DE VLAAMSE MEDISCH MILIEUKUNDIGEN
Voortgangsrapport 2009
INHOUDSTAFEL SITUERING VAN HET DOCUMENT ........................................................................................ 4 STRATEGISCH DOEL 1 .......................................................................................................... 5 IN OVERLEG MET HET VLAAMS AGENTSCHAP ZORG EN GEZONDHEID WORDEN MEDEWERKERS AANGEWORVEN, TOEGEWEZEN AAN EN TEWERKGESTELD BIJ DE LOGO’S, VOOR DE EERSTE LIJN VAN HET VLAAMS MEDISCH MILIEUKUNDIG NETWERK DOELSTELLING 1.1...................................................................................................................... 5 VIGeZ staat in voor de tewerkstelling van 1 voltijdse equivalent (VTE) coördinator medisch milieukundigen en 13 voltijdse equivalenten (VTE) medisch milieukundigen. Deze medisch milieukundigen worden ter beschikking gesteld van de Logo‟s. Voor het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest wordt voorlopig geen medisch milieukundige voorzien DOELSTELLING 1.2 ...................................................................................................................... 7 In samenwerking met het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid, staat VIGeZ in voor de aanwerving van MMK‟s van de eerste lijn van het medisch milieukundig netwerk DOELSTELLING 1.3 ...................................................................................................................... 7 VIGeZ neemt de lasten van werkgever op zich en staat borg voor een “technisch en morele onafhankelijkheid” van de MMK‟s bij de uitoefening van hun functie DOELSTELLING 1.4 ...................................................................................................................... 9 Leren en ontwikkelen wordt bewust gepland om de operationele doelen te bereiken STRATEGISCH DOEL 2: ....................................................................................................... 10 DE MMK’S ZIJN DE EERSTELIJN BINNEN HET VLAAMS MEDISCH MILIEUKUNDIG NETWERK EN STAAN MEE IN VOOR DE INTERNE EN EXTERNE COMMUNICATIE ROND GEZONDHEID EN MILIEU BINNEN HUN WERK-TERREIN MET ANDERE INTERMEDIAIRE INSTANTIES EN VOORZIENINGEN DOELSTELLING 2.1 .....................................................................................................................10 Het middenveld weet wat ze aan de MMK kunnen vragen, en wat de MMK levert. In tweede orde weet ook de burger wat de MMK doet en hoe de MMK te bereiken is DOELSTELLING 2.2 .....................................................................................................................11 Gedurende de volledige looptijd van het convenant overleggen, zoals onderling overeengekomen, de MMK‟s met elkaar, onder begeleiding van ToVo, om binnen Vlaanderen tot een gelijke werking te komen, expertise uit te wisselen en de geïntegreerde werking van het Vlaams medisch milieukundig netwerk te bevorderen DOELSTELLING 2.3 .....................................................................................................................16 De MMK‟s maken gebruik van bestaande netwerken en bouwen gedurende de volledige looptijd van het convenant een eigen lokaal netwerk uit van partners werkzaam op het vlak van gezondheid en milieu om zo de bekendmaking van het netwerk te garanderen. DOELSTELLING 2.4 .....................................................................................................................17 De MMK‟s creëren overlegkaders tussen de verschillende loco-regionale actoren op het vlak van gezondheid en milieu (platformfunctie). DOELSTELLING 2.5 .....................................................................................................................19 De MMK‟s zijn gedurende de volledige looptijd van het convenant betrokken bij voorlichting en risicocommunicatie over milieugerelateerde gezondheid. De MMK ontwikkelen preventieve voorlichtingsactiviteiten en voeren deze uit. Deze voorlichtingsactiviteiten zijn collectief en gericht op de preventie van gezondheidsschade door milieufactoren. 2
Het ontwikkelen en uitvoeren van voorlichtingsactiviteiten gebeurt op basis van de lokale doelgroepen en omstandigheden. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om de ontwikkeling van een folder, het organiseren van een bijeenkomst of deelname aan een campagne. STRATEGISCH DOEL 3: ....................................................................................................... 21 DE MMK’S ZIJN IN DE EERSTE PLAATS EEN AANSPREEKPUNT VOOR INTERMEDIAIRS OP LOCO-REGIONAAL VLAK INZAKE GEZONDHEID EN MILIEU, ZONDER DE NIETGEORGANISEERDE BURGER TE VERGETEN, EN HEBBEN VERSCHILLENDE OPDRACHTEN BINNEN HUN WERKTERREIN, ZOALS PEILING, BEHANDELING VRAGEN EN KLACHTEN, ADVISERING, ONDERSTEUNING EN SIGNALERING. DOELSTELLING 3.1 .....................................................................................................................21 Gedurende de volledige looptijd van het convenant peilen de MMK‟s, via intermediairs of rechtstreeks, pro-actief naar en staan open voor ongerustheid bij de bevolking inzake gezondheid en milieu. Deze peiling gebeurt volgens nader te bepalen afspraken DOELSTELLING 3.2 .....................................................................................................................22 De MMK‟s staan in voor de eerste behandeling van vragen en klachten inzake milieugerelateerde gezondheid vanuit de intermediairs en de bevolking. De MMK neemt vragen, klachten en meldingen over gezondheid en milieu in behandeling van intermediairs en, zonodig, rechtstreeks van burgers. De vragen, gezondheidsklachten en meldingen worden geregistreerd in het klachtenregistratiesysteem DOELSTELLING 3.3 .....................................................................................................................24 De MMK‟s signaleren milieugerelateerde gezondheidsproblemen aan ToVo. De MMK voert pro-actief onderzoek uit op eigen initiatief of op verzoek van derden. De resultaten zijn toepasbaar op de MMK-praktijk en leiden tot betere inzichten in de nood aan preventief handelen. STRATEGISCH DOEL 4: ....................................................................................................... 26 DE MMK’S NEMEN HUN TAKEN OP IN HET KADER VAN HET VLAAMS MEDISCH MILIEUKUNDIG NETWERK OP VRAAG VAN DE OVERHEID DOELSTELLING 4.1 .....................................................................................................................26 Op vraag van ToVo zijn de MMK‟s betrokken bij acties rond lokale milieugerelateerde gezondheid De activiteiten zijn gericht op risicocommunicatie bij incidenten en na rampen DOELSTELLING 4.2 .....................................................................................................................27 Op verzoek van ToVo moet de MMK een actueel beeld kunnen geven van de lokale milieugezondheidssituatie. Hiervoor verzamelt en analyseert de MMK eigen gegevens, gegevens die afkomstig zijn van andere lokale diensten en van derden. De MMK brengt de gemeente op de hoogte wanneer hij/zij dreigende gezondheidsrisico‟s signaleert als gevolg van het milieu DOELSTELLING 4.3 .....................................................................................................................27 De MMK ondersteunt, op verzoek, de gemeenten bij het opstellen van beleidsplannen op het gebied van milieu en gezondheid, daaronder valt minimaal: een milieuparagraaf in het gemeentelijke gezondheidsplan en een bijdrage over gezondheid in het gemeentelijke milieubeleidsplan De MMK voert, op verzoek, een beknopte gezondheidkundige beoordeling uit van plannen voor ruimtelijke ordening DOELSTELLING 4.4 .....................................................................................................................28 Op verzoek van de lokale overheid beantwoordt de MMK vragen over milieugezondheidsaspecten bij de uitvoering van lokaal beleid. Het gaat bijvoorbeeld om de ondersteuning van gemeenten bij risicocommunicatie, de advisering van scholen en kinderdagverblijven over binnenmilieu, het beoordelen van milieugegevens of rapporten op gezondheidsrisico en advisering bij vergunningaanvragen 3
SITUERING VAN HET DOCUMENT
Het voortgangsrapport beschrijft per strategisch doel en per doelstelling de activiteiten die door het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie en door de Medisch Milieukundigen werden uitgevoerd in 2009 in het kader van het convenant met de Vlaamse overheid (2006-2010). Het voortgangsrapport Vlaamse Medisch Milieukundigen 2009 moet vergeleken worden met het document „De Vlaamse Medisch Milieukundigen - planning 2009, januari 2009‟. Per doelstelling wordt aangegeven in welke mate de planning is gerealiseerd.
4
Strategisch doel 1 In overleg met het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid worden medewerkers aangeworven, toegewezen aan en tewerkgesteld bij de Logo‟s, voor de eerste lijn van het Vlaams medisch milieukundig netwerk.
