar wordt gekeken

De koksopleiding maakte hij af, maar Van den Broek

naar wat je wél kan, en niet naar wat je niet kan. Uit

was zijn hele arbeidzame leven – tot de bijna fatale te-

tests bleek dat ik goed ben in instrueren, dingen uitleg-

genslag – pijplasser. Hij werkte voor bedrijven als Nacap

gen. Ik heb daar de rust voor. Bovendien ga ik graag met

en Visser & Smit Bouw en trok door het hele land.

mensen om.”

32

“Ik heb nu meer geduld, kan beter relativeren en heb meer rust in mijn hoofd” 33

mei 2011

OPLEIDINGEN

mei 2011

Erkende opleidingsinstellingen

When W hen two two become one! b ecome o ne!

OPLEIDINGSINSTELLINGEN DIE INTERNATIONAAL GEHARMONISEERDE OPLEIDINGEN VAN HET INTERNATIONAL INSTITUTE OF WELDING VERZORGEN, DIENEN DOOR EEN AUTHORIZED NATIONAL BODY TE WORDEN ERKEND. IN NEDERLAND IS DIT HET NIL. IN DIT OVERZICHT WORDEN DE INSTELLINGEN GENOEMD DIE FORMEEL ERKEND ZIJN DOOR HET NIL EN VOLDOEN AAN DE EISEN VAN HET IIW. NIL-opleidingen die niet internationaal geharmoniseerd zijn.

Kaderopleidingen

IHC Handling Systems Yo our contact for Plasma, pulse Mig and Tig   

  to [email protected]

International Welding Engineer (IWE)/ Laspraktijkingenieur (LPI)

Beoordelaar van Lasserskwalificaties Lastechniek Europa, Nieuwegein

030 600 83 40

Hogeschool Utrecht Centrum voor Natuur & Techniek

TCE/SKOT, Ede

0318 45 55 00

088 481 88 88

WTT Lasopleidingen, Rotterdam

0181 29 09 33

Lasinstructeur De Groot Lasopleidingen, Breda

International Welding Technologist (IWT)/ Middelbaar Lastechnicus (MLT)

www.ihchs.com www.ihchs.com

DKD Lasopleidingen, Joure

06 51 96 97 04

International Welder (IW) Hoek-, plaat- en pijplasser

Lastechniek Oost, Hengelo

074 259 41 43

Koning Willem I College, Den Bosch

073 624 94 67

P3 Transfer, Etten-Leur

076 504 82 22

PCM ROC A12, Ede

0318 45 55 00

ROC Midden Nederland, Nieuwegein

030 607 85 85

ROC De Friese Poort, Drachten

0512 76 77 00

ROC De Leijgraaf, Uden/Veghel/Oss

0413 33 86 33

WTT Lasopleidingen, Rotterdam - Velsen N - Weert

0181 29 09 33

Tetrix Bedrijfsopleidingen, Den Helder/Heerhugowaard

Minarc Evo producten Ontworpen voor de professionele, mobiele lasser. De Minarc Evo MMA, MIG/MAG en DC TIG lasapparatuur is makkelijk te gebruiken en licht in gewicht. Overal inzetbaar dankzij de 1 fase 230 V, 16 A voeding. Uitstekende laseigenschappen en een stevige kunststof behuizing zorgen voor een optimaal kwaliteitsproduct, waar je ook werkt. Alle modellen beschikken over de PFC technologie, dit geeft een verbazingwekkend hoge energie efficiëntie. De overtreffende trap in compacte lasapparatuur? Absoluut, maar geloo gelooff ons niet alleen op ons woord. Neemt contact op met uw Kemppi dealer voor een demonstratie en ervaar zelf deze geweldige kwaliteitsproducten kwaliteitsproducten..

www.kemppi.com [email protected]

34

KEMPPI WARRANTY

Ener Energy gy efficient efficient

076 541 07 20

International Welding Specialist (IWS)/ Lasspecialist (LS) International Welding Practitioner (IWP)/ Meesterlasser

0800 8 58 08 50

Handvaardigheid niveau 3 en 4

De Groot Lasopleidingen, Breda

076 541 07 20

De NIL-handvaardigheidsopleidingen niveau 1 t/m 4 zijn niet internationaal geharmoniseerd. Voor de opleidingen niveau 3 en 4 bestaat een vrijwillige erkenning. Deze erkenning is verleend aan:

DKD Lasopleidingen, Joure

06 51 96 97 04

Albeda College, Rotterdam

Haprotech Het Lashuis, Velsen Noord

0251 26 29 00

Bronckhorst Lasopleidingen, Harderwijk 0314 43 43 64

Koning Willem I College, Den Bosch

073 624 94 67

De Groot Lasopleidingen, Breda

Lastechniek Oost, Hengelo

074 259 41 43

Haprotech Het Lashuis, Velsen Noord

0251 26 29 00

ROC Eindhoven, Eindhoven

040 269 41 30

Koning Willem I College, Den Bosch

073 624 94 67

TCE/SKOT, Ede

0318 45 55 00

Lastechniek Europa, Nieuwegein

030 600 83 90

WTT Lasopleidingen, Middelburg (alleen IWP) -

PCM ROC A12, Ede

0318 45 55 00

Rotterdam - Velsen Noord

Perk Lastechniek, Zaandam

075 653 37 00

ROC De Friese Poort, Drachten

0512 76 77 00

ROC De Leijgraaf, Uden/Veghel/Oss

0413 33 86 33

International Welding Inspector Comprehensive (IWI-C) Lasinspecteur

ROC MIdden-Nederland, Nieuwegein

030 607 85 85

ROC Rijn IJssel, Arnhem

026 363 72 66

P3 Transfer, Etten Leur

076 504 82 22

SBC Sasbout Vosmeer, Delft

015 212 18 81

WTT Lasopleidingen, Rotterdam

0181 29 09 33

Stodt, Hengelo

088 011 23 45

Tetrix Bedrijfsopleidingen,

0800 8 58 08 58

Lastechniek Oost, Hengelo

074 259 41 43

0181 29 09 33

010 428 71 66 076 541 07 20

35

mei 2011

Workshop TIG-lassen

laskennis opgefrist Het TIG-lassen is een proces dat veel toegepast wordt in situaties waar hoge eisen gesteld wordt aan het laswerk. Het proces kent een uitstekende procescontrole door de gescheiden beïnvloeding van warmte en toevoeging. Het lassen van grondlagen in pijpen is een goed voorbeeld waarbij deze eigenschap tot zijn recht komen. Daarnaast verloopt het lasproces slak- en spatvrij hierdoor wordt het gebruikt om een groot aantal verschillende metalen te lassen. Ondanks dat dit lasproces al jaren in een groot aantal industriële sectoren wordt toegepast is het goed om eens stil te staan bij de laatste ontwikkelingen van het TIG lassen. Data Regio Zoetermeer, 17 mei 2011; Zwolle, 26 mei 2011 en Eindhoven, 31 mei 2011. Aanvang 13.00 uur tot 17.00 uur. Na inschrijving op www.nil.nl ontvangt u nadere informatie betreffende de locatie.

