INHOUD Voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . v DEEL I.
ACTUELE ONTWIKKELINGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
Hfdst. I.
Actuele ontwikkelingen familiaal vermogensrecht 2013 Renate Barbaix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
I.
II. A. 1.
2. a.
b. (i)
3.
Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 1. Opzet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 2. Recht in beweging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Tendensen in het relatievermogensrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Huwelijksvermogensrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Wettelijk stelsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 3. Pro memorie – statuut – groepsverzekeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 4. Cass. 14 november 2013 – bestuur van het gemeenschappelijk vermogen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 5. Cass. 28 november 2013 – vergoedingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Conventionele stelsels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Huwelijkscontracten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 6. Wet 17 maart 2013 – handelingsbekwaamheid – algemeen . . . . . . . . 7 7. Wet 17 maart 2013 – handelingsbekwaamheid – buitengerechtelijke bescherming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 8. Wet 17 maart 2013 – handelingsbekwaamheid – rechterlijke bescherming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 9. Wet 17 maart 2013 – rechterlijke bescherming – huwelijksvoordelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 10. Wet 17 maart 2013 – rechterlijke bescherming – andere bedingen . . 10 11. Wet 14 januari 2013 en wet 21 december 2013 – vormvereisten – publiciteit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Conventionele huwelijksvermogensstelsels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Het gemeenrechtelijke karakter van het wettelijk stelsel . . . . . . . . . . . . . 12 12. Probleemstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 13. GwH 7 maart 2013 – preferentiële toewijzing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 14. GwH 7 maart 2013 – beoordeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Addendum 1 – krachtlijnen wetsontwerp HVR I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 15. Wetsontwerp HVR I – individuele levensverzekeringen . . . . . . . . . . 16
Intersentia
vii
Inhoud
4.
B. 1. 2.
III. A.
B.
IV. A. 1. 2.
viii
16. Wetsontwerp HVR I – aanvullende pensioenen . . . . . . . . . . . . . . . . . 17. Wetsontwerp HVR I – vergoedingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18. Wetsontwerp HVR I – preferentiële toewijzing . . . . . . . . . . . . . . . . . . Addendum 2 – krachtlijnen voorontwerp van wet HVR II . . . . . . . . . . . 19. Voorontwerp van wet HVR II – basisstelsels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20. Voorontwerp van wet HVR II – conventioneel gemeenschapsstelsel – inbreng in het gemeenschappelijk vermogen . . . . . . . . . . . . . 21. Voorontwerp van wet HVR II – conventioneel gemeenschapsstelsel – verdeling van het gemeenschappelijk vermogen . . . . . . . . . . 22. Voorontwerp van wet HVR II – conventioneel gemeenschapsstelsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23. Voorontwerp van wet HVR II – basisstelsel van scheiding van goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24. Voorontwerp van wet HVR II – samenwoningsvoordelen . . . . . . . . . Samenwoningsvermogensrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Aard van de wettelijke samenwoning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25. Cass. 17 januari 2013 – gevolgen van de (wettelijke) samenwoning . Samenwoningsovereenkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26. Wet 17 maart 2013 – handelingsbekwaamheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27. Reparatie wet 17 maart 2013 – handelingsbekwaamheid . . . . . . . . . Tendensen in het erfrecht. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wettelijke devolutie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28. GwH 7 november 2013 – omvang erfrecht langstlevende wettelijk samenwonende partner . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Addendum 3 – krachtlijnen wetsvoorstel Erfrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29. Wetsvoorstel Erfrecht – wettelijke devolutieregels . . . . . . . . . . . . . . . 30. Wetsvoorstel Erfrecht – reserve . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31. Wetsvoorstel Erfrecht – erfovereenkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32. Wetsvoorstel Erfrecht – verdeling van de nalatenschap . . . . . . . . . . . Tendensen in het schenkingen- en testamentenrecht . . . . . . . . . . . . . . . . Algemene geldigheidsvereisten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Toestemming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33. Cass. 14 januari 2013 – dwaling over de oorzaak . . . . . . . . . . . . . . . . Handelingsbekwaamheid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34. Wet 17 maart 2013 – algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35. Wet 17 maart 2013 – bescherming goederen – dubbel spoor . . . . . . . 36. Wet 17 maart 2013 – buitengerechtelijke bescherming . . . . . . . . . . . 37. Wet 17 maart 2013 – rechterlijke bescherming . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38. Wet 17 maart 2013 – rechterlijke bescherming – (on)bekwaamheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39. Wet 17 maart 2013 – rechterlijke bescherming – bewind. . . . . . . . . . 40. Wet 17 maart 2013 – inwerkingtreding en overgangsbepalingen . . .
