dertigste jaargang nr. 2, juni 2006

nummer 122 / dertigste jaargang nr. 2, juni 2006

2 Colofon

Midden-Delfkrant nr. 122 Uitgave van de Midden-Delfland Vereniging Verschijnt viermaal per jaar.

Losse nummers € 3,80 Gedrukt op chloorvrij gebleekt papier. Redactie Piet Houtenbos Arie van der Kooij Ankie Maessen (eindredacteur) Pia van Oord (hoofdredacteur) Frits van Ooststroom Joke Rodenburg-van der Ende

Redactie-adres Midden-Delfkrant, Kasteellaan 3, 2636 HW Schipluiden, [email protected] Basis lay-out Frits van Ooststroom, Stad en Streek Cultuurhistorie Productie en druk Drukgroep Maasland, Maasdijk-Coldenhove

Overname van artikelen is in vele gevallen mogelijk in overleg met de redactie. Kopij en suggesties voor kopij zijn van harte welkom bij de redactie.

Verantwoording Publicatie van artikelen behoeft niet te betekenen dat de daarin vervatte meningen het inzicht van de Midden-Delfland Vereniging weergeven.

Abonnementen op de Midden-Delfkrant zijn alleen mogelijk door lid te worden van de Midden-Delfland Vereniging. De minimum contributie bedraagt € 15,- per jaar. Aanmelding door storting op postrekening 3928463 ten name van de MiddenDelfland Vereniging te Hoek van Holland, onder vermelding van ‘nieuw lid’. U kunt ook bellen: (0174) 51 75 60 of schrijven: ledenadministratie MiddenDelfland Vereniging, Oranjedijk 58, 3151 XR Hoek van Holland.

Opzegging van het lidmaatschap/abonnement uitsluitend schriftelijk aan de ledenadministratie. Opzegging kan slechts geschieden tegen het einde van het verenigingsjaar en met inachtneming van een opzegtermijn van vier weken. Website www.middendelflandvereniging.nl

dertigste jaargang nr. 2, juni 2006

Redactioneel Een zomerachtig voorjaar zette de toon bij het maken van dit zomernummer. Een dikker nummer dan normaal, want over een vol seizoen is veel te melden. Bovendien treft u ook een apart programmaboekje aan voor de achtste Midden-Delfland Dag, zaterdag 17 juni. Nog nooit werden zoveel activiteiten tegelijk aangeboden. Over het thema van de dag ‘Poorten van MiddenDelfland’ bevat dit nummer een achtergrondverhaal. In deze Midden-Delfkrant leest u een uitvoerig artikel over hoe te komen tot een nieuw gebruik van het gebied met verouderde kassen aan de Maaslandse Dam. De herontwikkeling van dit gebied kan gezien worden als een test-

Inhoud

case voor de Gebiedsvisie 2025. Verder in dit nummer een tweede artikel over de nieuwe bewoners van de Zuidbuurt, het verhaal over de Voddijk, die weer te belopen is, een bezoek aan de kaasboerderij en een tweeluik over het nieuwe gemaal langs de Vlaardingervaart, waar het Hoogheemraadschap een traditie van technische vernieuwing hoog houdt. Dit keer verschijnt ook deel 2 over de historie van gemengde boerenbedrijven in Midden-Delfland, dat gaat over kapbergen en karnmolens. Nieuw is een portret van een karakteristieke Midden-Delflander, i.c. veehandelaar Siem Mostert. We hopen dat er meer interviews zullen volgen. Een volle Midden-Delfkrant voor een overvol seizoen: allemaal naar buiten!

Titel / auteur / pagina

Redactioneel / 2 Zomer in Midden-Delfland / Govert van Oord / 3 De polderpadroute Wandelen door natuur en cultuur / Marjan Overgaag / 4 De poorten van Midden-Delfland Thema Midden-Delfland Dag / Pia van Oord / 5 Steeds meer kassen verdwijnen uit Midden-Delfland (2) / 6 Kwartiermaker / 6 De nieuwe buitenlui: Jan Schurewerf werd wijnboerderij Onverslaanbaar duo op Zuidbuurt 40 / LH/JA / 7 Zuivel Streekproducten uit Midden-Delfland / Mirjam Warnars/ 8 Kapbergen en karnmolens Bouwhistorie van boerderijen: gemengde bedrijven (2)/ Frits van Ooststroom / 9 Nieuw gemaal Zouteveense Polder Hoogheemraadschap kiest nieuwe stijl / Derko-Jan Dollen / 11 Nieuwe tijd op historische grond Vijf eeuwen Slinkslootmolen / Pia van Oord / 12 Proeftuin Maaslandse Dam Verslag van een creatief atelier / Pia van Oord / 13 Delflands Diep Oproep / 16 De boer op in Midden-Delfland Een bezoek aan kaas- en zuivelboerderij Van Winden / Kees Moerman / 17 Zaterdag 2 september Delft Vers! Streekproductenmarkt / 18 Het Voddijkpad Een pad met een lange geschiedenis / Ingrid ter Woorst / 19 De veehandel zit hem in het bloed Portret van een Midden-Delflander: Siem Mostert / Gemma van Winden / 21 Doseerinstallaties / 22 Boerenburendag / 22 In memoriam de molenstomp Polder Noord-Kethel / 23 Gevelsteen Deurkalf / Frits van Ooststroom / 23 Betaling voor groene diensten Bericht van Vockestaert / Jaap Pieters / 24 Recreatieseizoen geopend / 24 Monumentale Bomen / 25 Mijn mooiste plekje in Midden-Delfland De Trekkade / Alex Boon / 25 Rectificatie / 25 Verenigingsnieuws / 26 Afsluiting Recreatieseizoen zaterdag 9 september / 27 Uit onze winkel / 27 Buiten / Marja van Bijsterveldt / 28 Kijk mijn erf! / Han Schouten / 28

Foto voorzijde: Zicht op de Breeweg, Paul Meuldijk

3

Zomer in Midden-Delfland De tijd van zon en zorgeloosheid, de van warmte trillende horizon en de geur van de eerste regendruppels van een naderend onweer. Het beeld van de zomer op het platteland is bijna een archetype voor de moderne mens uit de stad.

Het is soms moeilijk voor te stellen, dat vroeger op het land juist in de zomer genadeloos hard gewerkt moest worden. Rijen maaiers, die het rijpe gras maaiden en optasten. De zon die soms niet van ophouden wist en de boeren en hun knechten uitputten. Of die andere jaren waarin de zon juist maar niet lang genoeg wilde schijnen en het gras op de velden rotte. Het hooi op de hoge wagens, later opgeprikt naar uitpuilende hooibargen en hooizolders, droog en veelbelovend, maar soms angstig vochtig en een voortdurend broeiend gevaar. De zomer in Midden-Delfland was alvast een belofte voor een goed jaareinde of de opmaat voor een moeizame winter, die hierna onontkoombaar naderde.

Hoe anders nu. De zomer van vandaag is de tijd van het grote reizen en weer terugkomen. Blij, uitgerust terug naar huis, of juist opgebrand binnengevlogen, uitgeput van het vermaak, de verschoven tijd en de overmaat aan indrukken. Terug naar de warmte van de stad

De Kwakelweg. Foto Dineke van Wingerden.


en de onrust van de dagelijkse werkdruk. Waar Midden-Delfland dan altijd nog de plek is om even na te dromen van beleefde vrijheid en werkelijke on-haast. Midden-Delfland is ook de plek waar de thuisblijvers genieten van hun eigen rust en de prettige voorspelbare schoonheid van het landschap. Ze stoten elkaar aan en maken in de schaduw van de wilgen maar al te duidelijk, dat al die verre-avontuurzoekers niet goed wijs zijn. Waar is de stilte beter te voelen dan naast de stad? Vertrouwd en bijzonder tegelijk. Midden-Delfland is het landschap van de thuisgebleven filosofen en levensgenieters. Waar de boeren zich nog steeds bedachtzaam het zweet van het voorhoofd wissen en het gras wordt bewaard voor moeilijke tijden. Sommige dingen veranderen niet in MiddenDelfland.

De zomer in Midden-Delfland is de opmaat van een nieuw seizoen van aanpakken en aan de slag gaan. In najaar en winter kun je dan de nu opgeslagen voorraad weer aanspreken.

Maar nu nog even niet. Zomer is voorlopig genieten van de uitbundigheid van de natuur en de vitaliteit van het leven. Thuisblijven of terugkomen, Midden-Delfland is er voor ons en zal ons met open armen ontvangen.

Govert van Oord

Voorzitter van de Midden-Delfland Vereniging

4 Wandelen door natuur en cultuur

De polderpadroute Een merel zingt het hoogste lied, lammetjes huppelen in de wei, het geraas van de A20 in de verte, nieuwsgierige pinken in het groene gras, kievitsbloemen en zomerklokjes op een hooilandje en een overheerlijke boerenmelk tompouce. Dat zijn de ingrediënten van de wandeling nummer 4 van de serie wandelingen van de Midden-Delfland Vereniging, De polderpadroute1. “Wat een mooi gebied, hè”, wijst een vriendelijke mevrouw op de fiets.

De Oranjeplassen met op de achtergrond de Maeslantkering. Foto Greet Arkesteijn.

Ze stopt even en vraagt of we het kunnen vinden. We laten op de kaart zien welke route we wandelen. Ze wenst ons veel plezier en stapt weer op haar fiets. We zijn onze wandeling begonnen bij het busstation Maasland Viaduct en lopen nu op de Kluiskade. De polderpadroute (12 kilometer) gaat dwars door het schilderachtige Maasland, door weilanden over het Dijkpolderpad naar de Westgaag, onder het viaduct van de A20, langs de Nieuwe Waterweg door Maassluis en weer terug naar Maasland.

Kievitsbloem Het is een prachtige voorjaarsdag en menig Maaslander grijpt die aan om eens flink huis te houden in de tuin: perkgoed wordt gepoot, gras gemaaid en onkruid gewied. De Kluiskade is een mooi pad met ‘buitendijkse’ landjes waarop kievitsbloemen en narcissen bloeien. De zeldzame kievitsbloem komt alleen


nog voor in Zuid-Holland en Noordwest Overijssel. En hier langs de Zuidvliet bloeit hij volop. We lopen het dorp in. Het centrum van Maasland is beschermd dorpsgezicht. Aan beide zijden van het grachtje liggen fraaie panden en oude boerderijen. Aan de ’s-Herenstraat 24 ligt museum De Schilpen, eens de dorpswinkel. ‘Zeker een bezoek waard’, staat er in de wandelfolder, maar deze dag is het museum dicht. We gaan de brug over, de Doelstraat in, om de kerk en via de Commandeurskade het modernere Maasland in. Kerkenpad We volgen het pad over de Prinses Beatrixlaan totdat we bij Klein Huis te Velde op het Dijkpolderpad komen. Dit oude kerkenpad gaat dwars door de weilanden en komt uit op de Westgaag. In de weilanden grazen schapen, lammetjes springen en huppelen. Een weiland verderop volgen dikbilkoeien ons

nieuwsgierig, hoog in de lucht roept de grutto z’n eigen naam en laag boven het land vliegt een kievit. Halverwege staan we even stil. “Als je deze kant op kijkt, zie je de A20 en hoor je het geraas van de auto’s”, wijst mijn wandelgenote Greet. “En draai je je om, dan hoor je alleen vogels en zie je de skyline van Maasland in het groen.” Karekiet in het riet Via de Westgaag lopen we over de Maasdijk naar de Nieuwe Waterweg, het eerste stukje via de Maassluise woonwijk Steendijkpolder. In de struiken naast de huizen horen we een vrolijk deuntje van een klein vogeltje. Het blijkt - dat hebben we later thuis opgezocht - een fitis te zijn. Het vogelboek heeft nog een belangrijke tip voor het geval u ook op zoek gaat naar de fitis: u herkent ‘m aan het volgende deuntje: Het-is-nog-welmooi-weer-maar-dat-blijft-niet-langzo. De Oranjeplassen, even verderop, is het gebied van de bruine kiekendief en de roerdomp. Maar die zien wij niet, wel een ganzenstel met jongen. En in het riet horen we een karekiet. Het is een prachtig natuurgebiedje met op de achtergrond industrie en windmolens. Typisch Midden-Delfland. Monumenten Even verderop ligt de Nieuwe Waterweg, de drukke vaarroute van en naar de Rotterdamse haven. Het is een fascinerend gezicht om de vrachtschepen gade te slaan. Het is nog een flink eind stappen voordat we in het centrum van Maassluis aankomen. Maassluis is een oud havenstadje met prachtige historische monumenten. In het gezellige centrum speelt het draaiorgel, we vinden een bankje in de zon en besluiten dat we iets lekkers verdiend hebben: de enige echte Midden-Delfland tompouce van bakker Koos Holtkamp. Maar de wandeling is nog niet afgelopen. Via de Noord- en Zuidvliet lopen we de Wipperskade op. De Wipperskade is vernoemd naar de Wippersmolen, gebouwd in 1726. Op de gevelsteen lezen we dat de eerste steen gelegd is door Dirck Pieterse Koster, oud 8 jaar en 35 dagen. Dat gegeven willen wij u zeker niet onthouden…

Marjan Overgaag

Er zijn twee sets met elk zes wandelingen. Zie voor bestelinformatie de rubriek ‘Uit onze winkel’ op pagina 27.

1.

5 Thema Midden-Delfland Dag 2006

De poorten van Midden-Delfland Dit jaar heeft de Midden-Delfland Dag als motto ‘De poorten van Midden-Delfland’. Dit thema vindt zijn oorsprong in de Gebiedsvisie Midden-Delfland 2025. Midden-Delfland is bij uitstek een groen en landelijk gebied in de directe nabijheid van de stad. Hier zijn stad en land niet alleen tegenpolen, zij vullen elkaar aan en worden er zelf rijker mee. Platteland en stad kunnen hier niet zonder elkaar, maar ervaren dat niet altijd zo en gedragen zich er niet altijd naar. Het oprichten van Poorten van Midden-Delfland kan daar verandering in brengen. Een poort is een doorgang, een verbinding tussen twee verschillende gebieden en de opening van de ene wereld naar een andere. Een poort is daarmee de plek waar twee werelden elkaar ontmoeten. Het is een plaats (op een plein of in een gebouw) waar verkeer is en handel, waar spelers zijn en toeschouwers. Het is een plek waar je blijft hangen, omdat er iets interessants gebeurt.

