Den Haag, maart 2014
Geachte lezer,
Graag willen we u, vanuit het Maatschappelijk Steunsysteem, laten weten welke hoogtepunten we in 2013 hebben beleefd. We willen onze ervaringen met u delen en een aantal relevante ontwikkelingen onder de aandacht brengen. Ook willen we u informeren over de zaken die we dit jaar, in 2014, tot onze speerpunten rekenen. Wat we u in deze brief presenteren is in feite een samenvatting van het jaarverslag over 2013. In de bijlage vindt u meer informatie over het jaarverslag en de contactgegevens van de coördinatoren van het MSS. Maatschappelijk Steunsysteem in het kort Het MSS is een netwerk van personen en organisaties en van professionals en ervaringsdeskundigen. Gezamenlijk bieden zij ondersteuning aan cliënten uit de GGZ en andere kwetsbare burgers. Dat doen zij onder andere via de ‘werktafels’ waar alle partijen aanschuiven. Werktafels worden sinds 2004 in Den Haag georganiseerd en gefaciliteerd met financiële ondersteuning vanuit de gemeente Den Haag. Betrokken partijen hebben als missie draagvlak én mogelijkheden te vergroten voor participatie van kwetsbare burgers. Dat doen ze onder door onderling kennis te delen en deze kennis breder te verspreiden binnen de samenleving. MSS is actief in Den Haag en enkele buurgemeenten. Vanuit hun pioniersfunctie delen de Haagse werktafels informatie over hun werkwijze en de resultaten ook regelmatig buiten de regio. Een korte multimediale productie die duidelijk en beknopt weergeeft wat het MSS doet, is te vinden op youtube. Als u ‘MSS Den Haag’ invoert als zoekterm, komt u op de juiste pagina terecht (directe link: http://www.youtube.com/watch?v=IWUIuk-Re_8).
De werktafels In Den Haag zijn vijf werktafels actief: werktafel Centrum, werktafel Escamp, werktafel Scheveningen, Segbroek en Loosduinen, werktafel Laak, Leidschenveen – Ypenburg en Rijswijk en werktafel Haagse Hout, Leidschendam – Voorburg en Wassenaar. Iedere werktafel komt eenmaal per maand bijeen en vertegenwoordigers van de aanwezige organisaties brengen, al dan niet samen met een cliënt of ervaringsdeskundige, hun casussen in. De casussen worden ter plekke besproken en soms zelfs ter plekke ‘opgelost’.
De cliënten zijn allen kwetsbare burgers. Het zijn mensen met psychosociale of psychiatrische problematiek, met een verstandelijke beperking, een detentieverleden of een verleden van dakloosheid en/ of een verslaving. Doel is hen te ondersteunen om zo zelfstandig mogelijk te participeren in de samenleving. Passende dagbesteding (in de vorm van betaald werk of
vrijwilligerswerk, een opleiding, een cursus of zinvolle activiteiten) is daarbij vaak een effectief middel. Het opbouwen vaneen sociaal netwerk helpt mensen weer mee te doen in de samenleving en terugval te voorkomen. Bij de werktafels staan eigen kracht en competenties van de mens centraal. Ook wordt bij het zoeken naar oplossingsrichtingen zo veel mogelijk gestimuleerd dat, indien mogelijk, het netwerk rondom de cliënt een rol speelt. De personen en organisaties die aangesloten zijn bij het MSS hebben als taak ’kwartier te maken’: de samenleving als geheel toegankelijk maken voor kwetsbare burgers. Dat begint bij instanties die ondersteuning op het gebied van zorg, welzijn en arbeid verlenen aan kwetsbare burgers. MSS-leden dragen op die manier bij aan realisatie van een échte participatiesamenleving. Organisatie van de werktafels1 en betrokken partijen De gemeente Den Haag is opdrachtgever en financier, vanuit de portefeuille zorg en welzijn. REAKT, Stichting Anton Constandse, Parnassia en Welzijn vormen momenteel de kernpartijen. Deze kernpartijen leveren de coördinatie in de vorm van drie parttime programmacoördinatoren (in totaal 1,2 Fte) en de werktafelcoördinatoren. De lijst van deelnemers aan het MSS is divers en continu in beweging. Deelnemers variëren per bijeenkomst en ook per werktafel. De lijst van aangesloten partners omvat kleine en