Workshop Lasdocumenten

mei 2011

Sliedrecht | Terneuzen | Woerden | Gent (B)

Sliedrecht | Terneuzen | Woerden | Gent (B)

De partner in las- en snijtechniek

De partner in las- en snijtechniek

Verkoop Verhuur

Verkoop Verhuur

Meer dan 300 machines uit voorraad leverbaar!

Meer dan 300 machines uit voorraad leverbaar!

Reparatie Service

Reparatie www.opus-co.nl Service “een ontwerp- en communicatiebureau met hart voor techniek”

www.laspartners.com

www.laspartners.com

 '&%$&''#$&%""""""""""""! & #$&%"""""""""""""""""$&  $&""""""""""""""! $&'& &'

   




   



    

Kwaliteitsborging wordt steeds belangrijker, in toenemende mate vragen opdrachtgevers er om en via Europese richtlijnen wordt het steeds vaker een verplichting. Uit deze eisen komen lasdocumenten voort die dienen als bewijsvoering voor borging van de laskwaliteit. Bedrijven die hier (nog) niet dagelijks mee te maken hebben kunnen hierdoor voor onaangename verrassingen komen te staan. Speciaal voor deze bedrijven en lastechnici wordt een zeer praktische, laagdrempelige workshop georganiseerd met een inleiding in de kwaliteitsborging in de lastechniek aangevuld met veel praktische tips en handvaten die direct in het bedrijf toe te passen zijn. Data Regio Zoetermeer, 7 juni 2011; Zwolle, 23 juni 2011 en Eindhoven, 28 juni 2011. Aanvang 09.00 uur tot 16.00 uur. Na inschrijving op www.nil.nl ontvangt u nadere informatie betreffende de locatie.

    
  

!''#"'&"$&" "
""$' "  "
" %"$'" &

36

''&'" "  "     """"""""""""" "  "   

''&& $&''&&

37

OPLEIDINGEN

mei 2011

mei 2011

OPLEIDINGEN

NI E U WE BEDRIJFSDEELNEMER

SBC Sasbout Vosmeer Stanislascollege Delf t

ONDER DE NIL ERKENDE OPLEIDINGSINSTITUTEN NEEMT DE STICHTING BEDRIJFSGERICHTE CURSUSSEN “SASBOUT VOSMEER BIJ HET STANISLASCOLLEGE IN DELFT EEN BIJZONDERE PLAATS IN. SASBOUT VOSMEER BEZIT ALS OPLEIDINGSCENTRUM VOOR OP HET BEDRIJFSLEVEN GERICHTE LASCURSUSSEN IN DE AVONDUREN IN DELFT EN WIJDE OMGEVING EEN UITSTEKENDE REPUTATIE. Maurice Mol, fotografie Frits Falkenhagen ie Sasbout Vosmeer zegt, zegt ook

Open instituut

Herman Pruisken. Hij is als initiator,

In het begin van de tachtiger jaren ging het slecht met

coördinator en bevlogen opleider de drijvende kracht die

onze economie. Het was een beetje crisis. Een groot deel

onlosmakelijk verbonden is aan dit lascentrum. Hier

van de LTS-ers kon toen geen werk krijgen. Maar Her-

worden zeer goed bezette opleidingen verzorgd voor au-

man Pruisken zorgde er wel voor dat zijn leerlingen een

togeenlassen, booglassen, MIG/MAG- en TIG-lassen op

opleidingsplek kregen. En daarna veelal een vaste baan.

alle niveaus. En kan ook worden afgesloten met een

Zijn bekendheid met het bedrijfsleven in de regio heeft

EN 287 certificaat. Bijzonder bij de SBC Sasbout Vos-

hem daarbij geholpen. Maar het ging niet vanzelf. “Het

meer zijn de uitzonderlijk goede resultaten van de cursis-

was best moeilijk om leerlingen bij bedrijven geplaatst te

lijk. Die bekwame instructeurs heb ik toen via mijn net-

niet naar een psychiater, je hoeft ook niet op vakantie

ten en het hoge percentage geslaagden. Volgens Herman

krijgen. Ik heb daar veel energie en tijd ingestoken. Met

werk aangetrokken.” Een van de docenten stelt dat de

naar een warm land. Het is al lekker warm, zo spaar je

Pruisken komt dat door de docenten, die bepalen tevens

een regionaal consulent van het leerlingwezen en de leer-

Sasbout Vosmeer zo’ n goede opleiding biedt omdat zij

heel wat geld uit hier.” En zowaar, het lasresultaat mag

de kwaliteit van de lascursussen. En niet te vergeten ook

ling gingen we onderzoeken waar de interesse en aanleg

erg betrokken zijn bij de deelnemers. “De outillage is

gezien worden. Het ziet er prima uit. De gedrevenheid

de opvallende wijze waarop Herman Pruisken telkens

van de leerling naar uitgingen. Daarna zochten we naar

up-to-date en goed onderhouden. Wij nemen ruim de

van Pruisken komt voort uit zijn eigen geschiedenis. “Ik

weer in de publiciteit weet te komen bij de diploma uit-

een passend leerbedrijf of geschikte bedrijfsschool. De

tijd om ze te begeleiden. Daar hebben ze recht op. We

wil de vakman in een goed daglicht plaatsen. De bedrij-

reikingen.

kloof tussen onderwijs en het bedrijfsleven moet je over-

vormen een hecht team en Herman zorgt er wel voor

ven klagen over een dreigend tekort aan vakmensen,

bruggen.” Het is daarom dat hij stelt: “De school moet

dat dat zo blijft.”

tienduizenden in de sector Metaal, de komende jaren.

39 cent

niet gesloten, maar een open instituut zijn.”

Pruisken, afkomstig uit een groot gezin: “Hoewel ik

Men wil nog meer buitenlandse werknemers naar Als bevlogen vakman heeft Herman Pruisken een uitge-

Nederland halen. Dat moet niet nodig zijn. We moeten

goed kon leren ging ik naar de Ambachtsschool. Zo ging

Team

sproken mening over de eisen die hij stelt aan zijn orga-

toch ook wat verdienen in dit kikkerlandje. Het gaat

dat in die jaren kort na de Tweede Wereldoorlog. In

In die tachtiger jaren was Pruisken ook bevriend met

nisatie. “Goede begeleiding, discipline en duidelijkheid

hier echt verkeerd als we in het onderwijs niet zorgen

1954 begon ik met werken bij een machinefabriek, 48

Frans van Haaren, inmiddels overleden, van de Rijksnij-

zijn de voorwaarden voor het succes. Respect voor de

dat er goede vaklieden worden opgeleid. Dat geldt in het

uur in de week voor 39 cent per uur. Dat vergeet ik

verheidsdienst van het Ministerie van Economische

cursist, belangstelling voor zijn privéomstandigheden,

bijzonder voor lassers, goede lassers zijn hard nodig.”

nooit. Daarom, want ik wilde wel vooruit, ben ik naar

Zaken. Later is dat Syntens geworden. “Frans had hier in

een goede sfeer en ook eisen stellen. Je mag verwachten

En dan komt Pruisken weer: “Veel mensen in het tech-

de Voorbereidende Lerarenopleiding gegaan. Die oplei-

Delft bij TNO een demonstratieruimte waar met moderne

dat ze zich volledig inzetten.”

