De ruimte van het wonen Ruimte voor wonen. Trends en uitdagingen
Vlaams parlement, 17 september 2010
Michael Ryckewaert
De ruimte van het wonen
• • • •
Wonen in Vlaanderen in kaart Recente trends in beeld Focus op het ‘tussengebied’ Uitdagingen
Vertreksituatie
• Ca. 2,6 mio woningen in Vlaanderen
Wonen in Vlaanderen in kaart
• Wonen is de grootste gebruiker van gebouwde ruimte in Vlaanderen
• Woondicht als belangrijke indicator – Hh-dichtheid als benadering van woondichtheid
• Hoe evolueert de dichtheid? – Nederzettingsstructuur verandert traag – Jaarlijkse aangroei ca. 30.000 op 2,6 mio = 1,2% per jaar – 90% van de woningen van 2020 staan er vandaag al
• Huishoudensevolutie – – – –
Groei in nagenoeg alle gemeenten (< gezinsverdunning) Matige procentuele groei steden (maar niet onbelangrijk in absolute termen) Groei centraal – westelijk Vlaanderen (uitgez Westhoek) Belangrijke % groei Kust, Kempen en grensgebied Nederland
• Hh evolutie per stat. sect.
~verdichtingskaart
• Grote steden
• Grote openruimte gebieden
• Gestage verdichting
• groei binnenstedelijke buurten
• status quo
• Vlaams kerngebied
• verliezende buurten rondom
• beperkte zeer geconcentreerde groei
• Kempen
• verdere suburbane groei
• ‘Tussengebied’
• Stat. sect. van ‘open’ naar ‘bewoond’
• Verlinting • Gestage verdichting • Vlaams kerngebied • Kempen • ‘Tussengebied’
Trends
• Bouwvergunningen • Ruimtegebruik en kavelgroottes • Hoe veranderen woningen en woonomgevingen als gevolg van die trends
• Toename van verbouwingen • Van nieuwbouw naar aankoop met verbouwing • Vermindering van aantal slechte woningen
• De stedelijke rijwoning – ‘Defect type’ of duurzaam hergebruik? – parkeren, beperkte buitenruime, privacy – compact, mobiliteitsprofiel –
energie
Woning te Gent, Nu architectuuratelier (Fotografie: Stijn Bollaert)
• Hergebruik van landbouwgebouwen –
Nieuwe juridische mogelijkheden
–
Geen bijkomende ‘ruimtevraag’
–
Wel impact op vlak van mobiliteit, vertuining, samenlevingspatroon, cultuurlandschap, …
• Groter aandeel ‘appartementen’ • Meer ‘projectmatige’ woningbouw
• Stedelijke groepswoningbouw – Hoogbouw op waterfront & stationslocaties
Westkaai Antwerpen, Diener&Diener (Fotografie: Project2 & Christian Richters)
• Stedelijke groepswoningbouw – Herontwikkeling afgeschreven patrimonium – Verdichting – Grondgebonden woningen? – Betaalbaar?
Zwembadsite Leuven, BOB361 (Fotografie: André Nullens)
Zwembadsite Leuven, BOB361 (Fotografie: André Nullens)
• Appartementen buiten de stad
• Appartementen buiten de stad
Kasteelpark Viteux De Pinte, Abscis architecten (Fotografie: Peter Lorré)
• Perceelsgrootte
(volgens bouwvergunningen)
– kavelverkleining • kleinere percelen • groter aandeel appt’n
• Ruimtegebruik per hh – ruimtegebruik neemt weer toe door terugloop aandeel appt’n – Meer woningen dan er huishoudens bijkomen (maar ook: sloop, tweede verblijven,…)
• Impact van kleinere percelen op de verkaveling
• De compacte verkaveling
Focus • Het ‘tussen- of overgangsgebied’ – Migratiestromen & suburbanisatie – Grote juridische bouwgrond voorraad, maar versnipperd grondbezit – Typologische verschuiving: krimpende verkaveling & appartementen
• Evolutie bouwgrondprijzen – Piramidale structuur – Vlakt enigszins af – Gebied met relatief hoge bouwgrondprijzen breidt uit (zie ondermeer de grensregio) – Goedkopere gebieden steeds verderaf gelegen
