HISTORIE Dirk Witte, geboren 1885 in Zaandam Dirk Witte, geboren 29 juni 1885 in Zaandam Liedjes van Dirk Witte
Mens durf te leven door Dirk Witte (tekst en muziek) Jean-Louis Pisuisse (zanger)
Je leeft maar heel kort, maar een enkele keer En als je straks anders wilt, kun je niet meer Mens, durf te leven Vraag niet elke dag van je korte bestaan: Hoe hebben m'n pa en m'n grootpa gedaan? Hoe doet er m'n neef en hoe doet er m'n vrind? En wie weet, hoe of dat nou m'n buurman weer vindt? En - wat heeft 'Het Fatsoen' voorgeschreven? Mens, durf te leven! De mensen bepalen de kleur van je das De vorm van je hoed, en de snit van je jas En - van je leven Ze wijzen de paadjes, waarlangs je mag gaan En roepen 'o foei!' als je even blijft staan Ze kiezen je toekomst en kiezen je werk Ze zoeken een kroeg voor je uit en een kerk En wat je aan de armen moet geven Mens, is dat leven? De mensen - ze schrijven je leefregels voor Ze geven je raad en ze roepen in koor: Zó moet je leven! Met die mag je omgaan, maar die is te min Met die moet je trouwen - al heb je geen zin En daar moet je wonen, dat eist je fatsoen En je wordt genegeerd als je 't anders zou doen Alsof je iets ergs had misdreven Mens, is dat leven? Het leven is heerlijk, het leven is mooi Maar - vlieg uit in de lucht en kruip niet in een kooi Mens, durf te leven Je kop in de hoogte, je neus in de wind En lap aan je laars hoe een ander het vindt Hou een hart vol van warmte en van liefde in je borst Maar wees op je vierkante meter een Vorst! Wat je zoekt, kan geen ander je geven Mens, durf te leven!
De peren Aan Luitenant S., den jovialen Kompieskommandant Als 't bataljon ging uit marcheeren, Marcheerde Jopie mee, Ze droeg een mandje vol met peren, Ze droeg er soms wel twee. Zoodra de jongens rusten mochten, Was Jopie al present, En al de landweermannen kochten Een peertje voor een cent. Ze sleet ze aan het luitenantje, En aan den korporaal, Den ziekendrager, het sergeantje, Ze kochten allemaal! Ze bleef maar altijd mee marcheeren, Al brandde ook de zon, En Jopie die verkocht maar peren Aan het heele bataljon. De jongens mochten Jopie lijen, Want Jopie mocht er zijn, De meesten vroegen tusschen beien: "Zeg Jopie, ga met mijn!" En Jopie liet zich gauw bepraten, Ze had een week gemoed En vaak kwam een van de soldaten Haar 's avonds tegemoet. Dan liep ze met het luitenantje, Dan met den korporaal, Den ziekendrager, het sergeantje, Ze liep met allemaal! Ze mochten allen concurreeren En niemand die het won, Want ze sleet haar liefde als haar peren Aan het heele bataljon. Maar toen vertrokken de soldaten, En Jopie had verdriet, Met één had zij nog iets te praten Maar wie... dat wist ze niet. Ze zag de toekomst donker dreigen.... Daar floot, daar ging de trein, Ze overlegde bij d'r eigen, Wie of het toch kon zijn. Ze dacht eens aan het luitenantje, Den knappen korporaal? Den ziekendrager? het sergeantje Ze dacht aan allemaal! Ze stond nog lang te prakkizeeren Aan 't einde van 't perron, Maar ze zat met de gebakken peren Van het heele bataljon. Dirk Witte
Het wijnglas 's Avonds lezen w'in de kranten Hoe het ging die dag aan 't front, Zoveel honderd weer gevallen, Zoveel duizend weer gewond. Zoveel kind'ren zonder vader, Zoveel moeders zonder kind... En we vragen wanneer eens toch