Doelstelling 1.1. VIGeZ staat in voor de tewerkstelling van 1 voltijdse equivalent (VTE) coördinator medisch milieukundige en 13 voltijdse equivalenten (VTE) medisch milieukundigen. Deze medisch milieukundigen worden ter beschikking gesteld van de Logo‟s. Voor het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest wordt voorlopig geen medisch milieukundige voorzien. MMK-regio
MMK
Logo Oostende-Ieper-Veurne-Diksmuide
Stefanie Vanhoutte
Logo Roeselare-Tielt Logo Zuid-West-Vlaanderen
Stefanie Vanhoutte
Logo Brugge Logo Meetjesland
Dieter Vanparys
Logo Gent
Vivian Oltheten – Jasmien Pauwels
Logo Schelde-Dender Logo-Waasland
Nel Van Lent
Logo Zuid-Oost-Vlaanderen
Katrien Maes (50 %)
Logo regio Aalst
Ann De Mot (50 %)
Logo Stad Antwerpen
Kathleen Degroeve
Logo Antwerpen-Noord
Kathleen Degroeve - Ilse De Waele
Logo PrAAM Logo Mechelen
Liesbeth Van Peer
Logo Noorderkempen Logo Zuiderkempen
Koen Wynants
Logo Pajottenland-Zennevallei CentrumLogo
Dieter Deplancke
Logo Hageland Logo regio Leuven
An De Becker
Logo Logo Logo Logo Logo
Sara Reekmans
Zuid Limburg Midden Limburg Maasland West Limburg Noord Limburg
Cindy Lodewyckx
5
In 2009: - Verschuiving van Kathleen Degroeve, MMK van Logo Antwerpen Noord (50 %) naar Logo Antwerpen (100 %) - Aanwerving van een MMK voor Logo Antwerpen Noord (50 %) Wat ? Sturing en begeleiding van de MMK‟s door een MMK-coördinator
Hoe? De MMK-coördinator faciliteert en begeleidt de Vlaamse samenwerking van de MMK‟s. Hij vormt daarbij een belangrijke en neutrale schakel en brugfiguur tussen VIGeZ-directie en de MMK‟s. De MMK-coördinator verzorgt ook de link tussen MMK‟s en Logo‟s en neemt initiatieven om de projectmatige samenwerking tussen Logo's en MMK's, Vlaams en regionaal, te bevorderen. De coördinator: - zit de terugkomdagen voor en verzorgt de inhoudelijke voorbereiding in samenwerking met de MMK's. Het verslag wordt via een beurtrol door een secretaris-MMK opgesteld en rondgestuurd. - begeleidt de Vlaamse MMK-projectgroepen en behoudt een totaalzicht van de activiteiten van deze werkgroepen. - volgt project- en budgetaanvragen van de MMK‟s (individuele en via de werkgroepen) op volgens de in 2006 goedgekeurde beslisprocedure. - bestudeert en beoordeelt in overleg met ToVo de opleidingsaanvragen van de MMK‟s. - organiseert gezamenlijke vormingen. Voor de MMK‟s kunnen gezamenlijke opleidingsdagen met externe experten georganiseerd worden. De thema‟s voor deze vormingsdagen worden door de MMK-coördinator voorgesteld in overleg met de MMK‟s en ToVo. De MMKcoördinator maakt een concreet plan van aanpak om deze vormingsdagen te realiseren. - verzorgt de netwerking en samenwerking met partners op bovenlokaal niveau - met ToVo als prioritaire partner. De MMK-coördinator is het aanspreekpunt voor de MMK‟s op Vlaams niveau. - staat in voor het gezamenlijke MMK-jaarplan, inhoudelijke project- en werkgroepbegrotingen en jaarverslag van de MMK‟s. - neemt initiatieven om de jaarlijkse individuele eindrapportage door elke MMK vanuit het Accessbestand te vereenvoudigen en professionaliseren. - organiseert functioneringsgesprekken met de MMK‟s.
Wanneer?
VIGeZ is eerste aanspreekpunt bij praktische, financiële en administratieve vragen en problemen van MMK‟s.
Indien problemen opduiken in de samenwerking tussen de MMK en zijn/haar Logo(‟s) (en vice versa) en bij onduidelijkheden of vragen, richt de MMK en/of het Logo zich tot MMK-coördinator. VIGeZ overlegt hierover, indien nodig, met de Vlaamse Administratie. De MMK‟s wenden zich tot VIGeZ voor problemen
Uitgevoerd. In 2009 is tevens bijzondere aandacht gegaan naar het vlot laten verlopen van de overgang MMK-tewerkstelling van VIGeZ naar Logo‟s
Uitvoering zoals gepland: Organisatie van maandelijkse terugkomdag Inhoudelijk invulling website Begeleiding van verschillende MMK projecten Begeleiding van de MMK projectgroepen … (zie ook opdracht 9, VIGeZVoortgangsrapport)
6
en vragen van administratieve en financiële (lonen, vervoerskosten,...) aard. De MMK‟s proberen waar mogelijk aan de hand van de afsprakennota zelf eerst een antwoord te vinden. De MMK‟s houden op elke vierde donderdag van de maand een “terugkomdag”. Naast gezamenlijk overleg in het kader van het Vlaams medisch milieukundig netwerk over de inhoudelijke werking van de eerstelijn en de samenwerking met de tweede en derde lijn van dit netwerk, wordt op deze dag ook altijd een sessie voorzien voor nieuws vanuit het VIGeZ en het meenemen van nieuwe vragen. De terugkomdagen worden georganiseerd door de MMK-coördinator. Doelstelling 1.2 In samenwerking met het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid, staat VIGeZ in voor de aanwerving van MMK‟s van de eerste lijn van het medisch milieukundig netwerk. Wat ? Invullen vacante MMK plaatsen.
Hoe? Wanneer een MMK functie vacant is, zorgt VIGeZ in samenspraak met Toezicht Volksgezondheid en de betrokken Logo coördinator(en) voor vervanging.
Wanneer? Aanwerving van een
Vervangingen bij langdurige afwezigheden.
VIGeZ garandeert de continuïteit in een bepaalde MMK-regio wanneer de MMK afwezig is wegens zwangerschapsverlof of een andere langdurige afwezigheid door het aanstellen van een interim-MMK. Kortere of beperktere afwezigheden, zoals bvb. 1/5 ouderschapsverlof, worden door de MMK zelf of collega‟s opgevangen. Dit laatste wordt per geval besproken met de MMK-coördinator.
MMK voor Logo Antwerpen Noord (50 %)
Vervanging van Stefanie Vanhoutte wegens zwangerschap Vervanging van Vivian Oltheten wegens zwangerschap
Doelstelling 1.3 VIGeZ neemt de lasten van werkgever op zich en staat borg voor een “technisch en morele onafhankelijkheid” van de MMK‟s bij de uitoefening van hun functie. Wat ? VIGeZ zorgt voor het berekenen en storten van de lonen en het centraal bijhouden van vakantiedagen, afwezigheden en ziekte van de MMK‟s (via elektronische maandfiches).
Hoe? In overleg met de coördinator op de Logostandplaats houdt de MMK aan- en afwezigheden, vervoerskosten en overuren bij op zijn/haar maandoverzicht. Aanvragen voor verlof worden eerst met de coördinatoren overlegd. Eventuele medische attesten worden zo snel mogelijk doorgestuurd naar VIGeZ. De MMK‟s brengen ook VIGeZ op de hoogte van verlof, overuren, veranderingen van werkschema en afwezigheden. Voor de eerste van de volgende maand wordt het loon gestort aan elk personeelslid. Elk personeelslid bezorgt zijn/haar maandschema aan VIGeZ voor de 23e van de maand.
Wanneer?
Maandelijkse uitvoering
7
Het MMK-budget wordt via een aparte boekhouding door VIGeZ bijgehouden.
Het personeelsbeleid voor de MMK‟s.
VIGeZ staat borg voor een “technische en morele onafhankelijkheid” van de MMK‟s bij de uitoefening van hun functie.