18 19 20 20 20 21 21 21 22 22 23 23 23 24 24 25 25 25 25 27 27 27 28 28 29 29 29 29 30 30 31 32 32 32 33 34
Intersentia
Inhoud
a. (i)
(ii)
b. (i)
(ii)
3.
B. 1.
De mogelijkheid tot aanvaarding van beschikkingen onder kosteloze titel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Buitengerechtelijke bescherming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41. Wet 17 maart 2013 – aanvaarding van beschikkingen onder kosteloze titel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rechterlijke bescherming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42. Wet 17 maart 2013 – bekwaamheid en bewindsbevoegdheid . . . . . . 43. Wet 17 maart 2013 – bewind – bijstand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44. Wet 17 maart 2013 – vertegenwoordiging – aanvaarding van beschikkingen onder kosteloze titel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De mogelijkheid tot beschikken onder kosteloze titel . . . . . . . . . . . . . . . . Buitengerechtelijke bescherming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45. Wet 17 maart 2013 – schenking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46. Wet 17 maart 2013 – uiterste wilsbeschikking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rechterlijke bescherming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47. Wet 17 maart 2013 – (on)bekwaamheid en bewindsbevoegdheid. . . 48. Wet 17 maart 2013 – art. 905 BW – bekwaamheid na machtiging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49. Wet 17 maart 2013 – art. 905 BW – materieel toepassingsgebied . . 50. Wet 17 maart 2013 – art. 905 BW – personeel toepassingsgebied. . . 51. Wet 17 maart 2013 – art. 905 BW – wilsgeschiktheid . . . . . . . . . . . . 52. Wet 17 maart 2013 – art. 905 BW – behoeftigheid . . . . . . . . . . . . . . . 53. Wet 17 maart 2013 – art. 905 BW – vormvoorwaarden . . . . . . . . . . 54. Wet 17 maart 2013 – art. 905 BW – andere modaliteiten . . . . . . . . . 55. Wet 17 maart 2013 – art. 905 BW – sanctie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56. Wet 17 maart 2013 – art. 499/7, § 4 BW – uitzonderlijke vertegenwoordigingsbevoegdheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rechtsbekwaamheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57. Wet 17 maart 2013 – algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58. Wet 17 maart 2013 – toepassingsgebied ratione personae . . . . . . . . . 59. Wet 17 maart 2013 – toepassingsgebied ratione personae – tussenpersoonstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60. Wet 17 maart 2013 – toepassingsgebied ratione temporis . . . . . . . . . Testamenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vormvereisten testament . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61. Cass. 22 maart 2013 – territoriale bevoegdheid van de notaris bij het verlijden van een testament . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hfdst. II.
I.
35 35 35 35 35 36 36 37 37 37 37 38 38 38 38 39 40 41 41 42 42 42 44 44 44 46 46 47 47 47
Actuele ontwikkelingen zakenrecht 2013 Nicolas Carette . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 1. Opzet en afbakening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
Intersentia
ix
Inhoud
II. A. III. A.
B. 1.
2.
a. b. 3.
