De peuterklas van. Leerplandoelen katholiek onderwijs

De peuterklas

van

A

tot

Z

Leerplandoelen katholiek onderwijs

DPKL00H_LEERPLANDOEL-KO.indd 1

20-01-2010 09:18:28


20-01-2010 09:18:28

De peuterklas

van

A

tot

Z

Inleiding

Dit is een aanvulling bij “De peuterklas van A tot Z”. Omdat voor een peuter alles nieuw is en hij nog bijna alles moet leren, vertrekken we bij het opmaken van de agenda niet vanuit doelen maar vanuit activiteiten.

Het is de bedoeling dat deze bundel als werkinstrument gebruikt wordt. Je kiest het doel waarrond je expliciet wil werken. Naast dat doel noteer je dan de datum. Zo zie je welke doelen al aan bod gekomen zijn en rond welke doelen je nog moet werken in de klas. Uiteraard zijn er nog andere doelen maar de doelen die het meest relevant zijn, die m.a.w. echt aansluiten bij de activiteiten opgenomen in ‘De peuterklas van A tot Z’ werden hierin uitgebreid opgenomen.

De peuterklas van A tot Z


3


20-01-2010 09:18:28

De peuterklas

van

A

tot

Z

Inhoudsopgave 1. Zelfredzaamheid ................................................................................................................................................................................................................ 1.1 Jas aan- en uittrekken ...................................................................................................................................................................................... 1.2 Melk / fruitsap / water drinken ................................................................................................................................................................. 1.3 Toiletbezoek ............................................................................................................................................................................................................ 1.4 Koek opeten ............................................................................................................................................................................................................ 1.5 Opruimen .................................................................................................................................................................................................................. 2. Kalenders + register invullen ................................................................................................................................................................................... 2.1 Aanwezigheidskalender ................................................................................................................................................................................ 2.2 Daglijn .......................................................................................................................................................................................................................... 2.3 Register ........................................................................................................................................................................................................................ 2.4 Weerkalender ......................................................................................................................................................................................................... 3. In de rij staan

.........................................................................................................................................................................................................................

4. Speelplaats / speeltijd 5. Op stap 6. Taal 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5

....................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................................................................................

Vertellen / gesprek ............................................................................................................................................................................................. Verhaal ......................................................................................................................................................................................................................... Prentbespreking .................................................................................................................................................................................................. Vers aanleren .......................................................................................................................................................................................................... Vingerspelletjes ....................................................................................................................................................................................................

7. Waarneming ........................................................................................................................................................................................................................... 7.1 Algemeen .................................................................................................................................................................................................................. 7.2 Specifieke waarneming van het lichaam ........................................................................................................................................ 7.3 Specifieke waarneming van kunst ........................................................................................................................................................ 7.4 Specifieke waarneming van de natuur ............................................................................................................................................. 8. Opvoedende spelen .......................................................................................................................................................................................................... 8.1 Begrippen .................................................................................................................................................................................................................. 8.2 Puzzelen / inlegpuzzels ................................................................................................................................................................................. 8.3 Auditief spel + waarneming van geluiden ..................................................................................................................................... 8.4 Visueel spel / kleurenkennis ....................................................................................................................................................................... 8.5 Tactiel spel ................................................................................................................................................................................................................ 8.6 Sorteren ...................................................................................................................................................................................................................... 8.7 Rangschikken ......................................................................................................................................................................................................... 8.8 Tellen .............................................................................................................................................................................................................................



4


20-01-2010 09:18:28

9. Manuele expressie / techniek van de dag ..................................................................................................................................................... 9.1 Tekenen ....................................................................................................................................................................................................................... 9.2 Kleuren ......................................................................................................................................................................................................................... 9.3 Knippen ....................................................................................................................................................................................................................... 9.4 Scheuren .................................................................................................................................................................................................................... 9.5 Vingerschilderen + tekenen met en in verf ................................................................................................................................... 9.6 Schilderen ................................................................................................................................................................................................................. 9.7 Stempelen + tamponneren ........................................................................................................................................................................ 9.8 Prikken .......................................................................................................................................................................................................................... 9.9 Parels rijgen op een stok / op een draad ......................................................................................................................................... 9.10 Parels rijgen volgens patroon (Æ heel knappe peuters) .................................................................................................... 9.11 Boetseren ................................................................................................................................................................................................................... 9.12 Kleven ........................................................................................................................................................................................................................... 9.13 Verfrommelen ........................................................................................................................................................................................................ 9.14 Bouwen / construeren .................................................................................................................................................................................... 9.15 Zeepbellen (ballon) (op) blazen .............................................................................................................................................................. 10. Huishoudelijke activiteit 11. Handen wassen

..............................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................

12. Verjaardag vieren / feesten

........................................................................................................................................................................................

13. Muzikale opvoeding ........................................................................................................................................................................................................ 13.1 Lied aanleren .......................................................................................................................................................................................................... 13.2 Dansen + ritmiek ................................................................................................................................................................................................. 13.3 Instrumenten bespelen ................................................................................................................................................................................. 14. Muzische opvoeding – Drama ................................................................................................................................................................................ 14.1 Optreden voor (groot)ouders / Dramatisch spel ...................................................................................................................... 14.2 Voorstelling of tentoonstelling gaan bekijken ........................................................................................................................... 14.3 Tik Tak + Poppenspel ....................................................................................................................................................................................... 15. Bewegingsopvoeding .................................................................................................................................................................................................... 15.1 Sherborne .................................................................................................................................................................................................................. 15.2 Traplopen .................................................................................................................................................................................................................. 15.3 Omloop ....................................................................................................................................................................................................................... 15.4 Fietsen .......................................................................................................................................................................................................................... 15.5 Rollen / springen / bewegingsexpressie ......................................................................................................................................... 15.6 Bewegingsactiviteiten met hanteermateriaal ............................................................................................................................ 16. Groepswerk of vrij spel 17. Geloofsopvoeding

!

..................................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................................

De vetgedrukte doelen staan voor een meer gerichte aanpak; de overige doelen staan voor een eerste kennismaking, een aanzet.



5


20-01-2010 09:18:28

De peuterklas

van

A

tot

Z

1. ZELFREDZAAMHEID: 1.1 JAS AAN- EN UITTREKKEN: B.O.1.1.4.1 B.O.1.1.4.5 W.O.4.1 W.O.4.2 W.O.4.12 W.O.9.9 Le.1.1 Le.2.1

Nauwkeurig kleine dingen vastnemen tussen twee vingers Stilaan zichzelf aan- en uitkleden (sluitingen) Bewust worden van eigen mogelijkheden en beperkingen Eigen mogelijkheden ontwikkelen en minder afhankelijk worden van anderen. Geloven in eigen kunnen. Doorzetten Opkomen voor eigen verlangens (iets vragen, zich laten helpen…) Dankbaarheid betonen Pictogrammen begrijpen Niet-talige boodschappen waarnemen Niet-talige boodschappen begrijpen en interpreteren

1.2 MELK / FRUITSAP/ WATER DRINKEN: G4 MR5 MK1 W.O.5.6 W.O.9.4

De één-één verbinding leggen (rietjes in de flesjes steken) Sorteren (brikjes in de doos, rietjes in de vuilnisbak….) Begrippen: in-uit Binnen de groep zijn er meestal leefregels; deze dienen nageleefd Orde brengen in een beperkte ruimte

1.3 TOILETBEZOEK: W.O.4.12 W.O.9.9 W.O.9.21 B.O.1.1.4.5 Le.2.1

Opkomen voor eigen verlangens (iets vragen, zich laten helpen…) Pictogrammen begrijpen Pictogrammen begrijpen (pijl, uitgang, toilet,…) Stilaan zichzelf aan- en uitkleden (sluitingen) Niet-talige boodschappen begrijpen en interpreteren

1.4 KOEK OPETEN: W.O.4.11 W.O.5.6

Eigen materiaal willen uitlenen / delen Binnen de groep zijn er meestal leefregels; deze dienen nageleefd



6


20-01-2010 09:18:28

1.5 OPRUIMEN: W.O.2.11 W.O.4.11 W.O.8.8 W.O.9.4 B.O.3.3.3 Le.2.1 L.2.2.2 L.3.2.1

Kinderen nemen een voorbeeld aan anderen (andere kinderen, leerkr..) Helpen bij opruimen Inzicht: volwassenen lezen de klok af van een klok Orde brengen in een beperkte ruimte (speelhoek, klas, speelplaats,…) Kan materiaal uithalen en weer opbergen op de afgesproken plaats Niet-talige boodschappen begrijpen en interpreteren (symbolen bij takenbord, motieven en bedoelingen...) Boodschappen begrijpen (mondeling in concrete situatie door de lkr.,…) Niet-talige boodschappen integreren (opdracht uitvoeren, reageren op.)

