DE STICHTING KUWAIT PETROLEUM PENSIOENFONDS NEDERLAND. Jaarrapport 2013

DE STICHTING KUWAIT PETROLEUM PENSIOENFONDS NEDERLAND

Jaarrapport 2013

INHOUDSOPGAVE Pagina

A B C D

Kerncijfers Bestuur en organisatie Verslag van het verantwoordingsorgaan Bestuursverslag Governance Kernthema's Pensioenparagraaf Beleggingenparagraaf Financiële paragraaf Risicoparagraaf Toekomstparagraaf

3 6 10 13 14 16 22 23 25 27 28

JAARREKENING 1 2 3 4 5 6

Balans per 31 december 2013 Staat van baten en lasten over 2013 Kasstroomoverzicht 2013 Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Toelichting op de balans per 31 december 2013 Toelichting op de staat van baten en lasten over 2013

30 31 32 33 39 54

OVERIGE GEGEVENS 1 2 3 4

Belangrijke gebeurtenissen na balansdatum Resultaatverdeling Actuariële verklaring Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

59 59 60 62

BIJLAGEN 1 2

Verloopstaat deelnemers Verklaring van afkortingen

65 66

___________________________________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________________________________ De Stichting Kuwait Petroleum Pensioenfonds Nederland 2

A

KERNCIJFERS


KERNCIJFERS (Alle bedragen zijn in duizenden euro's tenzij nadrukkelijk anders vermeld.) Deelnemers, gewezen deelnemers en pensioentrekkenden 2013 Aantal Deelnemers Gewezen deelnemers Pensioentrekkenden

2012 %

Aantal

2011 %

Aantal

2010 %

Aantal

2009 %

Aantal

%

568

32,4

567

33,1

537

32,0

528

32,0

532

32,2

384 803

21,9 45,7

360 788

21,0 45,9

364 778

21,7 46,3

362 762

21,9 46,1

369 752

22,3 45,5

1.755

100,0

1.715

100,0

1.679

100,0

1.652

100,0

1.653

100,0

Premiebijdragen, saldo waardeoverdrachten, pensioenuitkeringen en pensioenuitvoerings- en administratiekosten (x € 1.000) 2013

Premiebijdragen van werkgevers Premiebijdragen van werknemers

2012

Pensioenuitvoerings- en administratiekosten

2010

2009

18.442

16.056

15.998

15.574

14.874

1.326

1.235

-

-

-

19.768

17.291

15.998

15.574

14.874

-

-

613

335

-119

16.908

16.888

16.967

17.089

16.938

857

963

805

873

816

Saldo waardeoverdrachten Pensioenuitkeringen

2011

Technische voorzieningen, stichtingskapitaal en reserves, aanwezig vermogen (x € 1.000) en dekkingsgraad (%) 31-12-2013

31-12-2012

31-12-2011

31-12-2010

31-12-2009

Technische voorzieningen

417.887

433.020

401.001

354.816

311.025

Stichtingskapitaal en reserves

-12.111

-27.734

-33.164

21.010

33.326

Belegd vermogen Liquide middelen Saldo overige activa en passiva

404.355 3.209 -1.788

404.247 1.983 -944

371.303 1.655 -5.121

383.972 2.645 -10.791

345.364 1.914 -2.927

Totaal aanwezig vermogen

405.776

405.286

367.837

375.826

344.351

97,1

93,6

91,7

105,9

110,7

FTK-dekkingsgraad


Verdeling beleggingsportefeuille voor risico pensioenfonds (x € 1.000) 31-12-2013

31-12-2012

% Vastgoedbeleggingen Aandelen Vastrentende waarden Derivaten Overige beleggingen

31-12-2011

%

31-12-2010

%

31-12-2009

%

%

34.163 92.619

8,5 22,9

35.932 80.925

8,9 20,0

19.105 91.938

5,2 25,1

18.971 98.601

5,1 26,3

4.427 86.179

1,3 25,2

252.491 3.766 21.226

62,4 0,9 5,3

270.665 1.594 15.022

67,0 0,4 3,7

237.318 -3.935 22.426

64,7 -1,1 6,1

237.700 8.120 10.929

63,5 2,2 2,9

235.437 6.874 9.722

68,7 2,0 2,8

404.265

100,0

404.138

100,0

366.852

100,0

374.321

100,0

342.639

100,0

Derivaten met een negatieve waarde

90

109

4.451

9.651

2.725

404.355

404.247

371.303

383.972

345.364

Beleggingsopbrengsten en kosten vermogensbeheer 2013

Directe opbrengsten Indirecte opbrengsten Kosten vermogensbeheer

2012

2011

2010

2009

6.139 -5.872 -1.747

5.015 34.757 -1.556

4.112 -9.470 -1.413

15.358 19.658 -1.476

11.294 28.517 -1.165

-1.480

38.216

-6.771

33.540

38.646

Beleggingsrendement voor risico pensioenfonds

Totaal rendement

2013

2012

2011

2010

2009

%

%

%

%

%

-0,1

10,7

-1,7

10,1

13,2

2013

2012

2011

2010

2009

% -

% -

% -

% -

Toeslagen pensioenrechten

Per 1 juli Actieven * Inactieven

% 3,67 1,44

* Betreft de toeslag op premievrije rechten uit de omgezette OP/TOP-rechten tussen 60 en 65 jaar uit een eerdere pensioenregeling.


B

BESTUUR EN ORGANISATIE


Organisatie van het pensioenfonds In dit hoofdstuk beschrijven wij de organisatie van ons fonds aan de hand van het onderstaande schema.

Bestuur

Secretaris

Verantwoordingsorgaan

Beleggingscommissie

Visitatiecommissie

Vermogensbeheerder: - Aberdeen Asset Managers Ltd

Advisering: - Deelnemersraad - Raadgevend actuaris (Mercer)

Administratie: - Syntrus Achmea Verz.- en fin. administratie - KAS BANK Beleggingsadministratie

Certificering: - Mercer Certificering - Deloitte Herverzekeraar: - AEGON

Bestuur Het bestuur is verantwoordelijk voor het beheer van het pensioenfonds en het uitvoeren van de door de werkgevers toegezegde pensioenregeling, waaronder het doen van pensioenuitkeringen aan pensioengerechtigden. Het bestuur heeft bevoegdheden krachtens de statuten en reglementen en de uitvoeringsovereenkomst tot het verrichten van betalingen en het aangaan van contractuele verplichtingen met derden. Het bestuur richt zich bij de vervulling van zijn taken naar de belangen van de bij het fonds betrokken deelnemers, gewezen deelnemers (slapers), andere aanspraak gerechtigden, de pensioengerechtigden en de werkgevers en het bestuur zorgt er daarbij voor dat de genoemde betrokkenen zich door het bestuur op evenwichtige wijze vertegenwoordigd kunnen voelen. Van de twee in 2012 ontstane vacatures (betrof werknemers vertegenwoordigers) is er in 2013 één vervuld. Deelnemersraad De deelnemersraad is een deelnemersraad in de zin van de Pensioenwet en bestaat uit vertegenwoordigers van de werknemers en de gepensioneerden. De deelnemersraad kan gevraagd en ongevraagd advies geven aan het bestuur. Beleggingscommissie De beleggingscommissie toetst het door de vermogensbeheerder uitgevoerde beleggingsbeleid tegen de richtlijnen van het bestuur. Zij rapporteert over haar bevindingen aan het bestuur. Verder adviseert zij het bestuur over het te voeren beleggingsbeleid op strategisch en tactisch niveau en stelt jaarlijks een beleggingsplan voor. Sinds 2012 wordt de beleggingscommissie bijgestaan door een externe beleggingsadviseur.


Deskundigen Naast deze interne organen kent het fonds ook twee externe deskundigen. De certificerend actuaris rapporteert jaarlijks over de financiële positie van het fonds en geeft een actuariële verklaring af. De externe accountant controleert de jaarrekening en de verslagstaten ten behoeve van DNB en doet verslag van zijn werkzaamheden in de vorm van een controleverklaring en een verslag aan het bestuur, waarin opmerkingen en aanbevelingen zijn opgenomen omtrent de administratieve organisatie en interne controle van het fonds. Verantwoordingsorgaan Het verantwoordingsorgaan beoordeelt of het bestuur op evenwichtige wijze rekening houdt met de belangen van alle belanghebbenden (de deelnemers, de gewezen deelnemers, de pensioengerechtigden en de werkgevers) bij het fonds. Op basis van de door het bestuur verstrekte informatie oordeelt het verantwoordingsorgaan over het handelen van het bestuur, over het gevoerde beleid en de beleidskeuzes voor de toekomst, evenals over de naleving van de gedragscode. Visitatiecommissie Voor de inrichting van het intern toezicht heeft het bestuur gekozen voor intern toezicht door een visitatiecommissie. Deze visitatiecommissie, die bestaat uit 3 leden, bezoekt eens in de drie jaar het bestuur van het pensioenfonds. In 2008 is het pensioenfonds voor de eerste maal getoetst. In 2012 heeft voor de tweede maal een visitatietoets plaatsgevonden. Het toezicht richt zich met name op het beoordelen van de procedures en processen ten aanzien van het beleid en het bestuur, de wijze waarop de regeling wordt uitgevoerd en op de wijze waarop wordt omgegaan met de risico's voor het pensioenfonds. Administrateur en Vermogensbeheerders De administrateur verzorgt zowel de deelnemers- als de financiële administratie van het pensioenfonds. De vermogensbeheerder belegt de pensioenpremies volgens het opgestelde beleggingsplan.

Personalia (situatie per 31-12-2013) Bestuur: namens de werkgevers: B.C. Doets (voorzitter) R. de Graaf A.F. Meeusen P.M.J. Thomassen namens de deelnemers: E. Droste D.J. Kraan R.J. van der Velden (m.i.v. 6 augustus 2013) (Vacature) Secretaris: H.G. Kleiss Beleggingscommissie: H. Trumpi (voorzitter) E. Droste D.J. Kraan P. van Woerkom


Deelnemersraad: Namens de deelnemers: H.W. Hovius (voorzitter) G.P.M. Pickkers (secretaris) A. Kraak A.J. Reuvers M. Sihasale A. Versteeg Namens de gepensioneerden: J. Bevaart A. Boender J.L. Brouwer J. Goedegebuur R.J. van der Velden (tot 6 augustus 2013) A.J. Willemsen P. van Woerkom Verantwoordingsorgaan: J.F.Z. Innegraeve M. Sihasale R.J. van der Velden (tot 6 augustus 2013) J.L. Brouwer (vanaf 4 december 2013) Visitatiecommissie: VCHolland Actuaris: Mercer (Nederland) B.V. Accountant: Deloitte Accountants B.V. Vermogensbeheerder: Aberdeen Asset Managers Ltd. Custodian en administratie beleggingen: KAS BANK N.V. Administrateur: Syntrus Achmea Pensioenbeheer N.V.


C

VERSLAG VAN HET VERANTWOORDINGSORGAAN


Rapportage van het verantwoordingsorgaan van De Stichting Kuwait Petroleum Pensioenfonds Nederland Algemeen In overeenstemming met de Pensioenwet geeft het verantwoordingsorgaan jaarlijks een oordeel over het handelen van het bestuur ten aanzien van het uitgevoerde beleid, over de beleidskeuzes voor de toekomst en de wijze waarop besluitvorming plaatsvindt. In 2013 hebben twee adviseurs van Corporate Pension Architects (CPA), die in 2012 aangesteld waren, een duidelijke rol vervuld als objectieve derden bij de beeld- en besluitvorming ten aanzien van het beleid van en beleidsvorming door het bestuur. Verder is 2013 een belangrijk jaar geweest voor de voorbereidingen voor veranderingen die noodzakelijk zijn als gevolg van de wijzigingen in het wettelijk kader, zoals de verschuiving van de AOW leeftijd, de voorgenomen wijziging van de opbouwpercentages en de Wet Versterking Bestuur Pensioenfondsen. Ook de laatste fase van het korte termijn herstelplan (lopend tot eind juli 2014) behoefde de nodige aandacht. Verslag en oordeel verantwoordingsorgaan Hoewel de dekkingsgraad in 2013 verder is toegenomen (van 93.6% eind 2012 tot 97.1% eind 2013), ligt het flink onder de minimum dekkingsgraad van 104.2% die eind juli 2014 bereikt moet worden. Hierbij stelt het verantwoordingsorgaan vast dat het rendement op de beleggingen in 2013 niet heeft kunnen bijdragen om het gat te dichten. Waar in 2012 de beleggingsresultaten nog redelijk dicht tegen de benchmark lagen, is het rendement in 2013 uitermate teleurstellend in alle beleggingscategorieën. De aanhoudend wisselende beleggingsresultaten en de toenemende aandacht voor risicobeheer heeft het afgelopen jaar wel geleid tot veranderingen op de visie op het beleggingsbeleid. Mede door de aandacht die het verantwoordingsorgaan hiervoor de afgelopen jaren heeft gevraagd, heeft het bestuur initiatieven ontplooid om in 2014 tot herziening van het beleid te komen, waarbij stabielere beleggingsresultaten (t.o.v. de gekozen benchmark) een van de doelen is. Alhoewel de beschikbaarheid van de bestuursleden voor de taken in het bestuur van het pensioenfonds nog steeds blijvend zorgelijk is, staat het verantwoordingsorgaan wel achter de keuze voor het paritaire bestuursmodel met jaarlijkse visitatie. Om de slagvaardigheid van het bestuur te garanderen heeft het bestuur aangegeven dat commitment van de aangesloten ondernemingen van groot belang is voor de voortgang in de besluitvorming en voor het succes van dit model. In 2013 heeft de beschikbaarheid van bestuursleden soms geleid tot vertraging in de besluitvorming. Toch kunnen in deze vorm de veranderingen die in de komende jaren moeten worden vormgegeven het beste ondersteund worden in de context van de aangesloten maatschappijen waar vertrouwen en grote cultuurverschillen een belangrijke rol spelen. Niettemin wordt voor de toekomst de mogelijkheid van andere bestuursmodellen steeds opengehouden en afgewogen tegen de ontwikkelingen in en rondom het pensioenfonds. Door de aanhoudende onderdekking, de druk van de aandeelhouders om hun risico te beperken en ontwikkelingen zoals vergrijzing en economische en politieke context, is het noodzakelijk om de pensioenregeling te herzien, terwijl ook een goed pakket van secundaire arbeidsvoorwaarden geboden blijft. Hoewel de pensioenregeling primair een verantwoordelijkheid is van de (Human Resources afdelingen van de) aangesloten ondernemingen, speelt het bestuur van het pensioenfonds hierin een belangrijke rol om met hun expertise en hun kennis van de bedrijfscultuur de complexe materie uit te leggen aan de aandeelhouders. De deelnemersraad heeft laten weten dat de communicatie tussen haar en het bestuur een positieve ontwikkeling heeft doorgemaakt: de communicatie is opener, de adviezen worden steeds vaker tijdig gevraagd en er is steeds meer sprake van een goede dialoog. Ook het verantwoordingsorgaan krijgt voldoende ruimte om haar rol te vervullen.


