DE VERENKONING ok Bekijk o ale de digit e via filmfich es.be lmfich w w w.fi
DE VERENKONING
INHOUDSOPGAVE INFOFICHE_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ - Synopsis - Technische kaart - Voor je naar de film gaat WIE HEEFT DEZE FILM GEMAAKT?_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ - Regisseur: Esben Toft Jacobsen - Animatiestudio - Wist je dat... NA DE FILM: EERSTE REACTIES_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ - Reacties verzamelen bij de leerlingen VERHAAL & PERSONAGES_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ - De personages - Opdracht: kleren maken de man - Het verhaal - Het verhaalverloop - Opdracht: mythologie HET THEMA: FLESSENPOST _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ - Hoop - Filosoferen - Opdracht: Aan de fles toevertrouwd FOCUS OP SFEER _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ - kijkopdracht - Opdracht: Zelf sfeer creëren BIBLIOGRAFIE _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ BIJLAGEN - Afbeeldingen sfeerfragmenten - Tabel sfeerelementen - Camerastandpunten - Affiche De Verenkoning
FILM EN EDUCATIE… ... in het vertoningscircuit van Lessen in het donker, in het kader van Filmfestival MOOOV, ter gelegenheid van een workshop verzorgd door Jekino of van een film in de klas... Het medium film kreeg een plaats in het lessenpakket van heel wat scholen, daarom zorgen wij graag voor een degelijke programmatie en pedagogische omkadering. We maken jaarlijks een pittige selectie van een 30-tal films uit het afgelopen seizoen, organiseren op heel wat plaatsen vertoningen en zorgen met kant-en-klare lesmappen voor een boeiende verwerking in de klas. Daarbij spelen we in op de eindtermen en ontwikkelingsdoelen. In elke lesmap streven we naar een filmtechnische en inhoudelijke benadering van de film en focussen we op één filmterm.
DOELGROEP: 2e & 3e GRAAD LAGER ONDERWIJS
www.jekino.be www.mooov.be www.lesseninhetdonker.be
FILMFICHE OP HET SMARTBOARD! WWW.FILMFICHES.BE De digitale en visuele filmfiche bij DE VERENKONING is ideaal om de filmbespreking klassikaal via je smartboard te starten. Je vindt er de filmtrailer, interviews, beelden en interessante quotes. Een fijne aanvulling op de lesmap! – je vindt een fiche bij alle films uit het aanbod! Alle YouTubefragmenten op één afspeellijst: youtube.com/lesseninhetdonker Naast de extra’s via de filmfiche, vind je op de afspeellijst van DE VERENKONING alle fragmenten waar de lesmap naar verwijst.
2
3
5 6
12
15
19
INFOFICHE
1
Kopieer de Infofiche op de volgende pagina voor je leerlingen. Zo zijn ze meteen goed voorbereid op de voorstelling. Ook voor je collega’s die de leerlingen vergezellen, kan het een handige leidraad zijn.
Filmfiche
OFFICIËLE SITE www.jekino.be/deverenkoning
VÓÓR JE NAAR DE FILM GAAT! TECHNISCHE KAART
Het is leuk als de leerlingen vooraf al wat dingen kunnen raden over de film die ze gaan bekijken. Toon de affiche van de film (zie bijlage – misschien vind je in het CC of de bioscoop een groot exemplaar). Wat kunnen de kinderen afleiden uit de affiche? Wat voor personages staan er op? Verraadt hun uiterlijk iets over hun karakter? Hebben ze een idee waarover de film zal gaan?
Zweden, 2014 – Nederlands gesproken. Originele titel: Resan till Fjäderkungens Rike Engelse titel: Beyond Beyond Regie: Esben Toft Jacobsen Script: Jannik Tai Mosholt Distributeur: Jekino Duur: 80 min.