Dat gemoord een einde vindt... Maar des morgens - welk een vreugde Lezen w'in het ochtendblad Dat er een banket geweest is In de een of and're stad, Waar Lloyd George heeft gedronken Op het welzijn van z'n land, Waar de oorlog werd gewonnen Met het wijnglas in de hand! 's Avonds lezen w'in de kranten: Weer een boot getorpedeerd, Zoveel mensen uitgevaren, Zoveel maar teruggekeerd. Zoveel tonnen graan verloren, Zoveel monden zonder brood, Zoveel vrouwen, zoveel kind'ren Dichter bij de hongerdood... Maar des morgens - welk een vreugde Lezen w'in het ochtendblad Van een rijk en deftig feestmaal In de een of and're stad, Waar de "Kaiser" heeft gedronken Op z'n uitgehongerd land En de "Alten Gott" geprezen Met het wijnglas in de hand! Elke dag brengt nieuwe ellende, Nieuwe armoe, nieuwe rouw, Elke dag krijgt ons vertrouwen In de mensen weer een knauw. Angstig vragen we hoe lang nog Deze oorlogswaanzin duurt, Welke afgezant des duivels Deze wereld toch bestuurt... Ernstig gaan de diplomaten Naar hun feestmaal en banket, Satan heeft aan 't hoofd der tafel Zich als schenker neergezet. En hij vult daar met grijnslach Telkenmale tot de rand Met het rode bloed der volk'ren 't Willig wijnglas in hun hand! Dirk Witte
M'n Eerste (Het Meisje Van De Zangvereniging) Tekst en muziek: Dirk Witte Toen 'k een jongen was van amper achttien jaar Was 'k natuurlijk altijd voor een pretje klaar En het spreekt vanzelf ik ging Ook naar de zangvereniging Want daar was je heel gezellig bij elkaar En ik zong daar met het meeste vuur tenor Of, laat 'k liever zeggen: daarvoor ging het door Maar de hoofdzaak was dat niet Want zelfs onder 't schoonste lied Keek ik altijd naar een meisje uit het koor En ik kwam toen in haar gunst
Als een broeder in de kunst Maar toen m'n stem het niet meer dee Kreeg ik heel gauw m'n congé Toch denk ik altijd nog met liefde aan m'n eerste M'n eerste meisje van de zangvereniging M'n allerliefste klein sopraantje Waar 'k mee wandelde in 't maantje Maar die niet meer aan me denkt nu 'k niet meer zing Toen m'n stem versleten was en 'k niet meer zong En een and're zanger m' uit haar gunst verdrong Moest ik aan m'n smart gewennen 'k Leerde and're meisjes kennen Naar wier gunst ik met vernieuwde woede dong En ik hoorde in m'n oor Het sopraantje uit het koor Dat m'n eerste grote liefde is geweest Als 'k een avontuurtje had En een meisje hield omvat Als ik blikte in haar oog En m'n ziel ten hemel vloog Dan dacht ik toch nog telkens even aan m'n eerste M'n eerste meisje van de zangvereniging M'n allerliefste klein sopraantje Waar 'k mee wandelde in 't maantje Maar die niet meer aan me denkt nu 'k niet meer zing Als ik straks nu toch nog met een ander trouw En dan deftig ondertrouwreceptie hou Met zwarte jassen, lang en kort Ooms en tantes, witte port Zie ik toch met lichte weemoed naar m'n vrou Als ik in de kerk dan voor het altaar sta En gearmd de lange loper overga En de mensen kijken uit Naar de bruigom en de bruid En de vrienden en vriendinnen zien ons na En ze zingen ongezien 't Bruidskoor uit de Lohengrin En ik sta daar en ik hoor De sopranen van het koor Dan denk ik toch nog wel eens even aan m'n eerste M'n eerste meisje van de zangvereniging M'n allerliefste klein sopraantje Waar 'k mee wandelde in 't maantje Maar die niet meer aan me denkt nu 'k niet meer zing Dirk Witte Najib Amhali winnaar Dirk Witte Prijs Bron: NHDagblad, Zaanstreek, 23 september 2007
Najib Amhali is winnaar geworden van de Zaanse Dirk Witte Prijs. De theaterman en filmacteur kreeg de prijs zaterdag tijdens de tweede 'Nacht van het Cabaret' in het Zaantheater uitgereikt. Onder luid applaus nam de cabaretier de erepenning in ontvangst. Dirk Witte, geboren 29 juni 1885 in Zaandam Dirk Witte Prijs voor Maarten van Roozendaal.