Eenheid in verscheidenheid Met dit beeld in het achterhoofd is tijdens de visie-driedaagse in het najaar van 2005 het thema van de poorten van Midden-Delfland verder uitgewerkt. De MiddenDelflandpoort is de plaats, waar de stad en het land zich aan elkaar presenteren. Omdat hier sprake is van één landelijk gebied, Midden-

Delfland, en verschillende steden of verstedelijkte gebieden, is er plaats voor meer poorten. Zij staan aan de rand van het gebied, op de overgang van stad en land op een markante, logische en goed toegankelijke plaats. Zij representeren ´hun´ stad en ontlenen daaraan een eigen karakter. Die eigen identiteit zal gekoppeld worden aan een specifieke functie op die plek, bijvoorbeeld bepaalde recreatie (zoals een golfbaan of een jachthaven) of een ander kenmerkend gebruik (bijvoorbeeld natuur of glastuinbouw). Daarnaast hebben alle poorten gemeen, dat Midden-Delfland er in zijn volle breedte centraal staat. Hier vind je informatie over de flora en fauna van het gebied, over agrarische activiteiten en wandelen fietsroutes, over recreatiemogelijkheden en cultuurhistorie, over hore-

Observatorium Nieuw Terbregge (A20), voorbeeld van een overgang tussen twee verschillende werelden. Bron: Observatorium.


Ontmoet de stad

De herkenbaarheid van het gebied wordt geaccentueerd doordat aan de randen van het gebied een aantal poorten de inen uitgangen markeert. Zij zijn concentratiepunten van verkeer, horeca, recreatie en ondernemerschap. De poorten zijn gesitueerd daar waar de openbaar vervoer-, weg- en waterinfrastructuur het gebied binnenkomt of raakt. Ze bieden parkeervoorzieningen, waarna de bezoeker te voet, via het water, per fiets of wat in 2025 mogelijk is het gebied ingaat. Het zijn informatiepunten over de streek met horecavoorzieningen. Ze bieden informatie over toeristische en recreatieve voorzieningen, over de natuur en cultuurhistorie van Midden-Delfland®. Elk van deze poorten heeft zijn eigen karakter die past bij de plek. De economische activiteiten in de omgeving van de poorten passen bij het aangrenzende gebied, leggen de verbinding met de stad en zorgen zo voor een versterking van het gebied.

Uit: Gebiedsvisie Midden-Delfland 2025

ca en accommodaties voor vergaderingen, congressen, feesten en logies. Je kun er streekproducten kopen en proeven. Voor de stad is de poort een middel om zich te profileren en Midden-Delfland daarbij als haar voortuin te zien. Het programma van de poorten is samen te vatten in de ene zin: eenheid in verscheidenheid.

Autoluw Maar de poorten hebben ook een heel praktisch doel: het opvangen van bezoekers aan het gebied en hen wegwijs maken. MiddenDelfland is niet groot terwijl het aantal bezoekers groeit. Het gebied is niet geschikt voor massaal gemotoriseerd verkeer en intensieve recreatie, het gebied moet autoluw blijven. Daar kunnen de poorten een rol in vervullen door als transferium te fungeren: stap uit de auto of het openbaar vervoer en kies een ander tempo: doe skeelers of schaatsen onder, stap op de fiets of het paard, huur een kano, trek je wandelschoenen aan en ontdek MiddenDelfland. Er is nog voor geen enkele poort een concreet plan in de maak, daarvoor moet het concept nog verder

6 worden uitgewerkt. Maar er zijn wel voor verschillende locaties aansprekende ideeën gelanceerd. Daar wordt nu verder op gebroed en dat kan niet zonder inbreng van de ándere wereld´. De suggesties voor locaties, die in het kader van de Gebiedsvisie zijn gedaan, staan indicatief op de toekomstkaart 2025. De volgende ideeën zijn genoteerd: een Natuurpoort boven op de A4 tussen Schiedam en Vlaardingen, die de relatie stad-land een eigen invulling geeft; langs de Nieuwe Waterweg wordt gedacht aan een Waterpoort, die verbinding legt tussen de rivier, de havens en het water in het gebied; richting Westland wordt gedacht aan Crystal Palace, waar naast Midden-Delfland de intensieve agrarische productie wordt gepresenteerd; bij Delft is een Technische poort die aansluit bij de plannen voor Technopolis. De inzet is om er vijf of zes daadwerkelijk te realiseren. Portal Een heel andere, maar niet minder belangrijke poort is de virtuele poort: de portal die MiddenDelfland ontsluit. Dit is de digitale plaats waar alle kennis over het

gebied is te vinden en waar de agenda staat voor alle gebiedsgebonden activiteiten. Daar kunnen ook mensen die iets willen organiseren of iets te bieden hebben, elkaar opzoeken en met elkaar in discussie gaan. Het wemelt nu van de Midden-Delflandsites, maar veel samenhang is er niet. Op 17 juni opent Midden-Delfland voor de achtste keer haar poorten en heet de hele dag iedereen welkom. Stadsbewoners in het bijzonder. Het is in dit verband aardig om te vertellen, dat er speciale mogelijkheden worden geboden om Hagenaars kennis te laten maken met dit unieke gebied. NIVON Den Haag en het Haags Milieucentrum organiseren in samenwerking met de Midden-Delfland Vereniging vanuit Den Haag een bus voor wandelaars en een fietstocht vanaf station (hoe symbolisch) Hollands Spoor naar Midden-Delfland. We zijn benieuwd!

Pia van Oord

Informatie over het programma van de Midden-Delfland Dag is te vinden in het bijgesloten programmaboekje en op www.middendelfland.nl.

Steeds meer kassen verdwijnen uit Midden-Delfland (2) Kwartiermaker

Dit beeld kwam er tevoorschijn na de sloop van de kas aan de Zouteveenseweg/Vlaardingsekade in Schipluiden die we nog in het vorige nummer van de Midden-Delfkrant konden laten zien. De boerderij Ora et Labora is ineens van een hele onbekende kant te zien. Een echte verrijking van het landschap! Het zicht door de Holierhoekse en Zouteveense polder is nu geheel vrij vanuit Schipluiden tot aan de Willemoordseweg. Met de sloop van de kas kwam een eind aan een periode van ruim 60 jaar glastuinbouw op deze plek. De tuin van de gebroeders Langstraat langs de Zouteveenseweg was al een paar jaar geleden afgebroken. De nazaten van Arie de Bruijn hebben nu een megabedrijf aan de Dorppolderweg in De Lier. (PO) dertigste jaargang nr. 2, juni 2006

Begin mei is Rob Jaeger benoemd tot kwartiermaker voor de uitwerking van de Gebiedsvisie MiddenDelfland® 2025. Ellen Peper werd benoemd tot bestuurlijk/strategisch adviseur. Beiden zijn werkzaam bij het adviesbureau Twynstra Gudde. Rob Jaeger en Ellen Peper zullen vanaf de tweede helft van mei de gemeente Midden-Delfland ondersteunen bij het voeren van de regie van de uitwerking van de Gebiedsvisie. De Gebiedsvisie is in 2005 tot stand gekomen door nauwe samenwerking van alle partijen betrokken bij Midden-Delfland. Volgens het uitwerkingsprogramma zal een aantal opdrachten door de gemeente worden uitgevoerd, maar zullen ook de betrokken organisaties activiteiten ontwikkelen. De gemeente Midden-Delfland zorgt ervoor dat al deze activiteiten op elkaar worden afgestemd. Daarbij is de kwartiermaker verantwoordelijk voor het procesmanagement, en zal hij partijen bij elkaar brengen, het overzicht bewaken en de onderlinge samenwerking ondersteunen. (Bron: Gemeente Midden-Delfland)

7 Onverslaanbaar duo op Zuidbuurt 40

Jan Schurewerf werd wijnboerderij De Jan Schurewerf, wie zegt dat nog wat? Het is de vroegere naam van de boerderij aan de Zuidbuurt 40. Waar een eeuw geleden waarschijnlijk melk vers van de koe werd verkocht, wordt nu wijn gemaakt en geschonken. Wellicht leuk om even een kijkje te nemen achter de muren van het witte voorhuis van de Wijnboerderij, dit gedeelte is van 1600. Hier treffen we de initiatiefneemsters van dit ambachtelijke bedrijf: Louise Holland en Joke Aartsen, alweer 17 jaar geleden deden zij hun intrede in de Vlaardingse polder. De twee voelden zich er al direct thuis, op deze pittoreske plek. Vanuit de klamme kelders van het Hulstkampgebouw in hartje Rotterdam, zou de boerderij een verademing zijn. Een wijnboerin hoort tenslotte buiten te vertoeven, tussen de wijnranken van haar wijngaard, wonende in haar wijnchateau… genietend van een glaasje sublieme wijn… Bouwval Maar zo was het niet helemaal. Doordat de boerderij wel 10 jaar bijna voortdurend had leeggestaan, alleen zo nu en dan was hij bewoond, waren de gaten in het dak gevallen, stonden muren bol van ellende, was de deel 87 cm verzakt, kortom ze kwamen in een complete bouwval terecht.

Louise Holland, links en Joke Aartsen tussen de druivenranken.


Na een jaar lang verbouwen en het opkrikken van de stal, kon de verhuizing van alle wijnvaten en apparatuur beginnen. Nu weten ze waarom wijnboeren zelf nooit verhuizen! Zelfs de brandweer moest eraan te pas komen om de vrachtauto, die de wijn en de vaten naar Vlaardingen vervoerde, met een luchtkussen weer gedeeltelijk op de weg terug te krijgen. Eigenlijk gaat niets vanzelf in het bedrijf.

Als je zo’n ambachtelijk product op de markt wil brengen, zoals deze twee dames in 1986 van plan waren toen zij hun wijnbedrijfje begonnen, dan moet je zeer goed op elkaar afgestemd zijn, door kunnen gaan waar anderen op zouden houden, een zeer lange adem hebben dus, en erg gemotiveerd zijn om het tot een goed einde te brengen. Nu het bedrijfje inmiddels al 20 jaar bestaat, kunnen ze met trots vaststellen, dat ze door hun ijzersterke doorzettingsvermogen alle tegenslagen hebben overwonnen. En er lopen al heel wat tevreden klanten rond, die ze wisten te verwennen met heerlijk eigengemaakt eten en

De ‘nieuwe buitenlui’ aan de Zuidbuurt (2)

In 1988 kwam aan de verpauperde leegstand van de veertien boerderijen in de Zuidbuurt snel een einde. Nieuwe bewoners betrokken de oude opstallen in het bij de reconstructie voor recreatie aangewezen weidegebied. De nieuwe eigenaars kregen te maken met een bijzondere bepaling in hun koopcontract. Zij moesten de boerderij een functie geven die het recreatieve karakter van het gebied zou verhogen zonder de landelijkheid aan te tasten. Nu, achttien jaar later, laten we deze nieuwe buitenlui in een serie artikelen aan het woord in de Midden-Delfkrant. Mirjam Warnars

drinken. Sommigen boekten al voor de 2e of 3e keer een feestje bij hen. Handpers Er was geen sprake van een bedrijf dat van vader op dochter over kon gaan. In 1986 begonnen de dames met een handpers, gekocht van wat spaarcentjes, en een paar messen, om de eerste paar duizend kilo rabarber te hakken. Dat ging natuurlijk niet goed, dus toen de eerste tank stond te gisten, na het vullen van 100 emmers met rabarbersap, gingen ze met een fles rabarberwijn onder de arm snel in de auto naar Duitsland om stage te lopen, het champagneprocédé te leren en een goede gebruikte hakselmolen te kopen, wijnvaten, een betere wijnpers, enzovoorts. Die eerste rabarberwijn werd in Duitsland enthousiast ontvangen, hij bleek te smaken als een Weissherbst, een heerlijke Duitse rosé wijn. De procédés van hoe je champagne moet maken bleven generaties lang geheim, maar de rabarberwijn wist deze geheimhouding te doorbreken en zo kwamen de dames veel wijzer thuis en gingen direct aan de slag.

Door het ondernemersbloed van Louise, die uit een wijngroothandelsfamilie komt en een flinke dosis avonturierspassie, die Joke ook in zich had, heeft dit ‘onverslaanbare duo’ - zo schreef de redactie van Viskulinair - het ver geschopt. Zo hebben ook burgemeesters en zakenlieden, die vaak ‘opgeprikt’ moeten lunchen en dineren, de weg

8 naar hun boerderij gevonden. Zij vinden er de combinatie van ongedwongenheid met kwaliteit die ertoe kan leiden - zoals iemand ooit schreef in het gastenboek - dat je de neiging krijgt er je voeten op tafel te leggen!

Natuurlijke wijn Het wijngaardrestaurant is op natuurlijke leest geschoeid. Het is opvallend dat mensen die van ‘gewone’ wijn hoofdpijn krijgen daar geen last van hebben na een bezoek aan een van de wijnproeverijen op de boerderij. Hoe komt dat? In een liter wijn mag tot 225 mg sulfiet zitten, men zegt dat dat nodig is voor de houdbaarheid van de wijn. Daar zit wel wat in, maar een wijn wordt ook houdbaarder door een hoger alcoholpercentage, voldoende zuren, tannines en smaakbody. Dus zoals de Romeinen ooit deden, voegden de dames ook slechts minder dan een kwart van de toegestane hoeveelheid sulfiet toe, met als resultaat, dat mensen heel enthousiast werden. Een goed verkoopargument: de fles moest direct leeggedronken worden na opening vanwege kortere houdbaarheid. Zo zijn er appelwijnen, rabarberwijnen en kersenwijnen, en in alle soorten ook mousserende wijnen gemaakt volgens het champagneprocédé. Operakoren Naast een passie voor wijn heeft Louise ook een passie voor pianospelen en zingen in een Operakoor.

De Wijnpers op het erf.

Aanleiding om in 2005 een MiddenDelflands Operakorenfestival in het leven te roepen. Zij wil, puur uit idealisme, operakoormuziek laagdrempeliger maken, door recreanten de gelegenheid te geven het terrein van de boerderij op te wandelen om aan te schuiven en op het terras van de prachtige zang te genieten. Dit jaar vindt er tijdens Midden-Delfland Dag op 17 juni van half twee tot zes uur weer zo’n spektakel plaats.

