Mastertraject Designing Complex Organizations DCO in kort bestek

INTERUNIVERSITAIR CENTRUM VOOR ORGANISATIE- EN VER ANDERKUNDE

Mastertraject

DCO

Designing Complex Organizations

Nader beschouwd DCO in kort bestek presenteert het mastertraject in vogelvlucht. In deze brochure DCO Nader Beschouwd gaan we dieper in op het mastertraject. Voor een oriëntatie op DCO heten wij u ook graag welkom op www.sioo.nl/dco

Sioo Interuniversitair centrum voor organiseren, veranderen en leren Succesvol bijdragen aan de ontwikkeling van organisaties. Werken aan eigen ontwikkeling als organisatieprofessional. Wie zulke ambities koestert, wil meer dan kant-en-klare, begrensde programma’s. Professionals zoeken de ruimte. Die willen het denken openbreken, vóórdat het vastroest. En dat is precies wat u bij Sioo vindt. Een intellectuele ruimte voor professionals met uiteenlopende talenten en achtergronden, die willen leren van en met elkaar. Een kennisgemeenschap waarin mensen - vanuit verschillende invalshoeken - ervaringen en theorieën uitwisselen en reflecteren op het eigen handelen. Daarom zijn onze programma’s ook allesbehalve standaard. Integendeel: we ontwikkelen ze rondom deelnemende professionals en hun organisaties. Dat levert, weten we uit ervaring, de grootste meerwaarde. Uw partner in business Sioo ondersteunt leidinggevenden, organisatieadviseurs, projectleiders en staffunctionarissen bij het realiseren van succesvolle veranderingen in organisaties. We dragen er toe bij dat organisaties kunnen veranderen op eigen kracht door hun organisatieprofessionals met leerprogramma’s te ondersteunen bij organisatorische verandering en strategische vernieuwing. Sioo draagt bij aan uw ontwikkeling en die van uw organisatie via: • mastertrajecten en professionaliseringsprogramma’s met open inschrijving, • maatwerk bij veranderingsprocessen in organisaties, • samenwerking bij programmaontwerp en -ontwikkeling, • onderzoek, • symposia, workshops, conferenties en publicaties. Organiseren, veranderen, adviseren, leidinggeven en leren Sioo heeft specifieke deskundigheid in de werkvelden organiseren, veranderen, adviseren, leidinggeven en leren. Sioo vertegenwoordigt niet één dominante stroming in die werkvelden, maar vindt dat uiteenlopende visies naast elkaar kunnen - en moeten blijven - bestaan. Onze activiteiten kennen een speels evenwicht tussen theoretische verdieping, methodische verbreding en professionele ontwikkeling. We kiezen bewust voor theoretische verdieping in organisatie- en veranderkundige kennisterreinen. We ontsluiten methoden voor het onderzoeken en hanteerbaar maken van vraagstukken rond veranderen en vernieuwen in organisaties én hun omgeving. We stimuleren de ontwikkeling van professionals door reflectie op eigen handelen, door verdieping en verbreding van het eigen handelingsrepertoire en door hen zelf een positie te laten kiezen in vraagstukken van veranderen en vernieuwen. Sioo stelsel tot het verlenen van graden Het Sioo stelsel tot het verlenen van mastergraden geeft uitdrukking aan de waardering en de positie van de Sioo activiteiten, ook op internationaal niveau. De toekenning van deze graden staat onder toezicht van een internationale adviesraad, de Orde van organisatiekundigen en -adviseurs (Ooa) en The International Council of Management Consulting Institutes (ICMCI). Sioo bestuur In het Sioo bestuur participeren: Universiteit van Amsterdam; Universiteit Nyenrode; Technische Universiteit Delft; Universiteit Twente; Universiteit Leiden; Radboud Universiteit Nijmegen; Universiteit van Tilburg, Universiteit Utrecht en De Baak, Management Centrum VNO-NCW. Rector: prof. dr. J.J. Boonstra

Inhoud

1 2

Competing by design – organisatiearchitectuur als succesfactor 2

DCO nader beschouwd 3 Het belang van een goede organisatiearchitectuur 4 De transitie naar organisatiebouwmeester 4 Stevige systemische basis 4 Meerdere dimensies en niveaus 4 Begeleid werken aan eigen praktijk 5 Inspiratie uit voorbeelden 5 Goede veranderkundige bagage 5 Ontwikkelen van het vak 5 Meer deelnemers uit een organisatie 5

hartkatern: “De houdbaarheid van organisaties is beperkt!” Drie goede redenen om het mastertraject Designing Complex Organizations te volgen

3

Trajectopbouw 6 Opmaat 6 Analyseren en ontwerpen 6 Afronding 7 Het Sioo stelsel tot het verlenen van mastergraden 8

