DE PREVENTIEPIRAMIDE

Vlaams Parlement, Lerarendag ‘Radicaal, niet extreem’ Brussel, 4 maart 2016

DE PREVENTIEPIRAMIDE positief aan de slag met diversiteit als antwoord op extremisme [email protected]


1. RADICALISERING OF ONTWORTELDE DIVERSITEIT? 2. PREVENTIE EN VEILIGHEID: EEN KORTE HISTORIEK 3. DE PREVENTIEPIRAMIDE 4. BESLUIT

[email protected]

NAAR DE WORTELS?  radicaal:

 etymologisch:“ radix” = wortel radicalisering = “naar de wortels gaan”  kernvraag: wat zijn die wortels van “ons als mens”? . haat, vernietiging, moord, agressie, geweld, verkrachting? . bekommernis om het leven, graag zien, schoonheid,…?

-> gaat het om worteling of ontworteling? [email protected]

[email protected]

NAAR DE WORTELS?

..\gesto_de_amor11 cannes prijs1 aug06.wmv

[email protected]

RADICALISERENDE JONGEREN - NIET GEWORTELDE DIVERSITEIT  probleemgedrag: peergroup als biotoop, centraal kader . risico: bij doorsnee adolescenten . extreem risico bij: . kwetsbare jongeren (“slechte vrienden”) . jongeren met migratieachtergrond (“ongewenst”) . botsende normatieve systemen . destructief recht

 radicalisering en perspectiefloosheid: welke wereld, welke kansen? . identiteitsontplooiing? Succeservaringen? Ik als “held”? . (deel) migratiejongeren en kansarme groepen:

. materiële kansen (“veel geld verdienen”)? diploma? werk? … . volwassenwording in een “vijandige” maatschappelijke context

. impact van de peeromgeving . radicalisering: peergroup indoctrineert, isoleert, belooft heldendom bv. ook RAF, sektes, soldatentrainingen, terrorisme, totaalinstituties, … [email protected]

EEN EXISTENTIEEL GEWORTELDE DIVERSITEIT ONTWORTELD? GEWORTELD? * terrorisme, Syrië-strijders zijn niet ‘radicaal’, maar ‘ontworteld’ (L: radix) * de reactie erop (bv. filmpje) is wel geworteld * extreme agressie, grenservaringen, … worden beantwoord met evenvele splinters van liefde

SCHOOLBELEID VOOR EEN GEWORTELDE DIVERSITEIT * ja, aan de rijkdom van een gewortelde diversiteit in de klas, school * neen, aan destructief extremisme * de preventiepiramide als kader, brug tussen ‘ja’ en ‘neen’ [email protected]



[email protected]

EEN SAMENLEVING IN DESINTEGRATIE van welvaartsstaat naar veiligheidsstaat * welvaartsstaat: (streven naar) welvaart als dominant thema: . . . .

groei en expansie integratie als dynamiek (lente-zomer) hoogtepunt: golden sixties toekomst als verlangen

WELVAARTSTAAT zomer

DESINTEGRATIE consensussamenleving 1800-

INTEGRATIE

lente * veiligheidsstaat: (streven naar) veiligheid als dominant thema:

. . . .

herfst

recessie en inkrimping desintegratie als dynamiek (herfst-winter) crisissen als rode draad toekomst als dreiging [email protected]

dissensussamenleving 1970-

VEILIGHEIDSSTAAT assensussamenleving 2000-

winter

PREVENTIE EN VEILIGHEID een korte historiek (schematisch) breuk fase 1: tot ‘70

fase 2: ’70-’80

curatie

curatie

welzijn

preventie jaren 70’-80’

welzijn

’90-’00-… preventie wordt veiligheid en breidt uit fase 3: ’90-…

curatie

preventie [email protected]

welzijn

DE PREVENTIEPIRAMIDE ALS DRAGER VAN HET VEILIGHEIDSLANDSCHAP (1)

preventie als marge tussen curatie en welzijn welzijn

curatie op problemen georiënteerd

indirecte preventie

op welzijn georiënteerd

directe preventie

indirecte preventie

uiteindelijk doel: algemeen welzijn

* de spannings- en breuklijnen van het preventielandschap in kaart gebracht * draai het preventielandschap 90° zodat het ‘verticaal’ komt te staan met ‘curatie’ boven en ‘welzijn’ onder = structuur van de piramide [email protected]