nisch onderwijs hebben niet de feeling met het bedrijfs-

ding duurde acht jaar. Naast de uren in de fabriek ging

lasapparatuur werd proef gelast. Veel MKB bedrijven zijn

ik twee avonden in de week en de zaterdagmiddag naar

toen mede dankzij zijn adviezen van beklede elektroden

Van lassen word je rustig

ingegaan. Die jongens genieten daar ook van. Zoals ik

school. In 1965 werd ik bevoegd praktijkleraar smeden,

overgegaan tot het economischer MIG/MAG-lassen. De

Volgens Pruisken is een van de mooie kanten van het

van mijn vak heb genoten. En ik geniet nog steeds”.

lassen, vaktekenen en metaalbewering . In 1976 werd ik

lassers moesten dan wel worden omgeschoold. Hij gaf mij

lassen dat je er zo rustig van wordt. Je zit langere tijd op

In mei worden er bij Sasbout Vosmeer examens afgeno-

adjunct-directeur en decaan bij de Sasbout Vosmeer LTS.

aan dat als je kwaliteit (die je kunt afmeten aan het

een vierkante centimeter te staren. Het is bijna therapie.

men voor het NIL diploma. We zijn benieuwd welke

Ik was ook 21 jaar leraar op de lerarenopleiding bij de

percentage geslaagden) wilt leveren alleen het beste goed

We kijken ook toe en horen hoe Pruisken een cursist

prominente persoon Pruisken weer heeft uitgenodigd

PTH in Rotterdam. Als decaan onderhield ik de contac-

genoeg is. Dat geldt niet alleen voor de inrichting en de

aanmoedigt bij een lastige oefening autogeen pijplassen.

voor de feestelijke diploma uitreiking. Op het moment

ten met de bedrijven in deze omgeving.”

apparatuur. Daarbij zijn ook goede docenten onontbeer-

“Ik zeg altijd; lassen, daar word je rustig van. Je hoeft

van dit interview wil hij daarover nog niets loslaten…

38

leven. Daarom ben ik met die jongens de bedrijven

39

mei 2011

Het Nederlands Instituut voor Lastechniek (NIL) is een onafhankelijke stichting die de collectieve belangen behartigt van Nederlandse bedrijven, instellingen en personen, die werkzaam zijn op het gebied van het verbinden van materialen.

COLUMN

mei 2011

Het Las-gen Voor nog geen 150 euro kunt u tegenwoordig uw

Waarom laat iemand zijn DNA nu echt analyseren?

DNA-profiel laten bepalen. U zult zich misschien afvra-

Niet om te weten of het juiste beroep is gekozen, of

In het NIL hebben fabrikanten, leveranciers, gebruikers en onderzoeks- en opleidingsinstellingen zich verenigd. Het NIL heeft zich tot doel gesteld om zich als team verder te versterken om de toenemende vraag uit de marktsector doeltreffend in te vullen. Het team bestaat momenteel uit veertien medewerkers. Om de marktactiviteiten op dit gebied te continueren maar zeer zeker ook uit te breiden is het NIL op zoek naar een resultaatgerichte

gen ‘wat moet ik daar mee en wil ik dat eigenlijk wel

dat, op basis van lichamelijke eigenschappen, wel de

weten?’ U zou er bijvoorbeeld achter kunnen komen

juiste sport wordt beoefend. Nee, het gaat natuurlijk

dat uw vader niet uw biologische vader is. Dat geldt

om het risico bepaalde ziektes te krijgen. Uit mijn

voor iets minder dan 10 procent van onze bevolking,

analyse blijkt, dat ik gemiddeld minder kans heb op

dus meer dan u wellicht verwacht had. Het zal u en mij

hartfalen, maar dat mijn kans op reumatische artritus

een zorg zijn. Waar het werkelijk om zou kunnen gaan

1,5 maal zo groot is als gemiddeld. Reuma komt inder-

is het volgende: Heeft u bijvoorbeeld een genvariant

daad in de familie voor, maar lig ik daar nu echt wak-

die u een goede lasser maakt? Uit uw DNA-analyse

ker van als ik weet dat de gemiddelde kans slechts

Lastechnisch adviseur m/v (100%)

zou bijvoorbeeld kunnen volgen dat u een uitstekend

2,4 procent bedraagt? De DNA-analyse levert een ziek-

gezichtsvermogen hebt, een goede spierbeheersing

terisicobeeld op, maar of u een bepaalde ziekte krijgt,

en perfecte oog/hand coördinatie. Dat is leuk om te

wordt veel meer bepaald door zaken als roken, drin-

weten, want dan heeft u het goede beroep gekozen.

ken, te hard werken en te veel autorijden. Maak je niet

Stel dat dit niet uit uw DNA-analyse volgt, had u dan

druk en zoek geen ruzie met je schoonmoeder en

een ander beroep moeten kiezen? Ik kan u geruststel-

vooral niet naar boer zoekt vrouw kijken en je niet er-

len. Een DNA-analyse zegt niet alles. Interesse in het

geren aan André Rieu om maar eens een paar dingen

vak en inzet zijn waarschijnlijk meer bepalend dan een

te noemen. Gewoon niet naar luisteren en anderen,

bepaalde genvariant. Iemand met de juiste gencombi-

die het wel leuk vinden, het plezier gunnen naar dit

natie heeft natuurlijk wel een voorsprong, waardoor de

alles te kijken en te luisteren. Door zo te leven en door

Heeft u belangstelling?

een toch iets beter kan lassen dan de ander. Zo zijn er

plezier in je werk te hebben wordt u waarschijnlijk heel

Stuur dan uw schriftelijke sollicitatie vóór 15 juni 2011 naar: Nederlands Instituut voor Lastechniek Postbus 190, 2700 AD Zoetermeer of per e-mail naar: [email protected]. Voor meer informatie over het NIL, zie www.nil.nl.

topvoetballers en toplassers en zo hoort het ook, ver-

oud en dat is toch de bedoeling? De vergrijzing van

schillen moeten er zijn. Uit mijn DNA-analyse bleek

Nederland lossen we daarna wel met z’n allen op.

De functie

Het NIL biedt

Het deels uitvoeren van bestaande activiteiten binnen onze marktsector maar zeker ook deelname aan toekomstige activiteiten die doorlopend worden geïnitieerd vanuit een marktgestuurde vraagstelling. In het bijzonder de bestaande activiteiten waaronder certificatie, consultancy en onderwijs zullen vooralsnog het grootste gedeelte van uw functie opeisen. De functie is afwisselend, stelt hoge eisen aan contactuele eigenschappen en vereist een hoge mate van zelfstandigheid.

Afwisselend en uitdagend werk in een zeer professionele werkomgeving. U heeft toegang tot interessante netwerken en bedrijven. Het telewerken behoort tot de mogelijkheden binnen deze functie en u wordt een prima salaris en uitstekende secundaire voorwaarden geboden.