Dus kom eens gezellig langs op het terras op zondagmiddag voor een high tea, een kopje koffie met druiventaart of een geitenkaasje in bladerdeeg met een glas Delfland-druivenwijn. Bij mooi weer is het terras van april tot oktober op zondagmiddag open. (LH/JA) Meer informatie op www.wijnboerderij.info Foto’s van de auteurs.

Streekproducten uit Midden-Delfland

Zuivel

Zuivelboerderijen met ‘winkel’ aan huis zijn er niet veel in het MiddenDelflandgebied. Reden om ze te koesteren, vooral ook omdat zij met veel liefde en aandacht voor natuur en dier eerlijke zuivelproducten produceren en verkopen. Kernwoorden hierbij zijn puurheid, ambachtelijkheid, traditie & goede smaak. Melk, karnemelk, yoghurt, kaas, boter. Wie heeft er niet dagelijks wat van op het menu staan? Maar realiseert u zich wel hoe arbeidsintensief het produceren van deze lekkernijen is en dat er 100 kilo melk nodig is om 5 kilo boter of 10 kilo kaas te maken? Een kilo boerenkaas lijkt dan ineens een stuk minder duur. En als je dan beseft, dat de melkvee-


houderij al achthonderd jaar een belangrijke bestaansgrond van Midden-Delfland is, dan krijg je bewondering voor zoń sterk streekgebonden product. Kaas en vooral boter uit de regio was tot in de verre omtrek beroemd. De kaasplanken in de winkel aan de Gaagweg. Foto Kees Moerman.

Wie wil genieten van de ambachtelijk kwaliteits- en zuivelproducten kan in Midden-Delfland terecht bij de boerderijwinkels van:

Kaas- en Zuivelboerderij Van Winden, Gaagweg 36, Schipluiden Telefoon: (015) 380 91 34. Open: dinsdag en vrijdag van 14.00 tot 17.30 uur, zaterdag van 9.00 tot 16.00 uur. Website: ww.home.versatel.nl/vanwindenkaas. Zie ook het artikel op pagina 17.

Gerard van Winden, Abtswoude 34, Delft Telefoon: (015) 256 31 74. Open: maandag, woensdag & zaterdagochtend van 10.00 tot 13.00 uur en ’s avonds van 19.00 tot 19.30 uur. Mirjam Warnars / Werkgroep Streekproducten Midden Delfland

9 Bouwhistorie van boerderijen: gemengde bedrijven (2)

Kapbergen en karnmolens

In het eerste deel van dit artikel (Midden-Delfkrant 121, maart 2006) werden drie bijzondere voorhuizen besproken. In deze voorhuizen was naast de opkamer met melkkelder en een woonkamer tevens een werkruimte (boenhoek) aanwezig. Deze situatie had een relatie met de gemengde bedrijfsvoering. Tussen de stal en het voorhuis bevond zich een dorsvloer waar graan gedorst werd. Waren er nog andere verschillen tussen gemengde bedrijven en bedrijven waar uitsluitend veehouderij werd bedreven?

Over het algemeen staan hooibergen in Delfland op het erf, naast het boerderijgebouw. Ook bij de gemengde bedrijven is dit het geval. Het verschil zit ‘m dan ook niet in de plaats van de berg, maar in het gebruik. De berg werd bij gemengde bedrijven tevens of vooral gebruikt voor de opslag van (ongedorst) koren. We moeten dan spreken van een ‘graanberg’ of ons behelpen met de algemene typeaanduiding ‘kapberg’.

De boerderijonderzoeker Klaas Uilkema (1873-1944) tekende tussen 1914 en 1934 in het hele land een groot aantal boerderijplattegronden. Op de ‘klad’-tekeningen maakte hij aantekeningen over het gebruik van de ruimten, de streeknamen van onderdelen, maar ook van bouwsporen van vroegere situaties. Zijn tekeningen en geschriften zijn buitengewoon interessant1. Op diverse plattegrondtekeningen van boerderijen in onze streek vermeldt Uilkema dat er graan werd

opgeslagen in de berg. ‘Onder hooi als er is. Graan daarboven’, schrijft hij bij een boerderij aan de Oostbuurtseweg in De Lier. In een aantekening vermeldt hij hier, dat de bergen vroeger alleen als graanbergen gebruikt werden toen er meer akkerbouw bedreven werd. Het hooi werd boven de stal bewaard. Ook deze boerderij heeft een dorsvloer direct achter het voorhuis. Bij de boerderij Hoge Bomen (uit 1904) in Naaldwijk was de ene ‘barg’ gevuld met tarwe, rogge en bonen, de andere met klaverhooi, daarboven haver, erwten en bonen. Ook hier werd het meeste hooi boven de stal opgeslagen, maar in Uilkema’s tijd was dat, door het (snelle) machinaal dorsen, al vervangen door stro. Een boerderij in Bleiswijk heeft zelfs drie bergen, twee voor graan en één voor hooi. Al op zestiende-eeuwse afbeeldingen en vogelvluchtkaarten uit de regio staan kapbergen afgebeeld. De vraag rijst of dit hooibergen of graanbergen waren.

Graan en hooibergen bij een boerderij aan de Oostbuurtseweg in De Lier. Foto uit ‘Een boerenstand die verdween’.


Boerderijen aan de Lookwetering in Den Hoorn. Twee of drie hooibergen of zijn er graanbergen bij? Kaart door Jan Potter, 1569.

Ankerbalkgebint met hooiberging boven de middenbeuk. Boerderij aan de Oostbuurtseweg te De Lier. Naar Klaas Uilkema 1924.

Hooizolders In de zestiende eeuw (en wellicht eerder) was de gebruikelijke gebintconstructie het ankerbalkgebint. Dit gebint verdeelde de boerderij in drie beuken: een brede middendeel, waar ook graan gedorst kon worden en twee lage zijbeuken waar de koeien stonden. Op de ankerbalken die over de middenbeuk liepen waren slieten gelegd als een soort vloer. Hierop kon hooi opgeslagen worden. Boven de koestanden was geen zoldering of er lagen rietmatten zodat het hooi voldoende geventileerd werd. Bij de introductie van de Hollandse stal in de loop van de zeventiende eeuw werd de middendeel versmald tot voergang en de introductie van het dekbalkgebint maakte het mogelijk een zoldervloer te maken boven de gehele stal. Dit verslechterde de ventilatie op die zolder. Voor de kwaliteit van het hooi was het beter dit op het erf in een hooiberg op te slaan.

10 Specialisatie naar veehouderij maakte een dorsdeel overbodig. Op gemengde bedrijven met een accent op akkerbouw kwam er een aparte dorsruimte. De observaties van Uilkema laten zien dat nog in de vorige eeuw bij gemengde bedrijven hooi boven de stal werd opgeslagen. Hij signaleert dat vooral in het Westland. Het Westland met zijn kleidek was bij uitstek geschikt voor akkerbouw, maar ook in veengebieden werden nog zeer lang de hoger gelegen geulafzettingen benut voor akkerbouw.

Kadastrale minuut Vanaf 1819 werden de eerste kadasterkaarten vervaardigd. Hierop zijn boerderijen, met erven en de bijgebouwen zeer nauwkeurig weergegeven. Lopen we de boerderijen uit het eerste deel van het artikel langs, dan zien we bij de boerderij in Schipluiden (Woudseweg 180) twee kapbergen op het erf waarvan één met 6 roeden en de andere met vijf. Ook de boerderij in Maasland (Westgaag 74) heeft twee kapbergen met 5 roeden. Beide boerderijen hebben thans een moderne vierroedige kapberg met zinken dak. Ook in Naaldwijk (Burgemeester Elsenweg 45) staat een dergelijk moderne hooiberg, maar deze staat aan de niet-erfzijde van de boerde-

Kadastrale minuutkaarten ca. 1820. Van boven naar beneden: Woudseweg 180 te Schipluiden, Westgaag 74 te Maasland, Burgemeester van Elsenweg 45 te Naaldwijk.

rij. Op de oude kadasterkaart is bij deze boerderij geen hooiberg afgebeeld, kennelijk werd hier aan het begin van de vorige eeuw het hooi op de stalzolder opgeslagen.

Karnmolen Oudtijds werd er met de hand gekarnd. Dat was een zwaar karwei en al in de zeventiende eeuw worden de eerste karnmolens gebouwd waarin een paard rondjes loopt en via een kroonrad, twee overbrengingen en een stang, een stok in een op-en-neergaande beweging brengt. Aan die stok zit een schijf met gaten (de karndruif) die in de karnton de room tot boter karnt. De karnton staat in de boenhoek van de boerderij, meestal op een hardstenen plaat, waarin een cirkelvormige gleuf is uitgehakt om de ton op zijn plaats te houden. Bij weidebedrijven staat de karnmolen altijd aan de niet-erfzijde van de boerderij ter hoogte van de scheiding tussen boenhoek en stal. Omdat bij gemengde bedrijven de boenhoek zich soms in het voorhuis bevindt is in die gevallen de karnmolen in de buurt van de boenhoek opgesteld. Bij de drie genoemde boerderijen is de situatie als volgt. In Naaldwijk stond de houten karnmolen pal vóór de boerderij, ter hoogte van de boenhoek (mededeling oud-bewoner). Op de kadastrale minuutkaart uit 1819 is daar geen karnmolen afgebeeld. In Schipluiden staat de stenen karnmolen schuin voor de hoek van de boerderij, juist naast het erf. Deze karnmolen is waarschijnlijk in de achttiende eeuw gebouwd en is ook op de kadastrale minuutkaart aanwezig. Op die kaart staat een forse

De boerderij Overwout (tegenover ’t Woudt) met akkerbouw op de hoger gelegen gronden. Kaart door Jan Potter ca. 1570.

uitbouw aan de boenhoek weergegeven tussen de karnmolen en het erf. Dit was een varkensschuur.

Zomerhuis? Aan de Westgaag is de situatie afwijkend. Daar stond de karnmolen niet bij de (relatief kleine) boenhoek, maar tegen een bijgebouw dat vóór de boerderij (langs de weg) staat. In dit bijgebouw zijn nog sporen van de overbrenging van de aandrijfstang en de plaats van de karnton aanwezig. Er werd daar dus niet in de boenhoek gekarnd, maar in het bijgebouw. Wellicht is dit een zogenoemd zomerhuis waarover het volgende deel van dit artikel gaat.

Frits van Ooststroom

Olst, E.L., Uilkema, een historisch boerderijonderzoek. Boerderij-onderzoek in Nederland 1914-1934. Arnhem: Stichting Historisch Boerderij-onderzoek 1991 1.

Boerderij Woudseweg 180. De karnmolen staat op de scheiding van de boenhoek (in het voorhuis) en de varkensschuur (links). Tekening ca. 1905, collectie fam. Chardon.


11 Hoogheemraadschap kiest nieuwe stijl

Nieuw gemaal Zouteveense Polder In opdracht van het Hoogheemraadschap Delfland ontwikkelde S2 Architecten een concept voor de architectonische vormgeving van 4 prototypen poldergemalen met verschillend programma en op wisselende locatie. Het gemaal Holierhoekse en Zouteveense polder is het eerste ontwerp van een nieuwe familie poldergemalen, die de huisstijl van het Hoogheemraadschap van Delfland gaan uitdragen.

Gevels gemaal Holierhoekse en Zouteveense polder.

Het programma verschilt per gemaal. De elektronische sectie van meter- en schakelkasten bevindt zich altijd bovengronds maar kan afhankelijk van de benodigde capaciteit wisselen in breedte. In de werktuigbouwkundige sectie (de pompruimte) worden de pompen afhankelijk van het type en de capaciteit in het gemaal of buiten het gemaal in de pompkelder geplaatst. In enkele gemalen is een ruimte (toilet en werkkast) gereserveerd voor het onderhoudspersoneel. Afhankelijk van de situering van het gemaal en de hoeveelheid vuil, is er bij de waterinlaat een automatische krooshekreiniger die drijfvuil in een kroosvuilbak deponeert.

Hellend dakvlak Ook de locaties van de gemalen verschillen onderling. Soms ligt een gemaal in het open polderlandschap. Soms ligt het op of aan een dijk en wordt het een onderdeel van


een cultuurhistorisch belangwekkend lint van monumentale boerderijen en/of molens. In het concept van S2 Architecten worden de bovengrondse secties van het gemaal onder een hellend dakvlak geplaatst. In het open polderlandschap wordt het dak doorgezet tot op het maaiveld en bekleed met gras. Vanaf de dijk gezien ligt het gemaal verscholen onder een grasmat. Bij het gemaal

Concepttekening huisstijl

op of aan een dijk wordt het dak visueel doorgezet in de gevel en bekleed met één soort materiaal. De materiaalkeuze wordt afgestemd op de omgeving en bestaat bijvoorbeeld uit leien, metaal of gepotdekselde houten delen. Gemaal Holierhoekse en Zouteveense Polder Het gemaal ligt op de grens van dijk en polder op enige afstand van het bestaande gemaal. Het niveauverschil tussen dijk en polder is gebruikt om het gemaal een onderdeel te laten vormen van het landschap. Het niveau van de dijk is doorgezet in het licht hellende grasdak van het gemaal waardoor een beeld ontstaat van een opgetild maaiveld. In de ruimte onder het opgetilde dak bevinden zich de elektrische bedieningskasten en de twee pompen. De krooshekreiniger wordt bevestigd aan het uitkragende dak en wordt visueel een onderdeel van het gemaal. De gecombineerde pomp-/bedieningsruimte heeft een gevel van (geëmailleerd) glas zodat voor passanten zichtbaar is wat in

Maquette

een modern poldergemaal aanwezig is en plaatsvindt. Het geëmailleerde glas biedt plaats aan enkele elementen van de huisstijl van het Hoogheemraadschap Delfland, het wapen en de peilschaal. De gevel is bekleed met Chinees gevlamd basalt, die door een aardse en robuuste uitstraling goed samengaan met het landschap en de bestaande bebouwing. De schuine vorm van de buitenruimte opent het gemaal richting de polder en is tevens een overgang tussen de bouwrichting van het bestaande gemaal met dienstwoning en het nieuwe gemaal. De kroosvuilbak, de waterinlaat en de bewegende krooshekreiniger worden voor het publiek afgeschermd door een hardglazen balustrade met een gezeefdrukt rietmotief.