Het verantwoordingsorgaan noteert nog de volgende observaties: Het dagelijks bestuur vervult een belangrijke rol in de leiding van het pensioenfonds en de voorbereiding van l besluitvorming. Het is wel zorgelijk dat de andere leden, veelal actieve werknemers van de aangesloten ondernemingen, structureel te weinig inzetbaar zijn voor hun bestuurstaken in het pensioenfonds. In het jaarrapport 2013 is de kostenstructuur verder verduidelijkt. l Conclusie Het verantwoordingsorgaan concludeert dat het bestuur op een gestructureerde wijze zijn eigen processen verbetert, terwijl het ook steeds meer grip krijgt op de dagelijkse operatie. Hoewel een duidelijk verbetertraject is ingezet, is het beleggingsbeleid nog niet volwassen. Het bestuur is zich hiervan bewust en streeft ernaar hierin in 2014 grote stappen vooruit te maken. Evenwel heeft het bestuur de doelen van het korte termijnherstelplan nog niet bereikt. Discussies met de aangesloten ondernemingen over (verdere) bijstortingen blijven hiervoor noodzakelijk. Ondertussen verleent het bestuur intensieve ondersteuning aan de aangesloten ondernemingen om tot hervorming van de pensioenregeling te kunnen komen. Met zijn expertise bouwt het daarbij bruggen tussen de verschillende belanghebbenden: de (gewezen) deelnemers, pensioengerechtigden, de aangesloten ondernemingen en haar aandeelhouders. 's-Gravenhage, 28 april 2014. Marco Sihasale, Voorzitter verantwoordingsorgaan. Reactie van het bestuur op het verslag van het verantwoordingsorgaan Het bestuur heeft kennisgenomen van het verslag van het verantwoordingsorgaan en kan zich vinden in de gemaakte observaties en de conclusie. Het verslag is op 15 april 2014 door de leden van het verantwoordingsorgaan besproken met een bestuursdelegatie. Het verantwoordingsorgaan zal in haar huidige samenstelling verdwijnen als gevolg van nieuwe wetgeving. Het bestuur ziet terug op een prettige samenwerking en bedankt de leden van het verantwoordingsorgaan voor haar constructieve werkwijze en de door haar gegeven adviezen. 's-Gravenhage, 12 mei 2014 B.C. Doets, voorzitter


D

BESTUURSVERSLAG


GOVERNANCE

Bestuur Dagelijks bestuur Het dagelijks bestuur heeft het afgelopen jaar 6 maal vergaderd met derden hoofdzakelijk over het te voeren beleggingsbeleid. Daarnaast werd frequent onderling overleg gevoerd over mogelijke oplossingen voor de huidige financiele situatie, het invoeren van een nieuwe bestuursvorm, de toekomstbestendigheid van het fonds alsook het opstellen van de agenda voor de bestuursvergaderingen, inhoudelijke voorbereiding van de agendapunten, opvolging van de actiepuntenlijsten. Bestuursbesluiten Het bestuur heeft in 2013 de volgende belangrijke besluiten genomen: De gevolgen van het uitstellen van de AOW-datum van de eerste van de maand naar de 65e verjaardag niet te t compenseren; Goedkeuring Jaarrapport 2012; t Geen compensatie te verlenen voor de gevolgen van het uitstellen van de AOW-datum aan nabestaanden met een t ANW-hiaat verzekering of een Tijdelijke Partner Pensioen; Het afzien van de toeslagverlening van de ingegane en premievrije rechten per 1 juli 2013; t Goedkeuring van het crisisplan; t Vaststellen van de franchise en overige gegevens; t Het toepassen van de fondsspecifieke ervaringssterfte in 2013; t De nieuwe flexibiliseringsfactoren worden ingevoerd met ingang van 1 januari 2014; t Verlenging van het Contract voor de pensioenadministratie met Syntrus Achmea; t Het vaststellen van taken van CPA (beleggingsadviseur); t Een herziening van de verantwoordelijkheden van de beleggingscommissie; t Aanpassing van het afdekkingsbeleid van het valutarisico (met name betreffende posities in NOK, AUD en CAD; begin t 2013 zijn deze valutaposities middels bestuursbesluiten wel afgedekt); Het vaststellen van een risicojaarkalender; t Instemming met het beleid ten aanzien van het risicomanagement; t Het goedkeuren van het Beleggingsplan 2013; t Herbenoeming van de leden van het verantwoordingsorgaan; t Goedkeuring voor de toetreding van IDS Europe B.V. tot de pensioenregeling; t Vaststelling deskundigheidsplan; t Bekrachtiging van de continuïteitsanalyse; t Het renterisico niet af te dekken. t Gedragscode Jaarlijks wordt door de leden van het bestuur de gedragscode getekend. Dit is ook dit verslagjaar gebeurd. Beleggingscommissie Beleggingscommissie vergaderingen De beleggingscommissie heeft het afgelopen jaar frequent vergaderd. De beleggingscommissie doet in elke bestuursvergadering verslag van de financiële positie van het fonds en de zaken die in de beleggingscommissie aan de orde komen. De beleggingscommissie adviseert het bestuur desgevraagd of uit eigen beweging over beleggingsaangelegenheden inclusief de verwachting van de renteontwikkeling. De beleggingscommissie heeft zich onder andere bezig gehouden met het uitvoering geven aan het beleggingsplan 2013 en het opvolgen van de gebeurtenissen op het vlak van vermogensbeheer. Daarnaast werd een voorstel aan het bestuur gedaan voor het Beleggingsplan 2014.


Ook in 2013 is gebruik gemaakt van de diensten van de in 2012 aangetrokken beleggingsdeskundige, die participeert in de vergaderingen van de beleggingscommissie en aanbevelingen doet voor het (bijstellen van het) beleggingsbeleid, het aansturen van de vermogensbeheerder en het verbeteren van de diverse rapportages. Hij rapporteert hierover rechtstreeks aan het dagelijks bestuur. Gedragscode Jaarlijks wordt door de leden van de beleggingscommissie de gedragscode getekend. Dit is ook dit verslagjaar gebeurd. Deelnemersraad De deelnemersraad (DR) heeft het afgelopen jaar 2 maal vergaderd. De DR adviseert het bestuur desgevraagd of uit eigen beweging over aangelegenheden die het fonds betreffen. In het boekjaar adviseerde de DR over de toeslagverlening per 1 juli 2013, het jaarverslag 2012, de keuze voor het paritaire bestuursmodel. Daarnaast is overleg gevoerd over de inhoud van communicatie-uitingen richting de (gepensioneerde) deelnemers zoals een nieuwsbrief en het verkort jaarverslag over 2012. Verder heeft het bestuur inzicht en uitleg gegeven over de uitvoeringskosten 2012. Verantwoordingsorgaan Het afgelopen jaar heeft het verantwoordingsorgaan (VO) tweemaal met het bestuur vergaderd. Tijdens deze vergaderingen zijn de jaarcijfers 2012 toegelicht, is de voortgang van door het VO aangestipte onderwerpen gevolgd en heeft het bestuur het VO op de hoogte gebracht van de voor het pensioenfonds relevante onderwerpen. In dit jaarverslag wordt separaat verslag gedaan van de bevindingen van het VO ten aanzien van het gevoerde beleid. Het bestuur heeft met genoegen kennis genomen van de beoordeling van het verantwoordingsorgaan van het in 2013 gevoerde beleid en zal rekening houden met de gemaakte aanbevelingen. Intern toezicht Voor het Intern Toezicht is gekozen voor een visitatiecommissie die eens in de drie jaar een beoordeling uitvoert van de beleids- en bestuursprocedures en -processen, de checks and balances, de wijze waarop de uitvoering van de regeling wordt bestuurd en aangestuurd en de wijze waarop wordt omgegaan met de risico's op de langere termijn voor (de dekkingsgraad van) het pensioenfonds. De visitatiecommissie heeft in 2012 een tweede onderzoek uitgevoerd. De bevindingen zijn tijdens een vergadering in juni 2012 met het bestuur besproken. Het bestuur is in 2013 doorgegaan met actie te nemen op de bevindingen en aanbevelingen. Zo is in maart 2013 door de bestuursleden de toets deskundigheid niveau 2 met goed gevolg afgelegd. In 2013 heeft geen visitatie plaatsgevonden. Maatschappelijk verantwoord beleggen Het pensioenfonds voert geen specifiek beleid met betrekking tot verantwoord beleggen maar conformeert zich aan de Nederlandse wetgeving op dit gebied. UITBESTEDING Administrateur Het bestuur heeft het pensioenbeheer uitbesteed aan de administrateur, Syntrus Achmea Pensioenbeheer N.V. In de SLA-rapportage wordt per kwartaal inzicht gegeven in de dienstverlening van Syntrus Achmea, zodat het fonds in staat is inhoudelijk en gestructureerd te sturen. Daarnaast vindt elk kwartaal overleg plaats om de voortgang en ontwikkelingen in de dienstverlening te borgen. Syntrus Achmea Pensioenbeheer N.V. is voor de uitvoering van de werkzaamheden van het pensioenfonds in het bezit van een ISAE 3402 type II rapportage. Deze rapportage is gecontroleerd door de accountant (PwC) van Syntrus Achmea. In deze rapportage wordt geconcludeerd dat de beschreven bedrijfsprocessen bestaan en functioneerden gedurende de verslagperiode. Het bestuur heeft kennis genomen van deze rapportage waarin ook mogelijke verbeterpunten zijn opgenomen.


Actuaris en accountant De actuaris en de accountant zijn op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen bij het fonds. Waar nodig zijn de standpunten van de actuaris en de accountant meegewogen in de besluitvorming in het bestuur. Vermogensbeheer Het beheer van het vermogen is uitbesteed aan de externe vermogensbeheerder, Aberdeen Asset Managers Ltd. Met de vermogensbeheerder heeft het bestuur de beleggingsrichtlijnen vastgelegd die op het beheer van het vermogen van toepassing zijn. De vermogensbeheerder rapporteert maandelijks aan de beleggingscommissie. De administratie van het belegd vermogen is uitbesteed aan Kasbank N.V. Met Kasbank N.V. is hiervoor een overeenkomst afgesloten. KERNTHEMA'S

Dekkingsgraad De dekkingsgraad bedroeg per 31 december 2013: 97,1% (31 december 2012: 93,6%). De stijging van de dekkingsgraad is het resultaat van een combinatie van de volgende factoren: een licht negatief beleggingsresultaat (resultaat op beleggingen: € -1,5 mln.), de bijstorting van € 2 mln. door de werkgevers en de stijging van de rente gedurende 2013 (effect wijziging wettelijke rentetermijnstructuur: € 12,8 mln. positief, waarbij het renterisico gedurende het jaar beperkt was afgedekt). Op de dekkingsgraad van 31 december is een correctie toegepast van 0,21% ten gevolge van aangepaste overlevingstafels. In 2011 is de dekkingsgraad tot onder de minimum vereiste dekkingsgraad van 104,2% gedaald en heeft het fonds een herstelplan opgesteld. Het herstelplan loopt af op 31 juli 2014. Met de werkgevers is jaarlijks overleg over mogelijke bijstorting indien het herstelpad naar 31 juli 2014 niet gehaald mocht worden. In april 2013 hebben de werkgevers een bijstorting van € 2 mln. gedaan, zijnde het tekort per 31 december 2011. De werkgevers hebben in 2014 een extra bijstorting van € 13,6 mln. toegezegd en betaald om het tekort per eind 2012 te dekken. Omdat het fonds per 31 december 2013 onder de minimale dekkingsgraad volgens het kritische herstelpad zat, is de werkgever verzocht om € 6 mln. bij te storten. Voor het eventueel resterende tekort per 31 juli 2014 zal eveneens een extra bijstorting van de werkgevers gevraagd worden. Indien onvoldoende bijstorting verkregen kan worden zal het fonds tot korten moeten overgaan. Uitvoerings- en financieringsovereenkomst met de werkgevers De geldende uitvoeringsovereenkomst en de daarbij behorende financieringsovereenkomst zijn onverminderd van kracht. Behoudens eventuele tussentijdse wijzigingen zullen deze overeenkomsten gelden tot en met 31 december 2015. IDS Europe B.V. is als nieuwe werkgever toegetreden. Communicatiebeleid Evenals vorig jaar is in 2013 een verkort jaarverslag (over 2012) opgesteld en aan deelnemers en gepensioneerden toegezonden. Daarnaast zijn twee nieuwsbrieven uitgegeven die met name handelden over de financiële situatie van het fonds en de wijzigingen in de weten regelgeving. Nieuwsbrieven en jaarverslagen worden eveneens op de website gepubliceerd. De website, die in eigen beheer is, geeft onder meer informatie over onze pensioenregeling en over bijzondere situaties, die voor deelnemers en gepensioneerden van belang kunnen zijn. De zogenaamde pensioenplanner, door middel waarvan deelnemers via het web toegang krijgen tot hun persoonlijke pensioengegevens, biedt deelnemers de mogelijkheid berekeningen te maken voor hun persoonlijke situatie. Voor 2014, een overgangsjaar waar het de pensioenregeling betreft, zal de planner niet worden aangepast voor het nieuwe opbouwpercentage van 1,9% (was: 2%) en de verhoogde pensioen richtleeftijd van 67 (was: 65 jaar). Verder wordt er gewerkt aan een z.g. bestuurdersportaal, waarin alle belangrijke documenten worden gezet die vervolgens toegankelijk zijn voor het bestuur, de deelnemersraad en het verantwoordingsorgaan.


Toeslagenbeleid Het toeslagenbeleid is gebaseerd op de dekkingsgraad van het fonds, aangezien er geen premies betaald worden voor de financiering van de toeslagen. De dekkingsgraad van het fonds is nog steeds beneden de minimale verplichte dekkingsgraad. Daarom kon het fonds is in 2013 geen toeslag verlenen. Premies Over 2013 bedroeg de totale betaalde premie (werkgevers- en werknemersdeel) € 19,8 mln. inclusief de bijstorting door de werkgevers van € 2 mln. De kostendekkende premie, dit wil zeggen de actuarieel benodigde premie inclusief solvabiliteitsopslag, bedroeg € 15,6 mln. Het verschil bestaat uit: koopsommen voor de franchisereparatie, premie voor vrijwillige verzekeringen, de bijstorting door de werkgevers en een restcomponent die is aangewend ter versterking van het eigen vermogen. Pensioenuitvoeringskosten De pensioenuitvoeringskosten bedroegen in 2013 € 857 (2012: € 963). Het aantal actieve deelnemers en gepensioneerden per 31 december 2013 bedraagt 1.371 (2012: 1.355). De kosten in euro's per verzekerde deelnemer/ gepensioneerde bedragen in 2013 € 625,00 (2012: € 711,00).

Specificatie Rekening van baten en lasten Pensioenuitkeringen Periodieke pensioenuitkeringen Afkoop Overige pensioenuitkeringen Totaal

Brutouitkering € 16.906 € 2 € € 16.908

Kosten (exclusief kosten vermogensbeheer) Bestuurskosten Administratiekosten Advies- en controlekosten Huur (ook toegerekende huur eigen gebouw) Totaal

€ € € € €

Interne kosten 220 220

Frequentie 1

Inkoop bij derden € € 383 € 254 € € 637

€ € € € €

Totaal 220 383 254 857

Kosten vermogensbeheer Waar mogelijk rapporteert het pensioenfonds de werkelijke, betaalde kosten voor het vermogensbeheer. Indien deze gegevens niet beschikbaar zijn, bijvoorbeeld omdat voor de betreffende beleggingscategorie de kosten niet rechtstreeks in rekening worden gebracht, wordt gebruik gemaakt van de kosten van de betreffende beleggingsfondsen voor zover zij bekend zijn. Als er geen gegevens bekend zijn over de beheerkosten, wordt gebruik gemaakt van de zgn. Total Expense Ratio's (TER). Het totaal gemiddeld belegd vermogen bedroeg in 2013 € 405.176. De kosten van het vermogensbeheer bedroegen in 2013 gemiddeld 63 bp van het totaal gemiddeld belegd vermogen.


Kosten per beleggingscategorie

Vastgoed Aandelen Private equity Vastrentende waarden Hedgefunds Commodities Overige beleggingen Totale kosten toe te wijzen aan categorieen excl. overlay Kosten overlay beleggingen Totaal kosten toe te wijzen aan catagorieen incl. overlay Overige vermogensbeheerkosten Kosten vermogensbeheer pensioenfonds en bestuursbureau Kosten fiduciair beheer Bewaarloon Advieskosten vermogensbeheer Overige kosten Totaal overige vermogensbeheerkosten Totaal kosten vermogensbeheer

Beheerkosten € 269 € 495 € € 751 € 4 € € € 1.519 € € 1.519

€ € € € € €

285 78 132 6 501

Performance gerelateerde Transactie kosten kosten Totaal € - € 1 € 270 € - € - € 495 € - € - € € - € 472 € 1.223 € - € - € 4 € - € - € € - € 3 € 3 € - € 476 € 1.995 € - € 52 € 52 € - € 528 € 2.047

€ € € € € €

-

€ € € € € €

-

€ € € € € € €

285 78 132 6 501 2.548

De cijfers over 2012 met betrekking tot het vermogensbeheer zijn in het bestuursverslag van 2012 te hoog ingeschat door verkeerde aannames ten aanzien van de transactiekosten. En dan in het bijzonder waar het de vastrentende waarden betreft. In 2012 is voor deze categorie bedrag vermeld van € 4.199. Volgens de rekenmethode, die over 2013 is gebruikt zou het bedrag over 2012 € 675 hebben bedragen. De in bovenstaande tabel vermeldde bedragen zijn als volgt tot stand gekomen: Beheerkosten t

t

t

Voor de categorieën Vastgoed en Hedgefunds zijn de beheerkosten gebaseerd op de Total Expense Ratio's (TER) voor de betreffende fondsen; Voor de categorieën Aandelen en Vastrentende waarden zijn de werkelijk, in rekening gebrachte, kosten vermeld, daarom is in deze twee categorieën geen sprake van TER. Ook voor de verschillende categorieën Overige vermogensbeheerkosten wordt gebruik gemaakt van de werkelijke, in rekening gebrachte, kosten.

