ok Bekijk o ale de digit e via filmfich es.be lmfich w w w.fi
le fils de l’autre
le fils de l’autre Film en educatie… ... in het vertoningscircuit van Lessen in het donker, in het kader van Filmfestival MOOOV, ter gelegenheid van een workshop verzorgd door Jekino of van een film in de klas... Het medium film kreeg een plaats in het lessenpakket van heel wat scholen, daarom zorgen wij graag voor een degelijke programmatie en pedagogische omkadering. We maken jaarlijks een pittige selectie van een 30-tal films uit het afgelopen seizoen, organiseren op heel wat plaatsen vertoningen en zorgen met kant-enklare lesmappen voor een boeiende verwerking in de klas. Daarbij spelen we in op de eindtermen en ontwikkelingsdoelen. In elke lesmap streven we naar een filmtechnische en inhoudelijke benadering van de film en focussen we op één filmterm.
Doelgroep: 2e graad secundair onderwijs
P2
www.jekino.be www.opendoek.be www.lesseninhetdonker.be
Filmfiche op het smartboard! www.filmfiches.be De digitale en visuele filmfiche bij LE FILS DE L’AUTRE is ideaal om de filmbespreking klassikaal via je smartboard te starten. Je vindt er de filmtrailer, interviews, beelden en interessante quotes. Een handige aanvulling op de lesmap - je vindt een fiche bij alle films uit het aanbod!
Inhoudstafel Infofiche _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Korte inhoud Technische kaart Filmprijzen In de pers Vóór je naar de film vertrekt… Regie & productie_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Lorraine Lévy Neutrale blik Iedereen betrokken Casting Reacties verzamelen bij de leerlingen _ _ _ _ _ _ _ _ _ Verhaallijn & personages_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Joseph ten huize Silberg Yacine ten huize Al-Bezaaz De onthulling Ouders Reactie van de jongens Langzame aanvaarding Nature/nurture Ideologische en politieke context_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Israëlisch-Palestijnse kwestie Amos Oz Joods-zijn Isaac & Ismaël Focus op filmische ‘hoofdstukken’_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Muziek en geluid _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Sound Bridge Dhafer Youssef Intra/extra
4
7
11 13
25
31 35
Infofiche Kopieer de Infofiche op de volgende pagina voor je leerlingen. Zo zijn ze meteen goed voorbereid op de voorstelling. Ook voor je collega’s die de leerlingen vergezellen, kan het een handige leidraad zijn.
P3
Infofiche Korte inhoud Joseph is de zoon van Frans-joodse ouders en woont in Tel Aviv, Israël. Op z’n achttiende meldt hij zich zonder veel enthousiasme voor zijn dienstplicht bij het Israëlische leger. Bij een bloedtest blijkt dat hij niet de biologische zoon van zijn ouders is. Na wat zoeken komen ze erachter dat Joseph vlak na zijn geboorte werd verwisseld met een andere baby, Yacine. Het leven van beide jongemannen wordt plots totaal overhoop gegooid, vooral omdat de joods opgevoede Joseph Arabisch bloed blijkt te hebben en Yacine, die in het bezette Palestijnse gebied is opgegroeid, de zoon blijkt van de onderdrukker. Joseph en Yacine stellen zich precies dezelfde vragen: “Ben ik dan die andere? Leidt die andere mijn leven? Waar hoor ik thuis?” en “Ben ik nu plots de grote vijand?”
P4
Filmprijzen Geselecteerd voor het Joods Filmfestival in Jerusalem en vertoond op het Filmfestival van Cannes 2012. Winnaar van de publieksprijs van filmfestival Open Doek 2012
In de pers Technische kaart Frankrijk | 2012 | 105 min. | Frans, Hebreeuws en Arabisch gesproken; Nederlands ondertiteld – distributie: Cineart Regie: Lorraine Lévy Scenario: Nathalie Saugeon, Lorraine Lévy, Noam Fitoussi Muziek: Dhafer Youssef Met o.a. Jules Sitruk (Joseph) en Mehdi Dehbi (Yacine)
“Een fijn geacteerde parabel met boodschap.” Bor Beekman, Volkskrant “Geweldige acteerprestaties van een multinationale cast. Een openlijk positieve boodschap die nooit bezwijkt voor pure sentimentaliteit.” Jordan Mintzer, Hollywood Reporter
Vóór je naar de film vertrekt… Als achttienjarige ontdekken dat je niet de zoon van je ouders bent, moet een schok zijn. Die schok wordt alleen maar groter als blijkt dat je een kind bent van je ergste politieke vijanden. Palestijnen en Israëliërs strijden al decennia lang om de verdeling van hun grondgebied. Op sommige plekken bestaat de grens tussen Israëlisch en Palestijns gebied uit een hoge betonnen muur. De doorgang tussen beide zones wordt streng bewaakt. Palestijnse burgers kunnen de grens alleen oversteken als ze daar een speciale toestemming voor hebben. Een ongelooflijk complexe situatie. Joseph en Yacine staan van de ene dag op de andere tussen twee vuren.
P5
Regie en productie Lorraine Lévy Met afbeelding regisseuse De Française Lorraine Lévy begon haar carrière als scenariste in het theater. Na enkele toneelstukken te hebben geschreven, waagde ze zich ook aan enkele filmscenario’s. Zowel haar toneel- als haar filmverhalen zijn vooral van het luchtige, eerder komische soort. UN DIVORCE DE CHIEN (2010) gaat bijvoorbeeld over de perikelen die kunnen ontstaan rond het hoederecht over de hond na een echtscheiding. Ook in LE FILS DE L’AUTRE weet Lorraine Lévy die lichte toon en optimistische blik te behouden.