grote zorginstellingen, vrijwilligersorganisaties, organisaties uit de maatschappelijke opvang, belangenverenigingen en stichtingen voor mensen met een beperking, organisaties uit de jeugdzorg en organisaties uit de psychiatrie, woningbouwcorporaties en organisaties voor dagbesteding. Ook vanuit de overheid zitten regelmatig vertegenwoordigers aan; niet alleen gemeenteambtenaren maar ook medewerkers van bijvoorbeeld UWV en GGD. Met enige regelmaat zijn ook bijvoorbeeld de politie en scholingsinstellingen als ROC Mondriaan en de Haagse Hogeschool vertegenwoordigd aan de werktafels. Het afgelopen jaar haakten ook meerdere Buurthuizen van de Toekomst aan bij het MSS door de rol die zij vervullen in de wijk en de buurt. De werktafels zijn door hun samenstelling en werkwijze een goede stageplek of plek 1
In de bijlage bij deze brief treft u alle contactgegevens van de programmacoördinatoren en werktafels aan.
voor(werk)ervaring voor vrijwilligers. Ook ervaringsdeskundigen profiteren van deze manier van werken: de waardering die zij krijgen voor hun inbreng werkt positief uit op hun rehabilitatieproces en gevoel van eigenwaarde.
Micha, als ervaringsdeskundige en vrijwilliger verbonden aan werktafel Centrum
Daarnaast is de methodiek ook een manier om ketenaanpak en samenwerking tussen de verschillende partners (organisaties en personen) te bevorderen. Tenslotte heeft het MSS ook een belangrijke signaleringsfunctie: omdat er zoveel veel verschillende partijen aan tafel zitten worden knelpunten snel gezien en kunnen deze vanuit de werktafelcoördinatoren en/of programmacoördinatoren aan de verantwoordelijke instanties worden gemeld.
In hoofdlijnen In totaal werden in 2013 ruim 400 (438) vragen gesteld aan de werktafels. Bijna alle betrokken organisaties dienden één of meerdere vragen in bij de bijeenkomsten. 2 Bijna de helft van het aantal ingediende casussen (214) werd ook in 2013 ‘toegeleid’, dat wil zeggen dat er een succesvolle matching tussen vraag en aanbod plaatsvond. Uit ervaring blijkt dat er vaak enige tijd noodzakelijk is om een passend aanbod bij ingediende vragen te vinden. Halverwege 2014 wordt een definitief overzicht gemaakt van in 2013 ingediende casussen en het vervolg daarop. Naar verwachting zal het aantal succesvol toegeleide casussen uit 2013 dus nog stijgen. In totaal stonden eind 2013 nog 150 casussen ‘open’. Meer dan een kwart van de ingediende casussen (121) betrof een vraag om ondersteuning bij het vinden van (vrijwilligers)werk. Bijna twintig procent van de vragen ging over hulp bij het vinden van dagbesteding. Het aantal aan de werktafel gerealiseerde toeleidingen is slechts een klein percentage van het totaal aantal succesvol afgesloten casussen. Intern onderzoek in 2011 wees uit dat het aantal indirecte toeleidingen vele malen hoger ligt – ongeveer vijfmaal zo hoog. Door de kennis en informatie die partijen aan de tafel opdoen en waarmee zij binnen hun eigen organisatie weer verder gaan, is het rendement van de werktafels en het MSS veel hoger dan uit de cijfers blijkt. Wat betekent dit nog meer? De werktafels zijn méér dan een verzameling aantallen en feiten over individuele casussen. Zoals hierboven al beschreven is een van de belangrijke kenmerken van het MSS dat er partijen aan tafel zitten die gezamenlijk werken vanuit het belang van de cliënt. Op die manier vullen de partijen elkaar aan en versterken ze elkaar. Deze werkwijze is effectief en efficiënt doordat veel partijen bij elkaar komen en in hoog tempo de casussen bespreken en ‘afhandelen’. Zoals een van de partners aan de werktafel het verwoordt: ‘Het effect is dat cliënten goed worden geholpen, de lijnen worden korter
2
Het MSS komt voort uit Parnassia GGZ. De focus lag daardoor in het begin op de zogenaamde LZA-groep – de langdurig zorgafhankelijken. Inmiddels is de doelgroep een stuk breder. Een groot deel van de vragen is afkomstig uit de GGZ-organisaties.
