Presteren door
DCO
organiseren!
DCO Designing Complex Organizations Master in de Organisatiekunde
DCO
December 2012
Inhoud Het moet beter, we kunnen beter!
3
Ervaren veranderkundige deelnemers met een actuele organisatievraag
5
Netwerk van bouwmeesters
7
Investering in uzelf en uw organisatie
8
Het DCO-programma nader beschouwd
9
Het Sioo stelsel tot het verlenen van mastergraden
2 DCO Designing Complex Organizations
13
DCO Het moet beter, we kunnen beter! Ondernemingen en instellingen staan in een dynamische, veeleisende omgeving. Klanten willen kwaliteit, flexibiliteit èn vernieuwende producten en diensten. Aandeelhouders of financiers dicteren efficiency en vragen verantwoording. Wet- en regelgeving en inspecties stellen strenge eisen. Ontwikkelingsmogelijkheden en een goede balans van werk en privé zijn voorwaarden voor het vinden en binden van goed personeel. Vanuit diverse kanten groeien maatschappelijke verwachtingen rondom duurzaamheid en goed bestuur. Het moet steeds beter. Om de strategische ambities te realiseren, maatschappelijke bijdrage te vergroten, concurrentiepositie te versterken en continuïteit te waarborgen wil elke organisatie pro-actief inspelen op de eisen en wensen van alle belanghebbenden. Dat vraagt om een zorgvuldig ingerichte externe organisatie; een doordachte vormgeving van de relaties met belanghebbenden. Binnen de organisatie worden de dilemma’s volgend uit schijnbaar of werkelijk tegengestelde belangen afgewogen en opgelost. Dat vraagt dat om een toegesneden interne organisatie van werk, middelen, systemen, mensen, betekenissen et cetera.
3 DCO Designing Complex Organizations
DCO
‘
‘
Een organisatie die haar strategie goed kan vormgeven in haar externe en interne organisatie heeft een duurzaam (concurrentie)voordeel. Het integraal inrichten van een organisatie is vakwerk en niet gemakkelijk te kopiëren. Grondig begrip van de strategie en de huidige organisatie liggen aan de basis. Kennis van organisatieprincipes en hun achterliggende logica is onmisbaar. Zicht op goede organisatieconcepten en voorbeelden inspireert. Ontwerpvaardigheden maken alternatieve ontwerpen en een onderbouwde keuze mogelijk. Veranderkundig inzicht zorgt voor de juiste mate van participatie en iteratie tijdens het analyse- en ontwerpproces en maakt implementatie makkelijker. Dit is het vakmanschap van de organisatiebouwmeester. Het mastertraject Designing Complex Organizations (DCO) ondersteunt managers en organisatieprofessionals in hun ontwikkeling naar organisatiebouwmeester. Het traject biedt bestaande en vernieuwende inzichten over de relatie tussen organisatieprestaties en -inrichting, over analyse- en ontwerpprocessen, over alternatieve ontwerpen en concepten. De deelnemers passen de opgedane inzichten direct toe in hun eigen organisatie of klantorganisatie. Zo ontstaat een continue wisselwerking tussen theorie en praktijk. Het resultaat is een weloverwogen analyse en een goed doordacht (her)ontwerp van de organisatie en verankering binnen de organisatie van alle kennis en ervaring die daaraan ten grondslag ligt. We kunnen immers beter!
Van regelruimte tot automatisering en van werkplek tot uitdagende doelstellingen… Het gaat om de combinatie en congruentie van de inrichting ten opzichte van je strategie!
XANDER CLADDER CMC RM, PHILADELPHIA ZORG DEELNEMER DCO-3
4 DCO Designing Complex Organizations
DCO
Ervaren veranderkundige deelnemers met een actuele organisatievraag Veranderkundige ervaring vereist Deelnemers aan DCO zijn ervaren organisatieprofessionals die zelfstandig zinvolle keuzes kunnen maken over de veranderkundige aspecten van het analyse- en ontwerpproces. Soms is een tekentafelmodel of een blauwdrukmethode de aangewezen weg, andere keren past een participatief proces beter of vraagt de situatie om de ontwikkeling van experimenten en nieuwe werkwijzen. DCO biedt voornamelijk organisatiekundige bagage. Veranderkundige ervaring is daarom een instroomeis.
