De Energietransitie & Zelforganisatie De rol van burgers & sociaal ondernemers Flor Avelino Workshop@ Energiecafé | RMC | The Hub | 1 juni 2013
www.drift.eur.nl www.transitiepraktijk.nl www.transitionsnetwork.org www.ksinetwork.nl
onderzoek
transitieprocessen & advies
educatie
coaching
Huidig Onderzoek zelforganisatie door burgers & sociaal ondernemers POWER IN TRANSITION Empowering Discourses on Sustainability Transitions
Flor Avelino
grassroots innovation sociale innovatie transnationale bewegingen bijv. “ecovillage movement”
wat zijn transities?
wie zijn de spelers in transitie?
voorbeelden zelforganisatie
uitdagingen voor zelforganisatie
lessen voor zelforganisatie
Definitie transitie
Transitie ≈
• • • •
lange termijn (1-2 generaties, 20-50 jaar) radicale en structurele verandering systeemniveau (regio, sector, stad) van (oude situatie)… naar (nieuwe situatie)
transities > innovatie • lange termijn Transitie
• complex
• onzeker Systeeminnovatie
Procesinnovatie
Productinnovatie
“Innovatiecascade” (Rotmans 2005)
variatie & selectie “Survival of the fittest” ≈ wie het beste is aangepast aan de (veranderende) omgeving Geldt ook voor ideeën, technologiën, systemen > experimenteren, leren, verbinden
DE STAAT
publiek privaat MAATSCHAPPELIJK MIDDENVELD
DE MARKT
Avelino 2013, Based on Evers & Laville 2004, Pestoff 1992
11
GEMEENSCHAP
12
Zelforganisatie? DE STAAT “BURGER” “KIEZER”
publiek privaat
“BUUR” “GEZINSLID”
GEMEENSCHAP
“ACTIVIST” “VRIJWILLIGER” “WELDOENER”
“CONSUMENT” “PRODUCENT” “WERKNEMER” “ONDERNEMER”
DE MARKT 13
MAATSCHAPPELIJK MIDDENVELD
VOORBEELDEN BURGER & SOCIAAL ONDERNEMER “DOEN EN BETALEN HET ZELF” 1. Sociale Onderneming | ‘Social Enterprise’
2. Coöperaties 3. Collectieve Koopkracht / CPO 4. Crowdfunding
14
5. Alternatieve Ruilsystemen
CARROT MOB [GEBUNDELDE KOOPKRACHT]
WIJ WILLEN ZON [COLLECTIEVE KOOPKRACHT]
CROWDFUNDING
CROWDFUNDING CrowdAboutNow
WeKomenErWel
Seeds
Symbid
iSocial iGive
Vanaf 10 euro kun je al investeren in de ondernemingen van morgen. Kies de onderneming die bij je past, investeer, volg de voortgang van de ondernemer, geef desgewenst advies en hulp en verdien geld als investeerder. Een grotere groep betrokkenen investeert relatief kleine bedragen, en deelt mee in de opbrengsten. Een verdienmodel is vereist. Zo creëer je meteen een brede basis voor je bedrijf. Iedereen mag meedoen. Crowdfundingplatform dat (startende) ondernemers koppelt aan potentiële investeerders. Deze ondernemers willen een positieve bijdrage leveren op sociaalmaatschappelijk vlak en hebben een financieringsbehoefte van 35.000-150.000 € “Investeringsplatform waar investeerders vanaf € 20, direct kunnen investeren in het eigen vermogen van een start-up of bestaand bedrijf van de ondernemer. De ondernemer is via Symbid in staat om start- of groeikapitaal aan te trekken zonder hier een dure lening voor af te moeten sluiten of in de eerste jaren de omzet te moeten delen met de investeerders. Investeerders worden namelijk deels eigenaar van het gefinancierde bedrijf en delen mee in de mogelijke waardecreatie van het bedrijf.”. Fondsenwerving via sociale media: “Onderzoek wijst uit dat mensen eerder iets geven aan een bekende die een actie doet voor een specifiek doel, dan aan een algemeen doel. Online fondsenwerven is dus vooral effectief als je het actiematig aanpakt en het integreert in het sociale netwerk waar mensen zich al bevinden”.
19
LOKAAL GELD [ALTERNATIEF RUILSYSTEEM]
20
TIME BANKS [ALTERNATIEF RUILSYSTEEM]
LETS [ALTERNATIEF RUILSYSTEEM]
DIENSTEN RUILEN [ALTERNATIEF RUILSYSTEEM]
23
TEXEL ENERGIE [ENERGIE-COÖPERATIE]
24
ECOPOWER [ENERGIE-COÖPERATIE BELGIË]
25
ECO-STAD VAUBAN FREIBURG
26
SOCIALE BEWEGINGEN
DE BURGER AAN ZET? Belofte van de “doe-het-zelf-filosofie”:
28
“de burger doet, organiseert en betaalt het zelf”…
•
exclusiviteit
•
continuïteit - “volunteer fatigue”
•
infrastructuur
•
professionaliteit
29
UITDAGINGEN (1)
UITDAGINGEN (2) •
paradox: ‘zelfredzaamheid’- ‘samenredzaamheid’
•
historische & culturele worteling
•
excuus voor bezuinigingen neo-communitair en neo-liberaal discours over bezuiniging, liberalisering, zelfredzaamheid, ‘Big Society’…
30
•
LESSEN VOOR OVERHEID • belang continuïteit en structurele ondersteuning
• ‘loslaten’ ≠ niks doen of ‘in de steek laten’ • ‘faciliterende overheid’ • spanningen zijn niet te omzeilen met slim institutioneel ontwerp – kwestie van reflexie
31
• (zelf)kritiek discours, bv. “burger”, “ondernemer”
LESSEN VOOR ZELFORGANISATIE
SLIM LEREN IN “TRANSITIE-EXPERIMENTEN” • Verdiepen – zoveel mogelijk leren binnen eigen context
• Verbreden – herhaling/ koppeling andere contexten en innovaties
• Opschalen
32
– aansluiten/ doorbreken regime – vormen van alternatief, eigen regime – “mainstreaming”, o.a. institutionalisering, marketing
Dank!
[email protected] @FlorAvelino
34
HTTP://WWW.DRIFT.EUR.NL/?P=264
35
HTTP://WWW.DRIFT.EUR.NL/?P=262