1

1

Competing by design organisatiearchitectuur als succesfactor Organisaties streven ernaar hun continuïteit te waarborgen, hun positie te versterken en hun strategische ambities te realiseren. Organisaties kiezen voor strategieën als Operational Excellence, Product Leadership of Customer Intimacy. Steeds vaker ligt het concurrentievoordeel in de combinatie van deze strategieën. Efficiëntie, kwaliteit, flexibiliteit èn vernieuwende producten en diensten zijn belangrijke prestatiecriteria. Ontwikkelingsmogelijkheden en een goede balans van werk en privé zijn voorwaarden voor het vinden en binden van goed personeel. Ook moeten organisaties tegemoet komen aan maatschappelijke verwachtingen rondom duurzaamheid en de groeiende invloed van aandeelhouders met hun focus op korte termijn winst. Om aan alle vereisten te kunnen voldoen is een goed toegesneden organisatiearchitectuur noodzakelijk; een bewuste en weloverwogen, integrale organisatie van strategie in werk, mensen en technologie. Organiseren is immers geen doel op zichzelf, maar een middel om de prestatie-eisen te realiseren. Het integraal kunnen doorgronden, (her)ontwerpen en veranderen van de organisatie biedt dus een nieuw, duurzaam concurrentievoordeel. Het inrichten van een organisatie is vakwerk. Het vraagt om een grondig begrip van de strategie en huidige organisatie. Het vraagt om ontwerpen waarin de werkprocessen samenhangen met resources en systemen en de posities van (groepen) mensen. Het vraag om onderbouwde keuzes tussen alternatieve ontwerpen en een adequate veranderkundige inrichting van het analyseen ontwerpproces. Het vraagt dus om mensen die de relatie tussen de organisatie-architectuur en organisatieprestaties doorzien, verantwoorde ontwerpkeuzes kunnen maken en het analyseen ontwerpproces ook veranderkundig goed vorm kunnen geven. Het vraagt om organisatiebouwmeesters.

* Indien u langdurige verbindingen heeft met klanten, is het ook mogelijk een klantorganisatie te analyseren en (her) ontwerpen in dit traject.

“ 2

Het mastertraject Designing Complex Organizations (DCO) ondersteunt managers en organisatieprofessionals in hun ontwikkeling naar organisatiebouwmeester. Het traject biedt kennis en vernieuwende inzichten over de relatie organisatieprestaties en -inrichting, over analyseen ontwerpprocessen, over alternatieve ontwerpen en concepten. De deelnemers passen de opgedane inzichten direct toe in hun eigen organisatie*. Zo ontstaat een continue wisselwerking tussen theorie en praktijk. Het resultaat is een weloverwogen analyse en een goed doordacht (her) ontwerp van de organisatie en verankering binnen de organisatie van alle kennis en ervaring die daaraan ten grondslag ligt.

Ik weet nu wanneer het aanpassen van een beleid niet meer toereikend is en er ingegrepen moet worden in het primaire proces

”

Remco Fransen, Schermer, Trommel en de Jong

2

DCO nader beschouwd

Een middelgrote zakelijke dienstverlener wordt steeds vaker gevraagd voor grotere, integrale maatwerk-adviesprojecten. Die projecten vragen om een nauwere samenwerking tussen de verschillende functionele disciplines. Dan verkoopt de eigenaar het bureau aan een holding waar maatwerk ondergeschikt is aan standaard dienstverlening op basis van aansluitingen op een software programma. De nieuwe directeur moet een levensvatbare koers en inrichting voor het bureau neerzetten. Een hogeschool biedt naast het reguliere dagonderwijs steeds meer duale opleidingen en EVC trajecten. Het studentenaantal groeit sterk maar het aantal docenten, de lokalen en de gebruikte systemen groeien niet mee. Het geheel kraakt en zucht. De zogenoemde ‘kleine kwaliteit’ roept steeds meer ergernis op en verstoort het lesgeven. Een van de opleidingsdirecteuren roept zijn cluster uit tot pilot en zoekt naar verbeteringsmogelijkheden. Ter voorbereiding op de voorgenomen Europese groeistrategie moet de Nederlandse divisie van een internationaal retailconcern haar organisatie-inrichting aansluiten op de internationaal gekozen grofstructuur. De afdeling Organisation Design moet hierbij ondersteunen en streeft ernaar tegelijkertijd een aantal van de bestaande knelpunten op het gebied van samenwerking en innovatie aan te pakken. In het kader van Vernieuwing Rijksdienst, in een streven naar efficiency, moet een aantal laboratoria worden ondergebracht bij een zelfstandig bestuursorgaan. Het hoofd HRM van de ZBO wordt aangewezen om, samen met de hoofden van de laboratoria, deze fusie vorm te geven. Om aan te sluiten op de landelijke ontwikkelingen wil een ziekenhuis de Elektronische Patiënten Dossiers (EPD) invoeren. Tegelijkertijd hoopt het ziekenhuis daarmee de kwaliteit en efficiency van de zorg te verbeteren. Het ziekenhuis vraagt een business consultant of zij de systemen kan invoeren en daarmee de leercyclus kan ondersteunen en de zorgprocessen kan stroomlijnen.

“

Echte verandering beklijft alleen als daarvoor in het ontwerp het fundament is gelegd

”