Performance gerelateerd kosten Het pensioenfonds heeft in 2013 geen performance gerelateerde vergoedingen betaald. Transactiekosten (schatting) Alle transactiekosten, die in het overzicht vermeld worden, zijn gebaseerd op door de Pensioenfederatie voorgestelde basispunten voor iedere categorie beleggingen, berekend over de omzetten van die categorieën.


ONTWIKKELINGEN IN DE SECTOR Rente DNB publiceert een rentetarief (de actuele rentetermijnstructuur), dat is afgeleid van de langetermijnrente. Deze Rentetermijnstructuur is van belang voor het berekenen van de pensioenverplichting; een rentedaling betekent in principe een stijging van de pensioenverplichting. Er is dus sprake van een renterisico. Het bestuur heeft gedurende 2013 er voor gekozen het renterisico niet af te dekken, om gezien de lage stand van de rente, de mogelijkheid open te houden te profiteren van een mogelijke stijging van de rente. Doordat in 2013 de rente per saldo licht is gestegen, nam de pensioenvoorziening daarom af. In 2013 hebben de aandelenmarkten zich verder hersteld. De monetaire maatregelen in de Verenigde Staten veroorzaakten een uitstroom van gelden uit de opkomende markten waardoor de koersen daar daalden. Wet versterking bestuur pensioenfondsen De Wet versterking bestuur pensioenfondsen is een volledige herziening van de governance en medezeggenschap bij pensioenfondsen. De wet moet zorgen voor verbetering van de kwaliteit van het pensioenfondsbestuur. De wet geldt vanaf 7 augustus 2013. De wetsbepalingen over verantwoording van het beleggingsbeleid en over geschiktheid en tijdsbeslag waren meteen van kracht. Ook verwante wijzigingen traden in werking. Zo zijn in het Besluit FTK regels over het beloningsbeleid vastgelegd en in het Besluit uitvoering PW regels over geschiktheid, betrouwbaarheid en tijdsbeslag. Een deel van de wet gaat in vanaf 1 juli 2014. Vanaf dan gelden nieuwe bestuursmodellen. Een pensioenfonds kan kiezen uit vijf bestuursmodellen. Er zijn 3 paritaire modellen (modellen 1, 2 en 3). Deze kennen een verantwoordingsorgaan (VO), waarin de deelnemers en pensioengerechtigden (en eventueel de werkgever) naar verhouding zijn vertegenwoordigd. De onafhankelijke modellen (model 4 en 5) kennen een belanghebbendenorgaan (BO), met vertegenwoordigers van werkgever, deelnemers en pensioengerechtigden. Het intern toezicht wordt verstevigd. Ondernemingspensioenfondsen met een paritair of onafhankelijk bestuur kunnen kiezen tussen een permanente raad van toezicht of een visitatiecommissie die jaarlijks visiteert (in plaats van minimaal driejaarlijks). Het intern toezichtorgaan krijgt extra taken en extra bevoegdheden als het om de raad van toezicht gaat. DNB gaat ervan uit dat fondsen voor 31 december 2013 een keuze voor een model hebben gemaakt. In de tweede helft van 2013 deed DNB onderzoek naar de manier waarop pensioenfondsen zich voorbereiden op de wijzigingen in de governance. Ook onderzocht DNB hoe ver ze met de invoering van de nieuwe modellen zijn. DNB verwacht dat fondsen hun totaalpakket van wijzigingen in de governance vóór 1 april 2014 hebben voorgelegd. Dat wil zeggen, de voorgenomen wijzigingen in de statuten en alle meldingsformulieren die horen bij de voorgenomen benoemingen. Het bestuur besloot in haar vergadering van 4 december 2013 tot voortzetting van het paritaire model vanaf 1 juli 2014. De huidige bestuursvorm functioneert goed. Er is dan ook geen behoefte aan grote wijzigingen in de huidige bestuursvorm. Het bestuur stelde een aantal criteria vast welke voor het pensioenfonds belangrijk zijn bij de keuze van een passend bestuursmodel. Het bestuur ziet als nadeel van een onafhankelijke of externe bestuurder, dat het de afstand tussen de aangesloten ondernemingen en het pensioenfonds vergroot. Het paritair model is mede daarom de voorkeuroptie van het bestuur. Het Intern Toezicht wil het bestuur ook voortzetten in de huidige vorm van de visitatiecommissie. Wel wordt de visitatie straks jaarlijks in plaats van eenmaal per drie jaar zoals nu. Pensioenstelsel AOW-leeftijd in stappen omhoog De AOW-leeftijd gaat in stappen omhoog naar 67 jaar. Dit is al in wetgeving vastgelegd. De overheid wil de verhoging versneld invoeren tot 67 jaar in 2021. Medio april was er echter nog geen wetsvoorstel ingediend in de Tweede Kamer.


Verhoging pensioenrichtleeftijd van 65 jaar naar 67 jaar Per 1 januari 2014 is de pensioenrichtleeftijd verhoogd naar 67 jaar. Daarna is de pensioenrichtleeftijd gekoppeld aan de levensverwachting. Een verdere verhoging gaat met stappen van één jaar. De komende jaren ligt de fiscale pensioenrichtleeftijd daarmee hoger dan de AOW-leeftijd. Verlaging opbouwpercentage Door de Wet verhoging AOW- en pensioenrichtleeftijd zijn per 1 januari 2014 de maximale opbouwpercentages met 0,1% verlaagd. Voor middelloon geldt een maximaal opbouwpercentage van 2,15% en voor eindloon 1,9%. De opbouwpercentages gaan per 1 januari 2015 naar verwachting nog verder omlaag. Het kabinet bereikte hierover in december 2013 een akkoord met enkele oppositiepartijen. Het akkoord in het kort: het fiscaal maximale opbouwpercentage wordt 1,875% voor middelloonregelingen en 1,657% voor eindloon; l er komt een bovengrens voor het tweede pijlerpensioen van €100.000; l er moet premieverlaging worden gerealiseerd; DNB gaat daar op toezien; l de positie van zelfstandigen wordt versterkt; l de mogelijkheid van inzet van het werknemersdeel in de pensioenpremie voor de aflossing van de hypotheekschuld l op de eigen woning wordt verkend; er komt een brede dialoog over de toekomst van ons pensioenstelsel. De SER wordt om advies gevraagd en betrekt l hierbij de relatie tussen de vermogensopbouw voor pensioen, zorg en de eigen woning. Hierdoor versoberen in de komende jaren nagenoeg alle pensioenregelingen. Is één pensioenleeftijd in de pensioenregeling mogelijk? De ingangsdatum van de AOW-uitkering loopt steeds meer uit de pas met de pensioenleeftijd van de aanvullende pensioenregeling. Het gevolg kan zijn dat er binnen een regeling een pensioen aanwezig is dat ingaat op 65-jarige leeftijd, een pensioen dat ingaat op 67-jarige leeftijd en in de toekomst mogelijk een pensioen dat ingaat op hogere leeftijd. Er is discussie geweest of de pensioenleeftijd collectief gewijzigd kon worden en één pensioenleeftijd gehanteerd wordt voor het gehele pensioen. Staatssecretaris Klijnsma heeft aangegeven dat dit kan. De aanspraken moeten dan wel actuarieel neutraal worden omgezet, en terugzetten naar 65 jaar moet reglementair mogelijk zijn. DNB schaarde zich achter dit standpunt van Klijnsma. KPPN heeft de pensioenregeling met ingang van 1 januari 2014 in overeenstemming gebracht met de geldende nieuwe weten regelgeving. Definitieve inhoud nieuw FTK nog niet bekend De eerste stap in de herziening van het pensioenstelsel is de verhoging van de AOW en pensioenrichtleeftijd. De tweede stap is het schokbestendig maken van de pensioencontracten. De financiële regels voor pensioenen liggen vast in het financieel toetsingskader (FTK). Het FTK is onderdeel van de Pensioenwet. De planning is dat per 1 januari 2015 een nieuw FTK van kracht wordt. In de zomer van 2013 hield staatssecretaris Klijnsma een consultatie over een voorontwerp voor het nieuwe FTK. Er werd een scheiding tussen nominale en reële contracten voorgesteld. Na de consultatie koos staatssecretaris Klijnsma alsnog voor één FTK, een tussenvariant. De tussenvariant, ook wel FTK1+ genoemd, is te omschrijven als een FTK met het nominale contract zoals we dat nu kennen als uitgangspunt. Zo wil Klijnsma ervoor zorgen dat pensioenfondsen oude rechten niet hoeven in te varen in het nieuwe contract. De stand van zaken eind 2013 was dat het voorstel verder zou worden uitgewerkt. Begin april 2014 werd duidelijk dat het kabinet bij hervorming van het huidige 'nominale' pensioenstelsel blijft.


Nieuwe UFR gekoppeld aan marktrente Het kabinet wil met de invoering van het nieuwe FTK in 2015 ook een nieuwe UFR-methode (Ultimate Forward Rate) invoeren voor pensioenfondsen. De UFR is de benadering van de marktrente voor looptijden van meer dan 20 jaar. De Commissie UFR bracht een advies uit over drie onderdelen van de UFR-methode. Het kabinet wil dit advies overnemen in het nieuwe FTK. De commissie wil de UFR niet meer als een vaste rente definiëren, maar koppelen aan een voortschrijdend gemiddelde marktrente (forward rente). Een voordeel hiervan is dat geen onduidelijkheid meer bestaat of en hoe dit niveau in de toekomst bijgesteld wordt. De methodiek van de commissie UFR heeft ook nadelen; het is erg ingewikkeld. Ook is het onduidelijk in hoeverre het renterisico voor pensioenfondsen nog af te dekken (hedgen) is en of een variabele UFR niet onnodig ten koste gaat van stabiliteit. De UFR beweegt nu immers ook mee met marktrentes. Na het advies en het besluit van Klijnsma besloot Europa eind oktober vrij onverwacht en definitief dat verzekeraars vanaf 1 januari 2016 een vaste UFR van 4,2% moeten hanteren. De STAR pleitte er eind november daarom voor om ook voor Nederlandse pensioenfondsen aan te sluiten bij de Europese vaste UFR. Ultimate Forward Rate (UFR) blijft ongewijzigd tot invoering nieuw FTK De UFR wordt ook in 2014 op basis van de huidige rekenregels toegepast. Het bestuur volgt de ontwikkelingen in 2014 op de voet en onderneemt actie waar nodig. Europa Financial Transaction Tax (FTT) De Europese Commissie wil een financiële transactiebelasting (FTT) invoeren. Zo wil zij de financiële sector dwingen bij te dragen aan het herstel van de crisis. Nederland doet hier vooralsnog niet aan mee. Minister Dijsselbloem denkt dat de extra belasting grote gevolgen heeft voor de risico's die fondsen nemen en voor de hoogte van de Nederlandse pensioenuitkeringen. Daarom wil Nederland het voorstel graag aangepast zien. Een groep van 11 landen heeft er voor gekozen om via de weg van "enhanced cooperation" de FTT in te voeren. Frankrijk en Italië heffen al een transactietaks voor bedrijven met het hoofdkantoor in deze landen. Dit raakt ook aandelen die op de Amsterdamse beurs genoteerd staan. Diverse onderwerpen Invoering SEPA/IBAN SEPA staat voor 'Single Euro Payments Area'. SEPA is een initiatief van de Europese Unie en de gezamenlijke Europese banken om te komen tot harmonisatie van het betalingsverkeer in euro's binnen Europa. Hierdoor verandert onder andere het huidige bankrekeningnummer in een IBAN-nummer. Uiterlijk op 1 februari 2014 moest iedereen in Nederland zijn overgestapt op de nieuwe standaarden. De grote pensioenfondsen moesten al op 1 juli 2013 zijn overgestapt. Volgens DNB moesten alle pensioenfondsen op 1 november 2013 klaar zijn met de SEPA migratie. De pensioenadministratiesystemen van Syntrus Achmea voldeden hieraan.


PENSIOENPARAGRAAF Beschrijving van de pensioenreglementen De beschrijving van de pensioenregelingen is opgenomen in de toelichting op de balans op pagina 46.


BELEGGINGENPARAGRAAF Algemeen Het rendement van de beleggingen van de Stichting is uitgekomen op minus 0,1%. Dit is het totaal van direct rendement (rente en dividend) en (al dan niet gerealiseerde) koersresultaten. Het afdekken van het valutarisico (op USD, AUD, CAD, NOK, GBP en SEK) beïnvloedde het resultaat positief met + 2,56%. Het netto rendement op de beleggingen was dus minus 0,1% en was daarmee 4,4% slechter dan de benchmark (4,3%). Het beleggingsresultaat over 2013 heeft geleid tot een daling van de waarde van de beleggingsportefeuille (exclusief liquide middelen). Mede door de bijstorting is de waarde van de beleggingsportefeuille gestegen van € 404,1 mln. ultimo 2012 tot € 404,3 mln. ultimo 2013. De vastrentende portefeuille liet een verlies zien van 4,67% (voor valuta afdekking), veroorzaakt door de gestegen rente en een slecht resultaat in opkomende markten door uitstroom van kapitaal uit die gebieden. Aandelen "global" lieten een positief resultaat zien, maar dit bleef sterk achter bij de benchmark. Het rendement op aandelen opkomende markten was negatief, evenals het rendement op onroerend goed. Beleggingsbeleid De algemene doelstelling van de Stichting is om te voldoen aan de toekomstige pensioenverplichtingen. Het beleid is gericht op het behalen van een bevredigend rendement, rekening houdend met de risico's verbonden aan de diverse beleggingscategorieën. De middelen van de Stichting worden verkregen uit de financiering door de aangesloten ondernemingen en door deelnemers (premie-inkomsten) en uit de inkomsten uit beleggingen. Het bestuur geeft de vermogensbeheerder de bandbreedtes aan waarbinnen in zakelijke waarden (hoger risico met hoger verwacht rendement) en vastrentende waarden (minder risico met lager verwacht rendement) mag worden belegd. Het gaat daarbij om de afweging tussen rendement en risico. Daarnaast beheert de vermogensbeheerder een vastgoedportefeuille, bestaande uit drie vastgoedfondsen. Onderstaand schema toont de samenstelling van de portefeuille per eind 2013 en 2012 inclusief liquide middelen, zowel in bedragen als in percentages. (Bedragen in miljoenen €)

2013 €

2 012 %

€

%

Vastgoed beleggingen

34,2

8, 5

35,9

8,9

Aandelen

92,6

22,9

80,9

20,0

252,5

62,4

270,7

67,0

3,8

0 ,9

1,7

0,4

21,3

5,3

15,0

3,7

Vastrentende waarden Derivaten (activa) Overige beleggingen Subtotaal beleggingen

404,4

404,2

Derivaten (passiva)

-0,1

-

-0,1

-

Totaal beleggingen

404,3

100,0

404,1

100,0

Liquide middelen pensioenrekening Totaal

3,2

2,0

407,5

406,1


Het onderstaande schema toont het rendement (excl. kosten) per beleggingscategorie ten opzichte van het benchmark rendement.

Aandelen Global

Portefeuille

Benchmark

2013

2013

9,8%

2 1,9%

Aandelen Emerging markets

-11,7%

-6,5%

Vastrentende waarden

-4,7%

-4,2%

Vastgoed

-1,4%

Hedgefondsen

6,0% *)

n.v.t.

