De Valkenier. Uitgave van Coöperatie De Valk Wekerom UA 22 e jaargang nr. 3 - juni 2008

D e Va l k e n i e r Uitgave van Coöperatie “De Valk Wekerom” UA

22e jaargang nr. 3 - juni 2008

“Melk, de witte motor” De laatste weken weet de landbouw weer aardig de pers en daarmee dus ook de consument te bereiken. Het gaat onder andere over hoge grondstofprijzen, goede of foute soja en te lage melkprijzen voor de boer, hoezo “melk, de witte motor”? Eén ding is zeker, alom is er het besef dat niet overal op de wereld klakkeloos kan worden beschikt over betaalbaar voedsel. Dit is geen vanzelfsprekendheid meer voor een steeds groter deel van de wereldbevolking. Vooral ook de aanhoudend hoge grondstofprijzen, in combinatie met te lage opbrengstprijzen van de meeste door u geproduceerde hoogwaardige producten, leidt tot de nodige spanningen. Mede door de snelle informatievoorziening via de media en andere communicatiemiddelen wordt dat beeld alleen nog maar versterkt. De grondstoffenmarkt laat op dit moment een lichte kentering zien, de oogstramingen voor de meeste granen lijken goed. Het eiwit blijft aanhoudend duur voorlopig. Dit betekent dat de voerprijzen toch wat stabiliseren richting nieuwe oogst en dat deze daarna wat kunnen gaan dalen in prijs. Echter zoals het nu lijkt zijn grote prijsdalingen niet direct te verwachten.

Voorzitter Jan van Ee

De Valkenier

In ieder geval zullen de opbrengstprijzen van de door u geproduceerde producten wel moeten stijgen om in het tweede deel van dit jaar te kunnen spreken van redelijke rendementen in de diverse sectoren. De ontwikkelingen bij uw coöperatie zijn goed te noemen, de omzetten zijn op peil en volledig in lijn met de prognose voor dit jaar, het is één en al bedrijvigheid. Onze jaarlijkse ledenvergadering van 22 april jl. had wat ons betreft wat beter bezocht mogen worden, dit is waarschijnlijk te wijten aan de zeer succesvolle Valkse Klantendag en aan het goede weer. De inhoud en sfeer waren zonder meer goed te noemen, bovendien werd nog eens duidelijk dat het co­ öperatielidmaatschap de nodige voordelen biedt aan u als lid/afnemer. Tevens werd de voorgestelde statutenwijziging van de coöperatie unaniem aangenomen, deze zal geëffectueerd worden per 1 januari 2009. Hiermee is ook de structuur van uw coöperatie gewaarborgd voor de toekomst, zodat de lijnen van het actief gevoerde beleid nog korter bij u als lid/afnemer uitkomen. Naar aanleiding van de ledenvergadering wil ik u bijgaand persbericht niet onthouden.

Directeur Bart Eggink



Persbericht 2007 zeer goed jaar voor Coöperatie “De Valk Wekerom” UA Coöperatie “De Valk Wekerom” UA heeft 2007 zeer succesvol afgesloten. Op de jaarlijkse algemene ledenvergadering op 22 april 2008 kon directeur Bart Eggink de leden melden dat de voeromzet 12,5% is gestegen ten opzichte van het voorgaande jaar. De totale mengvoerafzet bedroeg 256.000 ton, bij een netto omzet van 61,5 miljoen euro. Een mijlpaal in de historie van de coöperatie. Ook financieel heeft de coöperatie een goed jaar achter de rug. Coöperatie “De Valk Wekerom” UA keert aan haar leden € 3,- per ton diervoederafname in 2007 uit. Eveneens een mijlpaal in de historie van de coöperatie. Daarnaast steeg het percentage eigen vermogen van 44,31% tot 55,7%. Deze stijging komt mede voort uit goede resultaten van deelnemingen. De stijging van het eigen vermogen is gewenst om de plannen voor nieuwbouw in de nabije toekomst te kunnen realiseren, zodat ook in de toekomst in het belang van haar leden/afnemers geproduceerd kan blijven worden. Vanwege de hoge mengvoerproductie raakt de huidige productiecapaciteit vol.

Secretaris Geurt van Steenbergen

Mr. O. van de Vliet

Coöperatie De Valk Wekerom

1

In de voor Coöperatie “De Valk Wekerom” UA belangrijke sectoren legpluimvee, varkens en eenden heeft zij haar marktpositie belangrijk verstevigd. Bovendien heeft Coöperatie “De Valk Wekerom” UA haar vanouds stevig aandeel in de vleeskuikenbranche op het oude niveau gebracht. Coöperatie “De Valk Wekerom” UA denkt dat de klantgerichte werkwijze, maatwerk en sturen op gezondheid door voer de basis is voor dit resultaat.

Coöperatie “De Valk Wekerom” UA doet haar verkoop op eigen kracht en werkt niet met wederverkopers. Het werkgebied van Coöperatie “De Valk Wekerom” UA ligt voornamelijk in het midden en noordoosten van Nederland.

van de coöperatie en de goede resultaten, reken ik er op u volgend jaar wederom te mogen begroeten op de ledenvergadering. Dit mag uiteraard ook eerder, de deur staat open en de koffie staat voor u klaar, zoals u dat van ons gewend bent.

Gezien het grote belang van de jaarlijkse ledenvergadering, de mogelijkheid die het u biedt om mee te denken en te bouwen aan het beleid

Met vriendelijke groet,

Bart Eggink, directeur

Even voorstellen... Goedemorgen / goedemiddag, Coöperatie “De Valk Wekerom” UA, u spreekt met Mieke.

