Deel 3. Programmabegroting Paragrafen

Deel 3 Programmabegroting 2008 Paragrafen

183

184

INHOUDSOPGAVE Deel 3. Paragrafen 1. WEERSTANDSVERMOGEN ............................................................................................................... 187 1.1. INLEIDING ........................................................................................................................................ 187 1.1.1. Weerstandscapaciteit ............................................................................................................. 187 1.1.2. Beleidslijn................................................................................................................................ 188 1.2. VOLSTORTING DEELNAME AANDELENKAPITAAL N.V. NOM.................................................................. 189 1.3. EUROPESE REGIOPROGRAMMA'S / LEADER II .................................................................................. 189 1.4. BTW EUROPESE SUBSIDIES ............................................................................................................. 189 1.5. BESMETTING BERMGROND MET CYSTENAALTJES ................................................................................ 190 1.6. HOOGOVENSLAKKEN ........................................................................................................................ 190 1.7. BLAUWESTAD ................................................................................................................................... 190 1.8. HERSCHIKKING VAN TAKEN IN HET WATERBEHEER .............................................................................. 192 1.9. BTW-COMPENSATIEFONDS ............................................................................................................... 192 1.10. RIJKSBEZUINIGINGEN...................................................................................................................... 193 1.11. GEWAARBORGDE GELDLENINGEN.................................................................................................... 193 1.12. ZUIDERZEELIJN (HST).................................................................................................................... 193 1.13. MEERSTAD .................................................................................................................................... 194 1.14. RISICO'S BIJ AAN- EN VERKOOP GRONDEN IN DE ULSDERPOLDER ...................................................... 195 1.15. AFSCHRIJVING OP GEBOUWEN ........................................................................................................ 195 1.16. GLASTUINBOUW EEMSMOND ........................................................................................................... 195 1.17. PERSLEIDING GRONINGEN - DELFZIJL.............................................................................................. 195 1.18. SPECIFIEKE UITKERINGEN VOOR HOOFDKANALEN ............................................................................. 196 1.19. KUNSTWERKEN WEGEN EN KANALEN ............................................................................................... 196 1.20. CIVIELE PROCEDURE OVER SCHUUR MET AANBOUW ......................................................................... 196 1.21. EXTERN VEILIGHEIDSBELEID............................................................................................................ 197 1.22. ACTIEPLAN CULTUURBEREIK ........................................................................................................... 197 1.23. W ACHTGELDREGELING STATENLEDEN............................................................................................. 197 1.24. ACTUALISATIE PROJECTRISICO'S ..................................................................................................... 197 2. FINANCIERINGSPARAGRAAF 2008 ................................................................................................. 199 2.1. ALGEMEEN....................................................................................................................................... 199 2.2. ONTWIKKELING RENTETARIEVEN ....................................................................................................... 199 2.2.1. Kapitaalmarkt.......................................................................................................................... 200 2.2.2. Geldmarkt ............................................................................................................................... 200 2.3. FINANCIERINGSBELEID 2008............................................................................................................. 200 2.3.1. Meerjarige liquiditeitsprognose 2008-2011............................................................................. 200 2.3.2. Liquiditeitsprognose 2008....................................................................................................... 200 2.4. UITZETTINGEN.................................................................................................................................. 201 2.4.1. Kortlopende uitzettingen ......................................................................................................... 201 2.4.2. Toezicht kortlopende middelen............................................................................................... 201 2.4.3. Langlopende uitzettingen ....................................................................................................... 201 2.4.4. Langlopende opgenomen middelen ....................................................................................... 204 2.4.5. Toezicht langlopende middelen.............................................................................................. 204 3. BEDRIJFSVOERING ........................................................................................................................... 205 3.1. PERSONEEL & ORGANISATIE............................................................................................................. 205 3.1.1. Organisatieontwikkeling.......................................................................................................... 205 3.1.2. Personeelsbeleid .................................................................................................................... 206 3.1.3. CAO ........................................................................................................................................ 206 3.2. ICT-BELEIDSPLAN 2007-2009 .......................................................................................................... 206 3.3. FACILITAIRE DIENSTVERLENING ......................................................................................................... 207 3.4. FINANCIËN & CONTROL .................................................................................................................... 207 3.4.1. Rechtmatigheidtoets ............................................................................................................... 207 3.4.2. Doelmatigheid/Doeltreffendheid ............................................................................................. 208 3.5. W AT MAG HET KOSTEN ..................................................................................................................... 208

Inhoudsopgave

185

4. LOKALE HEFFINGEN ......................................................................................................................... 209 4.1. INLEIDING ........................................................................................................................................ 209 4.2. BELEID TEN AANZIEN VAN LOKALE HEFFINGEN .................................................................................... 209 4.3. LOKALE LASTENDRUK ....................................................................................................................... 209 4.4. OVERIGE HEFFINGEN ........................................................................................................................ 210 5. ONDERHOUD KAPITAALGOEDEREN .............................................................................................. 213 5.1. ONDERHOUD KAPITAALGOEDEREN WEGEN EN KANALEN ..................................................................... 213 5.2. HUISVESTING ................................................................................................................................... 214 5.3. ICT ................................................................................................................................................. 215 6. GRONDBELEID ................................................................................................................................... 217 7. VERBONDEN PARTIJEN .................................................................................................................... 219 7.1. PROGRAMMA ONDERNEMEND GRONINGEN ........................................................................................ 219 7.1.1. Essent ..................................................................................................................................... 219 7.1.2. Groningen Seaports................................................................................................................ 220 7.1.3. Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij (NOM) ..................................................................... 220 7.2. PROGRAMMA W ONEN ....................................................................................................................... 221 7.2.1. Ontwikkelingsmaatschappij Delfzijl (OMD)............................................................................. 221 7.2.2. Blauwestad ............................................................................................................................. 221 7.2.3. Gemeenschappelijke Exploitatie Maatschappij Meerstad ...................................................... 221 7.3. PROGRAMMA BEREIKBAAR GRONINGEN ............................................................................................ 222 7.3.1. Groningen Airport Eelde (GAE) .............................................................................................. 222 7.3.2. OV-bureau Groningen Drenthe .............................................................................................. 222 7.4. PROGRAMMA SCHOON/VEILIG GRONINGEN ........................................................................................ 223 7.4.1. Waterbedrijf Groningen .......................................................................................................... 223 7.5. PROGRAMMA W ELZIJN, SOCIAAL BELEID, CULTUUR ............................................................................ 223 7.5.1. Oikocredit................................................................................................................................ 223 7.6. PROGRAMMA BESTUUR .................................................................................................................... 224 7.6.1. Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN) ................................................................. 224 7.6.2. Interprovinciaal Overleg (IPO) ................................................................................................ 224 7.6.3. Bestuuracademie Noord-Nederland (BANN) ......................................................................... 225 7.6.4. Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) ................................................................................... 225 7.6.5. Noordelijke Rekenkamer ........................................................................................................ 226

186

Inhoudsopgave

1. Weerstandsvermogen 1.1. Inleiding Op basis van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) 2004 zijn de provincies verplicht aan de Begroting en Rekening een paragraaf Weerstandsvermogen toe te voegen. Volgens de voorschriften bevat deze paragraaf ten minste: a. een inventarisatie van de weerstandscapaciteit; b. een inventarisatie van de risico's (inclusief openeinderegelingen, bedrijfsvoering, financiering, positieve risico's en voorzieningen); c. het beleid omtrent de weerstandscapaciteit en de risico's (o.a. risicomanagement). De weerstandscapaciteit bestaat uit de middelen en mogelijkheden waarover de provincie beschikt om niet begrote kosten, die onverwachts optreden en substantieel gedekt moeten worden, op te vangen. Het gaat om die elementen waaruit tegenvallers eventueel bekostigd kunnen worden zoals bijvoorbeeld algemene reserve, maar ook onbenutte belastingcapaciteit en stille reserves. Stille reserves zijn de meerwaarden van activa die te laag of tegen nul zijn gewaardeerd, doch direct verkoopbaar zijn indien men dat zou willen. Onderscheid wordt gemaakt in incidentele en structurele weerstandscapaciteit. Met incidenteel wordt bedoeld het vermogen om calamiteiten en eenmalige tegenvallers op te kunnen vangen zonder dat deze invloed heeft op de voortzetting van taken op het geldende niveau. Met structurele weerstandscapaciteit worden middelen bedoeld die permanent ingezet kunnen worden om tegenvallers in de lopende exploitatie op te vangen, zonder dat dit ten koste gaat van de uitvoering van de bestaande taken. De risico’s, die relevant zijn voor het weerstandsvermogen zijn niet anderszins te ondervangen. Reguliere risico’s - risico’s die zich regelmatig voordoen en die veelal goed meetbaar zijn - maken geen deel uit van de risico’s opgenomen in de paragraaf weerstandsvermogen. Hiervoor kunnen verzekeringen worden afgesloten of voorzieningen worden getroffen. Onder risico's verstaan de voorschriften alle voorzienbare risico's waarvoor geen voorzieningen zijn gevormd of niet tot afwaardering van activa hebben geleid en van materiële betekenis kunnen zijn in relatie tot het balanstotaal of het eigen vermogen. Het gaat daarbij onder andere om: • aanspraken als gevolg van de door de provincie gegarandeerde geldleningen aan instellingen; • eventuele door de provincie te betalen afkoopsommen; • schadeclaims; • risico's die voortvloeien uit mogelijke aanspraken op vermogensschade, die niet verzekerd zijn/kunnen worden.

1.1.1. Weerstandscapaciteit Ernst & Young heeft in 1999 en 2004 een onderzoek gedaan naar de minimaal benodigde weerstandscapaciteit. Er is onderzoek gedaan naar de risico's die de provincie loopt. Uiteindelijk is de omvang van de aan te houden reserve vooral afhankelijk van het risicoprofiel. Uit vergelijking van de provincie Groningen met andere provincies is gebleken dat de financiële positie van de provincie Groningen ten opzichte van de andere provincies in de afgelopen jaren is verslechterd. Deze ontwikkeling is toe te schrijven aan het meer participeren in grote projecten. Uit de vergelijking komt tevens naar voren dat de structurele weerstandscapaciteit (vooral bepaald door de belastingcapaciteit bij de opcenten motorrijtuigenbelasting) van de provincie Groningen relatief laag is. Dit pleit voor een stevige algemene reservepositie. De weerstandscapaciteit wordt gedefinieerd als de vrije ruimte in de algemene reserve, vrij aanwendbare bestemmingsreserves, onbenutte belastingcapaciteit, het gereserveerde bedrag voor onvoorziene uitgaven en de verwachte begrotingsruimte. Reservepositie De omvang van de reservepositie (vrije ruimte Algemene Reserve en bestemmingsreserves) wordt door ons per ultimo 2006 berekend op ca. € 24,97 miljoen. Het aanwenden van deze middelen leidt er echter wel toe dat de opbrengst wegens bespaarde rente, die nu in de begroting als algemeen dekkingsmiddel wordt gebruikt, zal afnemen.

Weerstandsvermogen

187

Belastingcapaciteit De belastingcapaciteit heeft betrekking op extra inkomsten die de provincie Groningen kan genereren als het maximum aantal opcenten op de motorrijtuigenbelasting wordt geheven (105,0) in vergelijking met de opbrengst bij het op dit moment geldende tarief (per 1 april 2007: 77,2 opcenten). Deze capaciteit kan per 1 april 2007 wordt berekend op ca. € 14,81 miljoen. Omdat de door uw Staten vastgestelde verhoging van het aantal opcenten per 1 april 2008 (+ 0,8%) geringer is dan de maximale stijging van het maximum aantal opcenten (+ 2,8%) neemt deze capaciteit in 2008 toe tot ca. € 16,26 miljoen. Gereserveerde middelen voor onvoorziene uitgaven In de Programmabegroting 2008 is voor de periode 2008-2011 jaarlijks een bedrag van ca. € 671.000 gereserveerd voor het opvangen van werkelijk onvoorziene en onvermijdbare uitgaven. Dit bedrag is ontstaan op basis van gebleken historische behoefte om onvoorziene en onvermijdbare uitgaven jaarlijks op te vangen. Verwachte begrotingsruimte 2008-2011 Op basis van actuele financiële meerjarenramingen verwachten wij de onderstaande begrotingsruimte: Tabel 1.1: Verwachte begrotingsruimte 2008-2011 Omschrijving

(bedragen x € 1.000) 2008 2009 2010

2011

Verwachte begrotingsruimte (- = tekort)

2.568

3.745

3.462

3.941

Er past bij deze cijfers nog wel enig voorbehoud. De provincies zijn momenteel in overleg met Rijk over een te sluiten bestuursakkoord. Een essentieel onderdeel van dat bestuursakkoord is de wijze waarop de bezuinigingstaakstelling uit het regeerakkoord 2007-2011 inzake het afromen van de provinciale vermogens nader vorm zal worden gegeven.

1.1.2. Beleidslijn In 2004 hebben wij aan de Statencommissie Bestuur en Financiën de meest recente rapportage over het minimaal benodigd weerstandsvermogen voorgelegd. In een begeleidende notitie hebben wij aangegeven dat er geen functionele redenen zijn om van het advies van de accountant inzake de omvang af te wijken. Dat houdt in dat wij in principe € 23 miljoen aan willen houden als financieel weerstandsvermogen. Sinds 2004 hebben wij dit bedrag verhoogd met een reservering van € 1,25 miljoen ten behoeve van sindsdien ontstane ingeschatte risico's. In totaal is er een minimaal weerstandsvermogen noodzakelijk van € 24,25 miljoen. In de loop van dit najaar zullen wij opnieuw een onderzoek laten uitvoeren naar de minimaal benodigde weerstandscapaciteit. Wij stellen ons op het standpunt dat tot op het moment dat er een nieuw onderzoek naar de minimaal benodigde weerstandscapaciteit is uitgevoerd de norm uit de vorige collegeperiode gehandhaafd blijft. Indien en voor zover er in deze collegeperiode een beroep wordt gedaan op het bedrag van € 24,25 miljoen, zal aanvulling in beginsel via rekeningsaldi moeten geschieden. Indien er geen positief rekeningsaldo optreedt, zal tijdelijk genoegen moeten worden genomen met een lager bedrag. In die omstandigheid moet naar bevind van zaken worden gehandeld. Zou er zich een grote "financiële ramp" voordoen dan zal er niet aan te ontkomen zijn om gedurende een aantal jaren voor aanvulling van het saldo ook begrotingsruimte aan te wenden. Teneinde eindeloze discussies over de vraag wat een financiële ramp is te voorkomen, stellen wij voor daarvoor een vuistregel te hanteren van minimaal 10% van het benodigde vermogen van € 24,25 miljoen. Gelet op het feit dat de vrije ruimte in de Algemene Reserve en de bestemmingsreserves per 31 december 2006 € 24,97 miljoen bedraagt is deze toereikend om de minimale benodigde reservering van € 24,25 miljoen mogelijk te maken. Of de omvang van de minimaal aan te houden weerstandscapaciteit na 2007 ook € 24,25 miljoen moet bedragen, is de vraag. In de loop van de tijd zal het risicoprofiel wijzigen. Teneinde met dat gegeven rekening te houden is het naar onze mening nodig van tijd tot tijd opnieuw een discussie daarover te voeren. Het eerstvolgende moment voor een dergelijke discussie is na het aangekondigde onderzoek komend najaar.

188

Weerstandsvermogen

In de navolgende subparagrafen worden de te onderkennen risico's beschreven. In de paragrafen 1.2 tot en met 1.24 zijn de wijzigingen ten opzichte van de meest recente risico's, zoals vermeld in de paragraaf Weerstandsvermogen bij de Jaarrekening 2006, cursief weergegeven. Indien een beschreven risico niet langer een financieel risico vormt, dan wordt dit vermeld in deze paragraaf. In de volgende rapportage over het weerstandsvermogen verdwijnt het risico uit de paragraaf weerstandsvermogen.

1.2. Volstorting deelname aandelenkapitaal N.V. NOM Bij de oprichting van de NOM is afgesproken dat de NOM een beroep kan doen op de aandeelhouders het aandelenkapitaal vol te storten. Voor de provincie Groningen telt die verplichting tot een bedrag van € 3,49 miljoen. De kans dat de NOM daar een beroep op doet wordt, gezien de huidige en verwachte liquiditeitspositie van de NOM, zeer klein geacht. Om die reden hebben wij al in de Voorjaarsnota 2000 voorgesteld de jaarlijkse reservering van € 151.563,-- voor het opvangen van de kosten, die voortvloeien uit een eventuele volstorting van onze deelname in het aandelenkapitaal van de N.V. NOM, toe te voegen aan ons flexibel budget. De provincies Drenthe en Fryslân hebben, mede op basis van de verwachting dat de NOM geen beroep zal doen op de reservering, dit onderdeel geschrapt uit hun weerstandsvermogen. Ook onze verwachting is dat de NOM geen beroep zal doen op de reservering. In hun meerjarenplan 2007-2010 wordt daarover niet meer gesproken. Ofschoon de formeel juridische verplichting nog wel bestaat, komen wij, op basis van bovenstaande gegevens, tot de conclusie dat de reservering van een bedrag van € 3,49 miljoen binnen ons weerstandsvermogen, kan worden geschrapt.