Annemieke Baars, Isala Klinieken

3

Het belang van een goede organisatiearchitectuur Voor het realiseren van strategische ambities van een organisatie, kan een (her)ontwerp van de organisatiearchitectuur wenselijk zijn. Bijvoorbeeld bij: ▉▉ Een groei in omvang of scope, zoals het aanboren van nieuwe doelgroepen, gaan exporteren naar het buitenland of een fusie. ▉▉ Een nieuwe invulling van het werk als gevolg van veranderende technologie of resources, zoals het inzetten van nieuwe (productie) faciliteiten of ICT systemen. Bij vraagstukken binnen de organisatie speelt de organisatiearchitectuur soms onzichtbaar een rol. Denk daarbij aan: ▉▉ Vraagstukken op het gebied van de kwaliteit van de organisatie, zoals stijgende kosten, verminderde kwaliteit, onvoldoende inzet van resources, te weinig innovatie. ▉▉ Vraagstukken op het gebied van arbeid en productiviteit, zoals geringe motivatie en betrokkenheid, veel verloop en verzuim, stress, vervreemding, mismatch van competenties. ▉▉ Vraagstukken op het gebied van de arbeidsverhoudingen, zoals onvoldoende coördinatie en afstemming, conflicten, onduidelijke rollen en verantwoordelijkheden, een ‘wij-zij’-cultuur. Deelnemers aan DCO zien zich geplaatst voor concrete vraagstukken op deze terreinen. De transitie naar organisatiebouwmeester Het inrichten van een organisatie is vakwerk dat vraagt om het kunnen doorzien van de organisatie, om onderbouwde keuzes tussen alternatieve ontwerpen en een adequate veranderkundige inrichting van dit analyseen ontwerpproces. De vertrekpunten voor het mastertraject DCO zijn daarom: Stevige systemische basis Een organisatie is te beschouwen als een systeem. Een organisatie transformeert input naar output, en vervult daarmee een functie in haar omgeving. Ze is opgebouwd uit delen die onderling samenhangen. Het trekken van de systeemgrenzen en de inrichting van het systeem zijn (on)bewuste keuzes. Verschillende wijzen van organiseren zijn wetenschappelijk onderzocht en uitgewerkt. Benaderingen als Sociotechnisch ontwerpen, Modulair organiseren en Bedrijfsprocesanalyses vertrekken vanuit een systemisch gedachtegoed. Concepten als Business Process Redesign, Lean Production, High Performance Organizations, Team Based Organizing zijn daaraan verwant. Binnen DCO legt u een stevige systemische basis die u helpt om de complexiteit van de organisatie te doorzien. Meerdere dimensies en niveaus Een organisatie kan je op verschillende manieren doorsnijden. Binnen DCO kijken we naar de relaties van de organisatie met haar klanten(systeem), met haar werknemers, haar eigenaren en de maatschappij. We onderzoeken hoe de waardecreërende processtructuur van het werk samenhangt met de conditionerende infrastructuur van resources en systemen en de integrerende positiestructuur van (groepen) mensen. We kijken op verschillende schaalniveaus – naar

“ 4

Ik heb geleerd om multidisciplinair naar organisatievraagstukken te kijken Edwin Westphal, Gemeente Zaanstad

”

De houdbaarheid van organisatie is beperkt

Drie goede redenen om het mastertraject Designing Complex Organizations te volgen

Drs. Jan Boelo Niemeijer, prof. dr. ir. Joan van Aken en dr. ir. Pierre van Amelsvoort over organisatiearchitectuur en organisatiebouwmeesters.

I

drs. Jan Boelo Niemeijer, Business Information Manager bij Electrabel Nederland.

“Organisaties kunnen inrichten wordt dé kerncompetentie van managers” “De houdbaarheidsdatum van organisaties is beperkt”, zegt Jan Boelo Niemeijer, Business Information Manager bij energiebedrijf Electrabel Nederland. “De snelheid waarmee organisaties zich moeten voegen naar de markt is enorm toegenomen. In veel branches, bijvoorbeeld de telecom en nu ook de elektriciteitsmarkt, spelen organisaties de wedstrijd om de gunst van de klant. Je wint die wedstrijd soms op prijs, maar tegelijkertijd is het bereikbaar en beschikbaar zijn voor de klant van groot belang geworden. De media zitten daar bovenop.” Aan managers de taak om met hun organisatie in te spelen op wat de omgeving wil. Dit vergt andere managementcompetenties dan vroeger. Nog niet zo heel lang geleden was de voornaamste taak van de manager het bewaken van de continuïteit. Personeel zat minimaal vijf jaar en vaak nog veel langer op een functie en de manager zorgde ervoor dat iedereen deed waarvoor hij was aangenomen. Daarin vinden nu drastische veranderingen plaats, zegt Niemeijer. “Vroeger was de inrichting van de organisatie een gegeven waar je het als manager mee moest doen. Organisatiestructuur, systemen en marktomgeving waren redelijk stabiel. Medewerkers hadden een functieprofiel met bijbehorende taken. Nu zijn organisatie en systemen voortdurend in beweging om de laatste ontwikkelingen in communicatie en services naar de klant te ondersteunen. Dit vergt flexibiliteit en creativiteit. De manager schept de voorwaarden en de mogelijkheden, waardoor werknemers groeien in hun functie en de structuren en systemen op elkaar afgestemd worden. En dat gaat achter elkaar door: de cycli zijn heel kort. Als manager mag je nooit in slaap vallen.” De heilige graal voor het succes van organisaties is het niet, vindt Niemeijer. “ Je verdient je salaris dankzij je klanten. Als je je salaris wil blijven verdienen moet je dus voortdurend in de weer zijn met wat zij van je verwachten. Dat inzicht is helemaal niet nieuw, maar wat klanten vragen is de laatste jaren wel heel erg veranderd. De beschikbaarheid van multimedia en de snelheid waarmee deze zich ontwikkelen in het verkeer tussen de klant en het bedrijf, speelt daarin een grote rol. Daarom moeten managers andere kwaliteiten hebben dan vroeger. Continu bezig zijn met het bepalen van factoren voor de (her)inrichting van je organisatie en deze ook daadwerkelijk implementeren, is daarvan een heel belangrijke.”