Op 7 november 2011 zal de prijs worden uitgereikt aan Maarten Roozendaal in het Zaantheater te Zaandam. De jury bestond uit: impressario Angélique Finkers, tekstdichter Ivo de Wijs en cabaretier Fred Florusse. Zij stellen, dat Dirk Witte met groot genoegen zou hebben gekeken en geluisterd naar Maarten van Roozendaal. De prijs, een initiatief van Co Rol bestaat uit 1000 Euro van de Gemeente Zaanstad en een penning. Maarten van Roozendaal ontvangt Dirk Witte Prijs bron: De Zaankanter, 09 november 2011
Maarten van Roozendaal nam afgelopen maandag tijdens het Festival van het Kleinkunstlied in het Zaantheater de eerste Dirk Witte Prijs in ontvangst: de nieuwe, landelijke kleinkunstoeuvreprijs. De jury bestond uit impresario Angélique Finkers, presentator en tekstdichter Ivo de Wijs en Fred Florusse, die deel uitmaakte van het legendarische Don Quishocking. De Dirk Witte Prijs, genoemd naar de Zaanse kleinkunstenaar en schrijver van het lied 'Mens, durf te leven', bestaat uit de Dirk Witte Penning en een bedrag van Euro 1000, beschikbaar gesteld door de Gemeente Zaanstad. Uit het juryrapport: 'Het is onze oprechte overtuiging dat Dirk Witte met groot genoegen naar Maarten van Roozendaal gekeken en geluisterd zou hebben. Hij zou zonder twijfel erkennen dat de tijd niet heeft stilgestaan, maar hij zou zijn hoed afgenomen hebben voor Van Roozendaals grote muzikale en tekstuele kwaliteiten.' Maarten van Roozendaal was ontroerd en blij met de prijs. Hij roemde de aandacht die de prijs genereert voor het kleinkunstlied. Volgens hem is er op televisie en op de radio te weinig aandacht voor mooie liederen. Tijdens het Festival waren er optredens van kleinkunstenaars Mylou Frencken, Katinka Polderman, Johan Hoogeboom en Theo van den Oever. De presentatie was in handen van Jan J. Pieterse en Frank van Pamelen, bekend van hun hilarische 'open dichtshows'. Na de uitreiking van de prijs zong Maarten van Roozendaal een nieuw lied van zijn hand. Tot slot zongen artiesten en publiek 'Mens, durf te leven'.
Van links naar rechts Ivo de Wijs, Angélique Finkers, Maarten van Roozendaal en Fred Florusse op het toneel van het Zaantheater
Zaanse Cabaretprijs voor Alex Klaasen Bron: Zaans Stadsblad, 22 september 2010
Vrijdag 17 september 2010 vond in het Zaantheater voor de vijfde keer de Nacht van het Cabaret plaats. Na een zeer afwisselende avond met sterke optredens van Roué Verveer, Silvester, Leon van der Zanden, het Monica da Silva Trio en presentatoren Mike Boddé en Thomas van Luyn, werd de Zaanse Cabaretprijs - de Dirk Witte Prijs - uitgereikt. Deze prijs wordt aangeboden door de Stichting Vrienden van het Zaantheater en wordt jaarlijks uitgereikt aan de, volgens de bezoekers van het Zaantheater, beste cabaretier van het afgelopen seizoen.