1.3. Europese Regioprogramma's / LEADER II Voor de eindafrekeningen van de Doelstelling 2 en Doelstelling 5b-programma's (1994-1999) van de provincies Groningen en Drenthe voert de Europese Commissie controleonderzoeken uit op projectniveau. Deze controles resulteren mogelijk in correcties op de einddeclaraties, die de provincies in 2002 bij de Europese Commissie hebben ingediend. Het Doelstelling 5b-programma is inmiddels definitief afgesloten. Dit programma is in tegenstelling tot het Doelstelling 2-programma, niet onderworpen aan een nader auditonderzoek. Op basis van het voorlopige en gedeeltelijke afsluitingsvoorstel van de auditafdeling van de Europese Commissie wordt voor wat betreft het Doelstelling 2-programma vooralsnog een negatieve correctie van € 6,2 miljoen aangegeven, hiervan heeft circa € 3,7 miljoen betrekking op de provincie Groningen. Het betreft een gedeeltelijke afsluiting omdat het project Martinihal te Groningen buiten het voorstel is gehouden in verband met de nog lopende juridische procedures. Naar verwachting zal in de loop van 2007 meer duidelijkheid kunnen worden gegeven over het uiteindelijke afsluitingsbesluit van de Europese Commissie. Tegen een dergelijk besluit kan een bezwaar en beroepprocedure bij het Europese Hof worden gestart. Eventuele tekorten dienen in eerste instantie te worden gedekt door SNN-rentebaten. Het LEADER II programma Lauwersland (1994-1999) is definitief afgerekend. Momenteel voert de auditafdeling van de Europese Commissie een onderzoek uit naar het LEADER+-programma (2000-2006). Dit betreft een programma van het SNN. Echter, de financiële risico's met betrekking tot correcties op grond van de auditresultaten zijn voor rekening van de provincies Groningen, Drenthe en Fryslân. Gelet op de fase, waarin het auditonderzoek zich bevindt kan er nog geen indicatie worden gegeven van een eventuele negatieve correctie.

1.4. BTW Europese subsidies Er heeft lange tijd onduidelijkheid bestaan met betrekking tot de compensabele BTW bij Europese subsidies. Het ministerie van Financiën heeft daarover gesprekken gevoerd met de Europese Commissie. Bij brief van 18 juni 2007 heeft het ministerie aan de gemeente- en provinciebesturen laten weten dat naar de mening van de Europese Commissie de huidige praktijk (waarbij de compensabele BTW wel deel uitmaakt van de subsidieaanvragen) niet langer in overeenstemming blijkt te zijn met een bepaalde regel uit een Verordening van de Europese Gemeenschap. Dat betekent concreet dat de BTW-uitgaven die voor compensatie bij het BTW-compensatiefonds in aanmerking komen, na dagtekening van de brief (18 juni 2007) geen onderdeel meer mogen uitmaken van de betalingsaanvragen aan de Europese Commissie. Over de aanvragen vòòr dagtekening van de brief zal nog verder overleg plaats vinden met de Europese Commissie. Het ministerie van Financiën zal een onderzoek in laten stellen naar de omvang van de problematiek over de periode tot 18 juni 2007.

Weerstandsvermogen

189

Het ministerie van Financiën heeft al eerder (en wel bij brief van 10 mei 2004) aangegeven dat het Rijk het budgettaire risico op zich neemt met betrekking tot het BTW-deel van de Europese subsidies. Op grond daarvan heeft het IPO bij brief van 27 juni 2007 aan de ministers van Economische Zaken en Financiën gevraagd op welke wijze de toezegging uit de brief van 10 mei 2004, ook in de toekomst gestand zal worden gedaan. Gelet op het feit dat de omvang van het risico nog niet bekend is, zal de maximale omvang van circa € 3 miljoen in de paragraaf Weerstandsvermogen worden opgenomen.

1.5. Besmetting bermgrond met cystenaaltjes Langs de N363 zijn bermen aangevuld met grond die besmet bleek te zijn met cystenaaltjes (globodera pallida), welke aardappelmoeheid veroorzaken. De provincie is aansprakelijk gesteld voor schade die de aanliggende boeren ondervinden. De provincie is op 8 september 2004 in hoger beroep door het Gerechtshof te Leeuwarden veroordeeld tot betaling van de (nog nader te betalen) schade. Inmiddels is in opdracht van de betreffende boeren door een beëdigd taxateur een schaderapport opgesteld, waarbij de totale schade wordt getaxeerd op € 124.400,--. Uit periodiek onderzoek (november 2006) is gebleken dat van het traject Ranum-Roodeschool (N363) bepaalde bermgedeeltes aan weerszijden van de weg nog licht besmet zijn met cystenaaltjes. Gemiddeld is het aantal ten opzichte van het onderzoek van 2004 nog verder afgenomen, maar het percentage is nog te hoog om de bermen weer normaal ecologisch te beheren. In 2008 worden de bermen weer op het voorkomen van de globodera pallida onderzocht.

1.6. Hoogovenslakken Circa 70 km provinciale weg heeft een fundering bestaande uit hoogovenslakken. In deze funderingen doen zich veranderingen voor, waardoor het wegdek plaatselijk omhoog gedrukt wordt en verkeersonveilige situaties kunnen ontstaan. Er wordt van uitgegaan dat kan worden volstaan met het wegfrezen van de oneffenheden en slechte plekken en het aanbrengen van overlagingen op enkele slechte wegvakken. Het risico is aanwezig dat zich op enkele plaatsen ontwikkelingen zullen voordoen waardoor meer ingrijpende maatregelen nodig zijn. Een voorstel om een wegvak met ernstige schade duurzaam te herstellen is in voorbereiding. Dit voorstel betreft een gedeelte van de N366 bij Nieuwe Pekela, uit te voeren in 2008, kosten ca. € 2.200.000,-- en een gedeelte van de N361 (Menneweer-Lauwersoog), uit te voeren in de periode 2010-2015, kosten ca. € 2.100.000,--.

1.7. Blauwestad De provincie voert een actief grondbeleid bij het project Blauwestad. De maximale provinciale voorfinanciering bedraagt netto € 90 miljoen. Tegenover deze € 90 miljoen netto staat als financiële zekerheidsstelling de waarde van de woningbouwkavels in het plangebied. De waarde van de grond is ruimschoots voldoende om als dekking te fungeren voor de maximale cashflow en navolgende uitgaven. In overleg met de projectorganisatie Blauwe Stad en de private partijen is een "Beheersprotocol Blauwe Stad" vastgesteld. In dit protocol zijn nadere afspraken gemaakt over de begrotings- en verantwoordingsprocedures van de publieke en private exploitaties. Een belangrijk punt van aandacht vormt de uitputting van het investeringskrediet. Op 1 januari 2007 bedroeg de uitputting € 84,9 miljoen. De begroting voor 2007 voorziet in uitgaven van € 10,6 miljoen in 2007 zodat de uitgaven goed bewaakt dienen te worden. Er wordt in de begroting 2007 een aanvullende storting van de private partijen van € 9 miljoen opgenomen ter voorkoming van de overschrijding van de maximale voorfinanciering van € 90 miljoen. Voor het gebied Reiderwolde hebben wij gekozen voor particulier natuurbeheer. De VOF Agrarische Natuurvereniging Oost-Groningen (ANOG) is geselecteerd voor het uitvoeren van het natuurbeheer. Wij hebben een voorfinanciering ter beschikking gesteld aan de ANOG van maximaal € 0,5 miljoen. Dit bedrag is bedoeld om de voorbereidingskosten voor de inrichting te dekken. Deze lening is afkomstig van de Reserve Groen en drukt dus niet op het provinciaal investeringskrediet. Nu de uitvoering van het meer grotendeels is voltooid, is het zaak om sluitende afspraken te maken over beheer en onderhoud. Het gaat om contracten met de gemeenten, het waterschap en met de Stichting Het Groninger Landschap. Hieronder staan in een notendop een aantal potentiële financiële risico's die de provincie loopt in de nabije toekomst. Een raming van de bedragen is bijgevoegd. Wel wordt hierbij opgemerkt dat er hard wordt gewerkt aan beperking of eliminatie van de risico's. Voor een uitgebreidere beschrijving wordt verwezen naar de risicoanalyse Blauwestad (18 april 2007).

190

Weerstandsvermogen

Kompas1/ Zuidelijke vaarverbinding De zuidelijke vaarverbinding moet per 1 september 2008 gereed zijn. Als dat niet lukt, dan vervalt de Kompassubsidie voor het niet gerealiseerde deel en zal de provincie (samen met andere publieke partijen) moeten bijbetalen. Tot nu toe ligt alles op schema! De zuidelijke vaarverbinding is op 22 december 2006 apart aanbesteed en niet samen met de inrichting van Reiderwolde. Kompastechnisch en qua financiële administratie is het ook zeer gewenst om met twee bestekken te werken. Beide bestekken dienen goed op elkaar te zijn afgestemd. Reiderwolde In september 2006 hebben GS besloten om de VOF Agrarische Natuurvereniging Oost-Groningen (ANOG) aan te wijzen als particulier natuurbeheerder voor Reiderwolde. Op grond van een overeenkomst is de ANOG gehouden het Inrichtingsplan uit te voeren. In de overeenkomst is een planning opgenomen, die - gelet op de samenhang met de bouw van de 80 woningen in Reiderwolde - niet in het gedrang mag komen: mei - juni 2007 beschikking SN-subsidie juli - augustus 2007 aanvullende inrichtingssubsidie aanvragen 1 augustus 2007 overdracht gronden aan VOF ANOG en aanbesteding 1 september 2008 werk uitgevoerd en afgerekend Cruciaal wordt de datum van 1 augustus 2007! Gelet op de omvang van het werk dient de grond uiterlijk 1 augustus 2007 te worden verkocht aan de VOF ANOG, zodat de VOF nog een jaar de tijd heeft om het werk te realiseren. Volgens het contract met de VOF ANOG dient er vóór deze datum inzicht te zijn of de VOF redelijkerwijs in staat is om het afgesproken werk uiterlijk 1 september 2008 gereed te hebben. Indien deze datum niet wordt gehaald, dan zijn schadeclaims van de projectontwikkelaars mogelijk. Tekort € 1 miljoen voor compensatie Staatsbosbeheer (SBB) Door de keuze voor de ANOG (en niet voor Staatsbosbeheer) zijn er problemen ontstaan met SBB omdat deze instantie nog 20 ha te compenseren grond in bezit heeft, die overgedragen moet worden aan de projectorganisatie. Deze kwestie is opgelost. In het contract inzake de oplossing staat dat de provincie aan SBB grond en inrichting levert ter waarde van € 1,5 miljoen. Voor SBB is 22 ha gereserveerd in Reiderwolde. SBB wil dit niet meer in verband met ANOG. Verkoop van de 22 ha levert ca. € 0,5 miljoen op. De resterende € 1 miljoen dient te komen uit ILG. LNV is hier mordicus op tegen en stelt dat bij de eerste controle deze move onderzocht zal worden. Voorstel: nader overleg met LNV. Als dit geen oplossing biedt, dan komen voor de dekking andere EHS-fondsen in beeld. Vaarweg- en nautisch beheer Er dienen voor het komende vaar- en zwemseizoen duidelijke richtlijnen voor het nautisch beheer op het Oldambtmeer te zijn. Het is de bedoeling dat het nautisch beheer te zijner tijd overgaat naar het waterschap Hunze en Aa's, maar dit vergt overleg, duidelijkheid inzake financiën en proceduretijd. In overleg met de Gemeenschappelijk Regeling en waterschap zal de provincie daartoe eerst voorlopige maatregelen (doen) treffen. Omdat het nautisch beheer door Provinciale Staten moet worden toegewezen aan een bevoegd gezag, is hiermee een vergoeding gemoeid. Over de verdeling van deze kosten vindt nog overleg plaats met de projectorganisatie, het Waterschap en de overige publieke partijen. Instortende kwelsloten en wateroverlast Bij de Nieuweweg is in het najaar wateroverlast ontstaan. Voorts zijn er een aantal kwelsloten ingestort. Deze kwelsloten zijn aangelegd in het kader van de herinrichting met administratief karakter (HAK). DLG heeft hiervoor de ontwerpen gemaakt; de provincie was opdrachtgever. De kwelsloten zijn niet overgedragen aan het waterschap en toch is de HAK opgeheven. Momenteel wordt onderzocht wat de omvang is van herstelwerkzaamheden en of DLG een calamiteitenfonds heeft dat kan worden toegepast. Zo niet dan wordt naar de provincie gekeken.

Weerstandsvermogen

191

1.8. Herschikking van taken in het waterbeheer In de met de waterschappen Hunze en Aa's en Noorderzijlvest gesloten overeenkomsten in het kader van de 'Herschikking van taken in het waterbeheer' in 2000 is opgenomen dat de provincie zorg draagt voor de financiering van de vervangingsinvesteringen van de bestaande sluizen in de vaarwegen van de waterschappen behorende tot de categorie B (situatie 1 januari 1995). Voorts draagt de provincie voor 50% zorg voor de financiering van de meerkosten van baggerwerk dat nodig is ten behoeve van het vaarwegbeheer op de categorie B-vaarwegen, voor zover deze meerkosten uitsluitend het gevolg zijn van de aanwezigheid van klasse III en IV verontreinigde baggerspecie. Indien en voor zover bij het baggeren de aanwezigheid van klasse III en IV verontreinigde baggerspecie wordt geconstateerd, zal op het moment van baggeren een schatting moeten worden gemaakt van de hiermee gemoeide kosten voor de provincie. Ervan uitgaande dat eens per 25 jaar gebaggerd wordt, loopt dit risico door tot het jaar 2025.

1.9. BTW-compensatiefonds In 2003 is het BTW-compensatiefonds gestart. Sindsdien declareren de provincies de BTW die zij als overheid aan derden betalen, bij dat fonds. Het fonds wordt onder meer gevoed door een korting op het provinciefonds. Omtrent het definitief uit te nemen bedrag is een onderzoek gedaan door dezelfde onderzoeksinstantie die onderzoek heeft gedaan naar de raming van dat bedrag. De resultaten daarvan zijn inmiddels bekend en geven aan dat er op het Provinciefonds een korting moet worden toegepast van € 124 miljoen. Daarover is inmiddels een bestuurlijke afspraak tot stand gekomen. Het onderzoek naar de verdeling van het bedrag van de € 124 miljoen is inmiddels afgerond. Dat onderzoek is uitgevoerd samen met een onderzoek naar de nettering van specifieke uitkeringen. Daarmee wordt bereikt dat er niet meer twee soorten specifieke uitkeringen bestaan, te weten: oude uitkeringen die bij de introductie van het BTW-compensatiefonds reeds bestonden en worden uitgekeerd inclusief BTW, omdat daarmee in de korting op het provinciefonds rekening mee is gehouden. En anderzijds specifieke uitkeringen die ontstaan zijn na in introductie van het BTWcompensatiefonds, die netto worden uitgekeerd. Het resultaat is dat de korting op het Provinciefonds met ongeveer € 8,6 miljoen wordt teruggedraaid. Over de nettering van de specifieke uitkeringen is met het Rijk een overeenkomst gesloten. De gezamenlijke provincies hebben over het jaar 2005 een bedrag van ruim € 170 miljoen gedeclareerd bij het fonds. Dat betekent dat er in de loop van de tijd meer uitbesteed is. De daarmee gepaard gaande extra BTW-ontvangst door het Rijk wordt in het BTW-compensatiefonds gestort. In het jaar 2006 zijn afspraken tot stand gekomen over het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG). De zeggenschap over de gelden voor dat investeringsbudget gaat over van het Rijk naar de provincies. Met name bij de herinrichting van aangekochte gebieden komt ook de BTW ter sprake. De provincies voeren deze activiteiten uit als overheid en de BTW is dan compensabel. Teneinde daarvoor over de middelen te kunnen beschikken is het ILG-budget gekort met 3,7%. De daarmee corresponderende middelen zijn in het BTW-compensatiefonds gestort. Indien tussentijds blijkt dat er tussen de geraamde declaraties en de werkelijkheid grote verschillen ontstaan, wordt over dit punt opnieuw gesproken. Inmiddels zijn er afspraken tot stand gekomen om de termijn waarop dit bekend moest zijn te verlengen. In toenemende mate worden gemeenten en provincies (en ook de provincie Groningen) geconfronteerd met het probleem van verzekeraars die weigeren de volledige schade te vergoeden wanneer een verzekerde schade toebrengt aan provinciale eigendommen. Hun redenering is dat de BTW over een schade al gedeclareerd wordt bij het BCF. De provincies en gemeenten stellen zich op het standpunt dat het bij het BCF gaat om een financieringsconstructie die zich afspeelt tussen de lagere overheden en het Rijk. Derden kunnen daaraan geen voordeel ontlenen. De provincies worden immers gekort in het Provinciefonds voor de gedeclareerde BTW. Over dit punt is advies gevraagd aan een deskundige. Dat advies is inmiddels ontvangen en is onderwerp van bespreking met het verbond van verzekeraars. In het bestuursakkoord met de gemeenten wordt hierover naar voren gebracht dat de staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties bij dat overleg wordt betrokken.

192

Weerstandsvermogen

1.10. Rijksbezuinigingen De provincie is voor haar inkomsten in belangrijke mate afhankelijk van de algemene en specifieke uitkeringen van het Rijk. De uitkering uit het Provinciefonds hangt samen met de bestedingen van het Rijk. De provincie krijgt gedurende het jaar (mei-/juni- en september-/oktobercirculaire) informatie over de hoogte van de uitkeringen uit het Provinciefonds en het verwachte accres. Het accres wordt na afloop van het begrotingsjaar definitief vastgesteld op basis van de gerealiseerde ontwikkeling van de rijksuitgaven. De omvang van het accres is voorafgaand en gedurende het begrotingsjaar onzeker. Om tegenvallers zoveel mogelijk in meerjarig perspectief op te kunnen vangen, stellen wij onze ramingen voor de uitkering uit het provinciefonds op volgens ons eigen behoedzaam scenario. In hoeverre de daarmee opgebouwde buffer toereikend is, is vooraf niet aan te geven. Op basis van het regeerakkoord 2007-2011 van het in februari 2007 aangetreden kabinet verwachten wij dat de provincies opnieuw met ombuigingen op het Provinciefonds te maken zullen krijgen. In het nieuwe Collegeprogramma zijn afspraken gemaakt over hoe wij omgaan met deze rijksbezuinigingen. De provincies voeren momenteel met het Rijk een discussie over een tussen het Rijk en de provincies te sluiten bestuursakkoord. Een van de onderdelen van dat bestuursakkoord richt zich met name op de invulling van de taakstelling uit het regeerakkoord inzake het afromen van de provinciale vermogens (4 x € 200 miljoen in de periode 2008-2011). Of en wanneer er een bestuursakkoord tot stand komt is momenteel nog niet aan te geven. Naar verwachting bestaat er komend najaar wel duidelijkheid over de vraag of er wel of geen bestuursakkoord komt en wat de financiële consequenties zijn van de dan ontstane situatie. De financiële gevolgen van het één en ander zullen wij gelet op het voorgaande vertalen in een wijziging van de Programmabegroting 2008 in het kader van de Integrale Bijstelling 2007.