SYNOPSIS Johan woont met papa op een boot. Ver weg op zee houden ze zich schuil voor de Verenkoning, een vreselijk monster dat Johans moeder heeft meegenomen. Op een dag is Johan alleen op het schip wanneer hij op de boordradio een noodoproep hoort: de Verenkoning is in de buurt! Johan grijpt zijn kans. Kan hij eindelijk zijn moeder op het spoor komen? Het begin van een spannende reis naar het rijk van de Verenkoning, een magische en onbeschrijflijke plek… Fantastisch familieavontuur over een naïeve maar stoutmoedige jongen. Dit verhaal over liefde en verlies komt tot leven in prachtige, poëtische animatiebeelden.
2
Wie heeft de film gemaakt?
REGISSEUR: ESBEN TOFT JACOBSEN De Deen Esben Toft Jacobsen (°1977) is visueel ontwerper en animatiefilmmaker. Net zoals zijn eerste film DE GEWELDIGE BEER (2011) ging ook DE VERENKONING in première op het bekende ‘Berlinale’ filmfestival in Berlijn. Voor het verhaal van beide films liet hij zich inspireren door oude fabels en sprookjes, de ruwe schoonheid van de natuur en de ontembare oerkrachten. Informatie over en de trailer van DE GEWELDIGE BEER vind je op http://www.jekino.be\degeweldigebeer Esben Toft Jacobsen schreef het verhaal van DE VERENKONING samen met Jannik Tai Mosholt. Toft Jacobsen: “Er zit veel water in de film, vanwege mijn passie voor duiken. Tijdens het zwemmen krijg ik een heleboel ideeën. Ik vind de oceaan opwindend en mysterieus. Je kan er in kijken, maar niet helemaal tot op de bodem. Daar kunnen allerlei dingen verscholen zitten.”
ANIMATIESTUDIO Een team van 21 mensen werkte aan DE VERENKONING in studio’s in Kopenhagen (Denemarken), Gothenburg en Stockholm (Zweden). De verschillende studio’s hielden contact met elkaar via Skype, en Toft Jacobsen reisde voortdurend heen en weer. In elke studio zat wel een animator met een speciaal talent, bv iemand die heel goed veren en haartjes van dieren kon tekenen. Zo’n animator noem je een ‘groomer’.
Esben Toft Jacobsen
3
VAN BEELD NAAR VERHAAL Voor de meeste films wordt eerst een verhaal geschreven en dan pas het beeld verzonnen. Esben Toft Jacobsen heeft het anders aangepakt. Eerst heeft hij 3 maanden lang allerlei filmbeelden geschilderd die door zijn hoofd spookten. Die kleefde hij overal aan de muren van zijn atelier. Pas daarna ging hij het verhaal bedenken: hij probeerde een manier te vinden om al die beelden samen te brengen in één verhaal. Hij bedacht ook de personages tijdens het schilderen.
Esben Toft Jacobsen: “Je kan in animatie veel meer gekke dingen uithalen dan in live action film, en dat geeft veel vrijheid bij het verzinnen van een verhaal.”
4
Na de film: eerste reacties
Vlak na de vertoning wil het publiek graag z’n eerste indrukken kwijt. Iedereen heeft nood aan een ontladingsmoment. Geef hen de kans om ‘stoom af te laten’. Enkele eenvoudige vragen kunnen daarbij helpen: – Wat heeft je tijdens de film verrast? – Kan je de film samenvatten in een 5-tal zinnen? (Onderscheid hoofd- en bijzaken.) – Wie waren de belangrijkste personages? Ken je hun naam nog? – Zou je de film aanraden aan je vrienden en vriendinnen? Wie zou deze film volgens jou zeker eens moeten zien? – Welke scène is jou het meest bijgebleven? Waarom? – Maakte de film je soms aan het lachen of werd je soms juist droevig? Op welke momenten? – Loopt de film goed af? DE VERENKONING staat stil bij verlies, liefde en rouw. Daarvoor worden soms nogal complexe metaforen gebruikt. Maar zelfs indien die niet volledig begrepen worden, zullen de leerlingen zeker de gevoelens oppikken die hiermee verband houden. Geef de leerlingen ook in deze eerste sessie al de nodige aandacht wanneer de film emoties bij hen losmaakt of wanneer ze op zoek zijn naar verklaringen. Verderop in de lesmap besteedt de opdracht ‘Filosoferen met Flessenpost’ hier nog meer aandacht aan.