prof. dr. ir. Joan van Aken Hoogleraar Technische Universiteit Eindhoven

“De wetenschap heeft eindelijk weer aandacht voor de logica achter organisatieontwerpen” Het ontwerpen van structuren en processen zou veel meer aandacht moeten krijgen, vindt Joan van Aken, hoogleraar Organisatiekunde aan de Technische Universiteit Eindhoven. Hetzelfde geldt voor de logica achter het ontwerpproces. “Binnen organisaties worden problemen gesignaleerd en oplossingen bedacht. Dat zou moeten gebeuren op basis van een grondige afweging tussen verschillende alternatieve oplossingen. Ook in de wetenschap is onderzoek naar het ontwerpen van organisatiestructuren de laatste twintig jaar opgedroogd.” De wetenschap speelde lange tijd geen rol bij het bepalen van organisatiestructuren in de praktijk. “Men dacht het vaak ook wel intuïtief af te kunnen, de wetenschap achtte men nutteloos. Daarom kiest men soms zonder veel analyse een bepaald concept voor een structuur en de rest wordt gezien als invuloefening. Intuïtie speelt bij het ontwerpen natuurlijk altijd wel een rol, maar beredeneerd te werk gaan, bijvoorbeeld door gebruik te maken van Case Based Reasoning, waarbij je systematisch lering trekt uit bestaande cases, werkt veel beter. Dat besef begint nu weer terug te komen, en ook de wetenschap gaat zich weer meer bezighouden met de logica achter het ontwerpen van structuren en processen.” Van Aken verwacht dat het DCO-programma nieuwe inzichten zal opleveren. Bijvoorbeeld op het gebied van sterktes en zwaktes van bepaalde structuren. “Organisatorische ervaring is altijd sterk contextgebonden. Meer algemene kennis over structureren kan men ontwikkelen door verschillende cases te onderzoeken en te vergelijken. Ook over de manier waarop je alternatieven kunt evalueren zullen nieuwe inzichten ontstaan, evenals over de rol die politieke processen spelen in een organisatie. Status, macht, invloed: hoe ga je daarmee om bij het ontwerpen van een organisatiestructuur?” Als het goed is groeien wetenschap en praktijk, die lange tijd ver van elkaar af stonden, nu weer naar elkaar toe, hoopt Van Aken, waarmee het vak organisatiekunde een nieuwe impuls krijgt. “De wetenschap houdt zich nu vooral bezig met het beschrijven en analyseren van problemen. Uiteindelijk is het de bedoeling dat de wetenschap zich ook bezig gaat houden met mogelijke oplossingen zodat die weloverwogen gekozen kunnen worden.”

III

dr. ir. Pierre van Amelsvoort Adviseur bij de ST groep, Vlijmen

“Zonder goede organisatiestructuur geen realisatie van strategische doelstellingen” “Een geschikte organisatiestructuur is wezenlijk voor het realiseren van de strategische doelstellingen van de organisatie”, vindt Pierre van Amelsvoort, oprichter van adviesbureau ST Groep. “Dat klinkt heel erg logisch en dat is het ook. Toch kiezen de meeste organisaties er in de praktijk voor om zich te organiseren volgens bureaucratische principes. Ze werken met een scheiding van beleid en uitvoering, er zijn regels en protocollen. Dat heeft tot gevolg dat het aantal managers groeit, dat er lange wachttijden zijn, dat er veel fouten worden gemaakt, terwijl de organisatie die nauwelijks kan oplossen. De medewerkers zijn niet zo gemotiveerd, omdat ze geen invloed hebben op hun werk.” Waarom kiest men dan toch voor zo’n structuur? Omdat het gemakkelijk is, denkt Van Amelsvoort. “Men volgt de hypes, zoals Lean en Business Process Redesign.” Van Amelsvoort hoopt dat DCO leidt tot meer intelligente keuzes, meer denkkracht. “Ik hoop dat men organisaties weer goed leert doorgronden. En dat dat leidt tot slimme opbouw van moderne organisaties, die betekenisvol werk bieden aan hun mensen.” Want op het personele vlak gaan zich grote problemen voordoen, weet Van Amelsvoort. Nu al is eenderde van de Nederlanders 65+, in 2040 is dat tweederde. “We moeten organisaties dus radicaal anders gaan inrichten, want de productiviteit per werkende moet omhoog. Slim gebruik van ICT gaat daar een heel belangrijke rol in spelen, want ICT is zeer bepalend voor de taakverdeling. Routinematig werk wordt overgenomen door techniek of verdwijnt naar lagelonenlanden. Mensen die dat werk nu doen zullen nieuwe banen vinden in de zorg, het toerisme, op scholen.” Die mensen, en ook alle andere werknemers, moeten gemotiveerd blijven en dat kan volgens Van Amelsvoort alleen als ze meer invloed krijgen op hun eigen werk. “Veel te veel mensen doen veel te simpel werk. Ze hebben het gevoel dat ze daar geen enkele invloed op hebben. Dit geldt ook voor mensen op hogere niveaus. De strategie van organisaties gaat vaak uit van maatwerk en innovatie, maar het personeel krijgt niet de mogelijkheid om zelf zijn werk in te richten. Organisaties die dat zo laten vinden op termijn geen personeel meer. De war on talent is al in volle gang.”