2. KALENDERS + REGISTER INVULLEN 2.1 AANWEZIGHEIDSKALENDER WO.2.11 WO.8.9 G.1 G.4 M.R.5 L.2.2.2

Kinderen nemen een voorbeeld aan anderen (andere kinderen, leerkrachten,…) Overige kalenders: aanwezigheidskalender Aantallen vergelijken en sorteren en deze koppelen aan de begrippen: veel – weinig, evenveel – niet evenveel, te veel – te weinig, meer – minder, meest – minst, over, te kort De één–één–verbinding (correspondentiebegrip) leggen en synchroon tellen tot 5 Sorteren (= classificeren) volgens 1 of 2 kenmerken Boodschappen begrijpen (mondeling in concrete situatie door de leerkracht)

2.2 DAGLIJN W.O.8.5 W.O.8.7 W.O.8.10 W.O.9.9 Le.1.1 Le.2.1

Begrippen: dag, nacht, vandaag, morgen, gisteren. Minstens 2 voorbije activiteiten in de juiste volgorde rangschikken Kunnen vooruitblikken op een aantal activiteiten (planning maken, verwoorden,…) Verloop van de dag in de juiste volgorde aangeven (dagkalender) Gekende plaatsen op een afbeelding herkennen en benoemen Pictogrammen begrijpen Niet-talige boodschappen waarnemen Niet-talige boodschappen begrijpen en interpreteren (symbolen bij takenbord, motieven en bedoelingen…)

2.3 REGISTER: W.O.4.1 W.O.4.6 B.O.1.1.2.9

Naam, geslacht, kind van…, gemeente kunnen zeggen Bewust worden van eigen mogelijkheden en beperkingen Zich kunnen voorstellen aan een medekleuter of volwassene (naam, gemeente) Reageren op auditieve, visuele en tactiele signalen (nog traag)



7


20-01-2010 09:18:28

L.2.2.2 S.1.12 S.1.28

Boodschappen begrijpen (mondeling in concrete situatie door de leerkracht) Over zichzelf informatie verschaffen aan leeftijdgenoten Communicatieve conventies hanteren (begroeten, afscheid nemen, bedanken…)

2.4 WEERKALENDER: W.O.0.3 W.O.3.1 W.O.7.21 W.O.7.24 Beeldopv. 9.2 Le.2.1

Aandacht voor natuurverschijnselen De schoonheid van de natuur opmerken en uiten (wolken, geuren...) Eenvoudige ‘als-dan’ relaties formuleren (niet regenen = planten verdorren) Weersomstandigheden waarnemen, vergelijken, benoemen + de weerkalender De lichtrichting ervaren en inzien (schaduw, zon, kunstlicht) Niet-talige boodschappen begrijpen en interpreteren (symbolen bij takenbord, motieven en bedoelingen…)

3. IN DE RIJ STAAN: Schrift 13.1 B.O.1.2.1.2 L.2.2.2

De kleuter vindt zijn weg in de ruimte en op een grondplan (plaats in de rij en in de klas, hindernissenparcours, op de grond getekende omloop volgen, maquette situeren,…). Plaats terugvinden in de gymzaal, in de rij,… Opdracht van de leerkracht begrijpen.

4. SPEELPLAATS / SPEELTIJD: W.O.9.15 W.O.9.16 W.O.9.17

Een plaats of beweging in de ruimte kan gevaarlijk of onvoorzien zijn (deur openen, te hard lopen,…). Spelgedrag aanpassen aan de omstandigheden (de traphal, het weer, drukte,…). Afspraken naleven bij het bewegen in de ruimte.

5. OP STAP: W.O.5.9 W.O.5.10 W.O.7.1 W.O.7.2 W.O.7.13 W.O.7.15

Onder begeleiding, elementaire verkeersregels toepassen. Weten wat men moet doen op de bus, auto, fiets,… + ernaar handelen. Voorzieningen voor voetgangers en fietsers op de openbare weg gebruiken. Ouders, leerkrachten, politie,… waken over het naleven van afspraken en regels. Genieten van de natuur en de seizoenen. De natuur ervaren als speelruimte. De natuur ervaren als leverancier van eetwaren, warmte,… Kinderen waarderen dier en plant in hun omgeving. Destructief gedrag afkeuren (pijn doen, planten uitrukken,…). Dieren en planten helpen verzorgen. Weten dat sommige producten en planten, de mens ziek maken.



8


20-01-2010 09:18:28

W.O.9.17 W.O.9.18 W.O.9.21 M.O.12.2

Afspraken naleven bij het bewegen in de ruimte. Verkeersgeluiden identificeren, onderscheiden, lokaliseren. Veilig oversteken onder begeleiding. Pictogrammen begrijpen (pijl, uitgang, toilet,…). De wereld van stilte, geluid en muziek verwonderd en aandachtig tegemoet treden (in de klas, in het bos,…).

6. TAAL: 6.1 VERTELLEN / GESPREK: W.O.0.3 W.O.0.6 W.O.0.15 W.O.4.3 W.O.4.6 W.O.4.9 W.O.5.6 W.O.5.10 L.3.2.2 S.1.1 / Taalbesch. 8.3 S.1.7 S.1.9 S.1.14 S.1.16 S.1.17 S.1.18 S.1.19 S.1.20 S.1.25 S.1.29 S.1.30 S.1.43 S.3.1, S.3.2, S.3.3 en S.3.4

Aandacht en waardering voor anderen. Zich verstaanbaar uitdrukken (begrippen, lichaamstaal, waardering uiten,…). Gedane waarnemingen kunnen weergeven (woorden, tekeningen, grafieken,…). Hoofdgevoelens bij zichzelf herkennen, benoemen, uiten,… in concrete situaties. Spontaan iets over zichzelf vertellen. Regels en afspraken naleven. Binnen de groep zijn er meestal leefregels, deze dienen nageleefd. Wie zich niet aan de regels houdt, sluit zich uit (sanctie). Ouders, leerkrachten, politie,… waken over het naleven van afspraken en regels. Talige boodschappen integreren (een bevel, een vraag, mening uiten, nieuw idee opdoen…). Zoveel mogelijk het Standaardnederlands hanteren, ondersteund door volwassenen. Spreken over belevenissen, ervaringen, waarneming. … uit de eigen omgeving of leefwereld van de kleuter. Spreken over voorstellingen en situaties uit de fantasie. Spreken over gevoelens zoals blijheid, angst, verdriet, verwondering… eigen gevoelens verwoorden. Beschrijven hoe iemand of iets eruitziet (grootte, vorm, kleur, eigenschappen…). Gerichte vragen beantwoorden i.v.m. betekenis, doel, mening… in concrete situaties. Vragen van de leerkracht beantwoorden i.v.m. een behandeld onderwerp. Vragen van medekleuters beantwoorden. Reageren in gesprekken met eenvoudige vragen of commentaar. Uitleggen hoe in een activiteit gewerkt zal worden / gewerkt werd. Deelnemen aan gesprekjes in de kring o.l.v. de leerkracht. Deelnemen aan gesprekjes in groepjes van leeftijdgenoten. Gesprekregels respecteren. Taalvaardigheden ontwikkelen en beheersen.

6.2 VERHAAL: Schrift 25

Beseffen dat geschreven tekens boodschappen inhouden (voorlezen = geschreven tekst).



9


20-01-2010 09:18:28

W.O.4.5 W.O.5.5 L.1.2.3 L.1.3 L.3.2.2 S.1.4 L.2.2.2 Le.2.3 / Taalbesch. 1 Le.3.2.1

Gevoelens van anderen herkennen en meebeleven. Vaststellen a.d.h.v. een verhaal, beelden, info,… dat sommigen een andere levenswijze hanteren. Bij talige geluiden klank- en stemnuances onderscheiden (hoogte, emotie, bevel, baby…). Communicatieve elementen waarnemen (oogcontact, mimiek, knikken, handgeklap…). Talige boodschappen integreren (een bevel, een vraag, mening uiten, nieuw idee opdoen…). Verhalen herformuleren zodat de inhoud herkenbaar overkomt. Boodschappen begrijpen (Verhaal bestemd voor hun leeftijdsgroep begrijpen). Communicatieve elementen begrijpen en interpreteren (rol van de zender, wat, waarover, rol van de ontvanger,…). Niet-talige boodschappen integreren (zelfstandig boeken inkijken, taken uitvoeren, napraten…).