DE PREVENTIEPIRAMIDE ALS DRAGER VAN HET VEILIGHEIDSLANDSCHAP (2) PIRAMIDE

LANDSCHAP (90° gekanteld) curatie

Niveau

4

indirecte preventie

3

directe preventie 2 1

indirecte preventie

op problemen georiënteerd

toenemende probleemgerichtheid

preventie als marge tussen curatie en welzijn op welzijn georiënteerd

welzijn [email protected]


DE PREVENTIEPIRAMIDE ALS DRAGER VAN HET VEILIGHEIDSLANDSCHAP (3)

VEILIGHEID EN PREVENTIE: * een recente geschiedenis: welvaart naar veiligheid

* een containerbegrip voor een chaotisch landschap

-> ordening: wat is welzijnsgericht, wat is punitief gericht

* de intrede van ‘veiligheid’ in alle domeinen: probleem- of welzijnsreflex? -> oriëntatie: welzijn is altijd de finaliteit -> verruiming: welzijn is ook een antwoord

[email protected]



[email protected]

DE PREVENTIEPIRAMIDE GRONDSPANNING PROBLEEMGERICHTHEID - WELZIJN

* Deze spanningslijn: . . . .

is de fundamentele spanningslijn van preventie komt scherp naar voor bij extreme gevallen dillemma-karakter: is overal aanwezig, bv.:

PROBLEEM toenemende probleemgerichtheid

. innerlijk conflict, . partnerrelatie, . team

* De piramide is gebouwd op deze spanningslijn: . extremisme: harde aanpak of inzetten op welbevinden? . geen ‘of-of”, maar ‘en-en-en’: algemeen welzijn als finaliteit [email protected]

WELZIJN uiteindelijk doel: algemeen welzijn

DE PREVENTIEPIRAMIDE DE BLIK VAN DE PREVENTIEWERKER PIRAMIDE

curatie

LANDSCHAP toenemende probleemgerichtheid

Niveau

4

indirecte preventie

3

directe preventie 2 1

DE BLIK VAN DE PREVENTIEWERKER

indirecte preventie

-> niet de blik van de politieman, justitie welzijn -> niet de blik van de welzijnswerker, jeugdwerker, leerkracht [email protected]


DE PREVENTIEPIRAMIDE vereenvoudigd model

NIVEAU

* * * *

niveau 3 en 4: probleem staat centraal niveau 1 en 2: welzijn staat centraal niveau 2 en 3: directe preventie (lichtblauw) niveau 1 en 4: indirecte preventie (licht oranje, donker blauw)

PROBLEEM toenemende probleemoriëntatie

4

CURATIEVE MAATREGELEN

3

SPECIFIEKE PREVENTIEMAATREGELEN

2

ALGEMENE PREVENTIEMAATREGELEN

1

ALGEMENE LEEFKWALITEITSBEVORDERING

0

DE SAMENLEVING IN HAAR SOCIALE, POLITIEKE EN ECOLOGISCHE DIMENSIE

[email protected]

- oriëntatie + oriëntatie


De preventiepiramide

NIVEAU 4: curatieve maatregelen

NIVEAU

* vraag = probleem * antwoord = probleem oplossen * voorbeelden CURATIEVE MAATREGELEN 4


3 2 1 0

[email protected]


CURATIEVE MAATREGELEN Voorbeelden in het kader van extremisme . . . . . . . . . . .

blokkeren van extreem gedrag (time out, bestraffing, schorsing, …) afweer en zelfbescherming bij agressie alarm-interventies met steun van andere leerkrachten, directie, ... gesprek met de leerling, de betrokken ouders inschakelen van specialisten, (lokale) religieuze leiders voor analyse, gesprek herstelbemiddeling, conflictbemiddeling, hergo schadeherstel, verzekeringen en schadecompensatie slachtofferonthaal en –begeleiding, ook eventueel ouders opsporing en vervolging (politie en parket, justitie) uitvoering rampenplannen en veiligheidsinterventies dossieropvolging [email protected]


NIVEAU 3: specifieke preventiemaategelen

NIVEAU

* vraag = mogelijk probleem * antwoord = probleemgericht (probleem komt in de verf) * voorbeelden