Goedemorgen / goedemiddag, Coöperatie “De Valk Wekerom” UA, u spreekt met Ank. Dit is wat u hoort als u telefonisch contact opneemt met de coöperatie. Mieke en Ank zijn eigenlijk de eerste schakels binnen het bedrijf. Zij nemen de binnenkomende orders aan en verwerken deze in het order-entry systeem. Deze order wordt vervolgens automatisch doorgestuurd naar de fabriek. Daar vindt de productie van het bestelde voer plaats waarna dit uiteindelijk bij de klant bezorgd wordt. Om u een beetje een idee te geven van de dames die normaal gesproken de telefoon aannemen worden zij hieronder aan u voorgesteld.

Ank van de Beek – Dekker

Mieke Top – van de Pol Mieke is werkzaam bij de coöperatie sinds 1 juni 2004 als administratief / commercieel medewerkster. Mieke is getrouwd en woont in Barneveld. Het leuke van deze baan Wat deze baan leuk maakt is toch wel de afwisseling en de vele telefonische contacten met de klanten. Daarnaast is er ook veel contact met de collega’s overal in het bedrijf. Het werken in een leuk team is ook een positief punt. Minder leuke dingen Tijdens drukte is er minder tijd voor eventuele andere activiteiten. Bovendien is er dan ook wel eens minder tijd voor een gesprek met de klant. Ook vindt ze het altijd vervelend als ze een klant niet direct kan helpen. Maar dit houdt voor haar juist ook een uitdaging in. Haar vraag is dan altijd: “Hoe los ik het toch op en hoe kan ik iemand naar tevredenheid helpen?”. De toekomst Mieke is in verwachting van haar eerste kindje en is met ingang van 23 mei met zwangerschapsverlof gegaan. Ank van de Beek zal haar vervangen. Mieke verwacht, als alles goed mag gaan, na haar zwangerschapsverlof terug te komen op parttime-basis.

2

Ank is werkzaam bij de coöperatie sinds 21 januari 2008 als administratief medewerkster. Ank is getrouwd en heeft 1 zoon. Zij woont in het buitengebied van Terschuur. Eerste indruk De eerste indruk is positief. Ze heeft ruim 6 jaar gewerkt bij een kleine veevoederfabriek in de regio. Veel van het werk hier bij de coöperatie komt haar dus bekend voor. De coöperatie echter is groter dan het bedrijf waar ze vandaan komt. Bij haar vorige werkgever had ze dan ook geen collega’s op kantoor, nu werkt ze samen met een aantal collega’s. Het contact met haar nieuwe collega’s verloopt heel goed. De werkzaamheden liggen haar goed en ze gaat dan ook met veel plezier naar haar werk. Ze verwacht in de loop van de tijd de klanten steeds beter te leren kennen en ze staat u dan ook met plezier te woord. Het leuke van deze baan De werkzaamheden en de omgang met de klanten en de collega’s is heel plezierig. Ondanks dat het werk haar allemaal niet onbekend was, was het toch een hele omschakeling van een klein naar een veel groter bedrijf. Ze ervaart het echter als heel positief. Minder leuke dingen Omdat ze er nog maar korte tijd werkzaam is bij de coöperatie is ze nog niet echt minder leuke dingen tegengekomen. Wel is de werkdruk veel hoger dan ze gewoon was, maar daar is ze inmiddels aardig aan gewend.

Coöperatie De Valk Wekerom

nr. 3 - 2008

Even voorstellen…

Hittestress De zomer staat weer voor de deur. Dat betekent kans op hittestress en een daarmee samenhangend verhoogd risico op uitval bij de kuikens. Een belangrijke maatregel die daarom getroffen dient te worden is het controleren van alle ventilatoren tijdens leegstand. De kans is namelijk groot dat er 100% geventileerd moet gaan worden. De minimum-norm voor de maximale ventilatie staat nog steeds op 3,6 m³/kg. Dit is echter ook wel echt het minimum. Hierbij moet bedacht worden dat bij 2 Pascal onderdruk de capaciteit van de ventilatoren iets afneemt.

Een nieuw gezicht en een nieuwe functie bij de Coöperatie “De Valk Wekerom” UA! Per 1 april 2008 ben ik, Teunie Brons, werkzaam bij Coöperatie “De Valk Wekerom” UA als medewerker Verkoop Binnendienst. In deze functie ondersteun ik de collega’s van de buitendienst bij diverse werkzaamheden. Even iets over mijn achtergrond. Ik ben 25 jaar geleden geboren op het gemengd veehouderijbedrijf van mijn ouders in Voorthuizen. Daar heb ik het mooie van de agrarische sector met de paplepel ingegoten gekregen­. Daarom was het voor mij een logische stap om na de havo de opleiding Dier- en Veehouderij aan de Hogere Agrarische school in Dronten te gaan volgen. Met mijn diploma op zak ben ik gaan werken in de agrarische software. Mijn vorige werkgever was Agrovision, hier hield ik mij bezig met programma’s voor de akkerbouwsector. Omdat mijn hart echter bij de veehouderijsector ligt en werk dichter bij huis ook prettig is (ik woon met mijn man in Barneveld) ben ik met veel plezier de uitdaging aangegaan bij Coöperatie “De Valk Wekerom” UA!

