De sociale hervormingen van Di Rupo I Nahima Lanjri Volksvertegenwoordiger Zwijndrecht 19 maart 2012
1. PENSIOENHERVORMING
2. WERKZAAMHEIDSGRAAD VERHOGEN
4. OVERIGE AANDACHTSPUNTEN 3. COMBINATIE GEZIN EN ARBEID
1. PENSIOENHERVORMING
22/03/2012
3
1a. Algemene principes
22/03/2012
4
Algemene introductie
‘VIER’ GROTE PIJLERS IN HET PENSIOEN • Eerste pijler: wettelijk pensioen, met verschillende stelsels – Werknemers – Zelfstandigen – Ambtenaren
– (IGO)
• Tweede pijler: sectorale en bedrijfspensioenen • Derde pijler: individueel pensioensparen
• Vierde pijler: eigen woning
22/03/2012
5
Algemene introductie
EERSTE PIJLER
WETTELIJK PENSIOEN
• De basis van het pensioen is de loopbaan – Welk statuut? Zelfstandige, werknemer, ambtenaar of gemengd? – Hoeveel jaren gewerkt? Zijn er gaten in de loopbaan? Periodes van ziekte, werkloosheid, … – Aan welk loon? – Wat is de gezinssituatie?
• Het pensioen is een percentage van de som van de gemiddelde inkomens over een periode van 45 jaar (behalve voor ambtenaren) • Repartitie
22/03/2012
6
Algemene introductie
EERSTE PIJLER
PENSIOEN WERKNEMERS (1)
• Bijdrage van 1 loopbaanjaar in het pensioen = (1/45) x (jaarloon) x percentage • Loopbaanjaar: gewerkt of gelijkgesteld? • Jaarloon: begrensd bij berekening van uitkering (€ 49.279,82) – Verzekeringsprincipe is doorbroken: bijdragen op onbegrensd loon versus berekening met loonplafond
• Gezinssituatie: – Gezinspensioen = 75%; – Alleenstaande pensioen = 60%
22/03/2012
7
Algemene introductie
EERSTE PIJLER
PENSIOEN WERKNEMERS (2)
• Som van alle loopbaanjaren = pensioenbedrag
• Volledige loopbaan = 45/45 • Minimumregeling = minimumpensioen – 2/3 van volledige loopbaan = 30j
– erkend jaar = 156 samengedrukte VTE
• Vervroegd pensioen: flexibele pensioenleeftijd • Pensioenbonus vanaf 62 of 44 j loopbaan: € 2 / VT dag (± € 528 / jaar)
• Pensioenmalus: afgeschaft
22/03/2012
8
Gezinspensioen, na 45 jaar werken
22/03/2012
9
Pensioen alleenstaande, na 45 jaar werken
22/03/2012
10
Algemene introductie
EERSTE PIJLER
PENSIOEN ZELFSTANDIGEN (1)
• ±gelijke principes
• Loopbaanjaar: gewerkt of gelijkgesteld? • Inkomsten: jaarlijkse inkomsten – voor 1984: forfaitair bedrag
– na 1984: werkelijke inkomsten (geplafonneerd) – GP: fictieve inkomsten
• Gezinssituatie: – Gezinspensioen = 75% – Alleenstaande pensioen = 60%
22/03/2012
11
Algemene introductie
EERSTE PIJLER
PENSIOEN ZELFSTANDIGEN (2)
• Volledige loopbaan = 45/45
• Meer dan 45j? Minst gunstige jaren niet meegeteld • Pensioenbonus vanaf 62 of 44 j loopbaan: € 156 / kwartaal (€ 2,36 / VT dag) • Pensioenmalus -5% / jaar van pensioenbedrag (max. 25%) – wordt geleidelijk aan afgebouwd
22/03/2012
12
Algemene introductie
EERSTE PIJLER
PENSIOEN AMBTENAREN
• “uitgesteld loon”
• Jaarloon: gemiddelde van het referentieloon • Loopbaan: gewerkt - gelijkgesteld • Pensioenbonus per maand gewerkt tussen 60 en 65 (max. 9%)
• Perequatie: aanpassing pensioen aan evolutie lonen
22/03/2012
13
Algemene introductie
EERSTE PIJLER
BESCHERMINGSMAATREGELEN
• Minimumpensioen: 30 jaar gewerkt (2/3 volledige loopbaan) – Werknemer: • Gezinspensioen: € 1332,50 • Alleenstaande: € 1066,33
– Zelfstandige: • Gezinspensioen: € 1310,30
+2,25% sept. 2011
+2% febr. 2012
• Alleenstaande: € 1007,10
• Inkomensgarantie voor Ouderen (IGO): geen loopbaanvoorwaarde – Vanaf 65j na onderzoek bestaansmiddelen (inkomen, uitkering, KI, kapitaal, …) • Basisbedrag: € 635,53 • Verhoogd basisbedrag: € 953,30 22/03/2012