4


3



2 1 0

[email protected]


SPECIFIEKE PREVENTIEMAATREGELEN Voorbeelden in het kader van extremisme waarschuwingscommunicatie en strafdreiging, grenzen stellen dialoog met leerling met zijn extremistische houding als focus thematiseren van risicogedrag (wat, gevolgen, …) voor de klas informatie en sensibilisering rond de risico’s van extremisme verhogen van sociale controle met focus op extremistisch gedrag agressietraining, weerbaarheidstraining, zelfverdedigingstechnieken alarmprocedures, bv. bijstand bij dreiging toezicht op (digitale) media en communicatie rond extremistische uitingen fouillering, boekentasscans, controle op wapendracht camerabewaking, CCTV, monitoring, elektronische beveiliging sleutelbeheer, selectieve toegangverlening, compartimentering, badges slagbomen, veiligheidsafsluitingen, private en publieke bewaking en beveiligingstechnieken crisisplannen, politiepatrouille [email protected]


NIVEAU 2: algemene preventiemaategelen

NIVEAU

* vraag = mogelijk probleem * antwoord = welzijnsbevorderend: probleem komt in de schaduw * voorbeelden

4


3


2


ALGEMENE PREVENTIEMAATREGELEN

1 0

[email protected]


ALGEMENE PREVENTIEMAATREGELEN Voorbeelden in het kader van extremisme positieve, geweldloze communicatietechnieken, overleg en ontmoeting succeservaringen voor kwetsbare jongeren: “ik word gekend, herkend, erkend” ‘grens’-leerlingen positief inschakelen, positief in de kijker zetten integratie van ‘uitzonderingsjongeren’ in het klas- en schoolgebeuren zorg voor leerlingen, nieuwe gasten, begeleiders, opvoeders, medewerkers, … diversiteit als rijkdom in de kijker: themadagen, -weken, -krantjes, didactiek diversiteit als uitgangspunt voor positieve identiteitsopbouw bij leerlingen rekening houden met, kansen benutten van religieuze feesten, ramadan, vasten, existentieel leren: identiteit en relaties solidariteitsacties (lokaal, internationaal) positieve dialoog in de klas, in het lerarenkorps validering van de eigenheid van culturen en de positieve grondwaarden ervan verfraaiing van de infrastructuur, groeninplanting, gebouweninrichting gendertraining, training interculturele communicatievaardigheden, activiteitenaanbod voor dode momenten, voor bijzondere groepen, bv. sport, [email protected]


NIVEAU 1: algemeen leefkwaliteitsbevorderend klimaat

NIVEAU

* vraag = welzijn * antwoord = welzijnsbevorderend * voorbeelden

4


3


2 1


ALGEMENE PREVENTIEMAATREGELEN ALGEMEEN LEEFKWALITEITSBEVORDEREND KLIMAAT

0

[email protected]


ALGEMEEN LEEFWALITEITSBEVORDEREND KLIMAAT Voorbeelden in het kader van extremisme positieve basissfeer met respect voor pluralisme en diversiteit rijkdom van diversiteit als basis voor het pedagogisch project aandacht voor de kansen van diversiteit in de klas, het schoolgebeuren didactisch benutten van diversiteit in de lessen volwaardige inspraak en participatie, basisdemocratische school positieve relationele sfeer, leerlinggericht pedagogisch model ruimte voor de existentiële ontwikkeling zinvolle taakinvulling, verhogen betrokkenheid en welbevinden aantrekkelijk activiteitenaanbod, aangepast aan de verschillende groepen teambuilding en een goede teamspirit ervaringsverbonden leren en dialoog (cf. existentiële dimensie) goede dienstverlening, cultuur van verbondenheid en respect eveneens: maatregelen van niveau 2, indien niet gerealiseerd vanuit preventieperspectief -> indirect preventief [email protected]

DE BREDERE SAMENLEVING Voorbeelden conditionerende context opkomst van de veiligheidssamenleving, herverkaveling van de Belgische bevolking door instroom van diverse groepen internationale ontwikkelingen rond extremisme overheid (lokaal, gemeenschappen, federaal): kansen en begrenzingen politieke situatie subsidiebeleid media géén domein-interne maatregelen op dit niveau wel externe signalementen en eisen bv. naar het beleid, de lokale overheid,… * de conditionerende context kan beïnvloed worden-> beleidsbeïnvloeding [email protected]


