PEREN IN DE PRIJZEN fruitboom van het jaar

NUMMER 3 JAARGANG 17 september 2014

PEREN IN DE PRIJZEN fruitboom van het jaar Beste leden,

Zeer geslaagde publieksoproep prijsvraag,

Toezenden Klumpke digitaal. Tijdens de algemene ledenvergadering is voorgesteld om t Klumpke digitaal te verzenden naar de leden waarvan een emailadres bekend is. De reden is: kostenbesparing. De portokosten en drukwerk zijn een flinke post op de begroting. U ontvangt t Klumpke ook nog eens met foto’s in kleur. Toegegeven, van papier leest makkelijker maar zelf afdrukken kan natuurlijk ook. Tip: alle voorgaande exemplaren zijn nog steeds in te zien via de site www.pgl.nu Login met uw gebruikersnaam en wachtwoord en rechts verschijnt nieuwbrievenarchief.

Na de succesvolle uitroeping van de boom van het jaar in Moerslag in 2013, was dit jaar de regio midden en noord Limburg aan de beurt om een boom te nomineren. De oproep werd een groot succes en lid van de werkgroep Gert van Elk doet verslag.

Mocht u toch graag t Klumpke per post willen ontvangen dan kunt u het verzoek richten aan: [email protected] Veel leesplezier, Christien Pulles Ton en Fien Hoeijmakers bij de Onze Lieve Vrouwenpeer op Landgoed De Gortmeule

Peren in de prijzen Perenlaantje Ursulinentuin Limburg Preuve Festival De appelpersdag Agenda

pag. 1 pag. 4 pag. 5 pag. 5 pag. 6

1

Drie oude markante fruitbomen in Weert, Horst en Venray dingen mee naar de titel Fruitboom van het Jaar van het Pomologisch Genootschap Limburg. Het zijn allemaal peren en ze beschikken alle drie over de X-factor. Het zijn echte blikvangers in het landschap, zeker als ze met hun bloesem de omgeving oplichten. Bovendien brengen ze al generaties lang mensen in beweging. Dit voorjaar riepen we de regio Noord- en MiddenLimburg op om oude vitale, maar bovenal goed verzorgde fruitbomen voor te dragen voor de wedstrijd Fruitboom van het Jaar. Naast de gezondheid van de boom en het zicht op deze groene bakens vanaf de openbare weg, waren we op zoek naar het verhaal en de beleving bij de boom. Overduidelijk blijkt dat de liefde voor oude fruitbomen meer dan springlevend is, ook in Noord- en Midden-Limburg. Her en der staan nog diverse majestueuze bomen waar mensen, elk seizoen weer warm voor lopen. Het zijn echte bomen die mensen bij elkaar brengen, zo bleek uit de inzendingen die het PGL in korte tijd mocht ontvangen. Met de verhalen komt ook de verbinding van de mens met de bomen en de geschiedenis van het landschap tot uitdrukking. Nogal wat mensen bleken de betekenis van deze bomen te willen delen. Vanwege de plek, de herinneringen, het fruit, de schoonheid en de wisseling van de seizoenen en de daarbij behorende zorg.

In Venray in het kerkdorp Castenray gaat het om een imposante, behoorlijk oude perenboom op het erf van een voorname boerderij uit 1930. Op deze plek aan de Tunnelweg wordt al sinds 1680 geboerd. De leeftijd van de forse, prachtig uitgegroeide boom is onbekend. Eigenaar Ties Dinghs (65) werd hier geboren en heeft de boom, net als zijn vader nooit anders gekend dan in deze omvang. Naar de leeftijd van de boom moesten we als jury gissen. Dat gold voor kort ook voor het ras, maar een zoektocht door diverse fruitkenners van het PGL (tot in België toe) leert dat het om de sterk groeiende perenboom van het ras Beurré Diel moet gaan, maar ook door het leven gaat als Meloenpeer, Beurré Royal of Dreitoren. De familie Dinghs is letterlijk vergroeid met de boom. ‘Hij hoort erbij”, zegt Dinghs. Net als de mensen en dieren op en rond de boerderij. Elk voorjaar weer verlangen we naar enorme bloemenpracht. In de zomerdag knopen we er weer schommel aan.nu voor de kleinkinderen.

Uit de aangedragen inzendingen nomineerde de jury de volgende drie bijzondere fruitbomen. Castenraayse Boterpeer Maar die schommel hangt er al generaties lang´. Met recht geeft Ties Dinghs hoog op van de smaak en kwaliteit va de frisse handpeer. Elk najaar plukte hij ’s ochtends een verse peer voor bij de lunch. En al hoewel de boom een dagje ouder wordt, is de eigenaar er van overtuigd dat de boom hem ook nog wel zal overleven, want het levend monument staat er nog altijd fier bij.