IV. A.
B. 1.
2.
x
Onderscheid der goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Roerende en onroerende goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Cass. 13 september 2013: (onroerende) werken (verwijzing) . . . . . . . Eigendom en vermogen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Cass. 13 september 2013: voorwerp onroerend eigendomsrecht (verwijzing) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fiduciaire eigendom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fiduciaire eigendom tot beheer: kwaliteitsrekeningen . . . . . . . . . . . . . . . 5. Wet 22 november 2013: wettelijke grondslag voor (sommige) kwaliteitsrekeningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fiduciaire eigendom tot zekerheid: eigendomsvoorbehoud en eigendomsoverdracht tot zekerheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Nieuwe pandwet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Eigendomsvoorbehoud . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Nieuwe pandwet: art. 69 e.v. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fiduciaire eigendomsoverdracht tot zekerheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Nieuwe pandwet: art. 62 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rechtsmisbruik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. Cass. 21 maart 2013: wanverhouding vereist onderzoek voordeel en nadeel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mede-eigendom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Appartementsmede-eigendom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. Wet 17 augustus 2013: verlenging coördinatietermijn . . . . . . . . . . . . 11. Procesbevoegdheid VME . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12. Cass. 18 oktober 2013: aansprakelijkheidsvordering VME tegen promotor/aannemer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13. Cass. 26 april 2013: procesbevoegdheid individuele mede-eigenaar m.b.t. gemeenschappelijke delen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14. Cass. 13 september 2013: privatieve vs. gemeenschappelijke aard buitenparkeerplaatsen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gemeenrechtelijke mede-eigendom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Aanspraken t.a.v. onverdeeld goed . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16. Cass. 28 juni 2013: afzonderlijke huur door verschillende mede-eigenaars aan zelfde derde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Beëindiging door verdeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17. Art. 815 BW en vrijwillige mede-eigendom. Overzicht . . . . . . . . . . . 18. Brussel 18 juni 2013: art. 815 BW niet van toepassing op vrijwillige mede-eigendom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19. Cass. 20 september 2013: art. 815 BW niet van toepassing op vrijwillige mede-eigendom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
51 51 51 52 52 52 52 52 52 52 54 54 54 54 55 55 55 55 56 56 56 57 58 59 60 60 60 60 60 63 63 65 65
Intersentia
Inhoud
V.
Burenhinder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20. Overzicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Toepassingsvoorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Oorzakelijk verband . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21. Cass. 15 november 2013 (verwijzing) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Voorwaarde van nabuurschap. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22. Cass. 23 mei 2013: opstalhouder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Remedie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23. Cass. 15 november 2013: impact abnormale voorbestemdheid of gevoeligheid van schadelijdend erf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24. Cass. 15 november 2013 (vervolg): ereloon en kosten technisch raadsman onderdeel van compensatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . VI. Bezit en (verkrijgende) verjaring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25. Cass. 6 maart 2013: art. 2279 BW n.v.t. voor bewijs misdrijf . . . . . . VII. Natrekking en opstal. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Bouwen op andermans grond: artikel 555 BW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26. Cass. 10 oktober 2013: akkoord over behoud opstallen bij pacht vóór einde pacht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Opstal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27. Komende wetswijziging (verwijzing) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28. Cass. 13 september 2013: voorwerp onroerend eigendomsrecht anders dan grond. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29. Cass. 23 mei 2013: tijdstip ontstaan opstalrecht bij op te richten opstallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . VIII. Vruchtgebruik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Duur en beëindiging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30. Antwerpen 31 januari 2013: ontbindende voorwaarde i.g.v. insolvabiliteitsprocedure of ontbinding vennootschap . . . . . . . . . . . . IX. Erfdienstbaarheden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Indeling en ontstaan van erfdienstbaarheden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31. Algemeen. Ontstaanswijzen erfdienstbaarheden . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Titel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32. Cass. 12 december 2013: titel = negotium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Bestemming door de huisvader. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34. Cass. 21 maart 2013: afvoer afvalwater is niet-voortdurend . . . . . . . 35. Cass. 25 maart 2013: uitzichten. Verbintenis verkoper tot verwijdering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Wettelijke (en natuurlijke) erfdienstbaarheden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Wettelijke erfdienstbaarheden van privaat nut. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a. Recht van uitweg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37. Cass. 3 mei 2013: geen ingeslotenheid als uitweg mogelijk via ander erf van zelfde eigenaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Intersentia
70 70 70 70 70 70 70 71 71 72 73 73 73 73 73 75 75 75 77 78 78 78 79 79 79 79 79 80 80 80 81 81 81 81 81 82 xi
Inhoud
38. Cass. 26 september 2013: recht van uitweg en gedoogzaamheid . . . . 82 39. Cass. 26 september 2013 (vervolg): ingeslotenheid door splitsing . . . 83 DEEL II.