5
DE PERSONAGES
Personages & Verhaal
JOHAN is het hoofdpersonage van de film. Hij is nog klein, maar duikt onverschrokken in het avontuur. Want de liefde voor zijn moeder en het verlangen naar haar is sterker dan zijn angst. Johan is een slim konijntje, die altijd zijn zegje klaar heeft en steeds op zoek gaat naar creatieve oplossingen. Toch is hij nog echt een kind: hij weet nog niet dat gevaar in een klein hoekje kan schuilen, en de ware aard van Bill doorziet hij niet.
Al probeert hij het niet te laten merken, toch heeft Johans VADER slechts één bekommernis: zijn zoon beschermen. Hij heeft een goede band met zijn zoon en vertroetelt hem zoveel hij kan, al is dat niet makkelijk op een schip waar geen wortels kunnen groeien. Samen met Johan onderhoudt hij het schip. Daar is hij erg handig in. Dat komt hen later nog van pas als het schip van de Kapitein in nood geraakt. Maar van Johans flessenpost, daar begrijpt vader niets van.
6
De MOEDER van Johan is een wijze vrouw, rustig en zachtaardig. Maar zij is wel de enige die boos wordt op Bill en hem terecht wijst wanneer alles verkeerd gaat. In het rijk van de Verenkoning is moeder de enige die gelukkig is, dankzij de flessenpost van Johan. Elke brief van hem heeft ze bewaard.
De ware aard van BILL wordt langzaam duidelijk. Blijkbaar heeft hij mee gebouwd aan het rijk van de Verenkoning, maar later is hij gevlucht. Hij kent de verborgen wegen in dit koninkrijk. Aanvankelijk lijkt Bill behulpzaam, maar later ontpopt hij zich tot iemand die de baas wil spelen, maar zijn verantwoordelijkheid ontvlucht. Bill is geen konijn, maar een hond. “Dat beslist Mora,” zegt de Verenkoning. MORA is de baas. Maar wie of wat is Mora? Het wezen is gehuld in een waas van mysterie. Zij bepaalt wie toegang krijgt tot haar rijk en niemand weet waarop ze die beslissing baseert. Maar één ding is duidelijk: Mora’s keuze kan je niet veranderen.
Het schip dat je van de ‘wachtkamer’ naar het werkelijke rijk voert, wordt bestuurd door de KAPITEIN. Streng houdt hij toezicht op de passagiers. Als kikker kan hij zich met grote sprongen verplaatsen. Hij is een veeleer goedaardige figuur en af en toe zelfs een beetje grappig. Hoe machtig en vervaarlijk de VERENKONING ook lijkt, heb je al eens naar zijn stem geluisterd? Klinkt die niet vriendelijk? De Verenkoning heeft een grote verantwoordelijkheid: hij is de enige die met Mora kan praten. Hij ziet er vreemd uit – het lijkt wel de kruising tussen een adelaar en een konijn – en hij kan op een magische manier mini-versies van zichzelf tot leven wekken. Water is het enige waar hij echt bang van is, want daar lost hij in op!
7
VRAGEN AAN DE LEERLINGEN – Kan jij je herinneren op welke momenten Johan eigenwijs was of op een oplossing bedacht? – Vader en Johan weten hoe je een schip moet onderhouden. Wanneer komt dat goed van pas? – Hoe zie je dat Johan en zijn vader een goede band hebben? – Kan je uitleggen waarom moeder de enige in het rijk is die in een mooi huisje woont in plaats van in de grijze stad? – Hoe zou jij Mora omschrijven? Wie of wat is Mora? Hoe ziet ze eruit? – Is de Verenkoning gevaarlijk? Waarom wel / niet? Is hij ook kwetsbaar? Wat kan de Verenkoning bedreigen? – Vond je Bill leuk? Vond je hem eerlijk? Was je mening aan het begin anders dan op het einde van de film? – Heb jij wel eens op een boot gevaren? Wat doet de kapitein precies op een boot?