het macroniveau van de organisatie als geheel, maar ook naar het mesoniveau van de afdeling of een proces en het microniveau. Begeleid werken aan eigen praktijk Het gericht inzetten van inzichten uit de systemische basis in uw eigen praktijk is een belangrijk onderdeel van DCO. Docenten en begeleiders bieden u ondersteuning en geven u feedback, zowel op de analyses en ontwerpen, als op de wijze waarop u het analyseen ontwerpproces in uw organisatie vormgeeft. Zij schrijven geen concepten of uitgewerkte stappenplannen voor, maar stimuleren u om uw weg te vinden. U onderzoekt kritisch met hen uw keuzes en zij bevragen u over de onderbouwing daarvan. Inspiratie uit voorbeelden De theoretische basis krijgt kleur door krachtige voorbeelden van de docenten. U gebruikt uw eigen praktijk en die van uw collega-deelnemers om de theorie te beproeven. U gaat ter inspiratie een aantal keer op excursie en maakt kennis met actuele organisatieconcepten. Ook biedt de variëteit aan achtergronden en werksituaties van de groep ruime mogelijkheden om over de grenzen van uw organisatie, branche en vakgebied te kijken. Actief meekijken met projecten van mededeelnemers verbreedt en verdiept uw perspectief en maakt onderliggende logica en patronen zichtbaar. Goede veranderkundige bagage Om goede analyses en ontwerpen te maken en te realiseren is een adequate veranderstrategie noodzakelijk. Soms is een tekentafelmodel of een blauwdrukmethode de aangewezen weg. Soms past een participatief proces beter. Soms worden, al experimenterend, nieuwe werkwijzen ontwikkeld. Het maken van goede keuzes vraagt een stevige veranderkundige bagage. Dat is dan ook een belangrijke instroomeis van DCO. Ontwikkelen van het vak Jarenlang hebben bedrijven en universiteiten in Nederland nauw samengewerkt in het bedenken en invoeren van nieuwe, flexibele en innovatieve organisaties. De laatste tijd is er minder aandacht geweest voor het ontwerpen en van organisatiearchitecturen en het analyseen ontwerpproces. Binnen DCO trekt u lessen uit de praktijk en zoekt u actief naar vernieuwing van het vakgebied. Meer deelnemers uit een organisatie Het analyseren en (her)ontwerpen van een organisatie is een complexe taak. Er zijn altijd meer mensen bij betrokken. Het delen van opgedane inzichten en het kunnen sparren met collega’s helpt u om uw praktijk vast te pakken en uw leerervaringen te verdiepen. Deelname aan dit mastertraject met meer collega’s tegelijkertijd kan tot betere resultaten leiden en wordt daarom aanbevolen.

“

Ik kan mijn intuïtie nu beter onderbouwen

”

Mark Horn, Ahold

5

3

Trajectopbouw

DCO is opgebouwd uit een aantal fasen: de opmaat, het analyseen ontwerptraject in een aantal iteratieslagen en de afronding. Deze fasen worden hieronder toegelicht.

Opmaat

Analyseren en ontwerpen vijf iteratieslagen

Afronding

Opmaat Tijdens het intakegesprek onderzoekt u samen met Sioo of deelname voldoende rendement voor u en uw organisatie kan opleveren. Het is mogelijk dat daarbij de sponsor of opdrachtgever uit de organisatie wordt uitgenodigd. Als basis voor dit gesprek maakt u een notitie van maximaal vijf A4-tjes. Daarin geeft u informatie over –– uw organisatie, uw positie in de organisatie en uw relatie met belangrijke spelers binnen de organisatie, –– de herontwerpopgave waaraan u in het programma wilt werken, ingebed in de strategische ambities en vraagstukken in de organisatie –– illustratie van uw veranderkundige competenties aan de hand van de overwegingen achter uw aanpak van een recent specifiek veranderingsproces, –– uw motivatie en leervragen. Tijdens de startbijeenkomst (negen dagdelen) maakt u kennis met de andere deelnemers, hun organisatie en het mastertraject. Een groot deel van die bijeenkomst bestaat uit een analyseen ontwerppracticum. Op die manier ervaart u de dynamiek van de verschillende stappen en fases, leert u de invloed van verschillende dimensies kennen en ziet u hoe verschillende schaalniveaus onderling verbonden zijn. Met die ervaring legt u het fundament voor de rest van het traject. Analyseren en ontwerpen Het analyseen ontwerptraject bestaat uit vijf iteratieslagen of rondes. In de loop van deze rondes analyseert en herontwerpt u uw eigen organisatie, startend met een probleemstelling en programma van eisen en doorwerkend naar verschillende grofontwerpen, keuzes en fijnontwerpen. U werkt van buiten naar binnen, van macro naar micro en van grof naar fijn. In de loop van het traject verschuift de aandacht steeds meer van analyseren naar ontwerpen.