Centrale vaste kosten (lonen, verplaatsingskosten, huur, telefonie, hardware,…) van de MMK-werking worden door VIGeZ beheerd. Het budget voor projectkosten en inhoudelijke werking van de MMK‟s: per Vlaamse MMKwerkgroep wordt een planning met interne begroting opgesteld voor de acties en projecten in 2009. De realisatie van die planning gebeurt in overleg met de MMK-coördinator. De budgetten mogen besteed worden na goedkeuring door de MMK-coördinator in overleg met de directeur VIGeZ. Daarnaast worden binnen het MMK-projectbudget middelen voorzien voor lokale acties en projecten door MMK‟s. Deze middelen worden per actie of project via de MMK-coördinator bij VIGeZ aangevraagd. Een forfaitair bedrag per MMK per jaar wordt toegekend aan de Logo‟s om de kosten te dekken van het verblijf van de MMK op dit Logo. De instrumenten gecreëerd voor het MMKpersoneelsbeleid vormen de basis voor de verdere werking in 2009: Afsprakennota rond de inschakeling in de Logo‟s. Deze afsprakennota werd in 2006 verfijnd. Maandelijkse procedure voor aanwezigheden, vervoerskosten, ziekte, vakantie. Dit schema wordt aan VIGeZ bezorgd en gebruikt voor communicatie met het sociaal secretariaat. Dienstnota‟s: verlofregeling, vervoerskosten, vorming en opleiding, ziekte en verzekeringen & aansprakelijkheid, uitbetaling lonen en staalname. Richtlijnen rond interne documenten, lokale werking en omgaan met de pers. Mogelijkheid tot gesprekken en het zoeken naar oplossingen bij individuele problemen qua werking, Logo-integratie, prioriteiten,…
Doorlopend uitgevoerd
Deze voorwaarde staat beschreven in het tewerkstellingscontract met elke MMK. MMK‟s moeten kunnen optreden als technisch en moreel onafhankelijke adviserende experten. Dit is een onafhankelijkheid die een neutrale en objectieve, technische en wetenschappelijke benadering van de lokale milieugezondheids-problematiek moet garanderen. Het is geenszins een onafhankelijkheid ten aanzien van de werkgever en het arbeidscontract, noch ten aanzien van het convenant en het politieke beleid.
Doorlopend toegepast
Doorlopend toegepast
8
Doelstelling 1.4 Leren en ontwikkelen wordt bewust gepland om de operationele doelen te bereiken. Wat? Interne opleidingsdagen
Peilen naar opleidingsbehoeften
Aanbieden opleidingen aan MMK‟s
Individuele opleidingen
Hoe? De MMK-coördinator organiseert opleidingsdagen. Deze kunnen gaan over procesmatige of inhoudelijke dingen. De inhoud wordt bepaald door de actualiteit, de noden en vragen van de MMK‟s en signalen die de MMK-coördinator opvangt uit het bovenlokale netwerk. De MMK-coördinator peilt op de terugkomdag van de MMK‟s naar de opleidingsbehoeften die individueel en in groep leven bij de MMK‟s De MMK-coördinator verzamelt en heeft aandacht voor opleidingen rond gezondheid en milieu en rond proceswerking en projectmatig werken. De coördinator biedt deze opleidingen aan aan de MMK‟s. De MMK‟s kunnen individueel opleidingen en vormingen aanvragen bij de MMKcoördinator. Elke MMK heeft een persoonlijk vormingsbudget. Voor de aanvraag van vormingen werd een formulier opgesteld.
Wanneer?
Niet georganiseerd door de MMK-coördinator. In 2009 namen de MMK‟s deel aan de opleidingsdagen van ToVo waarvoor inhoudelijk input werd gegeven door MMK-coordinator en MMK‟s. Er is gepeild naar de opleidingsbehoeften, een vorming over de technische aspecten van GSM‟s is hiervan het resultaat Regelmatig worden relevante opleidingen doorgestuurd naar MMK‟s, de opleidingsstatus van de MMK‟s wordt bijgehouden. Gemiddeld volgde elke MMK 6 vormingen in 2009.
9
Strategisch doel 2: De MMK‟s zijn de eerstelijn binnen het Vlaams medisch milieukundig netwerk en staan mee in voor de interne en externe communicatie rond gezondheid en milieu binnen hun werk-terrein met andere intermediaire instanties en voorzieningen.
Doelstelling 2.1 Het middenveld weet wat ze aan de MMK kunnen vragen, en wat de MMK levert. In tweede orde weet ook de burger wat de MMK doet en hoe de MMK te bereiken is. Wat? Actief netwerk
Website
Hoe? De MMK houdt bij wie er in zijn actief netwerk zit. Dit wordt geregistreerd in de database. Mensen in het actief netwerk weten wat de MMK doet en waarvoor ze bij de MMK terechtkunnen. De MMK‟s hebben een website met uitleg over de werking en het aanbod. Lokale partners en burgers kunnen daar terecht voor het aanbod van de MMK‟s. Burgers kunnen via het contactformulier hun MMK vragen stellen.
Wanneer?
Doorlopend uitgevoerd *
In 2009 werd de website nog uitgebreid met een aantal dossiers en projecten (verbrandingsoven, blootstellingsonderzoek Noorderkempen participatief project, herwerking gezond wonen, bestrijdingsmiddelen en CO, …). Het contactformulier zorgde voor technische problemen en is verwijderd, de contactgegevens staan echter duidelijk op iedere regionale MMK-pagina zodat actoren en eventueel burgers de MMK makkelijk kunnen vinden.
* Uitvoering door MMK in 2009 Onderstaande tabel geeft een overzicht van de actieve netwerkpartners van de MMK‟s in 2009. Actieve netwerkpartners 2009 Gezondheidsactoren Milieuactoren Burgergroepen Andere
Totaal 727 651 37 237
Totaal/MMK Totaal/Logo 61 30 54 27 3 2 18 10
actieve netw erkpartners
gezondheidsactoren milieuactoren burgergroepen andere
10
Het aantal actieve netwerkpartners is hoger ten opzichte van 2008 (van 1259 naar 1652). De verdeling tussen gezondheidsactor, milieuactor, burgergroepen en anderen is gelijkaardig. De meeste actieve netwerkpartners zijn gezondheidsactoren. Wanneer -
zit een lokale partner in het actief netwerk van een MMK? bij de uitwerking van een project bij deelname van die gemeente aan een project – platformoverleg bij „goede‟ samenwerking; veel vragen, veel adviesvragen als partner vraagt aan MMK om deel te nemen aan overleg, vergadering, project als partner rekening houdt met de MMK tijdens uitoefening taak bv. vermelding in nieuwsbrief, folder, info-avond,… samen (fysiek aanwezig) in een vergadering (rond gezondheid en milieu thema‟s) zitten
Voorbeelden van actieve netwerkpartners per groep: - Gezondheidsactoren: Logo‟s, gezondheidsambtenaren stad of gemeente, schepenen gezondheid, schepenen sociale zaken, artsen -preventieverantwoordelijken uit huisartsenkringen, preventie-adviseur Familiehulp, , voorzitters OCMW, maatschappelijke werkers OCMW, CLB‟s, coördinatoren regionale gezondheidsraden, Provinciaal Instituut voor Hygiëne, Afdeling Toezicht Volksgezondheid (centraal en provinciaal), contactpersonen VIGeZ,… - Milieuactoren: milieuambtenaren stad of gemeente, duurzaamheidambtenaren stad of gemeente, schepenen leefmilieu, gemeentelijke voorzitters milieuraden, milieupolitie, milieudiensten, Milieu Op School-begeleiders basisonderwijs, Provinciaal Instituut voor Hygiëne, Diensten Huisvesting, stedenbouwkundige ambtenaren - Burgergroepen: buurtcomités, vakbonden, bewonersgroepen, Gents Milieufront, Buurtwerk Wezel… - Andere: organisaties en vzw‟s (bvb. kansarmoede), ombudsdiensten stad of gemeente, projectbeheerder Dienst wonen, Hoofd Burgerzaken gemeente, adjunct-adviseur wonen, dienstencentra, huurdersbonden, brandweer, communicatie-ambtenaren,… Doelstelling 2.2 Gedurende de volledige looptijd van het convenant overleggen, zoals onderling overeengekomen, de MMK‟s met elkaar, onder begeleiding van ToVo, om binnen Vlaanderen tot een gelijke werking te komen, expertise uit te wisselen en de geïntegreerde werking van het Vlaams medisch milieukundig netwerk te bevorderen. A. ALGEMEEN Wat ? De Terugkomdag
Hoe? De MMK‟s houden elke maand een terugkomdag waarbij ervaringen vanuit de verschillende regio‟s worden uitgewisseld, vragen en problemen worden besproken, een stand van zaken wordt gegeven vanuit de verschillende werkgroepen en experten op uitnodiging komen spreken. De MMK-coördinator neemt het voorzitterschap waar, verzorgt de inhoudelijke voorbereiding in samenwerking met de MMK‟s en nodigt eventueel externen uit. Het verslag wordt via een beurtrol door een MMK-secretaris opgesteld en rondgestuurd. Ook de andere partners (ToVo, LNE, Steunpunt) van het Vlaams medisch
Wanneer?