De Valkenier

Een andere belangrijke maatregel is de controle van alle waterkoelingmorsels op lekkage en/of verstoppingen. Zodra de buitentemperatuur namelijk boven de 25 graden komt zal de temperatuur in de stal bij zware vleeskuikens dusdanig hoog zijn dat koelen noodzakelijk wordt. De koelinstallatie dient dan dus wel in orde te zijn. Bestel ook bijtijds hittemix met een voerbestelling. In geval van hittestress bij pluimvee is het wenselijk om hittemix (Mervit Hittemix 602) door het drinkwater of door het voer te verwerken. Hittemix bestaat uit een mengsel van vitaminen en mineralen die ervoor zorgen dat de stress vermeden wordt. De buitentemperatuur moet dan wel boven 26° Celsius zijn. De hoktemperatuur ligt dan boven de 28-29° Celsius. Zie onderstaande tabel voor de dosering. De verwerking ervan is echter mede afhankelijk van de leeftijd en de bezettingsgraad. Overleg met uw vleeskuikenspecialist voor meer informatie.

Een goede start Nog enkele praktische tips voor een goede start van het kuiken: – Zorg voor een staltemperatuur van zo’n 32 á 33 graden, met een vloertemperatuur van ruim 26 graden Celsius. – Drinkwater dient schoon en fris te zijn, zodat een bacteriële belasting via het drinkwater voorkomen wordt. – Voldoende startvoer op het kuikenpapier is belangrijk en zo ook royaal gevulde pannen. De kuikens moeten zo snel mogelijk voer opnemen voor een vlotte en goede darmontwikkeling. Als de kwaliteit van de slijmlaag in de darm zich niet goed ontwikkelt kan dat in een later stadium allerlei problemen veroorzaken. – Denkt u erom dat er direct bij aanvang voldoende geventileerd wordt, ook ’s zomers is het CO2 gehalte van de stallucht nog wel eens te hoog. – Gebruik niet op voorhand al direct antibiotica. Het immuunsysteem van het kuiken is in de eerste levensdagen nog niet geheel ontwikkeld. Het opbouwproces kan door het gebruik van antibiotica verstoord worden. Als er sprake is van verhoogde uitval door een dooierrest-ontsteking, moet er natuurlijk wel ingegrepen worden. – Zorg voor rust en voorkom stress. De eerste levensweek is eigenlijk veruit het belangrijkst, in deze week wordt de basis gelegd voor een succesvol koppel. Heeft u nog vragen of wilt u meer informatie? De vleeskuikenspecialisten van Coöperatie “De Valk Wekerom” UA willen u met raad en daad terzijde staan. Albert Trip

Standaarddosering Hittemix Drinkwater

2 kg per 1000 liter

Diervoeder

3 kg per ton



Coöperatie De Valk Wekerom

3

Open avond familie Kampert

Op 11 april j.l. werd een open avond gehouden bij de familie Kampert in Harskamp. Op deze avond kon hun nieuwe Freilandstal met inpandige wintergarten bezichtigd worden. Familie Kampert heeft een gemengd bedrijf met melkkoeien, vleesvarkens en Freilandkippen. In 2002 zijn de eerste plannen gemaakt om uit te breiden in de legkippen, dit mede omdat 2 zonen het bedrijf op willen volgen. In 2003 is voor meerdere jaren een scharrelstal voor 34.000 dieren bijgehuurd .

In 2007 is een nieuwe melkveestal gebouwd en dit jaar is er dus een nieuwe Freilandstal bij gekomen. Het is een volièrestal met aan één kant een inpandige wintergarten voor 23.000 dieren. Er is gekozen voor een wintergarten aan één zijde omdat er aan de andere zijde van de stal geen uitloopmogelijkheden zijn. De stal heeft een breedte van 22,5 meter, hiervan is 15 meter daadwerkelijk stal en 7,5 meter is bestemd als wintergarten. In de

stal staan 4 rijen volières van Jansen, type comfort 2. Na een geslaagde open avond waar naar schatting 500 bezoekers geweest zijn, is de stal op 15 april in bedrijf genomen. Wij wensen de familie Kampert veel succes met hun nieuwe stal en bedrijf.

Harry van Doorn

Top-resultaten in de leg Koppels kippen die 30 weken of langer 90% of meer leg behalen verdienen­ een slagroomtaart. De afgelopen periode waren dat weer een heel aantal die hieronder worden vermeld: VOF De Groote Riet bio J. van de Berg W. van Grootheest G. de Boer G. van Omme H. van Milligen C. Vaarkamp J. van de Pol G. Kroesbergen

4

H&N Silver Nick Lohmann Proefrassen HG kooi Lohmann Lohmann Hisex Brown Nick Lohmann Lohmann