OPDRACHT “KLEREN MAKEN DE MAN”
Esben Toft Jacobsen: “Het jonge filmpubliek moet zich veilig voelen in de aanwezigheid van Johan. Hoewel hij een klein konijntje is, krijgt hij veel voor mekaar. Hij deinst nergens voor terug. Met Johan in je buurt durf je een onbekende wereld binnen gaan waar vreemde, gekke wezens je opwachten.”
Duur: minder dan 1 lesuur In de film hebben de dieren kleren aan en lopen rechtop, net als mensen. We zoeken in tijdschriften naar leuke kleding en tekenen daar in plaats van een mens een dier in! Of als je een mooi plaatje van een dier vindt, teken je daar gepaste kleding bij. Wat voor kleding past er bij jouw dier? Is bij jou een kikker ook kapitein, of wordt het een kikker in een acrobatenpak? Nodig: – Teken- en kleurgerei – Papier – Oude tijdschriften waar veel modefoto’s of afbeeldingen van dieren in staan – Scharen en lijm
8
Het Verhaal
Scenarist Jannik Tai Mosholt: “De film moest fantasierijk maar niet bedreigend zijn. We gebruikten dieren als personages omdat je in een dierenfabel een verhaal met verschillende lagen kan vertellen. DE VERENKONING lijkt een verhaal over een klein konijntje dat een fantastische reis maakt naar een vreemd land. Maar tegelijk gaat het verhaal ook over verlies en gemis en hoe je daarmee kan omgaan.”
MYSTERIEUS EN GRAPPIG DE VERENKONING is niet enkel een verhaal vol mysterie, maar ook vol humor. Dat wordt al meteen duidelijk in de eerste scènes van de film waarin spanning wordt opgebouwd, maar ook een vrolijke toon wordt aangeslagen: In het allereerste beeld zien we vreemde tentakels, diep onder water. Een schilfertje raakt los en drijft naar het wateroppervlak. Dit geheimzinnige beeld zet de toon voor een verhaal vol mysteries en onopgeloste vragen: waarom worden we gescheiden van elkaar? En waar blijven zij die verdwijnen?
In de volgende scène zitten we dicht op de neus van Johan, alsof wij door de camera kijken waarmee Johan een foto maakt van zijn ouders en zichzelf. Een grappig beeld!
9
HET VERHAALVERLOOP
Mora houdt zich schuil in een diepe bron (waar we in het eerste filmbeeld al een glimp van opvingen). Johan mag voorlopig niet bij haar – hij wordt doorverwezen naar een ‘wachtkamer’, een ruimte vol scheepswrakken ergens halverwege de mensenwereld en het mysterieuze rijk van Mora. Johan weet zich geen raad, tot er plots een teken van hoop voorbij drijft: een fles met een briefje erin. Johan klampt zich vast aan de fles en laat zich meedrijven. De fles spoelt aan op een verlaten strandje waar ze wordt gevonden door… Johans moeder. Het weerzien is heerlijk.
Nadat de moeder van het konijnengezin werd meegenomen door de Verenkoning, verhuisde vader met zijn zoon Johan naar een boot midden op zee. Daar hopen ze uit de klauwen van de Verenkoning te blijven. Maar Johan hoopt het monster ooit eens te ontmoeten. Dan kan hij vragen waarom hij moeder heeft meegenomen. Misschien kan de Verenkoning hem zelfs tot bij haar brengen. Johan kent maar een manier om het contact met moeder te onderhouden: hij schrijft briefjes die hij in een fles toevertrouwt aan de zee. Hoewel vader beweert dat “mama heus niet terug zal schrijven.”
Ook Bill komt ter plaatse en plots duikt er nog een verrassingsgast op in het rijk van Mora: Johans vader. Hoe die daar is beland, is voor iedereen een raadsel. De ouders zijn heel blij weer bij elkaar te zijn. Maar Mora is woedend over al die ongewenste gasten: Ze duikt op uit de bron, veroorzaakt een overstroming en begint met haar gigantische tentakels alles om zich heen te vernielen.