Elke vierde donderdag van de maand
11
Provinciaal overleg ToVo en MMK‟s Jaarlijkse bijeenkomst ToVo centraal – ToVo provinciaal en alle MMK‟s
milieukundig netwerk participeren aan deze terugkomdag. Bijeenkomst met de provinciale equipe van ToVo en de MMK‟s die werken in deze provincie om de werking te bespreken en ervaringen uit te wisselen. Jaarlijkse themadag met plenaire stukken en werkgroepen. Dit wordt georganiseerd door ToVo in samenwerking met de MMKcoördinator.
Driewekelijks
Doorgegaan in november
Omwille van de integratie van gezondheid en milieu in de VIGeZ-werking werd in 2009 (conform de werking rond de andere gezondheidsthema‟s in VIGeZ) een Stuurgroep Gezondheid en Milieu opgericht, die zich bezighoudt met de planning van de VIGeZ-MMK werking. De MMK werkgroepen werden omgevormd naar projectgroepen. Vlaamse MMK-samenwerking via de verschillende MMK-werkgroepen: 1. Projectgroep Promoteam 2. Projectgroep Website 3. Projectgroep MGOS (Milieu & Gezondheid Op School) 4. Projectgroep Straling 5. Projectgroep Binnenmilieu 6. Projectgroep Verkeer MMK-samenwerking via andere platformen: 1. Bijdrage aan de Biomonitor (Nieuwsbrief van het Vlaams Medisch Milieukundig Netwerk) 2. Werkgroep Biologische Factoren B. PLANNING VAN DE MMK-PROJECTGROEPEN EN ANDERE PLATFORMEN
Projectgroepen: 1. PROJECTGROEP PROMOTEAM Leden: Stefanie Vanhoutte, Logo Zuid-West-Vlaanderen en Logo Roeselare-Tielt; Nel Van Lent, Logo Waasland en Logo Schelde-Dender; Jasmien Pauwels, Logo Gent; Katrien Maes, Logo Zuid-OostVlaanderen Wat ontwikkelen 2 nieuwe materialen rond specifieke thema‟s
Hoe Inhoud en vorm nog nader te bepalen.
herdrukken bestaande materialen
Naargelang de noden. Bv. ventilatiemagneet, bekendmakingsfolders,…
Wanneer
Banner over ozon – elektrokoffer inlegbladen over CO en fijn stof (bijlage 1 en 2). Bijkomend werden nog USB sticks ontwikkeld, die gebruikt worden op studiedagen (door de MMK coördinator). De MMK- pennen (voor studiedagen) en de ventilatiemagneet (bijlage 3) werden bijgemaakt omdat de voorraad uitgeput was.
2. MMK-PROJECTGROEP WEBSITE Leden: Kathleen Degroeve, Logo Antwerpen; Dieter Vanparys, Logo Brugge en Logo Meetjesland; An De Becker, Logo Leuven en Logo Hageland; Mart Verlaek, MMK-coördinator
12
Wat
Hoe
A. Informatie aanvullen en onderhoudwebsite
Onderhoud bestaande delen en input nieuwe inhoud, m.a.w website up-to-date houden. Onderhoud documentenzone Onderhoud van het woordenboek Onderhoud algemene inhoud website Nieuwsberichten op de website plaatsen, Nieuwe downloads en links toevoegen, Opvolgen projectsites: iedere werkgroepen (bv.: wg straling, zware metalen, eikenprocessierups,…) of persoon die aan de basis ligt van de projectsite zal hiervoor zijn verantwoordelijkheid moeten opnemen.
Wanneer
Regelmatig nieuwsberichten, 4 keer een nieuwsbrief, nieuwe dossiers en projectpagina‟s en update van bestaande pagina‟s (bijlage 4 en 5 en 6).
Nieuwe acties
Opmaak (4 x/jaar) van proactieve nieuwsbrief (seizoensafhankelijke thema‟s): * Coördinatie van de Vlaamse inhoud, * distributie door lokale MMK‟s die een lokale extra input kunnen leveren.
2. Website aanpassen, zodat het aantal bezoekers stijgt. Bvb. Zoekmachineoptimalisatie 3. doczone: teller aantal bezoekers toevoeging rating aan documenten op doczone
B. Functionaliteit
C. Kwaliteit
D. Promotie website
Indeling en links pagina‟s optimaliseren Homepagina aanpassen Onderhoud functionaliteit forum Helpdeskfunctie: ondersteuning geven aan andere MMK‟s en ToVo door middel van informatie/advies naar het gebruik en beheer van de website en de eigen regiopagina. Uitvoering bevraging partners/gebruikers over kwaliteit website: enquête d.m.v. een schriftelijke bevraging en/of interactief via nieuwsbriefbevraging (ontwikkelen pop-up)
Uitgevoerd
Uitgevoerd Teller werd niet uitgevoerd omwille van de kostprijs. De rating bleek ook technisch moeilijk haalbaar.
doorlopend
doorlopend Omwille van de overgang naar de Logo‟s werd besloten deze bevraging uit te stellen tot na de overgang in 2010.
Evaluatie en eventuele kleine bijsturingen met behulp van statistieken en reacties gebruikers
uitgevoerd
Herziening layout en structuur website al naargelang de resultaten van de bevraging.
Zie boven (niet uitgevoerd)
Het actief promoten van de website naar relevante instanties zoals overheidsinstanties en overkoepelende organisaties, zodat op andere sites links worden geplaatst naar onze site. Bv. plugin zoekmachineoptimalisatie
Regelmatig verwijzen andere websites naar onze site als bron voor informatie: bv. www.gezondheid.be; www.canvas.be, www.een.be 13
3. MMK- PROJECTGROEP MGOS (MILIEU & GEZONDHEID OP SCHOOL) De ontwikkeling van alle materialen en methodieken zijn steeds een samenwerking van de MMK‟s bij de Logo‟s, VIGeZ en ToVo Leden: Dieter Deplancke, Logo Pajottenland-Zennevallei en Centrumlogo; Stefanie Vanhoutte, Logo Zuid-West-Vlaanderen en Logo Roeselare-Tielt; Nel Van Lent, Logo Waasland en Logo Schelde-Dender; Sara Reekmans, Logo Limburg; Sara Benoy, Toezicht Volksgezondheid; Mart Verlaek, MMK coördinator Wat Afstemming en opvolging activiteiten en methodieken ontwikkeld door de werkgroep Begeleiding uitvoering LEKKER FRIS 2009
Hoe Frequent overleg binnen de werkgroep
Wanneer
Waar nodig ondersteuning, informatie,… bieden aan de MMK‟s
Beheer www.lekkerfris.be
Inhoud website actueel houden
Lekker fris gaat zijn 4e jaargang in, op basis van de evaluatie werden nieuwe materialen ontwikkeld. doorlopend
Ontwikkeling materiaal en methodiek secundair onderwijs
Info/lespakket gericht op secundair onderwijs Opstellen bekendmakings- en verspreidingsstrategie
Thema gezondheid & milieu onder de aandacht houden
Opvolgen/deelnemen aan symposia, beurzen, rondetafelgesprekken. deelname settingroep Onderwijs
uitgevoerd
Na de bevraging van de behoeften van het secundair onderwijs werd besloten tot het opstellen van raamcontracten ondersteund door een DVD. De implementatie is voorzien voor september 2010. Lekker fris werd voorgesteld op verschillende beurzen en symposia en won verschillende prijzen.
In 2007 testte de werkgroep het pilootproject „Lekker Fris‟ in 15 Vlaamse basisscholen. De evaluatie van het project was zeer positief. Sinds 2008 wordt het project dan ook in heel Vlaanderen aangeboden aan de basisscholen. Iedere MMK engageert zich om dit project lokaal te implementeren zoals beschreven in het projectplan „Lekker Fris‟. 4. MMK - PROJECTGROEP STRALING Leden: Ann De Mot, Logo Regio Aalst; Kathleen Degroeve, Logo Antwerpen Wat? Sensibilisatie bij kinderen/jongeren
Thema straling opvolgen
Onderhouden netwerk straling
Hoe? Naar aanleiding van vragen in 2008 rond kinderen en straling, onderzoekt de werkgroep in 2009 of er nood is aan materialen of informatie bij de lokale partners Op de hoogte blijven en de MMK‟s informeren rond stralingsthema‟s (hoogspanning, GSM, WiFi). Opvolgen van wetenschappelijke publicaties Naar aanleiding van de infosessies in 2007 werd een netwerk van
Wanneer
Er bleek geen nood aan bijkomende materialen rond dit onderwerp. Opvolging interphone-studie en andere publicaties. MMKcoördinator heeft aantal nota‟s/samenvattingen gemaakt over de eerste lange termijnstudies die hierover zijn verschenen. Verschillende vragen werden gesteld over technische 14
Website www.mmk.be/straling
deskundigen opgebouwd. Doel is om dit netwerk in 2008 te onderhouden en verder uit te bouwen als expertenpanel voor het beantwoorden van lokale vragen. Ontwikkelen van een portaalsite met alle soorten straling. Bij elke soort straling een uitleg voorzien met meer info over gezondheidseffecten en blootstelling. Het updaten van de huidige pagina‟s rond gsm-straling.
zaken aan BIPT en Agoria.