De ideale kandidaat Voor de functie op HBO werk- en denkniveau moet u beschikken over een afgeronde opleiding IWE. Praktische laservaring is een voorwaarde. U heeft niet alleen een brede belangstelling voor de lastechnologie maar ook affiniteit met marketing. Kernwoorden voor uw persoonlijkheid zijn: analytisch, praktisch, initiatiefrijk, flexibel, resultaatgericht, creatief en gedreven.

Voor nadere informatie over deze functie kunt u contact opnemen met de directeur: ing. H. Zandvliet E-mail: [email protected] Telefoon: 088 400 85 60.

ook dat ik twee genvarianten heb die voorkomen bij kleine mensen, helemaal goed, want ik ben inderdaad niet zo groot. Verder dat ik waarschijnlijk licht krullend blond haar heb en blauwe ogen. Prettige zaken voor de politie om te weten bij opsporing van misdaden via DNA-analyse.

Weidehek 24, 4824 AS Breda T 076 541 07 20 E [email protected]

De nieuwe

lastechniek

[email protected] of 071 589 56 44 Reserveer nu voor de special over de WELDING WEEK 40

Voor ons uitgebreide opleidingsoverzicht kijkt u op:

www.lasopleidingen.nl De Groot Lasopleidingen B.V. is een door het Nederlands Instituut voor Lastechniek (NIL) erkend lasopleidingscentrum voor handvaardigheidsopleidingen en de kaderopleidingen IWP (meesterlasser), IWS (lasspecialist), LI (lasinstructeur) en Visueel lasinspecteur.

41

OPLEIDINGEN

mei 2011

NI E U W E BEDRIJFSDEELNEMER

Staalmarkt, een goede partner voor het onderwijs ALS VOORRAADHOUDENDE GROOTHANDEL IN METALEN EN KUNSTSTOFFEN IS STAALMARKT OOK AL JAREN ACTIEF ALS TOELEVERANCIER VAN MATERIALEN EN HALFFABRIKATEN VOOR LASOPLEIDINGEN. VANUIT ELF VESTIGINGEN VERSPREID DOOR HEEL NEDERLAND LEVERT HET BEDRIJF EEN BREED GAMMA AAN MATERIALEN EN -KENNIS AAN SCHOLEN EN LASINSTITUTEN.

OPLEIDINGEN

mei 2011

Korte lijnen “Naast onze reguliere bestellingen komt het soms voor dat we tussendoor nog wat dingen nodig hebben”, vertelt Van Vlijmen. “Een stripje of strookje op maat, of een apart materiaal. Ook dan is het makkelijk en snel schakelen met Staalmarkt. In het handige assortimentsoverzicht kunnen we alle materialen snel opzoeken. Eén telefoontje met onze vaste contactpersoon is dan voldoende. Dat boekje is ook een handig hulpmiddel bij de werkvoorbereiding, als leerlingen een stukslijst moeten maken bij een bepaalde tekening”. Staalmarkt hecht veel waarde aan persoonlijk contact met haar klanten. Menting: “Dat zit in onze cultuur ingebakken. Vaste contactpersonen, korte en duidelijke lijnen en een

Marina Salden

persoonlijke benadering. Dat maakt enerzijds dat we goed

Staalmarkt heeft een brede klantenkring met veel vaste

“ROC Nijmegen en Staalmarkt werken al jaren samen.

contact met onze klanten kunnen onderhouden en anderzijds

relaties. Een daarvan is ROC Nijmegen waar Staalmarkt

Tot volle tevredenheid” zegt Van Vlijmen. “Het mooie

harde afspraken kunnen maken én nakomen. Maar ook flexi-

al jaren ´kind aan huis´ is bij de sector Techniek.

is, alles kan zo´n beetje. Ze zijn betrokken, flexibel en

bel en snel reageren”.

Tijdens een recent bezoek werd Sjoerd Aalders, school-

hebben veel kennis en ervaring in huis op gebieden die

coördinator van Staalmarkt vestiging Beuningen, uiterst

voor ons belangrijk zijn. Staalmarkt onderscheidt zich

Onderwijs op maat

gastvrij ontvangen door Theo van Vlijmen en Theo

vooral doordat ze erg met ons meedenken. Als we ergens

Met Klasselassen levert Staalmarkt complete, kant-en-klare

Hubers, twee bevlogen docenten van de afdeling Metaal-

tegenaan lopen, is een oplossing zo gevonden”.

materiaalpakketten voor praktijk-, oefen- en examenwerk-

bewerking van het ROC.

stukken voor de lasopleidingen van het NIL op niveau

De gastheren verzorgden met gepaste trots een rondlei-

Maatwerk en kwaliteit

1 t/m 4. Op maat gezaagd, geknipt, gekant en gefreesd met

ding door Technovium, de prachtige nieuwe locatie van

Maatwerk is bij Staalmarkt een ´way of life´. “Dat komt

de vereiste toleranties, in alle gewenste afmetingen en aantal-

de sector Techniek. Technovium is het partnerschap

bij ons overal in terug. Wij zijn niet zomaar een leve-

len. Dat bespaart veel tijd en arbeid. Bovendien maakt de

tussen het technische bedrijfsleven en het technische

rancier, maar leveren écht maatwerk. Eigenlijk is alles

online bestelmogelijkheid het extra makkelijk voor klanten

(beroeps)onderwijs in de regio Nijmegen.

bespreekbaar en bijna alles mogelijk”, licht Menting toe.

om te bestellen. www.klasselassen.nl

“Afhankelijk van onze behoefte kunnen we halve leng-

Inleven in de klant

tes, standaard lengtes of kant en klaar materiaal bestel-

Alles onder één dak

“In de afgelopen jaren heeft Staalmarkt een grote

len”, vertelt Hubers. “De kwaliteit van het materiaal is

Naast het leveren van complete pakketten en losse onderde-

ontwikkeling doorgemaakt, we zijn veel meer dan

heel goed, alles wordt netjes verpakt en voorzien van de

len levert Staalmarkt alle soorten lasdraad en andere lastoe-

de traditionele groothandel

juiste certificaten”. Bij Staalmarkt gaat het meedenken

voegmaterialen, zodat klanten niet bij verschillende leveran-

van weleer”, vertelt Martien

verder dan de materialen. Menting: “Bij sommige

ciers hoeven te bestellen.

Menting gedreven, die vanuit

scholen kan bijvoorbeeld alleen maar op bepaalde tijden

zijn positie als regiomanager

gelost worden of er kan geen vrachtwagen komen. Dan

Kennis binnen handbereik

Staalmarkt nauw betrokken is

gaan we samen met de school op zoek naar een passende

Als specialist weet Staalmarkt wat er speelt op het vakge-

bij onderwijsinstellingen. “We

oplossing of alternatief”.

bied en welke nieuwe ontwikkelingen er gaande zijn. Binnen

leveren niet alleen een uitgebreid

het bedrijf is een speciale projectgroep actief die informatie

assortiment producten, maar ge-

Minder voorraad

verzamelt over alle ontwikkelingen op lasgebied en lasmate-

ven er ook persoonlijke service

Ook voor scholen is het houden van voorraad een kos-

rialen in het bijzonder. Elke vestiging heeft een schoolcoördi-

bij. Dat begint altijd met goed

tenpost. Hubers: “Staalmarkt heeft altijd materiaal op

nator, die deze kennis en expertise toegankelijk maakt voor

luisteren naar de klant, kijken

voorraad en levert snel. Onze eigen voorraad is gehal-

scholen. De coördinator fungeert tevens als vraagbaak voor

naar wat hij nodig heeft en dat

veerd in vergelijking met vroeger. Toen lag onze kelder

schooldecanen en docenten.

op de juiste manier invullen.

vol met allerlei materialen. Nu onze voorraad kleiner is,

Daar zit onze grote kracht”.

hebben we ook meer zicht op wat er nog ligt”.

