De rol van voeding in sociaal gedrag

O. van Nieuwenhuijze, G. Schuitemaker [email protected], [email protected]

8 De rol van voeding in sociaal gedrag Een recept voor vrede? —Een samenvatting van het werk van Bernard Gesch

Gewelddadigheid en innere onrust kunnen een uiting zijn van tekortschietende voeding.

O. van Nieuwenhuijze, G.E. Schuitemaker Inleiding

cent van de beschikbare energie. Om deze energie

In dit essay geeft de Britse onderzoeker Bernard

te kunnen genereren, is een reeks voedingsstoffen,

Gesch zijn visie op wat voeding betekent voor het

vitaminen, mineralen en essentiële vetzuren nodig.

gedrag van mensen. Hij geeft voeding de plaats

Voedingsstoffen heten ‘essentieel’ als het lichaam

naast opvoeding: liefde en educatie. Aansluitend

ze niet zelf kan aanmaken. Voor het normaal functi-

hierop laat hij zien wat voeding betekent in het

oneren van de hersenen kunnen er directe gevolgen

terugdringen van gewelddadig gedrag. Of in zijn

zijn indien wij niet voldoende, of niet de juiste, voe-

eigen woorden: voeding biedt mogelijk een recept

dingsstoffen binnenkrijgen via onze voeding. Als

voor vrede.

onze hersenen niet optimaal functioneren kan dat nadelig effect hebben op ons lichaam; maar ook op

94

Voeding

ons gedrag. Voeding bevat dus aspecten van zowel

Menselijke wezens zijn onderdeel van de voedsel-

nature als van nurture. Voeding is daarmee een ont-

keten; zij staan er niet los van. Wij zijn wat wij eten.

moetingsplaats van de fysieke en de sociale werel-

Lichaam en geest zijn daarin verbonden. Een een-

den: de hardware en de software van het leven, om

voudige verklaring hoe voedsel gedrag kan beïn-

het zo maar uit te drukken. Voor sociaal gedrag zijn

vloeden, ligt in het feit dat het menselijk brein net

beide nodig. Wanneer we beter beseffen dat voe-

als elk ander deel van het lichaam voeding nodig

ding een belangrijke rol kan spelen in ons sociale

heeft om normaal te kunnen functioneren. Van alco-

gedrag, gloort er hoop voor de rehabilitatie, en pre-

hol is algemeen bekend dat het leidt tot gedrags-

ventie, van asociaal gedrag.

veranderingen. Dit is een direct gevolg van de manier waarop, in ons lichaam, alcohol invloed heeft

Justitie

op onder meer het functioneren van onze hersenen.

Centraal in elk strafrechtsysteem is het besef dat ie-

Ook van andere stoffen (drugs) is dit in toenemen-

mand pas schuldig wordt bevonden aan een over-

de mate bekend. Maar er zijn ook andere stoffen,

treding nadat de schuld of de individuele aanspra-

die deel zijn van onze normale voeding (of het ge-

kelijkheid is beoordeeld in het licht van het vergrijp.

brek eraan) en die effect kunnen hebben op ons ge-

Onderdeel van de rechtspraak is het achterhalen

drag en beleving.

van de oorzaken die hebben geleid tot de drang om

De hersenen zijn een stofwisselings-energiecentra-

overtredingen te begaan. Dat dient voor het vast-

le. Qua gewicht maken ze slechts 2 procent van het

stellen van de mate van aansprakelijkheid van de

totale lichaam uit, maar ze verbruiken circa 20 pro-

dader. Wanneer men hard is voor de misdaad, is

tig jaargang 21|22

Deel 1: Voeding in gezondheidszorg en de geneeskunde

O. van Nieuwenhuijze, G. Schuitemaker

De rol van voeding in sociaal gedrag

het logisch dat men ook hard is ten aanzien van de

Dr. Hugh Sinclair (1910-1990) was een voe-

oorzaken. Maar dan moeten we wél weten welke

dingswetenschapper. Hij wordt gekenschetst

deze zijn.