De meeste stemmen gingen dit jaar naar Alex Klaasen voor zijn programma 'Eindelijk alleen'. Hij ontving de prijs uit handen van directeur Piet de Koning. Alex verklaarde ontzettend blij te zijn met de prijs en vertelde dat hij altijd graag in Zaandam optreedt. "Het Zaantheater is een fijn theater met een fijn publiek." Na de uitreiking zong hij het lied 'Kom je strakjes bij me spelen?', uit 'Eindelijk alleen'. Dit lied is een operaversie van het Kinderen voor Kinderen-lied waarin Alex afwisselend de mannen- en de vrouwenstem zingt. Een virtuoze afsluiting van een zeer vermakelijke, diverse Nacht van het Cabaret. In februari 2011 komt Alex Klaasen terug naar Zaandam. Dan is hij te zien als Toon Hermans in 'Toon, de musical'. Stemmen voor Dirk Witte Bron: NHDagblad Zaanstreek, 11 juni 2008
Wordt het Jan Jaap van der Wal, Droog Brood, Tineke Schouten of de Bloeiende Maagden? Of gaat één van de andere tientallen cabaretiers die het afgelopen seizoen in het Zaantheater hebben opgetreden met de Zaanse cabaretprijs Dirk Witte aan de haal? Nacht van het Cabaret De theaterbezoekers mogen het zelf zeggen. Op zaterdag 20 september, tijdens de nacht van het Cabaret, wordt de door de stichting Vrienden van het Zaantheater ingestelde prijs voor de derde maal uitgereikt. Najib Amhali (2007) en de Ashton Brothers (2006) kregen de prijs al eens overhandigd en zijn daarom van deelname uitgesloten. Wie zijn favoriet wil steunen, kan mailen naar:
[email protected] met de naam van de cabaretier/cabaretgroep in de onderwerpregel van de mail. Kleinkunstfestival Amsterdam eert Dirk Witte Bron: NHDagblad Zaanstreek, 27 januari 2008
Tusschen Dam en Rembrandtplein Het Amsterdams Kleinkunst Festival besteedt in 2008 uitgebreid aandacht aan de Zaandamse tekstdichtercomponist Dirk Witte (1885-1932). De voorstelling over leven en werken van de onderwijzerszoon die een succesvolle houthandelaar werd en in zijn vrije tijd liedjes schreef, heeft als voorlopige titel 'Tusschen Dam en Rembrandtplein' gekregen. Dirk Witte werd in het begin van de vorige eeuw vooral beroemd door de manier waarop Jean-Louis Pisuisse, de 'vader van het Nederlands cabaret' zijn werk uitvoerde. Tot in onze tijd zijn liedjes als 'M'n Eerste' ('Het meisje van de zangvereniging'), 'Het Wijnglas' en 'Mens durf te leven' bekend bij een groot publiek. Het laatste nummer wordt door veel deskundigen beschouwd als het ultieme cabaretlied. Witte zelf heeft ook wel opgetreden, maar was lang niet zo succesvol als Pisuisse en anderen voor wie hij schreef, zoals Stella Fontaine en ook Louis Davids. 'Tusschen Dam en Rembrandtplein', de titel van een van Witte's latere liedjes, is in meer dan één opzicht een toepasselijke naam voor de voorstelling, die geschreven wordt door de Amsterdamse Dominique Engers. Hotel Suisse aan de Dam in Zaandam Immers: Witte begon zijn carrière in het toenmalige hotel Suisse (nu Serah Artisan) aan de Dam in Zaandam. Hij overleed toen hij na een bezoek aan Schiller's Bar op het Rembrandtplein in de Weespertrekvaart reed en verdronk. Voor de teksten maakt Dominique Engers gebruik van de kennis van Witte-biograaf Co Rol uit Wormer. Aan de voorstelling
wordt meegewerkt door Jetta Starreveld, Stan Limburg, Ralf Grevelink en Harry Slinger (uit Westzaan). Voor de begeleiding zorgt pianist Tom Dicke. 'Tusschen Dam en Rembrandtplein' wordt van 8 tot en met 19 april gespeeld in Klein Bellevue in Amsterdam.
Najib Amhali winnaar Dirk Witte Prijs Bron: NHDagblad, Zaanstreek, 23 september 2007
Najib Amhali is winnaar geworden van de Zaanse Dirk Witte Prijs. De theaterman en filmacteur kreeg de prijs zaterdag tijdens de tweede 'Nacht van het Cabaret' in het Zaantheater uitgereikt. Onder luid applaus nam de cabaretier de erepenning in ontvangst. www.najibamhali.nl www.najibamhalifan.nl
De Dirk Witte Prijs is in het leven geroepen door de Vrienden van het Zaantheater (VVZ). Vorig jaar werd hij voor het eerst uitgereikt aan de Ashton Brothers (Pepijn Gunneweg, Joost Spijkers, Pim Muda en Friso van Vemde). De prijs is genoemd naar de Zaanse 'Dichter van het Levenslied' Dirk Witte (1885-1932) onder meer bekend van het gedicht/lied 'Mens Durf te leven'. Hij wordt toegekend aan de cabaretier die het afgelopen jaar het meest gewaardeerd is door het Zaans publiek.