Derko-Jan Dollen Architect

12 Vijf eeuwen Slinkslootmolen

Nieuwe tijd op historische grond Langs de Vlaardingsekade ter hoogte van de Slinksloot en tegenover de Noordvliet staat een karakteristiek groepje panden. Het meest noordelijke is het Rechthuis van Zouteveen, een zeventiende-eeuws rijksmonument. Dan volgt een losse schuur, het negentiende-eeuwse gemaal met bijgebouwen (gemeentelijk monument) en een woonhuis. Niet alleen de gebouwen zijn monumentwaardig, er staan ook een paar bijzondere bomen en bouwwerken. Op deze plek is de geschiedenis van vijf eeuwen waterbeheer zichtbaar. Ik schreef bijna ‘gestold’, maar dat is het verkeerde woord. Het plan voor het nieuwe gemaal laat zien, dat de ontwikkelingen niet stil staan en dat een modern pomphuis goed in het landschap is in te passen. Maar ook het hergebruik van het oude gemaal vraagt om een zorgvuldige aanpak. De capaciteit van het huidige gemaal is niet meer toereikend. Het vermogen moet worden uitgebreid en zoń nieuwe pomp is niet meer te plaatsen in het huidige gebouw, dat een gemeentelijk monument is. Hier werd in 1883 een stoomgemaal geïnstalleerd, waarvan in 1919 de stoommachine door een elektrische pomp werd vervangen. Van die datum is ook het woonhuis van de machinist, dat nog vrijwel ongewijzigd op de molenwerf staat. Sterker nog: het woonhuis staat óp het fundament van de windmolen die hier vanaf het begin van de zestiende eeuw heeft gestaan en die met nog drie ‘broeders’ de Holierhoekse en Zouteveensepolder droog hield.

Nieuwe verschijningsvorm In het vorige artikel kunt u over het nieuwe ontwerp van een origineel pomphuis lezen, dat in de tweede helft van 2007 zal worden gebouwd iets ten zuiden van de huidige werf.

Net als zijn beide voorgangers windmolen en stoomgemaal drukt het nieuwe pomphuis in zijn verschijningsvorm de nieuwe tijd uit en zal het misschien net als de stoommachines indertijd ook niet door iedereen gewaardeerd worden. Maar het Hoogheemraadschap van Delfland lijkt de tijd van de geestloze nutshuisjes achter zich te willen laten. Het plan dat binnenkort ter visie gaat is hiervan een veelbelovend voorbeeld. Inpassing Deze ontwikkeling roept wel een nieuw vraagstuk op: wat gaat er gebeuren met het huidige gemaal en de werf? Ook de ontsluiting van het nieuwe pand en het verleggen van de noodzakelijke toevoerwetering vragen om een zorgvuldige inpassing.

het karakter van de gebouwen en de kwaliteit van de beplanting. Er staan o.a. een grote paardenkastanje en een moerbeiboom. De plek is prominent gelegen langs belangrijke recreatieroutes over het water en op het land. De betekenis van deze plek wordt nog verhoogd door de belangrijke plaats die ze eertijds innam in het verkeer. Het was een pleisterplaats, omdat het rechthuis ook herberg was; het was een verkeersknooppunt met een overzetveer naar het jaagpad langs de Trekvliet en dus ook de afslag van de trekschuiten van Delft naar Maassluis. Die naar Vlaardingen konden gewoon rechtdoor. De trekkades waren, in tegenstelling tot de polderwegen, zomer en winter begaanbaar voor paarden en voetgangers.

Voorwaarde De stichting Midden-Delfland is Mensenwerk heeft aan de gemeente voorgesteld om aan de beoogde (en wat haar betreft niet controversiële) vrijstelling van het bestemmingsplan een voorwaarde te verbinden. Deze voorwaarde zou het Hoogheemraadschap opdragen er zorg voor te dragen, dat het toekomstige gebruik en beheer van het huidige gemaal en de omgeving van de molenwerf geen afbreuk zullen doen aan de hoge cultuurhistorische en landschappelijke waarden van deze plek. De stichting heeft aan gemeente en Hoogheemraadschap haar expertise en creativiteit aangeboden.

Pia van Oord

Voorzitter Midden-Delfland is Mensenwerk

De locatie heeft een grote ensemblewaarde door de hele verkaveling,

De bebouwing lans de Vlaardingervaart met links het Rechthuis en rechts de machinistenwoning. Foto Henk Groenendaal.


13 Verslag van een creatief atelier

Proeftuin Maaslandse Dam

Op een mooie middag in april kwamen 30 deskundige mensen naar een tuinderschuur aan de Oostgaag om samen te zoeken naar nieuwe perspectieven voor het gebied van de Maaslandse Dam. De aanleiding was de aankoop door de gemeente van 7 ha kassen in het gebied en een plan om er 21 bungalows te bouwen. Te voor de hand liggend, vond de Midden-Delfland Vereniging, en erger: niet passend in de kersverse Gebiedsvisie 2025. Reden om een creatief atelier over de toekomst van de Maaslandse Dam te organiseren.

De Gaag met rechts het gebied van de Maaslandse Dam.

De helft van de deskundigen was tot nu toe niet direct betrokken bij Midden-Delfland, zij konden hun creativiteit en vindingrijkheid ongeremd (én belangeloos!) inzetten. De andere helft bestond uit mensen die beroepshalve bij het gebied zijn betrokken en Midden-Delfland juist goed kennen: bestuurders, ambtenaren en locale deskundigen. Samen bestreken zij een breed veld: het waren ontwerpers, deskundigen op het gebied van ruimtelijke ordening, planologie, onderwijs, zorg, natuur, landbouw, kunst en cultuur. De opdracht was om voor het gebied van de Maaslandse Dam een toekomstig gebruik te bedenken, dat is gestoeld op de kwaliteiten van het gebied en goed aansluit bij de Gebiedsvisie Midden-Delfland 2025. Op welke wijze kan de vrijkomende ruimte maximaal worden ingezet voor de ontwikkeling van


de kwaliteit van Midden-Delfland? Daar kwam nog de vraag bij of het gebied Maaslandse Dam een functie kan hebben in het verkrijgen van

financiële middelen, om de aankoop van deze (en eventueel andere) kassenbedrijven terug te betalen. De gemeente Midden-Delfland werkte volop aan het atelier mee, maar heeft wel vooraf duidelijk gemaakt zich niet op voorhand aan de uitkomsten te binden.

Strategische wig Het gebied van de Maaslandse Dam vormt een wigvormige zone, ingeklemd tussen de Oostgaag en de tramkade, nu fietspad, westelijk van de Kwakelweg. Het is van kop tot staart ongeveer 1 kilometer lang. Dit gebied bevat nu nog grotendeels verouderde glastuinbouw, die geen optimale ontwikkelingsmogelijkheden meer heeft. De kassen zijn aangekocht in het kader van de grasvoor-glas-regeling, met het doel om ze te slopen. Met de voorgestelde royale woningbouw beoogt de gemeente de verwervingskosten terug te verdienen en mogelijk een fonds te vormen voor nog meer glasaankopen. Maar woningbouw op grotere schaal op die plaats is omstreden: het gebied ligt centraal in Midden-Delfland, niet langs een stadsrand of bij dorpsbebouwing. De door de gemeenteraad vastgestelde Gebiedsvisie MiddenDelfland 2025 formuleert een duidelijke ambitie voor heel MiddenDelfland (zie kadertje) en voor de zone langs de Gaag, de gele slinger, in het bijzonder. Deze wordt gezien als een speciale zone voor kleinschalige toeristische activiteiten en een kansrijk concentratiegebied voor streekeigen producten en diensten. Deze kans ontleent het gebied aan zijn centrale ligging, de goede ontsluiting en het karakteristieke, typische Midden-Delfland-uiterlijk van de hele zone. Deze gedachte past ook uitstekend bij de diverse ondernemingen, die in deze zone al tot ontplooiing zijn gekomen.

De Leeuwenwoning aan de overzijde van de Gaag.

14 De zuivelboerderij Van Winden, boerencamping Bouwlust en het restaurant in de Lickebaertshoeve zijn daarvan sprekende voorbeelden. Dat alles samen maakt de Gaagzone van strategische betekenis.

Resultaat: proeftuin De centrale aanbeveling is om van het gebied Maaslandse Dam geen bouwlocatie te maken, maar een proeftuin voor Midden-Delfland. Een proeftuin in de zin dat hier het nieuwe plannen maken voor Midden-Delfland moet worden uitgevonden en geleerd: langzaam (slow), samen met de gebruikers en ondernemers, zodat wensen kunnen worden gebundeld op het gebied van recreatie, streekproducten en bijzondere diensten. Maar ook een proeftuin op het gebied van financiering van kwaliteit en groen, met een grotere betrokkenheid van burgers en overheden. Het idee leeft breed, dat het plan van de gemeente om hier 21 woningen te bouwen, niet het meest optimale voor Midden-Delfland is. Veel interessante mogelijkheden, die meer in lijn zijn met de Gebiedsvisie, worden hiermee genegeerd. De aanbeveling is dan ook te (laten) onderzoeken welke programma’s daarin productiever zijn. Dit vereist een andere aanpak en andere processen. Dit vereist het sluiten van Kan de druivenkas blijven staan?


een sterke samenwerking op andere gebieden dan alleen het wonen: kleinschalige bedrijvigheid voor starters, recreatie. Het is daarvoor noodzakelijk in contact te treden met andere overheden en met andere sectoren, zoals recreatie, zorg, milieu, onderwijs. Concreet luidt de aanbeveling aan gemeente en andere overheden om niet overhaast te beslissen over de toekomst van de Maaslandse Dam, maar de tijd te nemen om de toekomstige bestemming te laten ‘groeien’.

Startpunten De deelnemers waren het roerend met elkaar eens over drie belangrijke startpunten voor de discussie over de toekomst van de Maaslandse Dam. Een startpunt is het aansluiten bij de gebiedskwaliteiten en de waarde van het gebied die daar letterlijk en figuurlijk wordt verwacht (verwachtingswaarde), een ander het kiezen voor een invulling die verder gaat dan alleen het gebruik van de Maaslandse Dam als ‘ruilmiddel’ voor het ‘opschonen’ van andere delen van MiddenDelfland, en het derde startpunt voor de discussie is kiezen voor een andere manier van planning, minder voor een totale ontwikkeling op grond van één blauwdruk, en méér volgens de lijnen van een ‘natuurlijke groei’ (slow). Voor een gebied

Luchtfoto met in rood de aan te kopen kassen. Bron: Gemeente Midden-Delfland.

met de kwaliteiten van MiddenDelfland moet naar een eigen en originele manier van ruimtelijke ontwikkeling worden gezocht.

Zichtzone Een belangrijke kwaliteit van het gebied is de ligging van de

15 Het landschap nodigt uit

“Het imago en de identiteit van Midden-Delfland® 2025 passen bij een schaars en uniek artikel. Het staat voor een kwalitatief hoog product, heeft een A-merk kwaliteit. Er zijn eigen onderscheidende recreatieve en toeristische voorzieningen en producten. Het recreëren en verblijven in het gebied biedt een meerwaarde, waar de bezoeker graag bereid is voor te betalen. De kernen en de streekproducten versterken dit imago. Een bezoeker die van buiten komt, ziet en voelt dat hij in Midden-Delfland is. In het gebied, bijvoorbeeld langs de Gaag, zijn concentratiegebieden voor kleinschalige toeristische activiteiten en de verkoop van streekproducten. Het in het gebied geproduceerde voedsel heeft een keurmerk, vergelijkbaar met Slow Food, en is in zijn geheel een uiting van de identiteit van Midden-Delfland®. Het imago van Midden-Delfland® sluit aan bij de internationale Slow Food-beweging van Cittaslow*. De inwoners en de stedelingen ervaren de sfeer als rustgevend en aangenaam. De gebieden in MiddenDelfland zijn van de hoogste kwaliteit. Het gebied is duurzaam ingericht en wordt mede door boeren beheerd. De natuur en het landschap zijn maximaal beschermd en goed toegankelijk. De cultuurhistorie is alom aanwezig en zichtbaar. De zorg voor het landschap en de dorpen is direct herkenbaar.”

Intensieve discussies tijdens de workshop.

Maaslandse Dam als een ‘zichtlocatie’ in Midden-Delfland. In de Gebiedsvisie Midden-Delfland 2025 is de zone aangegeven als een as waarlangs Midden-Delfland zich presenteert aan de voorbijgangers, o.a. als plaats waar de streekproducten verkrijgbaar zijn. Wanneer ‘streekproduct’ breed wordt geïnterAandachtig luisteren naar de conclusies.


Uit: Gebiedsvisie Midden-Delfland 2025 preteerd, gaat het naast de fysieke streekproducten (zuivel etc.), ook om de meer immateriële producten van Midden-Delfland: ontspanning, rust, onthaasting en kwaliteitslandschap (‘de koe in de wei’). Een tweede kwaliteit is de ‘verwachtingswaarde’ van dit gebied. De Maaslandse Dam ligt in een as

van Midden-Delfland, niet aan een rand (een poortgebied) en ook niet aan de rand van bebouwing (een woonwijk). Woningbouw in een dergelijke ‘zichtzone’ voldoet niet aan de verwachtingen van de gebruikers en bezoekers van Midden-Delfland en zal een negatieve impact hebben, die zijn weer-

16 slag krijgt op de beeldvorming voor Midden-Delfland als geheel (precedentwerking). De weerstand tegen het begrip ‘ruilmiddel’ is groot. Midden-Delfland is een gebied dat permanent onder grote druk staat om ‘deals’ te maken met functies die strijdig zijn met de eigen hoofddoelstelling (open landschap, koe in de wei, water als verbinding). Als de gemeente zelf in dit overvraagde gebied kiest voor een bestemming als ‘ruilmiddel’, wordt de weerbaarheid van Midden-Delfland ondermijnd en wordt feitelijk een stuk van Midden-Delfland ‘opgeofferd’. De deelnemers aan het atelier vonden dat alleen verantwoord als een laatste redmiddel en kozen in groten getale voor het afzien van woningbouw op grotere schaal in de Maaslandse Dam.

