Deel IV: Financieel kader en Investeringskader
Deel IV: Financieel kader en Investeringskader
Bij de economische ontwikkeling is cruciaal het aantrekken van investeringen, zowel lokaal als internationaal. De voorwaarde is uiteraard het scheppen van een investeringsvriendelijk klimaat. Dit houdt in dat alle wetgevingsproducten, die verband houden met het faciliteren van de private sector, geëvalueerd zullen worden en, waar nodig, aanpassingen zullen ondergaan. In elk geval is het de bedoeling dat binnen het raamwerk van de nationale strategie alles in het werk gesteld zal worden tot het ontplooien van commerciële activiteiten ter versterking van de economie van het land als geheel niet alleen te ondersteunen en te faciliteren, maar ook te stimuleren. Een planmatige aanpak, een stapsgewijze benadering dus, teneinde de nationale doelen te verwezenlijken, zal ter hand genomen worden. Alle beschikbare krachten (de human capital) zullen ingezet worden om deze planmatige aanpak succesvol te begeleiden, te ontwikkelen en te bewaken. Het in dit Ontwikkelingsplan geschetste investeringsscenario is gebaseerd op de economische ontwikkeling die wij als land teweeg moeten brengen om de uitdagingen die zich zullen aandienen het hoofd te bieden en een leefbare samenleving voor alle Surinamers te creëren. Niet alleen de overtuiging dat wij in staat zijn een historische bijdrage te leveren, maar ook een andere kijk op zaken alsook een nieuwe aanpak zijn hierbij dringend noodzakelijk. Bij de nieuwe aanpak staan enkele instituten alsook de economische samenwerking in partnerschap centraal voor vijf groepen: 1. de centrale overheid en parastatale instellingen; 2. internationale partners: bilateraal en multilateraal; 3. commercieel gerichte staatsbedrijven; 4. private nationale ondernemers en 5. private buitenlandse ondernemers. Het ligt in de bedoeling de noodzakelijke investeringen te plegen teneinde de doelen die wij ons gesteld hebben te realiseren. Los van het financieren van de groei uit eigen inspanningen zullen ook mogelijkheden op de nationale en internationale kapitaalmarkt bekeken worden. Voorts zal gebruikgemaakt worden van verschillede werkconstructies, onder andere in de sfeer van Public Private Partnerships. Dat Suriname voor grote uitdagingen staat, is voor een ieder duidelijk. Wij staan aan de vooravond van het uitvoeren van een ontwikkelingsprogramma dat ons land garanties moet bieden voor duurzame ontwikkeling gebaseerd op de objectieve mogelijkheden van ons land. Het doel van dit programma is om per saldo gedurende deze planperiode een reële economische groei van gemiddeld 6% per jaar te bereiken. Dat wil zeggen een groei van ons BBP van circa SRD 12.757 (U$ 3.808) miljoen in 2011 naar circa SRD 17.072 (U$ 5096) miljoen in 2016.Tevens wordt beoogd een groei van de werkgelegenheid met bijkans 5000 arbeidsplaatsen per jaar wat voor de planperiode neerkomt op bijkans 25000 arbeidsplaatsen, te bewerkstelligen in deze planperiode van 5 (vijf ) jaren. Voor wat de economische groei betreft, zal de mijnbouwsector samen met energie 56% voor haar rekening nemen, terwijl de duurzame, hernieuwba226 Ontwikkelingsplan 2012 - 2016