6.3 PRENTBESPREKING: Schrift 22 W.O.0.6 W.O.0.9 W.O.4.3 W.O.9.9 S.1.1 S.1.16 S.1.17 S.1.18 Le.1.1 Le.2.3 Le.3.1

Figuur van achtergrond onderscheiden (op een maquette of afbeelding, contrasten en kleurverschillen opmerken,…). Zich verstaanbaar uitdrukken (begrippen, lichaamstaal, waardering uiten,…). Waarnemen al luisterend, kijkend, tastend, proevend en riekend. Gericht waarnemen bij een vraag / opdracht. Hoofdgevoelens bij zichzelf herkennen, benoemen, uiten,… in concrete situaties. Afdrukken en sporen herkennen. Gekende plaatsen op een afbeelding herkennen en benoemen. Zoveel mogelijk het Standaardnederlands hanteren, ondersteund door volwassenen. Beschrijven hoe iemand of iets eruitziet (grootte, vorm, kleur, eigenschappen,…). Gerichte vragen beantwoorden i.v.m. betekenis, doel, mening… in concrete situaties. Vragen van de leerkracht beantwoorden i.v.m. een behandeld onderwerp. Niet-talige boodschappen waarnemen (gelijkenissen en verschillen bij visuele voorstellingen…). Communicatieve elementen begrijpen en interpreteren (rol van de zender, wat, waarover, rol van de ontvanger, bedoeling,…). Niet-talige boodschappen beoordelen (op hun doel Æ vanuit eigen of andermans mening).

6.4 VERS AANLEREN: L.1.2.2 L.1.2.3 L.1.3 Le.2.3 / Taalbesch.1 en 4 S.2.2

Bij talige geluiden woorden onderscheiden (nazeggen, articuleren,…). Bij talige geluiden klank- en stemnuances onderscheiden (hoogte, emotie, bevel, baby….). Communicatieve elementen waarnemen (oogcontact, mimiek, knikken, handgeklap…). Communicatieve elementen begrijpen en interpreteren (rol van de zender, wat, waarover, rol van de ontvanger, bedoeling,…) bij versje voor de ouders of grootouders. Stem geven, vormen en verzorgen (neuriën, schateren, geluidsnabootsing…).



10


20-01-2010 09:18:28

S.2.3 S.2.4 S.3.1 S.1.32 S.1.44 S.1.45 S.1.46

Articulatie verzorgen (mondspieren oefenen, tweeklanken, moeilijke verbindingen… uitspreken). Accentuering en intonatie verzorgen (volume, ritme, juist accent leggen…). Taalvaardigheden ontwikkelen en beheersen (rijm en klanknabootsing vormen). Deelnemen aan allerlei soorten van gesprekken en dramatische werkvormen. Zich inleven in herkenbare rollen en daarop inspelen. Een boodschap overbrengen ondersteund met lichaamstaal. Diverse tekstsoorten expressief naar voren brengen, alleen of in groep (rijm).

6.5 VINGERSPELLETJES: Schrift 2 Schrift 3 Schrift 6

Fijnmotorische bewegingen vanuit de pols (polsbewegingen, vingerspelletjes,…). Lichaamsbewegingen lokaliseren (elleboog-, pols-, vingerbewegingen en spelletjes). Vingervaardigheden beheersen bij spelletjes (figuren vormen op spijkerplankjes, ‘pianospel’ met de vingertoppen, tikken op een schrijfmachine, tekenen in zand,…).

7. WAARNEMING: 7.1 ALGEMEEN:

M.R.1

Schrift 21 W.O.0.6 W.O.0.9 W.O.0.11 W.O.0.12 W.O.3.2 W.O.4.3 W.O.6.1 W.O.7.19 L.3.2.1 S.1.7

Twee dingen kwalitatief vergelijken (kleur, geluid, levensduur, hardheid, lengte, gewicht, oppervlakte, inhoud en volume, tijdsduur, temperatuur, snelheid,…) Hierbij de begrippen gebruiken: donkerder, luider, langer, groter, kleiner, even ver, lichter, even groot, later, kortst, kouder, even vlug,… Vormen en verschillen in grootte herkennen (voorwerpen sorteren, betasten, verwoorden, spiegelbeelden en geometrische vormen herkennen, verschillen en gelijkenissen ontdekken,…). Zich verstaanbaar uitdrukken (begrippen, lichaamstaal, waardering uiten,…). Waarnemen al luisterend, kijkend, tastend, proevend en riekend. Gericht waarnemen bij een vraag / opdracht. Kwalitatief vergelijken (kleur, smaak, aanvoelen,…). Waarnemen, vergelijken en conclusies trekken. Gevoelens van bewondering, vreugde,… laten blijken. Hoofdgevoelens bij zichzelf herkennen, benoemen, uiten,… in concrete situaties. Van voorwerpen kunnen aangeven of ze van ijzer, steen, hout, glas, papier, plastiek,… gemaakt zijn. Materialen en stoffen onderscheiden; ermee experimenteren. Niet–talige boodschappen integreren (opdracht uitvoeren, reageren op…). Spreken over belevenissen, ervaringen, waarneming… uit de eigen omgeving of leefwereld van de kleuter.



11


20-01-2010 09:18:29

7.2 SPECIFIEKE WAARNEMING VAN HET LICHAAM: B.O.1.1.5.1 B.O.2.2.1 W.O.2.4 W.O.3.1 W.O.7.6

Begrippen: voor- en achterzijde / boven- en onderkant van het lichaam. Kan de voornaamste lichaamsdelen bij zichzelf aanduiden. Mensen verschillen van elkaar (uiterlijk, taal, humor,…). Genieten van de schoonheid van alledaagse dingen (zon, bloemen, mensen,…). Een lichaamsdeel kunnen associëren met een zintuig (tong Æ proeven).

7.3 SPECIFIEKE WAARNEMING VAN KUNST: Schrift 22 W.O.0.2 W.O.0.3 W.O.3.1 W.O.3.2 W.O.3.8 Beeldopv. 1 Beeldopv. 2 Beeldopv. 3 Beeldopv. 4 Le 1.1 Le 1.3

Figuur van achtergrond onderscheiden (op een maquette of afbeelding, contrasten en kleurverschillen opmerken,…). Oog voor het ongewone, het verrassende. Verbazing voor het menselijk kunnen. Respect voor realisaties van anderen. De schoonheid van de dingen die mensen maken opmerken en uiten (speelgoed, dans…). Genieten van kunstwerken, klank en rijm,… Gevoelens van bewondering, vreugde,… laten blijken. Plezier beleven aan en/of geboeid zijn door kunstcreaties. Oog hebben voor technieken en materialen bij schilderijen, toneel, boeken. Openstaan voor beelden (vragen stellen, bewondering, nieuwsgierigheid wekken,…). Ervaren dat beelden zeggingskracht hebben (informatie halen uit beelden, zich inleven, bewegende beelden hebben vaak veel zeggingskracht,…). Inhouden, technieken en materialen ontdekken in beelden (materialen herkennen, reflecteren over beelden, doel van de beelden ervaren: kunst/ reclame / info verschaffen,…) Strategieën aanwenden om zinvol te observeren (vanop afstand waarnemen, op details focussen, eerst waarnemen dan een oordeel vellen…). Niet–talige boodschappen waarnemen (gelijkenissen en verschillen bij visuele voorstellingen…). Communicatieve elementen waarnemen (gedachten en gevoelens via tekening, functie van letters…).

7.4 SPECIFIEKE WAARNEMING VAN DE NATUUR: W.O.3.1 W.O.3.2 W.O.7.6 W.O.7.8 W.O.7.9 Beeldopv. 9.2

De schoonheid van de natuur opmerken en uiten (wolken, geuren,…) Genieten van de schoonheid van alledaagse dingen (zon, bloemen, mensen,…). Gevoelens van bewondering, vreugde,… laten blijken. Voeding, ademhaling,….zijn levensnoodzakelijk bij mens, dier en plant. Levende wezens komen voort uit andere levende wezens, groeien eerst in de moeder of ontwikkelen eerst in een ei. Verwondering voor elke vorm van nieuw leven uiten. Vaststellen dat mens, dier en plant een ontwikkeling doormaken. De lichtrichting ervaren en inzien (schaduw, zon, kunstlicht).