8,4%

Totale portefeuille

-0,1%

4,3%

Excl. valutahedge

-2,7%

1,7%

Gemiddeld totaal rendement

*) Streefrendement. In 2013 heeft het bestuur de eerste stappen gezet om te zien of de samenstelling van de beleggingsportefeuille dient te worden aangepast om minder grote schommelingen tussen het rendement en de benchmark te laten ontstaan. Toelichting rendement De aandelenportefeuille "Aandelen global" betreft een aandelenfonds dat gericht is op rendement op lange termijn en daardoor belegt in solide sectoren zoals energie, pharma, consumentenproducten en financiële instellingen, waarbij in totaal belegd wordt in een beperkt aantal fondsen. Door deze selectie wordt een lager risico beoogd. Het belang in deze sectoren is relatief hoger (overweging) dan de benchmark, terwijl het belang in bijvoorbeeld de sector informatietechnologie lager (onderweging) is dan de benchmark. Qua rendement hebben de eerst genoemde sectoren slechter gepresteerd dan de overall (rendements)benchmark terwijl bijvoorbeeld informatietechnologie beter heeft gepresteerd. Over het geheel genomen bleef daardoor het rendement van de aandelen portefeuille achter bij de benchmark. Het rendement op aandelen emerging markets was negatief door uitstroom uit deze markten met name door de beperking van de liquiditeitsverruimende maatregelen in Amerika. Het resultaat bleef achter bij de benchmark door de afwijkende samenstelling van het beleggingsfonds en verliezen op valuta in de verschillende landen, die niet afgedekt worden wegens de relatief geringe omvang. Het negatieve rendement op vastrentende waarden is vooral te wijten aan negatieve resultaten op de Canadese, Australische obligatie positie en de emerging markets fondsen. Ook hier was sprake van valuta verliezen. Het resultaat op vastgoed was negatief, voornamelijk door afwaarderingen in de aangehouden portefeuilles. Met de vermogensbeheerder zijn afspraken gemaakt om de posities geleidelijk af te bouwen.


FINANCIËLE PARAGRAAF De actuaris concludeert in zijn rapport, dat de Stichting bij toetsing aan het FTK een dekkingstekort heeft. De dekkingsgraad op basis van het FTK is gestegen van 93,6% ultimo 2012 naar 97,1% ultimo 2013. Actuariële analyse van het resultaat De samenstelling van het resultaat over 2013 en 2012 blijkt uit het volgende overzicht (x € 1.000): 2013

Resultaat op beleggingen (incl. wijziging rentetermijnstructuur) Resultaat premies en koopsommen Resultaat op risicoherverzekering Resultaat op sterfte Resultaat op arbeidsongeschiktheid Resultaat op mutaties/diversen Aanpassing overlevingstafels Aanpassing ervaringscijfers Overige resultaten Resultaat

2012

9.827 6.508 -27 -315 190 330 -884 -6

5.939 3.488 -22 -627 -130 1.265 -4.298 -185

15.623

5.430

Bespreking resultaat Beleggingen In het resultaat op beleggingen zijn enerzijds de directe en indirecte beleggingsopbrengsten opgenomen. Anderzijds is opgenomen de benodigde interest op de technische voorzieningen, waarbij van de éénjaarsrente in de rentetermijnstructuur per 31 december 2012 is uitgegaan (0,351%). Onder dit resultaat is het effect opgenomen van de wijziging van de rentetermijnstructuur van 31 december 2012 naar 31 december 2013. Dit betreft de door DNB gepubliceerde rentetermijnstructuur ultimo boekjaar op basis van een driemaandsgemiddelde met toepassing van de Ultimate Forward Rate. Premies en koopsommen Het resultaat op premiebijdragen is het verschil tussen aan de ene kant de bijdragen zoals deze van de werkgevers en werknemers in het boekjaar zijn ontvangen en aan de andere kant het voor de opbouw van de pensioenaanspraken en pensioenrechten benodigde bedrag. Dit heeft geleid tot een positief resultaat op premies en koopsommen. Risicoherverzekering Het kortlevenrisico (ook wel overlijdensrisico genoemd) betreft het risico dat de totale schade (in de vorm van nieuw uit te keren nabestaandenpensioenen en wezenpensioenen) als gevolg van het overlijden van deelnemers meer bedraagt dan de verwachte schade, uitgaande van de overlevingsgrondslagen van het fonds. Het fonds heeft een deel van het overlijdensrisico door middel van een zogenaamd stop-loss contract herverzekerd bij een verzekeringsmaatschappij. Conform het herverzekeringscontract dekt de verzekeringsmaatschappij de schade die uitkomt boven een bepaalde grens (eigen behoud). Tot die grens is de schade voor rekening van het fonds. De grens is vastgesteld op 200% van de verwachte schade.


Sterfte Het sterfteresultaat bestaat uit het saldo van de op basis van de door het fonds gehanteerde sterftegrondslagen verwachte wijziging van de technische voorzieningen en de feitelijk waargenomen wijziging van de technische voorzieningen uit hoofde van sterfte. Dit heeft geleid tot een negatief resultaat op sterfte in het boekjaar. Arbeidsongeschiktheid De in verband met het arbeidsongeschiktheidrisico vastgestelde risicopremie is toegevoegd aan de voorziening invaliditeitsrisico's. De mutaties in de technische voorzieningen voor risico van het fonds door invalidering en revalidering worden gesaldeerd met de voorziening invaliditeitsrisico's. De voorziening invaliditeitsrisico's is gemaximeerd op 5% van de totale loonsom van de deelnemers. De voorziening zal minimaal gelijkgesteld worden aan tweemaal de risicopremie voor invaliditeitsrisico's. Mutaties/diversen Het resultaat op mutaties/diversen bestaat met name uit de resultaten op uitkeringen en correcties. Aanpassing ervaringscijfers De voor het pensioenfonds gehanteerde correctiefactoren op de gebruikte tafel zijn per 31 december 2013 aangepast. De correctiefactoren, inkomensklasse 'Hoog' volgens het Mercer-model 2010 zijn aangepast naar inkomensklasse 'Hoog' volgens het Mercer-model 2012. Het effect van de aanpassing is onder de post aanpassing ervaringscijfers verantwoord. Toeslagverlening De door de aangesloten ondernemingen verschuldigde totale werkgeversbijdrage aan de pensioenregeling bevat geen component voor toeslagverlening. De kosten van een mogelijke toeslagverlening komen geheel ten laste van het fonds. In 2013 is geen toeslag verleend.


RISICOPARAGRAAF Risicobeheersing en -beleid Het bestuur heeft zijn beleid verwoord in de ABTN. Algemene leidraad voor het uitvoeren van zijn beheertaken is risicomijdend operationeel management. In 2012 en 2013 heeft het bestuur met behulp van een externe adviseur de risico's geïnventariseerd volgens de FIRM risico-inventarisatie-methode waarbij onder meer een indeling is gemaakt naar de hoogte van de risico's, de mogelijke impact en de te nemen beheersmaatregelen. In grote lijnen kunnen de risico's worden onderverdeeld in financiële (bijvoorbeeld rente- en valutarisico) en niet-financiële risico's (bijvoorbeeld uitbestedingsrisico en risico's in verband met de besluitvorming). Vervolgens zijn per risicocategorie, met behulp van een risicomatrix, de beheersingsmaatregelen geformuleerd en de wijze waarop die periodiek zullen worden opgevolgd. Tevens zijn noodzakelijke procedures opgesteld. Binnen het bestuur heeft een bestuurslid de taak van risicomanager op zich genomen. Gedurende het jaar is uitvoering gegeven aan de opgestelde procedures.


TOEKOMSTPARAGRAAF In 2011 is de dekkingsgraad tot onder de minimum vereiste dekkingsgraad van 104,2% gedaald en heeft het fonds een herstelplan opgesteld. Het herstelplan loopt af op 31 juli 2014. Met de werkgevers is jaarlijks overleg over mogelijke bijstorting indien het herstelpad naar 31 juli 2014 niet gehaald mocht worden. In april 2013 hebben de werkgevers een bijstorting van € 2 mln. gedaan, zijnde het tekort per 31 december 2011. De werkgevers hebben in 2014 een extra bijstorting van € 13,6 mln. toegezegd en betaald om het tekort per eind 2012 te dekken. Omdat het fonds per 31 december 2013 onder de minimale dekkingsgraad volgens het kritische herstelpad zat, is de werkgever verzocht om € 6 mln. bij te storten. Voor het eventueel resterende tekort per 31 juli 2014 zal eveneens een extra bijstorting van de werkgevers gevraagd worden. Indien onvoldoende bijstorting verkregen kan worden zal het fonds tot korten moeten overgaan. De geldende uitvoeringsovereenkomst en de daarbij behorende financieringsovereenkomst zijn onverminderd van kracht. Behoudens eventuele tussentijdse wijzigingen zullen deze overeenkomsten gelden tot en met 31 december 2015. Gezien de onzekerheid op de financiële markten en met name in de Eurozone is het moeilijk om uitspraken over rendementen op de beleggingen in 2014 te doen. Het jaar 2014 zal in het teken staan van het verloop van de dekkingsgraad, die grotendeels afhankelijk is van de ontwikkeling van de beleggingsportefeuille en van de rente op de kapitaalmarkt en de daarvan afgeleide actuele rentetermijnstructuur. Per 1 januari 2014 is de pensioenregeling aangepast, om te blijven voldoen aan de door de fiscus gestelde voorwaarden voor een eindloonregeling. De aanpassing heeft betrekking op een verlaging van het opbouwpercentage van 2,0% naar 1,9% en een verhoging van de pensioenleeftijd van 65 jaar naar 67 jaar. Deze regeling geldt in principe alleen voor de opbouw in 2014. Naar verwachting zal in 2014 een aangepaste pensioenregeling aangekondigd worden, die effectief zal worden per 1 januari 2015. Verder zal in de loop van 2014 een nieuwe bestuurssamenstelling tot stand komen, mogelijk met externe deskundigen. Als gevolg van de Wet Versterking Bestuur Pensioenfondsen zullen de taken, samenstelling en de omvang van de verantwoordingsorgaan per 1 juli 2014 veranderen. Gelijktijdig zal de huidige deelnemersraad verdwijnen. Het bestuur beoogt het risico op de beleggingen te beperken, wat naar verwachting zal leiden tot aanpassingen in de beleggingsportefeuille. Gedacht wordt om op onderdelen over te gaan van actief naar passief beheer. In verband met de beoogde aanpassing, zal in 2014 een ALM studie worden uitgevoerd.

Rotterdam, 27 mei 2014

B.C. Doets voorzitter

Overige bestuursleden: Namens de werkgevers: A.F. Meeusen R. de Graaf P.M.J. Thomassen Namens de deelnemers: E. Droste D.J. Kraan R.J. van der Velden


JAARREKENING


1 BALANS PER 31 DECEMBER 2013 (na verwerking van het resultaat) (in duizenden euro's)

31 december 2013

31 december 2012

ACTIVA Beleggingen voor risico pensioenfonds (1)

404.355

404.247

Vorderingen en overlopende activa

(2)

5

174

Liquide middelen

(3)

3.209

1.983

407.569

406.404

PASSIVA Stichtingskapitaal en reserves

(4)

-12.111

-27.734


(5)

417.887

433.020

Overige schulden en overlopende passiva

(6)

1.793

1.118

407.569

406.404


2

STAAT VAN BATEN EN LASTEN OVER 2013

(in duizenden euro's) 2013

2012

Premiebijdragen van werkgevers en werknemers

(7)

19.768

17.291

Beleggingsresultaten risico pensioenfonds

(8)

-1.480

38.216

Pensioenuitkeringen

(9)

-16.908

-16.888

Mutatie technische voorzieningen

(10)

Pensioenopbouw Rentetoevoeging Onttrekkingen voor pensioenuitkeringen Onttrekkingen voor uitvoeringskosten Wijziging marktrente Wijziging actuariële grondslagen Overige wijzigingen Mutatie overige technische voorzieningen

-12.178 -1.512 16.935 75 12.826 -884 -12

-12.633 -6.149 16.912 73 -26.101 -4.298 280

15.250 -117

-31.916 -103 15.133

-32.019

Herverzekeringen

(11)

-27

-22

Pensioenuitvoerings- en administratiekosten

(12)

-857

-963

Diverse baten (en lasten)

(13)

-6

-185

15.623

5.430

15.623

5.430

Resultaat Bestemming saldo Mutatie solvabiliteitsreserve


3

KASSTROOMOVERZICHT 2013

(in duizenden euro's) Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de directe methode. 2013

2012

Kasstroom uit pensioenactiviteiten Premiebijdragen van werkgevers en werknemers Pensioenuitkeringen Herverzekeringen Pensioenuitvoerings- en administratiekosten Diverse baten (en lasten)

19.934 -16.882 870 -849 -187

Netto-ontvangst /

17.415 -16.875 -1.089 -53 2.886

-602

Kasstroom uit beleggingsactiviteiten Verkopen beleggingen Aankopen beleggingen Directe opbrengsten Overige mutaties beleggingen (incl. derivaten) Kosten vermogensbeheer

214.941 -215.906 6.139 -5.034 -1.800

Netto-ontvangst / Per saldo ontvangen

311.053 -316.877 5.015 3.295 -1.556 -1.660

930

1.226

328

Samenstelling geldmiddelen 2013

2012

Liquide middelen per 1 januari

1.983

1.655

Mutatie liquide middelen

1.226

328

Liquide middelen per 31 december

3.209

1.983


4

GRONDSLAGEN VOOR WAARDERING EN RESULTAATBEPALING

Algemeen Het doel van De Stichting Kuwait Petroleum Pensioenfonds Nederland, statutair gevestigd te 's-Gravenhage, is het nu en in de toekomst uitvoeren van de pensioenovereenkomst op basis van de uitvoeringsovereenkomst en de daarvan deel uitmakende pensioenreglementen, waaronder het doen van opgave van pensioenaanspraken aan deelnemers en andere aanspraakgerechtigden en het verstrekken van uitkeringen aan pensioengerechtigden, zijnde gepensioneerden en nabestaanden ter zake van ouderdom en overlijden; en arbeidsongeschikte deelnemers. Deze doelstelling is nader uitgewerkt in onder andere de statuten, het pensioenreglement, de uitvoeringsovereenkomst en de Actuariële en Bedrijfstechnische Nota van De Stichting Kuwait Petroleum Pensioenfonds Nederland. De activiteiten van De Stichting betreffen het uitvoeren van de regeling ouderdomspensioen, partnerpensioen, wezenpensioen en arbeidsongeschiktheidspensioen voor haar deelnemers en pensioengerechtigden. Deelnemers van De Stichting betreffen de daarvoor in aanmerking komende werknemers van de in Nederland gevestigde ondernemingen van Kuwait Petroleum Corporation en daaraan gelieerde ondernemingen, voor zover door het pensioenreglement toegelaten en voor zover tussen deze ondernemingen en de Stichting een uitvoeringsovereenkomst is gesloten. Het kortlevenrisico is op stop-loss basis in herverzekering gegeven. De overige risico’s worden in eigen beheer gehouden. Alle bedragen zijn vermeld in duizenden euro's. Voor de verklaring van de afkortingen wordt verwezen naar bijlage 2. Overeenstemmingsverklaring De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen zoals deze zijn opgenomen in Titel 9, Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek en met inachtneming van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving en dan in het bijzonder RJ 610 pensioenfondsen.

Schattingswijziging technische voorzieningen De voor het pensioenfonds gehanteerde correctiefactoren op de gebruikte tafel zijn per 31 december 2013 aangepast. De correctiefactoren, inkomensklasse 'Hoog' volgens het Mercer-model 2010 zijn aangepast naar inkomensklasse 'Hoog' volgens het Mercer-model 2012. Het effect van de aanpassing is onder de post Wijziging actuariële grondslagen verantwoord in de staat van baten en lasten en bedraagt 884. De vergelijkende cijfers zijn niet aangepast.

GRONDSLAGEN VOOR DE WAARDERING VAN ACTIVA EN PASSIVA Algemeen Beleggingen en pensioenverplichtingen worden gewaardeerd op reële waarde. Overige activa en passiva worden gewaardeerd op geamortiseerde kostprijs, tenzij anders is vermeld. Voor zover noodzakelijk, wordt op activa een voorziening voor oninbaarheid in mindering gebracht.