Proeftuin Maaslandse Dam Deze gevoelige en centrale locatie in Midden-Delfland verdient zowel op programmatisch als op ruimtelijk gebied een andere, vernieuwende aanpak en speurtocht. Dit om zo meer toekomstwaarde voor het gebied te realiseren en meer recht te doen aan het karakter en de geest van het gebied. Door te kiezen voor een groeimodel voor de Maaslandse Dam, voor een ‘proeftuin’, kan een min of meer natuurlijke ontwikkeling voor het gebied een kans krijgen. Het is belangrijk dat een ontwikkelingsmaatschappij voor het gebied wordt opgezet, die actief de ‘eindjes aan elkaar gaat knopen’ (recreatieplannen, zorgfuncties, onderwijs, burgertuinen). Daarnaast moet de gemeente ‘tijd kopen’, wellicht zelfs bij het Groenfonds Midden-

Delfland, om op die manier een groeimodel voor de invulling van Maaslandse Dam ook werkelijk mogelijk te maken. Voor het bij elkaar brengen van geld werden drie opties aangereikt. Ten eerste een pilotmodel ontwikkelen met steun van overheden (LNV, VROM, Haaglanden, provincie ZuidHolland, omliggende steden), een andere mogelijkheid is een optelsom creëren van investeringen vanuit de zorg, onderwijs, recreatieplanning etc. en ten derde een investerings- of aandeelhoudersfonds opzetten van burgers en andere private partijen, die een deel van het gebied (misschien wel letterlijk) als proeftuin gaan ontwikkelen.

Aan het eind van de middag, toen de resultaten waren gepresenteerd en alle inzichten uitgewisseld, werd de sessie afgesloten met een voedzaam en uitvoerig ‘historisch buffet’, waarbij lekker en interessant op een leuke manier werden gemengd. Een beloning voor alle deelnemers aan een inspirerende middag. De buitenstaanders hebben zich goed ingeleefd, ze waren op de fiets gesprongen en hielden hun verwondering, bewondering of nieuwe ingevingen niet voor zich. Enkelen vertellen dat de opgave van Midden-Delfland hen niet meer los laat. Midden-Delfland heeft er misschien weer een paar ambassadeurs bij. De Proeftuin Maaslandse Dam kan hiermee haar voordeel doen.

Pia van Oord Foto’s auteur.

‘Gastheer’ A. Moerman en Marja van Bijsterveldt tijdens de afsluitende borrel.

Napraten in de avondzon.

Met dank aan de deelnemers aan het atelier, de externe deskundigen: Jan Konings, Hans Venhuizen, Cor Geluk, Jan Duijndam, Frank van Zelst, Cathy Jacob, Marjan van Gerwen, Herman Meijer, Jaap Smit, Marja van Bijsterveldt, Hans Werner, Gert van der Hooning, Ellen Verkoelen, Floris Hund, Jord den Hollander, Bert van Meggelen; de interne betrokkenen: Piet van den Berg, Caroline van Soest,Kees Boks, Tsveta Velinova, Onno van Rieven, Arjan van de Lindeloof, Jaap van Dam, Kees Vooijs, Ed Roeling, Arnold van Adrichem, Tom de Boer, Pia van Oord, Roel Koster, Peter Sierksma, Alex Kemps, Bert Mostert; Govert van Oord en de gastvrije familie A. Moerman

Oproep voor Delflands Diep

In de Midden-Delfkrant van december zal het cultuurmagazine Delflands Diep weer verschijnen. Voor dat magazine is de redactie op zoek naar bijdragen in de vorm van korte verhalen, gedichten, foto’s en reproduceerbare beeldende kunst met een relatie met Midden-Delfland. U kunt zelf iets inzenden of een idee voor een bijdrage leveren. Zoals een naam van een beeldend kunstenaar of schrijver die Midden-Delfland tot onderwerp heeft genomen. Stuur een kaartje naar het redactie-adres of mail uw bijdrage of idee naar [email protected]. Redactie Midden-Delfkrant


17 Een bezoek aan kaas- en zuivelboerderij Van Winden

De boer op in Midden-Delfland Het water van de Gaag weerspiegelt de voorjaarszon, de kievieten buitelen door de lucht en de grutto’s laten hun aanwezigheid horen door het kenmerkende ‘grutto grutto’. Rijdend over het fietspad tussen Schipluiden en Maasland op een heerlijke voorjaarsdag kom je voorbij één van de oudste boerderijen langs deze route. Bij deze boerderij op Gaagweg 36 staat uitnodigend een bord langs de weg dat passanten wijst op de daar gevestigde kaas- en zuivelwinkel. Als je het erf op komt, rij je tussen een heggetje en een rijtje fruitbomen door langs de deels witgepleisterde boerderij. Aan de kant van de weg bevindt zich een oude boomgaard met appel- en perenbomen en naast het heggetje staat nog een grote oude lindeboom.

Pinken in de wei.

echte boter ook kwark en andere boerenzuivelproducten. Er staan grote tanks met melk, yoghurt en karnemelk waaruit de klanten hun meegebrachte lege flessen kunnen laten vullen maar er zijn ook gewoon flessen te koop. Ook zijn er Midden-Delflandpakketten met kaas, zuivel en andere streekproducten te koop, een origineel cadeau. Boerin Van Winden wijst in de winkel nog op de ambachtelijk geproduceerde jam, mosterd, honing en vruchtensappen. Uiteraard ontbreken ook eieren niet in het assortiment en zelfs de wandelroutes van de Midden-Delfland Vereniging zijn er te koop. Voor het rijpen van de kazen is een speciale ruimte ingericht waar ze op lange houten planken liggen opgeslagen. Alle kazen moeten iedere dag gedraaid worden tegen het doorliggen. Na ongeveer een maand is jonge kaas al goed maar oude belegen kaas moet hier in het kaaspakhuis wel een jaar rijpen voordat hij verkocht kan worden.

De toegang van de boerderij. Foto Pia van Oord.

De boerderij is door de eeuwen heen regelmatig verbouwd maar het gedeelte met de opkamer is nog vrijwel in oude staat en dateert al van de 16e eeuw. In dit deel zijn nog de originele moer- en kinderbinten aanwezig. De stal is rond 1850 vernieuwd en dus ook al weer ruim 150 jaar oud. Deze monumentale boerderij wordt al enige generaties bewoond door de familie Van Winden, tegenwoordig zwaaien John en Nelly van Winden er de scepter. Samen met hun drie kinderen bewonen zij de boerderij. In 2000 begonnen zij naast het melken


een kaas- en zuivelwinkel. Sinds die tijd wordt een deel van de melk gebruikt voor het maken van echte boerenkaas en andere zuivelproducten. Zij zijn het enige boerenbedrijf in Midden-Delfland dat nog op ambachtelijke wijze kaas maakt.

Winkel In 2000 is de oude koeienstal verbouwd tot een sfeervolle kaas- en zuivelwinkel met daarnaast de ruimte waar de kaas wordt gemaakt. De boerenkaas ligt in de winkel al te wachten op de klanten en in de koelvitrine vind je behalve

Montbéliarde De meeste koeien bij Van Winden zijn zwartbont maar er lopen ook een paar koeien met een kenmerkende witte kop met zwarte of rode oren tussen. Het blijken Montbéliardes te zijn, een Frans ras dat wordt gekruist met de voornamelijk zwartbonte veestapel. De nakomelingen van deze koeien geven volgens boer Van Winden melk met meer eiwitten en die eiwitten zorgen weer voor een nog betere kwaliteit van de kaas. Zelfs bij het kiezen van het koeienras houden ze hier rekening met de kwaliteit van de melk waarvan de kazen gemaakt worden. Mijn vraag of de koeien ook een speciaal dieet krijgen wordt bevestigend beantwoord. In de zomer krijgen ze in de wei natuurlijk gras maar ’s winters op stal krijgen ze naast het kuilgras ook maïs te eten. Ook deze maïs zorgt voor betere gehaltes in de melk zoals boer Van Winden dat noemt. Hij bedoelt hiermee het veten eiwitgehalte in de melk.

18

De kaasopslag.

Loopstal De koeien op het bedrijf staan tegenwoordig in een comfortabele loopstal waar ze vrij kunnen rondlopen en eten wanneer ze willen met natuurlijk voor iedere koe een eigen ligbox waar de ‘dames’ op hun gemak kunnen herkauwen en uitrusten. Er worden geen rondleidingen gegeven op het bedrijf maar voor dit interview laat boer Van Winden ook even de melkstal zien waar 8 koeien tegelijk gemolken kunnen worden, de melk wordt meteen in een grote koeltank gepompt die de melk koelt tot 4 graden. Drie keer per week komt de melkauto langs om de melk op te halen voor de melkfabriek en ook drie keer per week wordt de melk overgepompt naar de stal om verwerkt te worden. Als de koeien in het voorjaar weer de wei in gaan, is aan de wilde sprongen die ze maken duidelijk te merken dat ze daar blij mee zijn.

Zaterdag 2 september Delft Vers! Streekproductenmarkt

De kaastobbe.

Weidevogels Behalve de 60 koeien met nog 30 stuks jongvee houdt Van Winden ook nog een paar schapen en kippen. Verder zorgt hij in het voorjaar ook nog voor de weidevogels op het land. Door nestbeschermers te plaatsen kunnen de koeien niet op de nesten gaan staan en door stokken te plaatsen bij de nesten kan hij zien waar de nesten zijn zodat er omheen gemaaid kan worden. In 2004 heeft Van Winden 35 nesten gevonden van kieviet, grutto, tureluur en scholekster. In 2005 zijn er 28 nesten gevonden waaronder 11 gruttonesten, wat relatief veel is, en een nest van een kuifeend wat ook niet vaak voorkomt volgens boer Van Winden. Het gaat goed met de weidevogelstand in Midden-Delfland, de boeren zijn enthousiast en doen hun uiterste best de weidevogels te beschermen.

De bedrijvigheid in Midden-Delfland breidt zich uit met ambachtelijke kwaliteitsproducten die meer dan de moeite waard zijn om te leren kennen. Massaproducten hebben we al genoeg, maar duurzaam gemaakte honing, jam, kaas, koek, etcetera waarin de ingrediënten afkomstig van ons eigen groene land zijn verwerkt, dat is een heel ander verhaal. Op 2 september komen de buitenlui naar de stad om het verschil te laten zien en proeven. En er is meer. Op deze tweede Delft Vers! Streekproductenmarkt vertelt de streek rond Delft over haar geschiedenis, herleeft het traditionele ringsteektoernooi en tonen verenigingen en organisaties de veelzijdigheid van Midden-Delfland! Zaterdag 2 september, Boterbrug en Oude Delft, van 11.00 tot 17.00 uur. dertigste jaargang nr. 2, juni 2006

Ondanks het vele werk en de vele regels en formulieren die tegenwoordig van overheidswege moeten worden ingevuld hoopt het boerengezin nog lang te kunnen blijven boeren in het mooie MiddenDelfland. John en Nelly van Winden willen graag het prachtige oude landschap met de kenmerkende knotwilgen, slootjes en weidevogels helpen behouden zodat ook de jongere generatie ervan kan blijven genieten. Na de leerzame rondgang over het bedrijf wordt het weer tijd om te vertrekken. Boer Van Winden gaat zijn koeien ophalen om te melken en ik spring weer op de fiets, een ervaring rijker en met een heerlijk stuk boerenkaas in de fietstas op weg naar huis.

Kees Moerman

Zie voor meer informatie over de zuivelwinkel pagina 8. Foto’s auteur tenzij anders vermeld.

Audiotour

De boerderij aan de Gaagweg nr. 36 maakt deel uit van de audiotour door Midden-Delfland. Bij de boerderij staat een paaltje met een telefoonnummer. Als je dat nummer belt, krijg je een verhaal uit de oude doos te horen. Dit verhaal gaat over de bereiding van kaas die vroeger op veel boerderijen in Midden-Delfland gemaakt werd.

De audiotour is een initiatief van de stichting Midden-Delfland is Mensenwerk en in totaal staan er twaalf van deze palen verspreid door MiddenDelfland. Een folder met bijbehorende fietsroute is te vinden op de website van de stichting, www.mdmw.nl.

19 Een pad met een lange geschiedenis

Het Voddijkpad

Op 2 februari 2006 vond de officiële oprichtingshandeling plaats voor het Groenfonds Midden-Delfland. Daarbij was gekozen voor het openen van het Voddijkpad in de Klaas Engelbrechtspolder bij Schipluiden. Het Groenfonds heeft namelijk niet alleen als doelstelling het agrarisch cultuurlandschap van Midden-Delfland te behouden, maar ook de relatie met het omliggend stedelijk gebied te vergroten. Een wandelpad door boerenland draagt bij aan beide doelstellingen. Nu is dit niet zomaar een pad, het Voddijkpad en zijn omgeving kennen een lange geschiedenis: het pad is al eeuwenoud en de Klaas Engelbrechtspolder is een bijzondere polder op het gebied van cultuurhistorie, landschap en natuur.

De geologische kaart van het gebied. Bron: Gemeente Midden-Delfland.

Het Voddijkpad doorsnijdt de Klaas Engelbrechtspolder bij Schipluiden. De geschiedenis van dit gebied is af te lezen aan de bodemopbouw, het landschap en de ligging van de boerderijen.

Geologische situatie Het centrale deel van de Klaas Engelbrechtspolder bestaat uit veen, dat gedeeltelijk is afgedekt met een dunne laag klei. Tot het eind van de twaalfde eeuw lag deze grond relatief hoog ten opzichte van de omgeving. Langs de noord- en oostkant van deze polder komen afzettingen van de rivier de Gantel voor uit de laatste drie eeuwen voor onze jaartelling. In de tweede helft van de twaalfde eeuw is de polder defini-


tief ontgonnen. De meeste kavelsloten dateren uit die tijd. Als gevolg van de ontwatering is de veenbodem gaan inklinken, waardoor de afzettingen van de rivier als hoger gelegen kleiruggen in het landschap kwamen te liggen.

Boerderijen en kreekruggen De eerste boerderijen in deze polder werden in de elfde en twaalfde eeuw op huisterpjes gebouwd in het toen nog redelijk hoog gelegen veengebied. Naarmate het veen als gevolg van de ontwatering steeds meer inklonk en het reliëf in het maaiveld omkeerde, verhuisden vanaf het einde van de twaalfde eeuw vrijwel alle boeren naar de hoger gelegen kleiruggen. De mees-

te boerderijen staan hier nu nog steeds. Halverwege de Voddijk is links en rechts van de dijk nog een smalle kreekrug te zien, die uit de voor-Romeinse tijd dateert. Het is een uitloper van de Gantel, die goed in de polder is te volgen. Tijdens een wandeling over het Voddijkpad is het hoogteverschil in het landschap duidelijk te zien.