1.11. Gewaarborgde geldleningen Per 1 januari 2008 zal de provincie gewaarborgde geldleningen hebben uitstaan tot een bedrag van circa € 24,8 miljoen. Het betreft borgstellingen richting geldgevers ten behoeve van het Waterbedrijf Groningen, het Nationaal Groenfonds, diverse zorginstellingen en kredietgaranties voor drie bedrijven en instellingen. Door de borgstellingen loopt de provincie het risico tot overname van de aflossingsverplichting te moeten overgaan indien de geldnemers niet aan hun verplichtingen tegen de geldgevers kunnen voldoen. Om dit eventuele nadelige risico zichtbaar te maken, worden jaarlijks de solvabiliteit en liquiditeit van de betrokken instellingen beoordeeld. In de afgelopen jaren zijn de borgstellingen voor zorginstellingen in omvang aanzienlijk afgenomen. De provincie heeft per 1 juli 1985 het verlenen van garanties voor betaling van rente en aflossing van geldleningen aangegaan door instellingen in de gezondheidszorg beëindigd. Tot en met 2000 zijn nog wel garanties verleend in het geval dat bestaande geldleningen werden geconverteerd naar leningen met een lager rentepercentage. Per 1 januari 2001 heeft de provincie haar beleid aangescherpt door het verlenen van garanties bij conversie naar laagrentende leningen te beëindigen. Als uitzondering worden wel garanties verleend indien aangetoond kan worden dat het Waarborgfonds voor de Zorgsector (WfZ) de lening niet wil waarborgen. Doordat steeds meer leningen worden ondergebracht bij het WfZ neemt het risico op de portefeuille af. Dit fonds kan ingrijpen in de bedrijfsvoering van een zorginstelling wanneer dit financieel gezien noodzakelijk blijkt. De omvang van de gewaarborgde leningenportefeuille zal als gevolg van aflossen en het niet meer garanderen van nieuwe leningen de komende jaren gestaag afnemen.

1.12. Zuiderzeelijn (HST) Het project Zuiderzeelijn (HST) betreft de aanleg van een snelle openbaar vervoerverbinding tussen het Noorden en de Randstad met onder andere als doel de ruimtelijk-economische structuur van het Noorden te versterken en de bereikbaarheid van de noordvleugel van de Randstad te verbeteren. Het kabinet heeft in 2005 besloten om - voordat het project ZZL wordt vervolgd - eerst nut en noodzaak aan te tonen in een Structuurvisie volgens het wetsvoorstel voor de nieuwe Wro. In de ontwerp Structuurvisie ZZL (april 2006) is het kabinetsvoornemen opgenomen om de Zuiderzeelijn niet aan te leggen maar met de regio een regiospecifiek pakket uit te werken.

Weerstandsvermogen

193

De Tweede Kamer heeft om uitwerking verzocht van de door de regio voorgestelde hogesnelheidstrein (HST-3) en een regiospecifiek pakket. In oktober 2006 kon tussen Rijk en regio geen overeenstemming worden bereikt over de uitkomsten van deze uitwerking. De besluitvorming over de Structuurvisie is aan het volgende kabinet overgelaten. De besluitvorming over het vervolg van het project, zo mogelijk in de vorm van een Planstudie voor de HST-3, wordt medio 2007 verwacht. Een planstudie volgens de Tracéwet vergt 3 tot 4 jaar. Bij positieve keuze voor een Planstudie ZZL zal de regio te zijner tijd op basis van de uitkomsten een besluit dienen te nemen over het vervolg van het project en over de inzet van de tot dusverre gereserveerde middelen. Op dat moment zal worden bezien hoe de afspraken over de inzet van de energieaandelen en de afspraken over het aandeel in de regionale bijdrage worden geëffectueerd.

1.13. Meerstad Meerstad is het nieuw te ontwikkelen gebied ten oosten van de stad Groningen dat onder meer in belangrijke mate moet voorzien in de toekomstige woningbehoefte van de provincie Groningen. De ontwikkeling van Meerstad zal het ongewenste uitwaaieren van woningbouw naar plattelandsgebieden en naar de kop van Drenthe moeten beperken. De vijf hoofddoelstellingen van het project Meerstad Groningen zijn: • de bouw van op termijn 10.000 woningen in het midden- en hoger segment; • de aanleg van een groot meer, gericht op buffering en berging van water; plm. 600 ha; • het creëren van een recreatieve trekker, onder meer in de vorm van het genoemde meer; • de ontwikkeling van een robuuste verbindingszone ter versterking van de ecologische (hoofd)structuur van stad en regio, en daarmee; • de aanleg van een nieuw, kwalitatief hoogwaardig landschap van substantiële omvang (GIOS, ofwel groen in en om de stad). Door de gezamenlijke overheden en marktpartijen is het Masterplan Meerstad vastgesteld. De samenwerkingsovereenkomst (SOK) is op 28 september 2005 ondertekend. Onderdeel van deze SOK is de grondexploitatie (GREX). De overheidspartijen hebben samen een Bestuursovereenkomst (BOK) afgesloten. Tevens is de organisatie, die Meerstad gaat realiseren, opgericht: de grondexploitatie maatschappij Meerstad (GEMM). De partijen die deel nemen aan de GEMM zijn: de gemeenten Groningen en Slochteren, de provincie Groningen, het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en vier marktpartijen: Amstelland Deelnemingen Grondbedrijf B.V., Hanzevast Projectrealisatie 4 B.V., Heijmans Vastgoed Realisatie B.V. en GIP Groningen I B.V. Een project van een dergelijke omvang en een looptijd van 20 jaar - uniek in Nederland -, gaat gepaard met risico's. Ook voor de betrokken overheidspartijen. De publieke partijen staan garant voor een deel van de ondernemings- en financieringsrisico's. De provincie neemt deel aan de financiële garantstelling voor het restrisico voor een bedrag van maximaal € 6 miljoen. Van dit bedrag is € 1 miljoen gestort. De storting van € 1 miljoen is bij de provincie geadministreerd als lening verstrekt aan enerzijds de Stichting Zeggenschap (groot € 2.000,--) en anderzijds de Stichting Kapitaal (groot € 48.000,-- en € 950.000,--). De Stichting Zeggenschap financiert met deze lening de storting van het geplaatste aandelenkapitaal in GEMM Beheer B.V. De Stichting Kapitaal financiert met de lening de storting van het kapitaal in GEMM C.V. en de aan GEMM C.V. ter beschikking gestelde achtergestelde lening. Conform de huidige gedragslijn hoeft hiervoor geen reservering gedaan te worden in het vrij beschikbare deel van het weerstandsvermogen. Voor de € 5 miljoen is dit conform de huidige gedragslijn binnen de provincie echter wel gebruikelijk. Dit betreft een mogelijk te lopen financieel risico. Afdekking van dit risico gebeurt vanuit de beschikbare vrije ruimte in het weerstandsvermogen. Dit betekent dat hiervoor 25% van € 5 miljoen, zijnde € 1,25 miljoen, is gereserveerd.

194

Weerstandsvermogen

1.14. Risico's bij aan- en verkoop gronden in de Ulsderpolder In de Ulsderpolder is landbouwgrond aangekocht. Deze grond behoudt de agrarische bestemming. De waarde van de grond als onderpand blijft dus ook - grosso modo - intact. Het mogelijke risico in de Ulsderpolder wordt nog verder beperkt door het uitgangspunt, dat de gronden (en de bedrijfsgebouwen) worden aangekocht tegen de reële agrarische waarde van het moment van aankoop. Daarmee wordt de basis gelegd om de gronden eveneens weer te verkopen tegen een prijs die een kopende landbouwer wil betalen. Een deel van de gronden is inmiddels verkocht. De aktepassering vindt plaats in november 2007. De overige gronden zijn inmiddels ook in de verkoop. Naar verwachting bestaat eind 2007 uitsluitsel over de verkoopprijs van deze gronden. Op basis van de huidige prognoses kan het oorspronkelijk geraamde risico van aan- en verkoop van gronden in de Ulsderpolder worden verlaagd van maximaal € 1.125.000,-- (bij aankoop van alle 420 ha landbouwgronden in de polder) tot maximaal € 200.000,-- (gebouwen en de aangekochte 140 ha land).

1.15. Afschrijving op gebouwen Voor aankoop gebouwen geldt hetzelfde uitgangspunt als voor aankoop grond. Daar komt bij, dat op voorhand geen onderbouwde uitspraak zijn te doen over een mogelijke af- of bijschrijving bij verkoop van gebouwen, omdat - meer dan bij grond - bij aankoop door een derde dit specifiek en maatwerk is. Gebouwen worden zo snel mogelijk doorgeleverd en dus niet verpacht. Ook geldt als uitgangspunt dat de gronden behorende bij de bedrijfsgebouwen zo veel mogelijk gebruiksvrij op korte termijn worden gehouden, teneinde snelle doorlevering van het gehele bedrijf mogelijk te maken. Daarnaast worden geen bedrijfsgebouwen aangekocht buiten de Ulsderpolder. In de polder ligt slechts 1 bedrijf bestaande uit 2 boerderijen met bijbehorende opstallen, welke in 2005 is aangekocht. In 2006 zijn beide boerderijen separaat te koop aangeboden aan ingelanden in de Ulsderpolder. Dit heeft in 2007 geleid tot verkoop van de beide boerderijen met bijbehorend land. Gezien de verwevenheid van de verkoop van de boerderijen en het land is een uitsplitsing hiervan niet zinvol. Eind 2007 verwachten wij de definitieve balans te kunnen opmaken van de aan- en verkoop van de agrarische bedrijfsgebouwen en land in de Ulsderpolder. Op basis van de huidige prognoses kan het oorspronkelijk geraamde risico van aan- en verkoop van gronden en gebouwen in de Ulsderpolder worden verlaagd van maximaal € 1.225.000,-- (bij aankoop van 1 bedrijf en alle 420 ha landbouwgronden in de polder) tot maximaal € 200.000,-- (gebouwen en de aangekochte 140 ha land).

1.16. Glastuinbouw Eemsmond Bij de Voorjaarsnota 2004 heeft u € 400.000,-- beschikbaar gesteld ten laste van de reserve Cofinanciering Kompas, teneinde de noodzakelijke voorbereidingskosten voor de uiteindelijke uitvoering van het project te kunnen financieren. Over de jaren is de verdeling als volgt: 2004: € 165.000,--, 2005: € 155.000,-- en 2006: € 80.000,--. Het project zal kostendekkend worden uitgevoerd. De kosten die in de voorfase van het project worden gemaakt, zullen zoveel mogelijk worden doorberekend in de uiteindelijke grondprijs. Als dat niet mogelijk is, zal een vereffening via het fonds cofinanciering Kompas worden nagestreefd. Indien het totale project niet doorgaat kunnen deze kosten niet gedekt worden uit het fonds cofinanciering Kompas. De tot dan toe bestede middelen moeten in dat geval als verlies worden afgeboekt. In de procedure voor wijziging van het bestemmingsplan (tweede helft 2007) is een duidelijk go/no-go moment opgenomen, zodat het daadwerkelijk risico beduidend lager is.

1.17. Persleiding Groningen - Delfzijl In 2006 is opdracht verleend door Waterschap Noorderzijlvest voor de uitvoering van de werkzaamheden ten behoeve van de rioolpersleiding. De geraamde kosten bedragen € 12 miljoen. De door de aannemer te gebruiken beoogde techniek voor de sanering van de rioolpersleiding blijkt, na een proefstuk, te functioneren. Het waterschap Noorderzijlvest heeft de kostenbegroting dan ook nog niet gewijzigd. De kosten zijn als volgt verdeeld: VROM : € 6 miljoen Waterschappen : € 4,05 miljoen Provincie Groningen : € 1,35 miljoen Gemeente Groningen : € 0,6 miljoen.

Weerstandsvermogen

195

In het convenant rioolpersleiding is afgesproken dat de partijen zich verbinden om, indien overschrijding van de kosten onontkoombaar is, tot overeenstemming komen over de financiering van de kostenoverschrijding. VROM heeft toegezegd maximaal 50 procent bij te dragen in de kosten met een maximum van € 9 miljoen. Formeel moet deze toezegging nog schriftelijk worden ontvangen. De provinciale bijdrage wordt gedekt uit de provinciale reserve Bodemsanering. Bij de Voorjaarsnota 2006 is € 0,8 miljoen beschikbaar gesteld uit het flexibel budget om de financiële risico's met betrekking tot dit project af te dekken, deze middelen zijn bij de jaarrekening 2006 vrijgevallen. Het risico van een eventuele kostenoverschrijding wordt nu opgenomen binnen het provinciale weerstandsvermogen.

1.18. Specifieke uitkeringen voor hoofdkanalen Naar aanleiding van het rapport van de Commissie Brinkman inzake specifieke uitkeringen hebben de provincies Groningen en Friesland en het Rijk een intentieovereenkomst gesloten. De intentie is dat de hoofdvaarweg Lemmer-Delfzijl in beheer bij de provincies blijft en dat onderhoud en exploitatie van de zijtakken (waaronder het Winschoterdiep en de Rensel) door het Rijk wordt afgekocht. Over de voorwaarden en de financiële aspecten vindt overleg plaats. Het is nog onzeker of voldoende middelen worden verkregen voor met name onderhoud en exploitatie van de zijtakken.

1.19. Kunstwerken wegen en kanalen In het kader van Actualisering Herijking Infrastructuur (H2i2) is besloten de kunstwerken Helwerdertil, Eelswerdertil en brug Matsloot te vervangen in de periode tot 2010. De Helwerdertil en de Eelswerdertil zijn in 2006 vervangen. Daarnaast is geconstateerd dat een aantal andere kunstwerken binnen afzienbare tijd aan vervanging toe is. Voor het vervangen van deze kunstwerken zijn nog geen middelen beschikbaar gesteld. Sinds 2001 (H2i) beschikken wij met het oog op de toestand van deze kunstwerken over een calamiteitenpot kunstwerken. Hieruit kan worden geput indien zich onverhoopt bij deze kunstwerken acute problemen voordoen die om een oplossing vragen. Van deze pot is de jaren er na een aantal keren gebruik gemaakt. In 2005 (H2i2) is deze pot weer aangevuld tot de oorspronkelijke € 476.639,--. In 2006 is opnieuw een beroep gedaan op deze pot voor de kunstwerken brug Nieuweklap (N355) en de brug Mensingeweer (N984), waarmee in totaal € 235.000,-- was gemoeid. Het saldo van de calamiteitenpot kunstwerken bedraagt € 241.639,--. Inmiddels zijn al onze (vaste) kustwerken globaal geïnspecteerd door een gespecialiseerd bureau. Op basis van de aangetroffen situatie en de kostenprognose is een meerjarenonderhoud- en vervangingsschema opgesteld. Daarbij is aangegeven dat op korte termijn bij een 20-tal kunstwerken gedetailleerd onderzoek moet worden uitgevoerd. Tevens moet op korte termijn een grote onderhoudsachterstand worden weggewerkt. De kostenprognose voor dit meerjarenonderhoudsplan ligt aanzienlijk hoger dan het nu beschikbare budget. Het uitstellen van onderhoud in de prioriteitscategorie duurzaamheid (constructief) zal in de volgende jaren leiden tot hogere beheer- en onderhoudskosten met verminderde veiligheid voor de gebruikers.

1.20. Civiele procedure over schuur met aanbouw Ten behoeve van de beweegbare brug over het Eemskanaal zijn, als onderdeel van de ombouw/verbetering van de N33, eind jaren tachtig ophogingen van grond/zand gemaakt. Vanwege de weinig draagkrachtige ondergrond ter plaatse is bij de uitvoering van de grondwerkzaamheden grote zorg besteed aan het voorkomen c.q. beperken van stabiliteitsproblemen. De gedragingen van de ondergrond zijn voortdurend gevolgd, opdat tijdig ingegrepen zou kunnen worden indien zich problemen zouden voordoen. De heer Hummel te Appingedam vordert schadevergoeding van de provincie voor volgens hem geleden schade aan zijn schuur met aanbouw. De provincie wijst de vordering af omdat zij naar haar mening zorgvuldig heeft gehandeld en van oordeel is dat de schade niet kan zijn veroorzaakt door de werkzaamheden. De heer Hummel heeft een civiele procedure aangespannen tegen de provincie. De vordering bedraagt € 114.308,79 te verhogen met wettelijke rente en kosten (nog onbekend). Inmiddels is een comparitie alsmede gerechtelijke plaatsopneming gehouden op 23 november 2006. Na de plaatsopneming en comparitie is beide partijen gevraagd om in overleg met elkaar aan te geven aan de rechtbank welke de vervolgstap moet zijn. Een mogelijke vervolgstap is de aanwijzing van een deskundige door de rechtbank. Nu de eindafrekening van de N33-Noord in 2007 gereed zal zijn, moet een voor de provincie ongunstige uitspraak als mogelijk risico worden aangemerkt.

196

Weerstandsvermogen

1.21. Extern veiligheidsbeleid De kosten voor het uitvoeringsprogramma extern veiligheidsbeleid 2006 - 2010, waaronder personele kosten voor 6,2 fte, worden tot 2011 volledig vergoed door de subsidieregeling programmafinanciering EV-beleid voor andere overheden 2006-2010. Formeel is sprake van een eindige financiering. In de toelichting op de subsidieregeling is echter aangegeven dat de gelden na 2011 zullen worden verdeeld via het Provinciefonds en het Gemeentefonds. Aan deze overgang van de financiering kleven twee risico's die kunnen leiden tot een vermindering van de vergoedingen. Dit zijn: 1. het Rijk vermindert de totale gelden voor externe veiligheid; 2. binnen het Provinciefonds vloeit het extra geld naar andere provincies. De risico's zijn niet concreet. Dat worden ze pas als de verdeelsleutel bekend is. Het ministerie van VROM zal die in 2008 vaststellen. Bij een lagere uitkering ontstaat een wachtgeldrisico. Dit risico omvat twee aspecten: de kans dat het wachtgeld daadwerkelijk moet worden betaald én de hoogte van het wachtgeld. In de jaren 2009 en 2010 is de kans op wachtgeld minimaal. Daarna zal naar verwachting voor één medewerker in de periode tussen 1 januari 2011 en 1 juli 2013 wachtgeld (circa € 115.000,--) moeten worden betaald.