Schattingen en veronderstellingen De opstelling van de jaarrekening in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW vereist dat het bestuur oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen, en van baten en lasten. De schattingen en hiermee verbonden veronderstellingen zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden en verschillende andere factoren die gegeven de omstandigheden als redelijk worden beschouwd. De uitkomsten hiervan vormen de basis voor het oordeel over de boekwaarde van activa en verplichtingen die niet op eenvoudige wijze uit andere bronnen blijkt. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien, indien de herziening alleen voor die periode gevolgen heeft, of in de periode van herziening en toekomstige perioden, indien de herziening gevolgen heeft voor zowel de verslagperiode als toekomstige perioden. Verwerking van activa en passiva Een actief wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen naar het pensioenfonds zullen toevloeien en de waarde daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Een verplichting wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de afwikkeling daarvan gepaard zal gaan met een uitstroom van middelen en de omvang van het bedrag daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Baten worden in de staat van baten en lasten opgenomen wanneer een vermeerdering van het economische potentieel, samenhangend met een vermeerdering van een actief of een vermindering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, en waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Lasten worden verwerkt wanneer een vermindering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermindering van een actief of een vermeerdering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, en waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Indien een transactie ertoe leidt dat alle of nagenoeg alle toekomstige economische voordelen en alle of nagenoeg alle risico's met betrekking tot een actief of een verplichting aan een derde zijn overgedragen, wordt het actief of de verplichting niet langer in de balans opgenomen. Verder worden activa en verplichtingen niet meer in de balans opgenomen vanaf het tijdstip waarop niet meer wordt voldaan aan de voorwaarden van waarschijnlijkheid van de toekomstige economische voordelen en betrouwbaarheid van de bepaling van de waarde. Dit betekent dat transacties worden verwerkt op transactiedatum en niet op afwikkelingsdatum.

Securities lending Het fonds neemt deel aan een securities lending programma, waarbij bepaalde effecten voor een korte periode worden uitgeleend aan andere marktpartijen. Beleggingen die in het kader van een securities lending contract worden uitgeleend, blijven deel uitmaken van de balans en worden gewaardeerd conform de grondslag voor waardering en resultaatbepaling zoals die geldt voor beleggingen. De beurswaarde van de door Kasbank gestelde zekerheid, in de vorm van pandrecht op daartoe aangewezen effecten is tenminste gelijk aan de beurswaarde van de uitgeleende effecten vermeerderd met een bepaalde marge. De marge bestaat uit 5% voor zover de zekerheid bestaat uit aandelen en 2,5% voor zover de zekerheid bestaat uit obligaties. De vergoeding ontvangen voor securities lending wordt volgens het toerekenbeginsel over de looptijd van de desbetreffende transacties verantwoord en in de rentebaten of -lasten verwerkt.


Saldering van een actief en een verplichting Een financieel actief en een financiële verplichting worden gesaldeerd als nettobedrag in de balans opgenomen indien sprake is van een wettelijke of contractuele bevoegdheid om het actief en de verplichting gesaldeerd en gelijktijdig af te wikkelen en bovendien de intentie bestaat om de posten op deze wijze af te wikkelen. De rentebaten en rentelasten, die samenhangen met de gesaldeerd opgenomen financiële activa en financiële verplichtingen worden eveneens gesaldeerd opgenomen.

Verwerking van waardeveranderingen van beleggingen Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen gerealiseerde en ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen. Alle waardeveranderingen van beleggingen, inclusief valutakoersverschillen, worden als beleggingsopbrengsten in de rekening van baten en lasten opgenomen. Conform artikel 146 Pensioenwet wordt geen herwaarderingsreserve aangehouden voor de ongerealiseerde waardeveranderingen.

Vreemde valuta Activa en verplichtingen in vreemde valuta worden omgerekend naar de rapporteringsvaluta euro tegen de koers per balansdatum. Deze waardering is onderdeel van de waardering tegen reële waarde. Baten en lasten voortvloeiende uit transacties in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koers per transactiedatum. De belangrijkste vreemde valuta en hun koersen ten opzichte van de Euro zijn: 31-12-2013

US dollar Britse pond Japanse yen Zweedse kroon Hong kong dollar Mexicaanse peso Australische dollar Canadese dollar Zwitserse frank Zuid-Afrikaanse Rand Noorse kroon

31-12-2012

1,38 0,83 144,83 8,85 10,68 18,05 1,54 1,46 1,23 14,43 8,36

1,32 0,81 114,00 8,57 10,22 17,12 1,27 1,31 1,21 11,19 7,34

Beleggingen Algemeen De beleggingen worden gewaardeerd op reële waarde. Slechts indien de reële waarde van een belegging niet betrouwbaar kan worden vastgesteld vindt waardering plaats op basis van geamortiseerde kostprijs. Participaties in beleggingsinstellingen, die gespecialiseerd zijn in een bepaald soort beleggingen worden gerubriceerd en gewaardeerd volgens de grondslagen van dat soort beleggingen.

Vastgoedbeleggingen De (niet-beursgenoteerde, indirecte) vastgoedbeleggingen worden gewaardeerd tegen de actuele waarde welke is bepaald op basis van de door de vermogensbeheerder van het fonds afgegeven intrinsieke waarde, zijnde een benadering van de actuele waarde.


Aandelen Beursgenoteerde aandelen en participaties in beursgenoteerde beleggingsinstellingen zijn gewaardeerd tegen de per balansdatum geldende beurskoers. Niet aan een beurs genoteerde fondsen zijn gewaardeerd tegen de actuele waarde op basis van de door de vermogensbeheerder van het fonds afgegeven intrinsieke waarde, zijnde een benadering van de actuele waarde.

Vastrentende waarden Beursgenoteerde vastrentende waarden en participaties in beursgenoteerde beleggingsinstellingen zijn gewaardeerd tegen de per balansdatum geldende beurskoers, verhoogd met de lopende interest. Niet aan een beurs genoteerde fondsen zijn gewaardeerd tegen de actuele waarde op basis van de door de vermogensbeheerder van het fonds laatste afgegeven intrinsieke waarde zijnde een benadering van de actuele waarde.

Derivaten Derivaten worden gewaardeerd op reële waarde, te weten de relevante marktnotering of, als die er niet is, de waarde die wordt bepaald met behulp van marktconforme en toetsbare waarderingsmodellen. Positieve posities uit hoofde van derivatencontracten ultimo verslagjaar worden gepresenteerd onder derivaten als onderdeel van de beleggingen. Negatieve posities uit hoofde van derivatencontracten ultimo verslagjaar worden gepresenteerd onder schulden en overlopende passiva.

Overige beleggingen Onder overige beleggingen worden opgenomen die beleggingen die niet als een van de hiervoor opgesomde beleggingen geclassificeerd kunnen worden, dit zijn de hedge funds. Tevens worden onder de overige beleggingen opgenomen nog af te wikkelen beleggingstransacties en liquide middelen die beheerd worden door de vermogensbeheerder. De overige beleggingen worden gewaardeerd tegen intrinsieke waarde zijnde een benadering van de marktwaarde. De liquide middelen, beleggingsvorderingen en schulden worden tegen geamortiseerde kostprijs gewaardeerd.

Vorderingen en overlopende activa Vorderingen worden opgenomen tegen de reële waarde van de tegenprestatie, gewoonlijk de geamortiseerde kostprijs. Een voorziening wordt getroffen op de vorderingen op grond van verwachte oninbaarheid.

Stichtingskapitaal en reserves Solvabiliteitsreserve De solvabiliteitsreserve houdt rekening met de financiële positie en de aard en omvang van de risico’s die het fonds loopt. Deze reserve is bedoeld voor het opvangen van de verzekeringstechnische risico’s en beleggingsrisico’s. De solvabiliteitsreserve is gerelateerd aan de grens van het vereist eigen vermogen dat wordt bepaald onder de solvabiliteitseisen. Het jaarresultaat zal toegevoegd of onttrokken worden aan de solvabiliteitsreserve zolang het vereist eigen vermogen niet bereikt is.


Vrije reserve De vrije reserve geeft het deel van de reserve weer dat boven de grens ligt van het vereist eigen vermogen. Deze reserve is bestemd voor het waarborgen van een structurele gezonde financiële positie en deze is bestemd, daar waar het bestuur (jaarlijks) besluit, voor het waarborgen van eventuele toekomstige toeslagen. Het totale jaarlijkse resultaat wordt na aftrek van de benodigde toevoeging aan de solvabiliteitsreserve toegevoegd aan de vrije reserve.

Technische voorzieningen Voorziening pensioenverplichtingen De voorziening pensioenverplichtingen wordt gewaardeerd op actuele waarde (marktwaarde). De actuele waarde wordt bepaald op basis van de contante waarde van de beste inschatting van toekomstige kasstromen die samenhangen met de op balansdatum onvoorwaardelijke pensioenverplichtingen. Onvoorwaardelijke pensioenverplichtingen zijn de opgebouwde nominale aanspraken en de onvoorwaardelijke (toezeggingen tot) toeslagen. De waardering van de voorziening pensioenverplichtingen heeft plaatsgevonden op basis van navolgende actuariële grondslagen. Rekenrente Dit betreft de door DNB gepubliceerde rentetermijnstructuur ultimo boekjaar op basis van een driemaandsgemiddelde met toepassing van de Ultimate Forward Rate. Sterftekansen Conform de AG Prognosetafel 2012-2062, startjaar 2014, met toepassing van leeftijds- en geslachtsafhankelijke correctiefactoren die zijn gebaseerd op de inkomensklasse 'Hoog' volgens het Mercer-model 2012 (2012: 'Hoog' volgens het Mercer-model 2010) en zijn afgeleid van de door het CBS gepubliceerde levensverwachting. Leeftijdsverschil man-vrouw Om de voorziening te berekenen wordt de man verondersteld drie jaar ouder te zijn dan de vrouw. Voorziening voor toekomstige excassokosten In de technische voorzieningen is een opslag voor excassokosten opgenomen van 1,5%. Latent wezenpensioen De technische voorziening voor het latente wezenpensioen bedraagt 5% van de technische voorziening voor het latente partnerpensioen van de actieve en gewezen deelnemers. Overige technische voorzieningen Voorziening Invaliditeitsrisico's De voorziening invaliditeitsrisico’s is een voorziening voor de dekking van het premievrijstellingsrisico bij arbeidsongeschiktheid en de verzekering van het arbeidsongeschiktheidspensioen. Bij invalidering van een deelnemer wordt de contante waarde van de premievrijstelling en het arbeidsongeschiktheidspensioen aan deze voorziening onttrokken en toegevoegd aan de voorziening pensioenverplichtingen. Deze voorziening is gemaximeerd op 5% van de totale loonsom. Overige schulden en overlopende passiva Deze worden gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs.


GRONDSLAGEN VOOR DE RESULTAATBEPALING Algemeen Voor zover niet anders vermeld worden baten en lasten verwerkt in het resultaat van het jaar, waarop zij betrekking hebben. Beleggingsresultaten Onder de directe beleggingsopbrengsten wordt verstaan alle aan het boekjaar toe te rekenen inkomsten uit beleggingen, zijnde dividend van aandelen en de aan het boekjaar toe te rekenen rentebedragen van vastrentende beleggingen. Onder indirecte beleggingsopbrengsten wordt verstaan de verandering in de waarde van beleggingen. Met de directe en indirecte beleggingsopbrengsten zijn verrekend de aan de opbrengsten gerelateerde transactiekosten, provisies en valutaverschillen. Pensioenuitkeringen De pensioenuitkeringen betreffen de aan deelnemers uitgekeerde bedragen inclusief afkopen. De pensioenuitkeringen zijn berekend op actuariële grondslagen en toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. Premies herverzekering Het fonds heeft een deel van het kortlevenrisico herverzekerd bij een verzekeringsmaatschappij. Het kortlevenrisico (ook wel overlijdensrisico genoemd) betreft het risico dat de totale schade (in de vorm van nieuw uit te keren nabestaandenpensioenen en wezenpensioenen) als gevolg van het overlijden van deelnemers meer bedraagt dan de verwachte schade, uitgaande van de overlevingsgrondslagen van het fonds. Het fonds heeft een deel van het overlijdensrisico door middel van een zogenaamd stop-loss contract herverzekerd bij een verzekeringsmaatschappij. Conform het herverzekeringscontract dekt de verzekeringsmaatschappij de schade die uitkomt boven een bepaalde grens (eigen behoud). Tot die grens is de schade voor rekening van het fonds. De grens is vastgesteld op 200% van de verwachte schade. Uitvoeringskosten De pensioenuitvoeringskosten zijn toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben.

GRONDSLAGEN KASSTROOMOVERZICHT Het kasstroomoverzicht is conform de directe methode opgesteld. Er is onderscheid gemaakt tussen kasstromen uit pensioenactiviteiten en beleggingsactiviteiten. In het kasstroomoverzicht zijn alleen de liquide middelen en niet de beleggingsliquiditeiten opgenomen.


5

TOELICHTING OP DE BALANS PER 31 DECEMBER 2013

(in duizenden euro's)

ACTIVA 1. Beleggingen voor risico pensioenfonds

Vastgoed beleggingen Stand per 1 januari 2013 Aankopen/ verstrekkingen Verkopen/ aflossingen Overige mutaties Waardemutaties Stand per 31 december 2013

Aandelen


Overige beleggingen

Derivaten

Totaal

35.932

80.925

270.665

1.594

15.022

404.138

-

20.319

195.546

41

-

215.906

-1.769

-12.075 -331 3.781

-195.415 -979 -17.326

-7.317 9.448

-134 6.344 -6

-214.941 5.034 -5.872

34.163

92.619

252.491

3.766

21.226

404.265


90 404.355

Vastgoed beleggingen Stand per 1 januari 2012 Aankopen/ verstrekkingen Verkopen/ aflossingen Overige mutaties Waardemutaties Stand per 31 december 2012

Aandelen


Derivaten

Overige beleggingen

Totaal

19.105

91.938

237.318

-3.935

22.426

366.852

17.500

3.466

289.165

6.746

-

316.877

-673

-28.026 -348 13.895

-278.168 -510 22.860

-1.217

-4.859 -2.437 -108

-311.053 -3.295 34.757

35.932

80.925

270.665

1.594

15.022

404.138


109 404.247

Negatieve derivatenposities worden opgenomen onder de overige schulden en overlopende passiva. Het pensioenfonds belegt niet in ondernemingen van Kuwait Petroleum Corporation.


