Denkscholen in de organisatiekunde Er zijn 6 denkscholen te onderscheiden in het vakgebied management waarvan er 3 vallen onder overkoepelende scholen dit zijn: 1 Klassikale school 2 Human Relation school 3 Revisionisme 4 Overkoepelende scholen 1 Systeem benadering 2 Situationele benadering 3 Contingentie benadering Hieronder staan de kenmerken van de denkscholen, wat de denkscholen hebben opgeleverd voor het management van hedendaagse bedrijven en de personen die een belangrijke rol hebben gespeeld binnen die denkscholen:
Klassikale school Kenmerken: +- 1900 industriële revolutie Het belangrijkste was dat het doel werd bereikt en de mensen kwamen op de 2de plaats. Al snel ontstonden er hele grote bedrijven en dus organisaties in de wereld, het organisatie bestuur was gericht op het beheersen van de mensen en processen. Er heerste een hiërarchie, en er werd top-down te werk gegaan. De mens was een verlengstuk van de machine. In deze tijd werden veel wetenschappelijke studies ontwikkeld. En er werden veel arbeid studies gedaan over en in de organisatie. Belangrijke personen: Taylor: Hij word gezien als grondlegger van scientific management omdat hij als eerste in een wereld van toenemende specificatie alle processen bestudeerde die ervoor zorgen dat hij ontwikkelde dat de arbeidskracht zo efficiënt mogelijk benut werd. Fayol: Hij probeerde een theorie te ontwerpen voor leidinggevende functies in een organisatie/bedrijf. Hij was van mening dat je leiding geven kan leren en dat het geen aangeboren gave was. Weber: De klassikale school was belangrijk voor de toekomst van alle management functies, er werden veel nieuwe ontdekkingen gedaan op het gebied van management en leidinggeven.
2
Human-‐relationschool Kenmerken +- 1930 – 1950 Alle benaderingen waarbij de mens en doelstellingen centraal staan bij het bestuderen van organisaties worden samengevat onder de human-relationschool. Deze benadering werd vooral gevoed vanuit de psychologie en de sociologie. Onder andere door de studies van Taylor werd de ontdekking gedaan dat mensen groepsdieren zijn en er ontstond meer groepscontrole, de mens stond niet meer op de 2de plaats maar op de 1ste plaats. Er ontstond meer ruimte voor zelfontplooiing met eigen verantwoordelijkheid hierdoor werkte de mens niet alleen voor geld maar ook voor eigen ontwikkeling. Ook ontstond er meer werk overleg en daardoor PZ (Personeels Zaken) dit vormde een nieuw sociaal beleid. Belangrijke personen: Bekende personen die een groot voorstander en vertegenwoordigers waren van de human-relationschool zijn: Maslow, McGregor, Tannenbaum, Blake, Mouton en in Nederland waren dat: Ijdo en Van Dijck. De human-relationschool was voor de gezondheid van de mens hartstikke belangrijk voor de toekomst. Er is veel ontdekt over hoe de mens zich ontwikkeld en wat de mens nodig heeft om meer uit zichzelf te halen op het gebied van arbeid.
Revisionisme Kenmerken: +- 1960 – 1970 Revisionisme kiest een weg tussen de belangen van het bedrijf en de belangen van de medewerkers (arbeiders). Hiermee wordt geprobeerd de doelstellingen van 1 en 2 parallel (gelijk) te laten lopen om zo (3) het maximale uit iedereen te halen. Hierbij is 1 het bedrijf, 2 de medewerkers (arbeiders) wat samen 3 maakt Belangrijke personen: Likert: Hij ontwierp de linking-pin: elke functionaris is een draaipunt tussen zijn meerderen en zijn ondergeschikten en de belangen van beide groepen moet hij met elkaar in evenwicht brengen. Blake en Mouton: Zei ontwierpen de managerial grid, een leider moet niet alleen aandacht geven aan het werk wat gedaan moet worden maar ook aan de medewerkers alleen als dat gedaan wordt kan een leider effectief zijn. Herzberg: Hij onderscheid theorie y en theorie x, bij theorie y zijn er medewerkers die hoog niveau hebben op het gebied van kundig genoeg zijn en verantwoordelijkheid en helpen de manager met het maken van een keuze. En bij theorie x zijn de medewerkers onwillig en niet gemotiveerd en daarbij past een autoritaire leiderschapsstijl.
3
Revisionisme heeft en groot bijdrage gedaan voor de hedendaagse bedrijven door het feit dat er een verschil wordt gemaakt tussen de theorie y en x van Herzberg maar vooral dat er gedacht wordt in de toekomst door manieren te vinden om de doelstellingen van medewerkers en bedrijven parallel te laten lopen om zo beide er veel meer profijt van het werk te hebben.