als een profetische wetenschapper, maar zijn

Het is algemeen geaccepteerd dat voeding van in-

eigenzinnige gedrag en zijn ambitie werden niet

vloed is op de gezondheid op langere termijn.

door iedereen gewaardeerd. Hij was zijn tijd ver

Gebrekkige voeding verzwakt de mens en kan lei-

vooruit. Sinclair ontdekte het belang van visvet-

den tot ziekte. Vaak wordt daarbij vergeten dat dit

zuren ter preventie van hart- en vaatziekten,

kan betekenen dat onze wilsbeschikking mede door

waarover hij in 1956 al in The Lancet publiceer-

onze voeding wordt bepaald. In het beoordelen van

de. In de Tweede Wereldoorlog gaf hij de Britse

gedrag, en het veroordelen van crimineel gedrag,

regering de aanbeveling om de voeding van

wordt er vaak van uitgegaan dat ons gedrag zuiver

zwangere vrouwen en van kinderen aan te vul-

een kwestie is van vrije wil. Maar wat als de vrije wil

len met levertraan en sinaasappelsap.

>

is aangetast door slechte voeding? Als ons gedrag een gevolg is van het functioneren van de hersenen, en het functioneren van onze hersenen door onze voeding bepaald wordt, kan het dan zijn dat

blootstelling aan lood (een neurotoxische stof en

crimineel gedrag een symptoom is van verkeerd

antagonist van bepaalde nutriënten) en asociaal

eetgedrag, of van verkeerde voeding?

gedrag. Bryce-Smith stelde dat men zich meestal

Onlangs gepubliceerd onderzoek toonde aan dat

niet bewust is van een dergelijk verband, dit in

voeding inderdaad een oorzakelijke factor kan zijn

tegenstelling tot bijvoorbeeld het effect van alcohol-

in ons maatschappelijk gedrag. De bevindingen

gebruik. Indien slechte voeding bij iemand, zonder

geven aan dat, evenals gezondheid, gedrag beïn-

het zelf te weten, leidt tot onaangepast gedrag, zul-

vloed wordt door zowel sociale als fysieke factoren.

len anderen in zijn omgeving hiervan evenmin be-

Er is een groot aantal voedingsgerelateerde factoren

wust zijn en de neiging hebben elke vorm van dit

geïdentificeerd die een verband laten zien met

gedrag toe te schrijven aan tekortkomingen in de

wetsovertredingen. Maar wetenschappelijk gezien

persoonlijkheid van die persoon. De bepalende rol

is het bijzonder moeilijk om een oorzakelijk ver-

van voeding op gedrag wordt daarmee gemist.

band aan te tonen. Dit vergt een bijzonder stringente onderzoeksopzet. Een voordeel van voeding is

De rol van voeding in gedrag is bewezen

dat het goed te testen is. Zulk onderzoek is in het

Er is inmiddels uitgebreide bewijsvoering voor de

verleden al gedaan.

effecten die door Sinclair en Bryce-Smith zijn beschreven. Voor voeding is aangetoond dat het aso-

Hugh Sinclair

ciaal gedrag significant beïnvloedt. De mate van

In 1942 wist dr. Hugh Sinclair het Engelse oorlogs-

succes van gedragsverbetering door betere voeding

kabinet ertoe over te halen de voeding van alle

varieert met de gekozen strategie: uitsluitend voe-

zwangere vrouwen en van kinderen aan te vullen

dingsvoorlichting, het vervangen van ongezonde

met levertraan en sinaasappelsap. Hij had lage

snacks door gezonde voeding in gevangenissen, of

bloedspiegels voor vele vitaminen en essentiële

dubbelblind, placebogecontroleerde studies met

vetzuren vastgesteld. Sinclair had het sterke ver-

voedingssupplementen. Het bewijs voor de rol van

moeden dat dit zou leiden tot verschillende aan-

essentiële voedingsstoffen in stofwisselingsroutes,

doeningen, inclusief asociaal gedrag.