ACTUELE TOPICS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
Hfdst. I.
Onbekwamen in het vermogensrecht Tim Wuyts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
I. II. A. B. 1. 2. C. 1. 2. 3. III. A. B. 1. 2. a. b. c. d. C. 1. 2. a. b. c. (i) (ii) (iii) d. (i) (ii) (iii) e. f. (i) (ii) xii
Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 Minderjarigen in het vermogensrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 Capita selecta van machtigingbehoevende rechtshandelingen . . . . . . . . 89 Mechanismen tegen wanbeheer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 Wettelijke beschermingsmechanismen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 Conventionele beschermingsmechanismen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 De voogd ad hoc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 Machtigingbehoevende rechtshandelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 Bezoldiging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 Omvang van het mandaat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 Wilsonbekwame meerderjarigen in het vermogensrecht . . . . . . . . . . . . 100 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 De buitengerechtelijke bescherming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 De lastgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 Andere buitengerechtelijke maatregelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 De bewindsclausule. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 De private stichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 De stichting van openbaar nut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 De rechterlijke bescherming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 De nieuwe wet in hoofdlijnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 Capita selecta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 Het bewind zelf inrichten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 De opdracht van de bewindvoerder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 Enkele gevolgen op familiaal vermogensrechtelijk vlak . . . . . . . . . . . . . 132 Schenkingen en testamenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 Huwelijkscontracten en samenwoningsovereenkomsten . . . . . . . . . . . . 136 Plaatsvervangende schenkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138 De sanctionering van de handelingsonbekwaamheid. . . . . . . . . . . . . . . 143 Tijdstip waarop de bescherming in werking treedt . . . . . . . . . . . . . . . . . 143 De vordering tot nietigverklaring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143 Bijzondere rechtsvorderingen tot nietigverklaring . . . . . . . . . . . . . . . . . 147 Betekeningen en kennisgevingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150 Machtigingbehoevende handelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153 Het nieuwe beschermingsstatuut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153 Capita selecta van machtigingbehoevende rechtshandelingen . . . . . . . 156 Intersentia
Inhoud
Hfdst. II.
I. II. A. B. 1. 2. 3. C. D. III. A. B. C. 1. 2. 3. D. E.
Vermogensplanning tussen echtgenoten: welke mogelijkheden? Ayfer Aydogan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De ongeldigheid van het aanwasbeding tussen echtgenoten volgens het gemeen recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het beding van aanwas en het verkoopverbod tussen echtgenoten: non-issue(?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Houdt artikel 1595 BW een verkoopverbod in? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De uitzonderingen op het verkoopverbod. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De ratio legis van het verkoopverbod . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tussenbesluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De essentie van het verkoopverbod . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Besluitvorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De ongeldigheid van het aanwasbeding tussen echtgenoten in het licht van de schuldeiserbescherming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De huwelijksvermogensrechtelijke context . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De heersende zaken- en verbintenisrechtelijke opvattingen over het beding van aanwas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Een belangrijke misvatting in de heersende leer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Conventionele onverdeeldheid vs. aanwasbeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . De rol van artikel 1561 Ger.W. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tussenbesluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Implicaties voor de geldigheid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Besluitvorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
167 168 168 170 171 176 177 178 185 186 186 189 191 191 193 196 197 199
DEEL III.
RECHT-UIT DE PRAKTIJK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201
Hfdst. I.
Knelpunten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203
Afdeling 1.
Gesplitste aankoop tussen ouders en kinderen. Middelen ter bescherming van de medegerechtigden Johan Verstraete. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203
I. II. III. IV. V.
Probleemstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Een te mijden fiscale valstrik – artikel 9 W.Succ.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . Uitsplitsing van de prijs voor blote eigendom en vruchtgebruik. . . . . . De aankoop van het vruchtgebruik op naam van beide ouders en de langst levende van hen – Aanwas van vruchtgebruik . . . . . . . . . . Voorwaarden van het in genot treden door de vruchtgebruikers (art. 600 en 601 BW) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Intersentia
203 204 206 206 207
xiii
Inhoud
VI.