Reële waarde Schattingen en veronderstellingen Zoals vermeld in de toelichting zijn de beleggingen van het fonds nagenoeg allemaal gewaardeerd tegen reële waarde per balansdatum en is het over het algemeen mogelijk en gebruikelijk om de reële waarde binnen een aanvaardbare bandbreedte van schattingen vast te stellen. Voor sommige andere financiële instrumenten, zoals beleggingsvorderingen en -schulden, geldt dat de boekwaarde de reële waarde benadert als gevolg van het kortetermijnkarakter van de vorderingen en schulden. De boekwaarde van alle activa en de financiële verplichtingen op balansdatum benadert de reële waarde. Voor het bepalen van de reële waarde van de meerderheid van de financiële instrumenten van het fonds kan gebruik worden gemaakt van marktnoteringen. Echter, bepaalde financiële instrumenten, zoals bijvoorbeeld derivaten zijn gewaardeerd door middel van gebruikmaking van waarderingsmodellen en -technieken, inclusief verwijzing naar de huidige reële waarde van vergelijkbare instrumenten. Directe marktnotering: beursnotering in een actieve markt (waarop geen prijsaanpassingen worden uitgevoerd). Afgeleide marktnotering: geen directe beursnotering maar andere uit de markt waarneembare data danwel een prijs gebaseerd op een transactie in een niet-actieve markt met een niet-significante prijsaanpassing (gebaseerd op aannames en schattingen). Waarderingsmodellen en -technieken: marktwaardebepaling niet gebaseerd op marktdata, maar gebaseerd op aannames en schattingen die de prijs significant beïnvloeden. Op basis van deze indeling kan het volgende onderscheid worden gemaakt: Directe Afgeleide marktnoteringen marktnoteringen

Waarderingsmodellen en technieken

Totaal

Per 31 december 2013 Vastgoed beleggingen Aandelen Vastrentende waarden Derivaten Overige beleggingen

112.687 20.883

92.619 139.804 3.766 -

34.163 343

34.163 92.619 252.491 3.766 21.226

133.570

236.189

34.506

404.265

112.992 14.539

80.925 157.673 1.594 -

35.932 483

35.932 80.925 270.665 1.594 15.022

127.531

240.192

36.415

404.138

Per 31 december 2012 Vastgoed beleggingen Aandelen Vastrentende waarden Derivaten Overige beleggingen


Vastgoedbeleggingen De vastgoed beleggingen betreffen participaties in beleggingsinstellingen van de vermogensbeheerder. Er wordt belegd in Europa. Per balansdatum zijn geen participaties uitgeleend. 31-12-2013

31-12-2012 In %

In %

De vastgoedbeleggingen kunnen als volgt worden gespecificeerd naar valuta: EUR Overige

25.241 8.922

73,9 26,1

25.744 10.188

71,6 28,4

34.163

100,0

35.932

100,0

68.220 24.399

73,7 26,3

56.819 24.106

70,2 29,8

92.619

100,0

80.925

100,0

34.553 14.174 8.496 5.474 3.378 3.193 3.025 2.967 2.874 2.634 2.582 2.052 7.217

37,3 15,3 9,2 5,9 3,7 3,5 3,3 3,2 3,1 2,8 2,8 2,2 7,7

28.779 10.538 7.418 5.611 3.616 3.317 2.365 2.824 2.235 2.332 2.246 1.228 8.416

35,6 13,0 9,2 6,9 4,5 4,1 2,9 3,5 2,8 2,9 2,8 1,5 10,3

92.619

100,0

80.925

100,0

77.603 35.084 139.804

30,7 13,9 55,4

69.884 43.108 157.673

25,8 15,9 58,3

252.491

100,0

270.665

100,0

Aandelen De aandelen betreffen participaties in beleggingsinstellingen. Per balansdatum zijn geen participaties uitgeleend. Specificatie naar markten: Mature markets Emerging markets

Specificatie aandelen naar valuta: USD GBP CHF HKD JPY TWD CAD SEK KRW EUR INR ZAR Overig

Vastrentende waarden Specificatie vastrentende waarden naar soort: Staatsobligaties Inflation linked bonds Obligatiebeleggingsfondsen


31-12-2013

31-12-2012 In %

In %

Specificatie vastrentende waarden naar regio: Europa EU Noord-Amerika Europa niet-EU Pacific Centraal/Zuid-Amerika Azië Overig

136.590 29.641 27.650 26.360 5.952 4.827 21.471

54,1 11,7 11,0 10,4 2,4 1,9 8,5

139.787 44.625 27.796 24.435 16.064 12.522 5.436

51,7 16,5 10,3 9,0 5,9 4,6 2,0

252.491

100,0

270.665

100,0

145.194 28.184 23.838 23.128 19.380 2.577 1.377 1.241 1.225 1.215 5.132

57,4 11,2 9,4 9,2 7,7 1,0 0,6 0,5 0,5 0,5 2,0

143.979 35.169 23.287 23.099 19.046 3.861 2.684 3.502 2.651 2.815 10.572

53,3 13,0 8,6 8,5 7,0 1,4 1,0 1,3 1,0 1,0 3,9

252.491

100,0

270.665

100,0

Specificatie vastrentende waarden naar valuta: EUR USD NOK AUD CAD MXN BRL RUB ZAR MYR Overig

Per balansdatum is er voor 32.013 aan vastrentende waarden uitgeleend. Er is een waarborg in de vorm van stukken ontvangen die een waarde van 33.607 vertegenwoordigt op het moment van ontvangst van de stukken. Derivaten De valutatermijncontracten die op de balansdatum openstaan hebben uitsluitend als doel het afdekken van het valutarisico. Deze contracten kunnen op ieder moment worden aangepast. In 2013 heeft het bestuur besloten de beleggingen in rentederivaten en valutatermijncontracten, met als doel het behalen van extra rendement, te beëindigen. Onderstaande tabel geeft inzicht in de contractomvang van de derivaten en de reële waarde per 31 december 2013: Type contract

Forward EUR-NOK Forward EUR-GBP Forward EUR-CAD Forward EUR-USD Forward EUR-AUD

Contractomvang

26.339 9.906 22.344 55.168 25.224

Activa

Passiva

48 830 1.442 1.536

90 -

3.856

90

De derivaten in de beleggingsfondsen zijn niet in de bovenstaande tabel opgenomen. De actuele waarde is de waarde als het contract ultimo jaar zou worden verkocht of teruggedraaid. De onder de passiva opgenomen derivatenposities zijn verwerkt onder de overige schulden en overlopende passiva.


Onderstaande tabel geeft inzicht in de contractomvang van de derivaten en de reële waarde per 31 december 2012: Type contract

Forward EUR-NOK Forward EUR-GBP Forward EUR-MXN Forward USD-NOK Forward USD-JPY Forward EUR-USD Forward EUR-CHF Forward EUR-SEK Forward SEK-NOK Forward SEK-GBP Forward MXN-USD Interest Rate Swaps

Contractomvang

1.015 14.249 517 48 958 42.171 1.622 10.370 966 117 48 39.612

Activa

Passiva

1 195 1.403 11 6 5 1 81

8 11 2 37 22 2 27

1.703

109

31-12-2013

31-12-2012

Overige beleggingen Hedge funds Liquide middelen Beleggingsdebiteuren en -crediteuren

342 20.852 32

483 9.930 4.609

21.226

15.022

5 -

121 53

5

174

2. Vorderingen en overlopende activa Vordering op werkgevers Overige vorderingen

Alle vorderingen hebben een resterende looptijd van korter dan één jaar. 3. Liquide middelen De liquide middelen betreffen banken in rekening-courant. Bankrekeningen die beheerd worden door vermogensbeheerders zijn opgenomen onder de overige beleggingen


PASSIVA 4. Stichtingskapitaal en reserves Solvabiliteitsreserve

Stand per 1 januari 2012 Saldo van baten en lasten

-33.164 5.430

Stand per 31 december 2012 Saldo van baten en lasten

-27.734 15.623

Stand per 31 december 2013

-12.111

De solvabiliteitsreserve wordt gerelateerd aan de grens van het vereist eigen vermogen. Het meerdere boven deze grens wordt toegevoegd aan de vrije reserve. Het vereist eigen vermogen bedraagt 72.233. Daarom is de vrije reserve nihil. 31-12-2013

31-12-2012 In %

In %

Solvabiliteit Aanwezig vermogen Af: technische voorziening

405.776 417.887

97,1 100,0

405.286 433.020

93,6 100,0

Eigen vermogen Af: vereist eigen vermogen

-12.111 72.233

-2,9 17,3

-27.734 82.076

-/-6,4 19,0

Vrij vermogen

-84.344

-20,2

-109.810

-/-25,4

17.596

4,2

18.221

4,2

Minimaal vereist eigen vermogen Dekkingsgraad

97,1

93,6

Herstelplan De dekkingsgraad per 31 december ligt onder het minimumpercentage van 104,2% dat De Nederlandsche Bank vereist en ligt dus ook onder de z.g. Vereist Vermogensgrens van 117,3%. Omdat in 2011 de minimumgrens van 104,2% werd onderschreden heeft het pensioenfonds een herstelplan ingediend, in november 2011. Het herstelplan beoogt de minimumdekkingsgraad van 104,2% te bereiken in juli 2014, dus op een termijn van drie jaar nadat de minimumgrens werd onderschreden. In het herstelplan wordt uitgegaan van continuering van de huidige premie-ontvangsten, het afzien van indexatie en aannames over beleggingsrendementen. Begin 2012 heeft De Nederlandsche Bank het herstelplan goedgekeurd.


Tussentijds, per 31 december van elk jaar, zal bekeken worden of het pensioenfonds op schema zit. Per 31 december 2012 en per 31 december 2013 was dit niet het geval, daar de actuele dekkingsgraad onder de tussentijdse dekkingsgraad volgens het tijdpad van het herstelplan lag. Met de werkgevers is overleg gevoerd over mogelijke bijstorting indien het herstelpad naar 31 juli 2014 niet gehaald mocht worden. In april 2013 hebben de werkgevers een bijstorting van € 2 mln. gedaan, zijnde het tekort per 31 december 2011. De werkgevers hebben in 2014 een extra bijstorting van € 13,6 mln. toegezegd en betaald om het tekort per eind 2012 te dekken. Omdat het fonds per 31 december 2013 onder de minimale dekkingsgraad volgens het kritische herstelpad zat, is de werkgever verzocht om € 6 mln. bij te storten. Voor het eventueel resterende tekort per 31 juli 2014 zal eveneens een extra bijstorting van de werkgevers gevraagd worden. Indien onvoldoende bijstorting verkregen kan worden zal het fonds tot korten moeten overgaan.

5. Technische voorzieningen Pensioenverplichting

Overige technische voorzieningen

Totaal

Stand per 1 januari 2012 Mutatie technische voorziening

399.258 31.916

1.743 103

401.001 32.019

Stand per 31 december 2012 Mutatie technische voorzieningen

431.174 -15.250

1.846 117

433.020 -15.133


415.924

1.963

417.887

2013

2012

Mutatie technische voorzieningen Pensioenopbouw Rentetoevoeging Onttrekkingen voor pensioenuitkeringen Onttrekkingen voor uitvoeringskosten Wijziging marktrente Wijziging actuariële grondslagen Overige wijzigingen

12.178 1.512 -16.935 -75 -12.826 884 12

12.633 6.149 -16.912 -73 26.101 4.298 -280

Mutatie boekjaar

-15.250

31.916

Voor de toelichting op de verschillende posten wordt verwezen naar de toelichting in de staat van baten en lasten.

De voorziening voor pensioenverplichtingen is naar categorie van deelnemers als volgt samengesteld: 31-12-2013 31-12-2012 Aantal Actieve deelnemers Gewezen deelnemers Pensioengerechtigden

Aantal 568 384 803

140.095 38.877 236.952

567 360 788

147.047 35.765 248.362

1.755

415.924

1.715

431.174

De methode voor de berekening van de pensioenverplichtingen is zodanig toegepast dat er geen sprake is van een financieringsachterstand. Dit betekent dat alle opgebouwde aanspraken zijn opgenomen in de technische voorzieningen. Naar hun aard hebben de technische voorzieningen in het algemeen een langlopend karakter.


Overige technische voorzieningen Invaliditeitsrisico Stand per 1 januari 2012 Overige mutaties

1.743 103

Stand per 31 december 2012 Overige mutaties

1.846 117


1.963

Korte beschrijving van de pensioenregeling Sinds 2006 kende het pensioenfonds drie reglementen. Pensioenreglement I is per eind 2013 gesloten, toen de laatste deelnemer in deze regeling met pensioen ging. Pensioenreglement II is per eind 2008 gesloten. De laatste deelnemer in deze regeling is in dat jaar met pensioen gegaan. Pensioenreglement III is de huidige regeling waarin alle nieuwe werknemers toetreden. Alle reglementen hebben of hadden betrekking op eindloonregelingen. Reglement I: De deelnemers in reglement I waren op 31 december 2005 al deelnemer en zijn geboren vóór 1 januari 1950. Binnen deze regeling bouwen de deelnemers een levenslang en een tijdelijk ouderdomspensioen tot 65 jaar op, beiden ingaand op 60-jarige leeftijd. Daarnaast bouwen de deelnemers partnerpensioen op. De som van het levenslang en het tijdelijk ouderdomspensioen is gelijk aan 70% van het laatst verdiende salaris plus compensatie voor de premies volksverzekering tussen 60 en 65 jaar, dus onafhankelijk van de diensttijd. In deze regeling vindt geen toetreding meer plaats. Reglement III: Alle actieve deelnemers die op 31 december 2005 deelnemer waren in het toen geldende reglement I of II en die geboren waren na 31 december 1949 zijn overgegaan naar reglement III. De pensioenleeftijd van reglement III is 65 jaar. De op 31 december 2005 opgebouwde rechten op een uitkering tussen 60 en 65 jaar zijn per 31 december 2005 premievrij gemaakt en na instemming van de deelnemer omgezet in premievrije rechten op 65 jaar. De regeling kent een lagere franchise dan de twee voorgaande regelingen. Alle nieuwe toetredingen vinden plaats in reglement III. Per 1 januari 2014 is de regeling aangepast, om te blijven voldoen aan de door de fiscus gestelde voorwaarden voor een eindloonregeling. De aanpassing heeft betrekking op een verlaging van het opbouwpercentage van 2,0% naar 1,9% en een verhoging van de pensioenleeftijd van 65 jaar naar 67 jaar. Deze aanpassing geldt in principe alleen voor de opbouw in 2014. Naar verwachting zal per 1 januari 2015 een nieuwe pensioenregeling van kracht zijn. De werkgevers hebben een voorwaardelijke pensioentoezegging gedaan aan de deelnemers in pensioenreglement III en die op 31 december 2005 deelnemer waren in pensioenreglement I of II. De toezegging omvat een voorwaardelijk recht op ouderdomspensioen over de verstreken deelnemerstijd inclusief de extra deelnemerstijd, die uit een inkomende waardeoverdracht is toegekend. Het toegekende voorwaardelijk ouderdomspensioen wordt berekend over het verschil in franchise van de vorige regeling waarin de deelnemer rechten had opgebouwd en de franchise van pensioenreglement III. Voor beide franchises geldt het bedrag per 31 december 2005. De rechten worden omgezet van een voorwaardelijk naar een onvoorwaardelijk recht op de pensioendatum, doch uiterlijk 31 december 2020. Bij ontslag vervalt de aanspraak op het voorwaardelijk ouderdomspensioen. De werkgevers hebben zich bereid verklaard de benodigde koopsom op het moment van de onvoorwaardelijke toekenning aan het pensioenfonds te zullen betalen. Om deze reden is de voorwaardelijke toezegging niet opgenomen in de technische voorziening van het pensioenfonds, noch heeft het pensioenfonds dus voor deze koopsom een reservering opgenomen.


Toeslagverlening Op de pensioenrechten van gepensioneerden en de pensioenaanspraken van gewezen deelnemers wordt jaarlijks een toeslag verleend van maximaal het afgeleide Consumentenprijsindexcijfer voor alle huishoudens en op de premievrije aanspraken van actieve deelnemers uit een vorig reglement wordt jaarlijks een toeslag verleend van maximaal het indexcijfer voor cao-lonen voor particuliere bedrijven. Het bestuur beslist evenwel jaarlijks in hoeverre pensioenrechten en pensioenaanspraken worden aangepast. Voor deze voorwaardelijke toeslagverlening is geen reserve gevormd en wordt geen premie betaald. De toeslagverlening wordt uit beleggingsrendement gefinancierd. Op grond van de financiële situatie van het fonds is in 2013 geen toeslag verleend. 31-12-2013

31-12-2012

6. Overige schulden en overlopende passiva Derivaten met negatieve waarde Uitkeringen Herverzekeringsmaatschappij Reservering omzetbelasting Loonheffing en premie zorgverzekering Vooruitontvangen koopsommen Te betalen kosten

90 31 957 30 424 50 211

109 27 60 256 402 264

1.793

1.118

In 2013 heeft de herverzekeraar ten onrechte een bedrag van 931 aan het pensioenfonds uitgekeerd. Dit bedrag is in 2014 terugbetaald en is opgenomen onder de schulden aan de herverzekeringsmaatschappij. Alle schulden hebben een resterende looptijd van korter dan één jaar.