12


20-01-2010 09:18:29

8. OPVOEDENDE SPELEN: 8.1 BEGRIPPEN:

G.1 G.2 M.R.1 M.K.1 M.K.3

M.K.4 B.O.1.1.5.1 B.O.1.2.1.5

Schrift 24

W.O.0.6 S.3.4.1 Le 2.2.1.5

Aantallen vergelijken en sorteren en deze koppelen aan de begrippen: veel – weinig, evenveel – niet evenveel, te veel – te weinig, meer – minder, meest – minst, over, te kort Een rangorde koppelen aan de begrippen: naast, voor, na, tussen Twee dingen kwalitatief vergelijken (kleur, geluid, levensduur, hardheid, lengte, gewicht, oppervlakte, inhoud en volume, tijdsduur, temperatuur, snelheid,…) Hierbij de begrippen gebruiken: donkerder, luider, langer, groter, kleiner, even ver, lichter, even groot, later, kortst, kouder, even vlug,… Begrippen gebruiken: in – uit, binnen – buiten, open – gesloten, tussen, rondom,… Voorwerpen bepalen in de ruimte vanuit de voorwerpen tegenover het eigen lichaam (de beer zit boven, achter,… mij) Ruimtebegrippen: links – rechts, voor – achter, boven – onder, op elkaar, ver weg, dichtbij, tegen, tegenover,… De richting bepalen van zichzelf en van voorwerpen tegenover zichzelf (omhoog, achteruit, schuin,…) De begrippen gebruiken: omhoog, omlaag, vooruit, achteruit,… Begrippen: voor- en achterzijde / boven- en onderkant van het lichaam Past eenvoudige begrippen in de ruimte toe (in, op,…) Begrippen voor positie, richting en beweging in de ruimte en in een vlak uitbeelden: Æ driedimensionaal: opdrachten i.v.m.: - plaats: voor, achter, op, onder - richting: heen, terug, omhoog, omlaag - afstand: dichtbij, veraf, even ver Æ tweedimensionaal: op bord, op tafel, op papier Zich verstaanbaar uitdrukken (begrippen, lichaamstaal, waardering uiten,…) Ontwikkelen en beheersen van begrippen i.v.m. ruimte: voor, achter, vooraan, achteraan, eerste, laatste, ervoor, erachter, erop, erboven, eronder, ernaast, tussen, hoog, laag, middenin, boven, op, onder, naast waar, waarop, waaronder, waarnaast… Woorden begrijpen i.v.m. de leestechniek begrijpen en interpreteren: boven, onder, voor, achter, kort, lang…

8.2 PUZZELEN / INLEGPUZZELS: Schrift 7 Schrift 12 W.O.0.7 W.O.0.8 W.O.6.6 B.O.1.1.4.1

Voorwerpen kunnen plaatsen (torens maken, inlegpuzzels, stokjesspelen,…) Werken met een steunzijde Æ linkerzijde voor de rechtshandigen; en met een werkzijde Æ rechterhand voor de rechtshandige; e.o. (één hand steunt en de andere grijpt, heft, verplaatst,…) Problemen aanpakken (probleem herkennen, plan uitvoeren) Planmatig werken. Een constructie wordt gemaakt met verschillende onderdelen. Verbindingen en hechtingswijzen herkennen. Nauwkeurig kleine dingen vastnemen tussen twee vingers.



13


20-01-2010 09:18:29

8.3 AUDITIEF SPEL + WAARNEMING VAN GELUIDEN: B.O.1.1.2.9 M.O.4.1 M.O.5.1 M.O.5.2 M.O.12.2 Dr. Spel 9.1 L.1.1.1 L.1.1.2 L.1.1.3 L.1.2.2 L.2.2.2

Reageren op auditieve, visuele en tactiele signalen (nog traag) Bij het musiceren verschillende verwerkingsmogelijkheden of musiceervormen toepassen (kort - lang uitbeelden, lage toon = olifant uitbeelden, korte toon = vogel) Kenmerken van de geluidsomgeving onderscheiden en bewust ervaren (geluid en stilte ervaren, bewegen bij geluid – beweegloos bij stilte, geluiden beluisteren, herkennen en achteraf opsommen,…) Klankeigenschappen en muzikale tegenstellingen ervaren en benoemen (geluid lopende kraan, regen, stemmen, instrumenten,… herkennen) De wereld van stilte, geluid en muziek verwonderd en aandachtig tegemoet treden (in de klas, in het bos,…) Eenvoudige audiovisuele informatie uit de eigen leefwereld herkennen en vergelijken Niet–talige geluiden herkennen en onderscheiden (van mens, voorwerp… duur, sterkte…) Niet–talige geluiden situeren en lokaliseren (links, boven, veraf,…) Niet–talige geluiden associëren, onderverdelen, rangschikken (voorwerpen, gevoelswaarde,…). Bij talige geluiden woorden onderscheiden (nazeggen, articuleren,…) Boodschappen begrijpen (mondeling in concrete situaties door de leerkracht.,…)

8.4 VISUEEL SPEL / KLEURENKENNIS: W.O. 0.14 B.O.1.1.2.9 W.O. 3.3 Beeldopv.13.1 Beeldopv.13.2 Beeldopv.13.3

Gegevens ordenen volgens minstens één criterium (grootte, kleur,…) Reageren op auditieve, visuele en tactiele signalen (nog traag) Aspecten als kleur, vorm, ritme,… herkennen Kleuren onderscheiden en classificeren, ordenen en seriëren. De kleuren rood – oranje – geel – groen – blauw – paars, wit en zwart, grijs en bruin aanwijzen en benoemen. De hoofdkleuren geel, rood en blauw toepassen.

8.5 TACTIEL SPEL: B.O.1.1.2.9 Beeldopv.15.1 Beeldopv.15.2 W.O.4.3 Schrift 21

Reageren op auditieve, visuele en tactiele signalen (nog traag) De begrippen hard, zacht, ruw, glad, harig, stekelig, blinkend,… gebruiken Texturen kunnen gevoelens oproepen. Hoofdgevoelens bij zichzelf herkennen, benoemen, uiten, … in concrete situaties Vormen en verschillen in grootte herkennen (voorwerpen sorteren, betasten, verwoorden,…)

8.6 SORTEREN: M.R.5 Schrift 21

Sorteren (=classificeren) volgens 1 of 2 kenmerken Vormen en verschillen in grootte herkennen (voorwerpen sorteren, betasten, verwoorden; spiegelbeelden en geometrische vormen herkennen, verschillen en gelijkenissen ontdekken,…)



14


20-01-2010 09:18:29

W.O.0.14 Beeldopv.13.1

Gegevens ordenen volgens minstens één criterium (grootte, kleur…) Kleuren onderscheiden en classificeren, ordenen, seriëren

8.7 RANGSCHIKKEN:

Beeldopv.12.1

Vormen onderscheiden en ordenen op grootte en vormsoort: classificeren, ordenen, seriëren (hoekige figuren, van ovaal naar langwerpig, dikke driehoek gevolgd door… dan…)

8.8 TELLEN: G.3 G.4

De telrij opzeggen tot 3 (voor 1e kleuter tot 5). De één-éénverbinding (correspondentiebegrip) leggen en synchroon tellen tot 5.