“ 6

In het begin totale verwarring, later vallen de puzzelstukjes mooi in elkaar Karin Rietveld, Politie Noord-Holland Noord

”

Binnen elke iteratieslag besteedt u expliciet aandacht aan de dimensies ▉▉ de waardecreërende processtructuur van het werk, ▉▉ de conditionerende infrastructuur van resources en systemen en ▉▉ de integrerende positiestructuur van (groepen) mensen. Ook doet u inspiratie op in een excursie waarin u theoretisch en praktisch kennismaakt met een specifiek, bekend organisatieconcept als de alliantie, de Rijnlandse organisatie of een Shared Service Centrum. De iteratieslag wordt afgesloten met een analyseen ontwerpbijeenkomst waarin de drie dimensies met elkaar en de eigen praktijk worden verbonden. U zoekt actief naar vernieuwing en verbreding ervan. U krijgt inzichten, methoden en technieken aangeboden om te analyseren en te ontwerpen en u wordt begeleid in het toepassen ervan op uw eigen situatie. U werkt in vaste subgroepen, zodat u elkaars praktijken goed leert kennen en elkaar daarin ook kunt ondersteunen. Een van de iteratieslagen is gericht op het expliciteren van ontwerpregels ten aanzien van de processtructuur, de infrastructuur en positiestructuur. U wordt uitgedaagd deze regels te gebruiken bij het verantwoorden van uw ontwerpkeuzes. Afronding De afronding van het mastertraject bestaat uit de voorbereiding en uitvoering van drie programmaonderdelen, namelijk het symposium, het leergesprek en het projectassessment, verdeeld over vijf bijeenkomsten. Symposium voor het vakgebied Samen met uw mede-deelnemers organiseert u afsluitend symposium voor vakgenoten, opdrachtgevers, sponsors, docenten, begeleiders en andere gasten. Via workshops en lezingen informeert u hen over en inspireert u hen met uw bevindingen in de praktijk en de vernieuwingen in het analyseren en ontwerpen van organisaties. Individueel leergesprek U schrijft een leerverslag over uw ervaringen en lessen gedurende het programma en uw voornemens voor de toekomst. U consulteert daarbij een aantal mededeelnemers en, eventueel, begeleiders. Op basis van dit verslag heeft u een individueel, afsluitend gesprek met de programma- of leermanager.

“

Het is een forse investering, maar het effect is zeer groot

”

Libbe Kooistra, Ministerie van Justitie

7

Projectassessment Tot slot participeert u, samen met enkele mededeelnemers, in een assessment dag met twee assessoren aan wie u verantwoording aflegt over: ▉▉ de analyse van uw eigen organisatie uitmondend in een overzicht van de belangrijkste ontwikkelpunten voor de organisatie, ▉▉ het herontwerp van uw organisatie, waarbij de mate van detaillering en uitwerking afhankelijk is van de omvang van de organisatie (of het organisatiedeel) en de gebeurtenissen in de praktijk, ▉▉ een beschrijving van de veranderkundige en organisatiekundige keuzes tijdens het analyseen ontwerpproces, inclusief een aanbeveling over de wijze waarop dat proces na afronding van het traject kan worden vervolgd. Afstemming van mastertraject en praktijk DCO streeft naar een sterke koppeling tussen het mastertraject en de praktijk. Soms zal die aansluiting vrij soepel vorm krijgen. Het kan ook voorkomen dat uw project sneller of langzamer gaat dan het mastertraject, of dat uw project wordt stopgezet. De koppeling tussen traject en praktijk blijft daarom voortdurend punt van aandacht. De praktijk laat zich nu eenmaal niet dwingen. Samen met u wordt naar een werkzame oplossing gezocht. Het Sioo stelsel tot het verlenen van mastergraden Sioo verleent - onder voorwaarden - een mastergraad aan professionals die - na een doctoraal examen en een beduidend aantal jaren praktijkwerk - een opleidingsinvestering hebben gedaan op het terrein van organiseren, veranderen, interveniëren en leren, door deel te nemen aan een van de Sioo mastertrajecten. Voorwaarden Sioo graad Master in Work & Organization (MWO) Sioo verleent u de graad MWO als u organisatiekundig onderwijs op postdoctoraal niveau heeft gevolgd met een studiebelasting van ten minste 1200 uur. Dit onderwijs is gekoppeld aan leertrajecten in uw werk met cumulatief een studiebelasting van ten minste 480 uur. Uw route naar de graad MWO kan lopen via ▉▉ open Sioo programma’s, zoals de leergang Sturen van Veranderingen in Organisaties of het professionaliseringstraject In de Wind, ▉▉ maatwerk Sioo programma’s, ▉▉ postdoctorale opleidingen elders, gevolgd door het afsluitende mastertraject Designing Complex Organizations (DCO). Mastertraject Designing Complex Organizations Het gehele mastertraject bestaat uit 25 bijeenkomsten (2 of 8 dagdelen, startbijeenkomst 9 dagdelen). De tweewekelijkse plenaire bijeenkomsten worden in het midden van het land georganiseerd. Het traject duurt 14 maanden. Het mastertraject DCO is erkend als beroepsopleiding voor Arbeids- & Organisatiekundigen.

“ 8

DCO maakt complexe zaken weer simpel. En dat is precies wat in organisaties ook nodig is!

”

Peter Brusik, Hogeschool Leiden


Designing Complex Organizations (DCO)

Voor lijn- en stafmanagers, projecten programmaleiders, arbeid- en organisatiekundigen of business consultants die op professioneel niveau organisaties willen doorgronden en (her)ontwerpen

Serie bijeenkomsten van een of meer dagen in een periode van ca. 14 maanden. Studiebelasting minimaal 800 uur, excl. praktijkproject* Deelnamekosten € 21.000 (indicatie)*

* Actuele informatie over data en kosten treft u aan op www.sioo.nl/dco

Sioo Newtonlaan 209 3584 BH Utrecht ✆ 030 - 291 30 00 e 030 - 291 30 13 d [email protected] a www.sioo.nl