Ooftevlaai van Puine-Miet in vlaaistad Weert Bij ‘Puine’ tussen de kerkdorpen Altweerterheide en Stramproy staat een meer dan monumentale Juttepeer. Deze breed uitgegroeide perenboom beschikt beslist over de benodigde x-factor. Weert, de groenste stad van Europa mag dan ook met recht trots zijn op dit monument in haar buitengebied. Met zijn 16 meter hoogte, torent hij fors boven voormalige langgevelboerderij uit. Zeker in het voorjaar is de imposant gekroonde boom een zeer 2

markant punt in het afwisselend cultuurlandschap aan de rand van het dal van de Tungelroyse beek. De boom wordt al meer dan 130 jaar gewaardeerd.

De ´ooft vlaai met veul spies´ die de gastvrije ´Puine Miet´, een van de voormalige bewoners met gasten deelde was vermaard. De huidige eigenaren John en Hilde van Dael kunnen met veel smaak vertellen over de geschiedenis van de boom. Vijf jaar terug kwam de boom als mooiste fruitboom uit de bus in de plaatselijke bomenverkiezing. In goede jaren levert de peer nog altijd zo’n dikke twintig kruiwagens aan fruit op. Ook vlinders, egels en vogels profiteren van het feestmaal dat de boom hen elk jaar bereid. Vermoedelijk is de boom rond 1880 aangeplant bij de geboorte van een dochter. De boerderij op die plek aan de rand van het toen nog immense moeras van het Wijffelterbroek was in die periode niet meer dan een lemen hut van wilgentenen. Het is een boom die het nodige heeft meegemaakt. Een brand na een blikseminslag nog voor 1960. De schade was overigens beperkt tot een enorme tak die daarbij afgezaagd is. Daarna hoogde de toenmalige eigenaar de tuin en de oprit van het huis en de voet van de boom met een meter op. Wonderlijk genoeg overleefde de boom dit, zodat voorbijgangers nog steeds kunnen genieten van deze karakteristieke blikvanger in het cultuurlandschap van Weert. De ‘Onze Lieve Vrouwenpeer van Horst’ In Horst op het landgoed-boerderijcamping De Gortmeule van Ton en Fien Hoeijmakers raakte de jury gefascineerd door een negentig jaar oude ´Onze Lieve Vrouwenpeer´. De boom staat al meer dan 90 jaar op het erf van de

monumentale, 400 jaar oude boerderij met Saksische voorgevel. Oude fruitrassen kunnen onder veel synoniemen door het leven gaan, maar de lokaal bekende Onze Lieve Vrouwepeer was totaal onbekend, zowel in de literatuur als bij de fruitdeskundigen.

Hoeijmakers en oudere bewoners in de buurt weten echter niet anders dan dat de boom ten tijde van de processie met Maria Hemelvaart (15 augustus) naar Tienray altijd verse peren draagt. Dat was ook dit jaar weer het geval, terwijl de vruchten mede door het vroege en warme voorjaar allemaal wat vroeger rijp zijn. De boom is circa 90 jaar geleden, samen met twee appelperen en een St Remy geplant door de grootvader van Ton. Zijn grafkruis keerde terug van het oude kerkhof in Horst onder een perenboom die hij zelf ooit plantte, net als een Mariabeeldje in een nis op de stam van de OLV-peer. Het was het begin van wat ze nu als hun levenswerk zien: het herstel van de oude luister van de boerderij en het erf. Dat dit liefdevol, doordacht en met veel zelfbeheersing gebeurt, ziet iedereen die op dit gastvrije erf aanbeland. In de loop der jaren kwamen ook andere fruitbomen die met zorg en deskundigheid bijgehouden worden. Niet voor niets vervult de familie Hoeijmakers met veel verve en kennis van zaken sinds 2005 de functie van erf-ambassadeur in dit deel van Limburg. Het Mariabeeldje aan de boom is ook een herinnering aan een uiterst pijnlijke affaire van de eigenaar, die op driejarig leeftijd een pot met kokende peren over zich heen kreeg. Het langdurig, maar uiteindelijk goed herstel van de ernstige brandwonden schrijft hij nu toe aan snelle actie van zijn moeder, haar helderheid van geest, maar ook aan de vele gebeden. Die vroomheid kwam ook later ook terug in de ’ kroedwusj’ die hier altijd compleet gemaakt werd met een OLVpeer. Na rijp beraad is de jury tot een oordeel gekomen. De mysterieuze Onze Lieve Vrouwenpeer op Landgoed De Gortmeule is winnaar van de prijsvraag geworden. Op 28 september wordt de

3

prijs op de locatie uitgereikt en zal een gedenkplaat worden onthuld. U bent als lid van het PGL uitgenodigd om daarbij aanwezig te zijn. De wedstrijd wordt mede mogelijk gemaakt met steun van de campagne Lekker Landschap en de Nationale Postcode Loterij.