Actuele organisatievragen Als deelnemer aan DCO werkt u gedurende de leergang aan een actuele organisatievraag rondom de externe of interne organisatie. Uw opdrachtgevers zijn vaak geneigd dit soort vraagstukken direct te vertalen in een nieuw organisatieontwerp. Ze vragen om de begeleiding van een fusie, de invoering van een Shared Service Center, het introduceren van zelfsturende teams, het implementeren van een nieuw ICT systeem, het scheiden van beleid en uitvoering, het uitvoeren van een Lean programma, een herstructurering et cetera. Als u teruggaat naar de achterliggende organisatievragen vergroot u uw ontwerpruimte en de mogelijkheden voor daadwerkelijke verbeteringen. Achterliggende vraagstukken liggen op het gebied van: u Versterking van kwaliteit van output voor klanten, zoals het binden van
bestaande klanten, garanderen van doorlooptijden en kwaliteit, het aanboren van nieuwe doelgroepen, gaan exporteren naar het buitenland, implementeren van nieuwe (digitale) distributiekanalen of inzetten van nieuwe productiefaciliteiten of ICT-technologie.
5 DCO Designing Complex Organizations
DCO u Versterking van kwaliteit van organisatie voor hoger liggende systemen
als aandeelhouders, holding, wetgeving, zoals verhoging van de efficiency door teruglopende financiering, invoering van een ander business- of winstmodel, voldoen aan nieuwe wet en regelgeving of tegemoetkomen aan de maatschappelijke wens aan transparantie, goed bestuur of duurzaamheid. u Versterking van kwaliteit van arbeid en arbeidsverhoudingen voor
‘
‘
werknemers, zoals het verminderen van verloop, verzuim, stress, conflicten en vervreemding, vergroten van motivatie en betrokkenheid, verduidelijken van rollen en verhoudingen, versterken van cultuur en gedragenheid van missie, visie en strategie. De variëteit van opdrachten is groot en de begrenzing door de organisatie is een gegeven. Tijdens het intakegesprek onderzoekt u samen met Sioo of deelname voldoende rendement voor uw organisatie en voor u persoonlijk kan opleveren.
Koppeling van mastertraject en praktijk
DCO streeft naar een sterke koppeling tussen het mastertraject en de praktijk. Soms zal die aansluiting vrij soepel vorm krijgen. Het kan ook voorkomen dat uw project sneller of langzamer gaat dan het mastertraject, of dat uw project wordt stopgezet. De koppeling tussen traject en praktijk blijft daarom voortdurend punt van aandacht. De praktijk laat zich nu eenmaal niet dwingen. Als dat nodig is, dan zoeken de begeleiders samen met u naar een werkzame oplossing.
Een uitspraak van prof. dr. Joan van Aken is bij mij goed blijven hangen: ‘Ontwerpen is spelen met alternatieven’. Dat is mijn motto in het werk geworden.
DRS. ONKI KHOUW, GEMEENTE DEN HAAG DEELNEMER DCO-3
6 DCO Designing Complex Organizations
DCO Netwerk van bouwmeesters
‘
‘
Kennis en kennissen
DCO biedt u een uitgebreid netwerk van kennis en kennissen op het gebied van organisatieontwerp. Wetenschappers en ervaren praktijkmensen verzorgen de masterclasses. Alumni komen langs om feedback te geven op uw projecten. De deelnemersgroep kent veelal een grote diversiteit aan opleidingsachtergrond, functie in de organisatie, werksituatie, projecten en branches. Door regelmatig met elkaar mee te kijken leert u ook de vraagstukken en oplossingen buiten uw eigen kring kennen.
