Financiële effecten van de Participatiewet
Utrecht, 5 december 2012
Martin Heekelaar E:
[email protected] M: 06-23152767
1
Wet werken naar vermogen wordt Participatiewet • • • • •
• • • • • •
Invoering op 1 januari 2014. Komt op veel onderdelen overeen met de WWNV. Samenvoeging WWB, Wsw en een deel van de Wajong. Een systeem van loondispensatie zoals nu in de Wajong. Per 2014 is de Wajong alleen toegankelijk voor volledig en duurzaam arbeidsongeschikten. Huidige Wsw-ers en Wajongers worden niet herkeurd en er vindt geen verlaging plaats van de uitkering voor de bestaande groep Wajongers. Instroom in de Wsw stopt per 1-1-2014. Op termijn middelen beschikbaar voor structureel 30.000 werkplekken beschut, afgestemd op 100% WML. Efficiencykorting op de rijksvergoeding WSW-zittend bestand Extra bezuiniging op het Werkdeel van € 193 mln per jaar (28%) Vanaf 2015 in zes jaar stapsgewijs een quotum van 5% voor bedrijven met meer dan 25 werknemers. 2
Verwachte financiering Participatiewet
Baten
Lasten
Budget inkomensdeel
• Uitkeringen WWNV • Loondispensatie
Ongedeeld re-integratiebudget:
• Ondersteuning begeleiding,
•
W-deel klassiek
•
WSW zittend bestand
• WSW zittend bestand
•
WSW-beschut
• WSW-beschut
Gemeentefonds (fictief budget W&I)
bemiddeling
• Uitvoeringskosten • Minimabeleid
3
Inkomensdeel
4
Verdeling o.b.v. objectieve maatstaven…. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.
Lage inkomens 15-64 jaar (% van huishoudens 15-64 jaar met inkomen) Eenouderhuishoudens 15-44 jaar (% van huishoudens 15-64 jaar) Arbeidsongeschiktheidsuitkeringen (% van inwoners 15-64 jaar) Totaal allochtonen 15-64 jaar (% van inwoners 15-64 jaar) Laag opgeleiden 15-64 jaar (% van inwoners 15-64 jaar) Huurwoningen (% van het totaal aantal woningen) Regionaal klantenpotentieel (in % van het aantal inwoners) Inwoners in stedelijk gebied (% van inwoners) Werkzame beroepsbevolking op COROP -niveau (% beroepsbevolking) Banen handel en horeca in COROP-regio (% van totaal aantal banen) Procentuele banengroei in COROP-regio Aantal banen in COROP-regio (% van totale beroepsbevolking) Gemiddelde jaarlijkse bevolkingsgroei 15-64 jaar 5
…maar feitelijk veel historische invloed • Gemeenten met minder dan 25.000 inwoners volledig historisch verdeeld en tussen de 25.000 en 40.000 mix van historisch en objectief • 60% van de gemeenten wordt ex ante afgetopt. Ofwel worden voor een belangrijk deel gefinancierd o.b.v. het historisch aandeel.
6
Aandachtspunten t.a.v. de verdeling • A.g.v. Participatiewet verwachten wij vooralsnog geen grote veranderingen in de financieringssystematiek van het inkomensdeel. • Berenschot deed recentelijk onderzoek in opdracht van het ministerie naar een nieuw en verbeterd verdeelsysteem. Als dat leidt tot een nieuw verdeelmodel kan dat (vanaf 2014?) leiden tot grote herverdeeleffecten.
7
In de afgelopen jaren grote tekorten op het inkomensdeel a.g.v. Bestuursakkoord 2007 Mln. €
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Macrobudget I-deel
4.616
4.565
4.190
3.944
3.855
3.863
4.056
4.041
4.956
Netto uitgaven
4.312
4.331
4.179
3.914
3.786
3.971
4.425
4.716
--
304
233
11
30
70
-108
-369
-675
--
6,6%
5,1%
0,3%
0,8%
1,8%
-2,4%
-8,5% -16,7%
--
Saldo % saldo
8
Vanaf 2012 weer een ‘normaal’ macrobudget • BA 2007 liep af in 2011. Vanaf 2012 is het macrobudget weer in overeenstemming met de verwachte macro uitgaven. • Over 2011 vroegen meer dan 300 gemeenten een IAU aan. (aanvraag in 2012; betaling in 2013) • In 2013 wordt rekening gehouden met een herverdeling van € 288 mln a.g.v. IAU en MAU. Onze verwachting: normalisering vanaf 2014.
9
Hoeveel kunnen we besparen op het inkomensdeel? • Ramen van de toekomstige budgetten en uitgaven is lastig, maar noodzakelijk voor een goede financiële sturing. • Ga voor de raming van het toekomstige budget (vooralsnog) uit van het huidige financieringssysteem.