Coöperatie De Valk Wekerom

30 weken 36 weken 34 weken 33 weken 35 weken 35 weken 31 weken 40 weken 33 weken

nr. 3 - 2008

Darmgezondheid bij varkens Weerstand Het begrip darmgezondheid blijkt in toenemende mate een rol te spelen bij het ziek worden van varkens. Met name bij het voorkomen van diarree is darmgezondheid van groot belang. Steeds duidelijker wordt ook dat een optimale darmgezondheid samenhangt met een goede weerstand. Een hoge weerstand zorgt ervoor dat ondanks aanwezigheid van - of besmet raken met ziekteverwekkers het dier niet ziek wordt. Het is dus zaak voor u als veehouder de darmgezondheid en daarmee de weerstand van uw varkens zoveel mogelijk te bevorderen. Dat diervoeder hierbij een belangrijke factor is, zowel qua samenstelling als fysieke kwaliteit, staat buiten discussie. Ook het herkennen van de specifieke ziekteverwekker en het onderkennen van zwakke punten binnen het bedrijf is uiteraard van het grootste belang. In de praktijk wordt vaak gezien dat op een bepaald bedrijf een ziekte vaker opspeelt dan gemiddeld. Om dit goed aan te kunnen pakken is een goed samenspel noodzakelijk tussen dierenarts, voorlichter en varkenshouder. De dierenarts en voorlichter kunnen over meerdere bedrijven heen kijken en de varkenshouder kent de dagelijkse routine op het bedrijf het best. PIA Een ziekteverwekker die in de praktijk lastig herkend wordt is PIA. PIA, oftewel Ileïtis, komt veel meer voor dan men denkt en zorgt voor grote financiële schade. De vaak onduidelijke symptomen hebben deze bacteriële infectie de bijnaam “sluipmoordenaar” gegeven. Het is daarom niet eenvoudig om de diagnose PIA vast te stellen. Daarom moet bij tegenvallende technische resultaten door bijvoorbeeld ongelijke groei, te trage groei, verhoogde voederconversie

Bron: Boehringer Ingelheim

of te lage voederopname altijd nagegaan worden of deze niet veroorzaakt worden door PIA. Behandeling De diagnose kan gesteld worden door middel van secties, aangevuld met laboratoriumonderzoek en door het aantonen van antistoffen in het bloed van verschillende leeftijden van de varkens. Behandeld wordt met specifieke antibiotica door het voer, door het drinkwater of per injectie. Varkens die klinisch ziek zijn kunnen het best direct per injectie behandeld worden. Geadviseerd wordt om de overige dieren in de afdeling gedurende drie weken via het voer te behandelen. Preventie Om preventieve maatregelen te kunnen nemen dient eerst te worden bepaald op welke leeftijd de infectie plaatsvindt. Het infectiemoment ligt 3 weken voor het moment dat de eerste antistoffen in het bloed worden gevonden. Aan de hand van dit

Topresultaten vleesvarkens Ook deze keer konden we weer een taart bezorgen. G.A. van de Brink heeft met Tempo’s 858 gram groei per dag gemiddeld over een jaar weten te realiseren­.

bedrijfsinfectiepatroon kunnen dierenarts, voorlichter en veehouder samen een plan van aanpak opstellen. Dit zal bestaan uit medicatie rond het tijdstip van infectie, een eventuele voer-aanpassing en maatregelen voor een goede hygiëne. Versleep van de bacterie over het bedrijf dient voorkomen te worden door scheiding van materialen tussen afdelingen. Leeggekomen afdelingen dienen goed gereinigd en gedesinfecteerd te worden. Laat leeggekomen afdelingen ook goed opdrogen, dit vergroot het effect van ontsmetting. Vaccinatie Varkens kunnen tot slot preventief gevaccineerd worden. Dit vindt bij voorkeur plaats 3 weken voor infectie, dus zes weken voor eerste aanwezigheid van antistoffen. Ook biggen kunnen worden gevaccineerd om een infektie te voorkomen voordat immuniteit is opgebouwd. Bij het zogenaamde “embedded” vaccineren wordt na de antibioticumvrije dagen (3 dagen vóór en drie dagen na de vaccinatie) antibioticum gegeven. Dit voorkomt een infectie in de periode dat de immuniteit van de big nog in opbouw is. Voordeel is bovendien dat relatief weinig antibioticum hoeft te worden gebruikt aangezien de biggen op dat moment nog klein zijn. Zie het schema van Boehringer Ingelheim.

Gefeliciteerd! Meep Roelofsen

De Valkenier



Coöperatie De Valk Wekerom

5

Eerst water, de rest komt... Ook voor het varken is water de bron van leven, het is levensnoodzakelijk en onvervangbaar door andere stoffen. Water is niet alleen van belang voor de voedselvertering van het varken, maar ook voor regulatie van de lichaamstemperatuur, afvoer van reststoffen, etc. Door varkens wordt veel water opgenomen, bij vleesvarkens wordt er ruim 2x zoveel water opgenomen als voer, bij zeugen is deze verhouding zelfs 4x de hoeveelheid voer. Water is voor varkens dus van groot belang. Er zijn al veel artikelen over water geschreven, zelf wil ik in dit artikel wat nader ingaan op enkele praktische punten Goed water moet voldoen aan drie eisen: – Het moet smakelijk zijn. Dit spreekt voor zich. Varkens kunnen wel wennen aan een bepaalde smaak van water. – Het moet goed beschikbaar zijn voor het dier door voldoende drinkplaatsen die goed bereikbaar zijn. – Het moet niet schadelijk zijn voor het dier, het mag de gezondheid/ productie van het varken niet in gevaar brengen. In hiernaast staand overzicht staan een aantal “parameters” vermeld waar water op onderzocht kan worden met de daarbij behorende risico’s voor de gezondheid van het water. De tabel is van toepassing op watermonsters, echter in de stal kunnen ook verontreinigingen ontstaan, bijvoorbeeld in vlotterbakken. In deze vlotterbakken is stilstaand water aanwezig. Door hoge temperaturen in de afdelingen kunnen daar allerlei bacteriën groeien. Ook in doodlopende leidingen, bijvoorbeeld bij brandblussers, is er een grotere kans op verontreiniging van het water. Be-

TIP 1 Plaats op het einde van een waterleiding een kraan, zodoende is het mogelijk om de leidingen goed door te spoelen.