Hulshout Laakdal Herselt
Begijnendijk
Aarschot
Reconstructie van de suburbanisatie
Reconstructie van de suburbanisatie
Reconstructie van de suburbanisatie
Reconstructie van de suburbanisatie
Kavelgroottes van linten en verkavelingen (1945-1980)
Legende
Kavelgroottes van linten en verkavelingen (1980-2005)
1000m2
Linten
300m2
700m2
Legende Verkavelingen
• Nieuwbouwvergunningen 1998-2008 voor één gemeente Appartementen
Woningen
Alle nieuwbouwwoningen Dichtheid (we/ha)
Kavelgrootte per WE (m2)
Totale oppervlakte (m2)
Aantal woningen na
Aantal woningen voor
Aantal vergunningen/projecten
Dichtheid (we/ha)
Kavelgrootte per WE (m2)
Totale oppervlakte (m2)
Aantal woningen na
Aantal woningen voor
Aantal gebouwen
Dichtheid (we/ha)
Kavelgrootte per WE (m2)
Totale oppervlakte (m2)
Waarvan geraamde appartementsgebouwen (x 5)
Aantal woningen na
Aantal woningen voor
Aantal gebouwen 1998
2
0
9
1
2.480
276
36,3
56
0
56
57.686
1.030
9,7
58
0
65
60.166
926
10,8
1999
4
3
24
1
4.395
183
54,6
58
3
59
52.892
896
11,2
62
6
83
57.288
690
14,5
2000
4
3
19
2
5.372
283
35,4
44
5
47
59.471
1.265
7,9
48
8
66
64.843
982
10,2
2001
3
0
15
3
2.049
137
73,2
25
1
31
29.337
946
10,6
28
1
46
31.386
682
14,7
2002
5
2
17
3
6.311
371
26,9
26
0
26
33.560
1.291
7,7
31
2
43
39.872
927
10,8
2003
4
2
18
1
1.859
103
96,8
39
3
39
36.372
933
10,7
43
5
57
38.232
671
14,9
2004
14
5
127
5
29.431
232
43,2
36
0
36
44.233
1.229
8,1
50
5
163
73.664
452
22,1
2005
9
5
44
5
10.974
249
40,1
79
5
85
76.120
896
11,2
88
10
129
87.093
675
14,8
2006
11
4
49
5
9.665
197
50,7
34
3
34
44.713
1.315
7,6
45
7
83
54.378
655
15,3
2007
15
4
77
7
17.306
225
44,5
49
1
48
65.050
1.355
7,4
64
5
125
82.356
659
15,2
2008 *
3
1
13
0
2.831
218
45,9
33
3
34
45.650
1.343
7,4
36
4
47
48.481
1.032
9,7
74
29
412
33
92.674
225
44,5
479
24
495
545.084
1.101
9,1
553
53
907
637.759
703
14,2
• 50/50 woningen/appartementen • Dichtheid benadert dichtheid RSV (ongeveer), maar vooral door groot aandeel appartementen • Percelen voor woningen worden groter
• Conclusies case ‘tussengebied’ – Percelen voor woningen worden groter omdat verkavelingen vol lopen en nieuwbouw meer in linten gebeurd, die doorgaans een grotere perceelsgrootte hebben – Terugloop van het aandeel appartementen zal het ruimtegebruik van de nieuwbouw weer doen toenemen
Uitdagingen • Theoretische – ‘praktische’ grondvoorraad • Aangepaste woningtypes & woonomgevingen – Aantrekkelijk voor gezinnen – Voldoende compact
Pistes? • Overheden als partner/stuurder/facilitator bij concrete woonopgaves – Vb. rol van AG in stedelijke woonprojecten en/of kwaliteitsbeleid
Woning te Antwerpen, Huiswerk architecten (Fotografie: 2(voor)5)
Groen Kwartier te Antwerpen Beel & Achtergael, Huiswerk, UAPS, Office 360 architecten, Michel Desvige landschapsarchitect (Beeldmateriaal Wilma Project Development & Vanhaerents)
Pistes? • ‘Wonen in meervoud’ – Onderzoek naar nieuwe compacte typologieën, gedeelde voorzieningen en gebundeld particulier initiatief – Manier om om te gaan met versnipperd grondbezit?
Wonewei Lovenjoel, A33 (Fotografie: A33)
Puttenberg Begijnendijk, BOB361 (Fotografie: André Nullens)
E-mail:
[email protected] www.steunpuntruimteenwonen.be www.asro.kuleuven.be