Wie was Dirk Witte? (1885-1932) Dirk Hermanus Witte werd op 29 juni 1885 geboren op het Bouwmanspad te Zaandam. Zijn vader was Jac. Witte, geboren 9 september 1853 als zoon van een timmerman, die op het Hanenpad woonde. Vader Witte begon als hoofd van een school in Zaandam, die bij de westelijke afrit van voorheen De Hoopbrug (of Magerebrug) in Zaandam stond. Toen op het Krimperven een nieuwe school werd gebouwd, die weldra zijn naam kreeg - de Witteschool, later de chr. h.b.s. en chr. meisjesvakschool aan de Czarinastraat - werd vader Witte hoofd van die school. Hij heeft jarenlang gewoond in het perceel Rustenburg 115. De moeder van Dirk Witte was Trijntje Koning, geboren 28 april 1855 te Abbekerk, Noord-Holland. Zij was een der eerste onderwijzeressen in ons land. In haar eerste standplaats - de Haarlemmermeer - schold men haar zelfs uit voor "schoolmaitresse". Na haar huwelijk heeft zij haar functie opgegeven. Dirk Witte was leerling van de Franse school van meneer van Wijk op de Gedempte Gracht. Hoewel afkomstig uit een onderwijzersfamilie ging Dirk in het hout. Op 14-jarige leeftijd trad hij in dienst bij de N.V. Houthandel fa. William Pont, waar hij, zonder dat iemand van de familie Witte er iets van wist, examen in Duitse handelscorrespon-dentie deed. Hij was een zelfstandige jongen, die gemakkelijk leerde. In ieder geval talen, die hem later als buitenlands correspondent voor William Pont van pas kwamen. Hij kon goed onthouden, maar met zijn liedjes had hij de grootste moeite. Hij schreef zelf de muziek bij zijn liedjes; de melodien zaten muurvast in zijn hoofd, doch als hij ergens optrad, had hij een spiekbriefje voor zijn liedjes op de piano staan. Als jongeman, lid van de Zaandamse toneelvereniging "Willem van Zuylen" maakte hij al teksten en bijbehorende melodien. Tijdens feestavonden van die vereniging in Suisse op de Dam, zong hij, om maar een enkel liedje te noemen:
Onze nieuwe autobus, dat is je wat Die rijdt je voor een dubbeltje naar 't Mallegat Die stinkt niet en die hobbelt niet Die blijft ook nimmer staan Ja, onze nieuwe autobus Is de glorie van de Zaan Dat was een spotlied op de eerste Zaanse autobus. Hij zong ook: Oh, societeit, oh societeit, Gezegend zij uw naam, Hoe lekker smaakt uw bittertje Hoe fijn zit je voor uw raam Die societeit stond eertijds, voor de demping, waaruit de Wilhelminastraat ontstond, in de buurt van nu de Nicolaasstraat. Voor de plaatselijke zangvereniging schreef hij het liedje "M'n Eerste", ook wel bekend geworden onder de titel "'t Meisje van de
Zangvereniging"
Begin 1914 had door bemiddeling van impresario Max van Gelder de ontmoeting van Dirk Witte met Pisuisse plaats in de Kleine Zaal van het Concertgebouw te Amsterdam. Dit gebeurde nadat Pisuisse en Blokzijl daar een avondprogramma hadden verzorgd. Witte mocht een liedje voorzingen en koos hiertoe "'t Meisje van den Winkel". Pisuisse verzocht hem in diezelfde week bij hem thuis aan de Leidsekade nr 95 nog andere liederen te komen zingen. Dit geschiedde en tijdens deze auditie zong de 28-jarige Witte o.a. "M'n Eerste". Vooral hiermee was Pisuisse zeer ingenomen. Op 4 april 1914 schreef Pisuisse in een brief aan Dirk Witte het volgende: "Het is mij buitengewoon aangenaam U te mogen melden, dat ik in Bussum en in Enschede met het lied "M'n Eerste" een zeer groot succes behaalde, zoo onmiskenbaar en zoo spontaan, dat ik er niet