Omwille van het Arrest van het Grondwettelijk Hof over de GSM-normen (nu een Gewestbevoegdheid) werd de site aangepast aan deze nieuwe info. De definitieve aanpassing zal gebeuren na publicatie van de normen (waarschijnlijk 2010). Er werden reeds contacten met LNE gelegd voor de organisatie van een infocampagne over de nieuwe normen.
5. MMK - PROJECTGROEP BINNENMILIEU Wat Voorstel project
Updaten materiaal bimi
Herdruk bestaand materiaal Test „woon ik wel gezond‟
Hoe Projectvoorstel rond DALY‟s binnenmilieu uitschrijven en bezorgen aan ToVo en LNE voor eventuele uitvoering in 2010. Updaten fiches op de website en info op de doczone die gaat over binnenmilieu. Updaten draaiboek gezond wonen. Ook het ontwikkelen van een nieuwe fiche rond vocht. CO brochure,… Online interactieve vragenlijst afwerken die bezoekers van de site de mogelijkheid geeft om te bepalen of hun woning gezond is. Doel is om dit materiaal ook te gebruiken op beurzen,…
Wanneer
Dit werd nog niet uitgevoerd omwille van andere (onderstaande) prioriteiten. Verschillende nieuwe fiches op de site toegevoegd, andere zijn in voorbereiding. CO brochure werd in het najaar bijgedrukt (bijlage 7). Deze test schept meer technische problemen dan verwacht en is nog niet operationeel (voorlopige planning eind 2010)
6. PROJECTGROEP VERKEER Wat Verzamelen info over verkeer
Updaten dossier verkeer
Aanknopingspunten voor lokale werking
Hoe Literatuur opvolgen rond verkeer en gezondheid, meer bepaald studies, onderzoeken en projecten die lokaal kunnen geïmplementeerd worden. Het dossier verkeer en gezondheid (www.mmk.Be/verkeer) up to date houden met nieuwe ontwikkelingen rond het thema. Overleg met organisaties die lokaal werken rond verkeer om in hun campagnes de link met gezondheid te
Wanneer
uitgevoerd
Een nieuwe update volgt in 2010 na de infosessies verkeer Er werd een vorming ontwikkeld over fijn stof (en verkeer) voor de 15
leggen.
KVLV. In 2010 worden infosessies georganiseerd voor gemeenten over verkeer en gezondheid met aandacht voor lokale organisaties (samenwerking MMK‟s, VIGeZ en ToVo).
Andere platformen 1. Bijdrage aan de Biomonitor 1 MMK werkt mee aan de realisatie van de Biomonitor. Dit is de elektronische nieuwsbrief van het Vlaams Medisch Milieukundig Netwerk, waarin de MMK de eerste trap is. (Tovo is de tweede trap en het Steunpunt Milieu en Gezondheid de derde trap). 4 maal verschenen 2. Projectgroep Biologische Factoren (ToVo+MMK) De werkgroep biologische factoren van Toezicht Volksgezondheid werd in 2007 uitgebreid met 2 MMK‟s. MMK‟s krijgen in de praktijk regelmatig vragen over ongedierte. Lokale partners komen ook bij de MMK terecht naar aanleiding van een plaag. In deze werkgroep worden ongediertescenario‟s opgesteld om de meest voorkomende plagen gestructureerd aan te pakken. In 2009 werd net als in
2007 gewerkt rond Eikenprocessierupsen, met als doel het uitwerken communicatieplan i.v.m. gezondheidseffecten, het op punt stellen van de methodiek gezondheidsimpactmeting en het implementeren van de gezondheidsimpactmeting (ToVo/ MMK‟s).
Een tweede aandachtspunt is het scenario faraomieren. Dit is een intern scenario (ToVo + MMK‟s) met een stappenplan over de aanpak van een faraomierenplaag voor lokale actoren. Hierbij is
ondersteuning geboden aan de MMK‟s en nieuwe fiches aangemaakt over oa. vlooien.
Doelstelling 2.3 De MMK‟s maken gebruik van bestaande netwerken en bouwen gedurende de volledige looptijd van het convenant een eigen lokaal netwerk uit van partners werkzaam op het vlak van gezondheid en milieu om zo de bekendmaking van het netwerk te garanderen. Wat ? Lokale netwerkvorming werd geleidelijk aan uitgebouwd in de voorbije jaren. Verdere uitbreiding en versteviging in 2009.
Hoe? Verdere uitbouw van bestaand netwerk en wisselwerking met het Logonetwerk. Een goede MMK-netwerking zal ook de relevantie van de Logostandplaats beter onderstrepen: de MMK maakt gebruik van het bestaande Logonetwerk voor het opzetten van zijn/haar netwerk en breidt dit uit met eigen netwerkcontacten.
Wanneer?
In 2009 gebeurde een verdere integratie in de Logo- werking met oog op de overgang in 2010. Zie ook doelstelling 2.1.
Netwerking: initiatieven voor opbouw en onderhoud Doorlopend nemen de MMK‟s initiatieven om hun netwerk uit te bouwen. Door de uitbouw van het netwerk kan Gezondheid en Milieu in alle facetten van lokale werking opgenomen worden. De aandacht voor gezondheid en milieu blijft stijgen als gevolg van de uitbouw van het MMK-netwerk.
Netwerkopbouw is: -
Voorstelling aan milieu-ambtenaar, huisvestingsambtenaar, verschillende diensten,… In het algemeen voorstelling aan diensten of personen Projecten uitwerken waarbij tegelijk de MMK bekend wordt bij lokale partners 16
- Nieuwe partners ontmoeten in het kader van een platformoverleg Naast netwerkopbouw is onderhoud van het netwerk een belangrijk onderdeel van de werking rond gezondheid en milieu. Door de aandacht van partners warm te houden voor medisch milieukundige thema‟s verankeren de MMK‟s hun werking in het Vlaamse landschap.
Netwerkonderhoud is o.a.: -
projecten uitwerken met lokale partners platformoverleg is tegelijk onderhoud netwerk (soms zelfs een uitbouwmogelijkheid) lokale partners op de hoogte houden van bepaalde ontwikkelingen rond m&g thema‟s (bv. via website, mail,…) teksten voor in nieuwsbrieven van het Logo, gemeenten, krant,…
Netwerking: initiatieven voor opbouw en onderhoud Aantal 1243
Aantal/MMK 96
Aantal/Logo 52
De cijfers voor 2009 zijn hoger die van 2008. Netwerkopbouw en -onderhoud is een belangrijk onderdeel van de MMK-werking. MMK‟s vormen meer en meer onderdeel van het lokale gezondheid en milieu netwerk in Vlaanderen. MMK‟s worden ook meer betrokken in het uitwerken van lokale projecten, acties en vormingen op lokaal niveau. Doelstelling 2.4 De MMK‟s creëren overlegkaders tussen de verschillende loco-regionale actoren op het vlak van gezondheid en milieu (platformfunctie). Wat ?
Hoe?
Wanneer?
De MMK‟s zullen lokale overlegplatformen vanuit hun expertise ondersteunen en zelf organiseren.
MMK‟s zullen zowel op uitnodiging deelnemen en bijdragen aan bestaande lokale overlegkaders als zelf actief overlegplatformen oprichten en trekken, bijvoorbeeld naar aanleiding van het opzetten van projecten.