1.22. Actieplan Cultuurbereik Voor de uitvoering van het Actieplan Cultuurbereik 2005-2008 ontvangen wij rijksmiddelen in het kader van cultuurbereik. Het Rijk heeft hier voorwaarden aangebonden. Eén van de voorwaarden terzake is dat deze middelen niet gebruikt mogen worden voor het geven van (structurele) exploitatiesubsidies. Aan een viertal instellingen zijn echter middelen verstrekt met een dergelijk omschrijving. Afdeling Cultuur en Welzijn geeft aan dat hiervoor impliciet toestemming is verkregen van het Rijk doordat de betreffende instellingen in de subsidieaanvraag van de provincie Groningen aan het Rijk zijn genoemd. Formeel gezien voldoen wij echter niet aan de voorwaarden en bestaat de kans dat het Rijk de betreffende middelen ad circa € 100.000,-- per jaar gaat terugvorderen. Om duidelijkheid te verkrijgen op dit punt hebben wij op 25 mei 2007 een brief verstuurd aan het ministerie. Hierin geven wij aan dat de betreffende instellingen bijdragen leveren aan de realisatie van de geformuleerde ouputdoelstellingen van het Actieplan Cultuurbereik. Met de instellingen zijn afspraken gemaakt die beogen dat de middelen worden besteed aan activiteiten ten behoeve van de realisatie van de outputdoelstellingen. Aan het ministerie van OCW is gevraagd om in te stemmen met onze zienswijze. Telefonisch heeft OCW laten weten akkoord te gaan (14 juni 2007), een schriftelijke bevestiging moet nog volgen.

1.23. Wachtgeldregeling Statenleden Met ingang van 15 maart 2007 is in de verordening rechtspositie Statenleden een wachtgeldregeling voor Statenleden opgenomen. Indien Statenleden hierop een beroep doen zullen de kosten per Statenlid circa € 10.000,--, over een periode van twee jaar, bedragen.

1.24. Actualisatie projectrisico's Projecten waarvan uit de accountantsverklaring blijkt dat niet geheel conform de voorwaarden is gewerkt. In de loop van ieder jaar worden veel projecten afgerond. Op grond van de subsidievoorwaarden worden hierbij accountantsverklaringen afgegeven. In de meeste gevallen geeft de accountant een goedkeurende verklaring af. Soms wordt wel een opmerking gemaakt. Voor een goed zicht op de aard van deze opmerkingen zijn deze hieronder in beeld gebracht. Wij hebben alleen de nog lopende risico's weergegeven naar aanleiding van accountantsverklaringen die zijn gedateerd tot en met 24 april 2007. Wij worden geconfronteerd met strengere eisen van onze subsidiegevers. Dit leidt tot opmerkingen in de afgegeven accountantsverklaringen bij projecten. Hierbij valt te denken aan: termijnoverschrijdingen, uitvoering van het werk gestart voordat de definitieve beschikking is afgegeven, of de accountant geeft aan dat niet vastgesteld kan worden dat naast subsidie van het Rijk ook andere subsidies zijn verkregen.

Weerstandsvermogen

197

In veel gevallen gaat het bij dergelijke projecten om risico's die qua omvang binnen onze normale bedrijfsvoering kunnen worden opgelost. Uiteraard zullen wij passende maatregelen treffen om de risico's zoveel mogelijk te beperken. De wijzigingen ten opzichte van de vermelde projectrisico's in de jaarrekening 2006 zijn cursief weergegeven. Tabel 1.2.: Bevindingen van de accountant bij de afrekening van projecten Project

Opmerking accountant

1. Programma Stads- en Dorpsvernieuwing 2004

Zonder afbreuk te doen aan ons oordeel vestigen wij de aandacht op artikel 41a waarin is opgenomen dat het fonds niet groter mag zijn dan het bedrag van de laatste vier uitgekeerde jaarlijkse bijdragen. Het saldo van het fonds ad € 5.345.000,-ultimo 2004 overschrijdt echter de totale bijdragen van de laatste vier jaar ad € 1.484.000,--.

2. Tijdelijk besluit uitkeringen Jeugdzorg (Afrekening 2005)

De juistheid en volledigheid van het aantal aan- en afmeldingen aan LBIO jaar t-2 door Bureau Jeugdzorg is, op grond van bevindingen van de accountant van Bureau Jeugdzorg, niet vast te stellen doordat het IJsysteem niet voorziet in een registratie hiervan.

Dit is een landelijk probleem en zal niet tot problemen leiden m.b.t. de verantwoording 2005 en 2006. Richting Bureau Jeugdzorg zijn inmiddels acties ondernomen om dit probleem voor de verantwoording 2007 op te lossen.

3. Vaarweg Lemmer Delfzijl: Verruiming fase B en vervanging brug Eibersburen

Wij vestigen uw aandacht op artikel 2.4 uit de beschikking d.d. 12 en 13 oktober 2006 met kenmerk DNN 2006/4803 en 2006/4675. In dit artikel is opgenomen dat de voortgangsrapportages binnen vier weken na afloop van een kalenderhalfjaar ingediend moeten zijn. Aan deze voorwaarde is niet voldaan.

Ondanks het feit dat Rijkswaterstaat geen problemen heeft met de "te late" indiening van deze voortgangsrapportages zullen wij ons inzetten om in de toekomst op tijd te rapporteren. Wel dient te worden opgemerkt dat een periode van vier weken inclusief accountantscontrole wel een korte periode is.

198

Weerstandsvermogen

Risico en mogelijke beheersmaatregelen Deze opmerking is een logisch gevolg van de eindigheid van de regeling Stads- en Dorpsvernieuwing. Inmiddels zijn gemeenten aangespoord om projecten af te rekenen met de provincie. De stand van de voorziening per ultimo 2006 bedraagt circa € 4,6 miljoen. Niet besteedde SDV middelen zullen uiteindelijk vloeien naar de middelen voor de Investeringsregeling Stedelijke Vernieuwing (ISV). Alle middelen zijn beschikt maar projecten kunnen goedkoper uitvallen of niet worden uitgevoerd. In 2007 zullen wij een monitor houden onder gemeenten over de door hen nog uit te voeren projecten.

2. Financieringsparagraaf 2008 2.1. Algemeen Bij het functioneren van de provincie Groningen speelt de financiële sturing een steeds belangrijkere rol. Door de ontwikkelingen op de geld- en kapitaalmarkt, de verdere decentralisatie van overheidstaken en niet in de laatste plaats de kassiersfunctie die de provincie uitoefent voor het Samenwerkingsverband Noord Nederland (SNN), wordt de provincie gedwongen een steeds actiever financierings- en treasurybeleid te voeren. De treasuryfunctie bij de provincie Groningen richt zich op: a. de beheersing van de in- en uitgaande geldstromen; b. beschermen van vermogen en resultaten tegen financiële risico's zoals rente- en beleggingsrisico's; c. verkrijgen en behouden van vermogensverschaffers, alsmede de toegang tot de vermogensmarkt; d. het rendabel maken van liquiditeitsoverschotten. Als algemene doelstelling geldt dat renterisico's en renteresultaten dienen te worden beheerst door te streven naar een grote mate van zekerheid over de renteresultaten in de tijd. Als afgeleide hiervan streeft de provincie Groningen ernaar marktconforme prijzen te realiseren door, voordat een transactie wordt aangegaan, meerdere offertes te vragen en deze met elkaar te vergelijken. Daarnaast wordt uitsluitend risicomijdend uitgezet. Naast de treasuryfunctie van de provincie zelf, wordt ook de treasuryfunctie en het kasbeheer van de SNN-middelen uitgevoerd.

2.2. Ontwikkeling rentetarieven Het verloop van de rentetarieven van de geld- en kapitaalmarkt van 2004 tot en met 2006 en de verwachting voor 2007 en 2008 staat vermeld in onderstaand overzicht. Voor de geldmarkt is uitgegaan van het 3-maands Euribortarief en voor de kapitaalmarkt is rekening gehouden met geldleningen met een looptijd van 10 jaar. Verloop rentetarieven geld- en kapitaalmarkt van 2004 tot en met 2006 en de verwachting voor 2007 en 2008

5,0

percentage

4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 2004

2005

2006

2007

2008

jaren geldm arkt

kapitaalm arkt

Financiering

199

De onderstaande renteverwachtingen zijn naar de situatie medio april 2007.

2.2.1. Kapitaalmarkt De verwachting, naar de situatie medio april 2007, van een zestal grootbanken voor de kapitaalmarktrente (lange rente) is dat de 10-jaars onderlinge verrekenrente van de banken - de zogenaamde swaprente - in 2008 zal gaan stijgen van 4,32% naar 4,48%.

2.2.2. Geldmarkt De ECB richt zich volledig op het handhaven van prijsstabiliteit. De huidige stand van de refirente (basisherfinancieringsrente) bedraagt 3,75%. De verwachting is dat de refirente ultimo 2007 tot 4,25% zal zijn gestegen. De verwachting is dat eind 2008 de rente gedaald zal zijn tot 4,00%. Voor 2008 verwacht men een gemiddelde refirente van 4,17%.

2.3. Financieringsbeleid 2008 De provincie Groningen heeft een voorzichtig doch degelijk beleggingsbeleid, passend binnen de kaders van het treasurystatuut. Uitzettingen in speculatieve zaken zijn niet aan de orde. Een en ander betekent wel dat niet het hoogste rendement wordt behaald, zoals mogelijk zou kunnen zijn bij uitzettingen in aandelen, opties of andere derivaten. De uitvoering van het treasurybeleid wordt naast het gestelde in door de rijksoverheid vastgestelde wet- en regelgeving, zoals Provinciewet, Wet FIDO, ministeriële regelingen, het Besluit Begroting en Verantwoording, de Financiële Verordening Provincie Groningen en de hierop gebaseerde nadere uitvoeringsregels van Gedeputeerde Staten, het treasurystatuut voor de provincie Groningen, het Delegatiebesluit Provinciale Staten - Gedeputeerde Staten provincie Groningen 1990, het Bevoegdhedenbesluit Gedeputeerde Staten 2004, het Bevoegdhedenbesluit Commissaris van de Koningin 2004 evenals de Administratieve Organisatie (AO) Treasury. Naar aanleiding van de rechtmatigheidcontrole over 2004, werd het treasurystatuut met ingang van 2005 aangepast. De belangrijkste wijzigingen betroffen het Mandaat geldmarkttransacties en de rapportages. In het periodieke treasuryoverleg SNN worden de resultaten over de afgelopen periode besproken en worden tevens de te verwachten kasstromen voor de komende periode vastgelegd. In dit overleg zijn ambtenaren van de drie noordelijke provincies vertegenwoordigd en medewerkers van het SNN.

2.3.1. Meerjarige liquiditeitsprognose 2008-2011 Voor het bepalen van de kasstromen van de gelden die de provincie Groningen onder haar beheer heeft wordt een meerjarige prognose opgesteld. De bronnen van deze meerjarenraming zijn: • de Programmabegroting 2008 van de Provincie Groningen inclusief de meerjarenraming; • de liquiditeitsplanning van het SNN; • de Begroting 2008 van de Regiovisie; • meerjarige prognose van de Blauwestad. Deze prognose wordt periodiek bijgesteld. De meerjarenprognose vormt samen met de rentevisie de basis voor het opvragen van offertes voor het uitzetten - dan wel het aantrekken - van gelden voor een periode langer dan één jaar.

2.3.2. Liquiditeitsprognose 2008 Er wordt een voortschrijdende 12-maandsprognose uit de meerjarenprognose 2008-2011 gehaald. Deze prognose wordt wekelijks bijgesteld aan de hand van de werkelijkheid. De voortschrijdende 12-maands-prognose vormt samen met de rentevisie de basis voor het opvragen van offertes voor het uitzetten - dan wel het aantrekken - van gelden voor een periode van één maand tot één jaar.

200

Financiering

2.4. Uitzettingen 2.4.1. Kortlopende uitzettingen Voor de raming van de rente van de kortlopende middelen wordt voor 2008 4,00% als uitgangspunt genomen. Voor de kortlopende geldbehoefte wordt gebruik gemaakt van dag- en kasgelden. Verwacht wordt dat in 2008 incidenteel tot een maximum bedrag van € 5,0 miljoen zal worden opgenomen. Voor de uitzetting van de liquiditeiten, tot maximaal één jaar, wordt gekozen voor deposito’s en spaarrekeningen bij financiële instellingen met minimaal een A/P1-rating. Verwacht wordt dat gemiddeld € 74,0 miljoen kan worden uitgezet à 4,00%. Dit bedrag is als volgt te specificeren: Daggelden Deposito's en spaarrekeningen Deposito's en spaarrekeningen (nazorg) totaal

10,0 miljoen 60,0 miljoen 4,0 miljoen 74,0 miljoen

2.4.2. Toezicht kortlopende middelen Aan de toezichthouder, het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkszaken, wordt ieder kwartaal de liquiditeitspositie gezonden per begin van de maand. Voor de bepaling van de liquiditeitspositie wordt gebruik gemaakt van de kasgeldlimiet. De kasgeldlimiet is een bedrag ter grootte van een bij ministeriële regeling vastgesteld percentage van het begrotingstotaal. Het saldo van de netto vlottende schuld mag deze limiet niet overschrijden. Een vlottende schuld ontstaat als de kortlopende schulden hoger zijn dan de kortlopende activa, met andere woorden er worden kortlopende schulden gebruikt voor de financiering van vaste activa. Dit percentage is voor 2008 vooralsnog geraamd op 7,0%. De schuld in rekening-courant aan het Samenwerkingsverband Noord Nederland (SNN) wordt op de balans als vlottende schuld geboekt. Ten behoeve van het bovengenoemde overzicht wordt € 36,8 miljoen als langlopende schuld aangemerkt. Dit is het deel dat langlopend is uitgezet ten behoeve van het SNN. Voor de provincie Groningen bedraagt de kasgeldlimiet voor 2008 7,0% van € 320.900.378,-- = € 22.463.026,--. Verwacht wordt dat deze limiet in 2008 niet structureel zal worden overschreden.

2.4.3. Langlopende uitzettingen Voor het uitzetten c.q. beleggen van gelden voor een periode langer dan één jaar wordt gekozen voor financiële instellingen met een minimale AA-rating (rating volgens Moody's creditratings). Per 1 januari 2008 zal in totaal € 119,3 miljoen op langere termijn zijn uitgezet c.q. belegd tegen een gemiddeld rendement van ca. 4,67%. Dit rendement wordt in hoofdzaak bereikt door de achtergestelde lening verstrekt aan Essent ad € 26,6 miljoen à 9,00% per jaar. Er zal belegd worden in garantieproducten, obligaties, onderhandse geldleningen en overige beleggingen. Dit bedrag is als volgt te specificeren: Garantieproducten Obligaties Deposito Onderhandse geldleningen totaal

47,4 miljoen 18,9 miljoen 5,0 miljoen 48,0 miljoen 119,3 miljoen

Financiering

201

Garantieproducten met hoofdsomgarantie (totale waarde per 1 januari 2008 € 47,4 miljoen): • Op 23 februari 2006 is er een bedrag van € 7,5 miljoen voor 5 jaar uitgezet. De rating van de debiteur is AA. Het netto rendement is minimaal 2,384% en maximaal 5,686% per jaar. Jaarlijks vindt op 23 februari een koersclick plaats, voor het eerst op 23 februari 2007. De koersclick is gebaseerd op het verloop van de Dow Jones Euro Stoxx 50. De koersclick per 23 februari 2007 is e 11,4%. Gelet op de click kan er na het 1 beleggingsjaar het maximale rendement van 5,686% worden bijgeschreven. In verband met het voorzichtigheidsbeginsel wordt in de eerste jaren van de uitzetting het minimale rendement van 2,384% bijgeschreven. De administratieve waarde van de uitzetting bedraagt per 1 januari 2008 € 7,8 miljoen. • Op 22 februari 2006 is er een bedrag van € 7,5 miljoen voor 5 jaar uitgezet. De rating van de debiteur is AA. Het minimum netto rendement is 0,881% en het maximum rendement ligt tussen 4,464% en 10,434% per jaar. Jaarlijks vindt op 22 februari een koersclick plaats, voor het eerst op 22 februari 2007. De koersclick is gebaseerd op het verloop van de Dow Jones Euro Stoxx 50. De koersclick per 22 februari 2007 is 11,08% (maximum is 13,0 %). In verband met het voorzichtigheidsbeginsel wordt in de eerste jaren van de uitzetting het minimale rendement van 0,881% bijgeschreven. De administratieve waarde van de uitzetting bedraagt per 1 januari 2008 € 7,6 miljoen. • Op 25 mei 2004 is een bedrag van € 12,5 miljoen (SNN-middelen) voor een periode van 5 jaar uitgezet. Het netto rendement is minimaal 2,83% en maximaal 5,92% per jaar. Jaarlijks vindt op 25 mei een koersclick plaats, voor het eerst op 25 mei 2005. Deze koersclick bedroeg in 2005 13,4%. De koersclick per 25 mei 2006 bedroeg 18,8% De koersclick is gebaseerd op het verloop van de koers van de Dow Jones Euro Stoxx 50. In verband met het voorzichtigheidsbeginsel wordt het minimale rendement van 2,83% per jaar bijgeschreven op de uitzetting. Administratieve waarde van deze uitzetting is per 1 januari 2008 € 13,8 miljoen. Bij het afsluiten van het garantieproduct - via Loyalis Financial Services - was de rating van de uitzetting een AA-rating met een stabiele outlook. Het garantiedeel werd ondergebracht bij de Nationale Investeringsbank (NIB) Capital Bank NV. Door de verkoop van NIB Capital NV in 2005 is de rating van het garantiedeel van de uitzetting verlaagd van een AA-rating naar een A-rating. Informatie leert dat de huidige eigenaren van de NIB maatregelen hebben genomen om de onderneming zijn AA-status terug te bezorgen. In het treasurystatuut van de provincie Groningen is onder meer bepaald dat, indien de rating van een geldnemer daalt beneden de door de provincie gestelde kredietwaardigheideisen, onderzocht dient te worden op welke termijn de afgesloten overeenkomst eventueel beëindigd zou kunnen worden en tegen welke kosten, bijvoorbeeld een boete. Begin 2006 is door ons de afweging gemaakt geen reparatie dan wel verdere acties uit te voeren. Verder voldoet de uitzetting nog steeds aan de bepalingen van de Wet Financiering Decentrale Overheden (Wet FIDO). Overigens brengt het aanhouden van het product geen aanvullende financiële risico's met zich mee. • Op 15 maart 2003 is een bedrag van € 15,0 miljoen voor 10 jaar uitgezet. De rating van de debiteur is AA. Het nettorendement is minimaal 4,038% en maximaal 7,602% per jaar. Jaarlijks vindt op 14 maart een koersclick plaats, voor het eerst op 15 maart 2004. De koersclick is gebaseerd op het verloop van de koers van de Dow Jones Euro Stoxx 50. De stijging van de koers is als volgt: e o 1 jaar 32,5% (per 14 maart 2004); e o 2 jaar 11,1% (per 15 maart 2005); e o 3 jaar 25,3% (per 14 maart 2006); e o 4 jaar 1,9% (per 14 maart 2007). e e e Gelet op de clicks kan er na het 1 , 2 en het 3 uitzettingsjaar het maximale rendement van 7,602% bijgeschreven worden. De som van de clicks is na 4 jaar totaal 34,9 %. Wanneer de som van de clicks boven 50,0% komt, stijgt het rendement boven de tot nu toe bijgeschreven 4,038% per jaar. In verband met het voorzichtigheidsbeginsel wordt in de eerste jaren van de uitzetting het minimale rendement 4,038% per jaar bijgeschreven. De administratieve waarde van de uitzetting bedraagt per 1 januari 2008 € 18,1 miljoen. Het betreft gelden van de voorziening Nazorg stortplaatsen.