+2% sept. 2011
+2% febr. 2012 14
Algemene introductie
WETTELIJK PENSIOEN IN CIJFERS Gemiddeld maandelijks pensioen naar stelsel van het rustpensioen en geslacht, 2007
22/03/2012
15
Algemene introductie
WETTELIJK PENSIOEN IN CIJFERS Inkomensverdeling van de eerste pijler voor alle gepensioneerden naar geslacht, 2007
22/03/2012
16
Algemene introductie
TWEEDE PIJLER
AANVULLEND PENSIOEN - WERKNEMERS
• Aanvulling op wettelijk pensioen • Kapitalisatie • Verbonden met beroepssituatie
• Per sector of onderneming • Vormen: – Groepsverzekering werknemers – Individuele pensioentoezegging - pensioenfonds – Individuele voortzetting van aanvullend pensioen
22/03/2012
17
Algemene introductie
TWEEDE PIJLER
AANVULLEND PENSIOEN - ZELFSTANDIGEN
• Vrij Aanvullend pensioen zelfstandigen (VAPZ) • Aanvulling op wettelijk pensioen • Kapitalisatie van bijdragen
• Vrijwillige stortingen (max. 8,17% beroepsinkomen) • Fiscaal aftrekbaar als beroepskosten
22/03/2012
18
Algemene introductie
TWEEDE PIJLER
AANVULLEND PENSIOEN
Toegang tot de 2de pijler naar hoogte van het 1ste pijlerpensioen en geslacht, %, rustgepensioneerde werknemers, 2007
22/03/2012
19
Toegang 2de pijler: 60% loontrekkenden
22/03/2012
20
Algemene introductie
TWEEDE PIJLER
AANVULLEND PENSIOEN
Gemiddelde kapitaalsuitkering in 2007: • alle gepensioneerden: € 94.677 (med. € 34.541) • nieuw gepensioneerden: € 119.412 (med. € 52.944)
Gemiddelde rente-uitkering in 2007: • alle gepensioneerden: € 414 / maand • nieuw gepensioneerden: € 471 / maand
Tussen 2000 en 2008 stegen de uitgekeerde bedragen met 37%
22/03/2012
21
Algemene introductie
SITUATIE EERSTE EN TWEEDE PIJLER Gemiddeld pensioeninkomen uit 1ste en 2de pijler naar geslacht, bij volledige groep rustgepensioneerde werknemers, rustgepensioneerde werknemers met 2de pijler en rustgepensioneerde ambtenaren, 2007
22/03/2012
22
Algemene introductie
DERDE PIJLER
INDIVIDUEEL PENSIOENSPAREN
• Fiscaal aangemoedigd sparen • Gebaseerd op kapitalisatie • Twee vormen: pensioenspaarfonds of beleggingsverzekering (tak 21)
• Toegankelijk voor alle beroepsgroepen • Zowel mannen als vrouwen binnen één gezin • Gestorte bedragen zijn fiscaal aftrekbaar tot een welbepaald plafond (in 2012: € 910)
2010: 2,7 miljoen Belgen doen aan individueel pensioensparen (>50% belastingplichtigen) Rendement laatste 10 jaar: 4,32% 22/03/2012
23
Algemene introductie
Organisatie
22/03/2012
24
1B. ONS PENSIOEN ONDER DRUK
22/03/2012
25
Armoederisico, Eurostat 2010
26
Theoretische vervangingsrisico loontrekkende bij pensionering, gemiddeld loon en loopbaan= 40 jaar
22/03/2012
27
Ons pensioen onder druk
FINANCIERING PENSIOENEN • Een SZ-bijdrage op het volledige loon van de werknemers Deel WN / deel WG • Zelfstandigen betalen bijdrage op (begrensde) beroepsinkomsten • Federale overheid verschaft een staatstoelage aan stelsels werknemers/zelfstandigen • Deel van de geïnde belastingen gaat rechtstreeks naar de sociale zekerheid (alternatieve financiering) • Pensioenen van federale en regionale statutaire ambtenaren zijn ten laste van de federale begroting • Gemeenten en provincies betalen bijdragen voor de pensioenen van hun ambtenaren (RSZPPO) 22/03/2012
28
Financiering pensioenstelsel 2010
22/03/2012
29
Ons pensioen onder druk
FINANCIERING PENSIOENEN • Huidige actieven dragen bij voor pensioen van huidige gepensioneerden