9. MANUELE EXPRESSIE / TECHNIEK VAN DE DAG: 9.1 TEKENEN: W.O.0.1 W.O.0.8 W.O.0.15 W.O.6.15 W.O. 9.8 B.O.1.1.4.2 Schrift 6 Schrift 10 Schrift 11 Schrift 16 Schrift 17 Schrift 18 Schrift 19 Schrift 23 Schrift 25

Plezier beleven aan activiteiten. Exploreren en experimenteren verfijnen. Creatief zijn Gedane waarnemingen kunnen weergeven (woorden, tekeningen, grafieken,…) Controle of een zelfgemaakt product voldoet + eventueel verbeteren. (bv een ‘kindje’ tekenen) Een mensfiguur tekenen met de belangrijkste lichaamsdelen op de juist plaats (hoofd, romp, benen, armen, oren, ogen, neus, mond) Palmgreep als potlood- en penseelgreep. Vingervaardigheden beheersen bij spelletjes (tekenen in zand) Een duidelijke draairichting aan één zijde ontwikkelen Æ de rechtshandige naar links; de linkshandige naar rechts (symmetrische spiraalbeweging met beide handen tegelijk) Een dominante helft ontwikkelen (symmetrische, evenwijdige lijnen trekken) De kleuter is gemotiveerd om te schrijven (eigen naam, een boodschappenlijst, een vertelling…weergeven met ‘krabbeltekenen’). ‘Schrift’ als expressie- en communicatiemiddel hanteren (wenskaarten, brief aan Sinterklaas,…) Al ‘schrijvend’ fantasie, denken en emoties uiten (krabbels weergeven na vertelling of waarneming, emoties uiten middels tekenen en kleuren over…) Met respect het schrijfmateriaal hanteren (vaste plaats tijdens het werk, opbergen na gebruik,…) Vormen onthouden en reproduceren (pengreep en grootmotorische schrijfpatronen nabootsen,…) Beseffen dat geschreven tekens boodschappen inhouden (voorlezen = geschreven tekst; eigen ‘krabbelschrift’ toelichten)



15


20-01-2010 09:18:29

Beeldopv. 4 Beeldopv. 5 Beeldopv. 7 Beeldopv. 10.4 Beeldopv. 12.4 Beeldopv. 17 Beeldopv. 18 Schr. 1.2 Schr. 1.3 Schr. 1.5 Schr. 2

Strategieën aanwenden om zinvol te observeren (vanop afstand waarnemen, op details focussen, eerst waarnemen dan een oordeel vellen,…) Exploreren en experimenteren met beeldende middelen (omgaan met twee- en driedimensionele materialen en technieken, werkstukken maken,…) Een eigen beeldtaal hanteren om impressie weer te geven (eigen gevoel en ideeën in een persoonlijke en creatieve stijl weergeven streven naar verrijking van de beeldtaal, aanvoelen wanneer het werkstuk ‘af’ is,…) De oppervlakte van het tekenpapier functioneel aanwenden. Vormen voorstellen door een omtreklijn, door vlakken of volumes. Materialen verkennen (exploreren, experimenteren, gericht omgaan) waarmee ze zich beeldend kunnen uitdrukken. Materialen kunnen benoemen, juist gebruiken en er veilig mee omgaan. Gelijkenissen / verschillen ervaren en beseffen tussen schrijf-, lees- en spreekluistersituaties De aspecten van de schriftelijke communicatie inzien (zender, boodschap, ontvanger, bedoeling,…) Inzien dat de kwaliteit van visuele boodschappen en teksten verbeterd kan worden door er met anderen over te spreken (hulp vragen, kritiek aanvaarden, laten bekijken, openstaan voor hulp…) Schrijfstrategische vaardigheden ontwikkelen (materiaal verzamelen….)

9.2 KLEUREN: B.O.1.1.4.2 Schrift 4 Schrift 19 W.O.0.1 Beeldopv. 14.2 Beeldopv. 17 Schrift 9

Palmgreep als potlood- en penseelgreep. Bewegingspatronen uitvoeren (kralen rijgen, materiaal hanteren als penseel, schaar, sluitingen allerhande openen en dicht maken,…) Met respect het schrijfmateriaal hanteren (vaste plaats tijdens het werk, opbergen na gebruik,…) Plezier beleven aan activiteiten. Exploreren en experimenteren verfijnen. De begrippen vol en leeg illustreren. Materialen verkennen (exploreren, experimenteren, gericht omgaan) waarmee ze zich beeldend kunnen uitdrukken). Met de ogen een beweging leiden (kleuren binnen de lijnen)

9.3 KNIPPEN: B.O.1.1.4.4 Schrift 2 Schrift 4 Schrift 5 Schrift 9 W.O.0.1 Beeldopv. 5

Een goede schaargreep bezitten (echter nog moeilijk bruikbaar) Fijnmotorische bewegingen vanuit de pols (open en toe van de schaar) Bewegingspatronen uitvoeren (kralen rijgen, materiaal hanteren als penseel, schaar, sluitingen allerhande openen en dicht maken,…) Materiaal bewerken zoals klei, speeldeeg, verf, papier,… (verfrommelen, vouwen, knippen, plakken, boetseren, vingerverven,…) Met de ogen een beweging leiden (knopen rijgen, prikken, scheuren, knippen, vouwen, kleuren binnen de lijnen, mikspelen met ballen en kosteloos materiaal,…) Plezier beleven aan activiteiten. Exploreren en experimenteren verfijnen. Exploreren en experimenteren met beeldende middelen (omgaan met twee- en driedimensionale materialen en technieken, werkstukken maken,…)



16


20-01-2010 09:18:29

Beeldopv. 17 Beeldopv. 18

Materialen verkennen (exploreren, experimenteren, gericht omgaan) waarmee ze zich beeldend kunnen uitdrukken. Materialen kunnen benoemen, juist gebruiken en er veilig mee omgaan.

9.4 SCHEUREN: Schrift 2 Schrift 3 Schrift 4 Schrift 5 Schrift 9 W.O.0.1 W.O. 7.19 B.O.1.1.4.1 Beeldopv. 17

Fijnmotorische bewegingen vanuit de pols (polsbewegingen, vingerspelletjes,…) Lichaamsbewegingen lokaliseren (polsbewegingen, vingerspelletjes,…) Bewegingspatronen uitvoeren (kralen rijgen, materiaal hanteren als penseel, schaar, sluitingen allerhande openen en dicht maken,…) Materiaal bewerken zoals klei, speeldeeg, verf, papier,… (verfrommelen, vouwen, knippen, plakken, boetseren, vingerverven,…) Met de ogen een beweging leiden (knopen rijgen, prikken, scheuren, knippen, vouwen, kleuren binnen de lijnen, mikspelen met ballen en kosteloos materiaal,…) Plezier beleven aan activiteiten. Exploreren en experimenteren verfijnen. Materialen en stoffen onderscheiden, ermee experimenteren. Nauwkeurig kleine dingen vastnemen tussen twee vingers Materialen verkennen (exploreren, experimenteren, gericht omgaan) waarmee ze zich beeldend kunnen uitdrukken.

9.5 VINGERSCHILDEREN + TEKENEN MET EN IN VERF: Schrift 2 Schrift 10 Beeldopv. 17 Beeldopv. 18 W.O.0.1

Fijnmotorische bewegingen vanuit de pols (polsbewegingen, vingerspelletjes,…). Een duidelijke draairichting aan één zijde ontwikkelenÆ de rechtshandige naar links; de linkshandige naar rechts (symmetrische spiraalbeweging met beide handen tegelijk). Materialen verkennen (exploreren, experimenteren, gericht omgaan) waarmee ze zich beeldend kunnen uitdrukken. Materialen kunnen benoemen, juist gebruiken en er veilig mee omgaan. Plezier beleven aan activiteiten. Exploreren en experimenteren verfijnen.

9.6 SCHILDEREN: W.O.0.8 Schrift 4 Beeldopv. 5 Beeldopv. 7 Beeldopv. 12.4 Beeldopv. 12.7 Beeldopv. 13.3 Beeldopv. 13.4

Creatief zijn. Bewegingspatronen uitvoeren (kralen rijgen, materiaal hanteren als penseel, schaar, sluitingen allerhande openen en dicht maken,…) Exploreren en experimenteren met beeldende middelen (omgaan met twee- en driedimensionele materialen en technieken, werkstukken maken,…) Een eigen beeldtaal hanteren om impressie weer te geven (eigen gevoel en ideeën in een persoonlijke en creatieve stijl weergeven streven naar verrijking van de beeldtaal, aanvoelen wanneer het werkstuk ‘af’ is,…). Vormen voorstellen door een omtreklijn, door vlakken of volumes. Symmetrie toepassen (bv bladhelft beschilderen en dubbelvouwen). De hoofdkleuren geel, rood en blauw toepassen. Vaststellen dat je een nieuwe kleur kunt maken door twee of meer kleuren te mengen en dat toepassen.