Voddijk De Voddijk dateert uit het midden van de twaalfde eeuw. Toen het riviertje de Lier rond 1200 definitief was afgedamd, verloor deze dijk zijn waterkerende functie. De Voddijk was de kortste route tussen de kerken van ‘t Woudt en Schipluiden. Later kwam er een verbinding van de Voddijk naar de Zijdekade. Op enkele plaatsen kan de Voddijk nog als echte dijk worden beleefd, omdat de hoogte en de bermsloten bewaard zijn gebleven. Op veel andere plaatsen is de dijk niet goed zichtbaar meer en zijn er sloten verdwenen of sterk verbreed. Eenvoudige waterovergangen verbinden onderweg de kavels. De nieuwe gebruikers van de Voddijk volgen de voetsporen van talloze kerkgangers, schoolkinderen, boeren en marskramers uit de afgelopen eeuwen… Overigens is de herkomst van de benaming ‘Voddijk’ onbekend. Een mogelijke verklaring is dat het een verbastering is van ‘voetdijk’; een naam die in ieder geval recht doet aan het historische, én het huidige gebruik! Weidevogels De Klaas Engelbrechtspolder is niet alleen rijk aan cultuurhistorie, maar ook aan natuur. Midden-Delfland is een belangrijk broed- en foerageergebied voor grote groepen weidevogels. Deze vogels zijn volledig afhankelijk van het beheer door de agrariërs: ze houden van rust en openheid, voedselrijke en vochtige bodems en hebben een maaibeheer nodig dat rekening houdt met hun broedpatroon. Om te voorkomen dat door het maaien en andere werkzaamheden legsels verloren gaan, is hier in 1982 de georganiseerde weidevogelbescherming van start gegaan. Vrijwilligers zoeken en markeren in het voorjaar de nesten van de weidevogels. Iedere boer heeft een plattegrond op de boerderij waarop de nesten staan ingetekend. Zo kunnen de nesten worden ontzien bij werkzaamheden. Als het vee in de wei wordt gelaten, zetten de boeren nestbeschermers over de nesten.

20

Het startpunt van het pad langs de Woudseweg. Foto Henk Groenendaal.

Om het weidevogelbeheer te optimaliseren maakt de Klaas Engelbrechtspolder deel uit van het project Nederland Gruttoland. Dit is een project van Landschapsbeheer Nederland waarin onderzocht wordt hoe het weidevogelbeheer geoptimaliseerd kan worden. De deelnemende bedrijven zijn herkenbaar aan de Gruttopaal langs de weg. Door deze activiteiten is de populatie weidevogels stabiel gebleven of zelfs toegenomen. De weidevogels die hier voorkomen zijn kievit, grutto, tureluur, scholekster, veldleeuwerik, graspieper, patrijs, slobeend, krakeend, kuifeend en zomertaling. In het najaar en de winter zijn er grote aantallen trekvogels en wintergasten in de polder. Met name zijn dit goudplevieren, wulpen, kramsvogels en koperwieken, en natuurlijk de ganzen. De kolganzen zijn het meest talrijk, maar er zijn ook groepen rietganzen, grauwe ganzen en brandganzen.

Beheer Hoewel het Voddijkpad officieel op de wegenlegger is blijven staan, was het pad zelf in de loop van de tijd niet meer begaanbaar. In het kader van de reconstructie is besloten dat het pad weer hersteld moest worden. Dat betekende niet alleen de aanleg van bruggetjes, maar ook dat er verschillende overstapjes over afrasteringen gemaakt moesten worden. Daarnaast is er ook rekening gehouden met bewegwijzering en informatieborden. Dit lijkt allemaal gemakkelijker dan het in de praktijk was om alles te realiseren. Bij de reconstructie was namelijk bedacht dat het Hoogheemraadschap grondeigenaar zou worden dertigste jaargang nr. 2, juni 2006

van het Voddijkpad, mogelijk vanwege het woord ‘dijk’ of vanwege het feit dat het pad voor een groot gedeelte langs een hoofdwatergang ligt. De betrokken agrariërs - grondeigenaren - wilden echter graag eigenaar blijven. Daarom is er een u-bocht constructie bedacht: bij het toedelen van de gronden gaat de grond eerst naar het Hoogheemraadschap (omdat dat nu eenmaal wettelijk was vastgelegd), maar daarna ging meteen weer terug naar de huidige grondeigenaren. Daarmee waren we er nog niet: de agrariërs bleven nu weliswaar grondeigenaar, maar het beheer van het pad was nog niet geregeld. Het meest logisch zou zijn dat de grondeigenaren ook het beheer ter hand zouden nemen: ieder zijn vak zogezegd. Daarom is besloten dat de grondgebruikers betaald krijgen voor het beheer van het pad en dat het recreatieschap zorgt voor de benodigde recreatieve zaken zoals bebording en bruggetjes. De betaling voor het beheer van het pad komt vanuit het Groenfonds Midden-Delfland - een initiatief van

Gedragsregels Voddijkpad

De routekaart.

de gemeentes Midden-Delfland, Delft en Den Haag.

Te gast op boerenland Omdat het pad dus niet zomaar een wandelpad in een recreatiegebied is, gelden er speciale regels (zie kader). Het pad is onverhard en niet geschikt voor rolstoelgebruikers en kinderwagens. Het pad kan modderig, rul, hobbelig en soms behoorlijk nat zijn! Zorg daarom voor stevige wandelschoenen of laarzen. Het Voddijkpad is opgenomen in de nieuwe wandelkaartenset zoals die uitgegeven wordt door de MiddenDelfland Vereniging. Veel wandelplezier!

Ingrid ter Woorst

Beleidsmedewerker MiddenDelfland,Gemeente MiddenDelfland

Met dank aan Jacques Moerman, Nico van Paassen en het Recreatieschap.

• Het pad is uitsluitend toegankelijk voor wandelaars (dus niet voor mountainbikers!) tussen 15 juli en 15 maart in verband met het broedseizoen van de weidevogels die erg gevoelig zijn voor verstoring • Vrij wandelen op het aangegeven pad is toegestaan tussen zonsop- en zonsondergang • Het pad is slechts 1 meter breed: het is niet toegestaan om de weilanden te betreden • Het pad is niet toegankelijk voor paarden en honden • Laat gewassen en dieren met rust, en laat geen afval achter.

21 Portret van een Midden-Delflander: Siem Mostert

De veehandel zit hem in het bloed Maasland - Het is een vrolijke man en hij vindt het leuk om over vroeger te vertellen, maar telkens meent hij te veel in de belangstelling te komen: “Zou je dat nu allemaal wel opschrijven, meid, heb je nog niet genoeg?” vraagt hij dan. Gelukkig vertelt hij daarna verder. Siem Mostert is 95 jaar en een echte Maaslander. Geboren in de bedstee in de ’s-Heerenstraat. “Het was een ouderwets heel klein boerderijtje met een rieten dak. Helaas staat het er niet meer, het stond te kort aan de weg, dus het moest afgebroken worden,” vertelt Siem. Hij heeft zijn hele leven in de veehandel gezeten en roept meteen het bekende versje in herinnering: “Wie veel handelt in vee en in paarden, heeft een koninkrijk op aarde. Maar komen zij te sterven, dan valt er niks te erven.” Toch ging het kennelijk niet zo slecht, want het vak van veehandelaar is al vanaf 1780 in de familie. “Als klein ventje mocht ik wel eens mee naar de markt in Delft, ik vond het prachtig. We hadden al vroeg een vrachtwagen en dat was bar interessant. Op een dag mocht ik ook mee naar Rotterdam, maar op de terugweg was er geen plaats meer voor mij. “Jij gaat maar lopen,” zei mijn vader, “de weg wordt enkelt maar korter. Je vraagt

de weg maar naar Schiedam en daarna naar Vlaardingen, dan weet je het wel.” En daar ging ik op mijn klompen vanuit Rotterdam terug lopen naar Maasland.

Nooit geen ruzie De handel zat mij al vroeg in het bloed. Op de Westgaag woonde vrouw Milt-Hofstede, een aardige vrouw. Haar man bemoeide zich gelukkig niet met haar handel en van haar kocht ik hanen voor weinig. Ze zei altijd: “Ren er maar achteraan, dan kruipen ze wel onder de takkenschelft en kun je ze pakken.” “Ik kreeg ze niet te duur. Zelf moest ik naar school maar een kameraad martte ze (verhandelde ze op de markt, red) in Delft.” Ondanks het feit dat ze het thuis met twaalf kinderen ook niet breed hadden, was die kameraad vaak bij de familie Mostert te vinden. “Hij heette Jan

V.l.n.r. Siem, zoals de boeren hem kennen, met zijn broers Jan en kleine Maarten.


Siem Mostert woont nu in het Dienstencentrum. Foto Gemma van Winden.

Marius en was een jongen van arme mensen, hij at regelmatig bij ons en sliep dan aan het voeteneind in de bedstee, waar we doorgaans al met zijn drieën lagen. Voordat hij op donderdag naar de markt ging, las ik hem wel een beetje de les wat hij voor de beesten moest vragen. Soms kwam hij thuis met de mededeling: ‘Ze benne over de kop geduikeld’, dat hield in dat ik ze voor bijvoorbeeld 40 cent had ingekocht en hij ze voor 85 cent had kunnen verkopen.” Siem kwam met plezier bij de boeren, de mensen mochten hem graag en hij heeft in zijn leven meer onderweg koffie gedronken dan thuis. “Ik was meestal samen met mijn broers op pad. We hebben nooit geen ruzie gehad, gelukkig niet, ik zou me geen raad weten. Bij één boer moesten we altijd even thee drinken, maar het water kwam uit een wel en daar kon vooral mijn broer maar niet aan wennen. Het was al zo’n slap bakkie, want er werd steeds water bij gegoten. Dan zei mijn broer: “Kijk, er loopt een zeug in de tuin,” en dan gooide hij zijn thee gauw in de kolenbak. We hebben altijd bar gelachen onderweg.”

Beste paarden Siem moest al jong zijn moeder missen: “Zij lag samen met het 13e kindje in de kist. Mijn oudste zus was toen 18 jaar en deed het huishouden.” “We hadden thuis vier bedsteden en een paar grote ledikanten,” herinnert Siem zich. De vader van Siem had een paar koetjes en wat varkens. “We hadden ook wel paarden, beste paarden, allemachtig nog aan

22

De hele familie Mostert: Bovenaan v.l.n.r: Sjaan, Siem, Bep, Maarten, Truus, Jan. Daaronder Grote Maarten, Jant, Vader Piet, Piet, Co, Adriaan en Jaaps.

toe,” geniet Siem. In 1942 trouwde Siem met Krijna de Bloois, dochter van een andere veehandelaar. Ze gingen wonen aan de Wethouder Dijkshoornlaan. Siem ging op de fiets naar zijn klanten. Als hij tot zaken kwam, werden de dieren later opgehaald. De vrachtwagen reed op antraciet. “De NSB’ers hadden op een dag alle voorraad antraciet weggehaald, toen hadden we een probleem. Gelukkig konden we ergens clandestien nog een nieuwe hoeveelheid antraciet op de kop tikken. Toen ik zelf heel klein was, reden we met de brik naar de markt en daarmee werden dan de varkens en de kalveren vervoerd.” Pas na de oorlog kon het vee weer met de

voor die tijd toch wel moderne vrachtwagen vervoerd worden. Als Siem en zijn broers naar de markt gingen, moesten ze heel vroeg opstaan. De boeren wisten hem wel te vinden en het vee werd na het handje-klap altijd contant betaald. “Soms betaalden klanten in drie termijnen, dat was geen goed teken, want ze betaalden vandaag niet, morgen niet en nooit niet. Dan hadden we een strop, maar ja, je kunt geen veren plukken van een kikvors. Afrekenen gebeurde wel in het café, maar ik dronk nooit een borreltje, dat mocht niet van mijn vader. Hij was heel streng daarin.” De zoon van Siem, Jan, zit ook in de veehandel, maar de kleinkinderen voelen er niets voor. “Er is ook geen

Handje-klap op de markt.

brood meer in te verdienen. Toch heb ik het altijd merakel naar mijn zin gehad.”

Siem verloor anderhalf jaar geleden zijn vrouw, met wie hij 63 jaar getrouwd was. Hij woont nu in het Dienstencentrum in Maasland waar talrijke mooie oude foto’s herinneren aan het verleden. Vanuit zijn kamer kijkt hij op het oorlogsmonument waar de naam van zijn zwager in gegraveerd staat. “Maar ik voel me toch rijk, want ik ben nog goed gezond en fiets overal naar toe. En als het even kan, ga ik nog graag stekels plukken bij mijn zoon in het land.”

Gemma van Winden

Doseerinstallaties


In het vorige nummer schreven we over de maatregelen tegen sluipverkeer op vier polderwegen door Midden-Delfland. Er kon toen nog niet worden gemeld, wanneer de doseerinstallaties in gebruik gaan. Inmiddels heeft de rechter in de hoger beroepprocedure over de installatie aan de Rotterdamse weg de samenwerkende gemeenten in het gelijk gesteld. Als alles loopt zoals begin mei aangekondigd, dan zijn de vier installaties op 1 juni in gebruik gegaan. We zijn benieuwd naar de ervaringen. Omdat er in Maasland nog geen sluipverkeerbelemmerende maatregelen zijn genomen, zal aan de hand van tellingen de situatie daar scherp in de gaten worden gehouden. (PO)

Boerenburendag

Op 10 juni 2006 vindt de zesde Boerenburendag plaats. Maak kennis met de oorsprong van uw eten en de mensen achter uw dagelijkse zuivel en groenten. Tomaten oogsten, distels trekken, onkruid wieden, stallen uitmesten; een dag werken, buiten zijn en luisteren naar de verhalen van de bevlogen boeren en boerinnen. Na gedane arbeid wordt u beloond met een biologische vegetarische maaltijd. Aan de Boerenburendag doen ongeveer 10 biologische bedrijven mee (melkveehouders, tuinders, een bloemkwekerij). Kijk op www.speercatering.nl of bel (070) 380 59 16. Deelname is gratis incl. het diner (m.u.v. de drankjes).