Neutrale blik De regisseuse van LE FILS DE L’AUTRE is noch Israëlische, noch
P6
Palestijnse. Ze is een joodse die in Frankrijk leeft. Hoewel ze niet actief bezig is met haar joods-zijn, maakt het wel een wezenlijk deel uit van haar identiteit. In de Israëlisch-Palestijnse kwestie is ze dus een buitenstaander, maar toch ook niet helemaal. In eerste instantie durfde ze zich niet wagen aan een verhaal dat verweven is met zo’n complexe politieke situatie. Ze wilde absoluut vermijden welk standpunt dan ook in te nemen. “Ik wilde geen film maken die op een of andere manier een les bevatte. Voor mij was de enige manier om dit onderwerp aan te kaarten om een heel bescheiden positie in te nemen vanaf het prille begin, en om vooral het kleine verhaal te vertellen. Ik wilde op geen enkele manier een politieke film maken.”
P7
ik een print van het scenario in de handen. Alleen zo kon iedereen een stukje van zijn ziel in de film leggen en werd iedere bijdrage méér dan ‘knopjes draaien’.”
Realisme Als buitenstaander was het voor de regisseuse een grote uitdaging om alle details van het dagelijks leven in de film zo realistisch mogelijk te tonen. Lorraine Lévy: “Toen we in Israël aankwamen, bleek dat sommige scènes helemaal niet overeenkwamen met de toestand ter plekke.” Het scenario werd uitgekleed en opnieuw opgebouwd om het zo geloofwaardig mogelijk te maken. Gelukkig konden de scenaristen rekenen op de hulp van de hele filmploeg (cameramannen, geluidsmensen, belichters, enz.). Die bestond zowel uit joodse Israëliërs, Palestijnen uit Israël of de Westelijke Jordaanoever. “Ik ben hen daar heel dankbaar voor. Zij vertelden mij
P8
waarheden die mijn coscenaristen of ik onmogelijk konden weten. Elke ochtend nam ik notities en elke avond herwerkte ik de scènes voor de volgende dag.”
“Mijn grootste vrees was om op een vanzelfsprekende manier in clichés te vervallen.”
Casting Om de geschikte acteurs te vinden, moesten er zowel Israëlische als Palestijnse castings gebeuren. Tijdens die sessies ondervonden de filmmakers zelf de gevolgen van de explosieve situatie in Israël vandaag. -
Iedereen betrokken Lorraine Lévy vond het bijzonder belangrijk dat iedereen die aan de film meewerkte heel goed wist welk verhaal ze precies wilde vertellen, waar het hele project om draaide. “Iedere technicus stopte
-
“Ik herinner me een heel grote acteur, Juliano Mer-Khamis, die omgekomen is bij een aanslag door een extremistische Palestijnse groep kort voordat hij bij ons auditie zou komen doen. Dat was een vreselijke schok.” “Toen we begonnen met de audities voor de Palestijnse moeder, was er net een bom ont-
ploft op een bus in Jerusalem. Plots werden alle controleposten gesloten. Veel Arabische actrices konden niet komen. Degenen die wel op de casting in Tel Aviv geraakten, moesten te voet langs de controleposten. Areen Omari heeft vier en een half uur gestapt om erbij te kunnen zijn. Ze wist toen zelfs niet hoe ze terug thuis in Ramallah zou geraken. Ondanks haar vermoeidheid, heeft ze haar auditie met veel overtuiging gedaan. Ik voelde bij haar een grote kracht, een enorme schoonheid. Ik had mijn Leila gevonden.”
“Ik draaide een film in vier talen, waarvan ik er zelf maar anderhalf beheers! In het begin vreesde ik dat het moeilijk zou zijn om de juiste nuances duidelijk te maken aan mijn acteurs en technici.” P9
Reacties verzamelen bij de leerlingen -
Kon je je makkelijk inleven in de personages van Joseph en Yacine?
-
Kun jij je voorstellen dat baby’s vlak na de geboorte echt verwisseld worden?
-
Stel je voor… Vanavond ontdek je dat je niet het biologische kind van je ouders bent. Hoe zou jij reageren?
-
Op welk personage uit LE FILS DE L’AUTRE lijk jij het meest?
Waarom denk je dat? Zijn je klasgenoten het daarmee eens? -
Wat denk je van het einde van de film?
-
Als je nu terugdenkt aan de film, wat is dan het eerste beeld dat bij je opkomt? Waarom is precies dat beeld jou het meest bijgebleven?
-
Wat weet je over de politieke situatie in Israël?
P 11
Verhaallijn en personages 23 januari 1991 Hospitaal Rothschild Haifa (Israël) Twee vrouwen brengen op dezelfde dag een zoontje ter wereld. In de ene kamer ligt Leila, een Palestijnse moslima. Zij is toevallig op bezoek bij haar tante in Haifa wanneer de geboorte zich aankondigt. Leila en haar man noemen hun zoontje Yacine. In de kamer ernaast ligt Orith, een joodse van Franse afkomst. Zij woont in Haifa. Haar man is er niet bij. Die zit in de Golfoorlog. Hun zoontje krijgt de naam Joseph. Vlak na de geboorte ontstaat er chaos door een luchtaanval. Beide pasgeborenen worden weggebracht naar een veiliger oord. Maar dan begaat één van de ver-
pleegsters een vergissing: de twee baby’s worden verwisseld. Leila en Saïd keren terug naar de Palestijnse gebieden met het joodse jongetje. Orith krijgt het Palestijnse kind mee. Niemand heeft het ooit geweten, tot een bloedtest de waarheid aan het licht brengt.