17


20-01-2010 09:18:29

Beeldopv. 14.2 Beeldopv. 15.2 Beeldopv. 17 Beeldopv. 18 B.O.1.1.4.2 W.O. 0.1

De begrippen vol en leeg illustreren. Texturen kunnen gevoelens oproepen (bv schilderen en afdrukken en met een kam in de verf tekenen). Materialen verkennen (exploreren, experimenteren, gericht omgaan) waarmee ze zich beeldend kunnen uitdrukken. Materialen kunnen benoemen, juist gebruiken en er veilig mee omgaan. Palmgreep als potlood- en penseelgreep. Plezier beleven aan activiteiten. Exploreren en experimenteren verfijnen.

9.7 STEMPELEN + TAMPONNEREN: Schrift 3 Schrift 7 Schrift 12 Beeldopv. 5 Beeldopv. 12.5 Beeldopv. 14.2 Beeldopv. 17 Beeldopv. 18 B.O.1.1.4.1 W.O.0.1 W.O.9.9

Lichaamsbewegingen lokaliseren (elleboog- en pols-, vingerbewegingen, vingerspelletjes,…). Voorwerpen kunnen plaatsen. Werken met een steunzijde Æ linkerzijde voor de rechtshandigen; en met een werkzijde Æ rechterhand voor de rechtshandige, e.o. (één hand steunt en de andere grijpt, heft, verplaatst,…). Exploreren en experimenteren met beeldende middelen (omgaan met twee- en driedimensionele materialen en technieken, werkstukken maken,…). Een vorm zodanig versieren dat het karakter ervan versterkt wordt. De begrippen vol en leeg illustreren. Materialen verkennen (exploreren, experimenteren, gericht omgaan) waarmee ze zich beeldend kunnen uitdrukken. Materialen kunnen benoemen, juist gebruiken en er veilig mee omgaan. Nauwkeurig kleine dingen vastnemen tussen twee vingers. Plezier beleven aan activiteiten. Exploreren en experimenteren verfijnen. Afdrukken en sporen herkennen.

9.8 PRIKKEN: Schrift 9 Beeldopv. 18

Met de ogen een beweging leiden (knopen rijgen, prikken, scheuren, knippen, vouwen, kleuren binnen de lijnen, mikspelen met ballen en kosteloos materiaal,…) Materialen kunnen benoemen, juist gebruiken en er veilig mee omgaan.

9.9 PARELS RIJGEN OP EEN STOK / OP EEN DRAAD: Schrift 4 Schrift 7 Schrift 9 B.O.1.1.4.1

Bewegingspatronen uitvoeren (kralen rijgen,…) Voorwerpen kunnen plaatsen (torens maken,…) Met de ogen een beweging leiden (knopen rijgen,…) Nauwkeurig kleine dingen vastnemen tussen twee vingers.



18


20-01-2010 09:18:29

9.10 PARELS RIJGEN VOLGENS PATROON (Æhéél knappe peuters) W.O.0.8 W.O.6.13

Planmatig werken. Een eenvoudig visueel voorgesteld plan zelfstandig uitvoeren.

9.11 BOETSEREN: Schrift 5 Beeldopv. 5 Beeldopv. 17 Beeldopv. 18 W.O.0.1 W.O. 6.14

Materiaal bewerken zoals klei, speeldeeg, verf, papier,… (verfrommelen, vouwen, knippen, plakken, boetseren, vingerverven). Exploreren en experimenteren met beeldende middelen (omgaan met twee- en driedimensionale materialen en technieken, werkstukken maken,…). Materialen verkennen (exploreren, experimenteren, gericht omgaan) waarmee ze zich beeldend kunnen uitdrukken. Materialen kunnen benoemen, juist gebruiken en er veilig mee omgaan. Plezier beleven aan activiteiten. Exploreren en experimenteren verfijnen. Kunnen plooien, bevestigen, verdelen, snijden, samenvoegen, kneden, schudden, … Zelf strategieën ontwerpen om uit elkaar te halen / te assembleren.

9.12 KLEVEN: Schrift 5 Beeldopv. 10.1 Beeldopv. 14.2 Beeldopv. 17 Beeldopv. 18 Beeldopv. 19 W.O.0.1 W.O.6.6 W.O.6.15

Materiaal bewerken zoals klei, speeldeeg, verf, papier,… (verfrommelen, vouwen, knippen, plakken, boetseren, vingerverven) Begrippen illustreren: op, onder, achter, voor, midden, boven, onder- en zijkant De begrippen vol en leeg illustreren. Materialen verkennen (exploreren, experimenteren, gericht omgaan) waarmee ze zich beeldend kunnen uitdrukken. Materialen kunnen benoemen, juist gebruiken en er veilig mee omgaan. Middelen kennen en kunnen aanwenden om verschillende materialen aan elkaar te bevestigen. Plezier beleven aan activiteiten. Exploreren en experimenteren verfijnen. Een constructie wordt gemaakt met verschillende onderdelen; Verbindingen en hechtingswijzen herkennen. Controle of een zelfgemaakt product voldoet + eventueel verbeteren.

9.13 VERFROMMELEN: Schrift 5 Beeldopv. 5 Beeldopv. 17

Materiaal bewerken zoals klei, speeldeeg, verf, papier,… (verfrommelen, vouwen, knippen, plakken, boetseren, vingerverven) Exploreren en experimenteren met beeldende middelen (omgaan met twee- en driedimensionale materialen en technieken, werkstukken maken,…) Materialen verkennen (exploreren, experimenteren, gericht omgaan) waarmee ze zich beeldend kunnen uitdrukken.



19


20-01-2010 09:18:29

Beeldopv. 18 W.O.0.1 W.O.7.19

Materialen kunnen benoemen, juist gebruiken en er veilig mee omgaan. Plezier beleven aan activiteiten. Exploreren en experimenteren verfijnen. Materialen en stoffen onderscheiden, ermee experimenteren.

9.14 BOUWEN / CONSTRUEREN: Schrift 7 W.O.6.6 W.O.6.14

Voorwerpen kunnen plaatsen (torens maken, inlegpuzzels, stokjesspelen,…) Een constructie wordt gemaakt met verschillende onderdelen. Verbindingen en hechtingswijzen herkennen. Kunnen plooien, bevestigen, verdelen, snijden, samenvoegen, kneden, schudden,… Zelf strategieën ontwerpen om uit elkaar te halen / te assembleren.

9.15 ZEEPBELLEN (BALLON) (OP) BLAZEN:

M.O.1.1 S.2.1

De ademhaling bewust gebruiken en de lichaamshouding verzorgen (ademhalingsspelletjes, op het juiste ogenblik ademen, niet omhoogkijken bij hoge tonen,…). Ademhaling beheersen (kort, lang… inademen, neus- en mondademhaling ervaren).

10. HUISHOUDELIJKE ACTIVITEIT: W.O.6.13 W.O.6.14 W.O.7.12 W.O.7.14

Bereid zijn om veilig en hygiënisch om te gaan met materiaal. Kunnen plooien, verdelen, snijden, samenvoegen, kneden,… De voedselrelatie tussen mens en dier vaststellen. Goede hygiënische gewoonten aannemen.

11. HANDEN WASSEN: W.O.7.14

Het verschil herkennen tussen ziek, gezond en gewond. Goede hygiënische gewoonten aannemen.

12. VERJAARDAG VIEREN / FEESTEN: W.O.0.3 W.O.2.1 W.O.3.10 W.O.4.12

Aandacht en waardering voor anderen. Samen vieren (zingen, eten,…). Meewerken aan en genieten van feesten en rituelen. Vriendschap, geborgenheid, genegenheid,… ervaren. Aan alledaagse bezigheden zit vaak ook kunst (huis versieren, feestje bouwen,…). Dankbaarheid betonen.



20


20-01-2010 09:18:29

W.O.9.1 S.1.28

De mens past de ruimte aan (functioneel, aantrekkelijk, knus,…). Communicatieve conventies hanteren (begroeten, afscheid nemen, bedanken,…).