202

Financiering

Obligaties (totale waarde per 1 januari 2008 € 18,9 miljoen): • Op 14 februari 2006 is er voor een bedrag van € 5.177.500,-- obligaties (inclusief € 177.500,-agio) aangekocht met een AA-rating. De agio wordt lineair afgeschreven. Het gemiddelde rendement van deze obligaties bedraagt 3,54% per jaar. De obligaties zullen worden afgelost in januari 2011. De administratieve waarde van deze uitzetting bedraagt per 1 januari 2008 € 5,1 miljoen. • Op 1 juni 2004 is de provincie toegetreden tot een obligatiefonds. Er is op die datum € 12,5 miljoen in het fonds gestort. De gemiddelde rating van de obligatieportefeuille is AA. De looptijd van deze uitzetting is 5 jaar en de renteverwachting is 4,25% per jaar. De duration (economische looptijd) van de obligaties ligt tussen de 4 en 6 jaar. Het rendement uit deze belegging wordt behaald uit de reguliere couponuitkering en het koersresultaat van aan- en verkoop van de obligaties. Het rendement over 2004 bedroeg 7,31%. Het hoge rendement over 2004 werd veroorzaakt door het positieve koersresultaat van de obligaties. De koersen van de obligaties stegen door de dalende rente. Het rendement over 2005 bedroeg 3,96%. Het lagere rendement over 2005 werd veroorzaakt door het negatieve koersresultaat van de obligaties. De koersen van de obligaties daalden door de stijgende rente. Het rendement over 2006 is 5,35%. De nettorendementen zijn aan het fonds toegevoegd. De administratieve waarde bedraagt op 1 januari 2008 € 13,9 miljoen (het betreft hier SNN-gelden). Deposito (totale waarde per 1 januari 2008 € 5,0 miljoen): Op 15 februari 2006 is er een bedrag van € 5,0 miljoen uitgezet middels een deposito voor een periode van 5 jaar. De rating van de debiteur is AA. Het rendement is maximaal 4,0% per jaar. Het maximum rendement wordt behaald indien het rentetarief van de 6-maands Euribor zich de komende e jaren binnen een bepaalde bandbreedte beweegt. Doordat de korte rente in het 1 jaar van de uitzetting sneller is gestegen dan verwacht en zich buiten de bandbreedte bewoog, is het rendement e over het 1 jaar 2,00%. Onderhandse geldleningen (totale saldi per 1 januari 2008 € 48,0 miljoen): Achtergestelde lening Essent à 9,00 % Achtergestelde lening GEMM CV à 6,50 % Waterschappen Noorderzijlvest en Hunze & Aa's: o 4,48 % per 01-10-2008 o 4,25 % per 31-10-2008 (SNN-lening) totaal

26,6 1,0

miljoen miljoen

11,3 miljoen 9,1 miljoen 48,0 miljoen

In onderstaand worden de specifieke uitzettingen voor de nazorg stortplaatsen en de SNN-middelen op een rijtje gezet. Uitzettingen middelen nazorg stortplaatsen De totale uitzettingen voor de voorziening nazorg stortplaatsen zijn per 1 januari 2008: Garantieproduct 4,038 % - 7,602 % Deposito's en spaarrekeningen totaal

18,1 miljoen 4,0 miljoen 22,1 miljoen

Uitzettingen SNN-middelen De totale uitzettingen voor het SNN zijn per 1 januari 2008: Garantieproduct 2,83 % - 5,92 % Obligaties verwacht rendement 4,25 % Onderhandse geldlening 4,25 % totaal

Financiering

13,8 miljoen 13,9 miljoen 9,1 miljoen 36,8 miljoen

203

2.4.4. Langlopende opgenomen middelen Per 1 januari 2008 resteren een drietal onderhandse geldleningen, te weten: Per 01-10-2008 à 4,48 % Per 01-04-2009 à 4,16 % Per 11-05-2008 à 1,00 % totaal

11,3 miljoen 12,5 miljoen 1,1 miljoen 24,9 miljoen

2.4.5. Toezicht langlopende middelen Het renterisico op de vaste schuld kan worden berekend door te bepalen welk deel van de langlopende leningen in enig jaar moet worden geherfinancierd. De wet stelt normen voor het risico van de vaste schulden. Met het stellen van deze normen wordt een kader gesteld om tot een zodanige opbouw van de langlopende leningen te komen, dat het renterisico uit hoofde van renteaanpassing en herfinanciering van leningen in voldoende mate wordt beperkt. De renterisiconorm voor de provincie Groningen is voor het jaar 2008 20 % van € 24.945.505,-- (vaste schuld op 1-1-2008) is € 4.989.000,--. Op 1 oktober 2008 zal € 11,3 miljoen worden afgelost op de opgenomen langlopende geldleningen. Op 1 oktober 2008 wordt € 11,3 miljoen en op 1 november 2008 € 9,1 miljoen terugontvangen van twee onderhandse geldleningen die in het verleden zijn verstrekt aan het Zuiveringsbeheer Provincie Groningen (ZPG). Herfinanciering is daarom niet aan de orde. Onderstaand is een aflossingsschema opgenomen van de door de provincie op langlopende leningen af te lossen bedragen en de door de provincie te ontvangen bedragen op uitgezette (onderhandse) geldleningen. Hieruit blijkt dat de renterisiconorm door de provincie de komende jaren niet overschreden zal worden doordat de te ontvangen aflossingen ruimschoots de te betalen aflossingen overschrijden. Het totale aflossingsschema per jaar: Jaar 2008 2009 totaal

204

Leningen o/g 11.344.505 12.500.000 23.844.505

Leningen u/g ZPG 20.420.110 20.420.110

Financiering

Saldo -9.075.605 12.500.000 3.424.395

3. Bedrijfsvoering 3.1. Personeel & Organisatie 3.1.1. Organisatieontwikkeling In het collegeprogramma is, op aangeven van het MT, aandacht voor de kwaliteit en de omvang van de provinciale organisatie in de komende periode omdat de provincie de komende tijd voor een aantal belangrijke veranderingen en uitdagingen staat. Deze uitdagingen en veranderingen hebben te maken met vele facetten van de beleidsvorming en -uitvoering en de bedrijfsvoering. Van omgaan met de verschillende maatschappelijke organisaties met allemaal verschillende belangen, wijzigende inzichten en opdrachten vanuit het Rijk, maar zeker ook met burgers tot meer interne veranderingen op het gebied van digitalisering, informatietechnologie, procesgeöriënteerd werken, etc. Onzeker daarbij is op dit moment nog welke gevolgen de uitwerking van de voorgenomen plannen van het kabinet Balkenende voor de provincie(s) hebben. In grote lijnen staat in het bestuursprogramma “Slagvaardig en sociaal” aangegeven in welke richting de organisatie zich ontwikkelt in de komende periode. Uitgangspunt voor de MT-brief is geweest het programma "van verander- naar ontwikkelagenda: Perspectief 2010". Daarin wordt een globale schets gegeven van de toekomstige organisatie: hoogwaardig, klein en flexibel, minder lijn en meer horizontale samenwerkingsvormen. Uit de MT-brief blijkt dat er, deels door intensivering, op een aantal punten in de organisatie behoefte is aan kwaliteitsverbetering, zowel wat betreft specifieke kennis en kunde alsook in omvang van formatie. Voor zowel de uitbreiding als de kwaliteitsverbetering zijn middelen uitgetrokken. Verder wordt de komende jaren verder gewerkt aan productiviteitsverhoging en bestuurlijke/ambtelijke selectiviteit. (bedragen x € 1.000,--) Omschrijving 2008 2009 2010 2011 i/s Intensiveringen Ontwikkelingen in beleid Ontwikkelingen in informatie (-technologie) Ontwikkelingen t.a.v. inkoop totaal intensivering

456 57

608 76

608 76

608 76

s s

114 627

152 836

152 836

152 836

s s

-210 -420 -630

-420 -840 -1.260

-630 -1.260 -1.890

- 840 -1.680 -2.520

s s

Bevriezen accressen materiële uitgaven Efficiëntere inkoop concern € 20.000.000 Efficiëntere inkoop blauw € 10.000.000 subtotaal bezuiniging overig AKP

-250 -125 -375

-287 -500 -250 -1.037

-628 -750 -375 -1.753

-985 -1.000 -500 -2.485

s s s

totaal extensivering

-1.005

-2.297

-3.643

-5.005

s

- 378

-1.461

-2.807

-4.169

s

Incidentele kosten Extra investering in kennis Frictiekosten

500 1.000

500 1.000

500 1.000

500 1.000

i i

Totaal

1.500

1.500

1.500

1.500

i

Totaal incidenteel en structureel

1.122

-1.307

-2.669

Extensiveringen Bestuurlijke selectiviteit Productiever werken subtotaal bezuiniging op formatie

Per saldo structureel 1

39

In de laatste kolom staat “s” voor structureel en “i” voor incidenteel. 1

Deze kosten worden opgevangen ten laste van het rekeningresultaat 2006

Bedrijfsvoering

205

3.1.2. Personeelsbeleid Onlangs hebben wij de nota strategisch Personeels- en Organisatiebeleid vastgesteld. Hierin zijn actuele thema’s opgenomen die de komende tijd verder worden uitgewerkt. Doel hiervan is ook op termijn te kunnen beschikken over een personeelsbestand dat in staat is en blijft om op kwalitatief goed niveau te presteren. Het gaat onder meer om de volgende thema’s: • Vergrijzing en ontgroening: De gemiddelde leeftijd bedraagt inmiddels circa 47 jaar en heeft de neiging verder op te lopen. • Formatie- en personeelsplanning: In de afdelingen wordt nagedacht over de vraag hoe de ontwikkeling van de organisatie wordt vertaald in de formatieplannen: welke kwaliteiten zijn wanneer en in welke omvang nodig. Dit wordt gelegd naast de competenties van medewerkers. Op deze wijze ontstaat een beeld van de ontbrekende kwaliteiten. Dit kan deels worden ingevuld door opleidingsplannen en deels door het aantrekken van nieuwe medewerkers. • Aantrekkelijk werkgeverschap en arbeidsmarkt: De uitgangspositie van de provincie is op dit punt gunstig. Er is veel hoogwaardige arbeid, er zijn goede relaties met de omgeving, er zijn goede loopbaanperspectieven en de arbeidsvoorwaarden zijn goed. Diversiteitbeleid zal, zoals ook vorig jaar aangegeven, meer aandacht moeten krijgen. Deze onderwerpen zullen de komende tijd worden uitgewerkt in concrete actieprogramma’s.

3.1.3. CAO Op 1 juni 2007 is de provinciale CAO afgelopen. Er wordt een begin gemaakt met de onderhandelingen voor de nieuwe CAO. Al eerder hebben we de verwachting uitgesproken dat er door het aantrekken van de economie druk komt op de loonontwikkeling. De nieuwe CAO voor het Rijk is een goede indicatie voor de ruimte die de komend tijd nodig zal zijn. Er worden de komende tijd geen grote verandering op het gebied van de sociale zekerheid verwacht. De op interprovinciaal niveau gesignaleerde trends komen op hoofdlijnen overeen met onze notitie over strategisch P&O-beleid. De bedoeling is om landelijk afspraken te maken over: • ontwikkeling en mobiliteit van personeel; • arbeidsmarkt; • differentiatie arbeidsvoorwaarden (mogelijkheden om meer en langer te werken, verantwoorde loonontwikkeling); • gezond werken. Dit binnen een evenwichtig stelsel van sociale zekerheid en pensioenen.

3.2. ICT-beleidsplan 2007-2009 In het voorjaar van 2007 is het Strategisch ICT beleid 2007-2009 goedgekeurd door Statencommissie Bestuur en Financiën en daarmee het meerjarenprogramma Grondig. Voor 2007 worden in Grondig projecten gestart die onder meer: a. interne processen verder ondersteunen door het nader uitwerken van het digitaliseren op basis van het P8-concept; b. nader vormgeven aan het programma de Andere Overheid; c. de ontwikkeling van de organisatie ( o.a. huisvesting) mede mogelijk maken via ICT-infrastructuur en -voorzieningen. Grondig is opgebouwd uit de twee deelprogramma's Bedrijfsvoering en Digitalisering. Welke samen met Metamorfose en Procesgeoriënteerd werken het programma "Onderweg naar 2010" vormen.

206

Bedrijfsvoering

3.3. Facilitaire dienstverlening De afdeling Facilitaire Zaken ondersteunt de medewerkers in het provinciehuis onder meer door optimale levering van facilitaire producten en diensten, binnen de randvoorwaarden van financiën, personele bezetting en afgesproken kwaliteit. Om deze producten en diensten zoveel mogelijk af te blijven stemmen op de wensen van de medewerkers onderzoeken we jaarlijks de mate van tevredenheid over de facilitaire dienstverlening.

3.4. Financiën & Control 3.4.1. Rechtmatigheidtoets Provinciale Staten zijn met ingang van 2004 verplicht in het kader van de controle op de jaarrekening naast een toets op de getrouwheid ook een toets op de rechtmatigheid uit te laten voeren. Uitgangspunt hierbij is, dat de accountant alleen de financiële rechtmatigheid toetst. De rechtmatigheidcontrole houdt een uitbreiding in van de werkzaamheden die de controlerende accountant moet verrichten bij de controle van de jaarrekening. In concreto heeft deze uitbreiding van controlewerkzaamheden betrekking op het begrotingscriterium, het voorwaardencriterium en het M&O-criterium (Misbruik en Oneigenlijk gebruik). Over de jaren 2004, 2005 en 2006 hebben wij een maximale inspanning geleverd om het resultaat van een goedkeurende accountantsverklaring te bereiken. Het spreekt voor zich dat wij deze lijn in de toekomst zullen blijven continueren. De risico’s op onrechtmatig handelen doen zich vooral voor bij de naleving van de interne- en externe regelgeving. Hierop leggen wij bij de uitvoering van activiteiten dan ook de nadruk. Samengevat wordt hieronder een totaalbeeld van de te verrichten structurele activiteiten weergegeven: 1. Begrotingscriterium: Wij toetsen jaarlijks het systeem van budgettering en zullen in de toekomstige jaarrekeningen adequate toelichtingen geven bij overschrijdingen c.q. onderschrijdingen. 2. Voorwaardencriterium: Bij het opstellen van nieuwe verordeningen zullen wij voor zover mogelijk voldoende rekening houden met zogenaamde hardheidsclausules. Hiermee wordt voorkomen dat wij verstrikt raken in een al te stringente toepassing van regels. Verder zullen wij jaarlijks alle externe en interne regels blijven actualiseren en op basis daarvan een risicoanalyse blijven opstellen. De hierbij behorende beheersmaatregelen zullen wij op basis van interne audits toetsen. 3. Misbruik & Oneigenlijk gebruikcriterium: Het M&O-beleid hebben wij neergelegd in een reeks van verschillende verordeningen c.a. Wij zijn van mening dan wij met behulp van die verordeningen een toereikend M&O-beleid voeren. In onze voordracht van 8 november 2005, nummer 32/2005 hebben wij de verschillende M&O-elementen samengebracht. Op deze wijze ontstaat inzicht in de verschillende verordeningen c.a. waarin het M&O-beleid is vormgegeven. Jaarlijks zullen wij alle verordeningen c.a. waarin maatregelen zijn opgenomen ten aanzien van het M&O-beleid onder de loep nemen. Naast deze inventarisatie van verordeningen zullen ook de risico's en de daarbij behorende beheersmaatregelen in beeld worden gebracht. Ook hier zullen wij interne audits verrichten. Concluderend kan worden gesteld dat wij fors blijven inzetten op het onderwerp rechtmatigheid. Het gehele beheersinstrumentarium is adequaat uitgewerkt en wordt ieder jaar opnieuw geactualiseerd. De slag die we vanaf 2007 willen maken is door middel van een groeimodel toewerken naar het inbedden van de rechtmatigheidtoets in het primaire proces. Hierbij wordt opgemerkt dat de uiteindelijke toets op de rechtmatigheid door middel van uit te voeren audits centraal door de afdeling Financiën & Control blijft plaatsvinden.