Joseph ten huize Silberg “Joseph is een kunstenaar, een dromer.” Zo omschrijft zijn moeder hem. Zijn grootste droom is muzikant worden – zanger of gitarist. Joseph ziet er wat verwaaid uit en zo gedraagt hij zich ook: als een totaal onbezorgde achttienjarige. Hij hangt wat rond, zit op het strand
P 13
bij een kampvuur met zijn vrienden of probeert een meisje te versieren. Tijdens de zomermaanden verdient hij wat zakgeld door ijsjes te verkopen op het strand. Josephs vader (Alon) is kolonel in het Israëlische leger. Zijn moeder (Orith) werkt – vermoedelijk als psychologe – in een ziekenhuis. Ze wonen als een hecht gezin in een ruim huis in een voorstad van Tel Aviv. Orith is uit Frankrijk afkomstig. Alons ouders waren Frans. Dat is de reden waarom er in dit huis Frans gesproken wordt.
P 14
Yacine ten huize Al-Bezaaz Yacine woont met zijn Arabische gezin op de Westelijke Jordaanoever. Dat feit is erg bepalend voor hun dagelijks leven. Hun bewegingsvrijheid is bijvoorbeeld heel beperkt. De familie Al-Bezaaz heeft het financieel niet breed. Het geld dat Yacine in Israël verdient, geeft hij aan zijn moeder voor het huishouden. Ondanks die financiële moeilijkheden, wonen ze in een gezellig huis. De buurt waarin ze wonen, is
niet weelderig, maar hun buren lijken fijn gezelschap. Iedereen kent iedereen en er zijn regelmatig uitbundige feesten. Leila is een sterke vrouw en speelt vaak een verzoenende rol in dit gezin. Yacine heeft een jonger zusje, Amina en een oudere broer, Bilal. Het vierde kind van Leila en Saïd is jaren geleden overleden. Er wordt nooit gezegd waaraan hij gestorven is, maar gezien de woede van Bilal kunnen we vermoeden dat het Israëlisch-Palestijnse conflict er iets mee te maken heeft.
Joseph is opgegroeid in een luxesituatie. Hij heeft een zorgeloze jeugd in een veilig nest, is bezig met vrienden, muziek, dansen en kleren. Bij Yacine thuis was geld en vrijheid nooit vanzelfsprekend. Hij gedraagt zich veel verantwoordelijker en heeft al vroeg zijn ouderlijk nest verlaten om ver weg (in Parijs) te gaan studeren. Hij heeft een duidelijk plan in het leven: arts worden en een ziekenhuis oprichten in Palestina.
P 15
De onthulling De ouders Hierbij afbeelding bij de dokter De ware toedracht komt aan het licht door een bloedtest bij Joseph. Uit zijn bloedgroep blijkt dat hij onmogelijk de biologische zoon van zijn ouders kan zijn. Na wat onderzoek blijkt dat de baby’s Joseph en Yacine vlak na de geboorte verwisseld werden. Beide ouderparen worden uitgenodigd in het ziekenhuis Rothschild in Haifa, waar ze achttien jaar geleden op dezelfde dag hun zoon ter wereld brachten. Alle vier de ouders zijn geschokt. Toch reageert ieder op zijn eigen manier. P 16
Terwijl beide moeders foto’s uitwisselen, reageert Alon verbitterd: “Joseph is een Silberg!” Vervolgens staat hij op en verlaat de kamer. Saïd aarzelt om bij de vrouwen te blijven zitten, maar verlaat uiteindelijk rustig het kantoor. Deze directe confrontatie kan hij niet aan. Nadat de directeur zijn verontschuldigingen heeft aangeboden, negeren de twee moeders hem en richten zich tot elkaar. Ze beseffen meteen dat ze de waarheid moeten accepteren en tonen oprechte interesse voor elkaar en in hun beider zonen. Ze zien elkaar als lotgenoten.
Beide vaders willen de waarheid over hun zoons liever niet horen. Zij trachten elke confrontatie te vermijden. De twee moeders zien elkaar meteen als lotgenoten. Ze willen hun zoon niet kwijt, maar voelen onmiddellijk een onvoorwaardelijke liefde voor die andere, nieuwe zoon. Voor Leila is het meteen duidelijk dat ze de waarheid aan Yacine moeten vertellen. Zij vraagt zich alleen af hóe ze het moeten vertellen. Voor Saïd is het onbespreekbaar dat ze de waarheid aan hun zoon vertellen. Wat zouden ooms, tantes, buren en vrienden wel denken?
Ook bij de Silbergs vindt de vrouw des huizes dat ze er zo snel mogelijk met hun zoon over moeten praten. Vader wil het liever nog wat stil houden.