‘s Nachts hoort Johan hoe zijn vader via de boordradio contact heeft met een zekere Bill. Wanneer vader op een dag van boord is, hoort Johan plots een noodoproep van Bill: de Verenkoning komt eraan! Johan grijpt zijn kans: dwars door de storm vaart hij naar Bill. Precies op tijd om hem te redden. In zijn hand heeft Bill een mysterieus kaartje: een ticket dat hem toegang verschaft tot het rijk van de Verenkoning. Johan begrijpt het niet helemaal, maar dankbaar geeft Bill hem het kaartje cadeau, “want jij wil toch zo graag je moeder zien.”
Terwijl het hele rijk dreigt weg te zinken, vlucht de konijnenfamilie Bill achterna. Hij kent hier de geheime paden. Bill probeert te ontsnappen via een enorme wenteltrap die de hemel inleidt. Maar vervaarlijke tentakels vernielen de trap en versperren het groepje vluchtelingen de weg. Dan begrijpt Johan plots wat Mora dwars zit. Hopelijk kan hij op de juiste manier reageren en ervoor zorgen dat Mora’s rijk niet vernietigd wordt.
Johan zet koers naar het geheimzinnige rijk, maar wordt bij aankomst door de Verenkoning zelf in de kraag gevat: Johan is op verboden terrein! De gevreesde Verenkoning blijkt nog de kwaadste niet. Eigenlijk is hij best vriendelijk. Hij wil voor Johan eventueel wel een ontmoeting regelen met de grote baas van dit koninkrijk: Mora.
10
HET VERHAALVERLOOP Bill wil er stiekem vandoor gaan, maar de Verenkoning roept hem tot de orde. - Bill: “Waarom zou ik jullie helpen?” - Johan: “Omdat je niet altijd kan blijven vluchten.” De trap is klaar, maar moeder kan niet mee terug. Tijd om afscheid te nemen. Hoewel ze elkaar zullen missen, weten ze nu dat ze elkaar niet vergeten zijn en dat ze allemaal deel uit maken van een balans die niet verstoord mag worden.
OPDRACHT MYTHOLOGIE Duur: minder dan 1 lesuur Iemand achterna (willen) gaan tot in het dodenrijk is een eeuwenoud thema. Laat de leerlingen in de bibliotheek of via internet een korte zoekopdracht doen naar mythologische verhalen rond dit thema. Vermoedelijk zullen ze het verhaal van Orpheus en Eurydice vinden, waar ook de filmmakers zich door lieten inspireren. Wat vinden de leerlingen van dit verhaal? Ze zullen ontdekken dat dit verhaal op veel manieren verteld kan worden: van een tekening op een oude Griekse vaas, via olieverfschilderijen tot modern ballet.
11
Inhoudelijk Thema: Hoop
FLESSENPOST Johan schrijft briefjes aan zijn moeder. Ze is er niet meer, maar ze is nog wel in zijn gedachten. En die gedachten wil hij met haar delen. Zijn brieven gaan in flessen die de oneindige zee opdrijven. Want zolang je iemand in je gedachten in leven houdt, is hij of zij nooit helemaal verdwenen.
Hoop is heel belangrijk in een mensen- (of konijnen)leven. Dat maakt DE VERENKONING duidelijk via veelvuldig gebruik van metaforen. Denk maar aan: – de fles: staat symbool voor de hoop dat je gehoord wordt, ook door wie niet meer onder ons is. – het rijk van Mora: staat symbool voor de hoop dat het leven niet zomaar ophoudt, de hoop op een goede afloop van een reis, de hoop dat sommige dingen nooit verloren gaan.
Complexe ideeën als deze worden in de film niet letterlijk verwoord, maar kinderen ervaren ze zeker en vast tijdens het kijken. Misschien kan DE VERENKONING deze beleving ook bespreekbaar maken.
12
Tips: Maak afspraken met de kinderen. – Hou je eigen mening op de achtergrond. – Respecteer het recht op zwijgen. – Elke mening is de moeite om gehoord te worden. – Leer luisteren. – Laat verwondering en twijfel toe.
Onderstaande opdracht geeft je de mogelijkheid om met de leerlingen te filosoferen over de onderwerpen die de film aanraakt.