Uitgevoerd *
*Uitvoering door MMK in 2009 LOKALE PLATFORMS Onderstaande tabel geeft een overzicht van de afspraken en resultaten rond lokale platforms voor milieu en gezondheid. Platformoverleg is het samenbrengen van verschillende lokale actoren om een bepaald probleem op te lossen. Bv. bij een ongedierteplaag: betrokken gemeenten en de getroffen mensen en experten rond ongedierte en bos en groen (want de plaag komt uit hun bossen) worden samengebracht om een oplossing te zoeken. - een platform kan via moderne mediatechnieken gebeuren, toch heeft het onmiskenbaar voordelen mekaar af en toe eens “live” te ontmoeten. - Ideaal in een platformoverleg zijn het lokaal beleid, de lokale burger, lokale bronnen, lokale gezondheidsintermediairs, lokale milieu-internediairen, en MMKs betrokken. - platform is het samenbrengen van meerdere partners, MMK NIET inbegrepen (dus niet alleen milieuambtenaar en MMK). - De MMK moet dit platformoverleg niet per se „trekken‟ - Platform moet lokaal zijn. Een overleg over een preventiecampagne bij OVAM met alle actoren is geen platform (maar kadert binnen een project), maar een overleg tussen een aantal gemeenten en de MMK over de lokale situatie dan weer wel.
17
Lokale platformen Totaal 77 Totaal/MMK 6 Totaal/Logo 3 In 2009 blijft aantal lokale platformen waar de MMK deel van uitmaakt constant. Voorbeelden van lokale platforms
De voorbeelden worden willekeurig uit de individuele jaarverslagen gekopieerd. Doel is duidelijk te maken waar MMK‟s zich op het terrein mee bezighouden. De voorbeelden geven geen indicatie van de verdeling tussen MMK‟s. LOKALE PROJECTEN Een belangrijk onderdeel van de MMK-werking bestaat uit het meewerken aan lokale projecten rond Gezondheid en milieu. De MMK kan zowel een project uitwerken en dan lokaal implementeren als lokale actoren begeleiden bij het uitwerken van projecten. Een lokaal project is per definitie beperkt tot de Logo regio. Niets belet echter om een lokaal project ook in een ander Logo uit te werken als het gaat om milieugezondheidsproblemen die ook in andere Logo‟s opduiken.
Lokale projecten Totaal Totaal/MMK 110 8
Totaal/Logo 5
In totaal waren de MMK‟s in 2009 gemiddeld bij 8 lokale projecten betrokken. Dit lijkt veel, maar niet elk project vraagt evenveel inzet en werkuren van de MMK. Er moet onderscheid gemaakt worden tussen projecten die de MMK trekt en projecten waar de MMK een bijdrage aan geeft. De cijfers voor 2009 zijn iets hoger (7 tov 8). De cijfers wijzen erop dat de MMK‟s op dit moment op hun maximale capaciteit werken. MMK‟s moeten daarom selectiever omgaan met hun tijd en prioriteiten stellen. Voorbeelden van lokale projecten
De voorbeelden worden willekeurig uit de individuele jaarverslagen gehaald. Doel is om met concrete voorbeelden duidelijk te maken waar MMK‟s zich op het terrein mee bezig houden. De voorbeelden geven geen indicatie van de verdeling tussen MMK‟s. In het kader van een natraject bij het „Blootstellingsonderzoek naar lood bij kleuters in de wijde omgeving van de sites‟ werd op in april 2009 een éénmalig, interactief overlegplatform georganiseerd (MMK's, ToVo en LNE) voor de betrokken lokale actoren. Doel van het overlegplatform was om actief op zoek te gaan naar concrete maatregelen en acties om de opname van zware metalen bij de inwoners verder te beperken. Voorbereidend overleg met verschillende lokale actoren ikv een gemeentelijk CO project. Lokale werkgroep in het kader van het project „Asbest, ook in jouw huis?‟. De werkgroep bestaat uit de acht milieuambtenaren van de deelnemende gemeenten, enkele vertegenwoordigers van de intercommunales en de MMK‟s van de betrokken regio‟s (bijlage 8).
18
Doelstelling 2.5 De MMK‟s zijn gedurende de volledige looptijd van het convenant betrokken bij voorlichting en risicocommunicatie over milieugerelateerde gezondheid. De MMK ontwikkelen preventieve voorlichtingsactiviteiten en voeren deze uit. Deze voorlichtingsactiviteiten zijn collectief en gericht op de preventie van gezondheidsschade door milieufactoren. Het ontwikkelen en uitvoeren van voorlichtingsactiviteiten gebeurt op basis van de lokale doelgroepen en omstandigheden. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om de ontwikkeling van een folder, het organiseren van een bijeenkomst of deelname aan een campagne. Wat ? De MMK‟s zijn betrokken of organiserende partij in lokale voorlichting- en risicocommunicatieinitiatieven. De nadruk ligt hierbij op communicatie via intermediairs en niet rechtstreeks naar de burgers.
Hoe? Betrokkenheid in het opzetten van informatiesessies op vraag van intermediairs en het opnemen van een actieve trekkersrol m.b.t. risicocommunicatie. De MMK‟s richten zich hierbij in de eerste plaats tot intermediairs.
Wanneer?
Uitgevoerd *
*Uitvoering door MMK in 2009 Gemeenschappelijke communicatie De volgende tabel geeft een overzicht van het aantal en type m.b.t. de gemeenschappelijke vormen van voorlichting en risicocommunicatie. Een belangrijke taak van de MMK is risicocommunicatie. Onder de gemeenschappelijke vormen van risicocommunicatie zitten: Infosessies Vormingen Artikels in nieuwsbrieven Artikels en interview in tijdschriften Aanwezigheid met stand tijdens beurzen De doelgroepen zijn gezondheidsactoren, milieuactoren, burger en andere. In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de acties die door de MMK‟s zijn ondernomen. Wie gezondheidsactoren, milieuactoren, burger en andere zijn kan u vinden op p. 18.
Gemeenschappelijke communicatie totaal Totaal/MMK
Totaal/Logo
Aantal
371
29
15
Gezondheidsactoren Milieuactoren Burger Andere
138 95 94 48
11 7 7 4
6 4 4 2
Onderstaande figuur geeft het aandeel van elke doelgroep weer. Gezondheidsactoren blijken de belangrijkste doelgroep voor de MMK. De cijfers van 2008 tonen aan dat de MMK‟s minder gemeenschappelijke communicatieacties (371 t.o.v. 388) hebben uitgevoerd dan in 2009. De verdeling tussen de verschillende actoren is gelijkaardig. De MMK‟s werken momenteel op hun maximale capaciteit. Meer acties, projecten zijn niet mogelijk op dit moment.
19
voorlichting en risicocom m unicatie (gem eenschappelijk)
gezondheidsactoren milieuactoren burgergroepen andere
Voorbeelden van voorlichting en risicocommunicatie op gemeenschappelijk vlak
De voorbeelden worden willekeurig uit de individuele jaarverslagen gehaald. Doel is om met concrete voorbeelden duidelijk te maken waar MMK‟s zich op het terrein mee bezig houden. De voorbeelden geven geen indicatie van de verdeling tussen MMK‟s. Voorstelling groepsresultaten van het “Blootstellingsonderzoek naar lood bij kleuters in de wijde omgeving van de sites”. Doelgroep: lokale besturen, scholen, huisartsen,… uit het onderzoeksgebied en controlegebied. Provinciale workshop „(G)een vuiltje aan de lucht‟ (ism VIGeZ en Kind & Gezin) waarin getoond wordt hoe je de lucht in een crèche fris en gezond kan maken én houden. Aan de hand van een korte kwis werden de personeelsleden getest op hun kennis over een gezonde binnenlucht. Daarnaast werden concrete tips en materialen voorgesteld om actief aan de slag te gaan rond dit thema. Infoavond in een gemeente rond het veilig telen van groenten in regio‟s met een historische cadmiumvervuiling (bijlage 9). CO-sensibilisatiecampagne: in najaar: mailing aanbod materialen en artikels. Aanvullend uitwerking en verspreiding nieuwe artikels „checklijst voor CO-gevaar‟ en „Kan een CO-detector mijn leven redden‟ , aanbod van folders en opleidingen. Concreet verschijnt er een artikel in verschillende lokale gemeentebladen, de banner wordt tentoongesteld samen met de elektrokoffer, folders worden verspreid in verschillende gemeenten.
20
Strategisch doel 3: De MMK‟s zijn in de eerste plaats een aanspreekpunt voor intermediairs op loco-regionaal vlak inzake gezondheid en milieu, zonder de niet-georganiseerde burger te vergeten, en hebben verschillende opdrachten binnen hun werkterrein, zoals peiling, behandeling vragen en klachten, advisering, ondersteuning en signalering.
Doelstelling 3.1 Gedurende de volledige looptijd van het convenant peilen de MMK‟s, via intermediairs of rechtstreeks, pro-actief naar en staan open voor ongerustheid bij de bevolking inzake gezondheid en milieu. Deze peiling gebeurt volgens nader te bepalen afspraken. Wat ? De MMK‟s stellen zich proactief op en zijn alert voor signalen vanuit hun netwerk m.b.t. milieu- en gezondheidsbekommernissen.