Bedrijfsvoering

207

3.4.2. Doelmatigheid/Doeltreffendheid Op basis van de Verordening doelmatigheid en doeltreffendheid toetsen wij jaarlijks de doelmatigheid en doeltreffendheid van één of meerdere beleidsprogramma's, waarbij in ieder geval elk beleidsprogramma eens in de acht jaar onderzocht wordt. Inmiddels zijn er twee programma's onderzocht. De onderzoeksresultaten hebben wij aan u voorgelegd in het kader van de jaarrekeningtrajecten en zijn met u besproken op de Dag van de Verantwoording in 2005 en 2006. Het tweede onderzoek met betrekking tot doelmatigheid en doeltreffendheid over het programma Wonen is uitgevoerd door de afdeling F&C op basis van het zogenaamde "Groninger Model". Dit model is een kapstok voor toekomstige onderzoeken waarin voldoende ruimte is voor maatwerk voor de verschillende programma's. Op basis van de ervaringen van dit onderzoek wordt het "Groninger Model" geëvalueerd en wordt alsmede een beoordeling uitgevoerd van de efficiency en de effectiviteit van het onderzoek in brede zin. Na deze evaluatie en beoordeling zal een start worden gemaakt met het onderzoek naar de doelmatigheid en doeltreffendheid van het Programma Schoon/Veilig Groningen over het verslagjaar 2006. Het volgende Programma dat onderzocht gaat worden is Ondernemend Groningen.

3.5. Wat mag het kosten In tabel 2 zijn de lasten en baten opgenomen die aan de paragraaf Bedrijfsvoering zijn verbonden. Tabel 2. Lasten en baten paragraaf Bedrijfsvoering (externe productgroepen) (bedragen in duizenden euro's) rekening begroting begroting meerjarenraming LASTEN 2006 2007 na 2008 2009 2010 2011 wijziging Lasten aanvaard 2.155 2.506 2.521 2.537 2.655 beleid 3.204 Totaal lasten

BATEN

3.204 rekening 2006

2.155

2.506

begroting 2007 na wijziging

begroting 2008

2.521

2.537

2.655

meerjarenraming 2009

2010

2011

Baten aanvaard beleid

3.409

1.034

1.030

1.077

1.127

1.180

Totaal baten

3.409

1.034

1.030

1.077

1.127

1.180

-205

1.121

1.476

1.444

1.410

1.475

Saldo paragraaf

Toelichting Het betreft hier alleen de lasten en baten van de externe productgroepen. De overige lasten, worden via de verdeling van de apparaatskosten aan de diverse programma's toegerekend en komen daar tot uitdrukking. Specificatie lasten en baten 2008 naar productgroepen In tabel 3 worden de lasten en baten 2008 zoals vermeld in tabel 2 verbijzonderd naar productgroepen. Tabel 3. specificatie lasten en baten 2008 paragraaf Bedrijfsvoering (externe productgroepen) (bedragen in duizenden euro's) ProductProductgroepnaam Lasten Baten Saldo groep2008 2008 2008 nummer 1602 Voorzieningen personeel 427 14 413 1701 Diensten voor derden 1.829 952 877 1702 Verhuur gebouwen 250 64 186 totaal 2.506 1.030 1.476

208

Bedrijfsvoering

4. Lokale heffingen 4.1. Inleiding De paragraaf lokale heffingen zal aandacht besteden aan: a. de gerealiseerde versus de geraamde inkomsten opcentenheffing motorrijtuigenbelasting en leges; b. het beleid ten aanzien van de lokale heffingen; c. een aanduiding van de lokale lastendruk; d. een overzicht op hoofdlijnen van de lokale heffingen. Er wordt geen aandacht besteed aan het kwijtscheldingsbeleid, aangezien dit verder niet van toepassing is op de provinciale belastingen en heffingen. Tabel 4: Inkomsten lokale heffingen (bedragen x € 1.000,--) Omschrijving Opcenten m.r.b. Leges Totaal

realisatie 2006 39.460 2.205 41.665

2007

2008

2009

2010

2011

41.053 1.036 42.089

41.932 990 42.922

43.112 997 44.109

44.431 1.005 45.436

45.796 1.012 46.808

4.2. Beleid ten aanzien van lokale heffingen Opcenten motorrijtuigenbelasting Het Rijk stelt jaarlijks het maximale niveau van opcentenheffing vast. De provincie dient zelf te bepalen in hoeverre zij de vrije capaciteit (verschil wettelijk maximum - werkelijk opcentenniveau) wil benutten. De ingangsdatum van tariefaanpassing is wettelijk bepaald op 1 april. Bij de raming wordt rekening gehouden met het toepassen van de inflatiecorrectie en de groei van het wagenpark. Leges De provincie heft voor diverse diensten leges en legt voor het gebruik van haar bezittingen precariobelasting op. In de wijziging van de Legesverordening 2007 zijn de belastbare feiten, alsmede de tarieven opgenomen. Om de waardevastheid van de huidige tarieven intact te houden, worden de tarieven in principe trendmatig verhoogd met het inflatiecorrectiepercentage zoals in de begroting wordt gehanteerd. De verhoging van de legestarieven is wenselijk met het oog op consistentie in de begroting, waarin sprake is van een trendmatige verhoging van de uitgavenbudgetten enerzijds en van de inkomsten uit leges anderzijds.

4.3. Lokale lastendruk Onder lokale lastendruk wordt verstaan hoe de lokale lastendruk zich verhoudt ten opzichte van de landelijke lastendruk. Hierbij is voornamelijk de hoogte van de opcentenheffing motorrijtuigenbelasting van toepassing. Zoals eerder vermeld, stelt het Rijk jaarlijks het maximale niveau van opcentenheffing vast. Voor 2008 zal dit maximum uitkomen op 107,9 opcenten. Omdat de index van het maximum aantal opcenten per 1 april 2008 met 2,8% stijgt, zal de verhoging van ons tarief 0,9% zijn. Het aantal opcenten zal daardoor per 1 april 2008 uitkomen op 77,8. Op de ranglijst van duurste provincies van Nederland, neemt de provincie Groningen vanaf 1 april 2008 waarschijnlijk de vierde plaats in. De gemiddelde automobilist in onze provincie betaalt vanaf 1 april 2008 per voertuig ongeveer € 164,-- aan provinciale opcenten motorrijtuigenbelasting. Deze berekening is gebaseerd op de gewichtsverdeling per ultimo 2006.

Lokale heffingen

209

Onderstaand overzicht toont de ontwikkeling van het percentage ten opzichte van het landelijk gemiddelde en het stijgingspercentage over de afgelopen jaren. Alhoewel het maximumtarief per 1 april 2008 stijgt met 2,8% wil dit niet zeggen dat de tarieven van de provincies niet meer mogen stijgen dan dit percentage. De enige begrenzing zit in de absolute hoogte van het aantal opcenten, namelijk maximaal 107,9 opcenten per 1 april 2008. Tabel 5. Ontwikkeling opcenten Motorrijtuigenbelasting in de jaren 2005 tot en met 2008 2005 provincie Groningen landelijk gemiddelde provincie Groningen als % van landelijk gemiddelde wettelijk maximum provincie Groningen als % van wettelijk maximum stijgingspercentages tarieven per 1 april

2006

2008

2

75,7 69,3 109,2

76,8 70,7 108,6

77,2 72,6 106,3

77,8 73,2 106,3

99,0 76,5

102,4 75,0

105,0 73,5

107,9 72,1

2005

provincie Groningen landelijk gemiddelde wettelijk maximum

2007

2006

11,3 3,3 4,5

1,5 2,0 3,4

2007 0,5 2,7 2,5

2008 0,8 0,8 2,8

In tabel 6 laten we een prognose zien van de verwachte ontwikkeling van onze belastingcapaciteit. De belastingcapaciteit is het bedrag dat als extra inkomsten kan worden gegenereerd als het maximum aantal opcenten op enig moment als tarief zou worden gehanteerd. Tabel 6. Verwachte ontwikkeling belastingcapaciteit 2007-2011 (bedragen x € 1.000,--) Omschrijving 2007 2008 2009 2010

2011

aantal opcenten provincie per 1-4 maximum aantal opcenten per 1-4 vrije zoom (in aantallen opcenten) opbrengst per opcent mogelijke opbrengst inzet vrije zoom

77,2 105,0 27,8

77,8 107,9 30,1

79,0 111,7 32,7

80,2 115,6 35,4

81,4 119,6 38,2

532,6 14.805,6

540,2 16.259,8

548,2 17.924,6

556,4 19.697,7

565,0 21.584,3

4.4. Overige heffingen Bij dit onderdeel gaat het onder meer om de volgende leges en heffingen: • Leges Vaarwegenreglement; • Leges Grondwater; • Leges Ontgrondingen; • Haven- en kadegelden; • Grondwaterheffing; • Ontgrondingenheffing; • Heffing nazorg stortplaatsen. Jaarlijks worden de legestarieven aangepast met een trendmatige verhoging. In de bij de legesverordening 1993 behorende tarieventabel worden deze aanpassingen jaarlijks vastgelegd.

2

Voor wat betreft de prognose 2008 van het landelijk gemiddelde is aangesloten bij de uitkomsten van een dit voorjaar gehouden inventarisatie. De feitelijke tarieven per 1 april 2008 kunnen daarvan afwijken.

210

Lokale heffingen

De haven - en kadegelden zijn gebaseerd op het Havengeldreglement Delfzijl en het Kade- en Havengeldreglement Groningen. Deze is voor het laatst gewijzigd op 5 juli 2006. 3

In de Grondwaterheffingsverordening is het tarief per m te onttrekken grondwater vastgesteld op € 0,02 (zie besluit van Provinciale Staten van 5 juli 2006, nummer B.1). Met ingang van 1 augustus 2003 is Heffingsverordening ontgrondingen Groningen 2003 van kracht geworden. Deze is voor het laatst gewijzigd op 4 juli 2007 (voordracht nr. 15/2007). De heffing is gewijzigd in die zin dat de (deel-)heffingen voor de bekostiging van kosten van planning en onderzoek en van compenserende maatregelen met ingang van 1 januari 2007 vervallen en dat een nieuwe heffing wordt ingevoerd voor de bekostiging van onderzoek naar het causaal verband tussen een ontgronding en een schade en naar de omvang van die schade. In onze voordracht tot wijziging van de Verordening op de heffing en invordering van de nazorgheffing gesloten stortplaatsen provincie Groningen (voordracht nr. 23/2006) zijn de tarieven voor 2006 en 2007 vastgesteld. De baten uit leges en andere heffingen zijn in de begroting 2008 verwerkt bij de diverse programma's.

Lokale heffingen

211

212

Lokale heffingen

5. Onderhoud kapitaalgoederen 5.1. Onderhoud kapitaalgoederen wegen en kanalen De provincie is eigenaar van 600 km weg, 11 km parallelweg, 250 km fietspad, 150 km vaarweg met de daarbij behorende bruggen, viaducten, tunnels, sluizen, verkeersregelinstallaties, beplanting, bedieningsgebouwen en onderhoudssteunpunten. In het managementcontract Beheer Wegen en Kanalen 2004-2007, vastgesteld door Provinciale Staten in 2003, is vastgelegd op welke wijze het beheer en onderhoud van de wegen en vaarwegen in de contractperiode plaatsvindt. Uitgangspunt in het managementcontract is dat de kapitaalgoederen op een sobere en doelmatige wijze worden onderhouden en duurzaam in stand worden gehouden. De middelen voor beheer en onderhoud zijn hierop afgestemd. Het managementcontract wordt in 2007 geëvalueerd, waarna een nieuw contract voor de periode 2008 tot en met 2011 zal worden opgesteld. De middelen voor beheer en onderhoud zijn opgenomen in het programma Bereikbaar Groningen. Het betreft de volgende productgroepen: • 3102 t.b.v. onderhoud en beheer van wegen en fietspaden; • 3302 t.b.v. onderhoud en beheer van hoofdvaarwegen; • 3303 t.b.v. onderhoud en beheer van overige vaarwegen; • 3304 t.b.v. onderhoud en beheer van de schutsluis Lauwersoog. Lasten beheer en onderhoud, exclusief toegerekende rente en apparaatskosten (bedragen x € 1.000,--) 2007 2008 2009 2010 2011 Wegen: 3102 Wegen en fietspaden 8.539,3 7.875,9 8.112,2 8.355,6 8.606,2 Waterwegen: 3302 Hoofdvaarwegen 3.500,1 3.012,0 2.996,8 2.976,1 2.949,6 3303 Overige vaarwegen 4.868,9 1.929,3 1.987,2 2.046,8 2.108,2 3304 Lauwersoog 191,2 144,1 148,5 152,9 157,5 De lasten van wegen en fietspaden (3102) zijn ten opzichte van de Programmabegroting 2007 gestegen omdat er in 2007 uitgaven worden gedaan voor activiteiten, die oorspronkelijk voor 2006 waren gepland (ca. € 0,75 miljoen). Verder zijn de accressen voor materiële uitgaven met ingang van 2007 met 2 procentpunt verlaagd (ca. - € 0,1 miljoen). En tenslotte neemt het te onderhouden areaal met ingang van 2007 toe in verband met de overdracht van de N46 aan de provincie (ca. € 1 miljoen). De lasten van de gesubsidieerde hoofdvaarwegen (3302) zijn vanaf 2008 ten opzichte van de ramingen in de Programmabegroting 2007 gedaald omdat volgens de huidige inzichten er vanaf 2008 meer apparaatskosten worden toegerekend en er minder inkomsten worden ontvangen. Dit leidt ertoe dat er binnen de van het Rijk ontvangen middelen minder budget beschikbaar is voor het onderhoud van boordvoorzieningen (ca. € 0,5 miljoen). De lasten van de overige waterwegen (3303) zijn ten opzichte van de Programmabegroting 2007 in 2007 gestegen omdat in 2007 sprake is van uitgaven voor activiteiten, die oorspronkelijk voor 2006 zijn gepland (ca. € 0,9 miljoen). Daarnaast worden er in 2007 extra middelen beschikbaar gesteld voor de vervanging van de brug Bareveld (ca. € 0,4 miljoen). In de raming voor 2007 zit verder nog begrepen een bijdrage van ca. € 1,7 miljoen ten behoeve van de vervanging boordvoorzieningen A.G. Wildervanckkanaal. Die middelen waren ook al voor 2007 geraamd in de Programmabegroting 2007. De lasten sluizencomplex Lauwersoog (3304) zijn ten opzichte van de Programmabegroting 2007 in 2007 gestegen omdat in 2007 sprake is van uitgaven voor activiteiten, die oorspronkelijk voor 2006 zijn gepland (ca. € 0,05 miljoen). De reconstructie en verbetering van bestaande infrastructuur en de vervanging van kunstwerken vindt plaats in het kader van het investeringsprogramma voor infrastructuur dat in 2005 is geactualiseerd. De middelen hiervoor zijn opgenomen in de volgende productgroepen: • 3101 t.b.v. (re)constructie van wegen en fietspaden; • 3301 t.b.v. (re)constructie waterwegen. Veelal wordt een bijdrage geleverd vanuit het budget voor onderhoud.

Onderhoud kapitaalgoederen

213

Jaarlijks wordt in de afdelingsplannen vastgelegd welke prestaties in het betreffende jaar worden geleverd en welke middelen daarvoor beschikbaar zijn. Het onderhoud aan wegverhardingen wordt uitgevoerd op basis van inspecties en metingen. Het beschikbare budget is erop gebaseerd dat de kwaliteit gedurende de contractperiode licht verbetert. De kwaliteit van de fietspadverhardingen is de afgelopen jaren enigszins achteruit gegaan. De kwaliteit van de kunstwerken blijkt bij nader onderzoek slechter te zijn dan werd verwacht. Daarom worden middelen bestemd voor vervanging van boordvoorzieningen langs wegen ingezet voor onderhoud van kunstwerken. Bij de boordvoorzieningen langs wegen ontstaat hierdoor enige onderhoudsachterstand. Ondanks de extra middelen is de onderhoudsachterstand bij kunstwerken toegenomen. Op de vaarwegen, die vallen onder het convenant hoofdvaarwegen en gefinancierd worden door het Rijk, is sprake van achterstallig onderhoud. Op het Winschoterdiep is in de afgelopen jaren een inhaalslag gemaakt bij het vervangen van boordvoorzieningen, er is echter nog een aanzienlijke achterstand bij het baggerwerk. Op het laatste deel van het Winschoterdiep en op de Rensel is een vaardieptebeperking ingesteld. De ontwikkeling van het achterstallig onderhoud op de hoofdvaarwegen in de komende jaren is afhankelijk van de resultaten van overleg met het Rijk over actualisering van het convenant hoofdvaarwegen en de uitwerking van het rapport van de commissie Brinkman inzake specifieke uitkeringen. Vooruitlopend hierop zijn in de begroting voor de komende jaren middelen opgenomen ter voorfinanciering van baggerwerk op het Winschoterdiep. Bij de overige vaarwegen is sprake van achterstallig onderhoud op het A.G. Wildervanckkanaal. Hier zijn in 2006 en 2007 incidenteel extra middelen beschikbaar gesteld voor het vervangen van boordvoorzieningen. In het kader van de actualisering van het managementcontract Beheer Wegen en Kanalen zal worden beslist over de middelen voor de komende jaren en daarmee over de mogelijkheid het achterstallig onderhoud in te lopen. Het onderhoud van bedieningsgebouwen en onderhoudssteunpunten gebeurt op basis van periodieke inspecties. Het betreft 3 steunpunten voor wegbeheer, het steunpunt voor de waterbouwkundige onderhoudsploeg, een deurenloods, de werkplaats van de afdeling SEM, 7 steunpunten voor de muskusrattenbestrijding, 6 centrale bedieningsgebouwen en enkele kleinere bedieningsgebouwtjes. De onderhoudstoestand is voldoende, mede dank zij het uitvoeren van groot onderhoud en het vervangen van een steunpunt voor de muskusrattenbestrijding.