Reactie van de jongens In beide gezinnen onthullen de ouders op heel gelijkaardige manier de waarheid aan hun zoon. Wanneer Joseph bericht krijgt dat hij geen militaire dienst mag doen, lijkt hij erg verontwaardigd: “Wat zullen mijn vrienden denken? Dat m’n vader wat gefikst heeft voor mij?” (Alon is kolonel in het Israëlische leger). Daarop vertelt Orith
P 17
Langzame aanvaarding De schok die hun ouders ervaren hebben, moet voor de jongens zelf nog overweldigender zijn. Maar wanneer ze van de eerste klap bekomen zijn, gaan ze er op een heel volwassen manier mee om. Ze maken geen verwijten, ze wijzen hun nieuwe noch hun oude families af en zoeken spontaan contact met elkaar.
haar zoon hoe de vork aan de steel zit, hoewel Alon haar nog probeert tegen te houden. Voor Joseph is het uiteraard een schok. Eerst dringt het niet goed door wat het allemaal betekent: “Wil je zeggen dat ik die andere ben? Dat die andere mij is?” En wanneer hij te horen krijgt dat zijn biologische ouders Palestijnen zijn, stelt hij zich plots heel veel vragen: “Zal ik mijn keppel moeten inruilen voor een zelfmoordbom? Ben ik nog altijd joods?” Ook Yacine komt de waarheid te weten via zijn moeder. Yacine en Bilal horen hun ouders discussiëren. Orith heeft gebeld omdat Joseph zijn biologische ouders
P 18
graag wil ontmoeten. Yacines vader wil er niet van weten. Hij wil de ware toedracht voor Yacine verborgen houden. Maar Leila vindt: “Het is Yacines leven, niet het jouwe. Vroeg of laat komt hij er toch achter!” Wanneer ze het toch vertellen, reageert Yacine vooral treurig, teleurgesteld. Meteen zoekt hij troost bij zijn moeder. In schril contrast met Yacines kalme reactie, reageert zijn broer Bilal heel heftig: woedend trekt hij z’n shirt – een geschenk van Yacine – uit en beent weg.
Ook de moeders willen hun andere zoon en diens gezin graag leren kennen. Het zijn de vaders die het moeilijkst met de nieuwe situatie kunnen leven. Voor hen blijft de politieke context blijkbaar een hoofdrol spelen. Wanneer de familie AlBezaaz op bezoek komt in Tel Aviv, ontaardt een gesprek over het Israëlisch-Palestijns conflict bijna in een ideologische ruzie. Zelfs wanneer ze hun uiterste best doen om vrede te nemen met hun nieuwe familie, kunnen ze die stap niet zetten. Wanneer Alon een pas heeft geregeld voor de familie Al-Bezaaz, komt Saïd een bedankbezoekje brengen op Alons werk. Ze gaan samen een koffietje drinken op een terras, maar komen niet verder dan zitten en drinken. Er blijft een oorverdovende stilte tussen hen in hangen. Ook wanneer Joseph spontaan op
eigen houtje een bezoek brengt aan zijn biologische ouders, reageert Saïd (de vader) niet erg gastvrij. Hij ontdooit pas wanneer Joseph aan tafel begint te zingen en op die manier hun gemeenschappelijke passie – de muziek – aanboort.
Het muziekinstrument dat Saïd enkele malen bespeelt in de film, is een snaarinstrument dat een lange geschiedenis heeft in de Arabische muziek. Het is verwant aan de luit en wordt beschouwd als een voorloper van de gitaar.
Bilal, Yacines oudere broer, heeft het het moeilijkst met de onthulling. Dat Yacine afstamt van joodse ouders, maakt van hem zijn grootste vijand. Hij is lid van de onderdrukkende macht. Hij is een jood en moet zo snel mogelijk naar de andere kant vertrekken. Wanneer de familie Al-Bezaaz thuiskomt na een bezoek aan Tel Aviv, vraagt hij dan ook verbitterd: “En, was het leuk bij de bezettingsmacht?” Pas wanneer Joseph bij hen op bezoek komt en hij zijn biologische broer leert kennen, gaat hij inzien dat Yacine en Joseph gewoon jongemannen zijn die in een moeilijke situatie geworpen zijn. Pas daarna accepteert hij Yacine opnieuw als zijn broer. Hij brengt zelfs een bezoek aan het ‘vijandige’ Tel Aviv.
P 19
De vreemde situatie ontlokt aan beide jongens heel wat vragen en bedenkingen: -
Joseph tegen zijn moeder: “Als Leila niet naar Haifa was gegaan, was ik degene geweest die daar woonde. En dan was ik voor jou en papa een compleet vreemde.”
-
Joseph: “Mijn vader had het geweldig gevonden als ik meer zoals jou was.”
-
Yacine: “Ik kon evengoed een eikel zoals jij geweest zijn, geobsedeerd door clubs en kleren.”
-
Joseph: “Mijn identiteit is meer dan mijn geboortecertificaat. Het is ook mijn familie, waarin ik opgroeide.”
P 20
-
Yacine: “Ik ben mijn eigen grootste vijand, maar ik moet toch leren om van mezelf te houden.”
Uiteindelijk slagen zelfs de vaders en Bilal erin zich te verzoenen met de nieuwe situatie en met hun nieuwe familie. De focus van de film verschuift hoe langer hoe meer naar de jongere generatie. Zij zullen immers de toekomst moeten vormgeven. Als deze jongens zich kunnen verzoenen met hun ergste politieke vijanden, mag ons dat hoopvol stemmen over het hele politieke conflict in Israël. Misschien zijn de verschillen toch niet onoverbrugbaar.
De langzame verzoening blijkt uit kleine gebaren.
Nature / nurture
-
Wanneer Bilal Joseph en zijn vader ’s nachts een lift geeft naar de Israëlische grens, bedankt Alon Bilal in het Arabisch, waarop Bilal heel vriendelijk antwoordt in het Hebreeuws: “Graag gedaan.”