FILOSOFEREN Filosoferen is samen denken en die gedachten onder woorden brengen. Je kan een aantal vuistregels toepassen om met je groep een filosofisch gesprek aan te gaan.
(Uit: Peinzen, 49 filosofische vragen voor kinderen; van R. Anthone, E. Janssens, S. Vervoort en J. Knops. Acco, Leuven / Den Haag. 2009)
Basishouding: – De houding die zowel door de leerling als de door de leerkrachten wordt aangenomen, is die van het ‘niet weten’. – De leerkracht geeft de mogelijkheid aan de groep om in gesprek te gaan. – De kennis die wordt nagestreefd tijdens het filosoferen, is inzichtelijke kennis, kennis die de leerlingen zelf creëren.
BOEKENTIP! De reeks filosofie voor kids (graag hyperlink invoegen http://www.nbdbiblion.nl/mediaproducten/eigen-uitgaven/ non-fictie-voor-de-jeugd/vanaf-6-jaar/filosofie-voor-kids) van NBD Biblion biedt een eerste kennismaking met filosofie. Voor kinderen die een heleboel vragen in hun hoofd hebben. Over zichzelf, het leven en de wereld. Maar ook voor volwassenen die samen met kinderen op zoek willen gaan, nadenken en discussiëren.
Methode: – Een gezamenlijk ervaringsmoment. Dit is noodzakelijk als startmoment zodat alle gesprekken vanuit een concrete situatie kunnen vertrekken. In dit geval is ‘het bekijken van DE VERENKONING’ de aanleiding. Maar het kan bv ook om een verhaal gaan, een klassenuitstap of een andere gebeurtenis. – Het filosofisch gesprek vindt plaats in een groep. De ideale opstelling voor een filosofisch gesprek is een kring, waarin iedereen elkaar kan zien en horen. – Via dialoog wordt gezamenlijk naar antwoorden op vragen gezocht. Een filosofisch gesprek verloopt altijd van een concreet naar een abstract niveau. – Een verwerkingsopdracht. De afsluiting van een filosofische activiteit gebeurt liefst door middel van een schrijfoefening (bv een brief of tekst), een tekening, een spel, een knutselwerk...
13
OPDRACHT: AAN DE FLES TOEVERTROUWD
– Na een aangegeven tijd ga je weer in de kring zitten, rond de gevulde flessen. Om de beurt kan een leerling een brief naar keuze uit een fles halen. De schrijver van het briefje is vrij om wel of niet zijn identiteit te onthullen. Zo kunnen er zelfs geheimen besproken worden. – Sluit het gesprek af met de conclusie dat al die gedachten er mogen zijn!
Duur: 1 lesuur Nodig: – Een ruimte waar je zowel aan tafels als in een kring kan zitten – Lege schone glazen flessen (bij voorkeur met brede hals) – Lege etiketstickers (of stroken papier en plakband) – Briefpapiertjes A6 formaat en plakband – Schrijf- en tekengerei – Perforator en lintjes of touwtjes
Voorbeeldvragen: – Waren er dingen in de film die je niet begreep? Kan iemand anders dat uitleggen? – Waren er momenten dat je de film droevig vond? Wanneer? Waarom? – Loopt de film goed af? Waarom wel / niet? – Vond je het een goed idee dat Johan brieven schrijft naar zijn moeder? Waarom vond papa het geen goed idee? – Waarom is iedereen in het rijk van de Verenkoning verdrietig? – Waarom is Johans moeder niet verdrietig? – Wie denk je dat Mora is? – Hoe beslist Mora wie er naar haar rijk moet komen? Kunnen we dat begrijpen? – Johan heeft zijn moeder teruggezien, maar moet ook weer afscheid nemen van haar. Maakt dat hem blij of verdrietig? – Johan zegt dat hij niet in Mora gelooft. Verandert Johan later van mening? Zou jij erin geloven? – Wanneer Johan alleen achterblijft bij de scheepswrakken, ziet hij het even niet meer zitten. Wat doe jij om weer verder te gaan als alles tegenzit? ...