5.2. Huisvesting De afdeling Facilitaire Zaken onderhoudt de gebouwen en de technische installaties van het provinciehuis zodanig dat in ieder geval wordt voldaan aan de NEN- en ARBO-normen. Voor het onderhoud maken we steeds vaker gebruik van zogenaamde prestatiecontracten in plaats van inspanningscontracten. Dit houdt in dat verantwoordelijkheid van de aannemer verschuift van inspanning (leveren van uren) naar het realiseren en/of in stand houden van een overeengekomen staat van onderhoud van de gebouwen en installaties. Het hieronder gepresenteerde meerjarenperspectief is gebaseerd op voortzetting van het bestaande beleid, namelijk de instandhouding van de gebouwen en installaties op het wettelijk vereiste niveau, binnen daarvoor beschikbaar gestelde budgetten. Meerjarenperspectief onderhoud gebouwen (bedragen x € 1.000)

Groot onderhoud technische installaties Groot onderhoud gebouwen Totaal

2007

2008

2009

2010

2011

238 280 518

183 391 574

535 343 878

335 361 696

1.168 250 1.418

Het jaar 2011 geeft een piek te zien omdat wij het nieuwe deel van het gebouw Sint Jansstraat 4 in dat jaar 15 jaren in gebruik hebben. Voor veel technische installaties is 15 jaren de levensduur en daarom staan in 2011 veel vervangingen in het meerjarenonderhoudsplan. Met name de bekabeling met de 3.900 aansluitingen voor het communicatienetwerk is dan aan vervanging toe.

214

Onderhoud kapitaalgoederen

De kans is groot dat dit perspectief binnenkort drastisch zal moeten worden herzien. De wijze van deze herziening is sterk afhankelijk van de besluitvorming over het project Metamorfose. Indien besloten wordt om de plannen van het project Metamorfose te realiseren, dan zullen ook de investeringen die daarmee zijn gemoeid moeten worden opgenomen in het meerjarenperspectief voor huisvesting. Voor het onderhoud van de buitenzijde van de gebouwen aan de Sint Jansstraat heeft nader onderzoek inmiddels uitgewezen dat het noodzakelijk onderhoud in de komende jaren kan worden uitgevoerd binnen het beschikbare budget. In onderstaande tabel worden de onderhoudslasten weergegeven van de gebouwen beheerd door de afdelingen, die vallen onder het managementcontract Wegen en Kanalen. Meerjarenperspectief onderhoud gebouwen vallend onder het Managementcontract Wegen en Kanalen (bedragen x € 1.000,--) 2007 2008 2009 2010 2011 Exploitatie 372 381 393 405 417 Groot onderhoud 50 50 50 50 50 Verplaatsing steunpunt WOP nb nb nb nb nb Totaal 422 431 443 455 467 De verplaatsing van het steunpunt van de WOP van Ruischerbrug (binnen het gebied van Meerstad) naar het Winschoterdiep bij Waterhuizen is vertraagd in verband met een onderzoek van de gemeente Groningen naar de mogelijke vestiging van een baggerspeciedepot in de nabijheid van de nieuwe locatie. Met betrekking tot de exploitatielasten is een jaarlijks accres toegepast van 5%. In 2008 zal groot onderhoud worden uitgevoerd aan het bedieningsgebouw Pagode te Lauwersoog. Naar verwachting zal de vervanging van de opslagplaats van de muskusrattenbestrijding in Marum ook in 2008 plaats vinden. Voor de jaren 2009 tot en met 2012 is jaarlijks € 50.000,-- ingepland voor schilderwerk, vervanging technische installaties en overige groot onderhoud werkzaamheden die op dit moment nog niet zijn in te plannen. De gemeente Groningen heeft bouwontwikkelingsplannen m.b.t. de Reitdiepzone. Mogelijkerwijs zal ons wegensteunpunt in Groningen verplaatst moeten worden als gevolg van deze plannen. Welke consequenties dit heeft en welke tijdplanning deze ontwikkelingsplannen hebben is op dit moment nog niet goed in te schatten.

5.3. ICT De afdeling ICT exploiteert en beheert ICT-objecten. In onderstaande tabel wordt per cluster (organisatieonderdeel ICT) aangegeven binnen welke termijnen de objecten vervangen dienen te worden: Cluster

Object

vervangingstermijn

BTI (beheer technische infrastructuur)

Server Netwerkcomponenten Back-up omgeving Telefooncentrale Standaard systeemkast Standaard monitor Randapparatuur pc's Mobiele telefoon

3 jaar 3 jaar 3 jaar 7 jaar 3 jaar 4 jaar 3 jaar 3 jaar

Helpdesk

Onderhoud kapitaalgoederen

215

216

Onderhoud kapitaalgoederen

6. Grondbeleid We hebben grote ambities om de regionale ruimtelijke opgaven te realiseren. Wij willen hiertoe meer sturing op de uitvoering van deze opgaven. Door sneller en actiever op de grondmarkt te opereren kunnen we meer invloed uitoefenen op regionale ruimtelijke projecten. In deze collegeperiode gaan wij het actief grondbeleid door de provincie inzetten. Hiertoe zetten we de komende jaren een aantal belangrijke stappen. Eind 2007 wordt een kadernota voor een actief grondbeleid aan Provinciale Staten aangeboden. Met de vaststelling van de kadernota is dit ons beleidskader dat we in 2008 zullen uitwerken tot uitvoeringsgericht beleid en de daarbij behorende regelingen en verordeningen. De interne organisatie wordt doorgelicht, om tot een eenduidig en inzichtelijk grondbeleid te komen. Actief grondbeleid kan niet zonder een gestructureerde en efficiënte uitvoeringsorganisatie. Hiervoor zal expertise worden aangetrokken en ingehuurd. Daarnaast worden interne medewerkers opgeleid. We onderzoeken de mogelijkheden voor de oprichting van een eigen grondbedrijf. Speciale aandacht zullen we schenken aan de relatie en de samenwerking met de Dienst Landelijk Gebied (DLG). De intensiteit van actief grondbeleid wordt mede bepaald door de wijze waarop in het nieuwe POP de opzet en inhoud van de gebiedsopgaven worden ingevuld. In de loop van 2008 ontstaat hierover meer duidelijkheid. Eind 2008 willen we ons actieve grondbeleid operationeel hebben. De uitvoeringsorganisatie is eind 2008 ingericht en het beleid en regelgeving is dan ook operationeel. De provincie voert een actief grondbeleid bij het project Blauwestad. De maximale provinciale voorfinanciering bedraagt netto € 90 miljoen. Tegenover deze € 90 miljoen netto staat als financiële zekerheidsstelling de waarde van de woningbouwkavels in het plangebied. De gronden verworven voor de realisatie van de Blauwestad zijn eigendom van de provincie. Om te bepalen of deze gronden wel voldoende waarde vertegenwoordigen om als zekerheid te kunnen dienen, is door een onafhankelijk taxateur een taxatierapport gemaakt. In dit rapport stijgt, afhankelijk van de voortgang van de (gewijzigde) bestemming van de gronden, de waarde van de gronden met woningbouwbestemming. Ook de bewerking om van landbouwgrond uiteindelijk een uitgeefbare kavel te maken leidt tot waardevermeerdering. Deze waardevermeerdering is gekoppeld aan het tempo die de private partijen in hun meerjarenexploitatie hebben opgenomen voor het bouw- en woonrijp maken van de kavels. Wat willen we bereiken? Het beoogde maatschappelijke effect is: • Betere en snellere uitvoering van ruimtelijke ontwikkelingsopgaven. Relevante beleidsnota's/informatie: • Provinciaal meerjarenprogramma landelijk gebied (PMJP 2006); • Kadernota grondbeleid (beoogde vaststelling december 2007); • Handelingskader grondverwerving ILG (2006); • Provinciaal Omgevingsplan. Voor het begrotingsjaar 2008 gelden de volgende prioriteiten, kwalitatieve en kwantitatieve doelstellingen en activiteiten. Prioriteiten

Kwalitatieve doelstelling

Actief grondbeleid operationeel

Snellere en slagvaardige realisatie en sturing van ruimtelijke ontwikkelingsopgaven

Kwantitatieve Activiteiten 2008 doelstelling

Grondbeleid

• Vaststelling Kadernota grondbeleid • Inrichting uitvoeringsorganisatie grondbeleid • Alle te nemen uitvoeringsbesluiten grondbeleid • Uitvoering opleidingsplan

217

218

Grondbeleid

7. Verbonden partijen Verbonden partijen zijn (conform het BBV) privaatrechtelijke of publiekrechtelijke organisaties, waarin de provincie zowel een bestuurlijk als financieel belang heeft. Onder "bestuurlijk belang" wordt verstaan: een zetel in het bestuur of het hebben van stemrecht. Met een "financieel belang" wordt bedoeld dat middelen ter beschikking zijn gesteld die verloren gaan in geval van faillissement van de verbonden partij. Ook is sprake van een "financieel belang" als financiële problemen bij een verbonden partij op de provincie kunnen worden verhaald. In de volgende paragrafen worden de verbonden partijen van de provincie Groningen gegroepeerd per programma weergegeven. De verbonden partijen voeren een beleid uit dat de provincie ook (gedeeltelijk) zelf had kunnen uitvoeren of vanuit andere, ook beleidsmatige overwegingen, hebben Provinciale Staten indertijd besloten deel te nemen aan de verbonden partij. De doelstellingen van de verbonden partijen corresponderen met die van de provincie of via de verbonden partijen worden de doelstellingen van de provincie gerealiseerd.

7.1. Programma Ondernemend Groningen 7.1.1. Essent Essent levert aan haar binnen- en buitenlandse klanten in de huishoudelijke en zakelijke markt o.a. elektriciteit, gas en warmte en is daarnaast actief in het milieu- en kabelcomsegment. De provincie Groningen heeft een aandelenbelang van ruim 6% in de betreffende holding. Vanwege de bepalingen van de nieuwe gas- en elektriciteitswetten en het van toepassing zijnde structuurregime, dienen de aandeelhouders zich te onthouden van bemoeienis met de feitelijke bedrijfsuitoefening, met dien verstande dat sinds eind 2005 bepaalde bestuursbesluiten zijn onderworpen aan goedkeuring van de algemene vergadering van aandeelhouders. Omdat per 1 juli 2004 de liberalisering van de energiemarkt is voltooid, is de oorspronkelijke binding tussen de Nederlandse energiebedrijven en hun verzorgingsgebieden vervallen. Vanwege de uitkomst van de parlementaire behandeling van de splitsingswet, is een eigendomsscheiding tussen het netwerkbedrijf en het leveringsbedrijf van Essent (vooralsnog) echter niet verplicht. In de praktijk betekent dit dat een privatisering van het (geïntegreerde) bedrijf op dit moment is uitgesloten. Recentelijk heeft de minister van Economische Zaken echter aangegeven mogelijk binnenkort met een Koninklijk Besluit te komen, op grond waarvan een gedwongen splitsing van de energiebedrijven toch zal worden opgelegd. Gezien de verschillende ontwikkelingen in de internationale energiesector, achten bestuur en commissarissen van Essent een verdere schaalvergroting van de onderneming echter zeer gewenst. Tegen die achtergrond is begin 2007 met Nuon een fusieakkoord op hoofdlijnen gesloten, dat in het verdere verloop van dit jaar concreet zal worden uitgewerkt. Welke voorwaarden aan een dergelijke fusie zullen worden gesteld, zal echter pas eind 2007 door de NMa bekend worden gemaakt. De bevoegdheid tot definitieve besluitvorming over deze fusie komt toe aan de algemene vergaderingen van aandeelhouders van Essent en Nuon. Naar verwachting zullen deze daarover eind 2007/ begin 2008 besluiten. Na de implementatie van de genoemde fusie, zal de nieuwe vennootschap zich waarschijnlijk voorbereiden op een internationale vervolgstap in Noordwest-Europa. In ons Collegeprogramma 2007-2011 hebben wij aangegeven van oordeel te zijn dat het netwerk van het bedrijf in elk geval in publieke handen dient te blijven en dat de commerciële productie en handel in energie moeten worden vervreemd. De wijze waarop daaraan invulling kan worden gegeven, is mede afhankelijk van de uitkomst van de discussie met het parlement over de volledige inwerkingtreding van de splitsingswet. Vestigingsplaats: Arnhem Eigen vermogen ultimo 2006: € 3,414 miljard Vreemd vermogen ultimo 2006: € 1,620 miljard Solvabiliteit ultimo 2006: 0,68 Resultaat 2006: € 761 miljoen

Verbonden partijen

219

7.1.2. Groningen Seaports Overeenkomstig de vigerende Gemeenschappelijke Regeling (GR) stelt Groningen Seaports zich ten doel op een zo doelmatig mogelijke wijze een evenwichtige ontwikkeling van de havens en de daarmee verbonden bedrijfsterreinen bij Delfzijl en de Eemshaven te bevorderen. De bestuurlijke verantwoordelijkheid daarvoor berust bij het betreffende Dagelijks en Algemeen Bestuur, dat bestaat uit vertegenwoordigers van de drie participanten in de GR: de provincie Groningen, de gemeente Delfzijl en de gemeente Eemsmond. De in dit verband te ondernemen acties en uit te werken projectideeën, worden beschreven in een meerjarenprogramma en een daarvan afgeleid jaarplan en begroting, die door het AB worden vastgesteld. Voor de komende jaren staan enkele zeer grote projecten op stapel, waaronder de vestiging van twee nieuwe kolencentrales en een LNG-terminal bij de Eemshaven. Wij zijn om een aantal redenen van oordeel dat bij Groningen Seaports, een aanpassing van de bestuursstructuur gewenst zou zijn. Volgens het Collegeprogramma 2007-2011 streven wij in dat verband naar een scheiding tussen de publieke taken en de commerciële activiteiten van de organisatie. Vestigingsplaats: Delfzijl Eigen vermogen ultimo 2006: € 85,5 miljoen Vreemd vermogen ultimo 2006: € 36,7 miljoen Solvabiliteit ultimo 2006: 0,70 Resultaat 2006: € 2,0 miljoen

7.1.3. Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij (NOM) De NOM is een overheidsvennootschap, waarvan het Rijk en de provincies Groningen, Fryslân en Drenthe aandeelhouders zijn. De drie provincies hebben samen echter slechts een aandelenbelang van 0,1%. Bij de statutenwijziging van eind 2005 is afgesproken dat de drie politieke commissarissen (gedeputeerden van Groningen, Fryslân en Drenthe) van het bedrijf, in de loop van 2006 zouden worden vervangen door externe vertegenwoordigers. Deze ontwikkeling is inmiddels geëffectueerd. Jaarlijks kennen de drie noordelijke provincies elk een, al dan niet geïndexeerde, bijdrage toe. Deze bijdrage is niet afhankelijk van de geleverde of te leveren prestaties. De grootste aandeelhouder, het Rijk, levert ook de grootste bijdrage. Het Rijk bepaalt zijn bijdrage mede op basis van een door haar goed te keuren werkplan. Belangrijke prestatie-indicatoren in het werkplan zijn: uitgezet risicodragend kapitaal, aantal startende bedrijven, behoud arbeidsplaatsen en aantal acquisitieprojecten. In verband met de eind 2005 bekend gemaakte beleidsvoornemens van rijkswege m.b.t. de verschillende regionale ontwikkelingsmaatschappijen (ROM's) in ons land, heeft o.a. overleg plaatsgevonden over de opstelling van een meerjarenplan inclusief meerjarige indicatoren en begroting voor de individuele ROM's. Van dat meerjarige kader, zullen de jaarplannen van de ROM's worden afgeleid. In de eind 2005 gepubliceerde beleidsbrief m.b.t. de ROM's, had de staatssecretaris van EZ aangekondigd de bestaande kruisfinanciering van de ontwikkelingsbedrijven van die ROM's door hun participatiebedrijven, te willen beëindigen. De aandeelhouders van de NOM en de Limburgse ontwikkelingsmaatschappij (LIOF) waren echter van oordeel dat de hiervoor aangevoerde argumenten niet valide zijn en hebben dat vervolgens onderbouwd in enkele naar aanleiding daarvan gevoerde gesprekken en opgestelde brieven. Op grond daarvan is van rijkswege alsnog afgezien van het genoemde voornemen. Vestigingsplaats: Groningen Eigen vermogen ultimo 2006: € 77,9 miljoen Vreemd vermogen ultimo 2006: € 12,2 miljoen Solvabiliteit ultimo 2006: 0,86 Resultaat 2006: € 2,7 miljoen

220

Verbonden partijen

7.2. Programma Wonen 7.2.1. Ontwikkelingsmaatschappij Delfzijl (OMD) De provincie Groningen heeft een aandelenbelang van 2% in de Ontwikkelingsmaatschappij Delfzijl (OMD). In 2001 is het Masterplan Delfzijl vastgesteld door de gemeenteraad. Het plan heeft tot doel om de jarenlange neerwaartse spiraal te doorbreken van dalende inwonertallen en grote leegstand van woningen. Voor de uitvoering van het Masterplan is de OMD opgericht. De OMD is een samenwerkingsverband van de gemeente Delfzijl, woningcorporatie Acantus en de provincie Groningen. Alle deelnemende partijen hebben inmiddels externe commissarissen benoemd in de Raad van Commissarissen. De Raad van Commissarissen stelt de ontwikkelingsplannen vast en bereidt de begroting en jaarrekening voor. Tweemaal per jaar vindt er een vergadering plaats van aandeelhouders. Hierbij worden begroting respectievelijk jaarrekening vastgesteld en worden eventuele afwijkingen van het Masterplan besproken. Het budget van de OMD wordt gevoed uit het ISV, bijdragen van de corporatie Acantus, een rijksbijdrage en een bijdrage van de gemeente. Vestigingsplaats: Delfzijl Eigen vermogen ultimo 2005: € 89.424,-Vreemd vermogen ultimo 2005: € 20.061.034,-Solvabiliteit ultimo 2005: 0,01 Resultaat 2005: € 31.436,-De rekening 2006 van OMD is nog niet vastgesteld derhalve treft u de cijfers 2005 aan.