13. MUZIKALE OPVOEDING: 13.1 LIED AANLEREN: M.O.1.1 M.O.1.4 S.2.1 S.2.2 S.2.3 S.2.4 S.3.1

De ademhaling bewust gebruiken en de lichaamshouding verzorgen (ademhalingsspelletjes, op het juiste moment ademen, niet omhoogkijken bij hoge tonen). Een rijk repertorium liederen kunnen zingen en gebruiken voor (muzikale) expressie (volks- en eigentijdse liederen). Ademhaling beheersen (kort, lang…inademen, neus- en mondademhaling ervaren…) Stem geven, vormen en verzorgen (neuriën, schateren geluidsnabootsing…). Articulatie verzorgen (mondspieren oefenen, tweeklanken, moeilijke verbindingen… uitspreken). Accentuering en intonatie verzorgen (volume, ritme, juist accent leggen…). Taalvaardigheden ontwikkelen en beheersen op klankniveau (begin-, midden- en eindklank herkennen, rijm en klanknabootsing vormen…).

13.2 DANSEN + RITMIEK: B.E.1.3 M.O.4.1 M.O.10.1 M.O.12.1 M.O.12.2 M.O.12.3 Dr. Spel 2.1

Spontaan meebewegen op muziek (wiegen, stappen,…). Bij het musiceren verschillende verwerkingsmogelijkheden of musiceervormen toepassen (kort – lang uitbeelden, lage toon = olifant uitbeelden, hoge toon = vogel). Klankverschillende en muzikale tegenstellingen via bewegen herkennen. Zich door middel van klank en muziek durven uiten (vrije expressie op ritme of melodie). De wereld van stilte, geluid en muziek verwonderd en aandachtig tegemoet treden (in de klas, in het bos,…). Zich verbonden voelen met anderen tijdens groepsgerichte omgang met klank en muziek (samen zingen of musiceren; gesprek: wat vond je leuk,…). Genietend expressief bezig zijn en het opdoen van nieuwe ervaringen.

13.3 INSTRUMENTEN BESPELEN: M.O.2.1 M.O.2.2 M.O.12.3

Exploreren en experimenteren met instrumenten (uitproberen en nabootsen i.v.m. geluiden maken, cadans van trein nabootsen, xylofoon met flessen, vallende knikker). Een eenvoudig ritme of melodie instrumentaal uitvoeren (ritme van een woord… meeklappen, een ritmisch motief uit een lied, begeleiden met orff - instrumenten,…). Zich verbonden voelen met anderen tijdens groepsgerichte omgang met klank en muziek (samen zingen of musiceren, gesprek: wat vond je leuk,…).



21


20-01-2010 09:18:29

14. MUZISCHE OPVOEDING - DRAMA: 14.1 OPTREDEN VOOR (GROOT)OUDERS…/ DRAMATISCH SPEL: W.O.1.3 Dr. Spel 2.1 Dr. Spel 2.5 Dr. Spel 2.6 Dr. Spel 7.1 Dr. Spel 7.2 Dr. Spel 8.1 L.2.3. / Taalbesch. S.1.44

We werken vaak samen om een doel te bereiken. Genietend expressief bezig zijn en het opdoen van nieuwe ervaringen. Plezier beleven en genieten van zelf spelen en samenspelen. Plezier vinden in een presentatie voor ‘publiek’ (grootouders, parallelklas,…). Eigen uitdrukkingsmogelijkheden en beperkingen ervaren om zich dramatisch– expressief te uiten. Durven improviseren door in te spelen op onvoorziene situaties. Beweging en mimiek aanpassen aan de spelsituatie. Communicatieve elementen begrijpen en interpreteren (rol van de zender, wat, waarover, rol van de ontvanger,…) Zich inleven in herkenbare rollen en daarop inspelen.

14.2 VOORSTELLING OF TENTOONSTELLING GAAN BEKIJKEN : W.O.0.2 W.O.9.4 Dr. Spel 2.4 Dr. Spel 4.1 Dr. Spel 9.1 Dr. Spel 10.3 L.1 L.2.3. / Taalbesch. L.3

Oog voor het ongewone, voor het verrassende. Verbazing voor het menselijk kunnen. Zich respectvol gedragen in een ingerichte ruimte en respect opbrengen voor dezen die ze inrichtten. Genieten van culturele activiteiten als poppenspel, pantomime, vertelmoment,… Waardering opbrengen over de manier waarop ‘iets’ of door ‘iemand’ wordt gedramatiseerd. Eenvoudige audiovisuele informatie uit de eigen leefwereld herkennen en vergelijken. Een dramatisch spel geconcentreerd bekijken en beluisteren. Boodschappen waarnemen (talige en niet-talige). Communicatieve elementen begrijpen en interpreteren (rol van de zender, wat, waarover, rol van de ontvanger,…). Boodschappen verwerken: beoordelen en integreren (vrees, amusement, fantasie of werkelijkheid, juistheid, volledigheid,…).

14.3 TIK TAK + POPPENSPEL: Dr. Spel 2.4 Dr. Spel 9.1 Beeldopv. 1 Beeldopv. 2 W.O.0.2 Taalbesch. 8.1

Genieten van culturele activiteiten als poppenspel, pantomime, vertelmoment,… Eenvoudige audiovisuele informatie uit de eigen leefwereld herkennen en vergelijken. Openstaan voor beelden (vragen stellen, bewondering, nieuwsgierigheid wekken,…). Ervaren dat beelden zeggingskracht hebben (informatie halen uit beelden, zich inleven, bewegende beelden hebben vaak veel zeggingskracht,…). Oog voor het ongewone, het verrassende. Verbazing voor het menselijk kunnen. Herkennen van communicatievormen (telefoon, interview, poppenspel, verhaal, strip,…).



22


20-01-2010 09:18:29

15. BEWEGINGSOPVOEDING: 15.1 SHERBORNE: B.O.2.1.3 B.O.3.3.1 B.O.3.1.2 W.O.4.4 W.O.4.8 W.O.4.9 W.O.9.17 S.2.1

Aanvaardt afspraken (enkel) van de leerkracht. Leert stilaan respectvol omgaan met anderen / het andere (geen pijn doen, zorg dragen voor…). Uit zich motorisch en emotioneel (wel nog zoekend en aftastend). Lichamelijke gewaarwordingen kunnen prettig / onprettig zijn. Mensen uiten hun gevoelens vaak in lichaamstaal. Respect tonen voor het lichaam van anderen. Lichamelijk contact met anderen kan prettig / onprettig zijn. Leiderschap van een ander kind aanvaarden en ermee instemmen. Regels en afspraken naleven. Afspraken naleven bij bewegen in de ruimte. Ademhaling beheersen (kort, lang,… inademen, neus- en mondademhaling ervaren…) (bv relaxatie).

15.2 TRAPLOPEN: B.O.1.1.1.4

Plaatst bij het traplopen de voorkeurvoet eerst (trekt andere voet nog bij).

15.3 OMLOOP: B.O.1.1.1.2 B.O.1.1.1.8 B.O.1.1.1.9 B.O.3.1.2 B.O.1.1.1.11 Schrift 13.1

Lage ruimtelijke hindernissen nemen. Evenwicht verbeteren door voeten op heupbreedte te plaatsen. Over een licht verhoogd breed steunvlak lopen. Uit zich motorisch en emotioneel (wel nog ‘zoekend’ en ‘aftastend’). ‘Afstappen’ evolueert naar ‘tweevoetig afspringen’. De kleuter vindt zijn weg in de ruimte en op een grondplan (hindernissenparcours,…).

15.4 FIETSEN: B.O.1.1.2.8 W.O.9.14 W.O.9.17 W.O.9.16

Fietsen met driewieler of met steunwieltjes. Ervaren - hoeveel ruimte het eigen lichaam inneemt. - dat elk voorwerp een (vaste) plaats inneemt in de ruimte Afspraken naleven bij bewegen in de ruimte. Spelgedrag aanpassen aan de omstandigheden

15.5 ROLLEN / SPRINGEN / BEWEGINGSEXPRESSIE: Schrift 1

Grootmotorische bewegingen uitvoeren die bij schrift een rol spelen (diverse zwaaibewegingen met en zonder materiaal, armen heffen, strekken, zijwaarts,…).