Versnelling en verdieping door deelnemen met collega’s
Het analyseren en (her)ontwerpen van een organisatie is een complexe taak. Er zijn altijd meer mensen bij betrokken. Het delen van opgedane inzichten en het kunnen sparren met collega’s helpt u om uw praktijk vast te pakken en uw leerervaringen te verdiepen. Deelname aan dit mastertraject met meer collega’s tegelijkertijd kan tot betere resultaten leiden en wordt daarom aanbevolen. In onderling overleg kunnen projectcollega’s deelnemen aan de masterclasses.
DCO leerde me handen en voeten te geven aan het ontwerp en steeds dieper te gaan om de verandering in de praktijk te realiseren.
DRS. THECLA VAN HOOGSTRATEN MWO, ROC EINDHOVEN DEELNEMER DCO-1
7 DCO Designing Complex Organizations
DCO Investering in uzelf en uw organisatie Tijdens DCO ontwikkelt u zich tot een organisatiebouwmeester die bedrijven en instellingen grondig kan analyseren en duurzaam kan herontwerpen. U leert:
‘
‘
u de organisatiestrategie te concretiseren in de externe organisatie, de
relaties tussen de organisatie en alle belanghebbenden, u de interne organisatie te doorgronden op de technische, politieke en culturele aspecten, u te onderbouwen welke organisatieverandering noodzakelijk is om de beoogde prestaties en ambities te realiseren, u alternatieve organisatieontwerpen te ontwerpen, toetsen en het grove ontwerp uit te werken tot het gewenste detailniveau, u het analyse-, ontwerp- en verandertraject weloverwogen vorm te geven, zodat draagvlak ontstaat en implementatie als vanzelfsprekend verloopt. Uw deelname biedt uw organisatie zicht op haar ontwikkelpunten en een (plan voor het vervolmaken van een) op de ambities toegesneden organisatieinrichting en daarmee een zinvolle maatschappelijke bijdrage en duurzaam bestaansrecht.
Na DCO kan ik beter de verschillende kanten van het traject overzien en ik ben ook beter in staat om verantwoordelijkheden daar te laten waar ze thuis horen.”
FRÉDÉRIQUE VAN DER LAAN MWO, HOGESCHOOL UTRECHT DEELNEMER DCO-2
8 DCO Designing Complex Organizations
DCO Het DCO-programma nader beschouwd Het programma Designing Complex Organisations, Master in de Organisatiekunde, bestaat uit een startbijeenkomst, dertien masterclasses, vier excursies, vijf ontwerplabs en een aantal afrondende bijeenkomsten. De soorten bijeenkomsten wisselen elkaar af, elke twee à drie weken is er een plenaire bijeenkomsten van twee tot acht dagdelen in het midden van het land. Het traject duurt zestien maanden.
Kennismaken tijdens een ontwerppracticum Tijdens de startbijeenkomst (negen dagdelen) maakt u kennis met de andere deelnemers, hun organisatie en het mastertraject. Een groot deel van die bijeenkomst bestaat uit een stedenbouwkundig ontwerppracticum. Op die manier ervaart u de dynamiek van de verschillende stappen en fases van het ontwerpproces, leert u de invloed van verschillende dimensies kennen en ziet u hoe verschillende schaalniveaus onderling verbonden zijn. Met die ervaring legt u het fundament voor de rest van het traject.
Diepgaand doorgronden van de organisatie in masterclasses Stevige systemische basis Een organisatie is te beschouwen als een sociaal systeem dat overleeft in haar omgeving. Een organisatie vervult een functie voor de belanghebbenden in die omgeving. Binnen het organisatiesysteem zijn verschillende, samenhangende sub- en aspectsystemen te onderscheiden. Binnen DCO legt u een stevige systemische basis die u helpt om de complexiteit van de organisatie te doorzien. Van buiten naar binnen, van grof naar fijn en op de technische, politieke en culturele dimensie De eerste masterclasses gaan in op de externe organisatie – de functie van de organisatie voor de relevante partijen als eigenaar, klanten en arbeidsmarkt in haar omgeving. Gaandeweg verschuift de aandacht naar de interne
9 DCO Designing Complex Organizations
organisatie. Daarin zijn drie parallelle aspectstructuren te onderscheiden: de technische structuur van de werkprocessen, de politieke machtsstructuur en de culturele betekenisstructuur. Op elke van deze aspecten kijkt u zowel op het grove niveau van de hele organisatie als gedetailleerder - naar, bijvoorbeeld, een werkproces, een afdeling, een systeem of relatiepatroon. De theoretische basis krijgt kleur door krachtige voorbeelden van de docenten.