-
Nadat Joseph op het strand is neergestoken met een mes, vraagt hij zich lachend af : “Als ik nu gestorven was, zou ik dan begraven zijn als jood of als Arabier?” Nu blijkt heel duidelijk hoe de verschillen tussen beide families, ideologieën, volkeren overwonnen zijn. Bilal reageert oprecht: “Waar heb je het over, verdomme? Ben je gek ofzo? Je leeft!”
Het verhaal van LE FILS DE L’AUTRE doet allerlei vragen rijzen over hoe iemand wordt wie hij is. Iemands identiteit wordt zowel bepaald door zijn genen (erfelijke factoren meegekregen bij de geboorte) als door zijn opvoeding (de omgeving waarin hij opgroeit, allerlei invloeden). Dit noemt men ook wel het ‘nature/nurture’ debat: de discussie wat van groter belang is voor iemands identiteit: de genen (nature) dan wel de omgeving (nurture). In deze film kun je sommige elementen duidelijk plaatsen binnen deze discussie. -
Yacine is sterk bezig met idealen, met zijn toekomst. Hij gedraagt zich verantwoordelijk
P 21
en volwassen. Wellicht is dat te verklaren doordat hij uit een lastige (politieke en financiële) situatie komt. > NURTURE Zelf zegt Yacine daarover: “Evengoed was ik een eikel geweest zoals jij, geobsedeerd door clubs en kleren.” -
Joseph houdt zich bezig met muziek, kleren, uitgaan en meisjes. Hij gaat onbezorgd door het leven en lijkt niet echt bezig met wat er in de wereld misgaat. Hij is dan ook opgegroeid in een luxesituatie, waardoor hij zich niet spontaan vragen stelt. > NURTURE
-
Dat Yacine in Frankrijk is gaan studeren, kan natuurlijk toeval zijn. Maar mogelijk wordt hij toch aangetrokken door dat land omdat hij er bloedbanden mee heeft. Zijn biologische ouders zijn immers allebei van Franse afkomst. > NATURE
-
-
-
P 22
Joseph is erg muzikaal. Daarin lijkt hij helemaal niet op Orith of Alon (de ouders bij wie hij is opgegroeid). Hij lijkt zijn muzikaliteit geërfd te hebben van zijn biologische vader Saïd. Je zou kunnen zeggen dat de muziek hem in het bloed zit. > NATURE Fysiek lijkt Yacine erg op zijn biologische vader en zusje. > NATURE Joseph lijkt qua uiterlijk als
twee druppels water op zijn overleden broertje Firaz. > NATURE -
Yacine werkt keihard om volgend jaar aan zijn studies voor arts te beginnen. Hij doet dat vanuit een engagement om zijn volk te helpen. Samen met zijn broer Bilal wil hij een hospitaal oprichten in Palestina. > NURTURE Ook Orith, Yacines biologische moeder, is arts. Misschien heeft hij de liefde voor mensen, het engagement en de interesse voor de geneeskunde ook voor een deel van haar meegekregen. > NATURE
Vragen voor de leerlingen -
-
-
Joseph en Yacine zijn precies even oud. Vind jij dat ze erg op elkaar lijken? Waar zie jij gelijkenissen? Waarin verschillen ze van elkaar? Waarin verschilt hun familie van elkaar? Waarin lijkt hun familie op elkaar? Hoe komt aan het licht dat Joseph niet de biologische zoon van zijn ouders is?
-
Wat is er gebeurd op de geboortedag van Joseph?
-
Reageren de twee ouderparen op dezelfde manier op de onthulling van de verwisseling?
-
Hoe reageren de moeders? Hoe reageren de vaders?
-
Wie vertelt de waarheid aan Joseph? Wie aan Yacine? Gaan de vaders daarmee akkoord?
-
Wat is de eerste reactie van Joseph als hij de waarheid hoort? En die van Yacine?
-
Zou jij zoiets als kind willen weten of liever niet?
-
Welke vragen stellen Yacine en Joseph zich nu ze weten wie ze echt zijn?
-
Hoe reageert Yacines broer Bilal wanneer hij hoort dat zijn broer eigenlijk joods is? Hoe evolueert hij naar het einde van de film?
-
Hoe verloopt de eerste ont-
moeting tussen het gezin Silberg en het gezin Al-Bezaaz (etentje in Tel Aviv)? -
Weet iemand wat het nature/ nurture-debat inhoudt? Waar komt bijvoorbeeld Josephs muzikaliteit vandaan? Zie je in LE FILS DE L’AUTRE nog andere voorbeelden van zowel nature als nurture?
-
Kun je voorbeelden geven uit je eigen leven? Welke eigenschappen/voorkeuren/… heb jij met je genen meegekregen, welke eerder door je omgeving?
P 23
Ideologische en politieke context Israëlisch-Palestijnse kwestie De vijandigheid tussen Israëliërs en Palestijnen is meteen voelbaar in de film. Al in de openingsscène wordt ernaar verwezen. Na het medisch onderzoek bij Josephs aanmelding voor het leger, volgt een interview. De eerste vraag luidt: “Een Arabier komt een restaurant binnen. Wat is het eerste waarnaar je kijkt?” Wat het juiste antwoord is, wordt niet helemaal duidelijk, maar het heeft alleszins te maken met veiligheid en met de bedreiging die iedere Arabier (Palestijn) lijkt te vormen voor een Israëliër.