23


20-01-2010 09:18:29

Schrift 2 Schrift 3 Schrift 15 Schrift 20 B.O.1.1.1.1 B.O.1.1.1.11 B.O.1.1.2.1 B.O.1.1.2.5 B.O.1.2.2.1 B.O.1.2.2.2 B.O.3.1.1 W.O.9.14 W.O.9.17 B.E.1.1 B.E.1.2 B.E.4.1 B.E.5.4 Dr. Spel 8.1 L.1.2.3 L.1.3

Idem als Schrift 1 maar Fijnmotorische bewegingen vanuit de pols (polsbewegingen, vingerspelletjes,…). Lichaamsbewegingen lokaliseren (elleboog-, pols-, vingerbewegingen en spelletjes). Een ritmische beweging onderbreken (remoefeningen: stoppen, veranderen van richting, versnellen, vertragen,...). Zich kunnen concentreren (vraag- en antwoordspel, ritmische bewegingsoefeningen nabootsen,…). Kruipen, sluipen en klauteren in gekruiste coördinatie. ‘Afstappen’ evolueert naar ‘tweevoetig afspringen’. Lopen als ‘versneld gaan’ verdwijnt. Rollen rond de lengte-as. Ritmische bewegen volgens het eigen persoonlijk ritme (nog geen muzikaal ritme). Nabootsen van ritmische bewegingen. Laat zien dat hij geniet / schik heeft van fysieke inspanningen. Ervaren - hoeveel ruimte het eigen lichaam inneemt - dat elk voorwerp een (vaste) plaats inneemt in de ruimte Afspraken naleven bij het bewegen in de ruimte. Genieten van het lichaam in beweging (bewegen als een poes, als een blad in de wind,…). Verschillende houdingen en bewegingen exploreren (je kleeft met de voeten aan de vloer, je beweegt op de maan,…). Bewegingen (nauwkeurig) nabootsen (clown, tanden poetsen,…). Genieten van en belangstelling tonen voor bewegingsexpressie van anderen. Beweging en ritmiek aanpassen aan de spelsituatie. Bij talige geluiden klank- en stemnuances onderscheiden (hoogte, emotie, bevel, baby….). Communicatieve elementen waarnemen (oogcontact, mimiek, knikken, handgeklap…).

15.6 BEWEGINGSACTIVITEITEN MET HANTEERMATERIAAL: B.O.1.1.2.3 W.O.0.1 Schrift 1 Schrift 8 Schrift 14

Schrift 24

Basisbewegingen als wegduwen, slaan, rollen,… verbeteren. Plezier beleven aan activiteiten. Exploreren en experimenteren verfijnen. Grootmotorische bewegingen uitvoeren die bij het schrift een rol spelen (diverse zwaaibewegingen met en zonder materiaal, armen heffen, strekken, zijwaarts,…). Met de ogen een bewegingsbaan volgen (bal, ballon, pittenzak,…werpen en vangen). Een ritmische opeenvolging van bewegingen uitvoeren (cirkelvormige, golvende en hoekige bewegingen: in de lucht, met linten, op muziek,…). Begrippen voor positie, richting en beweging in de ruimte en in een vlak uitbeelden : driedimensionaal: opdrachten uitvoeren i.v.m. - plaats: voor, achter, op, onder - richting: heen, terug, omhoog, omlaag - afstand: dichtbij, veraf, even ver tweedimensionaal: op bord, op tafel, op papier i.v.m. - plaats: voor, achter, bovenaan, onderaan - richting: heen, terug, omhoog, omlaag - afstand: dichtbij, veraf, even ver



24


20-01-2010 09:18:29

16. GROEPSWERK OF VRIJ SPEL: W.O.0.5 W.O.0.7 W.O.1.3 W.O.2.1 W.O.2.11 W.O.4.3 W.O.4.5 W.O.4.7 W.O.4.11 W.O.4.12 W.O.4.14 W.O.4.16 W.O.5.1 W.O.5.2 W.O.5.6 W.O.5.10 W.O.8.7 W.O.9.4 W.O.9.8 W.O.9.15 W.O.9.16 W.O.9.17 B.O.2.1.3 L.3.1.2 L.3.2.3 S.1.1 / Taalbesch. 8.3 S.1.10 / Taalbesch. 8.4 S.1.15 S.1.21 S.1.22 S.1.23 S.1.24 S.1.25 S.1.32

Samen werken (afspraken naleven, elkaar helpen, overleggen, niet uitsluiten). Problemen aanpakken (probleem herkennen, plan uitvoeren). We werken vaak samen om een doel te bereiken. Vriendschap, geborgenheid, genegenheid,… ervaren. Men wendt zich tot personen in wie men gelooft, vertrouwt,… Kinderen nemen een voorbeeld aan anderen (andere kinderen, leerkrachten, andere personen,…). Gevoelens uiten tegenover volwassenen. Hoofdgevoelens bij zichzelf herkennen, benoemen, uiten,… in concrete situaties. Gevoelens van anderen herkennen en meebeleven. Afwijzend of waarderend gedrag herkennen, uiten en erop inspelen. Respectvol en onbevangen omgaan met verschillen van anderen. Eigen materiaal willen uitlenen / delen. Opkomen voor eigen verlangens (iets vragen, zich laten helpen,…). Opkomen voor zichzelf en leeftijdsgenoten op een (non)verbale manier. Onkunde en / of onmacht toegeven . Zich verontschuldigen na een fout of ruzie; Uiten wat je niet weet, begrijpt of waaraan je twijfelt. We maken deel uit van een groep (gezin, klas,…). Verschillende belangen ervaren van groepen kinderen die een bepaalde activiteit willen uitvoeren op dezelfde speelplek. Binnen de groep zijn er meestal leefregels, deze dienen nageleefd. Wie zich niet aan de regels houdt, sluit zich uit (sanctie). Ouders, leerkrachten, politie,… waken over het naleven van afspraken en regels. Een keuze kunnen maken uit een aantal activiteiten. Zich respectvol gedragen in een ingerichte ruimte en respect opbrengen voor dezen die ze inrichtten. Zelfstandig de weg vinden in een vertrouwde omgeving. Een plaats of beweging in de ruimte kan gevaarlijk of onvoorzien zijn (deur openen, te hard lopen,…). Spelgedrag aanpassen aan de omstandigheden (de traphal, het weer, de drukte,…). Afspraken naleven bij het bewegen in de ruimte. Aanvaardt afspraken (enkel) van de leerkracht. Talige boodschappen beoordelen (fantasie of werkelijkheid, juistheid, volledigheid…) (bv bij ruzies) Communicatieve elementen integreren (luisterstrategieën verwerven, andere groeperingsvorm…). Zoveel mogelijk het Standaardnederlands hanteren, ondersteund door volwassenen. Spreken over wensen, ze kenbaar maken en rechtvaardigen. Bereid zijn eigen gevoelens en verlangens op een persoonlijke manier uit te drukken. Vragen stellen die de gewenste of ontbrekende informatie leveren. De hulp of medewerking van anderen inroepen. Vragen kunnen en durven stellen aan de leerkracht. Vragen stellen bij een behandeld onderwerp. Uitleggen hoe in een activiteit gewerkt zal worden / gewerkt werd. Deelnemen aan allerlei soorten van gesprekken en dramatische werkvormen.



25


20-01-2010 09:18:29

17. GELOOFSOPVOEDING: W.O.1.9 W.O.2.1 W.O.2.2 W.O.2.3 W.O.2.4 W.O.2.5 W.O.2.7 W.O.2.10 W.O.2.11 W.O.3.1 W.O.3.2 W.O.5.5

Er is een verschil tussen geven en krijgen, ruilen, verkwisten. Vriendschap, geborgenheid, genegenheid,… ervaren. Men wendt zich tot personen in wie men gelooft, vertrouwt,… Uitingen van geloof (mee)beleven. Omgaan met grote momenten in het leven: geluk (geboorte, genezing, prestatie,..) en ongeluk (ziekte, dood, tegenslag,…). Mensen verschillen van elkaar (uiterlijk, taal, humor,…). We blijven overleden, verhuisde,… personen indachtig (foto, verhaal, voorwerp, ideeën,…). Benutten van eigen mogelijkheden geeft een goed gevoel. Zelfkennis ontwikkelen Æ wat doe ik (niet) graag, wat kan ik (niet) goed… Kinderen nemen een voorbeeld aan anderen (andere kinderen, leerkrachten, andere personen,…). De schoonheid van de natuur opmerken en uiten (wolken, geuren,…). Idem voor dingen die mensen maken (speelgoed, dans,…). Gevoelens van bewondering, vreugde,… laten blijken. Vaststellen a.d.h.v. een verhaal, beelden, info,… dat sommigen een andere levenswijze hanteren.

De doelen die in deze lijst niet voorkomen, komen niet aan bod in de peuterklas



26


20-01-2010 09:18:29

De peuterklas van. Leerplandoelen katholiek onderwijs

Recommend Documents