(l) Sjoerd Aalders, Staalmarkt vestiging Beuningen, (r) Theo van Vlijmen en Theo Hubers, ROC Nijmegen

Lasmaterialen en lastoebehoren, alles onder één dak 42

43

RUBRIEK

DELASGROEPENENHUNAGENDA Lasgroep Noord (LGN) Plaats van samenkomst: Rsg De Borgen; Waezenburglaan 51a; Leek Lasgroep West (LGW) Plaats van samenkomst: Tata Steel Training Centre; Rooswijklaan 61; 1951 MH Velsen-Noord Lasgroep Oost (LGO) Plaats van samenkomst: Sg Sprengeloo; Sprengenweg 81; Apeldoorn Lastechnische Discussiegroep Rotterdam (LDR) Plaats van samenkomst: Applus-RTD; Delftweg 111; Rotterdam Zeeuwse Lasgroep (ZLG) Plaats van samenkomst: Wisselend, voor meer informatie kijkt u op zeeuwselasgroep.nl Lasgroep Zuid (LGZ) Plaats van samenkomst: Stedelijk College; Avignonlaan 11; Eindhoven Lasgroep Zuid-Limburg (LZL) Plaats van samenkomst: Amerikalaan 35; Maastricht-Airport

LASTECHNIEK VERBINDT ONS. Lastechniek/Engineering

Materialen

UÊ7œÀŽÃ…œ«Ê>؜À“i˜Êi˜Ê>ëÀœVi`ÕÀiÃ

UʘÌÀœ`ÕV̈iÊiÌ>>ŽÕ˜`i

UÊÊ>ëÀ>ŽÌˆŽÊ˜}i˜ˆiÕÀÊ­*®ÊÉÊÊ

UʘÌÀœ`ÕV̈iÊ œÀÀœÃˆiLi…iiÀȘ}

˜ÌiÀ˜>̈œ˜>Ê7i`ˆ˜}Ê ˜}ˆ˜iiÀÊ­7 ®

UÊœ}iÀiʈiÌiÀˆÌiV…˜ˆiŽ

‡Ê>Ài˜>˜}iÊiÀÛ>Àˆ˜}ʓiÌÊ*É7

UÊiÌ>>ŽÕ˜`i

‡Ê>ViÊ̜Êv>Viʜ˜`iÀ܈Ã

UÊ Ý«iÀÌÊ >ÃÃʈiÌiÀˆÌiV…˜œœ}ˆi

‡Ê"˜`iÀÃÌi՘`Ê`œœÀÊ`ˆ}ˆÌ>iʏiiÀœ“}iۈ˜} UÊÊ>ÃÌiÀʜvÊ ˜}ˆ˜iiÀˆ˜}ʈ˜Ê˜Ìi}À>Ìi`ÊÊ *Àœ`ÕVÌÊ iÛiœ«“i˜Ì

Activiteiten bij de LASGROEPEN Lasgroep Noord (LGN) 26-05-2011

Zeeuwse Lasgroep (ZLG)

Demonstratie lassen in water door

Inspectie UÊʘëiV̈i‡Êi˜ÊiÕÀˆ˜}ÃÌiV…˜ˆiŽi˜ÊÊ iÛiÊÓÊi˜ÊÎÊ­/ÓÊi˜Ê/ή

Bedrijfskunde

UʘëiV̈i“>˜>}i“i˜ÌÊÛ>˜Ê ÀՎ>««>À>ÌÕÕÀ

UÊ*ÀœiV̓>˜>}i“i˜Ì

UÊ,i}i}iۈ˜}ÊۜœÀʘëiVÌiÕÀÃ

UÊiˆ`iÀÃV…>«Êˆ˜Ê6iÀ>˜`iÀˆ˜}

UÊ "Ê6>ŽÃ«iVˆ>ˆÃÌÊiÛiÊÎ

6œœÀÊ>iÊVÕÀÃÕÃÃi˜Êi˜Êœ«iˆ`ˆ˜}i˜Ê}i`Ì\ʘ>>ÃÌʈ˜`ˆÛˆ`ÕiiÊ`ii˜>“iÊLi…œœÀÌʓ>>ÌÜiÀŽÊ ۜœÀʓiiÀ`iÀiʓi`iÜiÀŽiÀÃʜœŽÊ̜ÌÊ`iʓœ}iˆŽ…i`i˜°Ê

Activiteiten nog nader in te vullen.

iiÀÊÜiÌi˜¶Ê iÊännÊ{n£ÊnnÊnn]ʜvʎˆŽÊœ«Êwww.cvnt.nl

Lastechniek Europa. Lasgroep Zuid (LGZ) Lasgroep Oost (LGO) 16-06-2011

10-05-2011

Lezing: Verbinden van staal op

Bedrijfsbezoek aan GEMS Metaal-

aluminium op vijf manieren,

werken & Containerbouw, Vorden.

door Jan Gerrits. 07-06-2011

ER VALT NOG GENOEG TE LEREN

Smulders, Hoboken.

Lastechnische Discussiegroep Rotterdam (LDR) 31-05-2011

Tankbouw door J. Lamper, op locatie.

Lasgroep Zuid-Limburg (LZL)

28-06-2011

RVS door Henk van Zijl van IT.

17-05-2011

Lezing aluminium lassen, door M. Voorhout van WTT Lasopleidingen, bij WTT Lasopleidingen, Weert.

24-06-2011

Excursie.

Meer informatie over alle activiteiten is op te vragen bij het NIL, Postbus 190, 2700 AD Zoetermeer. T 088 400 85 60, F 079 353 11 78, E [email protected]. Actuele informatie staat op www.vakbladlastechniek.nl en op www.nil.nl/algemenelasinfo

44

45

BRANCHES

mei 2011

ADVIES en CONSULTANCY

ADK Techniek Divisie van ADK Speciaalmachines B.V. Mechelaarstraat 23 4903 RE Oosterhout (NB) T 0162 49 44 17 - F 0162 45 31 22 E [email protected] I www.adktechniek.nl

LASACCESSOIRES Lastechniek Europa B.V. Pascalbaan 1 - 3439 MP Nieuwegein Postbus 1156 - 3430 BD Nieuwegein T 030 600 83 40 - F 030 600 83 50 E [email protected] I www.lastechniekeuropa.nl

Overlander B.V. Morseweg 2 - 3899 BP Zeewolde T 036 521 92 00 - F 036 523 44 30 E [email protected] I www.plymovent-overlander.nl Lashuis Haprotech Rooswijkweg 200 1951 MD Velsen-Noord Postbus 19 - 1950 AA Velsen-Noord T 0251 26 29 17 - F 0251 26 29 09 E [email protected] I www.hetlashuis.nl

Kema Nederland BV Utrechtseweg 310 - 6812 AR Arnhem T 026 356 35 00 - F 026 442 87 13 E [email protected] I www.kema.com KEMA is een wereldwijde onderneming voor strategisch en technisch energieadvies, metingen & inspecties, operationele ondersteuning, en testen & certificatie.