Hoe? Het proactief peilen naar en oppikken van signalen van ongerustheid inzake gezondheid en milieu gebeurt via intermediairs: op aansturen van de intermediairs of via het actief polsen door de MMK‟s van de intermediairs. De MMK is alert voor signalen vanuit het netwerk en spit die waar nodig verder uit. Deze doelstelling onderstreept opnieuw het belang van een goede netwerking en de relevantie van de inschakeling in het Logonetwerk.
Wanneer?
Uitgevoerd *
De MMK maakt een jaarplan waarin aandacht is voor gesprekken met de voornaamste lokale intermediairs. *Uitvoering in 2009 Een proactieve peiling is een peiling naar de nood voor actie, platformoverleg of info n.a.v. opgemerkte milieu of gezondheidsdruk. Wanneer spreken we van een proactieve peiling? - een milieuambtenaar spreekt over een wijk waar veel ongerustheid heerst over een nabije industrie, de MMK contacteert sleutelfiguren in de wijk om info te bezorgen over die industrie - de MMK leest een artikel in de krant over fijn stof en giet dit in een lokaal toepasbaar document dat wordt verspreid via de bekende kanalen - de MMK leest iets in de krant over milieudruk, gezondheidsdruk of ongerustheid en probeert hierrond iets op te starten Proactieve peilingen Aantal N.a.v. milieuvergunningsdossier Milieudruk Milieugezondheidsproblemen Andere
Totaal 22
Totaal/MMK 2
Totaal/Logo 1
0 6 15 15
0 1 1 1
0 1 1 1
21
proactieve peilingen
MVG dossier milieudruk milieugezondheidsprobleem andere
Proactieve peilingen volgen het meest na het opmerken van milieugezondheidsproblemen. Ook na het opmerkingen van milieudruk volgen iets meer dan een derde van de proactieve peilingen die uitgevoerd werden door de MMK‟s. Voorbeelden van proactieve peilingen
De voorbeelden worden willekeurig uit de individuele jaarverslagen gehaald. Doel is om met concrete voorbeelden duidelijk te maken waar MMK‟s zich op het terrein mee bezighouden. De voorbeelden geven geen indicatie van de verdeling tussen MMK‟s. Mogelijke vrijstelling van asbest bij de heraanleg van een straat. Het puin dat voor de grondlaag werd gebruikt, was vervuild met asbest. Samen met ToVo heb ik preventieve maatregelen voor de inwoners aan de gezondheidsdienst en Dienst Milieutoezicht (dossierhouder) van de stad Antwerpen doorgegeven. Bij wooninfopunten gepolst naar grootste noden en problemen die zij tegenkomen. Doelstelling 3.2 De MMK‟s staan in voor de eerste behandeling van vragen en klachten inzake milieugerelateerde gezondheid vanuit de intermediairs en de bevolking. De MMK neemt vragen, klachten en meldingen over gezondheid en milieu in behandeling van intermediairs en, zonodig, rechtstreeks van burgers. De vragen, gezondheidsklachten en meldingen worden geregistreerd in het klachtenregistratiesysteem. Wat ? Eerste behandeling van vragen en klachten inzake milieugerelateerde gezondheid vanuit de intermediairs en de bevolking. Elke MMK ontvangt vragen en klachten, zorgt voor de eerste behandeling en registreert dit in het Access-registratiebestand.
Hoe? De MMK ontvangt een vraag, overlegt waar nodig met de provinciale equipe van ToVo over de verdere behandeling of doorverwijzing en registreert het ganse verloop in het daartoe ontworpen registratiebestand. Rechtstreekse klachten van burgers worden hierbij bij voorkeur naar de intermediairs doorgestuurd. Dit bestand werd door de MMK‟s zelf ontworpen en zal ook de nodige input geven voor de eindrapportage. Het Accessbestand zal gescreend worden op “Vaak Gestelde Vragen” (FAQ‟s). Informatie hierover wordt uitgewisseld tussen collega‟s. Bepaalde FAQ‟s krijgen, indien relevant, een plaatsje op de MMK-website. Voor bepaalde FAQ‟s wordt een gestandaardiseerd protocol ontwikkeld.
Wanneer?
Uitgevoerd *
22
Er wordt feedback gegeven aan de Vlaamse Overheid voor input aan beleidsevaluatie en bijsturing. Voor aanvragen voor onderzoek, uitvoeren van onderzoek en rapportage m.b.t. het binnenmilieu volgen de MMK‟s de procedures zoals vermeld in “Besluit van de Vlaamse regering houdende maatregelen tot bestrijding van de gezondheidsrisico‟s door verontreiniging van het binnenmilieu”, meer bepaald art. 6 §1 en §4, art. 7 §1, §2 en §3, art.9, art. 12 § 1, §3 en art. 13 §1. *Uitvoering door MMK in 2009 De onderstaande tabel geeft een overzicht van de vragen van, adviezen aan, en ondersteuning van de intermediairs en de bevolking door de MMK‟s in 2009. Ondersteuning van intermediairs wil zeggen dat een lokale partner betrokken is bij de vraag aan de MMK. Ondersteuning van de bevolking wil zeggen dat de vraag volledig wordt afgehandeld zonder dat er een intermediair aan te pas komt. Onderstaande tabel geeft een overzicht van het aantal vragen, adviezen en ondersteuning aan zowel intermediairs als bevolking. De tabel geeft voor de ondersteuning van de intermediairs gelijkaardige cijfers t.o.v. 2008. Overzicht vragen, adviezen en ondersteuning Totaal Totaal/MMK buitenmilieu 98 8 binnenmilieu 132 10
ondersteuning van intermediairs
Totaal/Logo 4 6
ondersteuning van bevolking buitenmilieu binnenmilieu
102 144
8 4
4 6
Ongeveer 65 % van de vragen die door een intermediair gesteld werden, gaan over binnenmilieuproblemen die een risico kunnen vormen voor de gezondheid in woningen of publiek toegankelijke gebouwen. Gezien de wettelijke bevoegdheden in het kader van het Binnenmilieubesluit lijkt dit een logisch cijfer. MMK‟s profileerden zich in 2009 ook sterk naar bimi-werking.
ondersteuning van de interm ediairen
binnenmilieu buitenmilieu
Ook ongeveer 60 % van de vragen die door de bevolking aan de MMK gesteld werden, gaan over binnenmilieuproblemen die een risico kunnen vormen voor de gezondheid.
23
ondersteuning van de bevolking
binnenmilieu buitenmilieu
Voorbeelden van ondersteuning van intermediairs en bevolking
De voorbeelden worden willekeurig uit de individuele jaarverslagen gehaald. Doel is om met concrete voorbeelden duidelijk te maken waar MMK‟s zich op het terrein mee bezighouden. De voorbeelden geven geen indicatie van de verdeling tussen MMK‟s. Naar aanleiding van gezondheidsklachten bij personeel en bezoekers van een medisch centrum neemt een CLB-medewerker contact op met de MMK om metingen te kunnen doen. Uit de resulaten blijkt dat de temperatuur en CO2 waarde soms hoog oploopt bij aanwezigheid van veel personen en dat het aanwezige ventilatiesysteem onvoldoende werkt. Blijkbaar was er een fout gebeurd bij de installatie van het systeem. Volgende vraag komt terecht bij de MMK: tijdens de verbouwingen zijn grote schimmelvlekken ontstaan. Kan ik deze verwijderen en vormen deze een gezondheidsrisico voor onze baby? Iemand zou graag meer informatie hebben mbt de mogelijke gezondheidseffecten van een GSMantenne in de omgeving. De MMK verwijst de klager door naar de themawebsite www.mmk.be/gsm. Mochten er naderhand nog specifieke vragen overblijven die niet beantwoord kunnen worden op basis van deze achtergrondinformatie, kan er steeds contact opgenomen worden. De informatie van de website blijkt echter ruim voldoende te zijn. Doelstelling 3.3 De MMK‟s signaleren milieugerelateerde gezondheidsproblemen aan ToVo. De MMK voert pro-actief onderzoek uit op eigen initiatief of op verzoek van derden. De resultaten zijn toepasbaar op de MMKpraktijk en leiden tot betere inzichten in de nood aan preventief handelen. Wat ? Communicatie van gezondheids- en milieuproblemen die mogelijk in relatie staan met elkaar aan ToVo.
Hoe? Overleg met - ToVo Perifere equipe - ToVo Coördinatiecel
Wanneer?