6

denk dat water ook bederfelijk is, vergelijkbaar met melk, dus een goede doorstroming is van groot belang. In de praktijk wordt er veel gemedicineerd via drinkwater. Dit is een goede optie indien varkens niet meer eten, maar nog wel drinken. Echter wanneer de leidingen niet zijn gereinigd na deze medicatie, kan dit verontreinigde waterleidingen veroorzaken. Bijvoorbeeld Doxycycline, een veel toegepast middel tegen luchtwegproblemen, werkt erg verontreinigend in waterleidingsystemen. Deze verontreiniging hecht zich aan de leiding, dit wordt ook wel de “biofilm” genoemd. Deze biofilm is een ideale bron voor bacteriegroei en is lastig uit het leidingsysteem te verwijderen. Reinigen met zuren zal hier onvoldoende tegen helpen. Bij ons in de winkel zijn middelen verkrijgbaar die deze biofilm wel verwijderen. Voor vragen hierover kunt u contact opnemen met de winkel, of met uw specialist. Bij medicatie via het drinkwater is het verder belangrijk om rekening te houden met de doorsnede van de leidingen, want hoe groter de

TIP 2 Plaats een wasknijper op bijtnippels in de kraamstal. Laat deze enkele minuten zitten. Dit geeft doorstroming van het water.

doorsnede, hoe langzamer de doorstroomsnelheid. Dit zorgt er voor dat de gemedicineerde oplossing langer onderweg is naar het dier en zal hierdoor minder werkzaam zijn aan de nippel bij het varken. Tot slot wil ik een laatste belangrijk aandachtspunt noemen, namelijk de drinkwatervoorziening bij de biggen in de kraamstal. Hier zien we dat biggen pas in de laatste weken in de kraamstal wat water gaan drinken uit de nippels. Dit water heeft al vaak zo’n 3 weken stilgestaan in een warme omgeving, vaak bij een biggenlamp. Hierdoor kan het water sterk verontreinigd zijn. We adviseren dan ook om de nippels regelmatig even te laten doorlopen. De genoemde tips kunnen hierbij behulpzaam zijn. Peter Veltkamp

Tabel: parameters water met risico Parameter

Risico

Totaal kiemgetal

Dit geeft aan hoeveel bacteriën er in totaal in het monster aanwezig zijn, het betreft hier dus de hygiëne­ van het water. Van belang hierbij zijn uiteraard­de ziekteverwekkende bacteriën.

Ammonium Nitraat Nitriet

Eventueel aanwezig eiwit in het water wordt afgebroken­naar ammonium, waarbij er als tussenstap nitriet kan ontstaan. Dit nitriet is giftig.

Hardheid

Dit geeft het gehalte aan Calcium en Magnesium weer. Hiervoor geldt een optimum van 5 tot 6 graden­Duitse hardheid. Boven 8,5 graden kunnen problemen­ ontstaan met verstopte leidingen/ drink­nippels. Ook een hardheid onder de 4 kan problemen geven, bijvoorbeeld in de kraamstal waar calcium heel belangrijk is voor de melkgift.

IJzer

Te veel ijzer geeft een negatief effect op de smaak van water, dit heeft echter geen groot effect op gezondheid van het varken.

Mangaan

Dit geeft risico op verstopte leidingen, maar is ook niet gevaarlijk voor de gezondheid van het varken.

Coliforme bacteriën/ E-coligetal

Hiermee wordt aangegeven dat er mest in het waterleidingsysteem is terechtgekomen. Dit kan problemen veroorzaken, zoals coli bij varkens.

Coöperatie De Valk Wekerom

nr. 3 - 2008

Wat zijn de behoeften van een melkkoe? De koe is het belangrijkste productiemiddel op het melkveebedrijf. De vraag komt dan al gauw naar boven hoe dit “productiemiddel” optimaal benut kan worden. Optimalisatie zal zowel de productie als de duurzaamheid ten goede komen. Een mogelijkheid hiertoe is via fokkerij. Dit is wel enigszins mogelijk, maar het kent zijn grenzen. We moeten de koe blijven zien als een biologisch wezen, dat ook biologisch reageert op zijn omgeving. Om optimaal te kunnen functioneren stelt zij dus ook bepaalde eisen aan de omgeving. Op dit moment zijn er de nodige ontwikkelingen in de melkveehouderij o.a. in de nieuwbouw. Bij nieuwbouw moet goed nagedacht worden over het comfort voor de koe, maar ook voor u als veehouder. Hieronder zullen we een aantal behoeften van de koe in kaart brengen. Veel voer en veel rust Een koe is er niet op uit om zich snel voort te bewegen, behalve onder bijzondere omstandigheden. Alles gaat met de nodige rust en traagheid. Onnodig bewegen kost ook onnodig energie. Dit gaat ten koste van de melkproductie en de gezondheid. De koe moet nogal wat voer verwerken om genoeg energie binnen te krijgen om voldoende melk te produceren. Dat betekent dat zij voldoende tijd moet krijgen om het voer op te kunnen nemen en te verwerken. Een koe gaat niet meer staan dan nodig is. Er moet dus niet alleen voldoende voer voorhanden zijn, maar dat moet zich ook binnen het bereik van het dier bevinden. En om het voer te verwerken, moet zij voldoende rust nemen. Alle energie die de koe niet opneemt en de energie die zij gebruikt voor onnodige zaken kan niet benut worden voor de melkproductie en gezondheid. En ook voor de koe duurt de dag maar 24 uren. Daarom geldt ook hier: tijd is (melk)geld. Ruimte om te liggen en om op te staan Koeien zijn relatief groot en zwaar. Dat betekent dat de klauwen, de benen en de gewrichten zwaar belast worden. Alles moet erop ingericht zijn die belasting tijdens het lopen,