welke aangeven hoe deze effecten optreden, is

In 1971 voerde professor Derek Bryce-Smith in een

overweldigend. Het is dus duidelijk dat verstoord

artikel het bewijs aan voor een verband tussen de

gedrag een symptoom kan zijn van verkeerde voe-

tig jaargang 21|22


95

>



ding. Omgekeerd is daarmee ook duidelijk dat aso-

de voedingsstoffen in de capsules, die het verschil

ciaal gedrag door goede voeding kan worden verbe-

in gedrag te zien gaven.

terd. Ondanks de onmiddellijke gevolgen voor

Hiermee wordt het idee van Bryce-Smith opnieuw

zowel rehabilitatie als aansprakelijkheid, worden

bevestigd. Er is onmiskenbaar sprake van een sterk

deze factoren nog altijd niet betrokken in correctie-

effect op het gedrag. Het is objectief meetbaar,

programma’s voor overtreders, of meegewogen in

maar wordt subjectief vaak niet gevoeld. De bevin-

het strafproces.

dingen zullen in vervolgstudies verder getest kunnen worden. Op grond van de al gedane studies is

96

Rehabilitatie door voeding

duidelijk dat voeding een oorzakelijke factor is voor

Met deze bewijzen in handen kreeg de Britse liefda-

asociaal gedrag. Het was ook duidelijk dat door

digheidsinstelling ‘Natural Justice’ de medewerking

goede voeding het gedrag op korte termijn al corri-

van het Britse Ministerie van Binnenlandse Zaken

geert. Het oppert de vraag wat er van de 231 jonge-

voor het uitvoeren van een wetenschappelijk onder-

mannen terecht zou zijn gekomen wanneer ze

zoek. Hierin zou worden getest of slechte voeding

waren opgegroeid met een betere voeding. Helaas

een oorzaak is voor onmaatschappelijk gedrag. De

weten we het niet, maar het geeft ons wel te den-

studie werd gedaan gebruikmakend van voedings-

ken.

supplementen.

Een longitudinale studie, die in 2003 gepubliceerd

Dit vereiste een grondige opzet van de studie die

werd, licht inmiddels een tipje van de sluier op.

werd uitgevoerd in een maximaal beveiligde strafin-

Kinderen op Mauritius kregen, toen ze drie tot vijf

richting. Niemand van de vrijwilligers, gevangenis-

jaar oud waren, een voedingsprogramma met ver-

personeel of de onderzoekers in de gevangenis wist

rijkt voedsel, onderwijs en lichaamsbeweging. Ze

wie welke supplementen ontving. Een groep van

hadden in vergelijking met gematchte kinderen in

231 vrijwilligers kregen placebo’s of capsules met

de controlegroep lagere scores voor schizotypische

de dagelijkse behoefte aan vitaminen, mineralen

persoonlijkheid en antisociaal gedrag op zeventien-

en essentiële vetzuren. Het aantal bewezen overtre-

jarige leeftijd en voor crimineel gedrag op 23-jarige

dingen, die door de proefpersonen waren begaan,

leeftijd. Bij de kinderen, die bij het begin van de

werd geregistreerd. Het resultaat was, dat degenen

studie voedingstekorten lieten zien, waren de resul-

die de extra nutriënten hadden gekregen, gemid-

taten het gunstigst (Raine e.a., 2003).

deld 26,3 procent minder overtredingen begingen, vergeleken met de placebogebruikers. Dit verschil

Een sociale tijdbom

bleek statistisch significant te zijn. Afname van ern-

De resultaten van dit onderzoek hebben in principe

stige overtredingen bij de gebruikers van de supple-

verreikende consequenties. Vitaminen, mineralen

menten was 37 procent. Dit effect was al na twee

en vetzuren hebben hun essentiële werking, onaf-

weken te zien. Onder de placebogebruikers trad

hankelijk van de plaats waar ze ingenomen worden.

weinig verandering op in hun gewelddadig gedrag.

Wat tijdens het onderzoek in de gevangenissen

De verschillen in aantallen overtredingen tussen de

werd ervaren, kan net zo goed op school of thuis

actieve en placebogroep waren ronduit enorm.

worden ervaren: voeding heeft effect op gedrag.