Perenlaantje Ursulinentuin Sittard-Geleen

Door: Wil Ramaekers Foto’s: Jean Slijpen Zoals eerder bericht in het Klumpke is het PGL betrokken bij het onderhoud van het perenlaantje van de Ursulinentuin te Sittard-Geleen, dit laantje is omstreeks 1910 aangeplant in opdracht van de zusters Ursulinen. Op verzoek van de werkgroep Geheime Tuinen, onderdeel van de vereniging “Sittards – Verleden “ zijn de peren gesnoeid. Deze werkzaamheden zijn uitgevoerd door Wiel Leunissen, Jean Slijpen en ondergetekende; de peren waren al enkele jaren niet meer gesnoeid en het was nodig dat er veel vormsnoei moest worden toegepast, het aanbinden en uitbuigen van de takken vergde veel arbeid.

Het resultaat mocht er zijn; na afloop was de vorm helemaal terug en het laantje stond weer te pronken in de tuin. In het voorjaar vertoonde de perenbomen veel roestplekken deze zijn gedurende het groeiseizoen geheel verdwenen. De bloesem was een pracht om te zien en de mensen die er dagelijks wandelden hebben kunnen genieten van dit kleurrijk schouwspel. Er is intensief contact met de werkgroep Geheime Tuinen en de Gemeente betreffende de stand van zaken over de uit te voeren werkzaamheden. Dit jaar waren er erg veel peren die mooi in bogen aan de bomen hingen, wij zijn erg benieuwd welke perenrassen dat nu zijn. Wiel en Jean zijn wederom op bezoek geweest bij het perenlaantje om de peren te determineren. Het perenlaantje bestaat uit 60 bomen waarvan er bomen aanwezig zijn die geplant zijn bij de aanleg, na onderzoek bleek dat er wel 6 - 7 perenrassen door elkaar in het perenlaantje staan.

De voorlopige determinatie is: Doyenne du Comice Bonne Louise d ‘ Avranches Comtesse de Paris Conference Besloten is dat wij na determinatie een compleet beplantingsoverzicht maken waarin per boom vermeld wordt om welk ras het gaat. Dit vraagt veel tijd en inspanning om te komen tot de bepaling van het juiste ras. Tevens zal er een beheerplan gemaakt worden voor de korte en de langere termijn, deze plannen zullen worden aangeboden aan de werkgroep Geheime Tuinen van Sittards – Verleden. Wiel en Jean bedankt voor de inzet die jullie al op dit moment gedaan hebben betreffende het Perenlaantje van Sittard.

4

Limburg Preuve Festival in Vaeshartelt Door: Bert Jorritsma De goden waren ons goed gezind op zondag 7 september. Nu al voor de vierde keer vond het Limburg Preuve Festival plaats op de Buitenplaats Vaeshartelt. Onder aangename en zonnige temperaturen stroomden de bezoekers toe. Het Pomologisch Genootschap Limburg was ook dit jaar van de partij om samen met de versterkte gastronomie club acte de presence te geven. Onze stand mochten er zijn. Naast buurman Frans Voncken namens het IKL, stonden Wiel en Jean achter een prachtig opgemaakte stand met vele soorten appels en daarnaast werkten de leden van de werkgroep gastronomie aan hun lekkernijen. Het werd een bijzonder geslaagde dag. Op het midden terrein was een enorme tafel gedekt waar de honderden gasten in de buitenlucht een heerlijke brunch kregen aangeboden. De harmonie van Grathem zorgde daarbij voor muzikale omlijsting. Om de tafels heen stonden meer dan tachtig kramen met veelal Limburgse producten. Er kon geproefd en genoten worden met als extra feestelijke activiteit de opening van het gerestaureerde Sterrenbos. De stand van het Pomologisch Genootschap Limbrug kreeg veel bezoekers, niet alleen om de uitgestalde appelsoorten te bewonderen, maar ook om te genieten van de appel en kersen pannenkoeken gemaakt door de vele handen van de werkgroep Gastronomie. De belangstelling voor deze lekkernijen was groot en de leden hebben gezamenlijk een geweldige prestatie geleverd om aan de vraag te voldoen. Daarmee hebben ze niet alleen de naam van het PGL op een smakelijke wijze uitgedragen, maar velen ook een heerlijke middag bezorgd. Dank aan de leden van de werkgroep Gastronomie voor hun geweldige inzet.