De Valkenier

bij het gaan liggen en bij het opstaan zoveel mogelijk te beperken. Onder natuurlijke omstandigheden heeft de koe daarvoor veel ruimte beschikbaar. Ze kan zich daarbij makkelijk zijdelings laten vallen en bij het opstaan voldoende strekken. De ondergrond is zacht en de klauwen hebben voldoende grip op de ondergrond. In de stal is het echter alles behalve natuurlijk. De ondergrond is vaak hard met weinig grip, de ruimte in de boxen is beperkt, zowel in de lengte als in de breedte, en bovendien zit er ook het nodige ijzerwerk in de weg. Als een koe gaat liggen, verloopt dat volgens een vast patroon. Eerst gaat zij door de knieën. Vervolgens brengt zij een achterpoot onder haar lichaam, waarna zij zich geleidelijk naar één kant laat zakken. Op het laatst laat zij zich vallen, waardoor zij het lichaam opzij verplaatst. De hak die daarbij de grond raakt, blijft op zijn plaats. In de box heeft de koe onvoldoende ruimte om het lichaam naar links of rechts te laten vallen. Daardoor schuift de hak juist een beetje onder de koe door en schuurt over de ondergrond. Met als gevolg een schuurplek en dikke hakken. Als die er eenmaal zijn is genezing lastig door de voortdurende druk op de hak bij het liggen. Bij sommige type boxen krijgt de koe wat extra ruimte onder de boxafscheiding door. Als er in de lengte te weinig ruimte is gaat zij die zoeken in de breedte en gaat ze dus de ruimte onder



de afscheiding benutten. De koe ligt dan min of meer dwars in de boxen. Het komt er dus op aan om de koeien zoveel ruimte te bieden dat ze hun natuurlijke manier van liggen en opstaan kunnen volgen en daarbij toch net niet te diep in de box gaan liggen. Lucht en ventilatie De werking van de pens van de koe is vergelijkbaar met die van een vergister. Er komt daarbij warmte vrij, waardoor de koe zelfs bij een lage temperatuur uitstekend kan functioneren. Een lage temperatuur heeft zelfs de voorkeur. De grote hoeveelheid warmte betekent wel dat de koe ook veel waterdamp afgeeft. Een volle stal met koeien geeft dus veel warmte en waterdamp. En die moeten de stal uit. Voor het verwerken van de grote hoeveelheid voedingsstoffen heeft de koe bovendien veel zuurstof nodig. Voldoende verse lucht is daarom van groot belang. Dus voor de gezondheid van de koe is ook een gezond klimaat van grote waarde. Ter bevordering van de productie en de gezondheid van de melkkoe dient dus gezorgd te worden voor voldoende voer en rust met als uitgangspunten voor de stal een groot volume en veel luchtverplaatsing van binnen naar buiten. Raadpleeg uw rundveespecialist indien u na het lezen nog vragen heeft. Martijn van Veldhuizen

Coöperatie De Valk Wekerom

7

Topprestatie Japke 83 Op Boerderij “DE HUL”, bij fam E. van Steenbergen, Maanderdijk 3 te Bennekom is het weer feest. Japke 83 wordt in het zonnetje gezet. Voor de tweede keer heeft een koe op dit bedrijf de grens van 100.000 kg melk overschreden. Een topprestatie die het vermelden waard is. Japke 83 (zie foto), is geboren op 15 februari 1996 en is dus ruim 12 jaar oud. Ze is nog een erg vitale koe. Het bedrijf is snel aan het groeien naar de 120 melkkoeien maar Japke weet zich in de koppel goed te handhaven. Ze is eigenlijk een koe die onopvallend haar gang gaat en ook de overschakeling naar het robot-melken verliep voor haar zonder problemen.

Japke 83 Leeftijd

12 jaar

Huidige lactatie nr Levensproductie Dagen Vet Eiwit Kg vet Kg eiwit Dag productie Vader Moeders vader

10de 102125 kg melk 3256 dagen 4,71 % 3,37 % 4814 kg 3438 kg 31,4 kg LABELLE PALTZER SEXATION

Er zijn op dit moment 3 nakomelingen van haar op het bedrijf aanwezig. Hiervan zijn er 2 in productie en 1 heeft nog niet gekalfd. Coöperatie “De Valk Wekerom” UA feliciteert de familie Steenbergen nogmaals van harte met dit bijzondere resultaat. Wij wensen hen veel succes toe met hun bedrijf en hopen dat nog meer dieren deze mijlpaal zullen behalen. Jacob van Laar.

Coxiella burnetii (Q-koorts) Op het moment van dit schrijven zijn er in Brabant al 12 mensen ernstig ziek geworden van de zogenoemde Q-koorts. Q-koorts is een zoönose, een ziekte die van dieren op mensen kan worden overgebracht. De infectie wordt veroorzaakt door de bacterie Coxiella burnetii en komt wereldwijd voor bij vele diersoorten en de mens. Q is afgeleid van ‘Query’ (twijfel) en die naam geeft aan dat langere tijd onduidelijk was waardoor de ziekte werd veroorzaakt. Herkauwers worden beschouwd als de belangrijkste besmettingsbron voor de mens. Met name als de infectie bij dieren leidt tot abortus (‘verwerpen’) wor-

8

den er veel ziekteverwekkers uitgescheiden. De bacterie kan lang overleven in stofdeeltjes die door vruchtwater en mest van verwerpende dieren besmettelijk zijn geworden. Deze stofdeeltjes kunnen zich bij gunstige weersomstandigheden over grote afstand verspreiden. Het inademen van besmette stofdeeltjes vormt de belangrijkste besmettingsbron voor de mens. Agrariërs bij wie op het bedrijf Q-koorts aangetroffen wordt, moeten onmiddellijk maatregelen nemen. Zo mag er door deze be­ drijven geen mest worden uitgereden. Dit is bevestigd door de Voedsel en Waren Autoriteit en de