Deze konden niet verklaard worden op basis van et-

Men kan verwachten dat gestoord gedrag te zien is,

nische of sociale factoren of door variaties in de

waar in de maatschappij slecht wordt gegeten.

rapportering. Immers het onderzoek was gerando-

Vandaar dat het niet van belang is te weten waar

miseerd van opzet. Ook de deelnemers wisten niet

men eet, maar wat men eet.

welke capsules zij hadden gekregen. Het resultaat

Eén van de wetenschappelijk meest intrigerende as-

kon dus onomstotelijk worden toegeschreven aan

pecten van deze studie is wel dat de voeding van

tig jaargang 21|22




de gevangenen mogelijk beter was dan die van veel

is. Voeding is uiteraard niet de enige verklaring voor

jongeren in de maatschappij. Ondanks dat ze vaak

asociaal gedrag, maar het kan er wel een significant

een slechte voedselkeuze hadden, kregen de gede-

deel van uitmaken. Door er niet naar te zoeken, kan

tineerden drie maaltijden per dag. Bovendien was

zo’n relatie niet worden gevonden. Bewustwording

de verbetering in gedrag door suppletie van het ge-

hieromtrent biedt hoop, want wanneer dit scenario

vangenisvoedsel enorm.

correct is, kan dit proces omgekeerd worden. Zo

Over de optimale hoeveelheden voedingsstoffen in

kunnen we er voor kiezen dat onze kinderen goed

relatie tot gedrag weten we weinig. Maar duidelijk is

gevoed worden in plaats van hen te veroordelen

dat tegenwoordig een groot aantal jongeren te gron-

zonder rekening te houden met invloeden op hun

de gaat door wat zij eten. De voeding die een kind

gedrag, die we niet onderkennen.

>

inneemt bepaalt de groei en ontwikkeling van het litentiële tijdbom, te meer daar in het Verenigd

Kan voeding antisociaal gedrag verbeteren?

Koninkrijk naar schatting twee miljoen kinderen

Voeding is een oorzakelijke factor gebleken in indi-

slecht gevoed zijn, en gedrag bij de totstandkoming

vidueel gedrag; dit is proefondervindelijk vastge-

van de huidige voedingsaanbevelingen niet betrok-

steld. Mogelijk kan voeding ook maatschappelijke

ken wordt. Daar voeding in de kinderjaren de basis

tendenties verklaren; bijvoorbeeld antisociaal ge-

vormt voor het leven, zijn de effecten ervan ver-

drag. Veranderingen hierin zijn in de loop der tijd

strekkend. In nauw verband hiermee zijn ons in-

aanzienlijk. De vraag dient zich aan of er verband is

ziens gedragsproblemen daarom ook het gevolg

te vinden met veranderingen in de voeding. Volgens

van sociale invloeden, zoals het feit dat de leefstijl

de misdaadstatistieken in 1997 is voor Engeland en

van ouders ook teruggevoerd kan worden tot wat

Wales het aantal ernstige delicten gestegen van

gegeten wordt. Het is duidelijk dat deze problemen

1.100 per 100.000 inwoners in 1950 tot 9.400 per

sterk toenemen naarmate het gaat om steeds meer

100.000 in 1996. Dergelijke veranderingen zijn

sociale interacties, zonder dat deze invloeden op

moeilijk te verklaren op basis van bijvoorbeeld erfe-

het gedrag worden opgemerkt. Dit kan zelfs tot een

lijkheid. Er is wel bewijs dat er in de afgelopen vijf-

onopgemerkte verschuiving leiden van de maat-

tig jaar veranderingen in de voeding zijn opgetre-

schappelijk geaccepteerde gedragsnormen. Dit mag

den.

vergezocht lijken, maar slechts weinigen hadden

Een studie waarin de voeding van vierjarige kinde-

het opmerkelijke resultaat in de gevangenisstudie

ren in 1950 vergeleken werd met die van 1992-1993,

voorzien.