re sector - agrarisch, bosbouw, industrie, bouwnijverheid en diensten - een aandeel van 44% binnen de groei bestrijkt. De werkgelegenheid zal bij het uitgewerkte scenario binnen de duurzame, hernieuwbare sectoren 68% zijn, terwijl mijnbouw en energie slechts 32% van de extra arbeidsplaatsen opleveren tegenover 56% van de investeringen. Wij stellen vast dat de mijnbouw- en energiesector voor elke dollar extra geïnvesteerd minder arbeidsplaatsen creëren dan de duurzame, hernieuwbare sectoren. Realiteitszin gebiedt echter aan te geven dat vanwege de financiële aantrekkelijkheid, snelle mijnbouwgroei en tijdelijk hoge exportprijzen, de mijnbouwsector in de komende jaren toonaangevend zal blijven en dus aantrekkelijk blijft voor private investeerders. Bovendien bieden de buitenlandse investeringen een hoge uitvoeringscapaciteit met snellere en gegarandeerde kansen op realisatie. De Regering aanvaardt daarom de uitdaging om 1) verdiensten vanuit de nu lucratieve mijnbouwsector goeddeels te kanaliseren naar de duurzame sectoren, waar nodig via, een reeds in dit Ontwikkelingsplan beschreven speciaal investeringsfonds en 2) stimuleringsmaatregelen te treffen teneinde potentiële investeerders aan te moedigen in ons land kapitaal aan te wenden voor de verdere ontwikkeling van de duurzame sectoren. Om de voorgenomen reële economische groei van gemiddeld 6% te bereiken, moet in de periode van 2012-2016 een totale investering van circa SRD 23.082 (U$ 6890) miljoen gepleegd worden waarvan circa 47% door de particuliere sector en circa 53% door de publieke sector opgebracht moet worden. Dit komt neer op bedragen van respectievelijk circa SRD 10.847 (U$ 3238) miljoen en circa SRD 12.234 (U$ 3652) miljoen. De particuliere sector investeert dus een bedrag van bijkans SRD 2.167 (U$ 647) miljoen per jaar in deze planperiode. In de publieke sector gaat het om een bedrag van circa SRD 2.446 (U$ 730) miljoen per jaar. Tabel 1. Cijfermatig overzicht van investeringen en resultaten per categorie Investeringen per categorie en verwachte macro-economische effecten koers srd:usd = 3,35:1
Infrastructuur Woningbouw Mijnbouw + Energie Duurzame fysieke produktie Commerciële diensten Niet-commerciële diensten TOTAAL Direct Productief Infrastructuur Sociaal Gemiddeld/ jaar
Totaal Resultaat
Investering srd mln
3.418 1.206 11.892 4.388 938 1.240 23.082 17.219 3.417 2.446 4.616
23.082
Investering usd mln
1.020 360 3.550 1.310 280 370 6.890 5.140 1.020 730 1.378,00
6.890
ICOR
25,00 20,00 4,90 3,80 3,60 4,50 5,35
Groei BBP srd mln
137 60 2.427 1.155 261 275 4.315
Groei BBP usd mln
41 18 724 345 78 82 1.288
Groei Netto deviezen Invest. per Groei arb.pl werkgelegh. srd mln
0,60 0,30 0,45 0,15 0,12 0,12 0,276
1.700 1.200 7.889 8.733 2.333 3.083 24.938
276.000
4.988
(104) (34) 2.181 864 131 27 3.065
Groei Netto deviezen usd mln
(31) (10) 651 258 39 8 915
74% 15% 11% Mln/jr
5,35
864
258
4315 mln 1288 mln groei BBP groei BBP
24938 nw arbeidspl.