Vanwege de politieke situatie is het contact tussen beide families niet vanzelfsprekend. De familie Silberg woont in Tel Aviv, de op één na grootste stad in Israël, gelegen aan de Middellandse Zee. Het gezin Al-Bezaaz woont in een Palestijns dorp op de Westelijke Jordaanoever. De bewegingsvrijheid is daar erg beperkt. In het gebied liggen veel Israëlische nederzettingen, waardoor de wegen op veel plekken afgesloten zijn. Op sommige plekken is de grens tussen Israëlisch en Palestijns gebied zelfs afgezet met een metershoge begonnen muur. Regelmatig rijden de personages langs zulke muren. Daarop staan bovendien vaak slogans als “Free Palestine”.
P 25
Yacine: “Ik heb neven in Ramallah Die zullen misschien nooit meer de zee zien omdat ze geen pas hebben.” Om als Palestijn op Israëlisch grondgebied te geraken, moet je een speciale toestemming hebben. Over de precaire politieke toestand ontstaat een bitsige discussie wanneer de families elkaar voor het eerst thuis ontmoeten. Alon: “Gelukkig zal Joseph zijn militaire dienst niet doen.” Said: “Waarom gelukkig? Omdat hij Arabier is?” Alon: “Omdat het moeilijk is, hopen dat je kind over drie jaar nog leeft.” Said: “Wij hopen hetzelfde. Wij bidden ook dat onze kinderen binnen drie jaar nog leven.” Alon: “In plaats van te bidden, zou je beter je kinderen niet naar de oorlog sturen.” Saïd (lacht verbeten): “Een oorlog? Dat is geen oorlog. Het is de vernietiging van een volk. Pure bezetting” Deze politieke realiteit zorgt er ook voor dat Saïd zijn beroep als ingenieur niet kan uitoefenen. Doordat heel wat Palestijnse dorpen ingesloten zijn, kan/mag hij niet buiten zijn eigen dorp werken. Daarom is
P 26
hij noodgedwongen aan de slag als garagist.
Dat Yacine voor een deel opgegroeid is in Frankrijk, maakt het voor hem net iets makkelijker. Hij wordt niet dag in dag uit geconfronteerd met de conflictsituatie in zijn thuisland. Hij kan het meer vanop een afstand bekijken. Dat is voor Bilal wel even anders. Zijn hele leven lang lijdt hij dagelijks onder wat hij noemt de bezetting van ‘zijn’ land.
Amos Oz
Joods-zijn
Lorraine Lévy, regisseur van LE FILS DE L’AUTRE: “Tijdens het maken van deze film was Amos Oz voor mij een soort spirituele gids. Zijn open visie wilde ik ook meegeven in mijn film. Voor Amos Oz is de enige oplossing van het Israëlisch-Palestijns conflict een compromis waarbij iedere partij een deel krijgt van wat ze vinden dat hen toebehoort.” Concreet komt dat neer op een twee staten oplossing. Om het grote belang van deze Israëlische schrijver te onderstrepen, hoor je ergens in de film een fragment van een interview met Amos Oz op de radio. In een andere scène is Orith een boek van hem aan het lezen.
Met zijn vragen over joods-zijn gaat Joseph raad vragen aan de rabbi. Die heeft geen goed nieuws voor de jongen, maar begint bemoedigend: “In de schrift staat dat grote uitdagingen er zijn voor grote mensen.” Omdat nu blijkt dat Josephs biologische moeder geen joodse is, is Joseph ook geen jood. Hij reageert heftig: “Maar ik ben besneden, ik heb aan de jeshiva gestudeerd, heb mijn bar mitswa gedaan, heb altijd de joodse feesten gevierd.” En “Ik ben precies dezelfde als voorheen!” Bar Mitswa = een rituele overgang waarbij een jongen op zijn dertiende als volwaardig en verantwoordelijk lid in de geloofsgemeenschap wordt opgenomen.
Wie is jood? Degene wiens moeder joods is, wordt automatisch als jood geboren. Ook bekering tot het jodendom is mogelijk, maar strikt geregeld. De bekeerling moet zich laten besnijden. Hij moet de teksten van de Thora aanvaarden. Tenslotte moet hij zich laten onderdompelen in een ritueel bad in het bijzijn van drie rabbi’s.
Isaac & Ismaël Wanneer Joseph en Yacine zich klaarmaken om samen op stap te gaan, kijken ze elkaar aan in de spiegel. “Kijk, Isaac en Ismaël,” zegt Yacine. Isaac en Ismaël zijn de
P 27
twee zonen van de bijbelse Abraham. Isaac wordt beschouwd als de stamvader van de joden. Ismaëls nakomelingen worden Ishmaëlieten of Arabieren genoemd, het volk van de woestijn.
Vragen voor de leerlingen -
De politieke situatie in Israël is erg complex. Is er iets in de film dat je niet begrepen hebt?
-
Het dagelijks leven van de familie Al-Bezaaz wordt erg bepaald door het feit dat zij op de Westelijke Jordaanoever wonen. Kan je voorbeelden geven uit de film?
-
De lastige situatie van Joseph, Yacine en hun families wordt nog bemoeilijkt door de politieke context. Kan je daar voorbeelden van geven?
-
Is Joseph nu nog joods? Waarom wel/niet?
-
Wanneer Joseph en Yacine zich klaarmaken om samen op stap te gaan, kijken ze elkaar aan in de spiegel. “Kijk, Isaac en Ismaël,” zegt Yacine. Heb je enig idee waarnaar hij verwijst?
-
Geven de filmmakers blijk van een optimistische of eerder van een pessimistische blik op het Israël van morgen?
P 28
-
Is de film vanuit een bepaald standpunt gefilmd? Aan welke kant staan de makers?
-
Geloof jij dat kunst (een boek, een toneelstuk, een film, …) de wereld kan veranderen? Lees onderstaande uitspraak van regisseuse Lorraine Lévy. Ben je het met haar eens?