leidde tot de conclusie dat de naoorlogse basale

Voeding zal ook een wisselwerking hebben met be-

voeding met hoofdzakelijk brood en groenten gun-

langrijke sociale factoren zoals armoede, stress en

stig moet zijn geweest voor de gezondheid van jon-

het uiteenvallen van het gezin. Maar we zijn ge-

geren. Met andere woorden, de huidige toegeno-

neigd te kijken naar het gedrag zonder de voedings-

men keuze van bewerkt voedsel hoeft vanuit voe-

status daarin te betrekken: geest en lichaam wor-

dingsperspectief niet gunstig te zijn. De voedings-

den beschouwd als gescheiden. Terwijl we juist in

kwaliteit van basale voedingsmiddelen zou ook ver-

de hersenen kunnen zien dat beide – door onze

anderd kunnen zijn. De voedingswaarde van fruit en

voeding – direct met elkaar zijn verbonden.

groenten is tegenwoordig in veel gevallen signifi-

Fysiologische factoren, zoals het aspect voeding,

cant minder dan in 1936. Vergelijking van de tabel-

kunnen daardoor van belang zijn voor het begrijpen

len in The Nutritive Value of Fruits, Vegetables and

van tragische gebeurtenissen en onredelijk hande-

Nuts laat zien dat de voedingswaarde van een groot

len, waar op het oog geen logische verklaring voor

aantal traditionele voedingsmiddelen is veranderd

chaam, vaak voor het verdere leven. Dit is een po-

tig jaargang 21|22


97

>



(McCance e.a., 1936). Bovendien is de balans van

Dit boek was ook aanleiding voor kamervragen door

vetzuren in de loop der tijd verschoven, van de

twee CDA-kamerleden in maart 2003.

omega 3-vetzuren uit vis in de richting van omega

De Dienst Justitiële Inrichtingen van het ministerie

6-vetzuren. Deze trend heeft mogelijk ernstige ge-

van Justitie werd in 2002 door de redactie van het

volgen voor de geestelijke volksgezondheid. Erkend

blad Ortho getipt over het onderzoek van Gesch.

moet worden dat dergelijke historische gegevens

Het artikel werd op verzoek aan hen toegefaxt,

hun beperkingen hebben en dat het verband met

waarna de medisch adviseur van de dienst het

veranderende sociale patronen, die de afgelopen

Britse werk typeerde als “zeer interessant onder-

vijftig jaar hebben plaatsgevonden, op veronder-

zoek, dat grondige studie verdient”. Dat resulteert

stellingen berust. Toch geven de resultaten van

nu daadwerkelijk in een Nederlands onderzoek

deze studies aan dat dergelijke voedingsinvloeden

binnen de gevangenismuren.

van betekenis kunnen zijn voor de verslechtering

De studie van Bernard Gesch is geroemd vanwege

van sociaal gedrag.

zijn uitstekende methodologische opzet. Dit is de

Opvallend is dat het een tamelijk hard gegeven is

reden geweest waarom het Nederlandse ministerie

dat de leeftijdspiek voor misdadig gedrag in ver-

grote interesse toonde en de studie heeft overgeno-

schillende culturen overeenstemt, namelijk onder

men. Gewelddadigheid binnen de gevangenismu-

jongens in de late adolescentie. Bekend is ook dat

ren neemt de laatste jaren sterk toe en de veilig-

jongens juist een sterkere groei hebben in de late

heid van het gevangenispersoneel is één van de

adolescentie, terwijl die bij meisjes meer lineair

topprioriteiten. Ook gevangenen met twee in één

verloopt. Het is speculeren, maar misschien bevin-

cel draagt bij aan de onveiligheid. Voedingssupple-

den de hersenen zich op deze leeftijd in een sterke

menten kunnen mogelijk een bijdrage leveren aan

ontwikkelingsfase, waarin ze wat betreft kostbare

de oplossing van deze problematiek. Gesch noem-

nutriënten de concurrentie moeten aangaan met de

de bij de publicatie van de resultaten van zijn

rest van het lichaam. Wellicht dat daarom asociaal

onderzoek deze methode “goedkoop, effectief en

gedrag tijdens de groeispurt een piek bereikt, waar-

humaan”. Als reactie op de recente ontwikkelingen

na deze geleidelijk weer afneemt.