613 183 3065 Mln 915 Mln Groei netto Groei netto deviezen deviezen
Een belangrijke niet weg te denken factor bij het projecteren van de objectieve, potentiële mogelijkheden is ICOR, Incremental Capital Output Ratio (marginale kapitaalcoëfficiënt)�Ö Ontwikkelingsplan 2012 - 2016 227
Deel IV: Financieel kader en Investeringskader
Het is te verwachten dat de investeringen voornamelijk zullen worden gepleegd in de mijnbouwsector en de energiesector, als fundament van grote ontwikkelingsprojecten. Dit vanwege 1. de financieringskracht (DFI), 2. het hoge financiële rendement (exportprijzen), 3. de snellere en zekere uitvoeringscapaciteit. De nationale particuliere sector zal haar investeringen, vanwege de groei in de economie en vergroting van haar afzetmogelijkheden vanuit een gezonde commerciële inslag, in de komende tijd plegen uit, onder andere, eigen besparingen. Hetzelfde geldt voor buitenlandse ondernemingen hier te lande. Uiteraard zijn er uitdagingen die in deze beleidsperiode serieus bekeken moeten worden. Hier moeten wij absoluut niet aan voorbijgaan, omdat het gaat om kritische succesfactoren. De volgende tabel geeft aan welke de investeerders zijn die een rol moeten vervullen, naar welke sectoren de investeringen kunnen gaan, hoe de financiering moet plaatsvinden en wat de uitvoeringskracht van de genoemde sectoren en organisaties is. Vermeldenswaard hierbij is dat de private sector en de aan de overheid verbonden sterke commerciële bedrijven: (1) in staat zijn de noodzakelijke investeringen te plegen en (2) de uitvoeringscapaciteit hebben ontwikkelingsprogramma’s voor het verbeteren en het vergroten van de verdiencapaciteit succesvol ter hand te nemen. Voor wat de investeringen en de uitvoeringskracht vanuit de centrale overheid en de commercieel minder aantrekkelijke productie betreft, zal de financiering zo evenwichtig mogelijk plaatsvinden, terwijl er door middel van fiscale faciliteiten, training, opleidingen, monitoring een op de ontwikkeling toegespitst beleid zal worden uitgevoerd. Het is de overheid ernst om in samenspraak met en met de ondersteuning van de daartoe deskundige en toegeruste nationale organisaties en financieringsinstituten alsook internationale organisaties en financieringsinstituten, de kleine en middelgrote ondernemingen te ondersteunen bij het aantrekken van kapitaal tegen een redelijke rentevoet. Voorts zullen voorzieningen getroffen worden om de nationale private investeringen in de duurzame sectoren, zoals de agrarische sector, de bosbouwsector, duurzame mijnbouw (water, steenslag), de industrie en de toerismesector te stimuleren. Een pakket aan stimuleringsmaatregelen is in voorbereiding teneinde de nodige investeringen ook vanuit de particuliere sector een goede kans te bieden. Voor een goede beeldvorming presenteren wij een overzicht van investeringen noodzakelijk vanuit de overheid, de staatsondernemingen, de nationale private ondernemingen en buitenlandse ondernemingen.
228 Ontwikkelingsplan 2012 - 2016
INVESTERINGEN 2012-2016:OORSPRONG, SECTOR EN FINANCIERINGSVORM (bedragen in mln en koers srd:usd = 3,35:1) Centrale Overheid, vnl. Infrastr +
Mining Energy Hydro-energie Agrar & Bosbw Rijst, fruit, groente, vee, vis, bosbescherming
6365 srd
1900 usd
Staatsondernemingen
5.896 srd
Mijnbouw &
503
150 Energy
838
250 Agrarisch
670
200
1.760 usd
Nationale private ondernemingen
2.345 srd
Goud, Steenslag,
5360 1.600 Water, Overige 101
30 Rijst, Fruit, Vee enz
Buitenlandse ondernemingen DFI
8.476 srd
2.530 usd
50 Goud/ Bauxiet
5.862
335 100 Agrarisch / Bosbouw
167
700 usd
Totaal Totaal in in Mln usd Mln srd
23.082 srd
6.890 usd
1.750
11.892
3.550
1.273
380
2.547
760
335
100
1.842
550
268
80
1.207
360
168
50
436
130
335
100
3.415
1.020
168
50
504
150
8.476
20 2.530
1.172 23.082
370 6.890
NRB industrie Industrie hallen Woningbouw Overheidsleningen Telecommun. TAS
771
67
Transport Wegen 400/ Bruggen 250 2177 335 Havens
2512
Voedsel Textiel Eigen inbr. 0.14 X $360
230
20 Telecom
201
650 100 750 Transport
66
837 250 textiel metaal voedsel etc 168
Buitenlandse familie & 50 bedr buitenlandse telecomm. Organisaties
60
20 Privaat vervoer
502
150 DP World Overige
Commerc.dienst
0 Media/ Toerisme Niet-commerc. Diensten Gezondheidsz 100/ Onderwijs 80 Veiligheid 50/ Overige 70
168
Totaal
602 402 1004 6365
180 120 300 1900
5.896
Gemidd. per jaar als % van totaal
1273 28%
380 28%
1179 26%
$ 2.325 Nat.besparing $ 2.530 DFI $ 155 schenking $1.880 leningen= $1.400M + $480M Opmerkingen : 53% overheid 47% priv. sector
50 Media enz
1.760
Ongedekt voor $1400M=$19 00 - $375 overh besp - $ 1280 MLN gedekt aardolie en $125 agrarisch $1.400 Mln staatsl $480 Mln leningen staatsbedr
352 26%
Lokale NGO's sociale sector
168
Horeca/ tours /banken
50 enz
Buitenlandse NGO'S
168 50 sociale sector 2.345 700 469 140 10% 10%
1695 37%
506 37%
Gedekt door private besparingen
DFI heeft groot aandeel en financieringscapaciteit
zeer geringe private besp door spaarlek
zeer hoge DFI nog exclusief offshore olie!