• Voor Arnhem berekenden we een reëel volumereductiepotentieel van 600 WWB-ers. • Advies: hanteer een ambitieuze volumedoelstelling, maar zorg voor een voldoende grote behoedzaamheidsreserve
10
Ongedeeld re-integratiebudget
• Werkdeel klassiek • Budget zittend bestand WSW • Budget beschutte werkplekken
11
Opeenvolgende bezuinigingen op het WWB-werkdeel Mln €
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
Oorspronkelijk W-deel
1.629
1.629
1.629
1.629
1.629
1.629
1.629
1.629
-293
-507
-495
-546
-546
-546
-546
1.336
1.122
1.134
1.083
1.083
1.083
1.083
-400
-400
-400
-400
-400
-400
722
734
683
683
683
683
77
116
154
193
pm
pm
pm
pm
Korting Balkenende Budget na 1e korting
1.629
Ombuiging Rutte I Budget na 2e korting
1.629
1.336
Ombuiging Rutte II Diverse mutaties Nieuw budget W-deel
1.629
1.336
722
734 606+pm 567+pm 529+pm 490+pm
Let op: In 2012 zit er nog veel geld in de Reserveringsregeling. Effect van de korting vooral voelbaar vanaf 2013.
12
Budget zittend bestand WSW LET OP: RAMINGEN ZIJN INDICATIEF!! Mln €
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
Oorspronkelijk budget
2.459
2.459
2.459
2.459
2.459
2.459
2.459
2.459
2.459
Rijksvergoeding 27000->25750
-120
-120
-120
-120
-120
-120
-120
-120
-120
Huidig budget
2.339
2.339
2.339
2.339
2.339
2.339
2.339
2.339
2.339
-56
-112
-168
-225
-281
-337
-123
-239
-349
-453
-551
2.104
1.932
1.765
1.605
1.451
Rijksvergoeding 25750->22050 Stop op de instroom Nieuw budget
2.339
2.339
2.339
2.283
Onze verwachting: budget wordt toegevoegd aan ongedeeld re-integratiebudget en verdeeld op basis van actuarieel geschatte ontwikkeling WSW-volume
13
Werkplekken beschut • Voor de 30.000 werkplekken beschut zal vanaf 2015 naar verwachting stapsgewijs extra geld worden toegevoegd aan het ongedeeld re-integratiebudget o.b.v. de (veronderstelde) vergoeding van €22.050,-. • Onze inschatting is dat er jaarlijks middelen beschikbaar komen voor 1700 extra werkplekken beschut.
14
Financiële problematiek WSW is tweeërlei 1. Verlaging rijksvergoeding 2. Verslechterde economische situatie leidt tot lagere omzetten
15
Cluster W&I in het Gemeentefonds
• T.b.v. de uitvoeringskosten WWB en bijzondere bijstand • Landelijk circa € 1,6 mld
16
Cluster W&I GF Arnhem 2012 Gewicht
Aantal
Bedrag
huishoudens met laag inkomen
38,44
26.385
1.014.232
huishoudens met laag inkomen (drempel)
53,63
18.696
1.002.692
1.346,09
5.605
7.544.782
112.547,32
0,9412
105.932
3.711,43
1.825
6.773.286
1,55
310.977
482.014
16,14
15.589
251.608
0,14
147.700
20.678
6952,91
1
6952,91
Bijstandsontvangers ABW schaalnadeel ABW schaalvoordeel klantenpotentieel regionaal uitkeringsontvangers inwoners vast bedrag voor iedere gemeente totaal basis
17.202.178
inclusief UF (1,532)
26.353.736
17
Financiering uitvoeringskosten gemeente Arnhem 2012 Cluster W&I / gemeentefonds € 26,4 mln
Werkdeel € 14,7 mln
€ 8,3 mln
Overige besteding re-integratie € 6,4 mln
€ 11,4 mln
Uitvoeringskosten WWB € 19,7 mln
Minimabeleid € 11,8 mln
Bestedingen buiten W&I € 3,2 mln
NB: cluster W&I in 2010 en 2011 resp. 25,8 mln en 25,3 mln
18
Conclusies uitvoeringskosten WWB • Onduidelijk is of en zo ja in welke mate SZW gaat compenseren voor de extra uitvoeringskosten Participatiewet (oplopend volume) • Een deel van het GF-cluster W&I wordt in Arnhem in 2012 niet aan W&I besteed, maar is elders binnen de gemeentebegroting belegd (3,2 mln) • Een deel van de uitvoering wordt gefinancierd vanuit het re-integratiebudget. Deze komt mogelijk extra onder druk te staan vanwege de grote bezuinigingen op de re-integratie.
19
Bijlagen
20
Bijlage: ontwikkeling WWB-dichtheid
Referentiegemeenten: • Nijmegen • Emmen • Vlaardingen • Schiedam • Kerkrade • Leeuwarden • Groningen • 's-Gravenhage • Heerlen • Amsterdam
21
Bijlage: verhouding objectieve en feitelijke bijstandsdichtheid
22
Bijlage: drie scenario’s voor de volumeontwikkeling WWB
23
Bijlage: drie scenario’s voor de ontwikkeling van het budget inkomensdeel
24