in Nederland zie hij: “Nederland is waarschijnlijk het derde land in de wereld dat deze benadering nu

98

Vervolgonderzoek in Nederland

ook gaat beproeven. Maar het is het eerste land

Op 27 juli 2005 meldde de Volkskrant dat het Mini-

waar de overheid de implicaties begrijpt van zo’n

sterie van Justitie dit onderzoek in Nederland wil

onderzoek en de wijsheid heeft hoe zoiets uit te

overdoen. Men hoopt even goede resultaten te krij-

voeren”. Hij geeft hiermee het ministerie in de per-

gen als in het Britse onderzoek, namelijk het terug-

soon van de verantwoordelijke man, Ap Zaalberg,

dringen met tientallen procenten van gewelddadige

een pluim op de hoed. Bijzonder is namelijk dat

incidenten door de proefpersonen te suppleren met

een dergelijk onderzoek geheel onder de verant-

vitamines, mineralen en vetzuren. Voedingsonder-

woordelijkheid van de overheid wordt uitgevoerd.

zoek start nu ook in Nederlandse gevangenis.

Dat is bijvoorbeeld niet het geval in de situatie van

“Gezond eten lijkt het nieuwste wapen in de strijd

Gesch. Daar heeft het Britse ministerie weliswaar

tegen criminaliteit”, meldt de Volkskrant van 27 juli.

toestemming gegeven om het onderzoek binnen de

Het Ministerie van Justitie wil het Britse onderzoek

gevangenis uit te voeren, maar het onderzoek was

van Bernard Gesch nu introduceren in Nederlandse

in feite geïnitieerd en uitgevoerd door de particulie-

gevangenissen. De Volkskrant haalt het boek Hon-

re instelling Natural Justice, die studie doet naar de

ger naar Geweld van Gert Schuitemaker aan om de

oorzaken van antisociaal gedrag.

problematiek rond voeding en gedrag te schetsen.

tig jaargang 21|22




Conclusie

hoeveelheden waarop onze stofwisseling is inge-

De hersenen moeten op twee manieren gevoed

steld. Planten en dieren, dus ook mensen, vormen

worden: aan de ene kant met opvoeding (liefde en

allemaal deel van een geïntegreerd metabool

verzorging), die we allemaal nodig hebben en aan

systeem. De metabolieten in elke plant (en elk dier)

de andere kant met de voeding, om onszelf licha-

zijn deel van een integraal systeem. Onze lichaams-

melijk te onderhouden.

bouw en ons functioneren worden daardoor be-

De uitwerking van een aantal van deze factoren is

paald. Al de stoffen die daarin meespelen houden

op het oog zichtbaar, maar die van een aantal an-

verband met elkaar. Het is daarom niet verbazing-

dere niet. Daarom hebben we in het strafrecht een

wekkend dat vitaminen, mineralen en essentiële

bredere interpretatie nodig van de oorzaken van on-

vetzuren beschermende effecten hebben op maat-

maatschappelijk gedrag. Voor de schuldvraag is

schappelijk gedrag, in het bijzonder die voedings-

zowel fysiek als sociaal functioneren beide van be-

stoffen die door moderne bewerkingen minder be-

lang. Klinische studies geven aan dat voeding een

schikbaar zijn. Wij moeten meer kennis vergaren

goedkoop, humaan en zeer effectief middel is in de

omtrent de vereiste doseringen van voedingsstoffen

strijd tegen onmaatschappelijk gedrag. Dit middel

om gedrag positief te beïnvloeden. Het kan een re-

om het positieve potentieel van de mens verder te

cept zijn voor vrede.

