De Trend van Zelforganisatie de rol van burgers & sociaal ondernemers in transities Dr. Flor Avelino Bouwcampus Duurzaamheid, 27 juni 2012, Amersfoort
www.drift.eur.nl www.transitiepraktijk.nl www.transitionsnetwork.org www.ksinetwork.nl
onderzoek
transitieprocessen & advies
educatie
coaching
Huidig Onderzoek zelforganisatie door burgers & sociaal ondernemers POWER IN TRANSITION Empowering Discourses on Sustainability Transitions
Flor Avelino
grassroots innovation sociale innovatie transnationale bewegingen bijv. “ecovillage movement”
“ZELFORGANISATIE” “systems that appear to organise themselves without external direction, manipulation or control” Dempster 1998
5
“a mode of coordination in which control is dispersed and decentralized” Egyedi & Mehos 2012 in reference to Holland 1995
ZELFORGANISATIE DOOR ‘CIVIL SOCIETY’ “initiatives that originate in civil society from autonomous community-based networks of citizens, who are part of the (…) system but independent of government procedures”
6
Boonstra & Boelens 2011: 113
7
DE STAAT
publiek privaat
MAATSCHAPPELIJK MIDDENVELD
DE MARKT
Avelino 2013, Based on Evers & Laville 2004, Pestoff 1992
8
GEMEENSCHAP
PPP
public
private
VOORBEELDEN BURGER & SOCIAAL ONDERNEMER “DOET EN BETAALT HET ZELF” 1. Sociale Onderneming | ‘Social Enterprise’ 2. Coöperaties 3. Collectieve Koopkracht / CPO 4. Crowdfunding
10
5. Complementaire Ruilsystemen
11
TEXEL ENERGIE [ENERGIE-COÖPERATIE]
12
ECOPOWER [ENERGIE-COÖPERATIE BELGIË]
13
ECO-STAD VAUBAN FREIBURG
14
15
TRIAS ENERGETICA
CARROT MOB [GEBUNDELDE KOOPKRACHT]
WIJ WILLEN ZON [COLLECTIEVE KOOPKRACHT]
CROWDFUNDING
CROWDFUNDING CrowdAboutNow
WeKomenErWel
Seeds
Symbid
iSocial iGive
Vanaf 10 euro kun je al investeren in de ondernemingen van morgen. Kies de onderneming die bij je past, investeer, volg de voortgang van de ondernemer, geef desgewenst advies en hulp en verdien geld als investeerder. Een grotere groep betrokkenen investeert relatief kleine bedragen, en deelt mee in de opbrengsten. Een verdienmodel is vereist. Zo creëer je meteen een brede basis voor je bedrijf. Iedereen mag meedoen. Crowdfundingplatform dat (startende) ondernemers koppelt aan potentiële investeerders. Deze ondernemers willen een positieve bijdrage leveren op sociaalmaatschappelijk vlak en hebben een financieringsbehoefte van 35.000-150.000 € “Investeringsplatform waar investeerders vanaf € 20, direct kunnen investeren in het eigen vermogen van een start-up of bestaand bedrijf van de ondernemer. De ondernemer is via Symbid in staat om start- of groeikapitaal aan te trekken zonder hier een dure lening voor af te moeten sluiten of in de eerste jaren de omzet te moeten delen met de investeerders. Investeerders worden namelijk deels eigenaar van het gefinancierde bedrijf en delen mee in de mogelijke waardecreatie van het bedrijf.”. Fondsenwerving via sociale media: “Onderzoek wijst uit dat mensen eerder iets geven aan een bekende die een actie doet voor een specifiek doel, dan aan een algemeen doel. Online fondsenwerven is dus vooral effectief als je het actiematig aanpakt en het integreert in het sociale netwerk waar mensen zich al bevinden”.
LETS [COMPLE MENTAIR RUILSYSTEEM]
RUILSYSTEEM]
21
TIME BANKS [COMPLE MENTAIR
RUILSYSTEEM]
22
LOKAAL GELD [COMPLE MENTAIR
DIENSTEN RUILEN [COMPLE MENTAIR RUILSYSTEEM]
SHARING ECONOMY [COMPLE MENTAIR RUILSYSTEEM]
SOCIALE BEWEGINGEN
DE BURGER AAN ZET? Belofte van de “doe-het-zelf-filosofie”:
26
“de burger doet, organiseert en betaalt het zelf”…
•
exclusiviteit
•
continuïteit - “volunteer fatigue”
•
infrastructuur
•
professionaliteit
27
UITDAGINGEN (1)
UITDAGINGEN (2) • •
• • •
geen excuus voor bezuinigingen neo-communitair en neo-liberaal discours over bezuiniging, liberalisering, zelfredzaamheid, ‘Big Society’…
valt niet top-down te organiseren historische & culturele worteling moet vanuit de burgers zelf komen
• ‘loslaten’ ≠ niks doen of ‘in de steek laten’ ‘faciliterende overheid’ … > faciliterende markt? 28
•
PPP
public
private
Zelforganisatie? DE STAAT “BURGER” “KIEZER”
publiek privaat
“BUUR” “GEZINSLID”
GEMEENSCHAP
“ACTIVIST” “VRIJWILLIGER” “WELDOENER”
“CONSUMENT” “PRODUCENT” “WERKNEMER” “ONDERNEMER”
DE MARKT 30
MAATSCHAPPELIJK MIDDENVELD
31
HTTP://WWW.DRIFT.EUR.NL/?P=262
Dank!
website: www.drift.eur.nl e-mail:
[email protected] twitter: @FlorAvelino
33
HTTP://WWW.DRIFT.EUR.NL/?P=264
34
TRANSITIE-INZICHTEN VOOR INITIATIEVEN ZELF?
transities > innovatie • lange termijn Transitie
• complex • onzeker
Systeeminnovatie
Procesinnovatie
Productinnovatie
“Innovatiecascade” (Rotmans 2005)
Definitie transitie
Transitie ≈ • • • •
lange termijn (1-2 generaties, 20-50 jaar) radicale en structurele verandering systeemniveau (regio, sector, stad) van (oude situatie)… naar (nieuwe situatie)