Coöperatie De Valk Wekerom

Gezondheidsdienst voor Dieren. Vorig jaar was er voor het eerst een geconcentreerde uitbraak. In Herpen werden toen 76 mensen ziek. De aanpak bestaat uit het nemen van steekproeven bij bedrijven in heel Nederland. Daarnaast worden alle bedrijven bezocht van welke bekend is dat er Q-koorts heerst. Hoewel dierenartsen niet verplicht zijn gevallen te melden, gebeurt dat in de regel volgens de Gezondheidsdienst voor Dieren wel. Zij bekijken ter plekke de risico’s en zullen de te nemen maatregelen bespreken met de agrariër. Jacob van Laar

nr. 3 - 2008

Producten afkomstig van gerst In de vorige Valkenier werd een overzicht gegeven van bijprodukten die afkomstig zijn van aardappelen en gebruikt worden in de diervoederindustrie. Deze keer komt gerst en zijn bijproducten aan bod. De gerst-bijprodukten komen uit de bierbrouwerij. De afzet aan bijproducten afkomstig van de bierbrouwerij bedroeg in 2006 in totaal bijna 700.000 ton.

Brouwgerst Weken

Kiemen Eesten

Gerstemout

Alom is bekend dat bij de bereiding van bier uit gerst meerdere producten geproduceerd worden die goed geschikt zijn voor gebruik als diervoeder (zie schema hiernaast). Door gerst te laten weken en te laten kiemen wordt een deel van de suikers en het zetmeel in de korrels door enzymen omgezet tot maltose. Door de kiemen vervolgens te eesten (afbranden) stopt het kiemproces en ontstaan mout en moutkiemen. Na droging kunnen de moutkiemen gebruikt worden als mengvoedergrondstof.

Moutkiemen Mengvoer

Malen Moutstof Water Klaren (75-80˚C)

Bij de bereiding tot bier wordt de mout vervolgens gemalen en verhit waarbij de suikers en het zetmeel worden omgezet in vergistbare suikers. In zogenaamde klaringskuipen wordt de vloeistof vervolgens uitgewassen met warm water. Zo ontstaat het wort. De gerstedoppen blijven achter, dit is in feite het bierbostel. Bierbostel bevat normaal ca. 22% ds. Er is echter ook bierbostel met een hoger ds-gehalte in de markt.

Bierbostel

Wort

Rundvee- en varkensvoeding

Koken (100˚C) Koelen

Eiwitcoagulaat Varkensvoeding

Gist

Dit procédé kent ook een variant waarbij de vloeistof vanuit de klaringskuipen door een persfilter wordt gedrukt. Er ontstaat dan een product met een fijnere structuur en een hoger ds-gehalte (ca. 28% ds), het persbostel.

Vergisten Retour bier

Bier Biergist Zowel bierbostel als persbostel wordt als diervoeder vermarkt en is heel geschikt voor rundvee en varkens. Het zijn bovenVoerbier dien vrij eiwitrijke producten. De zetmeelen suikerfractie wordt immers grotendeels Varkensvoeding Consument Varkensvoeding omgezet tot alcohol, de ruwe celstof en het eiwit blijft over. Dit eiwitgehalte wordt nog verhoogd doordat eiwitcoagulaat wordt toegevoegd. Dit eiwitcoagulaat ontstaat tijdens het brouw- Ook het eindprodukt, het bier, wordt soms toegepast proces. Een hoog eiwitgehalte beïnvloedt het brouwpro- als diervoeder. Bij de productie en het logistieke traject ces echter negatief. Het ontstane eiwitcoagulaat wordt na verpakking ontstaan soms partijen bier die niet voor daarom gescheiden van de wort en vervolgens aan de humane consumptie kunnen worden bestemd. Dit bier (voerbier) wordt afgezet als brijvoer in de varkenshoubostel toegevoegd. derij. De heldere wort wordt vervolgens met gist geënt om de aanwezige koolhydraten om te zetten in alcohol. Tijdens en na dit proces worden de gistcellen afgescheiden van Ir. Gert Kampert het bier. Hierbij ontstaat dan het zogenaamde biergist, Bron: SFR B.V. en OPNV. dit wordt vooral in de varkenshouderij toegepast.

De Valkenier



Coöperatie De Valk Wekerom

9

Va l k e n i e r t j e s Te koop: Duitse Herder pups, goed waaks en zeer lief voor kinderen. Ingeënt en ontwormd. Dhr. Hardeman Tel.: 0342-414231

verklaring Vader: blond, moeder: zwart Opgegroeid op boerderij, gewend aan dieren en kleine kinderen Tel.: 06-25067753 Tel.: 0318-461057

Te koop: 3 ventilatoren 380 V 1.5 pk met jaloezieën. Buitenmaat 140 cm. Ideaal bij warm weer! Tel.: 0573-401330

Te koop: Diverse soorten consumptieaardappelen B. Minnen Lunterseweg 57, 6718 WD Ede Tel.: 0318-610351

Te koop: Zwarte Labrador pups Geb. 30-04 (Koninginnenhondjes) Ingeënt en ontwormd Met paspoort en gezondheids­