Inspiratie uit praktijk en theorie Excursies naar voorbeeldige organisaties Voor inspiratie en illustratie van opgedane inzichten gaat u een aantal keer op excursie. Zo maakt u kennis met actuele organisatieconcepten, zoals het Shared Service Centrum, de Rijnlandse organisatie of zelfsturende teams. De excursielocaties kiest u in overleg.
‘
Samengebalde ervaring in de literatuur In de organisatiekundige literatuur ligt veel ervaring besloten. De theorie biedt modellen en theorieën waarmee sub- en aspectsystemen in de organisatie kunnen worden geduid en gevormd. Door referaten en recensies ontsluiten u en uw mede-deelnemers een substantieel deel van de klassiekers en actuele literatuur.
Methodisch leren ontwerpen in ontwerplabs
Analyseren en ontwerpen Tijdens de driedaagse ontwerplabs staat het analyseren en ontwerpen van organisaties centraal. DCO gelooft niet in één standaard, uniforme aanpak. Het analyse- en ontwerpproces is sterk gekleurd door context en de overtuigingen van de ontwerper. Ervaren bouwmeesters komen langs om u in te wijden in hun wijze van analyseren en ontwerpen. De één legt de nadruk op de technische aspecten, de ander op de verdeling van macht en middelen. Weer een ander zet de culturele betekenisstructuur op de voorgrond. U verkent de ontwerpprincipes en ontwerpregels van deze structuren. DCO daagt u uit uw eigen plan van aanpak ontwerpen.
Organisaties kunnen inrichten wordt dé kerncompetentie van managers!
DRS. JAN BOELO NIEMEIJER, ELECTRABEL NEDERLAND DOCENT DCO
10 DCO Designing Complex Organizations
Begeleid werken aan de eigen organisatie De masterclasses en excursies bieden het inzicht en achtergronden, maar analyseren en ontwerpen van organisaties leert u vooral door te handelen en experimenteren in uw eigen praktijk. U staat voor de taak uw eigen organisatie te analyseren en te (her)ontwerpen. U start met een beschrijving en analyse van de huidige situatie. In de loop van het traject verschuift de aandacht steeds meer van analyseren naar ontwerpen. Via een probleemstelling en programma van eisen werkt u door naar een aantal grofontwerpen, keuzes en fijnontwerpen. U werkt van buiten naar binnen en van grof naar fijn. U betrekt de technische, politieke en culturele organisatiedimensie op elkaar en streeft naar congruentie en synergie.
‘
Docenten en begeleiders bieden u ondersteuning en geven u feedback, zowel op de analyses en ontwerpen, als op de wijze waarop u het analyse- en ontwerpproces in uw organisatie vormgeeft. Zij schrijven geen concepten of uitgewerkte stappenplannen voor, maar stimuleren u om uw weg te vinden. Zij bevragen u op de onderbouwing van uw keuzes. Ontwikkelen van het vak Jarenlang hebben bedrijven en universiteiten in Nederland nauw samengewerkt in het bedenken en invoeren van nieuwe, flexibele en innovatieve organisaties. Er is veel meer kennis beschikbaar dan gebruikelijk wordt benut. Tegelijkertijd is er nog veel uit te zoeken en te ontdekken aan de complexe organisatierealiteit. Tijdens de ontwerplabs zoekt u in subgroepen actief naar vernieuwing en verbreding van het vakgebied.