ATTITUDEVORMING EN STRUCTURELE MAATREGELEN

NIVEAU

* de maatschappelijke achtergrond * wat maakt het moeilijk? wat biedt kansen? * voorbeelden

4


3


2

1 0



DE SAMENLEVING IN HAAR SOCIALE, POLITIEKE EN ECOLOGISCHE DIMENSIE ATTITUDEVORMING

STRUCTURELE MAATREGELEN

[email protected]


ATTITUDE EN STRUCTUUR Voorbeelden ATTITUDEVORMING sensibilisering van de betrokkenen door folders, flyers, boodschappen via CCTV, personeelsvergaderingen, hangers, stickers, gesprekken, voordrachten, mededelingen, studiedagen, borden, etc. STRUCTURELE MAATREGELEN iedere ingreep in de (infra-)structuur, die probleemgedrag reduceert, belemmert, onmogelijk maakt.

* Het ene werkt niet zonder het andere * Hou beide (zo) dicht mogelijk bij elkaar [email protected]


BELEIDSTERUGKOPPELING * de maatschappelijke achtergrond * wat maakt het moeilijk? wat biedt kansen? * voorbeelden

NIVEAU

4 3 2

1 0

BELEIDSTERUGKOPPELING


CURATIEVE MAATREGELEN SPECIFIEKE PREVENTIEMAATREGELEN ALGEMENE PREVENTIEMAATREGELEN

ALGEMEEN LEEFKWALITEITSBEVORDEREND KLIMAAT



[email protected]


BELEIDSTERUGKOPPELING Voorbeelden Inzicht: Registratiebeleid naar binnen en naar buiten toe . kwantitatief – kwalitatief . incidentmelding . statistisch materiaal, dagboek, online registratie Aangifte aan de politie

Terugkoppeling Op welk niveau is een maatregel mogelijk? Samenwerking met politie, security? Algemeen beleid binnen de school, scholengemeenschap, netten ?

[email protected]

DE PREVENTIEPIRAMIDE een maatregel inpassen?

 de blik van de preventiewerker  “preventie is wat zo genoemd wordt” -> dezelfde maatregelen kunnen op niveau 1 terecht komen (“niet preventie genoemd”) of niveau 2 (“wel preventie genoemd”) -> dezelfde maatregelen kunnen op niveau 4 terecht komen (“als curatie bedoeld” of op niveau 3 (“als preventie van escalatie bedoeld”, bv. bemiddeling)

 een maatregel in de piramide inpassen? -> vraag en antwoord: (niet) probleemgericht? -> 3 en 4 tgo 2 en1 -> door de initiatiefnemers bedoeld als preventie of niet? -> het juiste niveau

 niveau 0: geen “actief” niveau -> geen maatregelen in plaatsen [email protected]


1 0


specifieke aanpak

integrale preventie


- oriëntatie + oriëntatie fundam. aanpak

2


fundamentele preventie

3


algemene preventie

NIVEAU

4

BELEIDSTERUGKOPPELING

spec. prev.

EEN ORIËNTATIEKADER VOOR INTEGRALE EN POSITIEVE PREVENTIE



[email protected]




[email protected]

DE PREVENTIEPIRAMIDE besluit * Hiërarchie * Oriëntatie * Beleid * Attitude en structuur * Integraal, fundamenteel, algemeen, specifiek NAAR EEN INTEGRALE EN POSITIEVE PREVENTIE: . oog voor gewoon en ongewoon probleemgedrag . pedagogisch beleid, schoolklimaat en schoolcultuur

[email protected]

NIET VERGETEN: * Er zijn veel antwoorden op hetzelfde probleem * Geen ‘of-of’, maar ‘en-en’ * De schoolcultuur speelt mee

* Denk integraal en positief [email protected]

MEER INFO? TWEEDE HERWERKTE EDITIE Deklerck, J. (2011),

De preventiepiramide. Preventie van probleemgedrag in het onderwijs. Acco, Leuven

[email protected]

DE PREVENTIEPIRAMIDE

Recommend Documents