• Repartitiesysteem is gebaseerd op ‘normale’ bevolkingspiramide • Maar:
22/03/2012
30
Ons pensioen onder druk
KOST VERGRIJZING 6,3
totaal andere
-0,2
-0,4
kinderbijslag -0,9
werkloosheid-brugpensioen invaliditeit
-0,1
3,4
gezondheidszorg
4,5
pensioenen -2
-1
0
1
2007-2050
22/03/2012
2
2007-2030
3
4
5
6
7
2007-2013
31
Ons pensioen onder druk
HOUDBAARHEID REPARTITIE? • Mensen leven langer, maar werken minder lang: dragen minder bij 1960
2000
2011
Levensverwachting
68 jaar
78 jaar
80 jaar
Effectieve pensioenleeftijd
64 jaar
58 jaar
60 jaar
Intrede op de arbeidsmarkt
18 jaar
22 jaar
22 jaar
• 1960: 2 werkjaren = < 1 ander jaar (leren, pensioen) • 2011: 1 werkjaar = 1 ander jaar
22/03/2012
32
Gelijkgestelde periodes • Periodes van inactiviteit die gelijkgesteld worden aan periodes van werk in de berekening • Werkloosheid, ziekte, tijdskrediet, … • Maatschappelijke prioriteiten: – Meer vrouwen op de arbeidsmarkt: combinatie met gezin moet mogelijk zijn – Jobverlies moet geen dubbele bestraffing worden
• Maar solidariteit is niet onbeperkt financierbaar: reeds 1/3de van pensioenopbouw zijn gelijkgestelde periodes • CD&V vraagt evaluatie waarbij “maatschappelijke meerwaarde” en “overmacht” centraal staan 33 33
Algemene introductie
Pensioen en gelijkgestelde periodes Percentage geaggregeerde pensioenopbouw gedurende de loopbaan, rustgepensioneerde vrouwen in het werknemersstelsel (instroom 2002-2004)
22/03/2012
34
% gelijkgestelde dagen in pensioenopbouw, per leeftijd voor arbeiders en bedienden
22/03/2012
35
Algemene introductie
EERSTE PIJLER
WETTELIJK PENSIOEN
Bedreigingen eerste pijler
• Langere scholing • Vervroegde pensionering • Deeltijds werken
• Gelijkgestelde periodes
22/03/2012
36
Ons pensioen onder druk
UITDAGINGEN • Levensloop: – aantal kinderen per gezin daalt – mensen leven langer – babyboomers bereiken pensioenleeftijd
• Veranderingen op de arbeidsmarkt: – meer vrouwen – loopbaanonderbreking en tijdskrediet
– minder lang werken
• Verandering samenleving: – wettelijk samenwonen
Maatschappij kan deze kosten niet op dezelfde wijze blijven dragen; hervormingen dringen zich op
– eenoudergezinnen 22/03/2012
37
1C. PENSIOENHERVORMING CD&V-VISIE
22/03/2012
38
Pensioenhervorming
HOE BETAALBAARHEID GARANDEREN? • Werk maken van een gezonde begroting – Oorspronkelijke strategie van “prefinanciering” is mislukt: huidige generatie bouwt schuld af, zodat volgende generatie meer marge krijgt
• Verhogen van de werkzaamheidsgraad – Participatie doelgroepen arbeidsmarkt aanmoedigen – Afstemmen van bedrijfsprocessen op oudere werknemers – Evaluatie van regelingen van vervroegde uittreding
• Van pensioenleeftijd naar pensioenloopbaan – Langer actief blijven is geen kwestie van wetgeving alleen – Ook juiste omstandigheden creëren
22/03/2012
39
Pensioenhervorming
PENSIOENHERVORMING CD&V • Nadruk blijft liggen op wettelijk pensioen, met voldoende economisch draagvlak. Gecombineerd met een aanvullend pensioen zorgt dit voor een goede mix tussen ‘solidariteit’ en ‘verzekering’. • Mag niet resulteren in grote onzekerheid voor toekomstige gepensioneerden: voldoende lange overgangsperiodes nodig, met aandacht voor urgentie van het probleem. • Langer werken aanmoedigen, om betaalbaarheid te garanderen. Band tussen werken en pensioen versterken.
• Duidelijke informatie naar de burger, vereenvoudiging. Carrière Plannings Systeem • Meer toenadering tussen verschillende stelsels.