Overkoepelende scholen De klassieke school en de human-relationschool zijn beide vrij eenzijdig. Bij de een ligt de aandacht bijna alleen maar bij de belangen van het bedrijf en bij de ander ligt de aandacht juist waar bijna alleen maar bij de belangen van de mens. Daardoor zijn er altijd beoefenaren geweest van de organisatiewetenschap die tot overkoepeling wensten te komen van beide scholen. Hier kunnen de systeembenadering, de situationele benadering en de contingentiebenadering toe worden gerekend.
Systeembenadering Kenmerken: +- 1960 De systeembenadering benadrukt de samenwerking van het totaal van de organisatie en de omgeving. De omgeving is een heel belangrijk aspect van deze benadering, het ontdekken van de omgeving als beïnvloedend factor binnen een bedrijf. In deze benadering is tot tegenstelling van de klassieke school waar hiërarchie juist heerst, synergie van toepassing. 1+1=3. Totaliteit denken wordt geïntroduceerd, dat wilt zeggen dat dingen altijd in hun totaliteit moeten worden bestudeerd. Hierdoor ontstaat er voor organisatiebestuur een multidisciplinaire benadering. Belangrijke personen: Bolding: Hij word gezien als grondlegger van de systeembenadering, en hij probeerde een alles samenvattende wetenschap tot stand te brengen. Voor bedrijven en organisaties word er uitgevonden hoe belangrijk feedback en het feedbacksysteem is wat tegenwoordig overal word toegepast en daarmee maakt dat samen met synergie de belangrijkste onderdelen voor de toekomst die ontstaan zijn in de systeembenadering.
Situationele benadering Kenmerken: +- 1970 De kijk vanuit de situationele benadering is dat elke organisatie uniek is en daarom is het ook niet mogelijk tot algemeen geldende uitspraken te komen. Het enige wat je kan doen is de situatie zo duidelijk mogelijk omschrijven maar je kan het niet volledig vergelijken want er zijn nooit precies dezelfde overeenkomsten. Door deze redenen wordt er niet gezocht naar wetmatigheden. Wetenschap bestaat uit een
4
aaneenschakeling van een aantal cases. In die cases spelen psychiatrie en antropologie een grote rol Belangrijke personen: De biografieën van onder anderen Ford en Phillips spelen een grote rol in deze situationele benadering. De situationele benadering is heel belangrijk voor de organisaties en bedrijven van tegenwoordig omdat zeker in de lastige economie van tegenwoordig omdat uniek zijn een heel belangrijk aspect is om iets te willen bereiken. En dat weet je alleen maar als je een goeie research doet in de omgeving.
Contingentiebenadering Kenmerken +- 1980 – Heden Dit is een combinatie van de klassieke benadering en de situationele benadering. Aan de ene kant word getracht wetmatigheden te ontdekken maar aan de andere kant gebeurt dat in het besef dat er geen beste manier is om te organiseren ‘there is no one best way to organize’ Organisaties en hun management hebben een eigen (unieke) omgeving. Uitspraken zijn relatief, en dat komt door de situationele benadering aan de ene kant en de algemene principes aan de andere kant. Het ontdekken van de optimale relatie tussen omgeving en organisatie ligt in de kern van het contingentiedenken. (‘if … then …-relatie’). Deze wijze van denken past in het nieuwe wetenschapsvisie. Belangrijke personen: Joan Woodward: Zij kwam tot de conclusie dat verschillende vormen van organisatiebestuur effectief waren in stukindustrie en massa- respectievelijk procesindustrie. Deze contingentiebenadering word tegenwoordig veel gebruikt omdat het de meest belangrijke aspecten bevat om een goeie organisatie te hebben op de zware economische markt van tegenwoordig.
Mijn Mening De denkschool die mij het meest aantrekt is denk ik het revisionisme. Dit komt omdat ik het heel erg belangrijk vindt dat een bedrijf zo met de medewerker (arbeider) om gaat dat die zichzelf kan ontwikkelen ondanks dat hij werkt en dit kan alleen als de belangen en doelstellingen van de medewerker parallel staan met die van het bedrijf zelf en dus een win win situatie. Daarnaast trekt mij ook de situationele benadering mij heel erg aan want daar staat uniek zijn hoog in het vaandel waarvan ik denk dat het een van de belangrijkste factor is voor ieder persoon en alle bedrijven die succes willen hebben.
5