en effectiever.’ 3 Iedereen werkt vanuit zijn eigen expertise en draagt daarmee bij aan een integrale aanpak – een aanpak die niet binnen alle organisaties gebruikelijk is. Daarbij staat de cliënt écht centraal: binnen het MSS gaan we uit van eigen kracht en competenties. De werktafels en wat daaruit voortkomt vormen vaak een eerste stap op weg naar herstel.
Dora Mendoza, ooit cliënt aan de werktafel en nu zowel ervaringsdeskundige bij werktafel Laak, Leidschenveen-Ypenburg, Rijswijk als vrijwilliger bij de ondersteuning van de programmacoördinatie
Eén van de ervaringsdeskundigen verwoordt dat als volgt: ‘Als ervaringsdeskundige doe ik graag mee aan het MSS omdat er tijd gemaakt wordt om met zijn allen de kwaliteit van een leven te helpen verbeteren zoals de cliënt wil, in plaats van zoals de hulpverlener vindt dat het moet. Iedereen denkt met enthousiasme mee op zoek naar tips voor iemand die ze niet kennen en tóch serieus nemen. Ik mag op iedere moment mijn inbreng doen waardoor ik niets hoef te onthouden. Tenslotte, voel ik 3
Citaat medewerker GGZ Delfland
me ook verplicht om mijn best te doen om gezamenlijk iemand te helpen die misschien ook in een zware periode zit zoals toen ik in een isolement leefde.’ Cliënten die aan het in 2013 gehouden cliënttevredenheidsonderzoek meededen, gaven de ondersteuning vanuit het MSS en de werktafels gemiddeld een 7,9. Enkele citaten daaruit: ‘Open warme sfeer’. ‘Niet betuttelend’. ‘Je wordt als mens gezien in plaats van als cliënt’. ‘Er wordt naar je geluisterd’. ‘Je wordt serieus genomen.’ ‘Je wordt geholpen ongeacht de hoeveelheid vragen die je hebt’. ‘De werktafelleden zijn niet-concurrerend maar aanvullend, ze voelen aan als collega’s.’ Ook organisaties zijn enthousiast over de samenwerking: ‘Deelname aan de werktafel dwingt tot ‘out of the box-denken’, waardoor er veel meer mogelijkheden blijken te zijn dan wat je alleen of in je eigen organisatie kunt bedenken.’4 Wat doet het MSS in 2014? Net zoals het afgelopen jaar stellen we ook dit jaar de cliënt centraal, en kijken we wat iemand wél kan. We zorgen voor een netwerk rondom de cliënt dat hem kan helpen zijn doelen te verwezenlijken. We bundelen onze krachten en helpen iemand zo effectief en efficiënt mogelijk om een stapje verder te komen op de participatieladder. In 2014 hebben we een aantal aandachtspunten: vanwege de veranderingen in de Jeugdzorg en de naderende Participatiewet, vanwege de overgang van AWBZ naar Wmo en de daarmee gepaard gaande bezuinigingen, zullen we nog meer een beroep moeten doen op elkaar om een zo goed mogelijke ondersteuning voor de cliënt te organiseren. Onze aanpak is van groot belang bij de veranderingen die op stapel staan. Veranderingen die grote gevolgen kunnen hebben voor met name onze cliënten en het werkterrein waarop het MSS actief is. Door de transitie van AWBZ naar Wmo en de taken die de gemeente erbij krijgt, heeft het MSS een extra functie: het MSS en met name de werktafels kunnen, nog meer dan voorheen, de oren en ogen zijn voor de gemeente. Maar ook voor de cliënt: wij zijn laagdrempelig en betrokken, weten van de hoed en de rand en kunnen met beperkte middelen de cliënt zo goed mogelijk ondersteuning bieden. Waar de formele mogelijkheden soms niet toereikend zijn en wellicht als gevolg van bezuinigingen geschrapt worden, kunnen wij de informele opties aanboren en cliënten daarmee toch weer mee laten doen in de 4