4.616 1.378 100% 100% 34% national e bespari ngen 37%
Afgeleid uit het voorgaande volgt hierna een overzicht van de geraamde investeringen van de centrale overheid en diverse staatsondernemingen. Hierbij zijn de investeringen van de particuliere organisaties en buitenlandse ondernemingen buiten beschouwing gelaten. De Regering zal naast haar eigen besparingen (lopende staatsontvangsten minus lopende staatsuitgaven) haar eigen investeringen ter hand nemen: 1.door middel van leningen en eventueel barter deals met nationale en internationale financieringsinstellingen en 2. Door, middel van het treffen van maatregelen om Suriname investeringsvriendelijk te maken voor onder andere, de particuliere sector en de aan de overheid verbonden sterke marktleiders. Volgens de gepresenteerde cijfers zal een bedrag van circa SRD 6.365 (U$ 1900) miljoen door de centrale overheid worden geïnvesteerd, waarvan circa SRD 4.690 (U$ 1400) miljoen aangetrokken zal worden via leningen. Aannemelijk is, dat Suriname in de komende vijf jaar aan schenkingen circa SRD 134 (U$ 40) miljoen per jaar kan ontvangen, wat neerkomt op circa SRD 670 (U$ 200) miljoen voor de vijfjarige periode. Hoewel het een niet eenvoudige opgave is, moet ons land in staat zijn gedurende deze periode een bedrag van SRD 1.005 (U$ 300) miljoen aan eigen besparingen ten gunste te brengen van de nationale ontwikkeling. De totaal geraamde schenkingen en de geraamde besparingen moeten dus uitkomen op een bedrag van circa SRD 1.675 (U$ 500) miljoen.
Ontwikkelingsplan 2012 - 2016 229
Deel IV: Financieel kader en Investeringskader
Lijst van geraamde investeringen van de centrale overheid en van diverse staatsondernemingen in de periode 2012-2016 Centrale overheid
(bedragen in miljoen en k oers srd:usd = 3,35:1) srd 503 503
Goudwinning & verwerking Aardolie on-shore Water en overige Thermische electriciteit Hydro-energie & overige Subtotaal Mining & Energy Agrarisch :
Rijst fruit Overige
Bosbouw (bosbeheer & -toezicht) Non-resource based industrie: industriehallen en zones Woningbouw : infra, pers. Woningen (11500 units X US$ 20.000/unit) Telecommunicatie Transport: wegen, bruggen, havens Commerciële diensten (horecaf) Gezondheidszorg Onderwijs Veiligheid Overige: afwatering, vuilophaal Subtotaal Niet-commerciële diensten Totaal: US$ 3.660 Mln
335 167 268 770 67 670 771 67 2.512 335 268 167 235 1.005 6.365
usd
150 150 100 50 80 230 20 200 230 20 Tas/ ICT 750 OW progr.