Lastechniek Europa B.V. Pascalbaan 1 - 3439 MP Nieuwegein Postbus 1156 - 3430 BD Nieuwegein T 030 600 83 40 - F 030 600 83 50 E [email protected] I www.lastechniekeuropa.nl

Welding Support Nederland Botterlaan 32 - 4484 RD Kortgene T 0113 302409 - F 0113 301740 E [email protected] I www.hsweldingsupport.nl Begeleiding, advies en training in lastechnische zaken.

AUTOMATISCHE LASHELMEN

3M Nederland B.V. Afdeling Veiligheidsproducten Industrieweg 24 2382 NW Zoeterwoude T 071 545 03 65/3 06 - F 071 545 03 68 E [email protected] I www.mmm.com

(CHEMISCHE) METAALOPPERVLAKTE BEHANDELING

Vecom Metal Treatment B.V. Mozartlaan 3 - 3144 NA Maassluis T 010 593 02 99 - F 010 593 02 23 E [email protected] I www.vecom.nl

GEAUTOMATISEERD SNIJDEN

ATTC B.V. Fornheselaan 224 3734 GE Den Dolder T 030 225 95 00 - F 030 225 95 01 E [email protected] I www.attc-bv.eu Onze producten zijn: Slijtdelen voor snijprocessen: Plasma, Autogeen, Lasert. Slijtdelen voor lasprocessen: MIG, TIG, OP. Las- en snijtoortsen.

46

ESAB Nederland B.V. Postbus 2236 - 3800 CE Amersfoort T 0800 777 97 77 - F 033 422 35 47 E [email protected] I www.esab.nl

Kemppi Benelux B.V. Minervum 7284 4817 ZM Breda T 076 571 77 50 - F 076 571 63 45 E [email protected] I www.kemppi.nl

Lastechniek Europa B.V. Pascalbaan 1 - 3439 MP Nieuwegein Postbus 1156 - 3430 BD Nieuwegein T 030 600 83 40 - F 030 600 83 50 E [email protected] I www.lastechniekeuropa.nl

Multiweld B.V. Riga 3 - 2993 LW Barendrecht Postbus 252 - 2990 AG Barendrecht T 0180 64 17 77 - F 0180 64 17 70 E [email protected] I www.multiweld.com

LASAPPARATUUR EN ANDERE TOEBEHOREN

Air Liquide Welding Nederland B.V. Rudonk 6b - 4824 AJ Breda Postbus 6902 - 4802 HX Breda T 076 541 00 80 - F 076 541 58 96 E [email protected] I www.alwn.nl

Air Liquide B.V. De Witbogt - 5652 AG Eindhoven Postbus 7117 - 5605 JC Eindhoven T 040 250 35 03 - F 040 250 35 33 I www.airliquide.nl

Linde Gas Benelux B.V. Havenstraat 1 - 3115 HC Schiedam Postbus 78 - 3100 AB Schiedam T 010 246 14 70 - F 010 246 15 06 E [email protected]

Kemppi Benelux B.V. Minervum 7284 - 4817 ZM Breda T 076 571 77 50 - F 076 571 63 45 E [email protected] I www.kemppi.nl

Lastechniek Europa B.V. Pascalbaan 1 - 3439 MP Nieuwegein Postbus 1156 - 3430 BD Nieuwegein T 030 600 83 40 - F 030 600 83 50 E [email protected] I www.lastechniekeuropa.nl

Lorch Lastechniek B.V. Postbus 5 - 2200 AA Noordwijk T 071 362 56 27 - F 071 362 38 85 E [email protected] I www.lorch.eu

Multiweld B.V. Riga 3 - 2993 LW Barendrecht Postbus 252 - 2990 AG Barendrecht T 0180 64 17 77 - F 0180 64 17 70 E [email protected] I www.multiweld.com

LASGERELATEERDE PERSOONLIJKE VEILIGHEIDSMIDDELEN

3M Nederland B.V. Afdeling Veiligheidsproducten Industrieweg 24 2382 NW Zoeterwoude T 071 545 03 65/3 06 - F 071 545 03 68 E [email protected] I www.mmm.com

ESAB Nederland B.V. Postbus 2236 - 3800 CE Amersfoort T 0800 777 97 77 - F 033 422 35 47 E [email protected] I www.esab.nl

INDUSTRIËLE GASSEN

AFZUIGINSTALLATIES en LUCHTBEHANDELING

Kemper B.V. Hartebroekseweg 58 - 7141 VE Groenlo Verkoopkantoor Duitsland T 0049 2564 68 137 F 0049 2564 68 120 E [email protected] I www.kemper-bv.nl

BRANCHES

mei 2011

Lashuis Haprotech Rooswijkweg 200 1951 MD Velsen-Noord Postbus 19 - 1950 AA Velsen-Noord T 0251 26 29 17 - F 0251 26 29 09 E [email protected] I www.hetlashuis.nl

ITW Welding Products B.V. Edisonstraat 10 3261 LD Oud Beijerland T 0186 64 14 44 - F 0186 64 08 80 E [email protected] I www.itw-welding.com

Valk Welding B.V. Staalindustrieweg 15 Postbus 60 - 2950 AB Alblasserdam T 078 691 70 11 - F 078 691 95 15 E [email protected] I www.valkwelding.com

Lastechniek Europa B.V. Pascalbaan 1 - 3439 MP Nieuwegein Postbus 1156 - 3430 BD Nieuwegein T 030 600 83 40 - F 030 600 83 50 E [email protected] I www.lastechniekeuropa.nl

TBI Industries GmbH (Kantoor NL) Van Steenbergenlaan 39 3931 WR Woudenberg T 033 285 85 90 - F 033 285 80 51 M 06 48 17 48 37 E [email protected] I www.tbi-industries.com Producent van las- en snijtoortsen.