Citaat medewerker stichting Anton Constandse
samenleving. We willen daarbij aansluiting zoeken bij de structuur van de sociale wijkteams en focussen op de thema’s wijk en zorg en verdergaande ambulantisering van diensten. Misschien nog wel sterker dan voorgaande jaren is ‘werk’ ons speerpunt - we willen cliënten ondersteunen bij het vinden en behouden van passend werk. Hiermee sluiten we aan bij de geachte achter de participatiesamenleving waarin iedereen die dat kan de verantwoordelijkheid neemt voor zijn of haar eigen leven. Waar nodig ondersteunen wij daarbij. Dat doe we ook via een ander belangrijk speerpunt: ‘samen sterk tegen stigma’. Wij geloven dat mensen pas echt kunnen participeren als stigma’s verdwijnen en discriminatie van mensen met een kwetsbaarheid verdwenen is. Verder willen we in 2014 de mogelijkheden om samen te werken met private partijen (in het kader van hun MVO-beleid) nader onderzoeken – hier zijn in 2013 al eerste aanzetten toe gegeven. Ook zullen we moeten bezien of externe financiering vanuit fondsen (vaker dan nu) haalbaar is om activiteiten en projecten te financieren. In 2014, tien jaar na de oprichting van het MSS, doet het Verwey Jonker Instituut een onderzoek naar (onder andere) het belang van de werktafels voor kwetsbare burgers bij integratie in de wijk en het activeren van een sociaal netwerk. De resultaten van dat onderzoek willen we uiteraard zo spoedig mogelijk met u delen. En natuurlijk is een tienjarig jubileum niet zomaar iets: we willen er dus ook met u op gepaste feestelijke wijze bij stilstaan. Tot slot Bent u na het lezen van alle informatie enthousiast geworden en wilt u meer weten over het MSS en de werktafels? In de bijlage leest u hoe u het MSS-jaarverslag 2013 in uw bezit kunt krijgen. Ook als u een keer wilt aanschuiven bij een van de werktafels om met eigen ogen te zien wat voor mooie dingen daar gebeuren bent u van harte welkom.
Met warme groet,
Barbara Cornelissen, Els Dreijer en Yolanda Heijdel, Programmacoördinatoren MSS
Bijlage Wilt u het jaarverslag ontvangen? Het jaarverslag 2013 is ons verantwoordingsdocument aan de gemeente Den Haag en bevat per werktafel de aantallen ingebrachte casussen, onderverdeeld naar indiener van de casus en het soort vraag dat gesteld werd. Ook valt in het jaarverslag te lezen hoeveel vragen zijn beantwoord en hoeveel vragen nog in behandeling zijn. Tenslotte wordt ook aangegeven welke knelpunten er bij de verschillende werktafels ervaren worden en wat op het programma staat voor 2014. Dit uitgebreide jaarverslag staat vanzelfsprekend tot uw beschikking: u kunt het via de website downloaden (www.mssdenhaag.nl). Contactgegevens MSS programmacoördinatie:
Van links naar rechts: Yolanda Heijdel,
[email protected], 06-20366202 Barbara Cornelissen,
[email protected], 06-20895740
Els Dreijer,
[email protected], 06-10935565
De meeste actuele gegevens over de werktafels vindt op de website van MSS Den Haag.
Facebook: www.facebook.com/MSSDenhaag Youtube: http://www.youtube.com/watch?v=IWUIuk-Re_8