Docenten dr. Jan Achterbergh prof. dr. ir. Joan van Aken dr. ir. Pierre van Amelsvoort dr. Adriaan Bekman prof. dr. Hans de Bruijn dr. Kilian Bennebroek Gravenhorst drs. Jan Piet van Deene ir. Luc Hoebeke mw. dr. Wendy Jansen mw. ir. Foke de Jong drs. Mark van de logt prof. dr. Erik van de Loo prof. dr. Ard-Pieter de Man mw. drs. Marguerithe de Man MCM CMC ir. Makkie Metsemakers mw. Beata Neerhoff drs. Jan Boelo Niemeijer mw. drs. Hildegard Pelzer drs. Jaap Peters drs. Harrie Regtering mw. drs. Chris Sigaloff prof. dr. Hans Strikwerda prof. dr. Dirk Swagerman drs. Aris van Veldhuisen prof. dr. Henk Volbeda dr. Dirk Vriens ir. Boy van de Wiel mw. Chris van Wijk MWO mw. mr. Harriët van Zenderen

Radboud Universiteit Nijmegen Technische Universiteit Eindhoven en KMA, Breda ST Groep, Vlijmen Instituut voor Mens- & Organisatieontwikkeling, Zeist Technische Universiteit Delft Pluspulse, Amsterdam IOD, Heemstede Hoebeke, Staes & Partners, Bierbeek (België) Universiteit van Amsterdam LOS Stadomland, Den Bosch 2XB Overheidsadvies, Den Haag Phyleon, Den Haag en Insead, Fontainebleau (Frankrijk) Vrije Universiteit, Amsterdam en Atos Consulting, Utrecht Sioo, Utrecht ST Groep, Vlijmen Beaat Organisatieadvies, Maasbommel Electrabel, Zwolle Governance Support, Utrecht DeLimes Organisatieontwikkeling, Zwammerdam Ratio Regtering Advies, Nijmegen Stg. Nederland Kennisland, Amsterdam Universiteit van Amsterdam en CMC Nolan Norton Institute, Zeist Rijksuniversiteit Groningen en Swagerman Advies, Hilversum Andersson Elffers Felix, Utrecht Erasmus Universiteit, Rotterdam Radboud Universiteit Nijmegen Morée, Van de Wiel & Partners (MWP), Delft Sioo, Utrecht CMS Derks Star Busmann, Utrecht



Mastertraject





DCO


In kort bestek Sioo Newtonlaan 209 3584 BH Utrecht ✆ 030 - 291 30 00

DCO In Kort Bestek presenteert het mastertraject in vogelvlucht. In de brochure

d [email protected]

DCO Nader Beschouwd gaan we dieper in op dit programma.

e 030 - 291 30 13 a www.sioo.nl

Voor een oriëntatie op DCO heten wij u ook graag welkom op www.sioo.nl/dco

Competing by design Gelooft u dat uw organisatie meer kan presteren? Dat de klant beter bediend kan worden? Dat de winstgevendheid omhoog kan? Of loopt u aan tegen vraagstukken op het gebied van innovatie of governance? Misschien is uw huidige organisatie op orde, maar is er meer nodig om strategische ambities te realiseren? Gelooft u dat een duurzame en realistische organisatieontwikkeling beter werkt dan het reageren op incidenten? In het mastertraject Designing Complex Organizations verwerft u de competenties om te acteren als organisatiebouwmeester. U leert de complexe realiteit van organisaties doorgronden en de organisatiearchitectuur inzetten als duurzaam concurrentievoordeel: Competing by Design. In het intakegesprek onderzoekt u of deelname voldoende rendement kan opleveren voor u en uw organisatie. In de startbijeenkomst maakt u kennis met collega-deelnemers, hun organisaties, het programma en de logica van het analyseren en (her)ontwerpen. Tijdens de fase van het analyseren en ontwerpen gaat u daadwerkelijk aan de slag met uw eigen praktijk. In vijf iteratieslagen leert u organisaties integraal te doorgronden en strategische ambities en bestaande vraagstukken te relateren aan de huidige inrichting. U onderzoekt hoe werkprocessen samenhangen met resources en systemen en de posities van (groepen) mensen. Geleidelijk aan verschuift de aandacht van analyseren naar het ontwerpen van een nieuwe toegesneden organisatie-inrichting. Hierbij maakt u weloverwogen keuzes over vormgeving van het analyseen ontwerpproces en het betrekken van belangrijke spelers. U verdiept zich in een specifiek aspect van uw eigen praktijk en licht dit toe in een workshop of presentatie tijdens een gezamenlijk georganiseerd afsluitend symposium. U rondt DCO af met een individueel leergesprek en een assessment. Daar gaat u in op de analyse en het (her)ontwerp van uw eigen organisatie, de

Wie komt u tegen bij DCO?

De graad Master in Work & Organization

Bij DCO treft u mensen die de prestaties van hun organisatie willen verbeteren. Zij willen een duurzaam concurrentievoordeel opbouwen door het realiseren van een organisatiearchitectuur die is toegesneden op de strategische ambities. Zij hebben verschillende achtergronden. Ze komen uit het lijnmanagement of uit de financiën, ICT, logistiek of HRM of A&O. Ze werken in diverse branches zoals industrie, zakelijke dienstverlening, onderwijs of gezondheidszorg. Deze variëteit van achtergronden en werksituaties biedt u de mogelijkheid om over de grenzen van uw organisatie, uw branche of vakgebied te kijken. Actief meekijken met elkaars projecten verbreedt en verdiept het perspectief en maakt onderliggende logica en patronen beter zichtbaar. De docenten bieden u vernieuwende inzichten over de relatie tussen de prestatie van de organisatie en haar architectuur. De ervaren begeleiders ondersteunen u bij het analyseren, (her)ontwerpen en veranderen van uw eigen organisatie.