Lorraine Lévy : “Of ik geloof dat de cinema de wereld kan veranderen ? Nee. Maar ik geloof wel in de kracht van een film om te delen, om door te geven, om uit te wisselen. Een film is een dialoog met de kijker die daarvoor openstaat. Het is een middel om de menselijkheid van de andere te begrijpen.”
P 29
Focus op filmische ‘hoofdstukken’ LE FILS DE L’AUTRE is op een bijzondere manier opgedeeld in filmische ‘hoofdstukken’. Elk gedeelte van de film opent en sluit met een leeg, dor landschap. Op die manier geven de makers een duidelijke structuur aan hun filmvertelling.
1. Het openingsbeeld toont ons een dor landschap met op de achtergrond de skyline van een grootstad (waarschijnlijk Tel Aviv). Op de wapperende Israëlische vlaggen na is het beeld bewegingloos. Centraal in het beeldkader staat een legerjeep. Enkele seconden later komen twee jeeps het beeld van op de achtergrond binnenrijden. De camera maakt een liftbeweging (de camera wordt
met een soort kraan naar beneden bewogen) en zo komt de poort in beeld. We zien nu dat we ons hier aan een controlepost of vlakbij een militaire zone bevinden. Tijdens dit hoofdstuk maken we als kijker kennis met Joseph en zijn familie. Ze denken dat er een fout gebeurd is bij de bloedtest. Er heerst wantrouwen tussen Orith en Alon.
2. Het begin van het tweede hoofdstuk wordt aangekondigd met een vergezicht op de zee terwijl een vliegtuig opstijgt. De camera beweegt vervolgens naar rechts en we zien een stadspanorama waarbij een groot gebouw in het oog springt. Dit moet een
P 31
stadszicht zijn op Tel Aviv. Meteen daarna verplaatst de actie zich naar het hospitaal waar Orith werkt. Er wordt gesuggereerd dat dit het uitzicht is van Orith vanuit het bureau van David, waar hij haar vertelt van zijn vermoedens. In dit hoofdstuk komt de verwisseling van de baby’s aan het licht. Beide families ontmoeten elkaar. De vaders willen het gegeven liever vergeten en willen het niet vertellen aan hun zoon.
3. Het volgende deel kondigt zich aan met een dor plattelandslandschap waarin een klein nomadenkamp is opgetrokken. De camera maakt een zijwaartse beweging en brengt zo de controlepost in beeld (vlakbij de muur) waar Yacine net aankomt vanuit Parijs. In dit gedeelte van de film maken we kennis met Yacine. We horen gelijkaardige discussies in beide families. Joseph en Yacine krijgen de ware toedracht te horen.
4. Doorheen een verlaten, onafgewerkt begonnen gebouw kijken we nu uit over de stad.
P 32
De camera maakt een grote draaibeweging naar rechts en brengt zo Yacine in beeld, die net te horen heeft gekregen dat hij niet de biologische zoon van zijn ouders is. Hij kijkt uit op die verschrikkelijke muur. In dit hoofdstuk (eigenlijk de hele tweede helft van de film) leren beide jongens en hun families elkaar beter kennen. De focus komt nu duidelijk op de jongste generatie te liggen.
5. De slotbeelden van de film verwijzen duidelijk naar het vorige landschap. Opnieuw zien we dezelfde betonnen pilaren. De camera maakt nu een tegengestelde zijwaartse beweging (naar links). Zo krijgen we Joseph in beeld, die nu over de stad uitkijkt. Maar Joseph ziet de muur nu niet meer. Die heeft hij de rug toegekeerd. Intussen horen we Yacine de film mooi afsluiten: “Weet je wat ik dacht toen ik vernam dat mijn leven eigenlijk dat van jou is? Ik dacht: Nu ik met dit leven begonnen ben, moet ik er een succes van maken, zodat je trots op mij kunt zijn. Hetzelfde geldt voor jou. Jij hebt mijn leven, Joseph. Verknal het niet.”
Vragen voor de leerlingen -
Herinner je je het openingsbeeld van LE FILS DE L’AUTRE?
-
Komen gelijkaardige beelden later in de film terug?
-
De film wordt ingedeeld in vier hoofdstukken. Bij elke overgang wordt de actie onderbroken door een landschapsbeeld. Herinner je je zulke beelden?
-
Kun je je voorstellen in welke vier ‘hoofdstukken’ deze film opgedeeld zou kunnen zijn?
-
Op welke ‘visuele’ manier zou jij een film opdelen in hoofdstukken?
-
Herinner je je het slotbeeld van deze film? Dat eindbeeld doet sterk denken aan een beeld dat eerder in de film voorkomt. Welk beeld?
P 33
Geluid / muziek Sound bridge
Dhafer Youssef
In LE FILS DE L’AUTRE wordt fijn gebruik gemaakt van de zogenaamde ‘sound bridge’. Dat is een manier om de overgang tussen twee beelden te versoepelen door middel van geluid. Het geluid wordt als het ware de bindende factor.
Lorraine Lévy : “Tijdens de voorbereidingen voor LE FILS DE L’AUTRE leerde ik de muziek van Dhafer Youssef kennen. Het was een behoorlijke schok. Voor mij is zijn muziek een soort oerkreet. De muziek kleeft echt aan de film. Ik was dus heel opgelucht toen bij de montage bleek dat het ook werkte bij de beelden.”