23 Polder Noord-Kethel

In memoriam de molenstomp Plotseling was de molenstomp van de Zuidmolen van de Polder Noord-Kethel afgebroken. Om er nieuwbouw te plegen... Het is wel vreselijk jammer (ik druk mij voorzichtig uit) dat er weer een herinnering aan het molentijdperk verloren is gegaan. Zeker in MiddenDelfland, waar nog maar één windwatermolen staat (de Dijkpoldermolen in Maasland). De Zuidmolen sloeg uit, via een korte voorboezem, op de Poldervaart en was de tweede molen van de Polder Noord-Kethel. De andere molen stond iets noo`rdelijker aan de Schie. Daar staat nu een gemaal, inmiddels ‘voormalig gemaal’ omdat er kort geleden een nieuw gemaal is geplaatst, met een grotere capaciteit, maar ook met erg veel beton.

De Zuidmolen was er in ieder geval al in de zestiende eeuw. In 1574 brandde de molen af, kennelijk door krijgsgeweld. De nieuwe molen die er kwam werd nog diverse malen gerestaureerd en vervangen, maar de laatste versie werd in 1883 buiten gebruik gesteld en het jaar daarop gedeeltelijk gesloopt. Op onderstaande foto uit ca. 1984, dus een eeuw na de afknotting, staat er nog slechts één bijgebouw bij de molenstomp. Dat zijn er daarna veel meer geworden, zodat de stomp nauwelijks meer te zien was. En nu is dus definitief het doek gevallen voor dit relict uit de roemruchte historie van de strijd tegen het water. (FvO)

De Zuidmolen van de Polder Noord-Kethel. Waar de paal het dak steunt, draaide ooit het grote scheprad. Foto Frits van Ooststroom.

Naschrift redactie

Gevelsteen

Deurkalf

In de rubriek Gevelstenen deze keer geen steen, maar een in de bovendorpel (deurkalf) van de voordeur aangebrachte afbeelding met initialen en een jaartal. De betreffende boerderij is de Karperhoeve, gelegen op de hoek van de Zuidbuurt en de Boonervliet in Maassluis. Vroeger was dit grondgebied van Maasland.

De Karperhoeve werd in 1711 gebouwd en Het Land van Beloften genoemd. Dit verwijst naar het bijbelverhaal waarin aan Abraham de belofte wordt gedaan van een vruchtbaar land voor zijn nageslacht (Genesis 12:7). Het is een mooie en passende naam voor een nieuwe boerderij en z’n nieuwe bewoners, die uit Vlaardingen kwamen. Op de deurkalf van de boerderij zijn Josua en Caleb afgebeeld, die door Moses als verkenners uitgestuurd waren en terugkwamen met een grote druiventros uit het Eshkol-dal (Numeri 13:23). De druivendragers symboliseren de overvloed. De ontdekking van het dal moet een mooi moment geweest zijn na een barre tocht door de woestijn. Het Eshkol-dal is nu overigens een Israelisch natuurreservaat. Op het deurkalf van de boerderij in Maassluis staat ook het bouwjaar en de initialen van stichters Leendert Cornelisz. Hodenpijl (1678-1743) en zijn vrouw Grietje Simonsdr. van Rijt (1680-1721). De oorspronkelijke naam van de boerderij is in onbruik geraakt en vervangen door de naam Karperhoeve, naar de karpers die hier paaien langs de oever van de Boonervliet. Tekst en foto Frits van Ooststroom.

De nieuwbouw op de plek van de molenstomp verwijst naar de eerdere bebouwing. Een goede oplossing? Foto Pia van Oord. dertigste jaargang nr. 2, juni 2006

Wie weet nog minder opvallende of juist moderne gevelstenen in Midden-Delfland? De redactie ontvangt graag suggesties: [email protected].

24 Bericht van Vockestaert

Betaling voor groene diensten Zonder overdrijving kan worden gesteld dat de boeren in Midden-Delfland - het Kleine Groene Hart - nu en in de toekomst een sleutelrol vervullen bij de instandhouding en duurzame ontwikkeling van dit gebied. Indien echter de samenleving voor de boer een rol ziet weggelegd voor landschapsonderhoud en agrarisch natuurbeheer, de zgn. groene diensten, ligt het voor de hand dat hier vergoedingen tegenover staan. Een boer kan immers niet leven van weidevogels, bloeiende slootkanten en historische bedrijfsgebouwen. Om die reden is een puntensysteem ontwikkeld ten behoeve van het uitvoeren van groene diensten door de boeren. Op basis hiervan kunnen zij die dit wensen en daarvoor in aanmerking komen, betalingen uit het Groenfonds Midden-Delfland ontvangen. In dit fonds participeren de gemeenten Midden-Delfland, Delft en Den Haag; zij hebben er aanzienlijke bedragen in gestort. Het puntensysteem werd ontwikkeld door de Werkgroep Groenfonds van de Agrarische Natuurvereniging Vockestaert en de Land- en Tuinbouworganisatieafdeling Delflands Groen en in januari 2005 aan wethouder Van der Kamp aangeboden. Staatssteunprocedure Mooi zo, dachten de leden van de werkgroep, er vanuit gaande dat snel met de uitvoering kon worden begonnen. Maar niets bleek minder waar, omdat de Europese Commissie in Brussel het gekozen systeem meende te moeten onderwerpen aan de zgn. staatssteunpro-

Recreatieseizoen geopend

Vockestaert nodigde op 22 april de inen omwonenden van Midden-Delfland uit voor de opening van het recreatieseizoen. De opening vond plaats in Negenhuizen (tussen Schipluiden en Vlaardingen Holy). Tijdens de seizoensopening konden de bezoekers Midden-Delfland ervaren, proeven en ruiken: aan de hand van bijvoorbeeld wandelen fietsroutes kreeg het publiek een rondgang langs de recreatieve- en agrarische deelnemers en op de recreatiemarkt werden de andere agro-recreatieve mogelijkheden in het gehele gebied onder de aandacht gebracht. Ook aan de weidevogelbescherming werd aandacht besteed. (AM)

Nestbescherming in de praktijk. Foto Vockestaert.


cedure. Die houdt in dat bekeken wordt of subsidies aan de boeren geen extra steun betekenen en concurrentievervalsend zijn. Al met al heeft de betreffende procedure zo’n anderhalf jaar geduurd. Voortdurend werden vanuit Brussel nadere toelichtingen gevraagd en er moest veelvuldig met het Ministerie van LNV en de betrokken Europese ambtenaren worden overlegd. De gemeente Midden-Delfland en de Werkgroep zijn er druk mee geweest! Ondanks dat Brussel enkele onderdelen uit het puntensysteem niet goedkeurde, ging het sein op groen. Door de invloed van Brussel is de deelname nu voor alle boeren in het gebied opengesteld, niet alleen voor leden van

Vockestaert en wordt er geen basislandschapspremie meer uitgekeerd.

10 euro per punt Wat houdt het puntensysteem in? Goedkeuring is verkregen voor maatregelen, die afzonderlijk punten opleveren. Eén punt levert 10 euro per jaar op. Daarbij gaat het om verschillende categorieën. De groene diensten richten zich op natuur en biodiversiteit (o.a. weidevogelbescherming en zeldzame huisdierrassen), op behoud van landschapselementen (o.a. knotbomen, geriefhoutbosjes en poelen) en cultuurhistorische elementen (o.a. boerderijen, bijgebouwen zoals karnmolens en hooibergen, maar ook weidemolentjes). Andere diensten richten zich op het ontvangen van publiek waaronder schoolklassen. In totaal kunnen 25 verschillende maatregelen voor subsidie worden aangemeld; natuurlijk krijgen arbeidsintensieve maatregelen meer punten. Inmiddels is het systeem opengesteld en kunnen boeren (grondeigenaren en pachters) in het buitengebied zich aanmelden voor een vergoeding uit het Groenfonds voor door hen gekozen maatregelen. Op dit moment zijn er 76 aanmeldingen bij Vockestaert binnengekomen. Deze organisatie is belast met de uitvoering van het systeem. Dit betekent onder meer verwerken en beoordelen van de aanmeldingen en controle op de uitvoering van de maatregelen. Dat dit om een grote inspanning vraagt, moge duidelijk zijn. Maar de toekomst van Midden-Delfland is het waard!

Jaap Pieters

Voorzitter Werkgroep Groenfonds van Vockestaert en LTO-afd. Delflands Groen

25 Monumentale bomen

Twee reacties op het artikel in het vorige nummer over Monumentale bomen. De – toen nog – Delftse boerderij Vijverschie werd genoemd als bezitter van een groot aantal monumentale iepen en kastanjes. Abusievelijk werd de boerderij Vijverzicht genoemd, maar wat echt jammer is, is dat alle iepen zijn gesneuveld door de iepziekte en dat enkele kastanjes zo dicht bij de kwetsbare voorgevel van de boerderij stonden, dat zij moesten worden verwijderd om de boerderij te redden. Gelukkig staan er op dat erf nog veel meer indrukwekkende bomen, waaronder twee enorme lindes (zie foto). Ook Vlaardingen kent een officiële lijst van monumentale bomen, lazen we in het AD/R’dam van 14 februari 2006. Daar kennen we aan de Prins Bernhardlaan een zeer oude linde op een terp uit de elfde eeuw. Hopelijk ook officieel beschermd, maar toch wat treurig. In de wandeling heet deze plek het landje van Chardon naar de laatste bewoner van de boerderij die hier heeft gestaan. (PO)

Mijn mooiste plekje in Midden-Delfland Inzending van Alex Boon

De Trekkade

Mijn mooiste plekje in MiddenDelfland is het weidse uitzicht wat ik heb vanuit mijn appartement over een gedeelte van de Trekkade (een van deze huizen is de bakermat van de MiddenDelfkrant), op de Vlaardingervaart en over een gedeelte van de polder Holierhoek. Pittoreske huisjes in de bocht van de vaart, bereikbaar via een smal paadje lopend vanaf de anwb-wegwijzer naar de Willemoordseweg. Onderweg passeert u rechts de prachtige oude boerderij van boer Zonneveld.

Rectificatie De twee net uitlopende bomen met gezelschap met rechts de voorgevel van Vijverschie. Foto PO.

De linde op het landje van Chardon in Vlaardingen. Het bordje meldt: Deze boom is beschermd! Foto FvO. dertigste jaargang nr. 2, juni 2006

In het voorjaarsnummer van de Midden-Delfkrant is op bladzijde 7 een pijnlijke vergissing gemaakt: de suggestie wordt gewekt, dat de Stichting Groeiend Verzet in de Lickebaert zich heeft opgeheven, terwijl deze stichting met 450 donateurs en een zojuist vernieuwd bestuur springlevend is. De opgeheven organisatie, die haar batig saldo aan de MiddenDelfland Vereniging heeft overgemaakt met het verzoek aandacht aan de Zuidbuurt te besteden, was de Stichting Lickebaert, die zich in het verleden m.n. heeft verzet tegen de aanleg van de Blankenburgtunnel. Onze excuses aan beide stichtingen. Redactie Midden-Delfkrant

Kijkend vanuit mijn woning zie ik in het voorjaar alles groen worden, zodat de pittoreske huisjes aan het zicht worden onttrokken. Zomers zijn het de bootjes die naar de Boonervliet, het Bommeer, de Foppenpolder en de Maassluise Trekvaart vertrekken en later weer terugkomen. In de herfst komen de huisjes aan de Trekkade weer terug uit het lover tevoorschijn. In de winter als de vorst goed doorzet komen de schaatsers over de bevroren Vlaardingervaart vanuit de richting van Schipluiden aanzwieren om even verderop ter consumptie wat vlaardingermoppen te halen. Zo ervaar ik vanuit mijn woning en daarbuiten hoe verrassend mooi Midden-Delfland is. Ik raad iedereen aan dat prachtige plekje eens te gaan bezien. Joke Smitkade Vlaardingen, december 2005

Oproep

Hebt u ook zo’n favoriete plek in Midden-Delfland? Stuur dan een foto met een (korte) toelichting met de achtergrond van uw keuze naar het redactieadres. Het gaat bij deze rubriek niet in de eerste plaats om de mooiste foto, maar om een voor u bijzondere locatie met een hoge visuele of emotionele waarde. We zijn benieuwd naar uw beeldverhalen!

26

Verenigingsnieuws

Als de voortekenen ons niet bedriegen en het weer opnieuw mee zit wordt de Midden-Delfland Dag ook dit jaar weer een groot succes. De voorbereidingen voor dit grootse evenement op zaterdag 17 juni zijn bij het verschijnen van deze krant vrijwel voltooid. Dit jaar hebben zich weer ruim 100 deelnemers aangemeld voor de meest uiteenlopende attracties en activiteiten. Programmaboekjes en posters zijn in groten getale door het hele gebied verspreid en ook in de pers is veel aandacht besteed aan dit groots opgezette festijn. De MiddenDelfland Dag valt dit jaar samen met de Week van het Platteland. De landelijke publiciteit die daardoor aan deze dag is gegeven betekent vrijwel zeker de komst van nog meer bezoekers dan in vorige jaren. Evenementenfolder Om de samenhang van de vier belangrijkste evenementen van 2006 (Opening Recreatieseizoen, Midden-Delfland Dag, Varend Corso, Open Monumentendag) te illustreren heeft de vereniging een foldertje uitgebracht. Hierin worden de evenementen kort beschreven en de organiserende instanties ver-

Maak de Midden-Delfland Vereniging groter en sterker

De Midden-Delfland Vereniging groeit gestaag, maar het draagvlak voor onze activiteiten kan niet groot genoeg zijn. Maak daarom een vriend(in) lid en ontvang zelf een cadeaubon van € 5,- te besteden in onze winkel. Stuur een briefje of e-mail met uw naam, adres en telefoonnummer en dat van het nieuwe lid aan de Midden-Delfland Vereniging, Kasteellaan 3, 2636 HW Schipluiden of aan [email protected].


meld. Ook de onderlinge samenhang en de participatie van de Midden-Delfland Vereniging in elk van de festiviteiten wordt hieruit duidelijk.