Verder wordt van u verwacht dat u die dag een helpende hand biedt bij de verwerking van de appels. Leerzaam en leuk om samen te werken. Tot dan. Indien u vanwege de vroege oogst overrijp fruit heeft voor de persdag, neemt u dan contact met Ger Graus. werkgroep sapverwerking Ger Graus

De appelpersdag komt er aan. Beste PGL leden. De appelpersdag zal dit jaar op zaterdag 18 oktober plaatsvinden op de Bemelerhof. Het is de bedoeling dat u zich net zo als voorgaande jaren vooraf opgeeft met het aantal kilo’s dat u geperst wilt hebben. U kunt dit alleen bij mij doen, Ger Graus via [email protected] of tel 0475552067. Doordat er ieder jaar weer meer gegadigden zijn vraag ik u om u bijtijds, in ieder geval voor 1 oktober, op te geven in verband met de planning en het voorbereiden van de lunch door de werkgroep gastronomie, die dit al jaren op voortreffelijke wijze doet.

5

Pomologisch Genootschap Limburg Steenstraat 13 6141 AS Limbricht [email protected] www.pgl.nu tel 06-41591571

Redactieadres Christien Pulles Meidoorn 129 6226 WH Maastricht [email protected]

Secretaris Bert Jorritsma Steenstraat 13 6141 6141 AS Limbricht [email protected]

Agenda PGL 2014 Januari: Vergadering van de Voorzitters van de Werkgroepen met het bestuur. 8 februari Snoeifeest, Belletboomgaard Vaals 30 maart jaarvergadering PGL in Roermond, in: De Biekeuke, Versboerderij Schreurs, Spik 181, 6042 KT Roermond 6 april 3e BloesemParade in de Vilterhof in Vilt. 12 april workshop enten Roermond 13 april Natuurmarkt van 9.00u tot 14.00u het Zoemhukske in Horst aan de Maas 27 april Open dag Ophovernerhof Sittard 27 april Voorjaarswandeling vanaf Camerig 13 juli Dag van de kers Alden Biesen België info via: www.boomgaardenstichting.be 3 Augustus: pruimen dag bij Ger Graus in Ohe en Laak 31 augustus: Bezoek Boomgaard Eddy Vets eind augustus: Uitroeping Boom van het jaar (datum volgt) 7 September: Limburgs Preuve festival Vaeshartelt 13 en 14 september Landschapsdoedag Mesch 14 september 2e SmaakMarkt Beesel 10.30 tot 16.30 5 oktober: Molendag bij Jo Meesen in Gronsveld 18 oktober: Sappersen Bemelerhof 11-12 en 13 oktober EUROPOM te Alden Biesen België 26-10-2014 Streuobstfest Gangelt, Pgl PGL bij Regionale Wertschöpfungskette Streuobst van de NABU bij de Breberener Mühle in Gangelt - Breberen ( Waldfeuchter Strasse, 52538 Gangelt Duitsland ) vanaf 10.00 uur. 8 November: Huberthusmarkt te Gulpen

Insturen Kopij Kopij opsturen voor 2 december 2014. Graag de kopij op sturen naar het redactieadres, met de volgende e-mail adres: Christien Pulles: [email protected]

Website PGL Met ingang van 21 maart 2012 is de nieuwe website van het PGL actief zijn. U kunt oude Klumpkes bekijken in het archief. Daarvoor is de gebruikersnaam: PGL en het wachtwoord archief.

ADRESSEN WERKGROEPEN Evenementen

Wil Ramaekers, [email protected] Inventarisatie en enten John Theunissen tel 0495-533395 Jack Bosch, tel 0475-561921 [email protected] Gastronomie Nico Miessen, [email protected] Fruit en sapverwerking Ger Graus, [email protected] Publiciteit en pr Tom Lemmerling, tel:043-4581910 Ronald Spits, [email protected] Paul Schulpen, [email protected] Excursies Rosi Beltgens, [email protected] Wiel Leunissen, [email protected] Kersendag Fons Sluijsmans, [email protected] Redactie Klumpke Christien Pulles, [email protected]

Kopij Mailt u wel eens stukken aan de redactie? Stuur dan losse tekst in Word en losse foto’s op jpeg-formaat Graag “platte tekst” aanleveren, dus geen opmaakopties als dubbele regelafstand, etc. En foto’s NIET in de tekst opnemen. Alvast bedankt! 6