Door gericht te vragen naar hoe de leerlingen de film hebben ervaren, kan er een gesprek ontstaan. Daarin worden vragen opgeroepen waarop niet zomaar één eenduidig antwoord te geven is. In deze oefening schrijven of tekenen we onze gedachten op brieven voor onze persoonlijke flessenpost. Aanpak: – Neem de tips over filosoferen in deze lesmap door. – Ga na het bekijken van de film met de leerlingen in een kring zitten. – Na een klassikaal opwarmgesprek, bepaal je samen een aantal vragen. – Deze vragen schrijf je op, verdeeld over de etiketten op de flessen. – Nu mag men individueel aan de tafels antwoorden / gedachten op briefjes schrijven (of tekenen, hoewel dat meer tijd vraagt). – Bepaal of de leerlingen één of enkele flessenvragen moeten beantwoorden, afhankelijk van de beschikbare tijd. – De briefjes worden opgerold, dichtgeplakt en in de fles van de betreffende vraag gestopt. – Wie zijn antwoord wil delen met de rest van de groep, maakt aan zijn briefje een touwtje vast dat uit de hals van de fles blijft hangen. (Met de perforator kan je een gaatje in het briefje maken en er een touwtje aan vast knopen.) Zo kan het briefje makkelijk uit de fles gehaald worden. Wie zijn gedachte alleen aan de fles wil toevertrouwen, hangt er geen touwtje aan.
Na afloop kan je de flessen nog versieren, of er een lichtje in zetten. Werkte deze oefening goed in jouw groep? Laat dan een fles permanent in de ruimte staan en zet er elke week een vraagstuk op waarover de leerlingen op willekeurige momenten hun ideeën kunnen formuleren op een briefje. Tijdens een kringgesprek kunnen ook deze antwoorden weer besproken worden.
14
Focus op sfeer
In DE VERENKONING wordt de kijker meegevoerd in verschillende stemmingen en sferen. Je wordt als het ware bij je nekvel gegrepen en meegezogen in het verhaal. Welke hulpmiddelen kan een film gebruiken om zo’n sfeer tot stand te brengen?
KLEUR Regisseur Esben Toft Jacobsen hecht veel belang aan sfeervolle beelden. Nog voor hij het verhaal schreef, creëerde hij eerst de beelden. De sfeer van de film legde hij vast in schilderijen; zij waren de ‘wegwijzers’ voor het verhaal. Elke gebeurtenis heeft een bepaalde kleur, bv blauw voor de mysterieuze elementen, paars voor het feestje, enz.
MUZIEK & GELUIDSEFFECTEN Componist Nicklas Schmidt werkte nauw samen met regisseur Toft Jacobsen om alle muziek zo goed mogelijk af te stemmen op de gebeurtenissen in de film. Er zijn ook allerlei geluiden te horen in de film, bv het plenzen van water en het piepen en kraken van een oud schip. Om deze geluiden te maken, heb je een ‘geluidsontwerper’ nodig.
CAMERA Waar staat de camera? Zie je iets van heel ver weg of van dichtbij? Wordt het van onder naar boven gefilmd? Kaarsrecht of schots en scheef? Het camerastandpunt bepaalt mee de sfeer. Denk maar aan Johan die bij de scheepswrakken zit… vanuit de verte ziet hij er extra verdrietig en eenzaam uit. En de Verenkoning oogt extra indrukwekkend als je naast zijn voeten staat en naar hem opkijkt.
15
KIJKOPDRACHT Verschillende elementen, samengebracht in de film, zorgen voor de sfeer. Deze elementen zijn: acteren, camerawerk, licht / kleur en muziek / geluidseffecten. In de volgende opdracht bekijk je met de klas de geselecteerde fragmenten. Deze zijn terug te vinden op de online lesfiche van DE VERENKONING. – Verdeel de klas in 4 groepjes. Elk groepje let op één van de sfeerelementen. – Neem de tabel in bijlage over op het bord. Vul enkel de bovenste rij en linkse kolom al in. – Tijdens de bespreking van de fragmenten vul je de andere vakken verder in. – Voor de juiste benaming van het camerawerk kan je gebruik maken van de afbeelding ‘camerastandpunten’ uit bijlage.