LASKWALIFICATIES/ CERTIFICERING

Lashuis Haprotech Rooswijkweg 200 1951 MD Velsen-Noord Postbus 19 - 1950 AA Velsen-Noord T 0251 26 29 17 - F 0251 26 29 09 E [email protected] I www.hetlashuis.nl

Lastechniek Europa B.V. Pascalbaan 1 - 3439 MP Nieuwegein Postbus 1156 - 3430 BD Nieuwegein T 030 600 83 40 - F 030 600 83 50 E [email protected] I www.lastechniekeuropa.nl

Lashuis Haprotech Rooswijkweg 200 1951 MD Velsen-Noord Postbus 19 - 1950 AA Velsen-Noord T 0251 26 29 17 - F 0251 26 29 09 E [email protected] I www.hetlashuis.nl

MECHANISATIE EN AUTOMATISERING Lashuis Haprotech Rooswijkweg 200 1951 MD Velsen-Noord Postbus 19 - 1950 AA Velsen-Noord T 0251 26 29 17 - F 0251 26 29 09 E [email protected] I www.hetlashuis.nl

Valk Welding B.V. Staalindustrieweg 15, Postbus 60, 2950 AB Alblasserdam T 078 691 70 11 - F 078 691 95 15 E [email protected] I www.valkwelding.com

ADK Techniek Divisie van ADK Speciaalmachines B.V. Mechelaarstraat 23 4903 RE Oosterhout (NB) T 0162 49 44 17 - F 0162 45 31 22 E [email protected] I www.adktechniek.nl

LASTOORTSEN TIG

ITW Welding Products B.V. Edisonstraat 10 3261 LD Oud Beijerland T 0186 64 14 44 - F 0186 64 08 80 E [email protected] I www.itw-welding.com

Lastechniek Europa B.V. Pascalbaan 1 - 3439 MP Nieuwegein Postbus 1156 - 3430 BD Nieuwegein T 030 600 83 40 - F 030 600 83 50 E [email protected] I www.lastechniekeuropa.nl

Air Liquide Welding Nederland B.V. Rudonk 6b - 4824 AJ Breda Postbus 6902 - 4802 HX Breda T 076 541 00 80 - F 076 541 58 96 E [email protected] I www.alwn.nl

LAS- EN SNIJTOORTSEN

ATTC B.V. Fornheselaan 224 3734 GE Den Dolder T 030 225 95 00 - F 030 225 95 01 E [email protected] I www.attc-bv.eu Onze producten zijn: Slijtdelen voor snijprocessen: Plasma, Autogeen, Lasert. Slijtdelen voor lasprocessen: MIG, TIG, OP. Las- en snijtoortsen.

TBI Industries GmbH (Kantoor NL) Van Steenbergenlaan 39 3931 WR Woudenberg T 033 285 85 90 - F 033 285 80 51 M 06 48 17 48 37 E [email protected] I www.tbi-industries.com Producent van las- en snijtoortsen

LASTOEVOEGMATERIALEN Kemper B.V. Hartebroekseweg 58 - 7141 VE Groenlo Verkoopkantoor Duitsland T 0049 2564 68 137 F 0049 2564 68 120 E [email protected] I www.kemper-bv.nl

Böhler Lastechniek Groep Nederland B.V. Emrikweg 7 - 2031 BT Haarlem Postbus 550 - 2033 RN Haarlem T 030 225 95 00 - F 030 225 95 01 E [email protected] I www.bohlerweldinggroup.nl

Air Liquide Welding Nederland B.V. Rudonk 6b - 4824 AJ Breda Postbus 6902 - 4802 HX Breda T 076 541 00 80 - F 076 541 58 96 E [email protected] I www.alwn.nl

Lastechniek Europa B.V. Pascalbaan 1 - 3439 MP Nieuwegein Postbus 1156 - 3430 BD Nieuwegein T 030 600 83 40 - F 030 600 83 50 E [email protected] I www.lastechniekeuropa.nl

Valk Welding B.V. Staalindustrieweg 15 Postbus 60 - 2950 AB Alblasserdam T 078 691 70 11 - F 078 691 95 15 E [email protected] I www.valkwelding.com

LIJMEN

Valk Welding B.V. Staalindustrieweg 15 Postbus 60 - 2950 AB Alblasserdam T 078 691 70 11 - F 078 691 95 15 E [email protected] I www.valkwelding.com

LASTOORTSEN MIG

ATTC B.V. Fornheselaan 224 3734 GE Den Dolder T 030 225 95 00 - F 030 225 95 01 E [email protected] I www.attc-bv.eu Onze producten zijn: Slijtdelen voor snijprocessen: Plasma, Autogeen, Lasert. Slijtdelen voor lasprocessen: MIG, TIG, OP. Las- en snijtoortsen.

Lastechniek Europa B.V. Pascalbaan 1 - 3439 MP Nieuwegein Postbus 1156 - 3430 BD Nieuwegein T 030 600 83 40 - F 030 600 83 50 E [email protected] I www.lastechniekeuropa.nl

Henkel Benelux Adhesive Technologies T +32 (0)2 421 25 59 F +32 (0)2 421 25 99 E [email protected] I www.henkel.nl Henkel is wereldmarktleider op het vlak van oplossingen voor lijmen, afdichten en oppervlaktebehandeling.

MANIPULATOREN EN MECHANISATIE

AWL-Techniek B.V. Nobelstraat 37 - 3846 CE Harderwijk Postbus 245 - 3840 Harderwijk T 0341 41 18 11 - F 0341 41 18 22 E [email protected] I www.awl.nl

ESAB Nederland B.V. Postbus 2236 - 3800 CE Amersfoort T 0800 777 97 77 - F 033 422 35 47 E [email protected] I www.esab.nl

Valk Welding B.V. Staalindustrieweg 15, Postbus 60 - 2950 AB Alblasserdam T 078 691 70 11 - F 078 691 95 15 E [email protected] I www.valkwelding.com

ADK Techniek Divisie van ADK Speciaalmachines B.V. Mechelaarstraat 23 4903 RE Oosterhout (NB) T 0162 49 44 17 - F 0162 45 31 22 E [email protected] I www.adktechniek.nl

47

BRANCHES

mei 2011

N NIEUW! IEUW!

3M Speedglas 9100 FX Laskappen ™

METAALSNIJDEN

ATTC B.V. Fornheselaan 224 3734 GE Den Dolder T 030 225 95 00 - F 030 225 95 01 E [email protected] I www.attc-bv.eu Onze producten zijn: Slijtdelen voor snijprocessen: Plasma, Autogeen, Lasert. Slijtdelen voor lasprocessen: MIG, TIG, OP. Las- en snijtoortsen.

OPLEIDINGEN EN CURSUSSEN

De Groot Lasopleidingen B.V. Weidehek 24 - 4824 AS Breda T 076 541 07 20 - F 076 542 72 95 E [email protected] I www.lasopleidingen.nl Lastechnische opleidingen, advisering en certificering.

NDO ONDERZOEK

Kema Nederland BV Utrechtseweg 310 - 6812 AR Arnhem T 026 356 35 00 - F 026 442 87 13 E [email protected] I www.kema.com

Materiaal Metingen Testgroep B.V. MME Group Rietdekkerstraat 16 - Ridderkerk Postbus 4222 - 2980 GE Ridderkerk T 0180 48 28 28 - F 0180 46 22 40 E [email protected] I www.mme-group.com

OPLASSEN, OPSPUITEN EN OPPERVLAKTEBEHANDELINGEN

Air Liquide Welding Nederland B.V. Rudonk 6b - 4824 AJ Breda Postbus 6902 - 4802 HX Breda T 076 541 00 80 - F 076 541 58 96 E [email protected] I www.alwn.nl

Distributieweg 3 - 2645 EG Delfgauw P.O.Box 493 - 2600 AL Delft T 015 251 20 00 - F 015 251 2005 E [email protected] I www.ihchs.com

Lashuis Haprotech Rooswijkweg 200 1951 MD Velsen-Noord Postbus 19 - 1950 AA Velsen-Noord T 0251 26 29 17 - F 0251 26 29 09 E [email protected] I www.hetlashuis.nl

Hogeschool Utrecht Centrum voor Natuur en Techniek Nijenoord 1 Postbus 182 - 3500 AD Utrecht T 088 481 88 88 E [email protected] I www.cvnt.nl • International Welding Engineer (LPI) • Lastechnisch construeren • Workshop Lasnormen en lasprocedures • Aanbod op gebied van o.a. Onderhoud & Inspectie, Engineering, Materialen, Bedrijfskunde op (duaal HBO-, post-HBO- en masterniveau.