100 80 50 70 300 1.900
Staatsondernemingen srd
167 4.020 335 670 167 5.359
101 101
201 67 167
5.895
Eigen besparing:totaal US$ 1.625 Mln Schenking: Totaal US$ 155 Mln
1.256 418
375 125
4.188 100
Lening: Totaal US$ 1.880 Mln
4.691 6.365
1400 1900
1.607 5.895
usd
50 Energie/ Mijnbouw 1.200 Delfstoffen/ Verwerking 100 200 50 1.600
30 30 Agrarisch 60 Telecommunicatie 20 Transport 50 Media
1.760 1250 Aardolie/ Agrarisch 30 Energie, Mijnbouw,Telecom,Tran 480 sport 1760
Uitgaande van de bovenstaande gegevens zal een bedrag van (SRD 6.365 (U$ 1900) mln – SRD 1.675 (U$ 500) mln =) SRD 4.690 (U$ 1400) miljoen het totaal te investeren bedrag van circa SRD 6.365 (U$ 1900) miljoen completeren. Verder kan vastgesteld worden dat conform de Wet op de Staatsschuld en op basis van het huidige Bruto Binnenlands Product van circa SRD 12.757 (U$ 3808) miljoen, rekening houdende met het leningenplafond voor internationale leningen van circa 35% van het BBP, thans circa SRD 4.466 (U$ 1333) miljoen (0.35 x SRD 12.757 (U$ 3808) miljoen) op de internationale kapitaalmarkt geleend mag worden, terwijl dat nationaal gaat om een bedrag van circa SRD 3.183 (U$ 950) miljoen, 25% van het BBP dus. Als land hebben wij thans een buitenlandse leenruimte van circa SRD 2.221 (U$ 663) miljoen, zijnde circa SRD 4.466 (U$ 1333) miljoen minus de huidige buitenlandse schuld van circa SRD 2.245 (U$ 670) miljoen, terwijl wij nationaal nog een leenruimte hebben van circa SRD 3.183 (U$ 950) miljoen – SRD 1.802 (U$ 538) miljoen = SRD 1.544 (U$ 461) miljoen. De totale huidige leenruimte, zowel nationaal als internationaal bedraagt dus circa SRD 2.221 (U$ 663) miljoen + SRD 1.544 (U$ 461) miljoen = SRD 3.765 (U$ 1124) miljoen. Vanwege de groei van het Bruto Binnenlands Product met circa SRD 4.315 (U$ 1288) miljoen gedurende 2012-2016 zal de buitenlandse leenruimte, gedurende de planperiode toenemen met circa SRD 1.511 (U$ 451) miljoen (0.35 x SRD 4.315 (U$ 1288) miljoen groei BBP), terwijl nationaal een extra leenruimte van circa SRD 1.079 (U$ 322) mln ontstaat; een totale extra leenruimte van circa SRD 2.590 (U$ 773) mln dus. De regering
230 Ontwikkelingsplan 2012 - 2016
zal, op grond van het voorgaande, op zeer korte termijn deskundigen aanwijzen die de beoogde ontwikkeling zullen helpen sturen door middel van het toepassen van werkbare constructies die hun nut reeds in onze moderne wereld hebben bewezen. De Regering is vastbesloten om, los van de bekende constructies die mede de basis moeten leggen voor duurzame ontwikkeling, andere creatieve financieringsmodaliteiten serieus te bestuderen, zodat op verantwoorde wijze, rekening houdend met duurzaamheid en de belangen van de Surinaamse bevolking, de ontwikkeling ter hand genomen kan worden. Tot één van de reële mogelijkheden behoort het verruimen van de leenruimte van de Surinaamse overheid. Monitoring van dit in deze planperiode uit te voeren programma in de zin van aanpassingen plegen op grond van de gewijzigde objectieve omstandigheden, zowel nationaal als internationaal, is van enorm groot belang. De Regering zal daarom onder andere het Planbureau en alle andere verantwoordelijke instanties voor planning en monitoring van ontwikkelingsprojecten zodanig versterken, dat de voorgenomen transformatie correct ter hand genomen kan worden.
Ontwikkelingsplan 2012 - 2016 231