Maaslandse Dam In april jl. organiseerde de vereniging een workshop over de toekomstplannen rond de Maaslandse Dam. Hiervoor waren 35 deskundigen en bestuurders uitgenodigd. De opzet was om op creatieve wijze nieuwe ideeën te ontwikkelen voor een nieuwe inrichting van dit gebied waar de verouderde kassen door de gemeente Midden-Delfland zijn opgekocht. De gemeentelijke plannen voor dit gebied gaan uit van woningbouw maar de uitkomsten van de workshop wijzen op geheel andere mogelijkheden die ook rendabel kunnen zijn en vooral meer in lijn liggen met de doelstellingen van de vereniging. Zie ook elders in dit blad. Verscherpt standpunt over A4 De discussie rond de A4 sleept zich maar voort. Had onze vereniging lange tijd de opstelling dat de verlenging van de A4 naar Schiedam niet gezien, gehoord en geroken mocht worden; nu is de knoop doorgehakt voor een nog veel duidelijker standpunt: ondertunnelen of helemaal niet aanleggen. Immers uit recente MER rapportages blijkt dat de uitstoot aan fijnstof en geluidsoverschrijding niet voldoende ingeperkt kunnen worden door een verdiepte aanleg of omzoming met bomen. Het alternatief van de Veilingroute met de Oranjetunnel zou volgens de Midden-Delfland Vereniging ook veel meer aandacht moeten krijgen.

Woudsepolder De vereniging is bepaald niet gelukkig met de toekenning van de landschapsprijs aan het Hoogheemraadschap van Delfland in verband met de calamiteitenberging in de Woudsepolder. Bij de onthulling van de prijs was de MiddenDelfland Vereniging dan ook uit protest afwezig. Dankzij de inzet van onder meer onze vereniging is bereikt dat een aantal landschappelijke waarden minder ernstig werden aangetast. Maar door niet te luisteren naar onze overige ideeën en voorstellen zijn cultuurhistorische en natuurlijke waarden door de onbezonnen aanleg van de berging onherstelbaar beschadigd; dit

Verenigingsagenda

17 juni Midden-Delfland Dag 6 augustus Vereniging present bij Varend Corso (4 t/m 6/8) 9 september Afsluiting van het recreatieseizoen op de Open Monumentendag

terwijl het Hoogheemraadschap geheel ten onrechte meldde dat zij haar besluiten mede gebaseerd had op de visie van participerende instellingen als de Midden-Delfland Vereniging. Wandelkaarten De grote populariteit van set 1 en 2 van de wandelkaarten heeft het bestuur doen besluiten ook een derde set uit te brengen en de drie sets zo mogelijk in één mapje te bundelen. Zodra de financiering rond is worden deze plannen verder uitgewerkt.

Samenwerking Zoals in de vorige MiddenDelfkrant al gemeld, streeft de vereniging naar een nauwere samenwerking met gelijkgestemde verenigingen zonder dat de identiteit van de afzonderlijke verenigingen verloren gaat. Met Vockestaert krijgt de samenwerking al gestalte en recent heeft ook LTO belangstelling getoond om waar mogelijk gelijk op te trekken. Als de meerderheid van haar leden er voor is, is LTO natuurlijk van harte welkom zich bij de nog prille samenwerking aan te sluiten. Streekproducten De werkgroep Streekproducten is voortvarend van start gegaan. Ca. 30 enthousiaste ondernemers uit het Midden-Delfland gebied met elk hun eigen streek-typische producten hebben interesse om samen te werken en het merk hEerlijk Delfland te promoten. In eerste instantie zal een marketingplan worden opgesteld met de gezamenlijke visie en aanpak.

Algemene Ledenvergadering Op 25 april werd de Algemene Ledenvergadering gehouden. Alle leden hebben middels de toegezonden stukken kennis kunnen nemen van de behandelde onderwerpen en de toekomstplannen van onze vereniging. De bestuursleden José Chung en Wim van Horssen stelden zich niet herkiesbaar en traden af.

27 Er werd één nieuw bestuurslid gekozen: mevrouw Hanneke Blokzijl, in het dagelijks leven dierenarts in Midden-Delfland. Het bestuur telt dus nog één vacature. Kandidaten kunnen zich gedurende het jaar (laten) aanmelden en eventueel al kennismaken met bestuursactiviteiten. Verkiezing en benoeming geschieden op de ledenvergadering van 2007.

Na de pauze gaf Mevrouw Hinke Cnossen van de Stichting Zeldzame Huisdierrassen een boeiende presentatie over het bewaren van levende cultuurhistorie. Zij informeerde vooral over de inzet van haar stichting voor de bescherming van oud-hollandse dierrassen (zie www3.szh.nl). Een interessante aanzet voor ons om als vereniging ook ideeën te bedenken en faciliteiten mee te helpen creëren om op grotere en professionele schaal zeldzame dierrassen in het ons gebied te gaan houden; niet alleen voor ‘het plaatje‘ maar ook voor onderwijs en recreatieve doelstellingen. (AvdK)

Zaterdag 9 september Afsluiting recreatieseizoen

Op zaterdag 9 september, de Open Monumentendag, organiseert de stichting Midden-Delfland is Mensenwerk samen met de Midden-Delfland Vereniging diverse activiteiten. Deze activiteiten sluiten aan op het thema van de Midden-Delfland Dag 2006 ‘Poorten van Midden-Delfland’. Een tocht per fiets, bus of Jan Plezier langs historische hekken, heulen, deuren, bruggen en andere toegangen van Midden-Delfland. De tour sluit ook aan op de reeds bestaande Oral History audiotour en de publicatie Cultuurhistorisch Erfgoed, over cultuurhistorische elementen op boerderij-erven. De link met het landelijke thema ‘Feest’ van de Monumentendag bestaat uit enkele ‘feestmalen op de boerderij’ met lokale producten en gerechten. De plannen voor deze dag zijn nog in de maak. Voor de maaltijden kunt u zich t.z.t. aanmelden. Houd de lokale pers en de website (www.middendelflandvereniging.nl) in de gaten voor meer details. (PvO)


Beschermvrouwe Midden-Delfland Vereniging J.M. van Bijsterveldt-Vliegenthart

Bestuur Midden-Delfland Vereniging Govert van Oord, voorzitter Telefoon (015) 380 81 45 Kees van der Sar, penningmeester Telefoon/fax (0174) 51 75 60 Hanneke Blokzijl Den Hoorn

Alex Kemps Telefoon (015) 214 34 01 Arie van der Kooij Telefoon (010) 592 49 94 Bert Mostert Vlaardingsekade 57, 2636 BD Schipluiden

Mirjam Warnars Telefoon (010) 435 20 54 Dirk Post Telefoon (015) 380 83 25

Website www.middendelflandvereniging.nl

Midden-Delfland Vereniging Secretariaat: Kasteellaan 3 2636 HW Schipluiden Telefoon 06 42 10 54 07 (overdag) [email protected] Postbank 3928463 (Midden-Delfland Vereniging te Hoek van Holland) Verenigingenregister Haaglanden V 397143

Werkgroep Ruimtelijke Ontwikkeling Midden-Delfland p/a Bert Mostert/Dirk Post Telefoon (015) 380 83 25 Werkgroep Historie en Landschap Midden-Delfland p/a Frits van Ooststroom Trekkade 20, 3137 KD Vlaardingen Telefoon (010) 474 25 98

Werkgroep Paden Midden-Delfland p/a Hein van Bohemen Holierhoek 36, 2636 EK Schipluiden Telefoon (015) 380 99 40

Werkgroep Promotie Streekproducten Midden-Delfland p/a Mirjam Warnars [email protected]

Uit onze winkel

Prijs excl. verzendkosten

Al deze artikelen zijn ook zeer geschikt om cadeau te doen. Set van 6 dubbele wenskaarten Foto’s van schilderachtige locaties in Midden-Delfland. Mapje met 6 handzame wandelkaarten no 1 of 2 Met beschrijvingen van de bezienswaardigheden

leden: niet-leden:

Speciale uitgaven van de Midden-Delfkrant ‘Boerderijen & Erven’ en ‘Planten & Dieren’ 48 resp. 52 pagina’s; veel informatie, (kleuren)foto’s en illustraties.

€ 3,00 1 € 4,00 € 15,00 1 € 5,00 1

incl. verzendkosten € 4,60 1 € 5,60 € 16,60 1 € 7,00 1

Gewone nummers van de Midden-Delfkrant

€ 3,80 1 € 12,00

€ 5,00 1 € 14,00

Bouwplaat van de authentieke boerderij ‘In ’t Rietveld’

€ 13,00

€ 14,00

Kreen en Gruizig Boekje over de streektaal van Delfland door Henk Tetteroo, 143 pagina’s. Cultureel erfgoed Midden-Delfland Inspiratiebron voor beheer en ontwikkeling van het agrarische cultuurlandschap en streekeigen boerenerven. Een uitgave van Midden-Delfland is Mensenwerk en Vockestaert.

€ 15,00

€ 17,25

Als u in het bezit wilt komen van een van deze publicaties, maakt u het bedrag incl. verzendkosten over op giro 3928463 t.n.v. Midden-Delfland Vereniging te Hoek van Holland, onder vermelding van ‘aantal en omschrijving publicatie’. Verzeker u ervan dat uw naam en adres staan vermeld. U ontvangt de bestelling dan per post.

28

Buiten

Mijn laatste column; na vier columns over de vier seizoenen draag ik het stokje over. Ik sluit af met datgene dat mij het liefst is in Midden-Delfland namelijk de boeren en de koeien. Sinds ik als oud-burgemeester de ambtswoning heb verlaten woon ik zeer tevreden aan de rand van Schipluiden met uitzicht over de weilanden en in de verte het kerkje van ‘t Woudt. Ik voel mij daarmee een bevoorrecht mens; dat vergezicht, die prachtige Hollandse luchten - iedere dag anders, maar altijd boeiend - het weiland en de koeien. Vorig jaar rond deze tijd was ik in gespannen afwachting: zou mijn buurboer (Jan van de) Berg de koeien de wei in laten? Dat is immers helemaal niet zo vanzelfsprekend meer. Steeds meer boeren houden hun koeien zomers binnen. Bijvoorbeeld vanwege de mestboekhouding - die is makkelijker bij te houden als de koeien op stal blijven -, ook kunnen boeren de voeding beter regelen als de koeien binnen eten en wordt het gras minder vertrapt. Er is inmiddels zelfs een landelijk project gestart genaamd Koe en Wij, om de situatie in beeld te brengen en Minister Veerman vindt het een goede gedachte als boeren beloond zouden worden voor de weidegang. Enfin, het duurde en duurde en ik maakte me almaar maar meer zorgen dat ze niet meer buiten zouden komen. Totdat ik, terugrijdend van een vergadering in het oosten van het land, een telefoontje kreeg van mijn man: de koeien lopen buiten! Gelukkig! Want wat is Midden-Delfland zonder koeien in de wei? Onze boeren verdienen heel veel waardering voor die inzet. Dit jaar stonden de koeien al vroeg in de wei, op stille zaterdag waren ze er opeens weer. In de kerk op Paaszondag wisselden Boer Berg en ik ons beider plezier hierover. Het buitenleven is begonnen voor mens en koe. Ik verheug me op de komende zomermaanden, heerlijk te voet of op de fiets MiddenDelfland in en genieten, dat kan ik u allemaal aanraden!

Marja van Bijsterveldt


Kijk mijn Erf!

Voor het tweede jaar organiseert Landschapsbeheer Nederland de campagne Kijk mijn Erf!. Dit jaar is ook een boerenerf in MiddenDelfland te bezoeken: Hoeve Avondrust aan de Zuidbuurt in Vlaardingen. Dit erf is op afspraak1 te bezoeken tijdens het landelijke Open Erf-weekeinde op 10 juni en verder op 5 augustus, 23 september en 14 oktober. Vorig jaar bezochten meer dan 2.500 erfbezitters een ander boerenerf. Landschapsbeheer hoopt dat zij zo geïnspireerd raken om zelf aan de slag te gaan.

Doel van ‘Kijk mijn Erf!’ is om de unieke plek van het streekeigen boerenerf in het landschap onder de aandacht te brengen. En wat is er leuker dan om erfeigenaren zelf te horen vertellen over de manier waarop ze streekeigen elementen in het erf in stand houden of hebben aangebracht? Boerenerven vormen in het agrarisch cultuurlandschap een belangrijk element. Een mooi, streekeigen erf ligt als een parel in het landschap. Streekeigen houdt in dat het erf aansluit bij het landschap en dat bij de keuze van struiken en bomen gebruikgemaakt wordt van de unieke kenmerken van een gebied. Hoeve Avondrust Hoeve Avondrust is sinds 1989 in bezit van Reinard Maarleveld en Mirjam Warnars. Zij troffen gebouw en erf in vervallen staat aan, maar hebben hard gewerkt om het erf weer een streekeigen karakter te geven. Vanaf 1990 is meer dan 700 vierkante meter geriefbos aangeplant. Meer dan 30 knotwilgen wer-

den geplaatst en tientallen fruitbomen. Gelukkig kon nog een aantal oude fruitbomen met specifieke vormen behouden blijven. Met liefde voor ‘vergeten fruitrassen’ werden pruimen, kersen, appels, peren, kweeperen, mispels en moerbei aangeplant. In de moestuin kwamen bramen, frambozen, aalbessen, kruisbessen, zwarte bessen en rabarber te staan. De vervallen boomgaard werd weer in volle glorie hersteld. Landschapsbeheer Zuid-Holland helpt erfeigenaren met het behouden en aanleggen van streekeigen erven, door advies en het opstellen van aanleg- en onderhoudplannen. Daarnaast zijn er acties waarbij eigenaren, soms ook met korting, streekeigen plantmateriaal kunnen aanschaffen. Zo worden jaarlijks heel wat oude hoogstamfruitbomen besteld. Ook in Midden-Delfland is Landschapsbeheer Zuid-Holland al jaren samen met bewoners actief.2

Han Schouten

Medewerker communicatie Landschapsbeheer Zuid-Holland

Meld u aan voor een erfbezoek of bekijk vast een streekeigen erf op www.kijkmijnerf.nl. Op de site leest u ook hoe u mee kunt doen aan de Kijk mijn Erf-fotowedstrijd. Het thema is dit jaar: ‘Leven op je streekeigen erf’. Deelnemers kunnen een fotocamera winnen.

1.

Wilt u meer weten over de mogelijkheden op uw erf? Dan kunt u advies krijgen van Ruud Steggerda, de regiocoördinator van Landschapsbeheer Zuid-Holland in Midden-Delfland, telefoon (0182) 683 666.

2.

Het erf van Zuidbuurt 46. Foto Mirjam Warnars.

dertigste jaargang nr. 2, juni 2006

Recommend Documents