Sioo verleent u de graad MWO als u organisatiekundig onderwijs op postdoctoraal niveau heeft gevolgd met een studiebelasting van ten minste 1200 uur. Dit onderwijs is gekoppeld aan leertrajecten in uw werk met cumulatief een studiebelasting van ten minste 480 uur. Uw route naar de graad MWO kan lopen via deelname aan open Sioo programma’s, maatwerk Sioo programma’s of postdoctorale opleidingen elders, gevolgd door het afsluitende mastertraject Designing Complex Organizations (DCO). DCO is erkend als beroepsopleiding voor Arbeids- & Organisatiekundigen.

De opbrengsten van DCO voor de organisatie Het laten deelnemen van een of meer medewerkers aan DCO biedt de organisatie: ◼◼ een duurzaam concurrentievoordeel (‘competing by design’) door een versterking van haar personeelsbestand met een of meer organisatiebouwmeesters, ◼◼ een overzicht van de belangrijkste ontwikkelpunten van de organisatie op basis van een grondige, integrale analyse van de organisatie, ◼◼ een (plan voor het vervolmaken van een) op de ambities toegesneden organisatiearchitectuur.

De opbrengsten van DCO voor de deelnemer U kunt de organisatiearchitectuur inzetten als concurrentievoordeel. Dat betekent dat u: ◼◼ de organisatie diepgaand kunt doorgronden op de aspecten van het werk (processen en besturing), de mens (personeel en cultuur) en technologie (resources en systemen), ◼◼ kunt herkennen hoe deze aspecten de prestaties van de organisatie, de productiviteit, de betrokkenheid en samenwerking van personeel beïnvloeden, ◼◼ na kunt gaan of een herontwerp van de organisatie kan leiden tot het sneller of beter realiseren van de strategische ambities van de organisatie, ◼◼ de systeemgrenzen, prestatiecriteria en randvoorwaarden voor herontwerp kunt bepalen, ◼◼ verschillende alternatieve architecturen kunt ontwerpen, daaruit een beargumenteerde keuze kunt maken en het grove ontwerp kunt uitwerken tot het gewenste detailniveau, ◼◼ het analyseen ontwerptraject weloverwogen vorm kunt geven, zodat draagvlak ontstaat en implementatie als vanzelfsprekend verloopt.

achterliggende overwegingen, het doorlopen proces en een aanbeveling over het vervolg.

Voorwaarden voor deelname U werkt als lijn- of stafmanager, programma-, projectleider of business consultant. U bent goed bekend met uw organisatie en haar belangrijke spelers. U heeft de positie, ruimte, tijd en middelen om te werken aan structurele verbetering van de organisatie en een concreet vraagstuk op dit terrein. U weet zich hierbij gesteund door het management en door het thuisfront. Door ervaring en opleiding (bijvoorbeeld het Sioo programma Sturen van Veranderingen of In de Wind), heeft u aantoonbare competenties inzake het sturen en begeleiden van veranderingen in organisaties. U heeft de betrokkenheid bij de organisatie, het lef en het doorzettingsvermogen om de complexe organisatierealiteit te willen doorgronden en de benodigde, stevige verbeteringen te implementeren.

Aanmelding en toelating U kunt zich aanmelden voor DCO via www.sioo.nl/dco. Na aanmelding ontvangt u een uitnodiging voor een intakegesprek. Ter voorbereiding op dit gesprek maakt u een notitie (aanwijzingen daarvoor staan in de brochure DCO Nader Beschouwd en op het aanmeldingsformulier). In dit gesprek gaat de leermanager van Sioo met u na of deelname aan het mastertraject voldoende rendement oplevert voor u en uw organisatie en wordt besloten over uw toelating. Als u definitief tot DCO bent toegelaten en u zich alsnog terugtrekt, blijft u de deelnamekosten verschuldigd.

Verlenging en tussentijdse beëindiging Als tijdens het traject blijkt dat uw leerproces stagneert en u daardoor niet in staat bent om het traject binnen de kaders van DCO tot een goed einde te brengen, dan kan de individuele leerroute worden gewijzigd, verlengd of beëindigd. Ook als er sprake is van gebrek aan inzet of onvoldoende constructieve bijdrage aan het leerproces van de andere deelnemers, kan de programmamanager besluiten tot beëindiging van uw deelname. Dit geschiedt uitsluitend in overleg met de docenten en uzelf.

Studiebelasting

Programmamanagement en –organisatie

Data en kosten

DCO heeft een doorlooptijd van veertien maanden. De totale studiebelasting, (contacturen en voorbereiding) bedraagt ten minste 800 uur, naast een praktijkproject van minimaal een dag per week.

Programma-/leermanagement: mw. ir. Brechtje Kessener Secretariaat en programmaorganisatie: mw. Evelyn van den Boom

Actuele informatie over data en kosten vindt u op de Sioo website. Snelcode: www.sioo.nl/dco












Studiebelasting


Data en kosten















Studiebelasting


Data en kosten








Mastertraject





DCO




d [email protected]


e 030 - 291 30 13 a www.sioo.nl






Mastertraject





DCO




d [email protected]


e 030 - 291 30 13 a www.sioo.nl


Mastertraject Designing Complex Organizations DCO in kort bestek

Recommend Documents