Vakmanschap in meestertoets
De afronding van het mastertraject bestaat uit de voorbereiding en uitvoering van drie programmaonderdelen, namelijk een methodische verantwoording van het gemaakte ontwerp, een bijdrage aan het vakgebied en het formuleren van uw professioneel profiel.
In het begin totale verwarring, later vallen de puzzelstukjes mooi in elkaar.
KARIN RIETVELD MWO, POLITIE NOORD-HOLLAND NOORD DEELNEMER DCO-1
11 DCO Designing Complex Organizations
Methodische verantwoording van het organisatieontwerp Onderdeel van de afsluiting van het mastertraject is het schrijven van een dossier over uw praktijkproject: u De analyse van uw eigen organisatie, uitmondend in een overzicht van de belangrijkste ontwikkelpunten voor de organisatie. u Het herontwerp van uw organisatie, waarbij de mate van detaillering en uitwerking afhankelijk is van de omvang van de organisatie (of het organisatiedeel) en de gebeurtenissen in de praktijk. u Een beschrijving van de veranderkundige en organisatiekundige keuzes ten aanzien van het doorlopen proces, inclusief een aanbeveling over de wijze waarop dat proces na afronding van het traject kan worden vervolgd. In een professioneel gesprek met examinatoren licht u het dossier toe en verantwoordt u uw keuzes.
‘
Bijdrage aan het vakgebied Samen met uw mede-deelnemers organiseert u een afsluitende bijeenkomst voor vakgenoten, opdrachtgevers, sponsors, docenten, begeleiders en andere gasten. Via artikelen, workshops en lezingen informeert u hen over uw bevindingen in de praktijk en inspireert u hen met gevonden verbreding en vernieuwing van het vakgebied. Professioneel profiel U schrijft een leerverslag over uw ervaringen en lessen gedurende het programma en uw voornemens voor de toekomst. U consulteert daarbij een aantal mededeelnemers en, eventueel, begeleiders. Op basis van dit verslag heeft u een individueel, afsluitend gesprek met de programma- of leermanager waarin u onder andere ingaat op uw persoonlijke profiel als organisatiebouwmeester.
De kracht van DCO is voor mij geweest dat ik de kennis meteen kon toepassen in de organisatie en de feedback hierop mee terug kon nemen naar DCO.
DRS. ROELI POT MWO, RABOBANK DEELNEMER DCO-2
12 DCO Designing Complex Organizations
DCO Het Sioo stelsel tot het verlenen van mastergraden Sioo verleent - onder voorwaarden - een mastergraad aan professionals die - na een doctoraal examen en een beduidend aantal jaren praktijkwerk - een opleidingsinvestering hebben gedaan op het terrein van organiseren, veranderen, interveniëren en leren, door deel te nemen aan een van de Sioo mastertrajecten.
‘
Master in Work and Organization (MWO)
Sioo verleent u de graad MWO als u organisatiekundig onderwijs op postdoctoraal niveau heeft gevolgd met een studiebelasting van ten minste 1200 uur. Dit onderwijs is gekoppeld aan leertrajecten in uw werk met cumulatief een studiebelasting van ten minste 480 uur. Uw route naar de graad MWO kan lopen via u open Sioo programma’s, zoals de leergang Succesvol Verandering Organiseren of het professionaliseringstraject In de Wind, u Sioo maatwerk programma’s, u postdoctorale opleidingen elders, gevolgd door het afsluitende mastertraject Designing Complex Organizations (DCO).
Erkenning als beroepsopleiding door Ooa en SRAO
Het mastertraject DCO is door de Orde van organisatiekundigen en adviseurs (Ooa) erkend als beroepsopleiding en geeft direct toegang tot de titel Certified Management Consultant (CMC). Tevens is DCO door de Stichting Registratie Arbeids- en Organisatiedeskundigen erkend als beroepsopleiding voor Arbeids- & Organisatiedeskundigen.
Ik kan mijn intuïtie nu beter onderbouwen
MARK HORN MWO, AHOLD DEELNEMER DCO-1
13 DCO Designing Complex Organizations