7.2.2. Blauwestad De provincie Groningen heeft een aandelenbelang van 40% in Blauwe Stad B.V. In Blauwe Stad B.V. nemen voorts deel de gemeenten Winschoten, Reiderland en Scheemda. Blauwe Stad B.V. is belast met de voorbereiding van (wijzigingen van) planologische besluiten en (bouw- en exploitatie)verordeningen betreffende het project Blauwestad, met het voorbereiden van subsidieaanvragen en onteigeningsprocedures en overige voorbereidings- en uitvoeringshandelingen. De bovengenoemde drie gemeenten en de provincie hebben het addendum afgesloten met de Ontwikkelingsmaatschappij De Blauwe Stad C.V.. De Ontwikkelingsmaatschappij C.V. wordt vertegenwoordigd door de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid Ontwikkelingsmaatschappij Blauwe Stad B.V.. Vestigingsplaats: Groningen Eigen vermogen Blauwe Stad B.V.: Vreemd vermogen: Solvabiliteit: Resultaat:

€ 18.000,-n.v.t. n.v.t. n.v.t.

7.2.3. Gemeenschappelijke Exploitatie Maatschappij Meerstad Meerstad is een nieuw te ontwikkelen gebied ten oosten van de stad Groningen dat onder meer in belangrijke mate moet voorzien in de toekomstige woningbehoefte van de provincie Groningen. De ontwikkeling van Meerstad beperkt het ongewenste uitwaaieren van woningbouw naar plattelandsgebieden en naar de kop van Drenthe. Door de gezamenlijke overheden en marktpartijen is het Masterplan Meerstad vastgesteld. De samenwerkingsovereenkomst (SOK) is op 28 september 2005 ondertekend. Onderdeel van deze SOK is de grondexploitatie (GREX).

Verbonden partijen

221

De overheidspartijen hebben samen een Bestuursovereenkomst (BOK) afgesloten. Tevens is de Grondexploitatie Maatschappij Meerstad (GEMM) opgericht; de organisatie die Meerstad gaat realiseren. De partijen die deelnemen aan de GEMM zijn: de gemeenten Groningen en Slochteren, de provincie Groningen, het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en vier marktpartijen: Amstelland Deelnemingen Grondbedrijf BV, Hanzevast Projectrealisatie 4 B.V., Heijmans Vastgoed Realisatie BV en GIP Groningen I B.V. Een project van een dergelijke omvang en looptijd van 20 jaar - uniek in Nederland- gaat gepaard met risico's. Ook voor de betrokken overheidspartijen. De publieke partijen staan garant voor een deel van de ondernemings- en financieringsrisico's. De provincie neemt deel aan de financiële garantstelling voor het restrisico voor een bedrag van maximaal € 6 miljoen. Van dit bedrag is € 1 miljoen contant gestort. Dit bedrag is als volgt opgebouwd:

1. De provincie heeft € 2.000,-- aan kapitaaldeelname in de "Stichting ten behoeve van de bundeling zeggenschap in GEMM Beheer B.V."

2. Er is een kapitaaldeelname van € 48.000,-- in de "Stichting ten behoeve van kapitaaldeelname in GEMM CV",

3. Er is door de provincie aan deze stichting een achtergestelde lening verstrekt van € 950.000,--, rente 6,4983% op jaarbasis.

Voor de overige € 5 miljoen is binnen de ruimte in het weerstandsvermogen 25% zijnde € 1,25 miljoen gereserveerd. Vestigingsplaats: Groningen Eigen vermogen ultimo 2005: € 249.946,-Vreemd vermogen ultimo 2005: € 4.756.859,-Solvabiliteit ultimo 2005 : 0,05 Resultaat 2005: verlies € 54,-De rekening 2006 van de Stichtingen is nog niet vastgesteld. Derhalve treft u de cijfers 2005 aan.

7.3. Programma Bereikbaar Groningen 7.3.1. Groningen Airport Eelde (GAE) GAE houdt zich bezig met het beheer, de exploitatie en de verdere ontwikkeling van de luchthaven Eelde. De aandelen in de betreffende vennootschap worden gehouden door de provincies Groningen en Drenthe (ieder 30%) en de gemeenten Groningen (26%), Tynaarlo (10%) en Assen (4%). De provincie Groningen is bovendien vertegenwoordigd in de raad van commissarissen van GAE. De aandeelhouders van GAE achten de aanwezigheid van de luchthaven o.a. van groot belang voor het regionale acquisitieklimaat, de bevordering van economie en werkgelegenheid en de bijdrage aan de logistieke infrastructuur. Middels de voorgenomen baanverlenging wordt getracht hieraan een verdere impuls te geven. Vestigingsplaats: Eelde Eigen vermogen ultimo 2006: € 12,0 miljoen Vreemd vermogen ultimo 2006: € 24,5 miljoen Solvabiliteit ultimo 2006: 0,33 Resultaat 2006: verlies € 0,6 miljoen

7.3.2. OV-bureau Groningen Drenthe Het OV-bureau, een initiatief van de provincies Groningen en Drenthe en de gemeente Groningen, is verantwoordelijk voor het openbaar vervoer in Groningen en Drenthe. Het OV-bureau stuurt de vervoerders aan en geeft het openbaar vervoer vorm. Het OV-bureau is verantwoordelijk voor het beheer van de concessies, voor toekomstige aanbestedingen en voor de ontwikkeling van het openbaar vervoer.

222

Verbonden partijen

Vestigingsplaats: Assen 3 Eigen vermogen ultimo2006: € 0,-Voorziening BDU ultimo 2006: € 18.268.633,-Vreemd vermogen ultimo 2006: € 1.412.998,-Solvabiliteit: n.v.t. Resultaat 2006: € 6.041.740,-- (volgens opgave OV-bureau: € 0,--)

7.4. Programma Schoon/veilig Groningen 7.4.1. Waterbedrijf Groningen (WbG) Het Waterbedrijf Groningen is een overheidsvennootschap die o.a. zorg draagt voor de drinkwatervoorziening in haar verzorgingsgebied. Alle aandelen worden gehouden door de provincie Groningen en de gemeenten die geheel of gedeeltelijk in het voorzieningsgebied liggen. De provincie heeft in het WbG een aandelenbelang van ongeveer 10% en is bevoegd tot voordracht van twee leden van de raad van commissarissen, die daarin de functies van voorzitter respectievelijk vicevoorzitter vervullen. Naast het produceren en leveren van drinkwater, houdt het Waterbedrijf Groningen zich o.a. bezig met verschillende geliberaliseerde activiteiten op het gebied van industriewaterlevering, afvalwaterverwerking en riolering. Daarbij wordt nauw samengewerkt met de Waterleidingmaatschappij Drenthe en met het Zeeuws/Rijnmondse waterbedrijf Evides. Tegen de achtergrond van de gewijzigde positie en marktbenadering van het WbG, is inmiddels een corresponderende wijziging van de organisatiestructuur voorzien. Vestigingsplaats: Groningen Eigen vermogen ultimo 2006: € 34,5 miljoen Vreemd vermogen ultimo 2006: € 62,3 miljoen Solvabiliteit ultimo 2006: 0,36 Resultaat 2006: € 4,9 miljoen

7.5. Programma Welzijn, sociaal beleid, cultuur 7.5.1. Oikocredit Oikocredit stimuleert mensen, kerken en instellingen wereldwijd om hun financiële reserves sociaalethisch te beleggen. Met dit geld verschaft Oikocredit krediet aan groepen kansarme mensen in ontwikkelingslanden, die daardoor voor hun eigen inkomen kunnen zorgen. Oikocredit levert zo een structurele bijdrage aan meer gerechtigheid in de wereld. Oikocredit staat wereldwijd bekend als een van de belangrijkste sociaal-ethische beleggingsfondsen en als toonaangevend verstrekker van krediet voor ontwikkeling. De provincie participeert in Oikocredit door middel van aanschaf van 50 certificaten à € 200,-- met als uitgangspunt de mondiale bewustwording met betrekking tot de doelstellingen van Oikocredit te vergroten. Vestigingsplaats: Utrecht Eigen vermogen ultimo 2006: € 293,5 miljoen Vreemd vermogen ultimo 2006: € 26,9 miljoen Solvabiliteit ultimo 2006: 0,92 Resultaat 2006: € 8,5 miljoen

3

Cijfers gebaseerd op jaarrekening 2006 van het OV-Bureau Groningen/Drenthe

Verbonden partijen

223

7.6. Programma Bestuur 7.6.1. Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN) Dit is een gemeenschappelijke regeling waaraan de provincies Fryslân, Groningen en Drenthe deelnemen. De gemeenschappelijke regeling heeft het openbaar lichaam SNN opgericht dat de belangen, waarvoor de gemeenschappelijke regeling is aangegaan, behartigt. Deze belangen zijn: • verbreding en intensivering van de samenwerking en het overleg tussen de deelnemende provinciale besturen; • waarborging van de coördinatie in het beleid van de deelnemende provinciale besturen; • het gezamenlijk onderzoeken van de gevolgen van de werkzaamheden van de Europese Unie voor de deelnemende provincies en het opstellen van gemeenschappelijke standpunten dienaangaande; • het bevorderen van gemeenschappelijk optreden tegenover derden, met name de EU en de rijksoverheid; • het gemeenschappelijk uitoefenen van provinciale taken en het bieden van een kader voor decentralisatie van rijkstaken naar samenwerkende provincies; • het verlenen van onderlinge steun tussen de deelnemende provincies en het bevorderen van de uitwisseling van en taakverdeling tussen personeel van de deelnemende provincies. De organen van het Samenwerkingsverband zijn: het algemeen bestuur, het dagelijks bestuur, de voorzitter, de commissies. Het voorzitterschap rouleert om de twee jaar tussen de deelnemende provincies; vanaf 1 juli 2007 tot 1 juli 2009 bekleedt de provincie Fryslân in de persoon van de Commissaris van de Koningin het voorzitterschap. Leden van Gedeputeerde Staten participeren in de genoemde besturen en in de drie bestuurscommissies. Leden van Provinciale Staten participeren in het algemeen bestuur. Jaarlijks wordt het Jaarprogramma SNN uitgebracht waarin en detail de besteding van de middelen die beschikbaar zijn op grond van het programma Koers Noord en het OP EFRO. Centraal in deze programma's staan de versterking van de ruimtelijk-economische structuur van het Noorden. De jaarrekening/jaarverslag SNN 2008 geeft verantwoording van de kosten en de verrichtingen van het samenwerkingsverband in 2008. De drie deelnemende provincies betalen elk een derde van de uitvoeringskosten SNNalgemeen/SEAN. Vestigingsplaats: Groningen Eigen vermogen ultimo 2006: € 22,7 miljoen Vreemd vermogen ultimo 2005: € 449,6 miljoen Solvabiliteit ultimo 2006: 0,05 Resultaat 2006: € 3,9 miljoen

7.6.2. Interprovinciaal Overleg (IPO) De twaalf provincies zijn lid van de vereniging. Het bestuur wordt gevormd door de voorzitter (apart gekozen) en een lid van elk college van GS. De vereniging kent een algemene ledenvergadering waarin vanuit elke provincie twee Statenleden participeren. De vereniging heeft, evenals haar voorganger: de Gemeenschappelijke Regeling IPO, tot doel de belangen te behartigen van de provincies bij het Rijk en een effectief platform te vormen voor uitwisseling van kennis en ervaring tussen provincies. Een belangrijke taak wordt gevormd door de uitvoering van het in 2007 gesloten nieuwe bestuursakkoord met het Rijk, bedoelt om een adequate bijdrage te geven aan de oplossing van maatschappelijke vraagstukken. Er zijn voor de behartiging van de provinciale belangen 10 bestuurlijke commissies in het leven geroepen die elk een omschreven en afgebakend beleidsterrein behartigen. Deze commissies worden gevormd door leden uit de colleges van GS.

224

Verbonden partijen

Jaarlijks wordt een Jaarprogramma IPO uitgebracht waarin en detail de voornemens en de kosten daarvan staan vermeld. De provincie Groningen betaalt naar rato mee in de kosten van het IPOsecretariaat en de kosten van diverse projecten en programma's. Het jaarverslag incl. jaarrekening IPO 2008 geeft verantwoording van de verrichtingen en de kosten van de vereniging IPO in 2008. Vestigingsplaats: Den Haag Eigen vermogen ultimo 2006: € 740.000,-Vreemd vermogen ultimo 2006: € 6.669.000,-Solvabiliteit ultimo 2006: 0,10 Resultaat 2006: € 740.000,--

7.6.3. Bestuuracademie Noord-Nederland (BANN) Het betreft een gemeenschappelijke regeling waaraan de provincies Groningen, Fryslân en Drenthe, 69 gemeenten uit deze provincies en dertien waterschappen deelnemen. Vanaf oktober 2002 is de gemeenschappelijke regeling BANN uitsluitend bedoeld als garantievoorziening voormalige BANN. Dit als gevolg van de fusie tussen de BANN en de BAON (Bestuursacademie Oost-Nederland). De garantievoorziening functioneert als vangnetvoorziening voor latente wachtgeldaanspraken en doorlopende wachtgeld- en FPU-uitkeringen met bijbehorende werkgeverslasten, alsmede de werkgeverslasten van de gepensioneerde medewerkers en de aan de IZA Nederland verschuldigde schadeloosstelling. De provincie Groningen draagt jaarlijks bij in de kosten van de handhaving van de kosten van de gemeenschappelijke regeling in 2006. Vestigingsplaats: Assen Eigen vermogen ultimo 2005: € 1.174.378,-Vreemd vermogen ultimo 2005: € 81.234,-Solvabiliteit ultimo 2005: 0,94 Resultaat 2005: € 36.678,-De rekening 2006 van de BANN is nog niet vastgesteld derhalve treft u de cijfers 2005 aan.

7.6.4. Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) Eind 1990 heeft de Provincie Groningen aandelen gekocht van de N.V. Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) te Den Haag. Door mede-eigenaar van deze bank te worden is de provincie Groningen betrokken bij de verdere ontwikkeling van de BNG. Per 31 december 2006 bezit de Staat der Nederlanden 27.845.360 aandelen à € 2,50 (50% van het totale aandelenkapitaal). De provincie Groningen bezit 75.250 aandelen à € 2,50 (circa 0,14% van het aandelenkapitaal). De BNG is de bank van en voor overheden en instellingen voor het maatschappelijke belang. Met gespecialiseerde financiële dienstverlening draagt de BNG bij aan zo laag mogelijke kosten van maatschappelijke voorzieningen voor de burger. Daarmee is de bank essentieel voor de publieke taak. De strategie van de bank is gericht op het behouden van substantiële marktaandelen in het Nederlands maatschappelijk domein en het handhaven van een goede kredietwaardigheid (Moody’s: AAA). Een belangrijk deel van het betalingsverkeer tussen de provincies en het Rijk loopt via de BNG. De BNG heeft in 2006 de uitgangspunten van het meerjarige beleid rondom de gewenste kapitalisatie en het dividend gepresenteerd. Het beleid van de BNG gaat daarbij uit van een reguliere pay-out van 50% van de winst (was 43%). Het gepresenteerde kapitalisatiebeleid van de BNG betekent - naar huidig inzicht en naar de beschreven voorwaarden - dat er in 2006 een extra uitkering van € 500 miljoen, in 2007 € 500 miljoen en in 2009 € 200 miljoen plaatsvindt ten laste van de reserves. De voornaamste voorwaarde voor dit beleid is het behoud van de aan de bank toegekende ratings. Eén en ander behoudens de goedkeuring in de algemene vergadering van aandeelhouders.

Verbonden partijen

225

Vestigingsplaats: Den Haag De samenstelling van het vermogen van de BNG was ultimo 2006: Eigen vermogen: € 2.576 miljoen (ultimo 2005: € 3.145 miljoen); per aandeel € 42,31 (€ 50,06) Vreemd vermogen: € 87.357 miljoen (ultimo 2005: € 88.359 miljoen) Eigen vermogen als % van het balanstotaal: 2,6% (2005: 3,0%) Solvabiliteit ultimo 2006: 0,03 Achtergesteld vreemd vermogen: € 163 miljoen (ultimo 2005: € 167 miljoen) Het aandeel van de provincie in het aandelenkapitaal bedraagt 0,13512% De nettowinst over 2006 bedroeg na belastingen: € 199 miljoen (2005 € 311 miljoen) De resultaatverwachting over 2008 is onzeker, doordat met name de druk op het renteresultaat zal aanhouden. Dit is mede het gevolg van de extra dividenduitkeringen ten laste van de reserves. Verwacht wordt dat de dividenduitkering over 2008 voor de provincie Groningen circa € 120.000,-- zal bedragen.

7.6.5. Noordelijke Rekenkamer Om de controlerende rol van Provinciale Staten te ondersteunen, is een rekenkamer(functie) bij de provincies in de provinciewet verplicht gesteld. In Groningen is gekozen om een onafhankelijke rekenkamer met de drie noordelijke provincies op te zetten. De Noordelijke Rekenkamer houdt zich bezig met het onderzoek naar de doelmatigheid, doeltreffendheid en rechtmatigheid van het gevoerde bestuur. Op 10 november 2004 is door de Staten besloten tot het instellen van de gemeenschappelijke regeling en de benoeming van de bestuursleden. De Noordelijke Rekenkamer is vanaf dat moment operationeel. De bestuursleden worden op basis van hun verschillende deskundigheden benoemd door de drie noordelijke Staten. Tevens is gekozen voor het instellen van een Programmaraad, bestaande uit drie Statenleden per provincie. De Programmaraad functioneert als een soort gesprekspartner voor de Noordelijke Rekenkamer. Zo bespreekt de Rekenkamer het onderzoeksprogramma met de Programmaraad. De Rekenkamer hoeft, door haar onafhankelijke positie, de suggesties van de Programmaraad niet over te nemen. Vestigingsplaats: Assen Eigen vermogen ultimo 2006: € 25.000,-Vreemd vermogen ultimo 2006: € 146.000,-Solvabiliteit ultimo 2006: 0,15 Resultaat 2006: € 146.000,--

226

Verbonden partijen