Lastechniek Europa B.V. Pascalbaan 1 - 3439 MP Nieuwegein Postbus 1156 - 3430 BD Nieuwegein T 030 600 83 40 - F 030 600 83 50 E [email protected] I www.lastechniekeuropa.nl

ROC Midden Nederland NIL erkende opleidingen voor alle niveaus en alle processen. Voor meer informatie: Sander Achterberg M 06 24 80 21 04 E [email protected] I www.rocmn.nl/bedrijven.nl Lasopleidingen MIG/MAG, BMBE, TIG, Autogeen, laskwalificaties/certificeringen, IWT/MLT, SMLT met NIL erkenning en examen.

RIJN IJSSEL training & opleiding Postbus 5162 - 6802 ED Arnhem T 026 353 72 60 E [email protected] I www.rijnijssel/t&o.nl NIL erkende lasopleidingen en NIL gemachtigde instelling voor certificering

48

PERSOONLIJKE VEILIGHEIDSARTIKELEN

SNIJDEN

3M Nederland B.V. Afdeling Veiligheidsproducten Industrieweg 24 2382 NW Zoeterwoude T 071 545 03 65/306 - F 071 545 03 68 E [email protected] I www.3msafety.nl

Air Liquide Welding Nederland B.V. Rudonk 6b - 4824 AJ Breda Postbus 6902 - 4802 HX Breda T 076 541 00 80 - F 076 541 58 96 E [email protected] I www.alwn.nl

Lastechniek Europa B.V. Pascalbaan 1 - 3439 MP Nieuwegein Postbus 1156 - 3430 BD Nieuwegein T 030 600 83 40 - F 030 600 83 50 E [email protected] I www.lastechniekeuropa.nl

ATTC B.V. Fornheselaan 224 3734 GE Den Dolder T 030 225 95 00 - F 030 225 95 01 E [email protected] I www.attc-bv.eu Onze producten zijn: Slijtdelen voor snijprocessen: Plasma, Autogeen, Lasert. Slijtdelen voor lasprocessen: MIG, TIG, OP. Las- en snijtoortsen.

PLASMASNIJDEN

ATTC B.V. Fornheselaan 224 3734 GE Den Dolder T 030 225 95 00 - F 030 225 95 01 E [email protected] I www.attc-bv.eu Onze producten zijn: Slijtdelen voor snijprocessen: Plasma, Autogeen, Lasert. Slijtdelen voor lasprocessen: MIG, TIG, OP. Las- en snijtoortsen.

ROBOTS

AWL-Techniek B.V. Nobelstraat 37 - 3846 CE Harderwijk Postbus 245 - 3840 Harderwijk T 0341 41 18 11 - F 0341 41 18 22 E [email protected] I www.awl.nl

Rolan Robotics B.V. De Corantijn 6 - 1689 AP Zwaag Postbus 135 - 1620 AC Hoorn T 0229 24 84 84 - F 0229 27 27 07 E [email protected] I www.rolan-robotics.nl

Valk Welding B.V. Staalindustrieweg 15 Postbus 60 - 2950 AB Alblasserdam T 078 691 70 11 - F 078 691 95 15 E [email protected] I www.valkwelding.com

™

De nieuwe ‘flip-up’ oplossing voor lassers

ESAB Nederland B.V. Postbus 2236 - 3800 CE Amersfoort T 0800 777 97 77 - F 033 422 35 47 E [email protected] I www.esab.nl

Uw wV Veiligheid eiligheid

Kemper B.V. Hartebroekseweg 58 - 7141 VE Groenlo Verkoopkantoor Duitsland T 0049 2564 68 137 F 0049 2564 68 120 E [email protected] I www.kemper-bv.nl

O Onze nze

WARMTEBEHANDELING

Delta Heat Services B.V. Scheelhoekweg 2 - 3251 LZ Stellendam Postbus 52 - 3250 AB Stellendam T 0187 49 69 40 - F 0187 49 68 40 E [email protected] I www.delta-heat-services.nl • Elektrisch voorwarmen en gloeien • Inductie verwarmen • Stationaire gloeiovens • Mobiele gloeiovens • Uitdrogen beton / coatings • Verhuur / verkoop • Advisering

KKracht racht

Ervaar de toekomst in lasbescherming!

! 3 TH

3M™ Speedglas™ 9100FX Air Laskap met 3M™ Adflo™ Ademhalingsbescherming

De Speedglas 9100FX laskap is voorzien van een veel groter zichtvlak. Bovendien is de totale kap opnieuw ontworpen voor extra comfort.

• • • • • •

Uniek opklapmechanisme voor slijpen en voorbereidende werkzaamheden Meer comfort door verhoogde balans en stabiliteit Uitstekende optische eigenschappen Betere bescherming van oren en nek, dus veiliger Gepatenteerde instelling voor hechtlassen Lasfilter met donkerkleuren 5, 8, 9-13, gevoeligheids- en vertragingsinstellingen.

Ervaar het zelf en vraag een gratis test aan.

PProtection rotection

3M Nederland B.VV.. – www ww.Speedglas.nl – E-mail: [email protected] – tel. (071) 5 450 365

Innovatieve beschermlaag voor lasprocessen • Vermindert sterk de hechting van spatten aan lasapparatuur gedurende enkele uren • Bestand tegen temperaturen tot 1200°C. Voordelen: • Verhoog de productiviteit tot 10% • Verhoog de kwaliteit van de lasnaad • Verminder de terugkerende kosten van verbruiksmaterialen tot 70% • Verminder de tijd en kosten voor het reinigen van lastoorts en overige apparatuur

Toepassingen: • Manueel en robotgestuurd MIG/MAG lassen • Laser- en plasmasnijden • Mallen, opspan- en montagemateriaal

Het verschil na 75 minuten lassen:

ZONDER Aerodag® Ceramishield™

MET Aerodag® Ceramishield™

Ontdek meer info en de toepassingsfilm op www.ceramishield.com Adhesive Technologies Henkel Belgium N.V. Havenlaan 16 - BE-1080 Brussel Tel. +32 2 421 25 55 - Fax +32 2 421 25 99 www.loctite.be [email protected]

Adhesive Technologies Henkel Nederland B.V. Postbus 2100 - NL-3430 CM Nieuwegein Brugwal 11 - NL-3432 NZ Nieuwegein Tel. +31 30 607 38 50 - Fax +31 30 607 38 51 www.loctite.nl [email protected]

W NE

Aerodag® CERAMISHIELD™