De wereld is mijn (t)huis Prijsvraag markering geboortehuis Erasmus
Rotterdam, oktober 2014
1
De wereld is mijn (t)huis prijsvraag markering geboortehuis Erasmus
Inhoud 01 Inleiding 02 Erasmus zichtbaar 03 Prijsvraag 04 Beoordeling 05 En de winnaar is… 06 Tijdspad
2
01. Inleiding Desiderius Erasmus is de beroemdste Rotterdammer aller tijden. Internationaal is zijn naam en nog veel belangrijker - zijn gedachtegoed - bekend. De doelstelling van de op initiatief van het college van B&W in 2010 opgerichte Stichting Erasmus. Icoon van Rotterdam (Comité Erasmus) is het bevorderen van de positionering van Erasmus in het stadsbeeld van Rotterdam. Het Erasmuscomité, een samenwerkingsverband van vijftien organisaties, vindt dat Erasmus (weer) het boegbeeld van de Maasstad moet worden. Erasmus’ statuur, internationale bekendheid en nog steeds actuele gedachtegoed verdienen dat hij een grotere plaats krijgt in het stadsbeeld en de beleving van Rotterdammers, bezoekers en relaties van de stad. Rotterdam is bij uitstek de stad voor de bestudering van het gedachtegoed van Erasmus. De stad beschikt over een Erasmuscollectie van zo’n 5.000 banden (1e drukken, werken uit de bibliotheek van Erasmus, werken over Erasmus). Sinds 2005 is het Erasmus Center for Early Modern Studies (ECEMS) gevestigd in de Centrale Bibliotheek. De belangrijkste overeenkomst en reden dat Erasmus goed past in het verhaal van Rotterdam is zijn internationale oriëntatie. ‘Ego mundi civis esse cupio’ (ik wil een wereldburger zijn). Ook Rotterdam is met haar 174 nationaliteiten een stad van wereldburgers: The Gateway to Europe heeft al sinds vele eeuwen een internationale focus. Erasmus als ‘world citizen’, Rotterdam als ‘world city’, vooral terug te zien als een energieke en bedrijvige stad.
02. Erasmus zichtbaar Merkwaardig genoeg loopt een toerist die in Rotterdam op zoek is naar sporen van Erasmus wat verloren rond. Erasmus is relatief onzichtbaar in de stad. De wens is daarom om Erasmus meer zichtbaar te maken in de stad en zeker op belangrijke plaatsen als zijn geboortehuis, de stationshal en de hal van Rotterdam/The Hague Airport. Een stad wil haar grote zonen en dochters eren omdat zij bijdragen aan de identiteit van de stad. Rotterdam beschikt in potentie over een ijzersterk ‘Erasmus-cluster’: goed gecentreerd, goed bereikbaar en op goed beloopbare plekken die van belang zijn voor de beleving van Erasmus. De kern van deze combinatie bestaat uit de reeds genoemde Erasmuscollectie in de Centrale Bibliotheek. De Bibliotheek werkt aan een permanente tentoonstelling over Erasmus, waar het publiek kan genieten van topstukken uit de collectie (door Erasmus zelf geproduceerd of van zijn aantekeningen voorzien). Hier kan een ieder basiskennis opdoen over Erasmus en de historische sensatie ondergaan bij het aanschouwen van de originele werken van Erasmus. Voor een Erasmuswandeling vormt de Bibliotheek niet het begin-, maar het eindpunt. Het beginpunt wordt gevormd door de Laurenskerk. De Laurenskerk stamt ‘uit de tijd’ van Erasmus. In de Laurenskerk is nu al het nodige over Erasmus te zien (Librije), maar op termijn kan en zal dat meer worden. De Laurenskerk is bovendien van plan een terras te gaan exploiteren, met uitzicht op het standbeeld van Erasmus. Het is het oudste bronzen beeld (1622) in Nederland, van Hendrick de Keyser, en dat mag zeker als bezienswaardigheid gelden. In de zichtlijn van het beeld staat de plek van het geboortehuis van Erasmus, op weinig aantrekkelijke wijze gemarkeerd met een staand bord voor een grauwe gevel. Die markering kan en moet anders en dat is het doel van de uit te schrijven prijsvraag.
3
Het beginpunt van de Erasmuswandeling kan in de toekomst nog verlegd worden naar de nieuwe locatie van het Museum Rotterdam. Het Museum Rotterdam heeft recent bekend gemaakt zich te willen vestigen in het nieuwe Stadstimmerhuis aan de Meent en zal daar een deel van de permanente expositie wijden aan Erasmus. Dat verlengt heel mooi de route; Museum Rotterdam, Laurenskerk/standbeeld, geboortehuis, Bibliotheek Roterdam met Erasmuscollectie.
03. Prijsvraag: wie heeft het idee om de geboorteplaats van Erasmus op de kaart te zetten? Het Erasmuscomité nodigt deskundige én creatieve Rotterdammers uit om met een innovatief, uitdagend idee het geboortehuis van Erasmus zichtbaar te maken.
De locatie waar het geboortehuis van Erasmus heeft gestaan, bevindt zich aan het Grotekerkplein, rechts van de ingang van de Laurenskerk, in de zichtlijn van het standbeeld van Erasmus. Indien herbouwd zou het geboortehuis nu deel uitmaken van de ‘Xenos’winkel aan de Hoogstraat. De blinde achterkant van deze winkel is de beoogde markeringsplek van het geboortehuis (zie foto). Er staan nu wat ‘hofjes’ met parkeerplaatsen. Die verdwijnen op termijn en de hofjes worden ingericht met groen. Dat betekent dat de omgeving van de markeringsplek dus wat vriendelijker wordt, een klein stadsplantsoen. Deze ontwikkeling kan betrokken worden bij de plannen voor de markering.