aan twijfel, of Uw liedje wordt een vast nummer van mijn repertoire". Inmiddels schreef Witte het lied "Lente", dat op 17 april de premiere beleefde in de Kleine Zaal van het Concertgebouw. In dat zelfde jaar ontstond ook "Voorbij". Het begin van een jarenlange samenwerking tussen Jean Louis Pisuisse en Dirk Witte was een feit. Tijdens de mobilisatie 1914-1918 was Dirk Witte als soldaat ziekendrager gelegerd in Eindhoven. In deze tijd schreef hij "Aspirine", "Soldatenliedje" , "De Peren" en het cabaretliedje "Handschoentjes Brief". Hierin wordt op treffende wijze de situatie weergegeven, die kon ontstaan, wanneer het meisje in Holland via een handschoen zou trouwen die gestuurd was door een jongeman die in Nederlands Oost-Indie verbleef. Op 26 juni 1917 trouwde hij met Doralize Johanna Hendrika Looman uit Bussum. Het huwelijk werd in haar woonplaats voltrokken. Zij betrokken in Zaandam perceel Botenmakersstraat 125a. In 1918 eindigde het dienstverband van Dirk Witte met de N.V. Houthandel William Pont en verhuisden ze naar Huizen, waar de heer P. Molenaar uit Zaandam voor Dirk Witte het huis De Ark bouwde. Daarna betrokken zij een pand in Bussum. Er zijn twee kinderen uit het huwelijk voortgekomen: Doralize en Jacob.
Na William Pont werkte Witte een korte tijd als beroepsartiest. Hij was toen verbonden aan de 'N.V. Intiem Theater Pisuisse' Maatschappij tot Eploitatie van Kunstprogramma's (Directeur Jean Louis Pisuisse). Daarna was hij werkzaam bij de Holland Zuid-Amerikaansche Handelsmaatschappij en later werd hij directeur van de Nederlandse Mijnhouthandel, kantoorhoudend op het Damrak te Amsterdam. Witte verzorgde toch nog wel cabaretavonden. Duidelijk blijkt uit de hierna volgende recensie van het Bloemendaalsch Weekblad dd 24 december 1922 dat een optreden van Dirk Witte als een belevenis kon worden beschouwd: ''Wanneer Dirk Witte een avondje geeft, dan is het succes al te voren verzekerd. Hij brengt de gezelligheid en de gemoedelijkheid mee de zaal binnen. Het publiek krijgt het gevoel, of het weldra zal meekeuvelen, doch zoover komt het niet, want onze oren zijn voortdurend bezet en geboeid door de stem van den man, die zooveel te vertellen en zooveel te zingen heeft, zoodat onze stem geen kans krijgt. Zulke avonden zijn voor het publiek in de eerste plaats zeer ontspannend, voorts zijn ze leerzaam, door de moraal die in nagenoeg elk lied besloten ligt. Er wordt met pakkende middelen op toestanden in het maatschappelijke leven en in het menschelijke gemoedsleven gewezen, waardoor het publiek zich van zulke toestanden bewust wordt en tot klaarheid met zichzelf daarover geraakt. Moge het levenslied dan ook al tot de lichte kunstsoorten gerekend worden, de kring van hen, die het genieten kunnen, is er des te grooter om. Het levenslied met zijn humor, gepaard aan een zekere dosis melancholie, spreekt tot ieder hart en ieder brein. De heer Dirk Witte heeft niet alleen veel interessants over de geschiedenis van het levenslied verteld, hij heeft bovendien een twintigtal liedjes gezongen, deels van hemzelf, deels van anderen. Op 15 november 1932 kreeg hij een hartaanval terwijl hij in de auto op weg van Amsterdam naar huis was. De auto geraakte in de Weespertrekvaart nabij Diemen te water. Bronnen: Wikipedia: Dagblad voor de Zaanstreek ,De Typhoon' van donderdag 14 november 1957 Kamp van de, J.E. Mens, durf te leven!. Amsterdan 1978