Joseph zit op het strand met zijn vrienden. Hij speelt een liedje op zijn gitaar. De volgende scène speelt zich af in Josephs slaapkamer. Ook daar zit hij gitaar te spelen. Het geluid tussen beide scènes loopt ononderbroken door.
Dhafer Youssef is een atypische zanger. Hij heeft koranschool gevolgd en is muezzin geweest. Op zijn negentiende is hij op reis vertrokken naar Wenen, Parijs en New York en maakte later kennis met de Scandinavische jazz. Hij speelt oud, een peervormig snaarinstrument dat verwant is aan de luit, en heeft een ongelooflijke stem.
P 35
Intra / extra
Vragen voor de leerlingen
Tijdens de scène dat Joseph zich al dansend afreageert in een discotheek wordt de muziek ook op een aparte manier gebruikt. We zien Joseph en een groep anderen hevig dansen en de lichten snel flikkeren op echte dansmuziek. Maar die muziek krijgen we als kijker niet te horen. Wat wij horen, is een veel zachter en trager liedje: MY DREAMS van Yael Naim. Hier is duidelijk een verschil tussen de intradiëgetische muziek (de muziek ín het filmverhaal, hier de dansmuziek die Joseph hoort) en de extradiëgetische muziek (de muziek buiten het filmverhaal, hier het rustige lied van Yael Naim dat de kijker hoort).
-
Heb je enig idee waar de term ‘sound bridge’ naar verwijst? Kijk naar de letterlijke betekenis van het woord en waag een gokje.
-
Ken je het verschil tussen intradiëgetische en extradiëgetische muziek? En als je weet dat ‘diëgese’ zoiets als ‘verhaal’ betekent?
-
-
Yael Naim – MY DREAMS You’ll never say it’s true You want it all for you Inside you know you do And I’ve been locked inside But help me understand You said you want my hand You wanted to be friends But now I understand You only wanted my dreams But now I understand You only wanted my dreams For yourself… for yourself P 36
Terwijl Joseph zijn ziel uit zijn lijf danst, horen we als kijker een rustig lied van Yael Naim. Je vindt de tekst in deze lesmap. Kan je de tekst in verband brengen met het filmverhaal van LE FILS DE L’AUTRE? Op het internet vind je makkelijk stukjes muziek van Dhafer Youssef. Laat de leerlingen in de klas een stukje horen. Kunnen zij beschrijven waarin deze muziek verschilt van de muziek die ze gewend zijn? Welke sfeer / welk gevoel roept deze muziek op?
Bibliografie Filmfiche en persdossier van distributeur Haut et court op www. hautetcourt.com/film/fiche/185/ fils_de_autre
Recensies: Marie-Noëlle Tranchant, ‘Le fils de l’autre: étrangers intimes.’ Le figaro, 4 april 2012. www.lefigaro.fr/cinema/2012/04/03/0300220120403ARTFIG00638--le-fils-del-autre-etrangers-intimes.php Jordan Mintzer, ‘Moving French drama tackles the Israeli-Palestinian conflict via a pair of prodigal sons accidentally switched at birth.’ The Hollywood Reporter, 19 april 2012. www.hollywoodreporter.com/ review/film-other-son-le-fils-del-314229
Interviews: Alain Spira, ‘Lorraine Lévy fait guerre et pères.’ Paris Match, 7 april 2012. www.parismatch. com/Culture-Match/Cinema/Actu/ Lorraine-Levy-fait-guerre-et-peres-388014/ Audrey Meunier, ‘Le Fils de l’autre - Emmanuelle Devos et Pascal Elbé : «Ce n’est pas un film politique.»’ Tout le ciné, 4 april 2012. www.toutlecine.com/cinema/l-actu-cinema/0002/00022423-le-filsde-l-autre-emmanuelle-devos-etpascal-elbe-ce-n-est-pas-un-filmpolitique.html
Lesbrief voor de leerlingen Op de volgende pagina is een lesbrief voor de leerlingen toegevoegd. Daarop staan een aantal trefwoorden, citaten en vragen die met de film te maken hebben. Deze vormen een leidraad voor de leerlingen tijdens de verwerking.
P 37
De regisseuse ‘speelt’ ook handig met de muziek. o Zo maakt ze gebruik van ‘sound bridges’. Enig idee wat dit is? Waar werd dit toegepast?
Geven de filmmakers blijk van een optimistische of eerder van een pessimistische blik op het Israël van morgen?
o Ken je het verschil tussen intradiëgetische en extradiëgetische muziek? En als je weet dat ‘diëgese’ zoiets als ‘verhaal’ betekent? Geef eens een voorbeeld vanuit de film.
Feedback! De film wordt visueel ingedeeld in vier hoofdstukken. Met welke beelden gebeurde dit?
Wij horen graag je reactie op deze film. Laat die achter op www.lesseninhetdonker.be (selecteer de film op de homepage). Ga je de film bekijken tijdens Filmfestival Open Doek, dan kan je je mening kwijt op het kaartje dat je krijgt na de voorstelling.
Geloof jij dat kunst (een boek, een toneelstuk, een film, …) de wereld kan veranderen? Hoezo?
Welke voorbeelden van nature en nurture zie je in LE FILS DE L’AUTRE?
Jacine: “Weet je wat ik dacht toen ik vernam dat mijn leven eigenlijk dat van jou is? Ik dacht: Nu ik met dit leven begonnen ben, moet ik er een succes van maken, zodat je trots op mij kunt zijn. Hetzelfde geldt voor jou. Jij hebt mijn leven, Joseph. Verknal het niet.”
Lesbrief P 39