Risicobeheer en derivaten Solvabiliteitsrisico Het fonds wordt bij het beheer van de pensioenverplichtingen en de financiering daarvan geconfronteerd met risico's. De belangrijkste doelstelling van het fonds is het nakomen van de pensioentoezeggingen. Voor het realiseren van deze doelstelling wordt gestreefd naar een toereikende solvabiliteit op basis van de marktwaarde van de pensioenverplichtingen. Het belangrijkste risico voor het fonds betreft het solvabiliteitsrisico, ofwel het risico dat het fonds niet beschikt over voldoende vermogen ter dekking van de pensioenverplichtingen. De solvabiliteit wordt gemeten zowel op basis van algemeen geldende normen als ook naar de specifieke normen welke door de toezichthouder worden opgelegd. De dekkingsgraad heeft zich als volgt ontwikkeld: Aanwezig vermogen


Dekkingsgraad %

Stand per 31 december 2012 Mutatie

405.286 490

433.020 -15.133

93,6 3,5


405.776

417.887

97,1


2013

2012

%

%

Dekkingsgraad per 1 januari M1 Premie M2 Uitkeringen M3 Toeslagen M4 RTS M5 Rendement M6 Overigen

93,6 1,7 -0,3 2,9 -0,4 -0,4

91,7 1,1 -0,4 -5,6 8,3 -1,5

Dekkingsgraad per 31 december

97,1

93,6

31-12-2013

31-12-2012

Het tekort op FTK grondslagen is als volgt: Voorziening pensioenverplichtingen Buffers: S1 Renterisico S2 Risico zakelijke waarden S3 Valutarisico S4 Grondstoffenrisico S5 Kredietrisico S6 Verzekeringstechnisch risico S10 Actief beheer Diversificatie effect

417.887

433.020

36.798 39.348 16.370 7.456 12.973 10.991 -51.703

33.929 42.260 40.165 10.266 13.577 12.458 -70.579

72.233

82.076

Vereist vermogen Aanwezig vermogen

490.120 405.776

515.096 405.286

Tekort

-84.344

-109.810

Vereist eigen vermogen (vereiste buffers, artikel 132 Pensioenwet)

Het liquiditeitsrisico (S7), concentratierisico (S8) en operationele risico (S9) zijn op nihil gewaardeerd. Bij de berekening van de buffers past het pensioenfonds de standaardmethode toe aangevuld met het actief beheer. Bij de vaststelling van het vereist eigen vermogen is uitgegaan van de feitelijke beleggingen ultimo 2013. De feitelijke beleggingen leiden tot een hoger vereist eigen vermogen dan het strategische beleid ultimo 2013.

Beleid en risicobeheer Het bestuur beschikt over een aantal beleidsinstrumenten ten behoeve van het beheersen van deze risico's. Deze beleidsinstrumenten betreffen: - beleggingsbeleid - premiebeleid - herverzekeringsbeleid - toeslagbeleid.


De keuze en toepassing van beleidsinstrumenten vindt plaats na uitvoerige analyses ten aanzien van te verwachten ontwikkelingen van de verplichtingen en de financiële markten. Daarbij wordt onder meer gebruikgemaakt van ALMstudies. Een ALM-studie is een analyse van de structuur van de pensioenverplichtingen en van verschillende beleggingsstrategieën en de ontwikkeling daarvan in diverse economische scenario's. De uitkomsten van deze analyses vinden hun weerslag in jaarlijks door het bestuur vast te stellen beleggingsrichtlijnen als basis voor het uit te voeren beleggingsbeleid. De beleggingsrichtlijnen geven normen en limieten aan waarbinnen de uitvoering van het beleggingsbeleid moet plaatsvinden. Ze zijn gericht op het beheersen van de volgende belangrijkste (beleggings)risico’s. Bij de uitvoering van het beleggingsbeleid wordt gebruik gemaakt van derivaten.

Marktrisico Marktrisico omvat de mogelijkheden voor winst of verlies en omvat het renterisico, prijs(koers)risico en het valutarisico. De strategie van het fonds met betrekking tot het beleggingsrisico wordt bepaald door de beleggingsdoelstellingen. Het marktrisico wordt op dagelijkse basis beheerst in overeenstemming met de aanwezige beleidskaders en richtlijnen. De overall-marktposities worden periodiek gerapporteerd aan het bestuur. Renterisico Renterisico is het risico dat de waarden van de portefeuille vastrentende waarden en de pensioenverplichtingen veranderen als gevolg van veranderingen in de marktrente. Dit risico bestaat doordat beleggingen en verplichtingen niet in dezelfde mate gevoelig zijn voor rentebewegingen. Het renterisico neemt af naarmate de looptijd van de beleggingen meer overeenkomt met de looptijd van de verplichtingen. De rentegevoeligheid kan worden gemeten door middel van de duration. De duration is de (met de contante waarde van de kasstromen) gewogen gemiddelde resterende looptijd in jaren. 31-12-2013 Balanswaarde

Duration van de vastrentende waarden (excl. derivaten) Duration van de vastrentende waarden (incl. derivaten) Voorziening pensioenverplichtingen

31-12-2012

Duration

Balanswaarde

Duration

252.491

5,1

270.665

5,1

256.257 417.887

4,8 15,8

272.068 431.174

5,3 16,1

Op balansdatum is de duration van de beleggingen korter dan de duration van de verplichtingen. Er is derhalve sprake van een zogenaamde “duration-mismatch”. Dit betekent dat bij een rentestijging de waarde van beleggingen minder snel daalt dan de waarde van de verplichtingen. De dekkingsgraad zal dan stijgen. Bij een rentedaling zal de waarde van de beleggingen minder snel stijgen dan de waarde van de verplichtingen, waardoor de dekkingsgraad daalt. De beoogde afdekking van het renterisico wordt, afhankelijk van de financiële positie van het fonds en van eventuele externe factoren (zoals rentevooruitzichten), elk kwartaal door het bestuur vastgesteld. Het bestuur heeft gedurende 2013 besloten het renterisico niet af te dekken om, gezien de lage stand van de rente, de mogelijkheid open te houden te profiteren van een mogelijke stijging van de rente. Doordat in 2013 de rente per saldo licht is gestegen, nam de pensioenvoorziening daarom af.


De samenstelling van de vastrentende waarden naar looptijd is als volgt: 31-12-2013

31-12-2012 in %

Resterende looptijd < 1 jaar Resterende looptijd 1-5 jaar Resterende looptijd > 5 jaar

in %

38.510 213.981

15,3 84,7

9.212 29.897 231.556

3,4 11,1 85,5

252.491

100,0

270.665

100,0

Prijsrisico Prijsrisico is het risico van waardewijzigingen door de ontwikkeling van marktprijzen, die wordt veroorzaakt door factoren gerelateerd aan een individuele belegging, de uitgevende instelling of generieke factoren. Omdat alle beleggingen worden gewaardeerd tegen reële waarde waarbij waardewijzigingen onmiddellijk in de staat van baten en lasten worden verwerkt, zijn alle wijzigingen in marktomstandigheden direct zichtbaar in het beleggingsresultaat. Het prijsrisico kan worden gemitigeerd door diversificatie. In aanvulling hierop kan het prijsrisico worden gehedged door het gebruik van afgeleide financiële instrumenten (derivaten, zoals opties en futures). Valutarisico Het valutarisico betreft het risico op buiten de euro belegde bedragen. Ultimo 2013 betreft dit 207,5 mln. De belangrijkste valuta daarin zijn USD, GBP, CAD, NOK en AUD. De vreemde valutapositie voor en na afdekking door valutaderivaten is als volgt weer te geven: Positie voor afdekking

GBP USD JPY TWD BRL CHF MYR SEK HKD NOK MXN ZAR KRW AUD CAD Overige

Valutaderivaten

Netto-positie na Netto-positie na afdekking 2013 afdekking 2012

14.439 62.737 3.378 3.193 2.493 8.562 1.671 8.673 5.474 26.366 3.229 3.277 2.873 23.877 22.405 14.889

-9.993 -53.709 -26.283 -23.680 -21.507 -

4.446 9.028 3.378 3.193 2.493 8.562 1.671 8.673 5.474 83 3.229 3.277 2.873 197 898 14.889

351 19.919 3.616 3.317 4.057 7.490 3.265 -184 5.611 25.888 4.613 3.880 2.995 24.195 21.411 21.496

207.536

-135.172

72.364

151.920

De posities in NOK, AUD en CAD zijn niet het gehele jaar afgedekt geweest. Eind februari 2013 zijn deze valuta middels een bestuursbesluit volledig afgedekt. De valutaderivaten voor hedging doeleinden zijn in dit overzicht opgenomen. De post 'Overige' bestaat eind 2013 uit 18 (2012: 18) valuta’s met een gemiddelde positie van 0,8 mln (2012: 1,2 mln).


Kredietrisico Kredietrisico is het risico van financiële verliezen voor het fonds als gevolg van faillissement of betalingsonmacht van tegenpartijen waarop het fonds (potentiële) vorderingen heeft. Hierbij kan onder meer worden gedacht aan partijen die obligatieleningen uitgeven, banken waar deposito's worden geplaatst, marktpartijen waarmee Over The Counter (OTC)derivatenposities worden aangegaan (en aan bijvoorbeeld herverzekeraars.) Een voor beleggingsactiviteiten specifiek onderdeel van kredietrisico is het settlementrisico. Dit heeft betrekking op het risico dat partijen waarmee het fonds transacties is aangegaan niet meer in staat zijn hun tegenprestatie te verrichten waardoor het fonds financiële verliezen lijdt. Beheersing vindt plaats door het stellen van limieten aan tegenpartijen op totaalniveau, dat wil zeggen met inachtneming van alle posities die een tegenpartij heeft jegens het fonds en het vragen van extra zekerheden zoals onderpand voor securities lending en derivaten. Ter beperking van het settlementrisico wordt door het fonds enkel belegd in markten waar een voldoende betrouwbaar clearing- en settlementsysteem functioneert. Ten aanzien van de kredietwaardigheid van de debiteuren van de vastrentende portefeuille kan het volgende overzicht worden gegeven: 31-12-2013

31-12-2012 In %

AAA AA A BBB lager dan BBB Geen rating

In %

86.560 47.288 24.633 71.285 18.151 4.574

34,3 18,7 9,8 28,2 7,2 1,8

97.501 44.839 30.283 64.654 26.476 6.912

36,0 16,6 11,2 23,9 9,8 2,5

252.491

100,0

270.665

100,0

In 2013 hebben kleine verschuivingen in kredietwaardigheid plaatsgevonden. Het aandeel in de categorie ‘BBB’ is toegenomen van 23,9% naar 28,2%. De oorzaak van deze verschuiving kan onder andere verklaard worden door een stijging van het belang in Italiaanse staatsobligaties van 5,1% naar 8,5%.

Liquiditeitsrisico Liquiditeitsrisico is het risico dat beleggingen niet tijdig en/of niet tegen een aanvaardbare prijs kunnen worden omgezet in liquide middelen, waardoor het fonds op korte termijn niet aan zijn verplichtingen kan voldoen. Waar de overige risicocomponenten vooral de langere termijn betreffen (solvabiliteit), gaat het hierbij om de kortere termijn. Dit risico kan worden beheerst door in het strategische en tactische beleggingsbeleid voldoende ruimte aan te houden voor de liquiditeitsposities. Er moet eveneens rekening worden gehouden met de directe beleggingsopbrengsten en andere inkomsten zoals premies.

Actuariële risico's De belangrijkste risico's zijn het langlevenrisico en het kortlevenrisico.


Langlevenrisico Het langlevenrisico is het risico dat de deelnemers (gemiddeld) langer leven dan verondersteld bij de bepaling van de technische voorzieningen. Door toepassing van de AG Prognosetafel 2012-2062 in combinatie met de leeftijds- en geslachtsafhankelijke correctiefactoren die zijn gebaseerd op de inkomensklasse 'Hoog' volgens het Mercer-model 2012 en zijn afgeleid van de door het CBS gepubliceerde levensverwachting, is het langlevenrisico naar de huidige inzichten ondervangen doordat rekening wordt gehouden met een sterftetrend. Door rekening te houden met deze sterftetrend wordt een toekomstige verwachte verbetering van de levensverwachting reeds ingecalculeerd. Kortlevenrisico Het kortlevenrisico (ook wel overlijdensrisico genoemd) betreft het risico dat de totale schade (in de vorm van nieuw uit te keren nabestaandenpensioenen en wezenpensioenen) als gevolg van het overlijden van deelnemers meer bedraagt dan de verwachte schade, uitgaande van de overlevingsgrondslagen van het fonds. Het fonds heeft een deel van het overlijdensrisico door middel van een zogenaamd stop-loss contract herverzekerd bij Aegon. Conform het herverzekeringscontract dekt de verzekeringsmaatschappij de schade die uitkomt boven een bepaalde grens (eigen behoud). Tot die grens is de schade voor rekening van het fonds. De grens is vastgesteld op 200% van de verwachte schade.

Actiefbeheerrisico Onder actief beheer wordt verstaan het innemen van afwijkende posities ten opzichte van de strategische portefeuilles. De mate van actief beheer wordt doorgaans bepaald aan de hand van een tracking error. Deze tracking error meet de mate van afwijking tussen het rendement van een beleggingsportefeuille en het rendement op een benchmark portefeuille. Een lage tracking error impliceert dat het feitelijke rendement dicht bij de gekozen benchmark ligt, terwijl een hoge tracking error aangeeft dat het rendement duidelijk van de benchmark afwijkt. Een hogere tracking error impliceert daarmee een hogere mate van actiefbeheerrisico. Het vereist eigen vermogen stijgt met 0,7%-punt wanneer rekening met het actiefbeheerrisico wordt gehouden.

Concentratierisico Grote posten zijn aan te duiden als een vorm van concentratierisico. Om te bepalen welke posten hieronder vallen moeten per beleggingscategorie alle instrumenten met dezelfde debiteur worden gesommeerd. Als grote post wordt aangemerkt elke post die meer dan 2% van het balanstotaal uitmaakt. Overige niet-financiële risico's Operationeel risico en uitbestedingsrisico Het operationeel risico is het risico op de onjuiste afwikkeling van transacties, fouten in de verwerking van gegevens, het verloren gaan van informatie, fraude en dergelijke. Dergelijke risico's worden door het fonds beheerst door het stellen van hoge kwaliteitseisen aan de organisaties die bij de uitvoering betrokken zijn op gebieden zoals interne organisatie, procedures, processen en controles, kwaliteit geautomatiseerde systemen enzovoorts. Dit risico wordt gemitigeerd doordat het pensioenfonds een SLA met de uitvoerders heeft opgesteld waar het bestuur actief op stuurt. Het bestuur stelt zich jaarlijks op de hoogte van de risico's door de bestudering van de ISAE3402 type II-rapportage van de uitvoeringsorganisatie. Systeemrisico Systeemrisico betreft het risico dat het mondiale financiële systeem (de internationale markten) niet langer naar behoren functioneert, waardoor beleggingen van het fonds niet langer verhandelbaar zijn en zelfs, al dan niet tijdelijk, hun waarde kunnen verliezen. Net als voor andere marktpartijen, is dit risico voor het fonds niet beheersbaar.


Specifieke financiële instrumenten (derivaten) Voor de uitvoering van het beleggingsbeleid wordt tevens gebruikgemaakt van financiële derivaten. Als hoofdregel geldt, dat derivaten uitsluitend worden gebruikt voor zover dit passend is binnen het algemene beleggingsbeleid. De portefeuillestructuur en het risicoprofiel, berekend inclusief de economische effecten van derivaten, dienen zich binnen de door het bestuur vastgestelde grenzen (limieten) te bevinden. Het fonds gebruikt derivaten hoofdzakelijk om de hiervoor vermelde vormen van marktrisico zo veel mogelijk af te dekken. Een van de belangrijkste risico's bij derivaten is het kredietrisico. Dit is het risico dat tegenpartijen niet aan hun betalingsverplichtingen kunnen voldoen. Dit risico wordt beperkt door het verkrijgen van onderpand (zoals collateral) en door alleen transacties aan te gaan met te goeder naam en faam bekend staande partijen. Het fonds maakt gebruik van de volgende instrumenten: Valutatermijncontracten: dit zijn met individuele banken afgesloten contracten waarbij de verplichting wordt t aangegaan tot het verkopen van een valuta en de aankoop van een andere valuta, tegen een vooraf vastgestelde prijs en op een vooraf vastgestelde datum. Een groot gedeelte van de valutatermijncontracten wordt gebruikt om de valutarisico’s af te dekken. Renteswaps: dit betreft met individuele banken afgesloten contracten waarbij de verplichting wordt aangegaan tot het t uitwisselen van rentebetalingen over een nominale hoofdsom waarbij langetermijnrente wordt ontvangen en kortetermijnrente wordt betaald. Het bestuur heeft gedurende 2013 er voor gekozen het renterisico niet af te dekken, om gezien de lage stand van de rente, de mogelijkheid open te houden te profiteren van een mogelijke stijging van de rente.