Het echtscheidingsrisico – uitsluitingsclausule – wederbelegging in slechts een deel van een eigendom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . VII. De vrije beschikking over het eigen aandeel in de onverdeeldheid – vervreemdingsverbod – Het eigen recht van de schuldeisers van de deelgenoten om de verdeling uit te lokken (art. 1561 Ger.W.) . . . . . VIII. De (on)mogelijkheid voor de onverdeelde gerechtigden om te allen tijde uit onverdeeldheid te treden (art. 815 BW) – De rechten van de schuldeisers van de mede-eigenaars . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IX. Voorkeurrechten – Optie tot inkoop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . X. De verdeling van de lasten tussen vruchtgebruikers en blote eigenaars . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XI. Verzekering tegen brand en aanver wante risico’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . XII. Huurcontracten gesloten door de vruchtgebruiker – inkorting van de huurperiode door de blote eigenaars bij einde van het vruchtgebruik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XIII. Gezamenlijke verkoop van vruchtgebruik en blote eigendom. . . . . . . . Afdeling II.
I. II. A. B. III. A. B. 1. a. b. 2. IV.
208
209
212 213 214 215
217 218
De (weder)belegging in een onverdeeldheid met het gemeenschappelijk vermogen Ayfer Aydogan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221
Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Een geldige constructie … . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De rol van de (weder)belegging in het huwelijksvermogensrecht . . . . . De (weder)belegging in een onverdeeld breukdeel van een goed … . . . … die een (wijziging van het) huwelijkscontract vereist? . . . . . . . . . . . . Het bestendigheidsbeginsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het verband tussen de (weder)belegging en het bestendigheidsbeginsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De argumenten pro huwelijkscontract falen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De wettekst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De bedoeling van de wetgever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kritische analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
221 222 222 224 230 230 231 232 232 233 234 238
Afdeling III. Het gebruik van een buitenlandse trust(achtige) figuur door belasting plichtigen in België in het vizier Niels Appermont . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239 I. II. A. B. xiv
De nieuwe aangifteplicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het begrip “juridische constructie” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . In zijn eerste betekenis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . In zijn tweede betekenis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
240 241 241 244
Intersentia
Inhoud
III. IV. V. VI. VII.
Het begrip “oprichter” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het begrip “(potentieel) begunstigde” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sancties bij niet-aangifte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Op naar een doorkijkbelasting? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
245 246 247 248 249
Hfdst. II.
Clausules . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251
Afdeling I.
Is het gebruik van de Casman-clausule een fiscaal misbruik? Nicolas Geelhand de Merxem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251
I. II. III. A. B. 1. 2. IV. A. B. 1. C. D. E. F. G. V.
Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De ‘Casman-clausule’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het regime van de Casman-clausule . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Civielrechtelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fiscaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bij het eerste overlijden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bij het tweede overlijden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fiscaal misbruik? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De stelling van de rulingdienst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De toepassingsvoorwaarden van het fiscaal misbruik . . . . . . . . . . . . . . Het voorhanden zijn van fiscaal misbruik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het tegenbewijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De sanctie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De rechtsleer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De toepassing in de tijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Enkele terloopse beschouwingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
251 253 254 254 255 255 257 259 259 259 259 265 266 267 268 268 269
Hfdst. III.
Procedure-aspecten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271
Afdeling I.
Enkele procedurele knelpunten inzake geschillen tussen mede-eigenaars Frédéric Dupon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271
I. A. B. II. A. B. C.
Mede-eigendom als haard van conflictsituaties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Terminologische afbakening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Potentiële conflicten tussen mede-eigenaars . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Procedurele aspecten van de vorderingen tussen mede-eigenaars inzake geschillen tijdens de onverdeeldheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het materieel geschil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De procespartijen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De wijze van inleiding van de vordering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Intersentia
271 271 272 274 274 275 278 xv
Inhoud
D. III. A. B. C. D. IV.
xvi
De bevoegde rechtbank . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vorderingen tussen mede-eigenaars inzake de uitonverdeeldheidtreding ingevolge een patstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het materieel geschil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De procespartijen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De wijze van inleiding van de vordering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De bevoegde rechtbank . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Conclusie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
278 280 280 280 281 281 282
Intersentia