Fragment
Acteren Camerawerk Licht / Emotie Kleur
“Op de foto” Vrolijk
Extreme close-up
“Weg Verdrietig, gevlogen” angstig
Kikker Donker perspectief Blauw
Muziek / Geluid
Zonnig. Liefelijk Bonte kleuren. pianomuziekje Griezelige klanken
“Alleen” Verdrietig Totaal
Mistig. Gelig wit. Metaal.
“Flessenpost” Verwondering
Licht. Groen Serene en geel. koorzang
Over the shoulder, vogelperspectief
“Feest!” Verbazing, Medium, Paars en vrolijk. totaal oranje
Droevig, weinig klanken.
Brassband (drums, koperblazers)
16
OPDRACHT CAMERAWERK Duur: minder dan 1 lesuur Probeer de camera-effecten eens uit met kleine groepjes leerlingen. Gebruik hiervoor het beeld ‘camerastandpunten’ uit de bijlage. Je kan een video- of fotocamera gebruiken.
ZELF SFEER CREËREN Duur: 1 tot 2 lesuren Nodig: – Schoenendozen – Kleurfilters of gekleurd crêpe papier – Tekenpapier en teken- en kleurgerei – Scharen – Paperclips en plakband
Hoe kan je iemand groot of net klein laten lijken? Welk effect hebben de verschillende cameraperspectieven? Nodig: – Video- of fotocamera. – De bijlage Camerastandpunten.
We bouwen een sfeervolle filmset na in het klein. Neem de voorbeeldfragmenten uit deze filmopdracht erbij. Per leerling of in duo’s zal een filmfragment nagebootst worden in een kijkdoos.
17
Doe de bespreking stap voor stap voordat je aan het knutselen gaat. – Bekijk samen een fragment. – Vraag aan de leerlingen of ze er een bepaald gevoel bij hadden: vonden ze het grappig, spannend, griezelig? – Bekijk het fragment nog een keer. Vraag de leerlingen op voorhand om te letten op wat de personages precies doen en op de belangrijkste kleur in het beeld. – Noteer hun bevindingen op het bord en bekijk samen nog enkele fragmenten. Daaruit kunnen de leerlingen kiezen. – Aan de slag! De leerlingen kiezen één moment uit het fragment en tekenen de personages in de pose zoals ze op dat moment in beeld kwamen. Deze tekeningen komen in de schoendoos. Geef dus op voorhand aan hoe groot de tekeningen mogen zijn. – Kleur de tekeningen. Gebruik zoveel mogelijk kleuren uit in het kleurengamma dat past bij het gekozen fragment. Toon eventueel een kleurencirkel en raad hen aan om hun kleur enkel te combineren met de kleuren die er op de kleurencirkel vlak naast liggen. – Knip een gat in de zijkant van de schoenendoos. Dat mogen eventueel ook verschillende gaten zijn, aan verschillende kanten en geplaatst op verschillende hoogtes. Die verschillende gaten kan je vergelijken met verschillende camerastandpunten. – Plaats de tekeningen los in de schoenendoos. Zo kan je ze nog eens verplaatsen, afhankelijk van door welk kijkgat je kijkt. – In het deksel van de schoenendoos komt een groot gat, dat afgeplakt wordt met een kleurfilter die past bij de kleur van het gekozen fragment. – Zet alle filmsets verspreid in de ruimte, zorg voor goed licht en laat iedereen elkaars werk bewonderen!
– Knip de personages en eventuele achtergrond of attributen uit. – Neem een paperclip en buig deze zodat de tekening vastgeplakt aan de paperclip rechtop kan staan.
18
Bibliografie BRONNEN http://www.lesseninhetdonker.be/ http://www.dfi-film.dk/esben-toft-jacobsen http://twitchfilm.com/2014/01/beyond-beyond http://nicklas-schmidt.com http://beyondbeyond.copenhagenbombay.com Schema camerastandpunten: Sandra Verkaart Kleurschema: Google images Portret Esben Toft Jacobsen door Mia Elisabeth ‘De Verenkoning’, artikel uit Film – tijdschrift van het DFI, auteur: Liselotte Michelsen
19
BIJLAGE