C o l o f o n

Postbus 3 6740 AA LUNTEREN

Te koop: Rosévlees van uitstekende kwaliteit G. Hazeleger Tel.: 0342-414437 Hoge Valkseweg 58 6741 GN LUNTEREN Telefoon: 0318-461141 Telefax: 0318-461657

Te koop: 20 brijbakken, drowakos merk : Stalko Tel.: 06-25544568 Vleesvoordeel: - Een half varken à € 2,85 / kg geheel panklaar gemaakt. - Vleespakket met schnitzels (2kg), hamlappen (3kg), ribkarbonades (4kg), varkensrollades (1kg) en verse worst (2,5kg) voor € 60,--. Tevens tegen voordeelprijs: rookworst (grof & fijn). Tel.: 0318-461359 / 461195 J. Hooijer

Edeseweg 103 6733 AD WEKEROM E-mail: [email protected] Website: www.dvw.nl

Eindredactie: Opzegging: Gert Kampert Wilt u de Valkenier niet meer ontvangen? Ellen van Veldhuisen Stuurt u even een briefje naar: Postbus 3, Druk: 6740 AA LUNTEREN. Of geef dit tele- Drukkerij Perfekt fonisch door op tel. 0318-461141. Of Barneveld stuurt u een e-mail naar [email protected].

Winkels: De Valk, tel.: 0318-452249 Wekerom, tel.: 0318-461645

Aansprakelijkheid: Overname van artikelen is alleen toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed kan door de redactie geen aansprakelijkheid worden aanvaard voor mogelijke onjuistheden of onvolledigheden.

Winkel-aanbiedingen De Valk

(0318-452249) -

Wekerom

(0318-461645)

VERKOOP DIERGENEESMIDDELEN Vanaf 1 juli 2008 mogen produkten die vallen onder de “Diergeneesmiddelenwet” alleen via een recept worden verkocht. Dit moet een officieel recept van een dierenarts zijn, met een door hem/haar gezette “natte” handtekening (geen stempel). Ook moet het product waarvoor het recept uitgeschreven is op dit recept omschreven staan. De nieuwe wet is van toepassing op diergeneesmiddelen voor voedselproducerende dieren zoals paarden, varkens, koeien, geiten en schapen. In de praktijk gaat het om de volgende producten: – Ontwormingspasta voor paarden ( o.a. eqvalan, noromectin, hippomec) – Ontworming voor schapen, varkens, geiten en koeien (o.a. ivomec, rintal, panacur, valbazen) – Verzorgingsproducten (o.a. neocidol, stressnil, taktic en imaverol).

OP=OP

Dus tot 1 juli zonder recept (en dus geen dierenartskosten) bij onze winkels verkrijgbaar.

10 Coöperatie De Valk Wekerom

nr. 3 - 2008

ANTI-DAZENSPRAY

NEPOREX 5KG

voor paarden en pony’s

Dosering: 500 gr per 20 m²

Een unieke spray die een sterke geurverandering geeft waardoor een langdurige afwerende werking tegen dazen ontstaat. De spray heeft tevens een verzorgende werking op de vacht, een gevoelige huid en problematische staart en manen.

Van € 133,90 voor

€ 119,–

ALFACRON 10 PLUS 500 GR Dosering: 500 gr + 500 ml water = 200 m²

nu voor

Van € 49,80 voor

Flacon 500 ml € 16,50

0 5 , 3 1 €

5 9 , 9 3 €

EQUIPE-GLANSSPRAY voor paarden en pony’s

NOROMECTIN

Een anti-klitmiddel met een perfecte en langdurige glans en een zeer goede doorkambaarheid. Bovendien heeft de spray een stof- en vuilwerende werking.

Flacon 500 ml € 8,50 nu voor

€ 7,50

De Valkenier



Breedspectrum ontwormingsmiddel voor paarden op basis van Ivermectine. Tevens werkzaam tegen horzellarven. Tot 1 juli 2008 zonder recept leverbaar. Tenminste houdbaar tot 2011.

NU 2 tubes voor € 13,95 (normale prijs € 7,95 per tube)

OP = OP Coöperatie De Valk Wekerom

11

OVERALL Korenblauwe of groene overall 65% polyester 35% katoen + drukknopen Leverbaar in maat 54 – 56 – 58

€ 14,95

FENDONA 100 ML De totaaloplossing tegen vliegen en kruipende insecten. Dosering met rugbloemenspuit: 5 ml op 1 ltr water, geschikt voor 20m². Toepasbaar in o.a.: stallen, opslag-, verblijfs- en bedrijfsruimten, ziekenhuizen, restaurants, hotels, scholen en ook bijvoorbeeld de kliko.

100 ml

VEERUST SUPER SPRAY Veerust Super houdt uw rundvee van kop tot staart vrij van vliegen waardoor uw dieren een gezonde zomer tegemoet kunnen zien.

Normaal 7,95 per stuk

Zomerprijs: 3 bussen voor

€ 19,95

“HALLEY” VLIEGENKASTEN Electrische vliegendoder, makkelijk schoon te houden en laag stroomverbruik. Type 2138 – voor 150 m²:

van € 155,00 nu € 115,00 Type 2214 – voor 200 m²:

van € 239,00 nu € 189,00 Tip: vervang 1 x per jaar de lampen.

€ 27,–

Voor al onze winkelaanbiedingen geldt: prijzen zijn incl. BTW. Prijswijzigingen voorbehouden. Acties zijn geldig in de periode juni/juli 2008, zolang de voorraad strekt. Er kunnen geen rechten ontleend worden aan eventuele druk- en of zetfouten.

12 Coöperatie De Valk Wekerom

nr. 3 - 2008