4
Meer informatie over deze locatie is te vinden in de studie “De plek waar eens de wieg van Erasmus stond”: http://www.rotterdam.nl/Clusters/Dienstverlening/Contentimages%202013/erasmusportal/wiegvanerasmus.pdf
Beoogde markeringsplek geboortehuis Erasmus
Waar moet een plan uit bestaan? Op maximaal vier a4-tjes een beschrijving van het voorstel, waarin de volgende onderwerpen dienen te worden geadresseerd: • Algemene beschrijving/verbeelding van het project. Wat is er te zien, te doen, te leren of ervaren? • Wat is er nodig om het project te realiseren? Tijd, middelen en mensen? • Welke baten kent het project (immaterieel, materieel)? Wat is de bijdrage van de markering aan de activiteiten rondom Erasmus? • Wat zijn de initiële investeringskosten? • Welke beheerkosten zijn er? En wie draagt de kosten? • Wat mist de stad als dit project niet doorgaat? Ofwel, wat is de toegevoegde waarde van het project? Randvoorwaarden • Het voorstel moet worden uitgevoerd op of nabij de plek van het geboortehuis • Het voorstel mag niet strijdig zijn met de wet of met gemeentelijke verordeningen; • Bij initiatieven die de openbare ruimte van de gemeente betreffen, heeft de gemeente de regie op de uitvoering; • Het Comité Erasmus heeft op voorhand een totaalbedrag van ongeveer € 25.000 beschikbaar voor de realisatie van het plan. Indien het winnende ontwerp dit bedrag overstijgt, zal het Comité zich inspannen om gezamenlijk met de winnaar aanvullende financiële middelen te werven; • In de begroting dient een post opgenomen te worden voor de onderhoudskosten voor een periode van 10 jaar; • De opgenomen indirecte kosten (beheer en uitwerking) in de begroting zijn niet meer dan 20% van het totale bedrag; • Het plan dient uiterlijk 14 februari 2015 te worden ingediend; • Voor het indienen van een voorstel dient gebruik te worden gemaakt van een printbare PDF; • Elk ingezonden voorstel blijft eigendom van de inzender; bij uitvoering gaan de rechten over naar het Comité.
5
04. Beoordeling Alle ingediende plannen zullen worden beoordeeld door een onafhankelijke jury. De jury brengt haar advies uit aan het Comité Erasmus, die vijf plannen selecteert die worden gebruikt in een promotiecampagne. Aan het eind van de promotiecampagne kiest de jury het winnende plan. De jury van de prijsvraag bestaat uit: • Fred van Beuningen (voorzitter), algemeen directeur Rotterdam Partners • Hugo de Jonge, wethouder Onderwijs, Jeugd en Zorg • Astrid Sanson, directeur Stedelijke Kwaliteit en Binnenstad, Gemeente Rotterdam • Adrie van der Laan, beheerder Erasmuscollectie Bibliotheek Rotterdam en directeur van het Erasmus Center for Early Modern Studies • Siebe Thissen, hoofd Kunst en Openbare Ruimte van het Centrum Beeldende Kunst Waar let de jury op? De jury beoordeelt de plannen op twee aspecten: het inhoudelijke idee en de praktische uitvoerbaarheid. Bij de beoordeling van het idee wordt onder meer gelet op: - Originaliteit en innovatiekracht van het plan - Herkenbaarheid van het gedachtegoed van Erasmus - Culturele en toeristische waarde - Aansluiting op de overige initiatieven rondom Erasmus - Motivering van het idee Bij de beoordeling van de praktische uitvoerbaarheid wordt onder meer gelet op: - De uitvoeringskosten van het voorstel - De beheerkosten van het voorstel - Wet- en regelgeving Na de selectiefase zullen de 5 beste plannen door het Comité Erasmus online worden geplaatst en start een compacte promotiecampagne. Een presentatie van de plannen met debat, bijvoorbeeld te organiseren door AIR, kan de discussie rond de plannen verlevendigen en stelt de indieners in staat om hun plannen voor een publiek toe te lichten en te verdedigen. Rotterdammers kunnen op facebook de gepresenteerde ontwerpen ‘liken’. Er zal geen publieksverkiezing plaats vinden. De jury kiest uiteindelijk een winnaar. Zij zullen de bevindingen uit de promotiecampagne meenemen in hun finale oordeel.
05. En de winnaar is… De jury maakt op 1 april 2015, de Dag der Zotheid, de winnaar bekend. Het Comité Erasmus zal zich maximaal inspannen om het plan te realiseren. Naast de verdere uitwerking van het plan, gaat het in de realisatiefase onder meer om de aanbesteding van het werk, afspraken over het beheer en eventueel het werven van aanvullende fondsen.
6
06. Tijdspad 28 oktober 2014: lancering prijsvraag (geboortedag Erasmus) 14 februari 2015:
sluitingsdatum inzendingen ideeën
1 maart 2015: publiekscampagne
jury selecteert een top 5 van beste ideeën en start van
1 april 2015: (Dag der Zotheid)
het winnende idee wordt bekend gemaakt!
Vervolgens gaat Het Comité in overleg met de gemeente over de haalbaarheid van het winnende idee en wordt de planning en uitvoering bekend gemaakt. 1 April 2016:
opening/onthulling van de markering!
7