Verbonden partijen Identiteit van verbonden partijen Er is sprake van een relatie tussen het fonds en de aangesloten ondernemingen en hun bestuurders. Transacties met bestuurders De bezoldiging van de bestuurders is in de jaarrekening toegelicht. Er zijn geen leningen verstrekt aan, noch is er sprake van vorderingen op, (voormalige) bestuurders. Overige transacties met verbonden partijen De geldende uitvoeringsovereenkomst en de daarbij behorende financieringsovereenkomst tussen fonds en werkgevers zijn onverminderd van kracht. Behoudens eventuele tussentijdse wijzigingen zullen deze overeenkomsten gelden tot en met 31 december 2015.

Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen Langlopende contractuele verplichtingen Per 1 januari 2013 heeft het fonds een uitbestedingsovereenkomst voor de pensioenadministratie met een serviceorganisatie verlengd voor een periode van 3 jaar. De jaarlijks te betalen vergoeding bedraagt 250 (2012: 238). De toekomstige verplichting die hieruit voortvloeit is 500.


6

TOELICHTING OP DE STAAT VAN BATEN EN LASTEN OVER 2013

(in duizenden euro's) 2013

2012

7. Premiebijdragen van werkgevers en werknemers Premiebijdragen van werkgevers Premiebijdragen van werknemers Extra premiebijdragen werkgever uit hoofde van herstelplan Eenmalige koopsommen

16.491 1.326 2.000 -49

15.514 1.235 542

19.768

17.291

In 2013 heeft er een marginale correctie plaatsgevonden op eenmalige koopsommen uit oude jaren. De totale bijdrage van werkgevers en werknemers bedraagt 45,3% (2012: 45,4%) van de loonsom. De kostendekkende en feitelijke premie zijn als volgt:

Kostendekkende premie Feitelijke premie (exclusief eenmalige koopsommen)

15.614 19.817

15.770 16.749

12.614 603 2.397

12.731 709 2.330

15.614

15.770

De samenstelling van de kostendekkende premie is als volgt: Actuarieel benodigde koopsom Opslag voor uitvoeringskosten Solvabiliteitsopslag (Vereist Eigen Vermogen)

8. Beleggingsresultaten risico pensioenfonds Directe beleggingsopbrengsten 2013

Vastgoed beleggingen Aandelen Vastrentende waarden Derivaten Overige beleggingen Overige opbrengsten en lasten

Indirecte beleggingsopbrengsten 2013

Kosten van vermogensbeheer 2013

Totaal 2013

1.260 26 3.974 -21 900 -

-1.769 3.781 -17.326 9.448 -6 -

-132 -1.615

-509 3.807 -13.352 9.427 762 -1.615

6.139

-5.872

-1.747

-1.480


Directe beleggingsopbrengsten 2012

Vastgoed beleggingen Aandelen Vastrentende waarden Derivaten Overige beleggingen Overige opbrengsten en lasten

Indirecte beleggingsopbrengsten 2012

Kosten van vermogensbeheer 2012

Totaal 2012

714 62 4.184 -36 89 2

-673 13.895 22.860 -1.217 -108 -

-78 -1.478

41 13.957 27.044 -1.253 -97 -1.476

5.015

34.757

-1.556

38.216

Kosten vermogensbeheer betreffen de rechtstreeks door de vermogensbeheerder aan het fonds in rekening gebrachte vermogensbeheerkosten.

2013

2012

9. Pensioenuitkeringen Ouderdomspensioen Partnerpensioen Wezenpensioen Arbeidsongeschiktheidspensioen Afkopen

14.040 2.786 69 11 2

14.147 2.672 52 5 12

16.908

16.888

Het bestuur heeft besloten geen toeslag te verlenen op de uitkeringen per 1 januari 2012 en per 1 januari 2013. De post afkopen betreft de afkoop van pensioenen die lager zijn dan € 451,22 (2012: € 438,44) per jaar overeenkomstig artikel 66 t/m 68 van de Pensioenwet.

10. Mutatie technische voorzieningen Pensioenopbouw Onder pensioenopbouw is het bedrag opgenomen dat benodigd is voor de opbouw (comingservice en backservice) van de pensioenaanspraken op ouderdoms- en nabestaandenpensioen. Daarnaast zijn de risicokoopsommen voor overlijden en arbeidsongeschiktheid opgenomen. Rentetoevoeging De voorziening pensioenverplichtingen is in het boekjaar opgerent met 0,351% (2012: 1,544%). Dit is de éénjaarsrente uit de door DNB gepubliceerde rentetermijnstructuur per 31 december 2012. Pensioenuitkeringen en afkopen In de voorziening pensioenverplichtingen zijn de actuarieel verwachte uitkeringen opgenomen gedurende het boekjaar. Onder deze post is de verwachte vrijval uit de voorziening pensioenverplichtingen uit hoofde van het doen van uitkeringen verantwoord. Daarnaast is hierin de afname van de technische voorzieningen uit hoofde van afkoop opgenomen. Uitvoeringskosten Door het doen van uitkeringen valt de gereserveerde opslag voor excassokosten op deze uitkeringen vrij uit de technische voorziening.


Wijziging rentetermijnstructuur Jaarlijks wordt per 31 december de marktwaarde van de technische voorzieningen herrekend door toepassing van de actuele rentetermijnstructuur. Het effect van deze herrekening is onder deze post opgenomen. Wijziging actuariële uitgangspunten Jaarlijks worden de actuariële grondslagen en methoden ten behoeve van de berekening van de actuele waarde van de voorziening pensioenverplichtingen beoordeeld en, indien nodig, herzien. Toeslagverlening Op de pensioenrechten van gepensioneerden en de pensioenaanspraken van gewezen deelnemers wordt jaarlijks een toeslag verleend van maximaal het afgeleide Consumentenprijsindexcijfer voor alle huishoudens en op de premievrije aanspraken van actieve deelnemers uit een vorig reglement wordt jaarlijks een toeslag verleend van maximaal het indexcijfer voor cao-lonen voor particuliere bedrijven. Het bestuur beslist evenwel jaarlijks in hoeverre pensioenrechten en pensioenaanspraken worden aangepast. Voor deze voorwaardelijke toeslagverlening is geen reserve gevormd en wordt geen premie betaald. De toeslagverlening wordt uit beleggingsrendement gefinancierd. Op grond van de financiële situatie van het fonds is in 2013 geen toeslag verleend. Overige wijzigingen 2013 Resultaat Resultaat Resultaat Resultaat

op kanssystemen: op sterfte op arbeidsongeschiktheid op mutaties

2012 -315 303

-627 -334 1.241

-12

280

Het resultaat op mutaties in 2012 bevat een vrijval van 1.124 van partnerpensioen bij gepensioneerden zonder partner.

Mutatie overige technische voorzieningen Invaliditeitsrisico

-117

-103

20 7

15 7

27

22

291 254 220 92

279 348 214 122

857

963

11. Herverzekeringen Premies voor kortlevenrisico Administratiekosten

12. Pensioenuitvoerings- en administratiekosten Administratiekosten Controle en advieskosten Bedrijfskosten Overige kosten


De accountantskosten voor de controle van de jaarrekening en de DNB verslagstaten bedragen in 2013 in totaal 28 (2012: 36). De vergoeding voor het onderhavige boekjaar is ongeacht het tijdstip waarop de werkzaamheden zijn verricht. In overeenstemming met artikel 96 van de Pensioenwet wordt vermeld dat het pensioenfonds in het afgelopen jaar geen dwangsommen en boetes zijn opgelegd, dat door de toezichthouder geen aanwijzingen zijn gegeven en dat geen bewindvoerder is aangesteld. Een korte termijn herstelplan als bedoeld in artikel 140 van de Pensioenwet is van toepassing.

2013

2012

13. Diverse baten (en lasten) Vrijval overdracht Dotatie voorziening omzetbelasting Overige

-3 -3

71 -256 -

-6

-185

De voorziening omzetbelasting is een last inzake toekomstig te betalen BTW over de beheerkosten voor het vermogensbeheer.

Personeelsleden Bij de Stichting zijn geen werknemers in dienst. De bij de aangesloten ondernemingen in dienstbetrekking staande bestuursleden ontvangen geen bezoldiging voor hun werkzaamheden voor de Stichting, de niet in dienstbetrekking staande bestuursleden ontvangen een bezoldiging en/of vacatiegeld. In totaal heeft het bestuur een bezoldiging ontvangen van 71 (2012: 67), deze post is opgenomen bij de bedrijfskosten onder de pensioenuitvoerings- en administratiekosten.

Belastingen De activiteiten van de Stichting zijn vrijgesteld van belastingheffing in het kader van de vennootschapsbelasting. Rotterdam, 27 mei 2014 B.C. Doets voorzitter Overige bestuursleden: Namens de werkgevers: A.F. Meeusen R. de Graaf P.M.J. Thomassen Namens de deelnemers: E. Droste D.J. Kraan R.J. van der Velden


OVERIGE GEGEVENS


OVERIGE GEGEVENS 1

Belangrijke gebeurtenissen na balansdatum

De werkgevers hebben in 2014 een extra bijstorting van € 13,6 mln. toegezegd en betaald om het tekort per eind 2012 te dekken. Omdat het fonds per 31 december 2013 onder de minimale dekkingsgraad volgens het herstelpad zat, is de werkgever verzocht om € 6 mln. bij te storten. Voor het eventueel resterende tekort per 31 juli 2014 zal eveneens een extra bijstorting van de werkgevers gevraagd worden. Indien onvoldoende bijstorting verkregen kan worden zal het fonds tot korten moeten overgaan.

2

Resultaatverdeling

Het bestuur bepaalt jaarlijks de bestemming van het saldo van baten en lasten. Het bestuur heeft besloten om het positieve resultaat 15.623 toe te voegen aan de solvabiliteitsreserve.


3

ACTUARIËLE VERKLARING

De Stichting Kuwait Petroleum Pensioenfonds Nederland

Opdracht Door De Stichting Kuwait Petroleum Pensioenfonds Nederland te 's-Gravenhage is aan Mercer (Nederland) B.V. de opdracht verleend tot het afgeven van een actuariële verklaring als bedoeld in de Pensioenwet over het boekjaar 2013.

Gegevens De gegevens waarop mijn onderzoek is gebaseerd, zijn verstrekt door en tot stand gekomen onder de verantwoordelijkheid van het bestuur van het pensioenfonds. Voor de toetsing van de fondsmiddelen en voor de beoordeling van de vermogenspositie heb ik mij gebaseerd op de financiële gegevens die ten grondslag liggen aan de jaarrekening. De accountant van het pensioenfonds heeft mij geïnformeerd over zijn bevindingen ten aanzien van de betrouwbaarheid (materiële juistheid en volledigheid) van de basisgegevens en de overige uitgangspunten die voor mijn oordeelsvorming van belang zijn.

Werkzaamheden Ter uitvoering van de opdracht heb ik onderzocht of is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de Pensioenwet. De door het pensioenfonds verstrekte administratieve basisgegevens zijn zodanig dat ik die gegevens als uitgangspunt van de door mij beoordeelde berekeningen heb aanvaard. Als onderdeel van de werkzaamheden voor de opdracht: heb ik ondermeer onderzocht of de technische voorzieningen, het Minimaal Vereist Eigen Vermogen en het Vereist l Eigen Vermogen toereikend zijn vastgesteld en heb ik mij een oordeel gevormd over de vermogenspositie van het pensioenfonds. l Mijn onderzoek heb ik zodanig uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de resultaten geen onjuistheden van materieel belang bevatten. Ik heb mij een oordeel gevormd over de waarschijnlijkheid waarmee het pensioenfonds de tot balansdatum aangegane verplichtingen kan nakomen, mede in aanmerking nemend het financieel beleid van het pensioenfonds. De beschreven werkzaamheden en de uitvoering daarvan zijn in overeenstemming met de binnen het Koninklijk Actuarieel Genootschap geldende normen en gebruiken en vormen naar mijn mening een deugdelijke grondslag voor mijn oordeel.

Oordeel De technische voorzieningen zijn, in overeenstemming met de beschreven berekeningsregels en uitgangspunten, als geheel bezien, toereikend vastgesteld. Het eigen vermogen van het pensioenfonds is op de balansdatum lager dan het wettelijk Minimaal Vereist Eigen Vermogen. Gemeten naar de wettelijke maatstaf is ten aanzien van de verplichtingen, aangegaan tot balansdatum, sprake van een dekkingstekort.


Met inachtneming van het voorafgaande heb ik mij ervan overtuigd dat is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de Pensioenwet met uitzondering van (de) artikel(en) 131 lid 1, 132 lid 1 en 133, gezien het negatieve eigen vermogen van het fonds. De vermogenspositie van De Stichting Kuwait Petroleum Pensioenfonds Nederland is naar mijn mening slecht, vanwege het dekkingstekort. Amstelveen, 27 mei 2014

Drs. E.L. van den Doel AAG verbonden aan Mercer (Nederland) B.V.


4

CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: het bestuur van De Stichting Kuwait Petroleum Pensioenfonds Nederland te 's-Gravenhage Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit jaarrapport opgenomen jaarrekening 2013 van De Stichting Kuwait Petroleum Pensioenfonds Nederland te 's-Gravenhage gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 2013 en de staat van baten en lasten over 2013 met de toelichting, waarin opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van het pensioenfonds is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het bestuursverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW). Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als zij noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten.

Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijking van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico's dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van het pensioenfonds. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van het pensioenfonds gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel betreffende de jaarrekening Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van De Stichting Kuwait Petroleum Pensioenfonds Nederland per 31 december 2013 en van het resultaat over 2013 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.


Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het bestuursverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het bestuursverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW. Breda, 27 mei 2014 Deloitte Accountants B.V.

Was getekend: drs. A.N. Terstegen RA


BIJLAGEN


1

VERLOOPSTAAT DEELNEMERS 2013 Aantal

2012 Aantal

Aantal

Aantal

Deelnemers Stand vorig boekjaar Nieuwe toetredingen Ontslag met premievrije aanspraak Ingang pensioen Overlijden

567 52 -46 -3 -2

Stand einde boekjaar

537 52 -15 -6 -1

1

30

568

567

360

364

Gewezen deelnemers Stand vorig boekjaar Ontslag met premievrije aanspraak Ingang pensioen Overlijden Afkopen Andere oorzaken

46 -20 -1 -1


15 -14 -3 -2 24

-4

384

360

788

778

Pensioentrekkenden Stand vorig boekjaar Ingang ouderdomspensioen Ingang partner- en wezenpensioen Overlijden Afkoop Andere oorzaken


23 19 -25 -1 -1

20 19 -26 -3 15

10

803

788

1.755

1.715


2

VERKLARING VAN AFKORTINGEN

ABTN

Actuariële en bedrijfstechnische nota

AFM AG ALM

Autoriteit financiële markten Actuarieel genootschap Asset liability management

DNB ECB FIRM FTK

De Nederlandsche Bank Europese Centrale Bank Financiële instellingen risicoanalyse methode Financieel toetsingkader

FVP UFR

Financiering voortzetting pensioenverzekering Ultimate Forward Rate

Vreemde valuta AUD

Australische dollar

BRL CAD CHF DKK GBP

Braziliaanse real Canadese dollar Zwitserse franc Deense kroon Britse pond

HKD IDR INR

Hongkongse dollar Indonesische roepia Indiase rupee

JPY KRW MXN MYR NOK PLN RUB SEK

Japanse yen Zuid-Koreaanse won Mexicaanse peso Maleisische ringgit Noorse kroon Poolse zloty Russische roebel Zweedse kroon

TRY TWD USD ZAR

Turkse lira Taiwanese dollar Amerikaanse dollar Zuid-Afrikaanse rand


DE STICHTING KUWAIT PETROLEUM PENSIOENFONDS NEDERLAND. Jaarrapport 2013

Recommend Documents