22/03/2012
40
1D. PENSIOENHERVORMING REGEERAKKOORD
22/03/2012
41
Pensioenhervorming regering
PENSIOENHERVORMING DI RUPO 2011 Geen verhoging wettelijke pensioenleeftijd (65 jaar)
• Verhoging effectieve leeftijd vervroegd pensioen • Afstemming bijzondere stelsels op algemeen stelsel • Verhoging aantal jaren pensioenberekening ambtenaren
• Vrijwillig werken na pensioenleeftijd (onbeperkt na 65 én lange loopbaan) • Werken meer laten doorwegen dan niet-werken bij pensioenberekening • Overlevingspensioen beperken (oude regeling blijft behouden) • Maatregelen 2e en 3e pijler • Pensioenen optrekken en betere informatie
22/03/2012
42
Pensioenleeftijd • Wettelijke pensioenleeftijd: 65 jaar
• Mogelijkheden om vroeger te stoppen: – Vervroegd pensioen – Brugpensioen
22/03/2012
43
Pensioenhervorming regering
Vervroegd pensioen • Geleidelijke verhoging Jaar
Min. leeftijd Loopbaan
2012 2013 2014 2015 2016
60 60,5 61 61,5 62
35 38 39 40 40
Uitz. Lange loopbaan 60+40 60+40 60+41 60+42 of 41+61
• Overgangsmaatregelen voor wie net voor pensioen stond
22/03/2012
44
Brugpensioen: verhoging loopbaanvoorwaarden
2011
2012
2014
cao nr. 17 30 j.
35 j.
40 j.
Lange loopbaan
37 j.
38 j.
40 j.
Zwaar beroep
35 j.
35 j.
40 j.
Uitzond. stelsels
ongewijzigd
45
Pensioenhervorming regering
Gelijkstelling Wat? Gelijkgestelde periodes voor pensioen nietgemotiveerd tijdskrediet en landingsbanen Gelijkstelling brugpensioen vóór 60 jaar
Oude regeling 3 tot 5 jaar
Gelijkstelling brugpensioen na 60 jaar of vóór 60 jaar maar in geval van herstructurering of lange loopbaan. Werkloosheid 3de periode
Gelijkgesteld op basis van laatste loon
22/03/2012
Gelijkgesteld op basis van laatste loon
Gelijkgesteld op basis van laatste loon.
Nieuwe regeling 12 maanden, spreiding mogelijk in geval van 1/5de onderbreking (3 jaar gemotiveerd) Gelijkgesteld op basis van minimumjaarrecht (1777 EUR per maand), max. 1 jaar Gelijkgesteld op basis van laatste loon
Gelijkgesteld op basis van minimumjaarrecht (1777 EUR per maand), max. 1 jaar
46
Pensioenhervorming regering
PENSIOENHERVORMING 2011 Ambtenaren Wat? Minimum pensioenleeftijd Minimale loopbaanvoorwaarde Bijzondere tantièmes
Loopbaanonderbreking
Berekening pensioenbedrag 22/03/2012
Oude regeling 60 jaar 5 jaar in overheidssector
Nieuwe regeling 62 jaar 40 jaar in gelijk welk stelsel
Berekening pensioen op basis van voordelig tantième: 1/20, 1/30, 1/35,… voor o.a. mandatarissen, magistraten, professoren, … Max. 60 maanden gelijkgesteld voor pensioen
Berekening pensioen op basis van tantième 1/48. Nog steeds voordelig tantième, want normaal 1/60.