>

bevorderen, is van nog grotere waarde wanneer de strafrechtelijke middelen overbelast zijn. Ter verge-

Literatuur

lijking: bij computerproblemen kan een software-

Holland B., Welch A.A., Unwin I.D. et al. (1991) In:

probleem niet opgelost worden wanneer ook niet

The Composition of Foods, McCance and

de hardware in beschouwing wordt genomen. In

Widdowson, Royal Society of Chemistry and

onze hersenen zijn onze ‘hardware’ en ‘software’

Ministry of Agriculture, Fisheries and Food, 5th Edition, Cambridge

met elkaar geïntegreerd. Voeding heeft effect op beide. Indien deze fysiologische benadering werkt,

McCance R.A., Widdowson E.M., Shackleton

zal deze ook blijken te werken ongeacht ras, wette-

L.R.B. (1936) The Nutritive Value of Fruits,

lijke omstandigheden of geografische grenzen,

Vegetables and Nuts, Medical Research Council Special Report Series No. 213, HMSO, London

doordat de menselijke stofwisseling ons allen verenigt. Gegeven de mogelijke voordelen is meer

Raine A., Mellingen K., Liu J., Venables P.,

onderzoek dringend noodzakelijk.

Mednick S.A. (2003) Effects of environmental en-

De natuur biedt ons een sleutel voor vooruitgang

richment at ages 3-5 years on schizotypal perso-

door te voorzien in natuurlijke voedingsmiddelen

nality and antisocial behavior at ages 17 and 23

die in harmonie groeien met hun omgeving en on-

years, Am J Psychiatry, 160, pp.1627-35

veranderlijk een reeks voedingsstoffen bevatten in

tig jaargang 21|22


99

>



Samenvatting De rol van voeding in sociaal gedrag In onze hersenen is te zien hoe ons functioneren en

neel gedrag: het is mogelijk dat dit op voedingste-

denken door onze voeding wordt bepaald. Door ge-

korten is gebaseerd. Onderzoek bij gevangenen in

brek aan essentiële nutriënten kunnen onze her-

Engeland liet na twee weken significante verbeterin-

senfuncties worden verstoord. Gedragsverstoring

gen in gedrag zien, als gevolg van het toedienen

kan daarvan een symptoom zijn. Jongens in de

van voedingssupplementen. Het leidt tot de vraag

groeifase van de adolescentie zijn daarvoor moge-

op door goede jeugdvoeding crimineel gedrag is te

lijk meer gevoelig. Dit is van betekenis voor crimi-

voorkomen.

Summary The effect of nutrition on social behaviour In our brain we can see how our thinking and beha-

to be prone to this. Research in a prison in England

viour depends on our nutrition. Lack of essential

showed that food supplements led to marked im-

nutrients may disturb our thinking capacities and

provements in behaviour, after two weeks already.

behaviour. Antisocial behaviour and criminal con-

It suggests that criminality may to a large extent be

duct may be a symptom of deficiencies in nutrition.

prevented by proper nutrition of the youth.

Young men in growth phases of adolescence seem

Key words food

nutrient supplements

behaviour

brain physiology

prevention of criminal conduct

Auteur 100

Bernard Gesch, is de leider van het onderzoek ge-

diedesign is grotendeels van zijn hand en hij heeft

weest dat is uitgevoerd onder jonge gedetineerden

zich voor de studie omgeven met de meest eminen-

in Engeland (British Journal of Psychiatry, 2002,

te wetenschappers. Zijn uiteindelijke doel is om

181, pp.22-28; Ortho, 2002, 5, pp.200-206).

een waarlijke uitweg te kunnen bieden voor de pre-

Bernard Gesch is directeur van Natural Justice en

ventie van criminaliteit.

bovendien Senior Research Scientist aan de University of Oxford. De laatste 24 jaar heeft hij zich

Dit artikel werd eerder gepubliceerd in Foodstuff:

beziggehouden met innovatieprojecten in het justi-

Living in an age of feast and famine door Demos in

tiële systeem ten aanzien van criminaliteit. Het stu-

december 2002.

tig jaargang 21|22


De rol van voeding in sociaal gedrag

Recommend Documents