De psychofysiologische effecten van angst Wat stress doet met je hart Center of Research on Psychology in Somatic diseases
Nina Kupper PhD
Wat zou jij voelen in deze situatie?
Schrijf op het gekleurde vel welke lichamelijke reacties bij jou zouden plaats vinden
Deze presentatie • De definitie van stress • De fysiologische stress reactie • Psychofysiologische effecten van angst • Waarom je een angst niet zomaar vergeet
Wat is stress? • Gebeurtenis (stressor) of reactie (stress response) – Stress is de reactie die door een stressor wordt veroorzaakt. – Stressor – extern (omgeving, bijv. werk, huwelijk, life events) – intern (bijv. emoties, gevoelens, gedachten) • Fysiologisch onderscheid tussen acute stress en chronische stress
Distress
Bedreiging Stress reactie
Psychosomatisch model Stress/Distress Acuut: acute stress Episodisch: depressie, angst Chronisch: werkstress, Type D persoonlijkheid, hostiliteit
Biologische mechanismen Genen
Gedragsmechanismen
Ontregeling autonome zenuwstelsel
Roken en alcohol
Immuunfactoren
Fysieke inactiviteit
Functioneren bloedplaatjes
Rapportage en naleving
HPA-as hyperactiviteit Oxidatieve stress
Hartziekten
HPA SAM
De Acute stress reactie
ANS Immuun
Hypothalamus – CRH
+ Hypofyse (pituitary) – ACTH + Parasympathische zenuwstelsel
+ Sympathische zenuwstelsel
-
Bijnier (adrenal) - cortisol Medulla (adrenal) – NE, E Th2 shift
+
+ -Th1/proinflamm
Vasocontrictie (behalve in spieren) Verhoogde cardiac output Verhoogde hartslag Glaser & Kiecolt-Glaser. Nature Reviews Immunology 2005;5:243-51 Elenkov & Chrousos. Neuroimmunomodulation 2006;13:257-67
Fight-or flight response • Zintuigen worden scherper • Pupillen dilateren • Haren gaan overeind staan • Versnelde hartslag, vasoconstrictie: verhoogde bloeddruk • Versnelde ademhaling • Mobilisatie van energie: vet- en glucose huishouding • Vasoconstrictie in de huid
• Endorfines komen vrij • Primitieve reacties (geen tijd voor nadenken)
Acute versus chronische stress • Stress = adaptief, streven naar allostase • Chronische stress → ‘allostatic load’ : kan leiden tot uitputting van systemen • Stressmediatoren (catecholamines, cortisol) krijgen negatief effect FYSIOLOGISCHE VERANDERINGEN IN CHRONISCHE STRESS • Angst: chronisch verhoogde catecholamine niveaus zorgen voor een verhoogde hartslag en verlengd QT
McEwen. Neuropsychopharmacology 2000;22:108-24
Angst • Belangrijke overlevingsfunctie • Amygdala speelt belangrijke rol bij ontstaan van angst – Fearconditioning (onschuldige prikkel (bijv. sporten) wordt gekoppeld aan een onprettige prikkel (bijv. shock) • Vanuit amygdala wordt hersenstam geactiveerd: sympathische symptomen • Ontwikkelen en “afleren” van angst zijn leerprocessen • Remmen van angst is een bewust en cognitief proces: temporaalkwab • Opnieuw angstig worden: hippocampus heeft alles opgeslagen
Angstige ervaringen vergeet je niet zomaar... Wat was er Angsten oneindig lang opgeslagen want, als je vergeet wat je in het verleden heeft geschaad, zet je je overleving op het spel
ook al weer met die leeuw...
Bedreiging
Geheugen over emotie
Toegankelijk voor bewustzijn Bewuste gedachten Temporaalkwab
Emotioneel geheugen Bewustzijn ontoegankelijk Hersenactiviteit Lichamelijke reactie Amygdala & hippocampus
Ledoux, the emotional brain
Nota bene: • Gedachten kunnen amygdala aanzetten • Gedachten zijn minder succesvol in het weer uitzetten van de amygdala • Amygdala activatie is oorzaak van angst respons
Angst: veranderingen in neurotransmitter niveaus
Neurotransmitters bij gegeneraliseerde angststoornis Noradrenaline
Sympathische symptomen www.cnsforum.com
Serotonine
Gemoed
GABA
Spierspanning, slaapproblemen
Medicamenteuze behandeling van angst • Grijpt in op de biologische mechanismen • Probeert neurotransmitterbalans te herstellen – Benzodiazepines Spierontspanning, slaap, vermindert misselijkheid
• SSRIs Vergemakkelijken serotonine transmissie: reduceert depressieve en angst symptomen
– Beta blokkers Blokkeren sympathische activatie naar de periferie (het lichaam), hierdoor worden de lichamelijke symptomen van angst geremd
• Angst kan terugkeren t.g.v. stress, activatie van “angstgeheugen” Medicaties verminderen dus alleen symptomen, ze nemen de angst niet weg
Angst & prognose van hart- en vaatziekten
Mechanismen in de relatie tusen angst en HVZ prognose
QT interval • • • •
Reflects time for repolarization of the ventricular myocardium Predictor of ventricular arrhythmias Enlarged in pts with dilated cardiomyopathy (heart failure) Closely related to heart rate variability: so affectable by autonomic regulation
Decreased HRV +
Increased QTi
Increased risk of mortality
Panic disorders & cardiovascular symptoms • • • •
Chest pain Heart pounding Tachycardia Shortness of breath
Indicative of autonomic dysfunction
Decreased HRV
Decreased parasympathetic tone
Exaggerated response to yohimbine challenge
Increased sympathtic tone
competitive blockage of limited duration of α-adrenergic receptors
QT dispersie & hartslagvariabiliteit QT dispersie = verschil tussen langste en kortste QT interval gemeten met een 12-leads electrocardiogram
Voorspeller van overlijden
Conclusie • Angst is een heel basale emotie, met duidelijke fysiologische correlaten • Hart: verhoogde hartslag, verlengd QT en lagere hartslagvariabiliteit • Angst draagt bij aan het risico op mortaliteit via effecten op het hart