Op basis van de activiteitswedden van de laatste 5 loopbaanjaren
Max. 12 maanden gelijkgesteld voor pensioen. Gemotiveerde loopbaanonderbreking blijft gespaard. Op basis van de activiteitswedden van de laatste 10 loopbaanjaren 47
Hervorming overlevingspensioen • Nog uit te werken – Activerend – Bescherming overlevende – Voldoende overgangsmaatregelen
22/03/2012
48
Bijverdienen na pensioen, ouder dan 65 jaar
– Afschaffing van de grenzen voor wie een loopbaan van 42 jaar heeft. – Proportionele sanctionering bij onvolledige loopbaan of jonger dan 65 jaar
49
WERKZAAMHEIDSGRAAD VERHOGEN
22/03/2012
50
Werkzaamheidsgraad verhogen: 73,2% in 2020
22/03/2012
51
Werkloosheidsstelsel • Niet beperken in tijd, wel versterkte degressiviteit • Sneller controleren, nauwer opvolgen • Controle uitbreiden naar 50+: niemand opgeven – Uitz.: 55 jaar of 25 jaar loopbaan
• Passende dienstbetrekking – Max. 60 km van woonplaats i.p.v. 25 km
22/03/2012
52
Werkloosheidsstelsel Vroeger
Hervorming
Periode 1 (1 jaar)
60% begrensd loon
65% begrensd loon (1-3 mnd) 60% begrensd loon (4-12 mnd)
Periode 2
3 maand + 3 maand per gewerkt jaar
2 maand + 2 maand per gewerkt jaar
60% begrensd loon gezinshoofd 55% begrensd loon alleenstaande 40% begrensd loon samenwonende Periode 3
22/03/2012
Forfaitaire uitkering Uitz: werklozen die 20 jaar gewerkt hebben en 55jarigen die gezinshoofd of alleenstaande zijn. Bedrag: 483,86 EUR (gewoon), 635,38 EUR (bevoorrecht)
53
Wachtuitkering wordt inschakelingsuitkering • Tijdelijk opvangnet voor jongeren die ondanks inspanningen geen werk vinden • Intensieve begeleiding Vroeger
hervorming
Wachttijd 18-25 jaar
9 maanden
12 maanden
Wachttijd >25 jaar
12 maanden
12 maanden
Beperkingen
Onbeperkt
Beperkt tot 3 jaar voor samenwonenden en tot leeftijd 33 jaar voor gezinshoofden en alleenstaanden
22/03/2012
54
Wachtuitkering
22/03/2012
55
Oudere werknemers
22/03/2012
56
Oudere werknemers
22/03/2012
57
Tewerkstelling oudere werknemers • Werkgelegenheidsplan oudere werknemers • Uitsplitsen sociale balans volgens leeftijd • Toepassing leeftijdspiramide bij collectief ontslag
22/03/2012
58
Opleidingen • Opleidingsinspanningen : 1,9% van de loonmassa • Educatief verlof – Uitbreiding aantal opleidingsuren voor laaggeschoolde werknemers
22/03/2012
59
COMBINATIE ARBEID EN GEZIN
22/03/2012
60
Thematische verloven • Behoud thematische verloven ZORGMOTIEF Palliatief verlof
2 maanden
Verlof voor de verzorging van een zwaar ziek familielid
12 maanden
Ouderschapsverlof
Uitbreiding tot 4 maanden per ouder per kind jonger dan 12 jaar
22/03/2012
61
Tijdskrediet Oude regeling 1 jaar voltijds of halftijds, Verlengbaar tot 5 jaar via cao.
Hervorming 1 jaar ongemotiveerd tijdskrediet 3 jaar gemotiveerd tijdskrediet • Zorg voor kind jonger dan 8 jaar • Palliatieve zorg • Zorg voor ziek gezins- of familielid • Zorg voor gehandicapt kind • Opleiding
1 jaar VTE op te nemen als 1/5de loopbaanvermindering
22/03/2012
1 jaar extra voor verzorging van een zwaar zieke kind 62
Loopbaanonderbreking Oude regeling
Hervorming
6 jaar voltijdse loopbaanonderbreking
5 jaar voltijdse loopbaanonderbreking
6 jaar gedeeltelijke loopbaanonderbreking (1/2de en 1/5de)
5 jaar gedeeltelijke loopbaanonderbreking (1/2de en 1/5de)
22/03/2012
63
Landingsbanen Oude regeling
Hervorming
Onbeperkt halftijds of 1/5de loopbaanvermindering voor 50+
Onbeperkt halftijds of 1/5de loopbaanvermindering voor 55+ of 51 jaar voor zware beroepen die een knelpuntberoep zijn.
Gelijkstelling voor pensioen vóór de leeftijd van 60 jaar aan minimumjaarrecht i.p.v. aan laatste loon.
22/03/2012
64
OVERIGE AANDACHTSPUNTEN
22/03/2012
65
Moderniseren arbeidsrecht • Eenheidsstatuut arbeiders – bedienden • Op elkaar afstemmen van de stelsels werknemer, zelfstandige, ambtenaar • Kwaliteit jobkansen uitzendsector verbeteren • Aangepaste arbeidsvormen die de combinatie werk-gezin vergemakkelijken aanmoedigen
22/03/2012
66
Sociale fraude aanpakken • Sociale fraude = diefstal van wie wel eerlijk is • Verhogen controles • Gegevensuitwisseling tussen de verschillende kanalen • Hoofdelijke aansprakelijkheid risicosectoren
22/03/2012
67
VRAGEN EN BEDENKINGEN Contact:
[email protected]
22/03/2012
68