Provinciaal: elke drie weken Centraal: 1 x per maand (Terugkomdag).
*Uitvoering door MMK in 2009 De onderstaande tabel geeft een overzicht van milieu- & gezondheidsproblemen die door de MMK‟s werden doorgegeven aan Toezicht Volksgezondheid. Vragen worden dikwijls op het teamoverleg met ToVo besproken. Dit overzicht gaat echter over het signaleren van milieugezondheidsproblemen die de MMK‟s opmerken. Dus over het signaleren van een breder en omvattender lokaal probleem (bvb. probleemwijk waarrond je verschillende lokale signalen opgevangen hebt). 24
Met behulp van die signalen kan ToVo bepalen of er „Vlaams‟ of „regionaal‟ optredende problemen zijn die een aanpak over Logo regio‟s heen vereisen. Voor die signalen door te geven werd een speciaal formulier ontwikkeld. De MMK-coördinator zorgt voor de opvolging. Het cijfer daalde van 10 naar 8.
signaleren van gezondheids- en milieuproblemen Totaal Totaal/MMK Totaal/Logo 8 1 1
Voorbeelden van signalen aan ToVo
De voorbeelden worden willekeurig uit de individuele jaarverslagen gehaald. Doel is om met concrete voorbeelden duidelijk te maken waar MMK‟s zich op het terrein mee bezig houden. De voorbeelden geven geen indicatie van de verdeling tussen MMK‟s. Melding van ongerustheid naar aanleiding van de plannen voor de bouw van een verbrandingsoven in een gemeente en geplande actie vanuit scholen. Ongerustheid van inwoners van een wijk over verhoogde loodwaarden in de bodem van een aantal percelen. Dit loopt al sinds 2006. De milieudienst van de stad is hierin actief (hebben oa een bewonersvergadering georganiseerd). Vraag over waterkwaliteit drinkwater van een camping.
25
Strategisch doel 4: De MMK‟s nemen hun taken op in het kader van het Vlaams medisch milieukundig netwerk op vraag van de overheid. Doelstelling 4.1 Op vraag van ToVo zijn de MMK‟s betrokken bij acties rond lokale milieugerelateerde gezondheid. De activiteiten zijn gericht op risicocommunicatie bij incidenten en na rampen. Wat ? Betrokkenheid bij acties rond lokale gezondheid en milieu.
Hoe? Op vraag van ToVo. Het gaat hier om gezamenlijke acties ToVo – MMK.
Wanneer? Doorlopend.
*Uitvoering in 2009 De onderstaande tabel geeft een overzicht van acties rond lokale gezondheids –en milieuproblemen waarbij de MMK‟s betrokken werden op vraag van Toezicht Volksgezondheid. Enkele Logo‟s liggen in een gebied dat vervuild is met zware metalen. De MMK‟s van die Logo‟s werden gevraagd om deel te nemen aan een aantal projecten. Daarom liggen de cijfers voor die MMK‟s hoger dan de MMK‟s in andere Logo‟s. In 2009 zijn er meer aanvragen vanuit ToVo dan in 2008 (52 tegenover 33).
Acties op vraag van ToVo Totaal Totaal/MMK 52 4
Totaal/Logo 2
Voorbeelden van acties op vraag van ToVo
De voorbeelden worden willekeurig uit de individuele jaarverslagen gehaald. Doel is om met concrete voorbeelden duidelijk te maken waar MMK‟s zich op het terrein mee bezighouden. De voorbeelden geven geen indicatie van de verdeling tussen MMK‟s. „Meer gezondheid, minder zware metalen‟: vraagbaakfunctie i.v.m. zware metalen voor de lokale actoren en inwoners van de betrokken gemeenten. Kadert in „actie 25‟ van het „Cadmium actieplan‟ (Ministers Peeters & Vervotte, februari 2006): „het verderzetten van de sensibilisatiecampagne in de regio in samenwerking met de administratie Volksgezondheid‟. Verdeling sensibilisatiematerialen omtrent recreatie (o.a. eiken-processierupsen (posters en folders), teken, vossenlintworm…), gezond wonen. Vlaamse Humane Biomonitoringscampagne: lokaal aanspreekpunt voor intermediairs en burgers van de gemeente i.v.m. onderzoeksresultaten, ondersteuning intermediairs bij opzetten van lokale initiatieven (infosessies, …),…
26
Doelstelling 4.2 Op verzoek van ToVo moet de MMK een actueel beeld kunnen geven van de lokale milieugezondheidssituatie. Hiervoor verzamelt en analyseert de MMK eigen gegevens, gegevens die afkomstig zijn van andere lokale diensten en van derden. De MMK brengt de gemeente op de hoogte wanneer hij/zij dreigende gezondheidsrisico‟s signaleert als gevolg van het milieu. Wat ? Steun en expertise bij beoordeling van gezondheidskundige risico‟s.
MMK kaart
Hoe? De MMK verzamelt indien nodig info bij de bevoegde diensten en bij derden. Op die manier kan hij een inschatting geven van de lokale milieugezondheidstoestand. De MMK signaleert en ondersteunt de gemeente bij het aanbrengen van dreigende gezondheidsrisico‟s ten gevolge van het milieu. De ontwikkeling van de MMK kaart door het Medisch Milieukundig netwerk wordt door de MMK‟s opgevolgd. Die kaart maakt het mogelijk een actueel beeld te geven van de milieugezondheidssituatie.
Wanneer?
indien mogelijk
De ontwikkeling van deze kaart is door de overheid stopgezet
Doelstelling 4.3 De MMK ondersteunt, op verzoek, de gemeenten bij het opstellen van beleidsplannen op het gebied van milieu en gezondheid, daaronder valt minimaal: een milieuparagraaf in het gemeentelijke gezondheidsplan en een bijdrage over gezondheid in het gemeentelijke milieubeleidsplan. De MMK voert, op verzoek, een beknopte gezondheidkundige beoordeling uit van plannen voor ruimtelijke ordening. Wat ? Standaarddocument voor invoegen in beleidsplan Lokaal Sociaal Beleid gezondheidsplannen Ruimtelijke ordening
Hoe? De MMK‟s gebruiken het standaardformulier voor het inbrengen van gezondheid in het milieubeleidsplan. Dit formulier is op maat van de samenwerkingsovereenkomst uitgewerkt. De MMK heeft aandacht voor de inbreng van de MMK thema‟s in de plannen voor lokaal sociaal beleid of gezondheidsplannen. De MMK maakt een beoordeling op basis van bekende gegevens of plannen voor ruimtelijke ordening de toets voor gezondheid doorstaan.
Wanneer?
De aanpassingen zijn lopende In een aantal LSB wordt gezond wonen vermeld Nog niet in uitvoering, kader dat dit mogelijk maakt is nog niet opgesteld omdat er geen instrumenten voor ter beschikking zijn.
27
Doelstelling 4.4 Op verzoek van de lokale overheid beantwoordt de MMK vragen over milieugezondheidsaspecten bij de uitvoering van lokaal beleid. Het gaat bijvoorbeeld om de ondersteuning van gemeenten bij risicocommunicatie, de advisering van scholen en kinderdagverblijven over binnenmilieu, het beoordelen van milieugegevens of rapporten op gezondheidsrisico en advisering bij vergunningaanvragen. Wat ? Steun en expertise bij beoordeling van gezondheidskundige risico‟s.
Hoe? Het ter beschikking stellen van hun expertise bij deze doelstelling gebeurt via infosessies en via antwoorden op vragen. Verder ondersteunen de MMK‟s lokale intermediairs bij het uitwerken van projecten of acties rond gezondheid en milieu. De MMK ondersteunt de lokale intermediairs ook bij de implementatie van projecten die ontwikkeld werden door de MMK‟s.
Wanneer?
Zie gemeenschappelijke risicocommunicatie p. 19 Zie overzicht van vragen, adviezen en ondersteuning p. 23 Zie lokale projecten en platformen p. 17
WEBLINKS -
www.mmk.be www.lekkerfris.be www.koolstofmonoxide.be www.eikenprocessierups.be www.mmk.be/verbrandingsoven www.mmk.be/bestrijdingsmiddelen www.mmk.be/vervolgtrajectbonk www.mmk.be/nieuws www.mmk.be/nieuwsbrief www.mmk.be/fiches www.mmk.be/materialen
BIJLAGEN -
Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage
1: 2: 3: 4: 5: 6: 7: 8: 9:
Inlegbladen elektrokoffer: CO en fijn stof banner over ozon ventilatiemagneet fiche over radon CO-brochure asbest affiches brochure groenten telen doczone MMK website MMK
28
